Voyagie ofte schipvaert van by Noorden om langes Noorwegen
               Jan Huyghen van Linschoten
               Joannes van Doetechum
               Baptista van Doetechum
           
           
               
                   Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Voyagie ofte schipvaert van by Noorden om langes Noorwegen van Jan Huyghen van Linschoten uit 1601. De illustraties zijn van de hand van Joannes en Baptista van Doetechum. 
Er is gebruik gemaakt van een door Stichting Vrijwilligersnetwerk Nederlandse Taal o.l.v. Nicoline van der Sijs en Hans Beelen aangeleverd bestand.
               
               
                   
                       fol. *1r: Stietman → Stierman: ‘En de heessche Stierman die roept, een Iongh-man boven’.
                       fol. *1r: veldt-spoedich → veldt spoedich: ‘Die veldt spoedich de Fock, t'Mersseyl hijst men in top’.
                       fol. *2r: de foutieve katernsignatuur *iij verbeterd weergegeven als *2r.
                       fol. *4r: de kop tussen vierkante haken is toegevoegd.
                       fol. 8v, noot: Hallant → Hollant: ‘Twater soo swart als in de slooten van Hollant’.
                       fol. 11v, noot: mare → maer: ‘alwaer sy volc vinden die haer bynae verrast hadden, maer zijnt noch ontcomen’.
                       fol. 13r: het foutieve paginanummer 31 is verbeterd.
                       fol. 14r: von → van: ‘waer van d'Ammeraels volck een af schooten met een roer’.
                       fol. 14v: ontdceken → ontdecken: ‘soo daer Bergh-gravers by waren om die t'ontdecken ende uyt te graven’.
                       fol. 15v, noot: door → voor: ‘Sien het ijs voor haer ooghen verdwijnen’.
                       fol. 17r: dae → dat: ‘hopende dat het selfde noch sal wesen tot een zegheninghe ende welvaert onses ghemeenen Vaders-landts’.
                       fol. 21v: bastant → bestant: ‘datter gheen gheweldt ter weerelt bestant soude wesen’.
                       fol. 21v-22r: zijnde zijnde → zijnde: ‘ghebroken landt van dalen ende valleyen, zijnde tusschen t'hooghe landt in’.
                       fol. 29r: moghentn → moghen: ‘met seer weynich hope van dit Iaer yet te moghen uytrechten’.
                       fol. 32r, noot: Saten → Staten: ‘Worden onder t'Staten Eylandt rontom met ijs beset’.
                       fol. 32r, noot: Saten → Staten: ‘Hasen op 't Staten Eylandt.’.
                       fol. 32r, noot: Saten → Staten: ‘twee Bootsgesellen die by t'Staten Eylandt van een Beyr omgebracht worden’.
                       fol. 33v: Tyvist-hoeck → Tvvist-hoeck: ‘aen't landt van Vaygats, tusschen den Tvvist-hoeck ende Cruys-hoeck’.
                       fol. 34v: hebben, → hebben): ‘(so wy ondervonden hebben)’.
                       fol. 36r: Condenoes → Candenoes: ‘waerom dat het by Candenoes, Svvetenoes, ende die contreyen, daer: (om dees tijdt) gheen ijs altoos gevonden wordt’.
                       fol. 36r: )te →: (te: ‘(te weten van de eene Tropicus, tot den anderen, ende onder de Linea Aequinoctial)’.
                       fol. 38v: ghecommitteeert → ghecommitteert: ‘als Opper-Commis van weghen de Staten Generael, ghecommitteert in de Iaren vier en tneghentich ende vijf en tneghentich’.
                   
               
           
           
           
               lins001voya01_01
               DBNL-TEI 1
               
                   2018 dbnl
               
           
           
               
           
           
               
                   
                   exemplaar John Carter Brown Library, signatuur: 1-SIZE F601 .L759v
               
               Jan Huyghen van Linschoten, Voyagie ofte schipvaert van by Noorden om langes Noorwegen. Met illustraties van Joannes en Baptista van Doetechum. Gerard Ketel, Franeker 1601
               
           
       
       
           
               Wijze van coderen: standaard
               
           
       
       
           
               Nederlands
           
       
       
           
               Voyagie ofte schipvaert van by Noorden om langes Noorwegen
               Jan Huyghen van Linschoten
               Joannes van Doetechum
               Baptista van Doetechum
               
               
               
                   
                   
                   
               
           
           
           
           
               
           
           
               
               
           
           
           
           
       
       
           
               Voyagie ofte schipvaert van by Noorden om langes Noorwegen
               Jan Huyghen van Linschoten
               Joannes van Doetechum
               Baptista van Doetechum
               
               
               
                   
                   
                   
               
           
           
           
           
               
           
           
               
               
           
           
           
           
       
       
           
               2018-11-23
               
                   RK
               
               colofon toegevoegd
           
       
   

Verantwoording 

Dit tekstbestand is gebaseerd op een bestand van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (https://www.dbnl.org)

Bron: Jan Huyghen van Linschoten, Voyagie ofte schipvaert van by Noorden om langes Noorwegen. Met illustraties van Joannes en Baptista van Doetechum. Gerard Ketel, Franeker 1601
 
Zie: https://www.dbnl.org/tekst/ques002lauw01_01/colofon.php

In dit bestand zijn twee typen markeringen opgenomen: paginanummering en illustraties met onderschriften. Deze zijn te onderscheiden van de rest van de tekst door middel van accolades: {==13==} {>>pagina-aanduiding<<} {==Figuur. 1: Onderschrift van de afbeelding.==} {>>afbeelding<<} 

    



{==§1r==} {>>pagina-aanduiding<<}

VOYAGIE, OFTE
SCHIP-VAERT,
VAN IAN HVYGHEN VAN
LINSCHOTEN, van by Noorden om lan-
ges Noorvvegen de Noortcaep, Laplant, Vinlant,
Ruslandt, de VVitte Zee, de Custen van Can-
denoes, Svvetenoes, Pitzora, &c. door de
Strate ofte Engte van Nassau tot
voorby de Revier Oby.

VVaer inne seer distinctelicken Verbaels-ghewijse be-
schreven ende aenghewesen wordt, alle t'ghene dat
hem op de selve Reyse van dach tot dach
bejeghent en voorghecomen is. 

Met de afbeeldtsels van alle de Custen, Hoecken,
Landen, Opdoeningen, Streckinghen, Coursen,
Mijlen, ende d'ander merckelicke dingen meer:
Gelijc als hy't alles selfs sichtelicken ende waerach-
telicken nae't leven uytgevvorpen ende ghean-
noteert heeft, &c. Anno 1594. ende 1595.

Ghedruckt tot Franeker,
By Gerard Ketel.
Ioannes à Doetechum, Baptista à Doetec. fecerunt

{==§1v==} {>>pagina-aanduiding<<}




{==§2r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vermogende, Edele, Hoogh-Gheleerde, Wyse, Voorsienighe seer Discrete Heeren, Myn Heeren de Staten Generael, der Vereenichde Nederlandtsche Provintien: Midtsgaders de Ghecommitteerde Raden ter Admiraliteyt van Hollandt, Zeelandt, ende West-Vrieslandt, &c.

DAt het leven der gheschiedenissen maer op de Schriften rust E. M. Heeren, is voorwaer een yeghelick kennelick, en men siet noch daghelicx daer van de teeckenen: Want vele, niet alleen seer heerlicke, maer oock noodige dinghen gants verduysteren, door dat haer den tijdt allengskens, midts het derven van dese bewaernisse (recht ofse noyt gheweest waren) uyt de memorie des Menschen wischt. Dit selfde blijckt onder andere dinghen, oock in de vreemde Vaerten: want men siet dat die van haer begin beschreven, en van reyse tot reyse neerstich opgheteeckent werden, dat die te met groot, en haer aenvangers eerlick en profijtelick geworden zijn. Ter contrarie, dat die versloft en van beschrijvinghe versteken bleven, dat die meest al vergeten, en noch haer aenvanghers, noch hare naecomelinghen tot eenich nut ghecomen zijn. Tot exempel van d'eerste, sullen zijn de Portugeesen ende Spangiaerts, elck in't ontdecken van haer Indyen: de welcke, alsoo sy van begin af neerstich alle dinghen teeckenden, en van ontdeckinghe tot ontdeckinghe (t'ghene dat haer daghelicx bejeghenden) opschreven, achterlatende door t'selve haren wegh, als een bebaent pat, den ghenen, diese nae haer souden gaen, allengskens tot de groote Zee-vaerten, en volghens tot de rijckdommen ghecomen zijn, daer in men haer tot den dach van huyden siet. Tot exempel van de tweede, der Deenen oude vaert op Groen-landt, en nu corts de Tochten van Forbischer, en andere Engelschen, nae t'Noorden, de welcke, hoe wel beyde groot en merckelick zijnde, en namelick d'eerste, als by welcke Groen-landt, niet alleen bevaren, maer oock soo bewoont werdt, dat sy t'selve jaerlicx met Regenten ende Bisschoppen versaghen, min noch meer, als de Portugeesen, Indyen doen: Nochtans door onachtsaemheyt des schrijvens soo verloren zijn, dat sy huydensdaeghs nauwelicx oock haren naem behouden. Dit heeft my op onse Noordtsche vaert doen sien ende duchten, dat het met haer wel niet anders, als met dese twee laetste soude gaen, soo daer niet beter in versien werdt. Want aensiende de schriften, die daer van uytghegeven zijn, docht my, dat alsoo de selve maer aen landt ghesmeet waren, meer tot vermakinghe des Lesers, als tot rechte kennisse der Noordtscher Landen, en daerom noch verthooninghe van Custens, noch ontdeckinghe van Havens ende Reden, noch beschrijvinghe van Coursen hadden, maer in plaetse van dien, alleenlicken met eenighe versierde Historische figueren waren opgepronckt, dat sy dierhalven, of niet, of weynich conden dienen, tot de memorie der selver te behouden, ende veel min om naemaels eenich nut te doen. Ende soo nu al so veel Iaren van de selve Reysen waren doorghestreken, soo achte ick het oock buyten hope, om te meer daer van yet beters te verwachten. Derhalven soo heb ick het niet connen naelaten, selve (nae mijn cleyn vermoghen) daer yet in te doen, en dat met dese mijn Iournalen, (hoe wel slecht en onbehouden) in het licht te laten gaen, hopende dat ghelijck mijn beschrijvinghe van Oost-Indyen, (sonder roem te spreken) tot de verwackeringhe van onse vaert daer henen yet gheholpen heeft: dat desghelijcks oock dese sullen dienen, so tot meerder kennisse der Noordtscher Landen, als in't besonder noch naemaels, als tot een fackel ende voor-licht, na het uyter-
{==§2v==} {>>pagina-aanduiding<<}
ste besteck van onse ontdeckinghen, soo wanneer de selve weder by der handt genomen mochten werden: Het welcke (mijns ghevoelens) seer te wenschen waer, dat het eerlangh gheschiedde, als zijnde een sake daer het Vaders-landt veel aen ghelegen is, en die daer beneffens, soo nae der Ouden schrijvinge, als nae t'ghene dat ons noch toe daer van wedervaren is, wel doenlick, ende tot goeden eynde te brenghen is. Want so veel dit aengaet, Cornelius Nepos, Plinius, en meer oude Schrijvers tuygen, dat daer dit om, een ghewisse vaert nae Chatay ende Chynen is, daerse verhalen van eenighe Indyanen die by Noorden om ghecomen zijnde, door onweder op de Custens van Noorvveghen vervielen, en aldaer haer schepen stranden, zijnde een ghewisse sake, dat sy tot in dese Zee niet dan door Vaygats ghecomen mochten zijn. Met dit selve stemt het ghene ons int besoecken wedervaren is: als voornamelick, de ghedaente des Zees binnen Vaygats, by de welcke het in alle teeckens blijct, dat sy niet een cleynen inham, maer een deele des Oceaens, (die den aerdtbodem omringhelt) is: en derhalven oock haren doorganck tot in de Zee van Chynen hebben moet. Hoe comt dan (mocht yemandt segghen) dat dese doorganck soo swaer om vinden is? Seker, daer en derf hem niemant in verwonderen: Want niet alleen de verre vaerten, maer meest alle groote entreprinsen van dier aerdt zijn, dat sy altijdts in haer begin yet duysters en ghevaerlicx hebben, dat niet dan metter tijdt uyt te slijten en te verdrijven is: Derhalven ooc alle consten en wetenschappen, niet dan met lanckheyt van tijden tot hare volcomenheyt gheraken. Soo willen wy hier in onse Noordtsche vaert, met alle andere voor ons ghedane vaerten verghelijcken, ghelijck dat oock by exempel blijcken sal. De Tyriens, die haer eerst des Schipvaerts onderwonden, d'Engte van Gades gevonden hebbende, was int eerste niemant onder haer die den Oceaen bestoken dorste, tot dat de vreese (door hen dickmael te sien) verworpen zijnde, sy niet alleen op Vranckrijck, Enghelandt, en dese gantsche Duytsche Custen handelden, maer oock Affrijcken eerst om-varende, de Canarische Eylanden op deden, en (nae ghetuyghenisse des Schrifts) de Schepen Salamons haer verselden. Alsoo seer licht maeckte d'ervarenheyt, het ghene te vooren soo swaer en vreesselick scheen te wesen. Met de Portugeesers ist niet anders gheweest: Want de groote Zeevaert die sy op Indyen tot op den dach van huyden pleghen, is te met by enckel weynichskens daer toe ghebracht. Ymmers in't begin, soo sy allengskens de Custen van Affrijcken ontdeckten, en nu tot den hoeck Cabo de Bojador ghenaemt, ghecomen waren, soo scheen het haer gantsch onmoghelick den selven te passeren: Dese nae veel vergheefsche Reysen ten laetsten ghepasseert zijnde, soo sy quamen tot aen de Caep van Goeder Hope, soo zijnse wederom ghestuyt, en voor een wijle tijdts opghehouden. Want soo eenighe die hem sochten te passeren, soo door storm, als door contrarie winden dat niet conden doen, en sommighe daer over qualick voeren, soo gaven sy gantsch den moedt verloren, dat sy den selven oyt te boven souden comen: Achtende dat Godt hem, als tot een scheyd-pael gheset hadde, tusschen onse en d'ander Weerelt: en noemden hem den Caep der Stormen, soo seer voor hem vervaert zijnde, dat het haer bycans een schric was, hem te hooren noemen. Nochtans heeft de tijdt en ondersochtheyt t'selve licht ghemaeckt, jae de sake soo verre ghebracht, dat men huyden sijn voorby-vaert weynich achten. T'selfde is den Spangiaerden oock ghebeurt in't ontdecken van de Straet ofte Engte van Magallanes, en den onsen (om tot domestique exemplen te comen) in het eerste bevaren van de Witte Zee. Wie was doch, die siende het ijs en koude die daer was, die niet gantsch onmoghelick en achte, oyt eenighe vaert op de selve te becomen? En wie is nu nu de vreese door d'ervarenheyt verloren is, die daer eenich werck af maect? Selve alsser ijs-ganck in de weghe comt, (ghelijck dat somwijlen noch wel ghebeurt) soo kent men sijn vertreck-plaetsen, en men weet sijn tijden te verbeyden, om met ghemack en sonder eenich beletsel door te raken: ghelijck sulcx den ghenen wel bekent is, die ghewoonlicx dat henen varen. Dit selve en twijffel ick niet, of soude de verder ontdeckinghe van Vaygats mede doen, te weten, tijden en stonden leeren kennen, om het ijs te mijden, om met minder koude te varen, en voort alle 
{==§3r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 beletselen licht en doenlick te maken, die nu soo swaer en ondoenlick door d'onervarentheyt gheweghen worden. Nu om weder eens te comen tot dese mijn Iournalen, hoe wel sy ruych sonder eenich chieraet van redenen en woorden zijn, en min noch meer, als soo sy van my van dach tot dach op de reyse ontworpen werden: so hebbe ick nochtans grooten vlijt daer in gedaen, om de verthooninge der Landen (soo veel doenlick was) wel en rechtelick nae t'leven af te beelden, om de Coursen net te teeckenen, en voort alles wel te stellen, dat naemaels tot het derwaerts varen mochte dienen. En nu beraden zijnde die int licht te laten gaen, om redenen voornoemt, soo hebbe ick niemant weten te bedencken, die ick de selve (t'zy ten aensien van mijn selfs rechts-schuldighe en behoorlicke plicht, ofte oock van des Boecx soo groote behoefticheyt van scherm teghens der Neus-wijsen en benijders quade tonghen) billicker, rechtelicker, en bequamelicker mocht opdraghen, toeeyghenen, en in bescherminghe gheven, als V. M. E. als zijnde die haer eyghen dinghen, onder die haer loffelicke name begonnen, onder haer beleyt, te werck ghestelt: Met die haer consent en wille nu oock aen den dach ghebracht, als oock met believen van sijn Pr. Extie. diese tot dien eynde my selver weer heeft doen behandighen, alsoo sy onder sijne handen waren rustende: Dierhalven ick oock wat te meerder stouticheyts hebbe om V. M. E. onderdanichlicken te bidden, dat het haer believe de selve int goede te nemen, en onder de schaduwe van haer loffelicke Name en hooghe authoriteyt te laten schuylen, voor de ghene die meer op eens anders cleyne feylen, als op haer eyghen groote sien. En nae mijn dienstelicke recommandatie en onderdane eerbiedinghe, Hier mede

	Vermoghende, Edele, Hoogh-gheleerde, Erntfeste, Wijse, Voorsienighe, ende seer discrete Heeren: Bidde den Almoghenden V. M. E. te sparen en bevvaren, tot het voorspoedich bedienen der ghemeene Landts-saken, in langhe en Godtsalighe ghesontheyt. Ghedaen t'Enchuysen den i. Iunius, Anno 1601.

	V. M. E.

	Altoos onderdanighen ende dienst willighen Dienaer

	IAN HVYGEN van LINSCHOTEN.


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    





{==§3v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vaygats, Ofte De Straet van Nassau. Aen den Edelen, vermoghenden, hoogh-gheleerden, vvysen, discreten, ende seer voorsienighen Heeren, mijn Heeren de Staten van Hollandt ende West-Vrieslandt. 
Ode.


O VVonderlick bestaen! ô stoutheyt onghehoort! 
O ghevaerlicke reys'! ô onbuygh'licke moeden 
Der vrome Bataviers! die borst'lend' voort, en voort, 
Hebt door koud', mist, ijs, sneeuvv, en Neptuns strenghe vloeden: 
Iae teghens t'groot ghehuyl van Boreas gheblaes, 
(Dat de Zee vvit beschuymt doet om de klippen branden, 
Dies dan schrick'lick ghehoort vvert Scyllaes groot gheraes) 
Ghespeurt, om t'onsen nut, t'ontdecken nieuvve Stranden. 
VVant doen u Leeuws ghemoedt gheruckt hadd' uyt den vuyst 
Martis steedts-bloedigh' svvaert, van de trotse Spangiaerden: 
Die met heyrkrachten groot (van menich menich duyst 
Voet-volcx, en oock niet min van svvaer' en lichte paerden.) 
Trachten om u vryheyt te vverpen in het sant, 
En haer bloedich ghemoedt toonden met veel vvreetheden: 
(Ghelijck sy de'en, en doen, in't Goudt-barende Landt) 
Verdelghend' met strafheyt u sterck' en schoone Steden. 
En doen onsen Hector, met Krijchs-list, en ghevveldt, 
Hadd' haer beschanste cracht voor Koeverden verdreven, 
VVrekende soo de Doot, als een vroom-dadich Helt, 
Van d'Oraensch' Vorst sijn Vaer moordich berooft van t'leven. 
Heeft u voordachte Raedt, ô Vaerlants Vaders vvijs! 
Nae onghehoorde Vaert oock Krijgh-schepen doen trecken, 
Op dat vvy (als een svvaert) haer afruckten den prijs, 
Die sy hebben verdient met nieuvv' Landen t'ontdecken. 
En zijnd' vervvitticht van mijn Huygens vroom ghemoet, 
Dat van sijn jonckheyt af de VVeerelt ginck doorsoecken; 
Van daer t'vlammich ghespan rijst uyt de bracke vloet, 
Tot daer het vveder daelt in Tethys vochte hoecken. 
Hebt hem onder de Vloot' als een Commys ghevoecht, 
Op dat sijn versochtheyt haer cours soude beleyden: 
VVant hy het vochte veldt Neptunis heeft beploecht, 
Siende van t'Indisch volck al de verscheydentheyden. 
Ghelijck een Kiecken-dief, die al svvevende jaecht; 
Gaet tusschen Aerd' en Locht d'oogh-rijcke Fame vlieghen, 
Onbegrijpelick snel, in't spreken onvertsaecht, 
Nae-segghend' dat vvaer is, en oock t'gheen' dat men lieghen. 
Dese toe-rustingh' heeft sy niet soo haest ghehoort, 
Of haer held're Trompet blaest sulcx door s'vveerelts vvijcken, 
Dit comt (als t'moede Hert') svvoeghende snellick voort 
In't Aerd'-omkleppend' Hof: en in de ooren strijcken 
Van de grijs-hayrde Vaer, die heeft straff'lick ghefronst 
T'Gheborstelde voor-hooft, verheffend' de VVijn-breeuvven, 
En spalckend' d'ooghen op, heeft vol gramschaps begonst 
Met een luyd'heessche keel seer ijsselick te schreeuvven. 
VVel: vvat stoutheyt is dit? Sal ons dit botte volck 
In de bevrosen hoeck oock beginnen te quellen? 
Doet u hiel-vleughels aen, ghy Goden trouste Tolck, 
Tot Discordia vvilt en Hyems u versnellen: 
De VVolck-verdrijvende Boreas niet vergeet, 
(Als houvvend' d'eerste plaets van d'ijs-koude Cadetten) 
Op dat sijn strenghe cracht t'onsen dienst zy ghereet, 
En dat t'samender-handt vvy dese tocht beletten. 
Seght dat de Bataviers met stoutmoedighe cracht, 
Poghen om door Vaygat een nieuvve vaert te stichten, 

{==§4r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Soo dat ons' heerlickheyt sal tot niet zijn ghebracht, 
En t'ghevleughelt hout sal ons Rijck alom bevichten. 
Tot vveerstant doe elck t'best: d'een' met stormende vvint, 
D'Ander met ijs, en sneeuvv, mist, en hard' haghel-steenen, 
T'Fenijn zy niet ghespaert dat d'eendrachts bant ontbint; 
Ick sal t'gheschubde heyr oock brenghen op de beenen. 
Hy had naulicx volseyt: Mayae Soon maeckt' hem ree, 
Met de ghevvieckte hoet gaet hy t'vvijs' hooft verchieren: 
T'Mantelken slaet hy om, neemt de slangh-roede mee, 
Die seer vast slapen doet Menschen en vvreede Dieren. 
Met een spoedighe vlucht, kappende slach op slach, 
Gaet hy de ruyme lucht op ende neer doorbooren, 
Tot dat hy t'koud' Ys-landt onder sijn voeten sach, 
Daer Pluto in Hecla de Zielen schijnt te smooren. 
En soo men d'Arent siet om Reygers te bespien 
Met een doorsichtich oogh' om Strymons kanten svveven, 
VVelck hebbend' int ghesicht', gaet snellick nedervlien: 
Soo comt die snelle Post op den Bergh nederghedreven. 
VViens onbetreden spits doordringt de koude Lucht, 
Zijnd' t'heel' Iaer rontsomm' met meel-vvit stof bevanghen, 
Des vvints tvvistich ghedvvarl vol vervaerlicx gherucht, 
Ruysschet hier in de plaets van der Syrenen sanghen. 
Hier vvoont d'huyvrigh' Hyems, op vviens knorrich aenschijn 
Rollen met groot ghedruys de dvvarlinghen met hoopen, 
T'Betist hayr rinckelt van teuck'len t'allen termijn, 
En zijn rugh-deckend' vlies hangt vol seer groote droopen. 
Als ghevvill'ghe Dienaers staen om zijn Throon in't rondt, 
Haghel, Vorst, Nevel, Sneeuvv, Rijm, Hysel, vochte reghen: 
De klip-schudd' Aquilo met d'uytpuylend' mondt 
Bereydt om Zee en Lucht tot stormen te bevveghen. 
De Roos-vvanghd' Aurora hadd' s'Hemels poort ontdaen, 
En d'al-doorsiende Sonn' gingh sijn claerheyt verthoonen: 
Doen dees vlieghend' Godd' sijn reden dus vingh aen. 
O Hyems! door vviens cracht beven die Noord'vvaerts vvoonen, 
Die rudsen beven doet, en rooft des velds schoonheyt, 
Die met een ijssich toomt, breydelt Zee en Rivieren, 
En die heuvel en dal met't koude sneeuvv bespreyt: 
Aquilo, ghy die doet de Lucht heen en vveer svvieren, 
In de vvoest' Oceaen schuyft aen t'ghesternde vaut: 
VVilt t'samen u ghevvelt (bidt d'Omhelser der Aerden) 
Tot sijn bystant ontdoen, op dat vverden benaut 
De plompe Bataviers, die moedichlick aenvaerden 
Sijn vocht' Rijcx vvaerdicheyt een groot afbreuck te doen, 
Mettet Chinasche Rijck by Noorden te ontdecken, 
Vriest, haghelt, sneeut, en vvaeyt, vvilt u nae Vaygat spoen, 
Om haer strijdtbare macht onder t'vvater te trecken. 
Hy volseyd': en vlooch nae de Tvveedracht, en met spoet 
Sendens' haer vvree Dienaers verdubb'lend' die haer machten, 
Die vlieghen spoedich heen, om met een straffe moet, 
En eendrachtighe cracht op de Schepen te vvachten. 
Niet langh' d' Atlandtsche Bood' daeld' int donck're Spelonck, 
Daer in tvvist, en gheraes, de Menschen hen verblyen, 
En t'schrickelick ghesvverm seer onmanierlick klonck, 
Vervveckt door vrees' van vreed', en lust tot tvvistich stryen. 
Discordia sat hier duysent-c'leurich ghecleet, 
VViens gheschackierde rock los vvas, en vast ghebonden, 
En t'bonte ghekruyfd' hayr, hier droogh', en daer besvveet, 
Vlooch in de Lucht, d'een los, en d'ander vlecht bevvonden. 
D'Handen vvaren ghevult met menich snood Libel, 
Met menigherley vraegh', glosen, raden, en keuren, 
Voor haer, achter, ter zijd', maeckten seer groot gherel, 
Schrijvers sonder ghetal, Voorspraken, Procureuren. 
Sy vvas hert'lick bedroeft, door dien dats' uyt den Raet 
Met't eendrachtich ghemoedt der Staten vvas ghedreven, 
Dies knaechd' sy t'nijdich' hert', soeckend' met listen quaet 
Dees vast ghespliste knoop door tvvist vveder t'ontvveven. 
Maer d'Eeuvvighe VVysheyt die in Eendracht verheucht, 
Had door sijn dond'rend' VVoort haer sulcx te doen verboden: 
Soo dat dees' herten-bandt te vaster vverdt gheveucht, 
Hoe sy met tvvisten meer d'eendracht soeckt uyt te roden. 
Mercurius haer siend' heeft grammelick gheseyt: 
Staet op, ghy oude Teeve, en vervoecht u seer spoedich 
By die t'koude Vaygat naetrachten, en verspreyt 
Daer stracx by de Stierluy strijt ende tvvist vervvoedich: 

{==§4v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op dat in-drinckend' all' een vvaer-vvetend' gheschil 
Door schoon-schijnende Raedt t'samen vverden bedroghen, 
T'is in u macht te doen: Neptuni hooghste vvill', 
Sijn last zijnde volbracht, is vveer opvvaerts ghevloghen. 
De nijdighe Tvveedracht had des Zee-Gods ghebodt 
Soo haestich niet ghehoort, of blijlick gincks' haer richten, 
Grijpend' een quastich hout in de handt, liet de Grot, 
Tredend' ras nae de Vloot: sonder van gaen te svvichten 
Verkoos sy de ghedaent' eens vvaen Cosmographist': 
En onder de Stierluy vol kout vergifts ghecomen, 
Heeft secretelick d'een teghen d'ander ghehist, 
Door valsch' inbeeldingh' van noch noyt ghehoorde stromen: 
Ondercloeckend' d'een' voor, d'ander nae, t'svvart fenijn 
Gaet slanghende door t'hert', nieren, en ooghen lopen, 
Dat vvin't allengskens veldt, en vult d'herten met pijn: 
Tervvijl t'radde Boodts-volck nae vvindt en vveder hopen. 
Soo haest dan Auster blaest, vvinden sy d'anckers op, 
En de heessche Stierman die roept, een Iongh-man boven, 
Die veldt spoedich de Fock, t'Mersseyl hijst men in top, 
Het roer svveeft heen en vveer, en t'Schip vverdt voortgheschoven. 
De ghevleughelde vvint drijft haer ras eens-loefs voort, 
(Als een gheveerde strael, die snellick comt ghevloghen) 
Onse schip-rijck' Hollandt schijnt in de vloet ghesmoort, 
Dies sy VVater en Lucht alleen crijghen voor ooghen. 
De strijdtbaer' Enghelsman, en krijch-soeckende Schot, 
VVerden uyt het ghesicht verd' aen t'bag-boort ghelaten; 
Aen t'stuyr-boort siens' alleen de Noorman slecht en bot, 
En hoe tot d'Hemel hoogh strecken sijn vvoeste straten. 
Sy verlaten d'Vytsiers, Berghen, Stadt, Beresont, 
VVitholm, Grijp, Momendael, Traen-oogh', en t'eylandt Ruste, 
De vvoeste Muske-stroom, (die slorpend' vvelt int rondt) 
Lofvoet, VVestrol, Arnou, en de klip-rijcke Custe 
Van Vinmarck, en Biarm, daer nae soo buyghen sy 
Om de koude Noort-caep: richtend' het cromme steven 
Nae Caep de Candenoes, trachtend' met herten bly, 
De onbevaren straet spoedich te zijn beneven. 
Op d'Olympissche top sat d'alderfraeyste hoop, 
Met grooter heerlickheyt, van de machtighe Goden, 
Die met gheneucht' aensien der Schepen snelle loop, 
Gaende met soet ghedruys over d'Oceaen schroden. 
De Nereiden oock maeckten met vrolickheyt 
Een vvelghevlochten dans op de azure baren, 
Zijnde t'saem rings-ghevvijs om t'vlieghend' hout ghespreyt: 
Tervvijl d'oude Neptun' sijn crachten deed' vergaren. 
Bevelend' dat Triton soud' spannen int gareel, 
Van de blau-verfde koets snel-svvemmende Dolphijnen: 
Die hy dan moedichlick leyt met het schubbich zeel, 
Doende sijn Majesteyt op t'vochte veldt verschijnen. 
Als in de morghen-stont met veel c'leuren gheciert 
De dach-brenghende bood' haer Paerden doet aensporen; 
Soo triumph'lick hy sijn VVaghen door t'vvater stiert, 
Met de vorck in de vuyst, om de vloot te versmoren. 
Gh'lijck de golven des Zees, die aen de dorre strant 
Door Zephyrs soet gheblaes allengskens zijn gheschoven, 
Makend' een sacht ghedruys dat men van handt, te handt, 
Door s'vvints vvassende cracht hoort meer en meer vergroven. 
Soo hoort men tervvijl oock een murmurich gheluyt, 
Onder al de Stierluy, beginnende te tvvisten 
Om de Cours, daer haer reys' door soud' vverden gheuyt; 
Meerend' al voort en voort door tvveedrachts arghelisten. 
D'Een riep, ons' Cours behoort Noordtvvaerts te zijn gherecht; 
Bet Zuyd'licker, riep d'aer, moeten vvy t'steven vvenden: 
Dees koos een ander padt: die vvilde sulck ghevecht 
Sonder vvat anders voor te slaen niet laten enden. 
Sulcx dat nae groot gheroep sy op't laetst tvvee en tvvee, 
Om t'ontdecken, de vaert gaen cloeckelick beginnen, 
Richtende sonderlingh' (met opghehijste ree) 
Hun Cours om t'haerder eet' die reys' eerst te ghevvinnen. 
Maer Huyghen tot ghedacht van dit haep'rich ghekijf, 
Den Caep ghelaten Naem van Twist-hoeck, ginck voort rennen 
Door de schuymighe Zee, vord'rend' met cloeck bedrijf 
Sijn reyse naer Vaygat. Dit siend' Hyems gaet sennen 
Een verduyst'rende Mist, die hun sóo dicht bedeckt, 
Als somvvijl t'modd'rich slick t'claer vvater der Rivieren: 

{==*1r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Of soo de donck're nacht sijn svvarte vlercken streckt 
Over de vvaghen glants die Phaëton vvoud' stieren. 
Ia dat Lyncei oogh' niet soud' hebben gheschout 
Dese scheeps lengte verr', en om d'angst te vermeeren 
Met clat'rende gheslach, stort haghels menichfout, 
Voorboden van een storm en schrickelick' onvveeren. 
Ghelijck t'Noordtvvest gheblaes somvvijl crachtelick schud't 
De Dodonische Eyck, doende d'eyckels met hoopen 
Storten op gras, op aerd', op loof, op beest, op hutt', 
Sulcx dat haer snelle val niet mogh'lick is t'ontlopen: 
Soo valt met groot ghebaer dit vochte Cristallijn 
Op verdeck, op koe-brugh', op hooft, op voet, op handen, 
Slaende t'moedich boots-volck met smertelicke pijn: 
Die lopen vlytich schuyl verlatend' de scheeps-banden: 
Maer met de cleenste vvenck comens' onbeschroomt vveer, 
Trecken met groote cracht aen de svvart-pickte touvven, 
Verachtende t'ghebruys des vvaters, en t'ghebeer 
Van't clappende ghesteent' dat hun hardt comt bedouvven. 
Ghy onbeschaemden hoop, nu zijdy vast in d' strick 
(Riep de dolle Neptun') ghy sult my niet ontstuyren, 
Ick versmoor' u alt'saem binnen een ooghenblick 
Doend' u dese stoutheyt met lijf en goet besuyren.  
Doen stiet hy sijn drie-tandt met een verbolghen cracht 
In de vvoest' Oceaen om t'neerst' boven te roeren, 
Die heeft hy met ghedruys driemael vveer opghebracht, 
En soo veel reysen oock tot aen de gront gaen voeren. 
Stracx vvert de Zee beschuymt, en het golvighe zout 
Door Boreas gheblaes hooch aen d'Hemel gheschoven, 
Dat valt stolpelings neer over t'bevende hout, 
Makend' dat all' t'boots-volck int vvater staet bedoven. 
Een droeve svvarte Lucht vvert rontsom uytghestreckt 
Berovend' hun van't licht, men gaet het zeyl in halen 
Slaende tegens de mast, elck roept, elck crijt, elck treckt, 
Om dat seer spoedelick binnen t'boordt te doen dalen. 
De fluytingh' van't ghetouvv', de ruysschingh' van de vvindt, 
T'Murmureren des Zees, t'clat'ren der donder-slaghen, 
Maken schrickich gherucht: d'een maeckt los, d'ander bindt, 
T'scheen of Zee, VVint, en Lucht, over hoop te veld' laghen. 
Boreas drijft voor hem een luyd-loeyenden hoop 
Van golven peerssich vvit, de vvolcken gaen vermeeren 
Met soete zeen de Zee, die doet met snelle loop 
Een regheningh van zout vveder ten Hemel keeren. 
Nu schijnt de heele Lucht los te vallen in Zee, 
Dan schijnt de Zee vveer om tot aen d'Hemel te dringhen, 
De vvinden zijn alt'saem teghen t'schip, dat seer dree 
(Als een hipp'lende bal) op ende neer moet springhen. 
Nu hangt het op een golf van daer t'volck dunckt te sien 
T'Diepste van den afgront, dan schijnt het vveer te rijsen 
Tot aen de sterde vaut, dus moet gh' op en neer vlien, 
Om dat sijn gramme moet Neptun' recht soud' bevvijsen. 
Maer u onvertsaechd' hert, en standtvastich ghemoet, 
O Huyghen vvijdt-versocht! gaet sijn ghebaer verachten, 
Poghend' altijt voort voort, en door beleydingh' vroet 
T'Behyselde Vaygat gheluckich te betrachten. 
Hier teghens stelt hem vveer Hyems met ijs en snee, 
Dat bespringht u seer dicht en keert t'zee-spouvvend' steven, 
Bruyst, breeckt, berst voor de boech, schuyft t'een op t'ander mee, 
En vvert met groot ghekraeck rontsomm' u schip ghedreven. 
Dat clooft allengskens door t'bar-barstende ghebaer, 
Morselende met cracht de hard-ghebacken stucken, 
Dat knerst met heesch gheluyt, en perst teghen malcaer: 
Schijnend' of sy het schip aen sleters souden rucken. 
Neptunus sendt hier toe noch een seer groulick Dier 
Climmend' op driftigh' ijs met onbreeck'licke tanden, 
En huylende vreeselick, toont een ghesicht als vyer, 
Schijntet schier te versmaen de Reus met hondert handen. 
Doch ghy blijft onverschrickt, en t'volck stelt hun ter vveer, 
Varend' onbevreest heen, houvven met scherpe bylen 
Op de verstaelde huydt, die springhen op van t'leer 
Als of de slach gheschied' op diamante stylen. 
T'Moet nochtans vvijcken oock, met al t'Neptuns ghespuys, 
En Hyems felle cracht, koud', ijs, en groote reghen, 
Oock t'fluytende gheraes van Boreas ghedruys 
Die u met groot ghevvelt docht van de Zee te veghen. 

{==*1v==} {>>pagina-aanduiding<<}

O vrome Bataviers! ey! VVat sal schrickich doch 
V onvertsaecht ghemoedt, nu niet en can beletten 
V cloeck en stout bestaen, dit rasen? noch t'bedroch 
Dat de snoode tweedracht looslick had gaen uytsetten? 
VVant nae al dit ghevaer crijcht ghy vreuchdich aen boort 
De Langh-ghevvenschte strant, gaende hier door laveeren 
Tot in den Oceaen, van daer men spoedich voort 
Met de Chinasche schat ons Rijckdom sal vermeeren. 
Hebbend' hier tot ghedacht van dees' heerlicke tocht 
En ons' Achilles naem veel merck-teeckens ghelaten, 
Sulcx dat seer veylichlick nu sal vverden besocht 
De Straet van Nassav, en t'Eylandt der Heeren Staten: 
En elck kenbaer sal zijn een onbekende Strandt, 
Tot uytbreydingh' des Naems, end' Eylandt van Orangien, 
Soo dat elck soecken sal Mauritius Eylandt, 
Verduyst'rend' meer en meer t'lof van t'hoochmoedich Spangien. 
VVant ghy doet t'Nieuvv' Hollandt, en t'Eylant van Maelson, 
Met de Moucherons Hoeck vast in elcx ghedacht blijven, 
Iae oock t'Nieuvv' VVest-Vrieslant, soo langh' de snelle Sonn' 
Over Ian Huyghens Hoeck, en Nieuvv' VValch'ren sal drijven. 
Dees Landen onbekent hebt ghy moedich betreen, 
Tot nutticheyt van ons, met arbeydt onverdroten, 
VVaer toe u noot'lick diend' het cloeck-sinnich beleen, 
En d'ervarentheyt van Ian Huyghen van Linschoten. 
Dies vliecht door dese tocht, en seer loflicke daedt 
O Linschoten! u Naem van de Zuyd-pool, tot d'ander 
Daer t'Beerken sijnen poot nimmer int vvater slaet; 
En verr' voorby d'Outaers van de groot' Alexander. 
Sulcx dat noch Bacchi reys', noch t'ontillicke stien 
By Herculem ghestelt op de Spaensche Zee-stranden, 
Noch die Gamaes cloeckheyt door seer neerstich bespien 
Stett' int Cal'coutsche Rijck van d'Oost-Indische Landen. 
Noch t'om-zeylen van Draeck, (vvel vvaerdt eeuvvighe prijs) 
Noch t'stout bestaen, vvaer door t'rijcke Vlies vverd' vercreghen, 
Noch die d'Itaecksche Vorst, verstandich, cloeck, en vvijs, 
Deed' met sijn snelle vloot op s'Mid-landts vochte vveghen. 
Niet te ghelijcken zijn by dees sorgh'licke tocht 
En d'eeuvvighe Tropheen die ghy hier hebt doen stellen, 
Tot teeckens dat u reys' gheluckich is volbrocht, 
In spijt van alle t'gunt dat u seer socht te quellen. 
VVant vvat heeft haer ghequelt dan een golvende Zee, 
Vervveckt door het gheblaes van de ruysschende vvinden? 
Maer u strack'lick daer toe queld' haghel, ijs, mist, snee, 
Reghen, rijm, groote vvindt, die Neptuns toorn ginck sinden. 
Door vvat vvaerdich gheschenck mach dan vverden beloont 
Dit perijckel en vrees' van u moedich gheleden 
Met onverschrickt ghemoedt? can t'ghenoech zijn becroont 
Door t'seer-gheachte goudt aen duyst stucken ghesneden? 
O Neen: Dies heeft de Faem met een eeuvvich gheluyt 
V seer loflicke Naem in elcx ooren gheschoten, 
Soo dat Landt, Zandt, en Strandt ghestadich roepen uyt, 
Lof, Prys, end' Eer' zy u, Ian Huygen van Linschoten. 


V. M. E. 
Onderdanighen Dienaer
C. Taemssoon van Hoorn.




{==*2r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op de Voyagie ofte Schipvaert van I. H. van Linschoten, by Noorden om door Vaygat, nu de Strate van Nassauvv. 
Sonnet.


HEeft Orpheus soete Lier gheacht waert om vermaren 
Van d'Indus tot d'Iber' der Argo-nauten lof, 
Die (door t'rijck' Vlies ghelockt) eerst van Land' staken of 
Om met een vlottend' hout vier eet-mael verd' te varen. 
Laet nu dan elck om strijt d'held're Trompet gaen claren, 
Nu, slechs uyt hoop' van eer', door storm, snee, haghel, stof- 
Reghen, mist, rijm, en vorst, om t'groot Conincklick' Hof 
Van China onsen naem condt te maken, gaen varen 
Soo verd' LINSCHOTEN heeft: en de Straet van Nassouvvven, 
Met des grooten Thebaens, en die van Magellaen, 
Meer dan ghelijck ghemaeckt: jae noyt-ghehoorde stranden 
Met Hollandts groote Naem begift: en aen te schouwen 
Voor elcx scherp-sichtich oogh' so constichlick ontdaen 
Dat sijn Naem noyt ghehoort aen Charons cust te stranden. 


De selve C. Taemssoon.



Tot Ian Hvygen van Linschoten, op sijn ghedane Reysen na de Noordersche quartieren. 
Sonnet.


EEn nieuwen ganck, een wonderlicken keere 
Wort hier ghetoont door een vyerighen gloet, 
Niet door een Planck oft ander hout ghevoet 
Maer door een lust tot des Vaderlants eere. 
D' Enghen inganck van het Tabijnschen Meere 
Die was voorby, doen den Delphijn met moet 
Huppeld' en sprongh' in den seer diepen vloet, 
Wijsend' een wech al voort en voort noch veere. 
Wijct nu ghelijck, die all' vremt ondersoeck 
Bepaden wilt, door hoomoet ofte twist 
Met T'moet soo ziin, dat menich bracht in rouwen: 
En gheeft den prijs, aen ons' LINSCHOTEN cloeck 
Die door den sneeu, haghel, rijm, ijs, en mist 
Ons heeft ghetoont de Strate van Nassovvven. 


H. I. Compostel.
Tot Hoorn.




{==*2v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op de Noordtsche Ontdeckinghe van Ian Hvyghen van Linschoten. 
Sonnet.


DEr vvapenen roem in heerlicke verthoone 
Heeft langh' ghevoert de Spaensche Soldaet, 
Stout int ghemoet, dringend' aen, snel van raet, 
En ghevvorden dvvanck van Europa schoone. 
VVas tot een schrick de Barbarische Croone 
Als d'Hollander int noot heeft aenghevaet 
T'Svvaert in de vuyst, om te vryen sijn staet 
Liet hem niet langh' sijn eyghen daet te loone: 
En bont vrees met vrees, dies roept vive Orangien 
T'Martiaelsch' hert, eere van Almangien 
T'Lof van t'opdoen der onbeseylde Beken 
En Rijcken ver-gheplant vvas noch by Spangien, 
Maer Linschoten coen heeft haer af ghestreken  
Den ranck: dies blijft by Magellaen gheleken. 


Schaemt u niet te beteren.
P. Hoogherbeets.



Van de selve

Aen Ian Hvyghen van Linschoten Op't ondervinden ende vernoemen van Vaygats. 
Sonnet.


SOo langh' als sal de wijt-vliegende Fame 
Vyt roepen, snel over water en veldt 
T'Nassausche bloet voor een cloeck strijtbaer Helde, 
Voort-dringhend' vroom en van zeden bequame. 
VViens d'hooghe Stam van Orangien niet schame 
Linschoten sal v lof worden ghemelt, 
Die ons den ganck onder t'Beerckens ghestelt 
Ontdeckt en stelt een onsterflicke name. 
Des sal eer langh Spaengien hooren met rouwe, 
Dat een plomp volck door de Straet van Nassouvve 
Eermaels Vaygats met uytghestreckte seylen 
Ghedrongen spoort, al door de Cathaysche baren 
Sonder verlet, nae de soet-reucke waren, 
Om Ganges voort u stranden te bepeylen. 





Ander Sonnet tot de selve.


WAer set ghy nu u Cours, met yvers lust bevanghen, 
Door t'vvoedende ghedruys dat men vallend' siet rijsen? 
En doen u niet, vermengt ijs, haghel, sneeu, eens grijsen? 
Of hebt gh' om te sien t'begin des Noorts verlanghen? 
Maer neen, de groote raedt Neptuni heeft ghehanghen 
De triumphelicke Crans, die met seer groote prijsen 
Sal ghejont vvorden dien, die cloecklick can bevvijsen 
Te zijn een VVeerelt nieu, ontdeckt door nieuvve ganghen. 
Palinurus, Typhis, Peeter die van Medijnen 
Neptuni VVaghenaer, noch Magellanes cloeck 
Noch dien, die oock in t'ront Tethim sloot door t'versoeck. 
Maer Linschoten u, die voorsichtich deet verschijnen 
Het onghebaende pat, daer de Tabijn den hoeck 
Dagh'licx van den Tartar doet meeren en verdvvijnen. 


T'Streckt al tot een.
H. Compostel.



{==*3r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sonnet tot lof van den boeck-dichter.


EErst hebt ghy ons nae t'Zuyd' den wech gheopenbaert, 
Dies men nu menich Schip, tot Hollandts loff end' eer, 
Naer t'Oost-Indische Landt siet gaen en comen weêr: 
T'welck' uwen Naem allom Linschoten seer vermaert. 
Nu leert ghy ons nae t'Noord te zeylen onvervaert, 
Door de ghevroosen straet van Vaygats end' Nassouvv': 
Dien ghy met ijs, end' sneeu, rijp, haghel, mist, end' kouw', 
Onder s'Leeuvvs end' Orangiens zee-veylende standaert, 
Hebt, als een Heldt seer cloeck, een Iason int bestaen, 
Selfs door end' door gheseylt, end' om, end' om ghesien: 
Om voor ons t'prachtich Rijck van China te bespien. 
Dies men u wel mach noemen d'Hollandtsche Magellaen, 
End' met bloeyende Daphne t'hayr omspannen seer schoon: 
V onvertsaecht ghemoedt, pen, wijsheyt, tot een loon. 


Praestat dum licet.


Eivsdem ad Avthorem Carmen.


PRisca fides magnae speciem telluris in orbem 
Non duci, antipodas nec in ullâ parte morari; 
Sed totum hunc terrae tractum qui subjacet Austro, 
Credidit antiquum Chaos, immensumque profundum. 
Praeterea Zonam; quae torrida solis ab aestu, 
Et quae perpetuâ vastatur frigida brumâ: 
Desertum prorsus tenuit, nullisque petitum 
Sedibus. At nos quamprimùm rerum arbiter usus 
Occasum docuit scrutari, & classibus ortum, 
Suppositumq; Noto, & gelidis Aquilonibus aequor: 
Vidimus antipodas, latissima vidimus orbis 
Imperia ignoti, gentes & sole perustas: 
Vanaque pręteriti deliria risimus aevi. 
Quod tibi Linschoti meritâ cum laude fatemur 
Acceptum Batavi: postquam prorupit in auras, 
Immortale tuum populo mirante volumen, 
Aurea describens foecundi littora Gangis, 
Nominaq; Eois dantis regionibus Indi: 
Olim oculis pervisa tuis terrâque marique. 
At nunc omnigenis Batavûm ingeniosa carinis 
Turba, magis rursum gratamur ad aethera plausu; 
Dum tua Hyperborei nobis facundia ponti, 
Divitis ad Chinae portûs, atq; inclyta regna, 
Sternit iter: quondam tua quod celeberrima virtus 
Per medias fecit glacies, Aquilonis ad ortum. 
Audi igitur patriae decus, & tua fata superstes 
Aeternum vince ingenio, ac pręstantibus ausis; 
Quique decet fortes, Phoebeae frondis honorem 
Accipe, quem capiti sacrarunt carmine Muse, 
Et pater Oceanus, vastiq; Tridentiger undis, 
Nereidumq; Enchusa soror, quae nobilis inter 
Frisonas, aequorea latè dominatur habena. 


Praestat dum licet.




{==*3v==} {>>pagina-aanduiding<<}

[De Sonne en de Vorst eens roemden wonder seer]


DE Sonne en de Vorst eens roemden wonder seer, 
Dat sy afweerden sterck den Mensche swack en teer. 
Dit speet den Schepper groot: Hy seyd' met gramme sinnen: 
Het vroom Hollandtsche volck sal Vorst en Son verwinnen. 
Linschoten nam de reys tot t'Indiaensche vyer; 
En sprack: O vlammend' Licht, wat seghstu? ick ben hier! 
Doen vloogh hy naer de Vorst door Vaygats onbevaren. 
Als Godt den stouten helpt, en vreest hy voor gheen baren. 
De Son die dit aensagh, de Vorst die't heeft ghevoelt, 
Die riepen: Daer de Heer verwarmet en vercoelt, 
En can noch Vorst noch Son vervriesen noch verbranden: 
De cloecke Bataviers vervooghden Zee en Landen. 


G. TVNING.



Lof-dicht. Ter eeren van de nutte en naerstighe beschrijvinghe der Noordtsche reysen, Van Ian Hvyghen van Linschoten, Tresorier der Stede van Enchuysen.

Het welcke can ghesonghen worden op de wijse van den XLII. Psalm Davids.


I.


EEn drie-dobbel stael vvaerachtich 
Moest vvel vvesen om sijn hert: 
Die eerst op de Zee voer crachtich 
Sonder vreese op een bert. 
Maer veel stouter moet hy zijn, 
Die recht onder t'Sonne-schijn 
Darf door-varen; jae daer vvoonen. 
Dit doet Linschot': VVie sal't loonen? 




II.


Waer hy noch daer met te vreden: 
Maer hem comt noch nieuvven lust. 
Daer de Sonne niet darf treden, 
Daer vaert hy cloeck en gherust. 
Door het Vaygats onbekent 
Heeft hy Zeil en Schip ghevvent: 
End' heeft noch een Zee vernomen. 
T'is al open voor den vromen. 




III.


Onse Schepen (naer't vertellen) 
Sullen corten hare reys, 
Ende haest naer China snellen. 
Dit brenght Spangien in ghepeys. 
‘O (denckt sy nu de Wolvin) 
Het volck dat scheen grof van sin, 
Dat can al mijn schatten vinden. 
    Ick verliese schat en vrinden!’ 





{==*4r==} {>>pagina-aanduiding<<}

IV.


Doen den Hemel sach t'beginnen 
Van de Nederlanders cloeck, 
Seyd' hy my; ‘Elck soeckt te vvinnen, 
En ghy blijft in eenen hoeck! 
Spreyt den mantel in den vvint, 
En maeckt dat ghy oock vvat vint: 
Wat vvilt ghy in Leyden slaven? 
Soeckt oock eere ende gaven.’ 




V.


‘Maer (seyd' ick) ter goeder trouvven, 
    Soldestu my laten gaen?’ 
Doen begon hy te verflouvven, 
Ende sprack met soet vermaen; 
‘Wat helpt het den Mensche, Kindt, 
Dat hy groote schatten vvindt, 
En sijn arme Ziel' doet schade? 
    Lydet u met mijn ghenade.’ 




VI.


Driemael ick versuchte droevigh, 
O Godt, als ick dit bedenck! 
Liever ben ick vvat behoevigh, 
Dan dat ick mijn Ziele krenck. 
Heer, gheef Linschot', end' elck een, 
Dat sy doch den diersten steen 
Niet verlaten, om te rijcken: 
Den Steen Gods heeft gheen ghelijcken. 


De doodt doet Leven.

iacobvs Viverivs.



[Wie hadde oyt bedocht, dat t'Bataviersch gheslacht]


WIe hadde oyt bedocht, dat t'Bataviersch gheslacht 
Met cloeckelick bestaen, het Aerdtrijck soud' omronden, 
En laten vlieghen uyt sijn Vlagghen onghebonden 
In s'Weerelts hoecken al? Ist niet een groote macht? 
 
Iae t'is een wonder werck, en nauwelick ghehoort, 
Dat dit cloeckmoedich Volck in eng-bepaelde landt 
Des' dinghen derf bestaen; ick segh het Holle-landt, 
Wiens lofs men hoort vermaen Zuyt, West, oock Oost en Noort. 
 
Och of eens saghen op ons oude waerde Maghen, 
Die graeuwe Helden stout; men soud'se nae dit leven 
Noch hooren roepen luydt: Zijn dit ons jonghe Neven? 
O welcom moet ghy zijn in dese onse haghen! 
 
Hoe trou hebt ghy ghevolght (alsoo wy hooren waghen) 
Ons loffelicken pat, en grootelick verbreyt, 
De eer ons Vader-landts! jae over al verspreyt! 
Dus welcom moet ghy zijn o jonghe waerde Maghen. 

{==*4v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Van Macht, moedt en verstant, men u nu siet schoon bloeyen, 
Die Wapen voeren coen met dapp're eer en prijs, 
Met Schepen, zeylen wijdt door hitte, koud' en ijs. 
Die onse Godt bewaert, die moet in voorspoet groeyen. 
 
Met stoutelick bestier sich hebben onderwonden 
Een ongheloofde saeck, daer af gheen Oude praten; 
Ick meen de Noordtsche vaert, door de Nassausche Straten, 
Rondtom t'bevroren Landt; alwaer s'haer onderstonden. 
 
Door het Tartarisch' meer, met grouwelick ghevaer, 
Te vinden corter baen, om vry te moghen rusten, 
En hand'len vredelick op der Chinesen Custen. 
Dit hebben sy ghedaen met commer groot en swaer. 
 
Iae drie mael oock versocht: Waer van men hier mach lesen 
Linschotens waer verhael; wiens naem sal eeuwich leven, 
Vermaert en wijdt verbreydt, en seker tuygh'nis gheven 
Dat deuchdens opset cloeck gheen wegh can onwegh wesen. 


E. VORSTIVS.

{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    




{==1r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Voyage ofte Schip-vaert van Ian Huyghen van Linschoten, van by Noorden om, door de Engte dan Nassav, tot voorby de Revier Oby, van wveghen Syn Excellentie Mauritius de Nassau,
ende mijn Heeren de Staten der Gheunieerder Nederlandtsche Provincien, tot twee verscheyden Reysen, als namelicken, de Iaren 1594. ende 1595. VVaer inne seer distinctelicken verbaels-ghevvyse beschreven ende aenghevvesen vvordt, alle t'ghene dat hem op de selfde Reysen, van dach tot dach bejegent ende voorghevallen is: Met de afbeeldtsels van alle de Custen, Hoecken, Landen, Opdoeninghen, Streckinghen, Coursen, Mijlen, ende d'ander merckelickste dinghen meer, ghelijck als hy't alles selfs sichtelicken ende vvaerachtelicken nae't leven uytghevvorpen ende gheannoteert heeft.

Voor-reden.

ALSOO door veelvvytruchtighe maren, ende daer uyt daghelicx vvassende begeerlickheden, de Menschen van dach tot dach trachtende zijn, om nieuvve ende onbekende Vaerden t'ondersoecken, daer in alle natien, van die de Zee hanteeren, elck-ander vast te boven sien te gaen, de Spangiaerden ende namelicken de Portugaloisen boven alle d'anderen uytmuntende, en haer dies aengaende seer vvel ghequeten hebbende, comende nae haer d'Engelschen oock ten naesten by door haer, soo bekende (onlangs gheleden) Navigatien, van dien so vvijdt-vermaerden Zee-ploegher Capiteyn Draeck, ende nae hem Ridder Candisch, als oock Maerten Furbischer, ende meer andere, met haer Navigatien, soo nae't Zuyden als oock nae de Noordersche quartieren, ghelijck sulcx ghenoech bekent ende openbaer is, soo hebben dese haer beginselen, ende naementlicke de vvijdt-vlieghende Fame, der alom vercondichde Rijckdommen (by de Spangiaerden soo seer verheven) van de Landtschappen ende omligghende Contreyen, van dat als nu soo seer vermaerde Rijcke van China ende Cathay, onse natie ten laetsten oock begonnen te prickelen, eensdeels om d'ander (de Navigatie beroerende) geen voordeel te erkennen, ten anderen om de begeerte van t'ghevvin (hoe vvel onversadelick) te moghen verghenoeghen. Soo ist dan dat dese beginselen ende aenlockende voorboden altemets begonnen hebben plaets te grijpen onder de ghemeene man, voornamentlick onder de ghene diet haer professie is, nacht en dach te practiseren, haer goet ende have door de coopmanschappen te vermeerderen: ende ten is niet alleen daer by ghebleven, maer door-cruypende noch verder, is ghecomen tot in de herten ende ghemoet der ghener die s'Landts regeeringhe ende vvelvaert van des Alderoppersten machts bevolen is: Welcke vermerckende dat met soodanighe vreemde Vaerten andere natien, als oock sommige particuliere persoonen soo seer floreren, ende soo vermoghent door ghevvorden zijn, hebben eyndtlick voorghenomen ende begonnen seer te soliciteren om oock yet sulcks te beginnen, daer men eenichsins ja grootelicken, niet alleen eenighe int bysonder, maer onses gantschen Vader-landts vvelvaert met souden moghen stijven en andere natien ghelijck maken, int cas van de Zee-vaert ende onderhandelinghe van dien, daer doch dese onse natie ende Landen van bequaemheyt ende geleghentheyt (niemant te nae ghesproken) alle d'andere der Weerelt ghenoech te boven gaen, nae de streckinghe van haer limyten. Dit selfde dan aldus etlicke jaren in de ghedachten, ende byvvijlen in communicatie gheleyt zijnde, soo door aenporren van ettelicke avonturiers, als oock door een verder insien van eenighe des Landts Regierders, by vvylen des Hoogh-gheboren ende Doorluchtighen Vorst, Hoogh-loflicker memorie onses Vader-landts Stadt-houder, ende ghecoren Bescherm-Heer de Prince van Orangien, de vvelcke daer oock een sonderlinghe vvelbehaghen in hadde: Soo is nochtans door de continuelicke ende langduerighe inlandtsche Oorloghen ende ghemeene troublen, soo goeden ende van veler ghevvensten voornemen altoos versmoort en verhindert ghebleven, hoe vvel in veler herten noch vonckende en noyt ten heelen uytgheblust, tot dat Godt de Heere ons vvat meer door sijn ongrondelicke goetheyt verquickende, door t'beleyt van den 
{==1v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 onvertsaechden Heldt, ende in sijn Vaders Zal. plaetse, sijn Excellentie, Grave Mauritius van Nassau, neffens mijn E. Heeren de Staten Generael, t'selfde vveder ende gantsch resolutelicken by der handt ghenomen is, daer toe helpende t'aenporren van ettelicke (dies verlanghende) Cooplieden, ende t'vvijsselick ende neerstich versoeck van curieuse, ende t'vvelvaren onses Vaders-landts begheerighe Regierders, ende voornamentlick d'innerlicke sinnelickheyt ende onversadelick ghemoedt, van s'Landts voordeel in aller neersticheyt te betrachten, des voorsz. Vorsts ende Heeren. Om dan d'occasie (die haer met dese lust ende begheerte soo schoon voor ooghen stelde) niet te laten voorby gaen, hebben terstont met rijpen ende ghedelibereerden raedt: eendrachtelicken ghesloten, een mael t'ondertasten of men eenichsins middelen conde vinden, om by Noorden-om met onse Schepen den vvech te openen, nae de voorseyde Landen van Catay ende China. Want soo nae de verthooninghe der Landen, als selfs nae't recht natuerlick ghevoelen, soo soude den selven vvech (doenlick zijnde) sonder comparatie, jae ses mael corter vvesen, als den vvech die als nu van de Portugeesen in treyn ende ghebruyckinghe is: Ende soo sulcks door Godes gunste te vveghe ghebracht conde vverden, een yeghelick can ghenoegh vermercken vvat proffiten ende voordeels t'selfde (niet alleen dit onses Vaders-landt, maer oock alle omligghende Contreyen) mede soude brenghen. Hier op heeft men terstont daer toe ghesocht alle ende soodanighe informatien te becomen, als men te vveghe conde brenghen, ende men meende tot des selfde uytvoeringhe dienstich souden connen vvesen, hoe vvel sulcx vveynich ofte niets vvas, als het ondervinden nae bethoonde. Men ordonneerde voor eerst de Schepen ende t'volck, als nae gheseyt sal vvorden, diese op soodanighen Tocht dochten ghenoech ende bequaem te vvesen, vvaer toe hem terstont presenteerden de ghene die in soodanighe saken yverich ende begheerich vvaren, om s'Landts vvelvaert ende eere te verbreyden, niet ontsiende haerlieder persoonen vryvvillichlicken te hazardeeren. Onder ander die sulcks behartichden, soo ist dat ick dies versocht zijnde (hoe vvel onvveerdich, en ick onbetamelicken sulcks selfs melde) my oock hebbe laten vinden, en hoe vvel ick noch onlangs ghecomen vvas van de Oost-Indische Landen, ende nauvvelicx voleyndt hadde mijn beschrijvinghe der selver, ende noch seer corts ghenoten t'Vaders-landts, en mijnder bynaest verstorven vrienden nieuvve conversatie: Hebbe nochtans terstont met een onsteken lust bevanghen zijnde, beginnen te verlanghen, om t'selve mede (alle perijckel door de blinden yver achter rugghe stellende) t'attenteeren, eensdeels om s'Landts vvelwaert te vervorderen, ende ten anderen, om mijn eygen lust ende begheerten eenichsins te voeden. Nu om de gheheele sake van haer eerste beginselen, ende soo ghelijck sy in effecte toeghegaen is, te verclaren, soo sal het noodich zijn die een vveynich t'extendeeren, om alsoo beter te moghen verstaen vvorden. Wy hebben vooren verhaelt van etlicke Cooplieden ende andere, die dese Noordtsche Vaerdt ofte ondersoeckinghe langhe ghesocht hebben op de baen te brenghen: maer alsoo t'selfde by de Cooplieden alleen qualick te vveghe ghebracht conde vvorden sonder hulpe ende assistentie, midtsgaders d'authoriteyt van't Landt daer toe te hebben, soo is dat (om de redenen verhaelt) altoos achterghebleven, tot op het Iaer 1593. dat eenen Balthazar Moucheron Coopman resideerende binnen Middelburgh met sijn Compaignie, groote neersticheyt ghedaen hebbende om informatien te becomen, so van Engelandt, Ruslandt, Tartarien, als van ander vvegen, daer sy haren handel door hare Factooren vvaren drijvende, eyndtlicken soo seer met een yver onsteken vvorden, om dese Vaert van by Noorden-om t'ondersoecken, dat sy niet en rusteden noch eenighe oncosten aen en saghen, om sulcks in alle manieren uyt te voeren, ende also haer tot soo vvichtigen sake, s'Landts authoriteyt ende bystandt van noode vvas, soo ist dat sy heftich ende met onverdroten arbeyt ghesolliciteert hebben, so aen sijn Excellentie., als aen de Heeren Staten, met vertooch ende natuerlicke bevvijs-redenen, van hoe dat het vvaerdich vvas t'attenteeren, ghemerckt t'groot voordeel dat daer af te vervvachten stont, 
{==2r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 soo 't Godt de Heere gheliefde, dat sulcks gheeffectueert vvorde. Ende devvijle dat syluyden soo lichtelicken t'hare insghelijcks daer mede begheeren te vvagen, ende de toerustinghe nae haer vermoghen vvilden helpen uytvoeren, soo ist t'selfde eyndtlicken by sijn Excellentie. ende de Heeren Staten in deliberatie ghestelt, ende daer op rijpelicken ghelet, ende met verscheyden discoursen ghecommuniceert hebbende, sijn finalicken bevveecht ghevvorden, sulcks voor goet t'approbeeren, ende hebben belooft de handt daer aen te houden. Om dat dan met aller yle te bevlijtighen, soo is terstont besloten dat men soude toerusten tvvee Vlyboots van tusschen de vijftich ende tsestich lasten groot, ghemonteert van amonitie ende victualie voor den tijdt van acht Maenden, met volck naer behooren. Dese tvvee Vlyboots souden toegherust ende gheequipeert vvorden, te vveten, een binnen Zeelandt, door Moucheron voorsz. neffens den Heere Tresorier Mr Iacob Valck, ende d'Admiraliteyt aldaer, ende t'ander binnen Enchuysen in West-Vrieslandt, door den Heere Raedis-Heere Zal. Doctor Franҫoys Maelson (als een sonderling beminder ende voorstander van de Zeevaert) neffens d'Admiraliteyt van't selfde quartier. Aldus besich zijnde om de voorsz. Schepen ende t'volck daer toe te voorsien, om teghens t'aenstaende Iaer de reyse met Godes hulpe by der handt te nemen, soo is ondertusschen ghecomen, dat die van Amsterdam gheinduceert zijnde, door den vermaerden Cosmographum Petrum Plancium, mede hebben beginnen te solliciteeren, een ander Schip van dierghelijcke conditien te moghen toerusten, om van gelijcken nae't Noorden yet te attenteeren, doch om gantsch eenen anderen vvech te bestoocken, vvant den vvech die d'ander Schepen voorghenomen hadden t'ondersoecken (te vveten om te besien of sy tusschen Nova-Zembla ende t'Vaste-landt van Tartarien een doorgaende Engte conden ontdecken, om daer door den vvech nae China te becomen) en dochte den voorsz. Plancio gantsch niet goet noch doenlick te vvesen: Waeromme hy hem liet voorstaen, dat boven Nova-Zembla, te vveten, onder den Polus articus door, den rechten ende doenlicksten vvech moeste zijn, om vvelckes te bevestighen, hy duysentderley verdochte bevvijs-redenen verthoonde, jae ghenoech met sekerheyt bevestichde, soo aen sijn Excellentie. als aen anderen, dat de vvech door Vaygats, ofte tusschen Nova-Zembla ende Tartarien door, gantsch niet en vvas, noch te vveghe ghebracht conde vvorden, maer dat den vvech onder den Polo, te vveten, boven Nova-Zembla-om, seker, gantsch ghevvis, en sonder tvvijfel goet vvas: Maer hoe dat dit in 't ondersoecken bevonden is, is een yeder althans ghenoech bekent, door die soo ongheluckighe enden laetste Tragedische Reyse van Willen Barentssoon, door des voorsz. Plancij persuasie aenghevangen, ghelijck als int Tractaet daer van ghedruct, ghesien mach vvorden. T'is ghenoech dat doen door alle sijn segghen, de voorsz. Heeren tot verscheyden ghevoelen bevveeght zijn, ende hebben de voorghestelde Reyse ende ondersoeckinghe Plancij, mede gheconsenteert ende vervvillicht, ende t'selfde Schip insghelijcks bevolen toe te rusten, dat terstont (van de Cooplieden t'Amsterdam, neffens d'Admiraliteyt aldaer) voorvvaer seer mildelicken ende met grooter gheneghentheyt enden affectie te vveghe ghebracht vvorde, alles om s'Landts eere ende avancement (gheenighe oncosten ontsiende) te betrachten, ghelijck als sy oock ghenoech in ander dinghen (de Navigatie beroerende) bethoonende zijn. Dit nu aldus van dese drie Schepen, als gheseyt is, gheresolveert zijnde, heeft men beginnen, elck in sijn quartier, ghereedtschap te maken, ende den tijdt gecomen zijnde, hebben ons ghelijckelicken t'Scheep begheven, trachtende elck een sijn ampte ende beroepinghe vvaer te nemen, achtervolghens d'instructie van sijn Excellentie. ende de Heeren Staten, ende om dat het mijne vvas (neffens mijnen anderen dienst van Commis) alles t'annoteren, ende per memorie aen te teyckenen, so hebbe ick my terstont ghevoecht van dach tot dach, ure ende stont, alles vvat ons vvedervaren ende op de gantsche Reyse bejeghent is, directelicken ende sonder partijschap op te schrijven, ghelijck als ick hope van een yeder die ons gheleydt hebben, voor de vvaerheyt (onpartijdelicken sprekende) sal moeten ghetuycht ende naegheseyt vvorden. 
{==2v==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Den goetvvillighen ende discreten Leser, en sal niet te vervvachten hebben int selfde Relaes eenighe Elegantie ofte vvelsprekentheyt, vvant sulcks seer vreemdt ende verre van mijn vernuft is, dan salder alleen in vinden, een slechte eenvoudige (doch dat het beste is) vvaerachtighe Narratie ofte vertellinghe, biddende derhalven t'selfde in dancke te nemen, ende sulcks te vvillen oordeelen nae den goeden vville, ende niet nae't vverck. Vaert vvel.

	Den Leser sal ghelieven te weten, dat dese Verbalen gheschreven zijn op de daghen ende tijden, dat sulcx alles is ghepasseert, ende niet nae dat de Reyse voleyndt was: Ende om sulcx met de veranderinghe niet onghelooflicker te maken, ofte voor by-voechsels ghehouden te worden, ende eenich naedencken te gheven, soo hebbe ick dat de selfde forme ende maniere van een daghelicksche ende sichtelicke Beschrijvinghe Iournaels-ghevvijse laten blijven, op dat het ghelesen mach worden met soodanighen sin, als selfs by der handt hebbende, met verhopinghe van een goede uytcomste, ghelijck als het mijn was, in't annoteeren ende beschrijven van t'selfde, &c.

{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    




{==*1==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    



{==3r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Voyage ofte Schipvaert van Ian Hvyghen van Linschoten, van by Noorden om door de Engte van Nassav, tot voorby de Revier Oby, &c. d'eerstemael, Anno 1594.

DE Schepen in Texel ghecomen zijnde, te weten, de drie in de Voor-reden verhaelt, als namelicken, t'Boot ghenaemt de Swane van der Veere in Zeelant, de Mercurius van Enchuysen, ende t'Boot van Amsterdam, zijnde superintendent (volghens d'instructie van sijn Excellentie. ende Heeren Staten) eenen Cornelis Cornelisz. Nay, Schipper van't Zeelandtsche Schip, als eender die eenighen tijdt (van Moucheron verhaelt) op Moscovien als Stuerman ghebruyckt was gheweest, ende door de langhe usantie goede ervarentheyt van de Noordersche Custen ende Zee-vaert hadde, hebbende neffens hem, als mede-Stuerman eenen Pieter Dircksz. Strickbolle, beydegaer Borghers van Enchuysen, de welcke van de voornoemde Heeren ende Moucheron voorsz. (om sijn groote lust ende ijverich voornemen te volbrenghen) ghenoech met een heerlick salarium, ende verbandt van beter vergheldinghe (de reyse volbracht zijnde) daer toe verwillicht ende beweecht worden, hebbende noch oock neffens haer afgheveerdicht eender sijnder Cozijn, met namen Françoys de la Dale, om (behalven t'bedrijf van de coopmanschappe waer te nemen) van ghelijcken te dienen als een Tolck in de Rusche tale, als eender die daer (door de langhe hanteringe in Ruslandt) seer condt ende ervaren in was, ende tot een superplus ofte overvloet, soo is haer by ghevoecht eenen Meester Christoffel Splindler Slavoen van gheboorten (die in de Vniversiteyt tot Leyden ter studien lach) om dies noodich zijnde, ons met de Slavoensche Tale eenichsins behulpich te mogen zijn aen de Custen van Tartaryen, &c. Op t'Schip van Enchuysen was Schipper eenen Brandt Ysbrantsz. anders Brandt Tetgales ghenaemt, een seer condich ende oudt-bedreven Zee-man, hebbende tot een Onder-stuerman eenen Claes Cornelisz. beyde van Enchuysen, alwaer ick by ghevoecht was als Commis, &c. Op t'Schip van Amsterdam was Schipper en Stuerman VVillem Barentsz. van der Schelling, Borgher t'Amsterdam, een seer ervaren ende bedreven Man in de const van de Zeevaert, hebbende by hem een Schellinger Visschers jacht, om hem in sijn voorghenomen Reyse (van ons afscheydende) gheselschap te houden. Aldus ghereedt ligghende in voegen als gheseyt is, verwachtende bequaem weder ende wint: Soo hebben wy, op Huysduynen wesende, zijnde den 4. Iunij 1594. te samen Admiraelschap ende een vast verbondt ghemaeckt, van in onse Reyse by een te blijven, so vele alst doenlick ende moghelicken was, tot onder t'Eylandt van Kilduyn in Laplandt, ende soo't ghebeurde dat wy door mist, onweder, ofte andersins quamen te versteken ende van een te scheyden, malcanderen te vertoeven ende weder te vergaderen, op de voorsz. plaets van Kilduyn. Dit aldus ghesloten ende alle dinghen ghereet zijnde, is des anderen daeghs (de wint goet wordende) den Ammerael t'zeyl ghegaen, ons bevelende hem te volghen, ende als wy seyden dat wy gaerne om ons verbant nae te comen, die van Amsterdam begheerden te verwachten, de welcke seyden noch eenich goet ende coopmanschappen verbeydende waren, daer sy nae toeven moesten, heeft ons des niet teghenstaende bevolen dat wy hem even wel volghen souden, op hem nemende, om voor ons beyden te verantwoorden, soo daer yet op soude moghen vallen te segghen, waer op wy hem terstont ghevolght zijn, loopende beyde t'Zeewaert in, Loopen uyt Texel t'Zeewaert in. om onse Reyse te vervorderen, latende die van Amsterdam noch in Texel ligghen als gheseyt is.
	Dit was den 5. Iunij des Sondaeghs dat wy uyt Texel t'Zeewaert in liepen, ontrent des middaeghs, hadden de wint van uyt den Oosten met een slappe koelte, ende buytens Duyn wesende, stelden onsen Cours n.n.w. ende n. ten w. aen, was een claer, schoon, heet weder ende sonne-schijn, ende ontrent vier uren nae den middach creghen stilte, loopende de wint een weynich daer nae nae't n.o. ende n.n.o. met een goede koelte, ende teghens den nacht naet z.o. gheduerende alsoo den gheheelen nacht over.
	Den 6. des Maendaeghs hadden noch eenen z.o. koelen wint met claer helder weer, zeylende op de selve Cours, van n.n.w. ende n. ten w. aen, gheduerende alsoo den gheheelen dach ende aenvolghenden nacht.
	Den 7. des Dingsdaeghs, ontrent tegens den middach, creghen de wint van uyt den z.w. doende noch alsoo de selfde Cours van n.n.w. ende n. ten w. aen, hebbende een goede coelte met claer helder weer ende sonne-schijn, ende des avondts liep de wint nae't westen, gheduerende alsoo dien gheheelen nacht, creghen des nachts sommighe buyen, dat wy altemets onse top-zeylen strijcken ende innemen moesten.
	Den 8. des Woensdaeghs hadden noch al den wint van uyt den westen, met een donckeren Hemel ende bedeckte Son, hebbende een harde koelte ende ruych weer, maer teghens den avondt-stondt begonst het weer te bedaren, zeylden altoos noorden ende n. ten w. aen, des nachts creghen stilten.
	Den 9. des Donderdaeghs creghen eenen slappen o.n.o. wint met goet weer, doch een bedeckte Son, waren naer onse gissinghe op de hoochte van 60. graet, Comen op de hoochte van tsestich graet. deden onsen Cours noort aen, ende op den dach soo coeldent wat 
{==3v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 beter op, met claer weer, zijnde de wint somwijlen wat oostelicker.
	Den 10. des Vrydaeghs hadden noch eenen o.n.o. wint met een goede koelte, ende claer helder weer, doende onsen Cours n. ende noorden ten westen aen, hadden des middaeghs de hoochte van 62. en half graden, 62. en half graet. geduerende noch t'selfde weer ende wint, op den naemiddach begonstet so te waeyen, dat wy alleen onse schoover-zeylen mochten ghebruycken, wesende de wint wat noordelicker.
	Den 11. des Saterdaeghs hadden noch het selfde ruych weer ende wint, deden onsen Cours n.n.w. ende n. ten w. aen, als vooren, des middaeghs namen de hoochte van de son op 64. en half graden, 64. en half graet. wesende de wint n.oost, ende wendent op den anderen boech, doende onsen Cours o.z.o. aen, om dat het recht in de wint was.
	Den 12. des Sondaeghs hadden noch al een ruych weer, soo dat wy altoos alleen met de schoover-zeylen moesten zeylen, hebbende een seer holle Zee, ende de wint was noordelicker, deden onsen Cours n.o. aen. ende teghens den avont bestont het te stillen, loopende de wint variabel, gheduerende also dien gheheelen nacht.
	Den 13. des Maendaeghs hadden noch eenen slappen variabelen wint van tusschen t'noorden ende t'westen, ende altemets stilte, met schoon weer en stil slecht water, crijgende des avonts eenen Westen wint, doch veel tijdts stil weer, gheduerende alsoo den gheheelen nacht.
	Den 14. des Dingsdaeghs hadden noch al t'selfde weer met stilte ende seer slecht water, en somwijlen maer niet veel variabele wint, sagen dien dach seer veel Walvisschen, Sien veel Walvisschen int water speelen. al speelende hier en daer doort water swemmen, dit weer duerde aldus den gheheelen dach ende nacht, alhoewel wy geen duysternis en creghen, om dat de Son boven een uyr niet absent en was.
	Den 15. des Woensdaeghs tegen den morgenstont cregen eenen z.w.windt, met claer helder weer, ende deden onsen Cours n.n.o. aen, hadden groote Zee-baren van uyt den n.o. waren op de hooghte van meer dan 65. graet ontrent by de 50. mijlen weechs vande Custe van Dronten t'Zeewaerts, 65. graet, 50 mijlen van de Custe van Dronten. des middaeghs namen de hoochte van de Son op 66. en half graden, 66. en half graden. hebbende noch den selven wint, doende de Cours n.o. ten n. aen, gheduerende also den gheheelen dach ende nacht, altemets met stilten, ende somwijlen variabelen slappen wint, van tusschen t'zuyen ende t'westen.
	Den 16. des Donderdaeghs hadden noch eenen z.w. ende z.z.w. slappen wint, ende deden onsen Cours noch al n.n.o. ende n.o. ten n. aen, des middaeghs namen de hoochte van 67. en half graden, 67. en half graden. en tegen den avont cregen een goede koelte uyt den z.w. altemets wat Westelicker, gheduerende alsoo den geheelen nacht, doende de Cours van n.o. ten n. ende somtijdts n.o. aen.
	Den 17. des Vrydaeghs smiddaeghs namen de hoochte van de Son op 69. graet, 69. graden. hebbende noch den selven goeden wint, nemende onsen Cours n.o. ende n.o. ten o. aen, cregen daer na eenen mist, welcke duerde tot ontrent den avont-stont, doe begon het weer op te claren, ende wesende de Son int Westen, begosten landt te sien, t'welcke was (nae onse gissinghe) van d'Eylanden van Lofvoet, Eylanden van Lofvoet. waren altemael ghehackelde bergen ende steenrotsen, laghen van ons z. oost, z.o. ten o. ende z.o. ten z. ontrent 10. ofte 11. mijlen weeghs, liggende noch over al vol sneeus, zeylender aldus langes heen, onsen Cours van noort-oost ende noordt-oost ten oosten aen, den gheheelen nacht over.
	Den 18. des Saterdaeghs hadden noch den selfden wint, met een goede dichte ende harde koelte, altoos men een bedeckten ende donckeren hemel, als oock met vochtich
kout weer, ende door de donckerheyt en conden t'landt niet sien, liepen onse Cours van noordt-oost ten oosten, ende oost noort-oost, aen, gheduerende alsoo dien gheheelen nacht over.
	Den 19. des Sondaeghs smorghens, de Son int oosten wesende, sagen een zeyl achter ons uyt, Sien een zeyl achter haer uyt. doende de selfde Cours die wy deden, hadden noch den selfden koelen ende stijven wint, met eenen donckeren bedeckten hemel, ende vochtich weer, doende onsen Cours oost zuydt-oost, ende zuydt-oost ten oosten aen, ende worde seer mistich, corts daer naer creghen een stilder water, ende het weer begonst op te claren, waer mede wy landt ghewaer wierden, t'welcke wy verkenden te wesen tusschen t'Eylandt Stappen ende de Noordt-caep, Comen by't Eylandt Stappen ende de Noortcaep. ontrent twee mijlen daer van af zijnde, liepen daer alsoo langhes heen oost ende oost ten zuyen aen, ende was in den tijdt ontrent middach, zuyden ten ooster Son, het landt lach noch over al vol sneeus. De Noortkijn ghepasseert zijnde, Noortkijn. liepen zuydt-oost aen, hadden alle desen meesten tijdt van den dach ende nacht mistich weer, Het Landt lach noch met sneeu bedeckt. met buyen van uyt den Westen, west noordt-west, ende west zuydt-weste variabele winden, hebbende eenen dapperen voortganck, altoos langhes de Custe heen, ontrent twee mijlen daer van af, hoe wel dat de selfde veel tijdts ende t'meestendeel, hier en daer met mist bedeckt was, ende lach over al vol sneeus.
	Als men de Noordtkijn ghepasseert is, (welcke leyt met de Noordt-caep ende Stappen meest oost ende west) so streckt de Custe voortaen meest zuydt-oost ende noordt-west, wel so oost ende west: Is over al een schoone Custe sonder vuylicheyt ofte rudsen, een schoon hooch landt, steyl afghebickt, sonder schijnsel van Voet-stranden. Des avondts wesende de Son noordt noordt-west, quamen voor de Reviere van Tanebay, Revier van Tanebay. welcke streckt zuydt-west ende noordt-oost, in ende uyt, is een seer schoone Reviere aen te sien, ende mach hebben ontrent drye mijlen van breette in den mondt, ende streckt alsoo innewaerts aen, tot ontrent vier mijlen weghes, alwaer het recht midden int water een Eylandt heeft ligghen, t'welcke men van buyten wesende, bescheydelicken sien can, ende is over al seer diep, soo dat men daer qualick anckeren mach, dan binnen in aen de slincker zijde van't Eylandt, alwaer men aen de zijde van't landt 40. 50. vamen goet ancker-grondt heeft, ghelijck als de ghene segghen, die daer gheleghen ende in gheweest hebben.
	Den 20. des Maendaeghs creghen stilte met schoon weer, wesende int gesicht van de 

{==*2==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==*3==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==4r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Eylanden VVardhuys, Eylanden van wardhuys. welcke mochten ontrent twee ofte drie mijlen van ons wesen, wy laghen aldus en dreven met de stlte, in welcken tijt sommighe Engelsche Visschers aen boordt creghen, die ons etlicke Cabbelliauwen overwierpen. Crijgen Engelsche Visschers aen boort, die haer versche Visch overwierpen. Ontrent twee uren na den middach cregen een moye koelte van uyt den Noorden, ende deden onsen Cours van z.z.o. voortaen, teghens den avondt saghen t'landt van Kegor, t'Landt van Kegor. anders t'Visschers Eylandt ghenaemt, daer ontrent vijf of ses mijlen van af wesende, hadden somtijdts stilten, gheduerende alsoo tot des anderen daeghs.
	Den 21. des Dingsdaeghs smorghens quamen by Kilduyn, Comen te Kilduyn. hebbende eenen z.z.o. ende z.o. ten oosten wint, laveerende alsoo tot de Son noorden wesende, doen quamen wy op de Ree voor Kilduyn, alwaer vonden een Deens Schip ligghen, dat daer Visch lach te laden, welcker Schipper ons aen boordt quam, ons vraghende naer onse Pas, Worden van de Deenen om haer Pas ghevraeght. t'welcke wy hem niet en begheerden te thoonen. Hy seyde te wesen een Dienaer van den Slot-Heer van VVardhuys, ende om dat hy van ons niet en conde yet verstaen, noch oock vercrijgen nae sijnen wille, is weder nae sijn Schip ghevaren, qualick te vreden van boordt scheydende, sonder ons meer te moeyen.
	Den 22. des Woensdaeghs quam by ons op de Ree onsen Ammerael Cornelis Cornelissoon, die met de stilte des voorighen daeghs niet en conde by ons comen.
	Den 23. des Donderdaeghs ontrent Noordtwester Son quam den Amsterdammer met sijn Iacht by ons op de Ree, waer mede wy seer verblijdt waren, t'Amsterdammer Schip met sijn Iacht comen by haer te Kilduyn. insghelijcks quam oock op de selfde tijdt op de Ree een Deens Crayer, soo dat wy in alles waren te samen ses Schepen. De Deenen waren seer verwondert ende beangst, haer beclach doende aen de Lapparen ende Vinnen, dat sy niet en conden bedencken wat wy in den sin hadden, ghesien de wint goet was, waerom dat wy onse Voyage na de witte Zee toe niet en vervolchden, in summa, bleven gantsch confuys en perplex. Oock de Ruschen, die daer lagen te soetelen ende Visch op te coopen, waren van ghelijcken bevreest, waerom wy daer bleven ligghen, dewijle wy niet met allen op en cochten, in voeghen dat wyse altesamen ghenoech te dencken gaven, De Ruschen murmureren teghens haer, om datse sonder consent lagen en vischten. ende den Boyaert ofte Oversten des Groot-vorstens tollen, deden sijn beclach, waerom dat wy daghelicx met ons Iacht uyt visschen voeren, sonder hem oorlof te vraghen, meenende men hem daer voor eenighe vereeringhe souden doen, ende wy hielden ons neutrael van alles, gelijck of wy't niet eens en vermerckten, sonder yemandt eenighe molestie aen te doen, ofte arghernisse te gheven, latende de selfde in haer wesen ende goetduncken, t'welcke bemerckende den Boyaert voorsz. schijnt dat sy onder haer beraedtslaechden, ons t'Want (dat wy uytgheschoten hadden, een stuck weeghs van ons Schip, om Visch te vanghen) by slapens tijdt, als ontrent Noorder Son heymelicken t'ontstelen, ende ons alsoo de middelen van t'Visschen met onse schade te benemen, het welcke sy soo loosselicken te wercke ghestelt hadden, dat sy t'Want en t'Vischtuygh al opghehaelt hebbende, daer mede nae landt toe quamen roeyen, en ghenoech voor een ghewisse buyt hielden, sonder ghesien te wesen, maer eender van den onsen die't sijn wacht was, gaende op't schip wandelen, wordende sulcx, soo hem dochte ghewaer, heeft met der haest vier of vijf van d'ander gasten opgheweckt, ende zijn hol over bol (ghelijck men seyt) in't Iacht ghevallen, ende hebben de Ruschen nae geroeyt, De Ruschen meenden haer Want ende Vischtuych te beroven, waer over sy qualick voeren. de Ruschen siende dat haer dieverie ende aenslach ontdeckt was, zijn in aller spoet nae landt gheroeyt, ende begaven haer op de vlucht, ghevende de Iol met het Wandt ten besten, niet teghenstaende soo zijnder den onsen soo cort op de hielen ghevolght, dat sy etlicke daer van betraepten (hoe wel dat sy de rocken uytgheschut en verlaten hadden, om te beter te moghen loopen) en sy gaven haer de huyt soo vol slagen, dat het hen ghenoech heughen mochte dat syer gheweest hadden, waer mede syse lieten loopen, brenghende de Iol met de Rocken (die seven ofte acht in't ghetal waren) t'Scheep, verwachtende met verlanghen wat datter uyt volghen wilden. Des anderen daeghs quam den Boyaert aen boort, met seer beleefde groetenisse, hem ghelatende of het hem groot leet was, van dat de Ruschen bedreven hadden, segghende dat hyse straffen wilde, soo hyse conde becomen, maer datse int gheberghte gevlucht waren, ons biddende dat wy hem de Iol met de Rocken weder wilden gheven, om haer vrienden te behandighen ende te vreden te stellen, die daer seer om karmden, beloofden dat hy daer soo in voorsien soude, dat wy ons niet te beclagen souden hebben: Wy dit siende hebben hem de Iol met de Rocken wederom ghegheven, waer van hy ons grootelicken bedanckende was, ende voer alsoo blijdelicken nae landt toe, sonder dat wy de voorsz. Ruschen daer na oyt weer ghewaer werden, maer verstonden datse nae Cola vertrocken waren, daer sy van haer gaven dat wy hun t'onrechte gheslagen ende verjaecht hadden, verswijghende even wel d'oorsake waerom, dit over zijnde, lieten ons voortaen onghemoeyt, hoe wel datse ons met quaden oogen aensaghen.
	Den 24. des Vrydaeghs peylden wy de Son met d'Astrolabie, op de Ree van Kilduyn, daer wy gheanckert laghen, Kilduyn gheleghen op 69. graet 40. minuten. als oock op t'landt, ende vonden de hooghte van 69. graet ende 40. minuten schaers.


Een corte Beschrijvinghe van t'Eylandt Kilduyn.

T'Eylandt van Kilduyn heeft ontrent twee mijlen in de lengde, Beschrijvinge van't Eylandt Kilduyn. luttel min of meer, ende een mijl in de breedde, streckt meest oost zuydt-oost, ende west noordt-west, heeft een Canael tusschen t'Vaste-landt ende t'Eylandt, t'welcke op sijn breedtste mach wesen ontrent van een halve mijle weeghs, is over al seer diep ende schoon, hebbende bynaest ter middeweghen een seer schoone besloten Reede, tusschen twee uytstekende punten landts, ende men leydt aen de zijde van't Eylandt, dicht aen 
{==4v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 de wal, onder de punt van't oosten, op 14. ende 15. vaem diepten sant-gront, alwaer men van alle winden beschut leyt, ghelijck of men in een besloten haven van een Stadt lach. Ontrent een half mijl van't west-eynde van't Eylandt leyt de Reviere van Kool ofte Cola, Cola een Revier ghelegen in Laplandt. t'Vaste-landt is en seer hoogh clippich ende kael gherompelt landt, sonder eenighe gheboomten ofte groenicheyt, dat men van buyten sien can, ende t'Eylandt Kilduyn is seer hoogh ende steyl, zijnde aen de buyten zijde van de Zee-cant een afghebickt landt, ende schijnt effen boven op te wesen, van de binnen zijde gaet het al dalende af, heeft gantsch gheen gheboomten noch wildernisse, is heel kael, doch heeft int aensien sommich gras, ende is hier en daer bedeckt met cruydt, maer daer opgaende ist altemael ghelijck als mos ofte veen-landt, de stranden ende t'meestendeel van het Eylandt, soo wel boven als beneden, is altemael van louter kesel-steenen, soo dat het een verwonderinghe om sien is, sijn ronde ende seer fraeye keyen, ende veel van de selfde van alderhande coleur, als ghemarmelt, jae tot op het hooghste van't Eylandt toe, t'welcke wel een ure gaens is om hoogh te climmen: Sommighe van dese steenen zijn van uytnemende grootte, ende eensdeels overmidts ghespauwen van de wint, dat het schijnt met een mes ghesneden te wesen, en soo dun als dunne schalien ofte leyen, en soo effen en ghelijck dat het een verwonderinghe is om te sien. Dit Eylandt heeft sonderlinghe gheen ghedierten, willen segghen dat daer Beiren ende Wolven zijn, maer en hebbense noyt connen vernemen, hoe wel wy't somwijlen een stuck weeghs over gelopen hebben. Daer zijn veel Rheen ofte Rinnen van Olaus de groote Raugifferen ghenaemt, die hoornen hebben bynae als Harten, zijn in de grootte als groote Rammen, doch hoogher van ghebeenten ende lanckwerpender van muylen, hebben gants gheen steerten. Dese beesten dienen de Lapparen ofte Vinnen, als oock de Ruschen, om een cleyn sleetken voort te trecken daer een Man in ghebonden sitt, ende sleepent alsoo des Winters daeghs over bergh over dael over het sneeuw heen, t'welcke hare Peerden ende Waghens zijn, als oock alle haren dienst ende gherief diese hebben. Op t'Eylandt en woont gantsch gheen volck, dan alleenlicken des Somerdaeghs, te weten, de Maenden van Iunio, Iulio ende Augusto, soo comen daer sommighe Vinnen ende Lapparen van by Cola van daen, ende maken daer huyskens van een deel stocken en staven aen den anderen ghehecht, ende met aerden sooden overdeckt, zijn in de hooghte dat men daer passelicken in sitten mach, alwaer sy in cruypen, en onder den anderen over hoop ligghen als Verckens, geneeren haer met visschen, de welcke Vis haer de Ruschen af coopen en vermanghelen, die haer alhier om de selfde oorsake den voorsz. tijdt onthouden, hebbende de selfde maniere van hutten, ende drooghen de Vis, diese alsdan weder vercoopen, soo daer yemandt nae comt vereysschen. Dese suypen de Vinnen ende Lapparen uyt met nootdruftighe waren, die sy hen daer aen leveren, in summa, leven daer mede ghelijck de Katte met de Muys. De Vinnen ende Lapparen is een arm beroyt ende mismaeckt volck, so Mans als Vrouwen, cleyn en seer olick van persoonen, met corte beenen ende in de gront vuyl en morsich van natueren, leven een arm ellendich leven, haer cleederen, koussen en schoenen zijn altemael van Rinnen vellen gemaeckt, soo datse schijnen wilde luyden ofte veel eer wilde ghedierten te wesen: De Vrouwen draghen rocken van grof vuyl laken, als oock wel sommige Mans, t'welcke haer de Ruschen brenghen, ende haer ghenoech van't lijf afsnijden in recompense van haer betalinge, eten meestendeel Visch tot Visch, uytghenomen t'broodt dat haer de Ruschen op de selfde maniere brengen, haren besten dranc is sneeu-water, t'welcke daer abondant ende over al genoech van't gheberghte af comt loopen, dat seer claer en schoon is. Des Winters vertrecken dese Vinnen ende Lapparen by Cola, ende onthouden haer aldaer in een Bosschagie, daerse abondantie van hout hebben om te branden, ende leven alsoo tot dat de Somer weder aen comt. De Ruschen trecken van ghelijcken nae de witte Zee toe, daer sy van daen ghecomen zijn. T'Eylandt heeft hier en daer sommighe cleyne Lacken ofte stilstaende wateren, procederende van de afloopende wateren, die in de dalen ende valleyen staen blijven, om datse gheen afwateringhe ofte lossinghe en hebben: Dese laghen noch over al (als wy daer eerst quamen) vol ijs ende sneeu, in voeghen dat wyder met ons vieren by een t'seffens op liepen, maten de dickten van't ijs, ende bevonden dat noch boven een half elle dick te wesen, niet tegenstaende, twee daghen daer nae quammer een harden wint, waer mede t'selfde ijs terstont ghesmolten ende gantsch wech was. Ick gheloove (voor soo vele als ick hebbe connen bemercken) dat het gantsche Eylandt anders niet en is dan enckel kesel-steenen, ende daer het schijnt aerde ende bewassen landt te wesen, is, datse alleen overdeckt ende bewassen zijn van lichte aerde, versenckt cruydt, ende drooch gras ofte mos, datter van de vuylicheyt ende t'stof op vergadert, ghelijck als wy het by experientie ondervonden, over al daer wy't betreden hebben, alhoewel het om de seer groote hoochten wille soude schijnen onghelooflick te wesen. T'heeft oock sommighe Vosschen, ende andere dierghelijcke ghedierten, van ghelijcken Gansen, Berck-heynden, ende dierghelijcken Water-voghelen, maer dit alles seer weynich, heeft anders niet dan de visscherie des Somers van de Cabbelliauwen, als gheseyt is. Dit is het ghene dat wy van dit Eylandt, ende t'landt daer by, weten te segghen, nae dat wy't hebben connen sien ende verstaen: Op dese maniere ist oock meestendeel alle de Custe langhes, van de Noort-caep af tot de witte Zee toe, nae dat wy't conden bemercken, ende door sekere informatie onderrecht worden.
	Den 29. des Woensdaeghs is den Amsterdammer met sijn Iacht weder t'zeyl ghegaen, sijnen Cours nemende na Nova-Zembla toe, D'Amsterdammers gaen van Kilduyn t'zeyl, haren Cours nae Nova-Zembla. nae dat wy van te vooren met den anderen een verbondt ghemaeckt hadden, dat soo wy by ghevalle den anderen niet en quamen te ghemoeten, in de contreye van door ofte by Vaygats ende Nova-Zembla, in sulcker voeghen sullen den anderen (de Reyse ghedaen wesende) met Gods hulpe, weder

{==*3==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==*4==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==*5==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==5r==} {>>pagina-aanduiding<<}

vertoeven alhier onder t'Eylandt Kilduyn, tot den laetsten September toe, om alsoo ghelijckelicken in Compaignie weder nae huys toe te zeylen, achtervolghens d'Instructie van de Heeren Staten, ende op dien tijt niet versaemt wesende (t'welcke Godt niet en ghehenghe) sal een yeghelick sijn devoir ende beste doen om nae huys te zeylen, nae dat de gheleghentheyt des tijts dat vereysschen sal.
	Den 2. Iulij des Saterdaeghs zijn wy met onse twee Schepen oock weder t'zeyl gegaen, van onder t'Eylant van Kilduyn af, Gaen van Kilduyn weer t'zeyl om d'Engte van Vaygats te soecken. ontrent de Son int westen wesende, hebbende eenen westen ende w. ten z. windt, met schoon weer ende sonneschijn, stelden onsen Cours (buyten zijnde) o. ten z. aen.
	Den 3. des Sondaeghs teghens den avont, maeckten onse gissinghe te wesen van Kilduyn ontrent 20. mijlen weeghs, hebbende onsen Cours ghenomen o. ten z. aen, alwaer wy het loodt uytwierpen ende vonden 60. vaemen diepten, waren in de contreye van ontrent 12. mijlen n.o. ten o. van de seven Eylanden, alsdoen creghen eenen oosten windt, soo dat wy niet hoogher mochten zeylen als n.n.o. ende n. ende n.o. ten n. aen, hadden dien gheheelen dach een slecht water ende moy weer, doch een bedeckte Son, ende saghen veel Walvisschen hier en daer speelen, die uytnemende groot waren: Varende ontrent drye mijlen op dese cours, wierpen t'loodt weer uyt, ende vonden 66. vaem diepten, van daer zeylden wy n.n.o. aen ontrent 22. mijlen weeghs, alwaer wy het loot weder uyt wierpen, maer en hadden daer gheen grondt, de windt was variabel.
	Den 4. des Maendaeghs creghen eenen z.o. windt, ende zeylden o.n.o. aen, en daer naer o. ende o. ten z. ende o.z.o. hadden een moye coelte met claer helder weer, namen des middaeghs de hooghte van de Son op 71. graedt ende 15. minuten, 71. graden. hadden den selfden dach veelmaels mist die somwijlen op quam ende weder vergingh.
	Den 5. des Dinghsdaeghs hadden noch al de selfde wint met een moye goede coelte, ende een claer helder weer en sonneschijn, doch hadden een seer slechte Zee, saghen seer veel Duyckers om en t'om het schip by menichten, Zien menichte van Duyckers. wy deden altoos onsen Cours o. ten z. ende o.z.o. aen, ende ontrent de Son int zuyden wesende maeckten onse gissinghe te wesen van t'Eylandt Colgoyen ontrent 20. mijlen n.w. ten n. daer van t'zeewaerts af, Colgoyen. ende van Nova-Zembla o. ten n. ontrent 45. mijlen, Nova-Zembla. een weynich daer nae sagen wy recht voor ons uyt, de Zee met ijs bedeckt, Vinden de Zee met ijs bedeckt. t'welck hem was streckende aen beyden zijden soo verre alsmen sien coste, ende scheen daer boven over, ghelijck of het landt hadde gheweest, maer was niet dan damp ende nevel, die daer veel regneert, so dat het hem naemaels weder verdween en veranderde, waer van wy daer gants gheen claerheyt noch sekerheyt af conden verstaen, de Son rijst alhier tot over t'zuydt zuyd-westen al eer hy op sijn hooghste is, De Son opt hooghste als in Hollandt des somers te seuen ofte acht uyren des morgens. niet tegenstaende is seer laegh, ende maeckt een schaduwe als in Hollandt des Somer-daeghs te seven ofte acht uyren des morgens, alsdoe namen wy de hoochte ende vonden 71. en derde deel graet, 71. en derdeel graden. des voormiddaeghs wierpen wy t'loot uyt, maer en vonden gheen grondt: Na de middach doen wy't ijs ghewaer wierden, wierpen t'loodt weer uyt ende vonden 50. vaemen diepten, met schulpen op de grondt, een glas verlopen wesende, vonden weer 50. vaemen met waesighe grondt, ende noch een glas verlopen wesende, creghen 65. vaemen oock waesige grondt, ende comende dicht aent ijs, hadden de selfde diepten ende gront. Dicht aent ijs comende, saghen dat het op veel plaetsen driftich en ghescheurt was, op plaetsen van den anderen ende op contreyen aen een dreef, saghen schossen drijven die int schijnsel drye vyer vaem dickten boven water hadden, wy zeylden daer (onse Cours houdende) over een mijle-weeghs tusschen heen door, soo dat wy ons midden int ijs saghen van alle canten omringht, sonder daer eyndt aen te sien aen gheenighe zijden, uytghenomen den wegh die wy in ghecomen waren, niet teghenstaende saghen wel over t'ijs heen hier en daer open wateren, maer en conden noch gheen claerheyt noch sekerheyt van landt ghesien, dan alleenlicken hier en daer dampen die hen vertoonen ende op doen als landt, maer maecken duysent veranderinghen in een ooghenblick, hoe wel te vermoeden is, datter niet verre vandaen landt moet ligghen, daer het ijs teghens aen stuyt, saghen over al by't ijs groote menichte van Robben, Sien menichte van Zee honden opt ijs ligghen baeckeren. oft Zee-honden swemmen, ende op de schossen springhen, saghen oock hier ende daer scharen van Voghelen, ghelijck als Gansen by een vlieghen naer het ijs toe: Eyndtlicken siende gheen profijt te doen, hebbent weder uyt het ijs ghewent op den anderen boech, altoos met de selfde windt ende coelte, ende een soo slechten water dat het ons verwonderinghe was, liepen weder t'Zee-waert in vant ijs af w.z.w. aen, ende den aenvolghenden nacht z.w. ende z.z.w.
	Den 6. des Woensdaeghs hadden noch al t'selfde weer ende windt, doende den selfden Cours van z.z.w. des namiddaeghs wesende de Son op sijn hoochte int z.z.w. namen de hooghte op 70. graedt, 70. graden. en teghens den avondt liep de windt oostlicker, soo dat wy z. ende z. ten w. aen liepen, wierpen al hier t'loot weer uyt ende vonden 50. vaem waesighe grondt, ende ontrent de Son int noorden wesende, vonden de diepten van 38. vaem, deden noch de Cours van z. ten w. ende z.z. west aen.
	Den 7. des Donderdaeghs teghens den morghenstondt zeylende zuyden aen, saghen landt, ende lach w.z.w. van ons, ende streckten nae't schijnsel, n.n.w. ende z.z.o. was een hooch, effen, vlack, landt, maer op veel plaetsen bedompt dat wy't niet bescheydelicken over al conden sien, warender seven ofte acht mijlen van af, daer nae toe zeylende, op de selfde Cours, wierpen t'loodt uyt ende vonden 36. vaem waesighe grondt, t'landt lach noch op veel plaetsen met sneeu bedect, ende comende op drye mijlen daer by nae gissinghe, vonden 30. vaem, ende daer nae 26. vaem diepten al waesighe grondt: Dit landt was nae onse gissinghe Candenoes, T'lant van Candenoes. welcken hoeck (naer ons duncken) bleef van ons ligghende n.w. heen, nae dat men van de stenghe af conde onderscheyden, was altemael int schijnsel even ghelijck het landt van Kegor ofte t'Visschers Eylandt, tusschen VVardhuys ende 
{==5v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 Kilduyn, was in den tijt van o.z.ooster Son, ende zeylden noch 3. aen.
	Den 7. des Donderdaeghs voorsz. wat naerder comende aent landt onder de 2. mijlen, vonden 20. vaem met ghemenght swart ende root sant op de grondt, op een mijl naer comende 15. 16. vaem, ende op een half mijle naer 9. vaem, met moy swart santgrondt: alhier wenden wy't van't landt af, wesende in den tijt ontrent elf uyren, wy gissten van de voorleden middach, tot huyden de Son o.z.o. dat wy't landt eerst saghen, 18. ofte 19. mijlen ghezeylt te hebben, quamen in een bocht ofte crommen elleboogh by het landt, alwaer stont aen de water-cant een steyl afgebict Bergsken met een Cruys daer op, Sien een Cruys opt landt staen. was aen beyde zijden afgaende met twee dalen die tot aen de zee-cant quamen, ende van daer liep het landt weer aen beyde zijden hooch op: over dit Bergsken heen was het een dubbelt landt, zijnde al het ander enckel, als oock hoogh ende aen de Zee steyl af ghebickt: van de een zijde strecktent, nae't scheen, n.w. ende n.w. ten noorden heen, 8. ofte 9. mijlen nae Candenoes toe, nae ons vermoeden was: van d'ander zijde strectent de bocht uytwaerts o. ten z. aen, ontrent 4. ofte 5. mijlen heen, eerst wat hooch ende steyl, ende daer nae laech en dun puntsghewijs uytloopende, dit was soo verre als ons ghesicht streckte, ende om dat het verre aen bedompt en benevelt was, soo wel aen d'een als aen d'ander zijde, en conden geen meer bescheyts sien, was int aensien een fraye groene Landouwe, niet tegenstaende dat het op plaetsen noch besneeut lach, maer en saghen daer gants gheen gheboomten noch wildernisse op, dan was gants kael: De Admirael die wat dichter aen de wal was, seyden daer twee Cruyssen ghesien te hebben, ende naer hem docht een Kercxken daer by, maer wy en saghen anders niet dan als gheseyt is, sagen ooc een Beec van schoon water, by het Bergsken in de Valleye af storten, loopende alsoo in Zee, gheloove dat het afwateringhe vant sneeu gheweest is: Onse afwendinghe was n.o. aen, zeylende alsoo tot de Son z.w. ten w. ontrent vier of vijf mijlen weeghs, aldaer namen wy de hooghte van de Son op 68. graet 40. minuten, doen wenden wy't weer nae de wal toe doende de Cours van z.w. ten w. aen, ende wesende de Son int w.n.w. quamen weder by het landt op een half mijle weeghs naer, alwaer wy hadden 13. vaem diepten waesighe gront, het landt was laech en seer effen boven op, ende hadde twee ofte drie vlacke heuvelen binnen int landt, zijnde alle de reste plat ende kael sonder eenighe geboomten, ende was aen de water-cant int aensien een mans lenghte hooch afghebickt landt, ende op plaetsen afgaende. De Custe streckt meest z.o. ende n.w. het landt scheen een schoone Landouwe te wesen, en sagen daer gheen sneeu op, dan hier en daer, aent afgebickt landt aen de water-cant. Dicht by het landt comende quam ons soo warmen lucht int aensicht, Crijgen een warme lucht vant landt af. ghelijck of wy voor een ontsteecken Oven ghestaen hadden, dat ons onghewoon en vreemdt dochte, hebbende te vooren, als ooc daer na (van t'landt afwendende) een goede koude. Al hier wenden wy't weder van t'landt af o. ten n. ende o.n.o. aen, ende wat meerder in de nacht ruymden de wint, soo dat wy oost ende oost ten zuyden aen zeylden.
	Den 8. des Vrydaeghs liepen wy noch op de selve Cours van o. ten z. aen, ende wy ghemoetten sommige schossen ijs, Schossen ijs soo groot als t'Schip ter halver zeylen. van welcke etlicke soo groot ende hooch waren, als het Schip ter halver zeylen, creghen alhier zijnde eenen grooten mist, met nat vochtich weer, ende eenen z. ende z.z.w. wint, niet wetende waer wy waren, doch gisten ontrent thien mijlen van t'landt te wesen, waerom ons goet dochte t'ancker uyt te werpen, om de claerheyt te verwachten: Aldus gheresolveert zijnde, wierp den Ammerael sijn ancker uyt, ende wy maeckten ons Schip achter aen't sijne vast, strijckende alle onse zeylen, lagen op 32. vaem diepten van schoone waesighe grondt, met zant ghemengt. De stroom quam alhier z.z.o. in, doch was een slap ghety, laghen aldus tot ontrent de Son int Westen, doen claerdent weer op, met eenen z.w. ende daer naer eenen Westen variabelen slappen windt, altoos een seer slecht water, lichten t'ancker op, ende gingen weer t'zeyl, doende onse Cours z.o. aen, ontrent twee mijlen weeghs, ende daer nae zuydt-oost ten oosten, ende oost zuydt-oost aen, saghen recht voor ons uyt, van alle zijden, dat het scheen rondtsom berghen van ijs te wesen, ende waer wy saghen, was in't schijnsel over al landt, t'welcke hem op duysentderleye manieren op dede, ende alle ooghenblick veranderde, soo dat wy gantsch gheen ghewisheyt en conden hebben, want verdween allengskens hier, ende quam ginder weer op, niet te min, ghemoetten mennichte van schossen ijs, hier en daer drijven, die vreesselicken te sien waren, sommighe so groot ende hooch als groote Schepen, die met gaten ende speloncken waren als clippen ende steenrotsen, daer t'water uyt ende in ruysten, ghelijck als het met onweer aen een Zee-strant doet. Saghen oock hier en daer int water drijven, houtkens als wortelen ende schorsen van boomen, als ooc cruyt, tacxkens, ende veeren van Voghelen, sagen insghelijcx cleyne Veldt-vincxkens vliegen, die van't landt versteken waren, oock mede twee groote Vogelen, die noordt-oostwaert aen vloghen, zijnde t'eenemael aen te sien, ghelijck als Swanen. Van alle dese teyckenen is mijn vermoeden, dat het Eylandt Colgoyen noordt-oost ende oost noordt-oost van ons lach: Hoe wel wy (als gheseyt is) gantsch gheen sekerheyt conden weten, door den damp, dijsinghe ende nevel, die men hier altoos met claer weer heeft, ende en hadden oock gheen ghesicht van gheenich landt: Wy gisten ons te wesen tusschen Colgoyen, ende teghens over den Invvijck, die men voorby t'Eylandt Morsonovvits maeckt, Morsonowits. welck Eylandt wy oock niet en vernamen, wierpen drie ofte viermaels t'loot uyt, elcke reys een uyr ofte wat meer verloopen zijnde, ende vonden al een diepte van 34. ende 35. vaemen, met swart als oock root zant, somtijts schulpkens ende altemets vloy-scheten daer onder ghemengt op de gront: Een weynich daer nae quamen soo diep int ijs, dat wy ons daer rondtom in beset saghen van alle zijden, in voeghen dat de gheheele Zee bedeckt lach, was niet teghenstaende altemael drijf-ijs, ende aen stucken, dat het een verschricken 
{==6r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 om sien was, want en conden nau water onderscheyden: Daer waren schossen onder soo groot als clippen, steenrotsen ende Eylanden. Schossen ijs so groot als clippen, steenrotsen ende Eylanden. T'was ons een groot behulp dat wy stil water en claer weer hadden: Zeylden daer den gheheelen nacht door heen tot den dagheraet toe, altoos even dicht, ontrent ses mijlen gezeylt hebbende, moestent eens afwenden om de veelheyt: aldus ontrent een uyr tijdts zeylende, creghen een streeck claer water, doende sghelijcx onse voorgaende Cours van o.z.o. aen, lach even wel aen beyde zijden over al vol ijs, vermoede dat het was van den Inwijck ende van't Eylandt Colgoyen, en conden als noch gheen bescheydt van landt sien, hadden alhier 20. vaem diepten, met schoone zant ende steck-grondt, ende den voorleden nacht altemet 30. 28. als oock 24. vamen van de selfde grondt.
	Den 9. des Saterdaeghs zeylende aldus tot ontrent zuyer Son, quamen weder rontom int ijs, t'welck hem over de geheele Zee verspreyde in drijvende schossen, maer aen de ly, te weten n.n.o, ende oostwaert van ons was het dicht aen malcanderen ghelijck een vast lant, in sulcker voegen, dat men daer van de Raa af, so veer als men beoogen conde, gants geen open water door sach, dan alleenlicken liep punts-gewijs oostwaert uyt, daert weer aen schossen van een dreef: Wierpen alhier zijnde somtijdts t'loot uyt, ende vonden 30. vamen diepten luttel min of meer, met cley-gront en sant ghemengt. De wint scherpte, so dat wy maer o. ende o. ten z. mochten aenzeylen, liepen dicht by't ijs van de n.o. zijde heen, daer hadden wy 29. vaem diepten met cley-gront en zant gemengt. Alhier wenden wy't een stuck weeghs van af, en doen deden wy weer onse Cours door de schossen heen o. ten z. aen, alhier hadden wy de hoochte van de son op 68. graet 32. minuten, wesende nae gissinge 9. of 10. mijlen westwaert van Svvetenoes, sonder noch eenich landt van geenighe zijden te sien, hoe wel het eenen claren Horisont was. Hadden noch al een slechte Zee en stil water, met schoon weer, en naevenant warmer alst de voorige dagen geweest hadde. Sagen hier en daer sommighe Zee-honden ofte Robben, ende oock etlicke van de Vogelen gelijck als Swanen vliegen, maer seer weynich: andere Zee-vogelen sonderlinge gants geen. Zeylden aldus weder by de twee glasen, doen quamen wy weder aen't ijs dat aen de n.o. ende o. zijde noch al even dick ende vast aen den anderen lach, gantsch end' al als een vast landt, soo veer als men van de steng af sien conde. Alhier wesende begonsten wy z. aen een breeder open water te sien, als oock int z.o. ende z.w. hebbende alleenlicken sommich drijfijs, waer door wy beter moedt begonsten te crijgen. Wendent weder van't ijs af, ende liepen z. ende z. ten o. aen, om dat de windt oostelick was, waeyende met een moye koelte, zeylende aldus ontrent vier glasen tijts, begonsten wy landt te sien int z.o. t'welcke int aensien seer laech ende vlack was, streckende nae ons dochte, meest o.n.o. ende w.z.w. Wy gistent te wesen t'landt van Svvetenoes, T'lant van Swetenoes. waren daer naer gissinghe ontrent vier of vijf mijlen af, hoe wel wy het niet te deghen en conden ramen, om oorsake van de dijsinghe ende dampen die daer altoos herwaerts en derwaerts over ende by een hanghen, t'welcke dickwils een dinck anders maeckt int schijnsel alst is. Wierpen alhier t'loot uyt, ende vonden 21. vaem steck-grondt, creghen alhier zijnde eenen zuyen wint, van over t'landt heen, welcke so warm waeyde, al hadse uyt eenen brandenden Oven ghecomen. Wendent op den anderen boech, ende liepen o. ten z. ende o.z.o. aen: Hadden noch hier en daer schossen ijs drijven, doch hadden de meeste vreese al verloren, om dat ons dochte dat de Custe schoon was. Alle dit ijs comt, nae mijn duncken, meest uyt den Inwijck, van tusschen t'landt van Candenoes ende Svvetenoes, de welcke met het Eylant Colgoyen een Canael maect, soo dat het ijs gheen vrijen uytganck heeft, ende drijft alsoo aen't Eylandt, alwaer't teghens aen stuyt, principalicken aen de oost-zijde, daer men wil segghen een Riffe van af loopt, streckende o. ten z. aen, ghelijck als wy t'ijs oock punts-ghewijs saghen uytsteken vast op ende aen den anderen gheschoven, als vooren verhaelt is, so dat het te vermoeden is, dat het daer nemmermeer ofte seer laet van af comt, naer't dick ende geweldich is. Een glas of wat meer verloopen zijnde, vonden de diepten van 18. vaem cley-gront met zant ghemengt: Ruymende de windt, liepen z.o. aen nae't landt toe, ende droochde natuerlick op, tot op 5. vamen: een half mijl van landt wesende, t'landt streckten, als gheseyt is, oost noort-oost ende west zuyd-west. Saghen van bovenen af, Westwaerts aen, soo ons dochte, een hoeck ofte punt landts, daer't landt weder zuyden innewaerts aen streckte, waer door wy vermoedden dat het den hoeck van Svvetenoes moeste wesen: Was altemael een vlac laech landt, Swetenoes een vlack en laech landt. met sommighe vlacke heuvelkens, zijnde aen de Zee-cant altemael wit zant, somwijlen dat men anders niet en sach als t'zant wat verheven, bywijlen lancwerpende bewassen heuvelen, die wat hoochachtich waren, schijnende even wel altemael zant te wesen. Wy belanden ontrent, nae onse rekeninge, vier of vijf mijlen beoosten den hoeck van Svvetenoes, ende loopende alsoo tot op een half mijl naer langhes de Custe heen op 5. 6. vamen waters, o.n.o. aen, setten ons Iacht uyt, ende een weynich ghezeylt hebbende, saghen in een verheven zant-strandt een open, het welcke scheen een schoone Reviere te wesen, die hem seer verre te landewaerts in streckt, crommende daer na nae't oost om. Wy lieten ons duncken dat het de Reviere van Colcocoua moeste zijn, lietender t'jacht na toe varen om de diepten t'ondersoecken: die van t'jacht daer comende, liepender van alle zijden diepen, maer vonderder, dicht by, over een vaem waters niet, waerom weder aen boort quamen: zeylden aldus langhes de Custe heen onsen wech voortaen op 5. 6. vaem diepten, een half mijl van't landt af tot over de noorder Son: Doe quammer een mist op, in voegen dat wy (volgende onse eerste Cours) twee of drie mijlen van de wal af raeckten, om oorsake dat de Custe met een bocht wat innewaerts aen weer. In desen mist gemoeten wy weder ijs, ende vonden 2. of 3. schossen so hooch ende groot als ons Schip ter halver zeylen, ende lagen op de grondt vast als steenrotsen, alhoewel dat wy daer 7. vaem diepten hadden, Schossen ijs die op 7. vaem diepten niet vlooten mochten. ende siende oock dat wy hier en daer t'ijs vast saghen aen comen, wierpen het ancker uyt, blijvende 
{==6v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 alsoo ontrent een uyr tijts stil ligghen, tot dat het op claerde, alsdoen saghen wy't n.w.n. n.o. ende o. van ons af over al vol ijs drijven, soo dat het eensdeels op ons aen quam, ende eensdeels n.o. ende oost-waert aen voor uyt lach vol en dick, waer door wy weder ghedwoghen waren t'ancker op te lichten, ende naer t'landt te loopen, om t'ijs (soo veel moghelick was) te schouwen, zeylden alsoo heen, al meest op 7. 6. vamen, ende een half mijl van de wal op vijf en vier en half vaem, altemael zant ende waesighe gront: De wal wat dicht ghenakende, saghen een weynich voor ons heen, oostwaert aen, een afgaende punt landts van zant-strant, achter welcke punt scheen een open ofte Reviere te wesen, verhoopten dat het de Reviere van Pitzano soude zijn, waerom wy daer terstont de jachten na toe sonden, om te besien of wy ons met de Schepen voor t'ijs daer soude mogen bergen, t'welcke met de wint gins en weer dreef, wierpen ondertusschen t'ancker weer uyt, verwachtende het rappoort van de Iachten.
	Den 10. des Sondaeghs quamen de Iachten weder aen boort, ende seyden daer ghediept te hebben, ondervindende datter een goede Incomste ende Haven was, van 13. 12. ende 11. voeten waters diep, waer door wy goet vonden daer in te loopen, om te sien of wy beter passagie van t'ijs conden verwachten, t'welcke over al in Zee vol en dick lach: Nu aldus besich zijnde om de Haven te kiesen, ende daer nae toe zeylende, saghen achter ons een zeyl van uyt den westen, nae ons toe comen, Sien een zeyl uyt den westen comen t'welcke een Rusche Lodding was die nae Pitzora wilde. doende zijn Cours langhes de Custe heen, t'welcke (ghelijck wy nae verstonden) een Rusche Lodding was, die uyt de Witte Zee quam, ende nae Pitzora wilde wesen, wy luyden volghden even wel onsen Cours na de Haven toe, lopende dicht by de ooster wal langhes, te weten, z.w. ende z.w. ten w. aen, soo ghelijck als de Reviere ofte t'gat innewaerts aen is streckende, ende hadden in de Incomste (die goet ende tamelicke wijdt is) 14. 13. 12. ende 11. voeten waters, Loopen in een onbekende haven van de 11. tot de 14. voeten waters diep om haer voort ijs te berghen. heeft int eerste Incomen aen de west-zijde een droochte ofte bancke, daer men maer een vaem waters heeft, liepen daer alsoo een stuc weeghs in, tot achter de wester punt, legghende even wel d'ooster wal naest, alwaer wy met laech water 2. en half vaem diepten hadden. De voorsz. Lodding quam van ghelijcken in de Haven, om dat het stil worde, verwachtende weer ende wint om sijn Reyse te vervorderen, de Ruschen van de selfde Lodding, quamen ons aen boordt, ende wy waren oock daer nae aen haer Lodding, bewesen ons groote vrientschappe, Crijghen rechte informatie van de Ruschen uyt de Lodding, van de gelegentheyt van de Custen, ende Haven daerse in gelopen waren. wy ondervraeghden haer nae alle ghelegentheyt van't landt en Custe, ende nae dat wy van haer conden verstaen, hadden quade gissinghe ghemaeckt, in voeghen dat alle onse Caerten en Informatien gants niet en accoordeerden, Bevinden hare Caerten ende onderrechtinge die sy met brachten, met de ondervindinghe gantsch ende t'eenemael te discordeeren. ende bevonden, nae heurlieder segghen, buyten t'Eylandt van Colgoyen, om gheseylt te zijn, meenende daer binnen door ghecomen te wesen, ende alle t'ijs dat wy saghen, ende aen Colgoyen gisten vast te liggen, seyden sy dat het t'zeewaerts lach, het welcke alsoo te ghelooven was, want seyden dat sy den voorleden nacht aent t'selve Eylandt gheleghen hadden, sonder van geen ijs te weten, t'welck ons ghenoech verwonderde, oock mede dat het selfde gheleghen is van Svvetenoes af ontrent een etmael zeylens noorden aen, hebbende, nae haer segghen, ontrent 20. mijlen int omgaens: Seyden ons noch datde drooghe Reviere, daer wy eerst meenden in te loopen, ende Colcocoua gisten te wesen, was het Wester-gat van het Eylandt Toxar, t'welck naer binnen toe oost-waert aen is om crommende als voor verhaelt is, ende comt aen de oost-zijde weer uyt loopen, ende de Custe is hem streckende gelijc of het vast lant waer. Bevinden gheanckert te ligghen int ooster-gat vant Eylandt Toxar, te vooren by den onsen noyt bekent. In dit Ooster gat was het dat wy gheloopen ende geanckert waren: De Stuerman van de Loddinge maecte ons op sijn maniere, een uytworp van t'landt, te weten van de Witte Zee af tot Pitzora toe: Ende hoe wel dat de streckinghe sonderlinghe gheen perfectie en hadde, noch en weten oock van gheen hoochten ofte graden te segghen, niet te min dienden ons altoos tot een bewijs ende contschap van de Hoecken, Revieren, Eylanden ende van de contreyen, met de rechte namen: En wisten van Vaygats anders niet dan van hooren segghen, dat het een eng ende altoos bevrooren gat was, ende van weynich diepten, ende daer door wesende, seyden datter een Zee was, die sy de Zuyder ende warme Zee noemden, ten aensien van dese Noort Zee, die sy de koude Zee heeten, ooc mede dat het ijs altemael na Nova-Zembla drijft, en daer t'gheheele Iaer over leyt, dit is het ghene dat wy van haer conden te verstaen comen: De stroomen loopen al hier, te weten buyten aen de Custe, o. ende w. comende de vloet uyt den oosten.
	Den 11. des Maendaeghs ontrent tegens den middach, saghen drie zeylen van uyt den westen, langes de wal heen comen: Wy voeren daer terstont met het Iacht nae toe, daer by comende, saghen dat het Loddingen waren, die alle ghelijck nae Pitzora wilden: Sien noch drie zeylen uyt den westen comen dat ooc drye Rusche Loddingen waren die nae Pitzora wilden. wy ondervraechden haer nae de gheleghentheyt van de Custe ende Revieren, als oock nae Vaygats, wisten ons anders niet te segghen dan het ghene wy des daeghs te vooren, van den anderen verstaen hadden, als verhaelt is, daer sy gantsch met over een quamen, waer door wy ons lieten duncken, dat het alsoo moeste wesen, ghelijck als wy eensdeels ondervonden hadden: Dan seyden oock dat men wel door Vaygats soude moghen varen, maer dat haer daer soo groote menichte van Walvisschen ende Zee-paerden onthielden, dat daer geen Schepen door mochten comen, of sy vernieldense, t'welck wy ons wel getroost lieten, wenschende anders geen belet ofte hinder te vinden: Andere seyden, dat daer Steenrotsen, Clippen ende droochten in laghen, soo dat het niet moghelicken en was daer door te comen: Sommige van haer seyden datter de groot-Vorst drie Loddingen nae toe ghesonden hadde, een wijl verleden, en datse door t'ijs vergaen waren, sonder yet uyt te rechten, met het verlies van't meestedeel des volcx, daer sommige af comende, die de tijdinghe over lant gebracht souden hebben. De Ruschen soecken den onsen de passagie van Vaygats met versierde beuselingen voor ondoenlic voor ooghen te stellen. Wy hoorende al dese beuselingen ende variabele verdichtsels, verstonden wel datse dit alles seyden, om ons by avontuer bevreest te maken, of mocht ooc wel wesen, dat sy't malcanderen also dietst maken, en niet beter geweten noch gelooft hebben, gelijcmen ghemeenlicken onder Heer omnes, verschey-
{==7r==} {>>pagina-aanduiding<<}
den fabulen versiert, van onbekende wegen, en alsoo duysent wonderen den anderen int hooft steken: Doch t'mochte wesen soo het wilde, mijn goetduncken ende hope was doen dies te beter, verhopende dat wyse alle leughenachtich souden maken met een andere ende waerachtigher ondervindinghe, seer different van alle t'ghene dat men ons voorwierp. De Son int z.z.w. wesende, namen de hoochte, te weten alhier op de Ree van t'Oostergat van Toxar, ende vonden 68. en half graet, T'Eylandt Toxar ghelegen op 68. en half graet. ende maeckt alhier hooch water met een n.n.o. ende z.z.w. Maen, ende heeft int gat 13. voet diepten met hooch water.
	Den 12. des Dingsdaeghs saghen noch een Lodding van uyt den Westen comen, Sien noch een Lodding uyt den westen comen. die oostwaert aen de Custe langhes voorby liep, sonder dat wy daer spraeck van hadden, een poos daer nae saghen twee Rusche Iagers op't landt nae ons toe comen: Welcke waren d'eerste Menschen die wy op't landt gesien hadden, lietense aen boordt halen, ende seyden ons uyt de Witte-Zee ghecomen te wesen, en dat haer de voorsz. Loddinghe op't landt gheset hadde om ons te spreken, als oock om voorts over landt te trecken nae de Reviere van Colcocoua, Crijgen twee Rusche Iaghers aen boordt, die nae Colcocoua wilden. alwaer sy haer den gantschen Somer meenden t'onthouden om met visschen ende jagen haer profijt te doen, want men alhier over al, nae haerlieder segghen, een groote menichte van jacht heeft, als van Beiren, Sabels, Maters, Vosschen, ende andere dierghelijcke ghedierten. Wy vraechden haer ofter gheen volck op dit lant en woonden, want haddent hier en daer te landewaerts in sien roocken: Seyden datter sommighe Iaghers om de voorsz. oorsake van de jacht, des Somers van binnen uyt het landt comen, om pelterye te vergaderen: maer datse van ons bevreest souden zijn, ende daerom voor ons souden vluchten: Verstonden oock van haer dat het gheen Ruschen en waren, maer hadden een tael op haer selven, doch conden even-wel ooc goet Rus spreken. Wy bevalen haer dat sy hun wilden waerschouwen, gheen vrees van ons te hebben, dat sy vry mochten voor den dach comen, begheerden haer niet te beschadighen, dan alle vriendtschappe te bewijsen: Waer mede wy haer weder oorlof gaven, ende scheydden van ons wel te vreden, baden ons oock te willen in de Reviere van Colcocoua by haer comen, presenteerende ons te voorsien ende vrywillich te gherieven, van het ghene datse vinghen. Dit Eylant Toxar ende t'Vaste-lant daer om her, Beschrijvinghe vant Eylandt Toxar ende omligghende contreye. is meest altemael aen de Zee-cant, soo verre als men beooghen can, een laech vlack landt, ende meest zant-strandt, de welcke tot over de twee mijlen te landewaerts in streckt, zijnde soo vlack ende effen, datse met de Zee water-pas ende ghelijck over een comt, dat een wonder om sien ende aenmerckens weerdt is. Aen de oost-zijde te landewaerts in heeft het een lang-streckent ende vlack gheberghte, even wel, niet te hooch: Achter dit gheberghte, te weten beoosten leyt de Reviere van Colcocoua, soo men ons seyden, ende saghen daer oock altemets roock opgaen. Alle dese platte landouwe heeft veel Lacken ende stil-staende beslooten wateren, de welcke mijns bedunckens, meestendeel procedeeren van de overvloedicheyt van het sneeu, t'welcke in smeltende gheen lossinghe ofte afwateringe en heeft, door de vlacte van't landt, waerom alsoo staen blijft: Is meest zant-grondt, doch een groene ende schoone Landouwe int aensien. Men siet daer over al veel voet-stappen van Beiren, ende veelderley ander soorten van wilde gedierten clauwen: Waer door ghenoech te verstaen is, dat het overvloedicheyt van Iacht heeft: Vonden daer oock een groote menichte van Meeuwen, Rot-gansen, Rotgansen. Berch-eynden, ende dierghelijcke Water-voghelen, in sulcker voeghen, dat het ons een verwonderinghe om sien was, ende soo wanneer dat het alhier yet stil is sonder wint, heeft men daer sulcken quellinghe van de Mugghen, Plaghe van Mugghen. dat men sich in gheenerley wijse daer af berghen mach, zijnde een seer groote plaghe om te verdraghen. Andere besonderheyden en is hier niet, dat weerdich is te verhalen. Den voorleden nacht passeerden daer noch drie Loddingen voorby, oost-waert aen nae Pitzora toe.
	Den 14. des Donderdaeghs, als oock des daeghs te vooren saghen wy sommighe Walvisschen in de Haven by ons op de Rhee comen: Walvisschen in de haven van Toxar. Wy vervolghdense met de Iachten, ende joeghense dickwils hier en daer op het droogh, maer door faute van Harpoen-ijsers en conden gheen ghewelt daer teghens ghebruycken, doch creghender int eynde een, door langhe vervolghens: Hadden hem met een Harpoen-ijser boven op den rugghe ghetreft, in sulcker voeghen, dat hy langhen tijt een stuck weeghs t'Zeewaerts, om en t'om swerfde, verruwende over al waer hy swom t'water van sijn bloedt, root, ende de Iachten hielden hem altoos van achteren nae, tot soo langhe dat hy't int eynde door swackheyt ende verlies van bloedt, opgeven moeste, brochten hem aen de strant op't droogh, alwaer wy hem in stucken hieuwen, ende in tonnen leyden om Traen af te maken. Was noch eenen jonghen Walvisch, zijnde niet teghenstaende vreesselicken aen te sien, hebbende 33. ofte 34. voeten in de lengde, ende de steert by de acht voeten breedt, hadde aen elcke zijde van de onderste Kaeck-beenen opwaerts aen stekende, twee hondert acht en t'sestich veeren, te weten, van die men Walvisch-beenen noemt, Vangen een Walvisch daerse 20. tonnen specs af crijghen. creghen daer twintich tonnen specks af, behalven t'vleesch, inghewant, ende t'vel, dat wy daer voor onnut lieten ligghen, als oock de lever, die wel by de drie tonnen gheweest soude hebben, lietense om datse ons niet aen en stont, als mede om dat wy gheen vaten en hadden om die te berghen. Terwijlen dat wy aldus besich waren met dese Walvisch te villen en aen stucken te houwen, soo quam de Macker soo't scheen dickwils, tot op een steenworp daer van af, bynae gheheel boven water ligghen, Wonderlicke liefden der Walvisschen met den anderen. siende t'spectakel aen, in sulcker voeghen dat wy hem ghemackelicken ghenoech ghecreghen mochten hebben, soo wy daer op toegheleyt hadden, maer om dat wy daer gheen vaten noch ghereetschap toe en hadden, lietense bewerden: Sy comen alhier gemeenlicken tegen den avontstont nae lant toe swemmen, soo dat het schijnt een teelte te wesen, Een teelte van Walvisschen in de haven van Toxar. ende is te ghelooven, dat soo mender op toeleyde, en op voorsien quam, men soude daer sonder twijffel een goede Visscherije af doen. 
{==7v==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Den 16. des Saterdaeghs, siende dat het ijs altemets minderde ende wech dreef, hoe wel wy bywijlen noch wel eenich voorby saghen drijven, zijn weder t'zeyl ghegaen, Gaen weder t'zeyl uyt de Haven van Toxar, haren wech nae Pitzora toe. ende t'gat uytgheloopen, onsen wech voortaen, de Custe langhes, hebbende eenen slappen z.w. windt, en meest stilte, met heet weer en Sonneschijn, in sulcker voeghen, ghelijck of het in Hollandt in de Hontsdaghen gheweest hadde, ende waren soo seer van de Mugghen ghequelt, dat het onlijdbaer was, ende en wisten ons daer niet voor te berghen. Lieten alhier te weten aen de Zee-cant, tegens over de Ree, op't hoochste van de Duynen een Cruys opgerecht, Rechten een cruys op in de Haven van Toxar, tot een teycken datse daer gheweest waren. met etlicke van onse namen ende mercken daer op ghesneden, op dat, soo't gebeurde die van Amsterdam alhier by geval quamen, sy mochten verstaen dat wy daer geweest waren. Aldus zeylende, creghen variabele wint van uyt den o. ende o.n.o. maer altoos met een slappe koelte, laveerden van den eenen boech op den anderen, altoos de Cust houdende tot ontrent n.o. Son, doen quamen wy by de Reviere van Colcocoua. Comen voor de Revier van Colcocoua. T'lant tusschen t'Oostergat van Toxar ende Colcocoua, strect meest oost ende w. en o. ten z. en w. ten n. zijnde ontrent vijf mijlen weeghs nae gissinge, is onderweghen over al een seer vlacke grondt van 8. 7. 6. 5. 4. 3. als ooc minder vamen diepten, nae dat men daer dicht ofte verre af is, doch bywijlen seer onghelijck, want men heeft ontrent een half mijl van't landt, luttel min of meer, by tijden 3. vaem, somtijdts 2. en half vaem, oock wel 4. 5. vaem, en soo voort heen, is altemael schoone zant-gront, zijnde de Custe t'eenemael van zant-strant, seer laech ende effen, soo datter geen ongelijckheyt aen te vermercken is, dan somwijlen een vlacke zant-duyn, ghelijck als daer is, beoosten de Reviere van Colcocoua. Bewesten de Reviere van Colcocoua heeft men binnen int Landt een vlack langwerpent gheberghte, doch niet te hooch, t'welck het selfde is, dat men aen de oost-zijde boven t'Oostergat van Toxar siet, als men daer van uyt den w. op aen comt. By Colcocoua comende, sonden onse Iachten daer nae toe, om noticie daer van te nemen: De Revier van Colcocoua is onbeqaem om in te loopen. Vonden dat het een seer onghelijck gat was, van een quade Incomste, streckten midts water n. ende z. uyt ende in, met seer oneffen ende crom omgaende diepten, van 5. 4. 3. vamen, als ooc van 12. ende 11. voeten, zijnde binnen in wat dieper, doch altemael seer onbequaem door den anderen loopende, aen de oost-zijde van Colcocoua, streckt de Custe weer o.n.o. ende w.z. west, wel so o. ende w. altemael laech vlack landt ende zant-strant, zijnde een weynich verheven aen de zee-cant, heeft alleenlicken een lanckwerpende vlacke zant-duyn, aen den Oever gelegen, te weten, een half mijl beoosten Colcocoua, als men daer van uyt den Westen op aen comt zeylen, t'welck een seer goet ken-teecken is: Alle de reste is soo vlack ende effen, dat het een verwonderinghe is, hebbende de voorsz. grondt ende diepten daer langhes heen. Alhier comende vonden daer een Loddinghe, die daer lach te visschen, Vinden een Lodding ligghen visschen in de Revier van Colcocoua. den welcken met onse aencomste sijn anckers lichtende, voor ons heen t'zeyl ging na Pitzano toe, was de selve Lodding die ons (onder Toxar ligghende) de twee Iagers aen boort gesonden hadde, schoncken ons een versche zoo vis, welcke vis de Salm niet seer onghelijck was, zijnde even wel veel cleynder, maer seer goet van smaeck. Cregen alhier eenen z.w. slappen wint, stellende onse Cours o.n.o. aen, de Custe langhes onsen wech voortaen, hebbende altoos een seer schoon warm weer ende slecht water.
Den 17. des Sondaeghs deden aldus onsen Cours met variabelen wint en stil weer, langhes de Custe heen, ende quamen ontrent den avont-stont by de Reviere van Pitzano. Comen voor de Revier van Pitzano. Alle dese Custe van Colcocoua af tot Pitzano toe, is altemael zant-strant, doch een weynich verheven, maer over al seer effen en ghelijck, streckt meest o.n.o. ende w.z.w. wel soo o. ende w. zijnde ontrent 6. mijlen weeghs in de distancie, naer onse gissinghe. Men heefter over al schoone grondt ende goede diepten, te weten, een half mijl van't landt af, 7. ende 8. vamen. Comende tot ontrent op een mijl bewesten Pitzano, liepen met de Iachten daer nae toe, om de Custe te besichtighen: Voeren aldus langs de Wester wal heen, alwaer wy over al goede diepten vonden, te weten, ontrent een steen-worp van't landt af, 4. 3. ende t'minste 2. vamen waters: maer comende by de Wester punt der Incomste van de Revier Pitzano, soo was t'selve eyndt met een vlacke strant afstekende t'Zeewaerts in, crommende daer nae nae't oosten om, zijnde aldaer ontrent seer diep. Wy looden t'gantsche gat ofte Incomste over, Pitzano heeft maer 6. voeten waters in de mondt, gants onbequaem met Schepen te moghen in loopen. ende en was van buyten aen incomende boven de ses voeten niet diep, ende binnen in maer 8. voeten, soo dat het gheen Reviere en is, om met Schepen in te mogen loopen. Dese Reviere streckten, nae't scheen, seer verre te landewaerts in, loopende met cromten en bochten, ende heeft binnen in aen de west-zijde een steyle verheven wal, daer't water teghens aen slaet, soo dat het schijnt daer eenighe meer diepten te hebben, t'welcke soo verre is als men innewaerts aen beooghen can. Aen de oost-zijde ist altemael een vlacke zant-strandt, hebbende wat verre innewaerts aen ettelicke vlacke lang-streckende heuvelen, welcke mijns bedunckens, comen te grensen aen de Reviere van Pitzora, ghelijck als ons die van de Loddinge (die met ons van Colcocoua ghezeylt waren) oock te verstaen gaven. Dese Lodding bleef alhier ligghen visschen, de welcke ons seyde, dat dit de Reviere van Pitzano was, segghende noch oock dat wy van hier af voortaen, tot Pitzora toe, bancken ende droochten souden vinden: Maer Pitzora ghepasseert wesende, soo souden wy meer diepten crijghen, ende by het Eylandt van Varandy comen, het welck in de Caerte Olgijm gheheeten wort, T'eylandt van Varandy, anders Olgijm gheheeten. soo't te recht gheleyt is, ende seyden dat het daer goet legghen was. Wy saghen noch noordt ende noordt-oost van ons af t'Zeewaerts veel schossen ijs drijven: Hoe wel ons de Ruschen goede moedt gaven, seggende dat het binnen acht ofte thien daghen al ghesmolten en wech soude wesen. Hadden alle desen tijdt dijsich weer, belettende de stralen van de Sonne door te schijnen, hoe wel dat wy de Sonne niet teghenstaende altoos seer perfect ende claerlick sien mochten, zijnde soo root als een Schaerlaken, De Sonne soo root als een Schaerlaken. in sulcker voeghen, dat ick mijn daghen dierghelijcken noyt ghesien hebbe, ende was ons een halve verschrickinghe om aen te sien, vermoedden dat het hitte ende droochte beduydde, 

{==*6==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==8r==} {>>pagina-aanduiding<<}

maer quam daer nae op eenen oosten storm uyt. Crijgen een storm uyt den oosten. De Son int noordt-west zijnde, cregen eenen slappen noort-westen windt, namen onsen Cours een weynich tijdts noordt-oost aen, ende liepen weer door een hoop schossen ijs, die etlicke noch seer groot waren, cregen daer naer weer een clare Zee, doende onsen Cours van o.n.o. ende o. ten n. aen, om de bancken ende ondiepten (die men ons geseyt hadde tusschen Pitzano ende Pitzora te ligghen) te schuwen: Waren alhier uyt het ghesicht van't landt, door dien dat het seer laech is, als oock om dat het dijsich weer was, wesende op 16. ende 15. vaem diepten, zeylden aldus den gheheelen nacht over, Crijgen weer menichte van ijs. ghemoetende somtijdts veel ijs, waer van sommighe schossen soo groot waren als Eylanden int aensien, doch scheen eens deels crachteloos te wesen, so dat het allengskens morselde ende aen stucken brack, en oock (soo te vermoeden is) te gronde gaet, hadden noch altoos dijsich ende mistich weer, hebbende over al de diepten van 16. 15. 13. ende 12. vamen, ende quamen oock dicht aen't landt op 3. vamen, loopende alsoo tot den dagheraet, tot int gesicht van't landt, al waer wy't setten op 6. vaem, om de claerte te verwachten, ende t'landt te verkennen.
	Den 18. des Maendaeghs creghen eenen grooten mist, gheduerende alsoo tot zuydt-wester Son, doen wiert het weer claer, even wel met eenen bedeckten Hemel, ende saghen t'landt, Crijgen het landt van de Revier van Pitzora int ghesicht. soo dat wy verkenden dat de Reviere van Pitzora vorder aen lach, om dies wille dat wy een Lodding hadden vorder aen voorby sien zeylen, creghen eenen oosten windt met een harde koelte, haelden ons anckers op ende ginghen weer t'zeyl, om te sien of wy met laveeren t'landt beter conden in kennisse crijghen, laveerden alsoo af end' aen, tot dat wy van boven af een open int landt saghen, Sien een Lodding in de Reviere van Pitzora gheanckert ligghen. alwaer een Lodding gheanckert lach, soo dat wy daer door vermoedden, dat het voor ghewis Pitzora was, waer door wy't noch eens ofte tweemaels wenden, ghemoetende noch ettelicke schossen ijs, ende overmidts dat het dapper bestont te koelen, met een holle Zee, (in sulcker voeghen, dat wy dierghelijcken weer van Candenoes af noyt ghehadt hadden) soo saghen wy't voor goet in t'ancker uyt te worpen, op 6. vaem diepten, om beter weer te verwachten, laghen aldus en reeden tot sanderen daeghs zuydt-wester Son, doen bedaerdent weer wat, comende met claerte, gheduerende even wel den selfden oosten wint, hebben ons anckers weer ghelicht, om te sien of wy beter kennis van t'landt conden crijghen.
	Den 19. des Dingsdaeghs zeylende aldus af end' aen, quamen wy t'landt te verkennen, van de Reviere Pitzora, het welcke z. west van ons lach, ontrent een half mijl weeghs, Ghedaente van het landt van Pitzora. ende alle t'landt van de Pitzora is een vlacke strant, zijnde altemael water-pas in de vlackte, ende een mijl weechs daer van af wesende en conden t'landt niet en sien, niet teghenstaende dat wy wel een Lodding bescheydelicken in de Revier conden sien ligghen. Is by dese Reviere ende omligghende contreyen een seer vlacke Zee, want zeylden int laveeren over en weer over, tot op een half mijl naer t'landt, en anderhalf, en twee mijlen daer van af t'Zeewaerts, vonden daer seer oneffen diepten, van 3. 4. 5. 6. 7. 8. ende 9. vademen. Dese Custe streckt van Pitzano af tot Pitzora toe, nae onse gissinge, meest oost ende west, ontrent thien ofte elf mijlen weeghs, ende een weynich oostwaert aen, voorby de mont van de Revier Pitzora, maecktent landt een vlacke punt ofte hoeck, die ons dochte in de vlackte met het water over een te comen, ende scheen van bovenen af dat hem t'landt daer af sneedt, en weer innewaerts in wijckte, want en conden van daer af voortaen gheen landt meer verkennen, soo dat ons vermoeden was, Het landt voorby Pitzora maect eenen grooten Inham zuydtwaerts aen. dat daer eenen Inham moeste wesen, ende siende dat het weer beterde, als oock dat het ijs uyt den oogen bleef, namen voor ons, onsen wech te vervorderen, quamen altemets wel so dicht aen, dat men van de Raa af, schijnsel van't landt (te weten Westwaert van ons) mochte sien, alwaer men t'water op plaetsen sach barnen, t'welcke wy gisten te wesen by de mondt van de Reviere Pitzora, saghen oock hier en daer ravelinghe van water, ende drooghende de diepten (int zeylen nae de wal toe) op, en dorften door alle dese oorsaken daer niet naerder aen comen, ende hielden de Zee, die (als gheseyt is) over al die oneffen diepten hadde. Ander bescheyt noch kennisse en hebben wy van dit Landt ende Reviere niet connen weten, hoe wel het eenen seer claren Horisont was, ende dit alles door oorsake van de groote vlackte van't landt, ende oneffenheyt der diepten van de Zee, zeylden aldus noch des nachts met den selfden oosten wint, doch was slapper en stilder water met claer schoon weer, ende een weynich tijdts gheseylt hebbende, creghen weder de diepten van 9. 10. 11. 12. 13. ende 14. vamen, die ons alsoo den gheheelen nacht over duerden, int over en weer over laveeren, sonder nochtans oyt meer landt ghewaer te worden, waer door ghenoech te verstaen is, dat d'oneffenheyt ende ondiepten die wy te vooren hadden, van't landt van Pitzora was afstekende, als oock dat het landt hem aldaer afsneet, makende voorder aen eenen Inwijc. Tegens den dagheraet creghen de wint van uyt den noorden, so dat wy onse Cours deden o. ende o.n.o. aen, nae Vaygats toe. Nemen haren Cours na Vaygats toe. Hebben van Svvetenoes af, tot noch toe, alle t'water gevonden van een bracke smaeck, ende niet te zout, t'welck ghenoech te vermoeden is, veroorsaeckt te wesen, van de menichte van t'ijs, ende afwateringhe van't sneeu, dat wy hier over al vonden, als gheseyt is.
	Den 20. des Woensdaeghs de Son zuyt zuydt-west wesende, namen de hoochte ende vonden 70. graden juyst, 70. graden. waren naer gissinghe, ontrent seven mijlen weeghs, n.o. ende noordt-oost ten noorden van Pitzora af, alhier zijnde deden onsen Cours noordt-oost aen, Sien menichte van tacken ende struycken van boomen in de Zee drijven. ende saghen veel stucken houts, als tacken van boomen ende anders, ons teghens comen drijven, waer van wy vermoedden niet verre van landt te wesen, hadden noch al de selfde diepten van veerthien vaem, een uyr of anderhalf daer naer, cregen 20. vaem, met dun cleyn zant op de gront. Alhier saghen wy een dijsingh ende nevel int noordt-oosten, in sulcker voeghen dat wy voorseker meenden dat het landt was, maer verging daer nae weder, hebbende een seer goede ende harde koelte, onsen Cours gedaen hebbende 
{==8v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 naer onse rekeninghe over de 20. mijlen weghes van Pitzora af, noordt-oost ende oost noordt-oost aen, creghen daer nae 38. ende veertich vaemen diepten met cley-grondt. Van hier af deden wy onsen Cours oost ende oost ten noorden aen, beginnende van't eerste quartier af met een goede voortganck, soo dat wy noch wel 6. mijlen zeylden int eerste quartier voorsz. daer nae scherpte de windt weder wat, ende slapten oock, doen deden wy onsen Cours oost zuydt-oost ende zuydt-oost ten oosten aen, hebbende alhier 32. vaem diepten, siende noch al seer veel drijf-houts int water drijven, sonder nochtans eenich landt te vernemen.
	Den 21. des Donderdaeghs in den dageraet saghen t'landt, Crijgen het landt van Vaygats int gesicht. ende was nae onse gissinghe t'Eylande van Vaygats, lach oost ende oost ten zuyen van ons, ontrent drie mijlen weechs, was een moy verheven landt, doch om den doem ende nevel en conde men daer t'rechte fatsoen niet van sien: Hadden alhier noch de diepten van 32. vaem met stec-gront. Wy gisten, nae ons zeylen, dat Vaygats gheleghen is van de Reviere Pitzora af, ontrent 30. mijlen weeghs, te weten, op de Coursen boven verhaelt, een paer glasen verloopen zijnde, creghen eenen grooten donckeren mist van uyt den zuyen ende zuydt-oosten, soo dat ons het ghesicht over al benomen was, ende en mochten niet hoogher dan zuyden ende zuyden ten westen aen zeylen: Alhier hadden wy de diepten van 27. vaem steck-gront. Teghens den middach begonst het op te claren, comende met stilte, soo dat wy het landt bescheydelicken conden sien, te weten, het gene recht over ons lach, want aen de punten ofte eynden maecktent den doem ende dijs noch sommighe afscheydtsels, ghelijck als Eylandekens: T'landt lach ontrent drie mijlen weeghs oost van ons. Alhier namen wy de hooghte, soo wel met de Astrolabio als met de boogh, om dat het stock stil was, 70. graden 20. minuten. ende vonden 70. graet ende 20. minuten, soo dat het ons voor ghewis dochte dat het Vaygats moeste wesen. Hadden noch al een groote menichte van drijf-hout, dat de gheheele Zee over dreef, van struycken, tacken ende wortelen van boomen, Twater soo swart als in de slooten van Hollant. ende t'water was alhier soo swart als het binne-water in de slooten van Hollandt. Een weynich daer na creghen eenen noorden ende noordt noordt-westen windt, ende liepen recht nae de Wal toe tot op een vierendeel mijls nae, zeylende daer alsoo langhes heen zuydt zuyt-oost aen, hadden 13. 12. vamen steck-grondt ende 11. 10. 9. vamen, somtijdts cleyne steentgens, altemets en meest rudsen en steen-gront. Streckinge van de Wester wal van het Eylandt Vaygats. De Custe was hem streckende aen dese West-zijde van Vaygats, so wy aen ons zeylen ende naer gissinge conden beooghen, zuyt zuyt-oost ende noort noordt-west, noorden ten westen ende zuyden ten oosten, als oock noort ende zuyt, ontrent 7. ofte 8. mijlen: Hoe wel t'landt noorden aen noch verder scheen uyt te strecken, dan wy beooghen conden. Daer langhes heen zeylende, was t'landt aen te sien een schoone landouwe, Ghedaente vant Eylant Vaygats aen de westzijde. een weynich opgaende, vlack-werpende boven op, ende seer groen over al bewassen, doch kael sonder gheboomten, zijnde aen de Zee-cant rudsich ende clippich, op plaetsen altemael van grauwe steen aen te sien, op plaetsen met afgaende stranden, die oock grauachtich scheenen: Hadde hier en daer clippen ende rudsen wat van de Custe af ligghen, maer ghenoech boven water verheven ende ontdeckt, zijnde de reste altemael schoon, als gheseyt is, met de diepten ende gronden boven verhaelt, en hadde boven op't landt gantsch gheen sneeu, dan hier en daer aen de water-cant, tusschen de clippen in. Zeylden aldus tot ontrent Noordt-wester Son, doen quamen wy by den eersten hoeck, Sien twee Cruycen staen. ende saghen by de water-cant twee houten Cruycen staen, waer door vermoedden dat daer Menschen ontrent moesten wesen, ende om eenighe noticie te hebben, soo roeyden wy met onse Iachten eens daer nae toe, alwaer comende, saghen dat het Rusche Cruycen waren, die alhier, soo't scheen, eenighen tijdt van't Iaer moeten comen, doch en saghen anders geen apparentie van volck ofte huysen: Liepen onser een weynich t'landt opwaerts aen, als oock langhes de strant heen, Varen met het Iacht aen lant om kennis te crijghen. Iaghen een Man nae, diese int gesicht cregen: maer ontloopt haer. ende wierden eyndtlicken eenen Man ghewaer, daer wy nae toe liepen, zijnde een Lappaer ofte Inghebooren van't Eylandt, maer en woude ons niet te spraeck staen, hoe wel het scheen aen sijn woorden, dat hy een weynich Rusch verstondt, liep al deysende achter uyt, als van ons verveert zijnde, segghende int loopen, dat wy by den hoop souden comen, sonder dat wy oyt yet meer van hem conden te verstaen comen, ende steldent op een loopen, in sulcker voeghen, dat wy hem in gheenderley wijse conden achterhalen, hoe wel wy hem een groot stuc weechs nae jaechden, doch was te vergheefs, want liep ghelijck een schim, niet teghenstaende, dat hy scheen over beyde zijden lam te wesen int loopen en wagghelen, ghelijck ghemeenlicken alle de Lappen ende Vinnen aerdt is: Was sijns persoons-halven ende ghestaltenisse, als oock van cleederen, in alles de Lappen ende Vinnen van Kilduyn ghelijck: Waer door wy voor ghewis ende voor seker hielden, dat het Vaygats moeste wesen, door d'informatie die wy van de Ruschen hadden, daert in alles meestendeel mede accordeerde. T'scheen wel dat yewers binnen int landt eenighe plecken ofte woon-plaetsen moesten zijn, daer sy haer ghemeenschap houden, alhoewel wy anders niet en conden vernemen, dan als gheseyt is. Wat het Landt is belangende, is een schoone Landouwe, meest vlack-streckende, uytghenomen sommige vlacke lang-streckende Berghen, Heuvelen en Dalen, maer niet te seer hoogh. Heeft hier en daer stil-staende en besloten wateren ofte Morasschen, welcke mijns bedunckens, uyt de afwateringe van het sneeu haren oorspronck moeten hebben. Heeft over al velerley Veldt-bloemkens van alderhande coleur, ende sommighe van seer excellenten reuck: Hier en daer oock schoon gras, maer meestendeel een versenckt groen cruydt, van gheender substantie, zijnde altemael int overgaen, ghelijck het Eylandt van Kilduyn, veenachtich, ofte ghelijck als mos, zijnde al-even-eens ghelijck als of men op pluym-bedden ende kussens ginc, seer moeylick om gaen, ende op plaetsen noch morassich, weeck ende nat-grondich, oorsake dat de vochticheyt van't sneeu, soo't schijnt, niet wel verdrooghen can. Saghen daer gantsch gheen gheboomten, noch oock ghedierten, dan alleen twee Rheenen loopen, niet te min 

{==*7==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==9r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    vonden wel hier en daer ghebeenten van beesten ligghen, voetstappen en conden daer niet bemercken, want en can op t'landt niet vaten noch impressie doen: Verclaringhe van de West-custe ende t'landt van Vaygats. Ghevoghelte seer weynich of sonderlingh gheen, dan saghen een of twee Veldt-vincxkens vlieghen, ende een Swaelf, ende op de Zee-cant Meeuwen, die boven op de clippen ende steenrotsen Ionghen ende Eyeren hadden, de welcke wy eensdeels stoorden, hoe wel te vermoeden is, datter binnen int landt ghedierten genoech moeten wesen, ghesien daer luyden woonen. De Zee-cant is meestendeel clippich en rudsich, altemael van louter en schoone grauwen arduyn, doch seer antijcx aen te sien. Heeft op plaetsen afgaende stranden, ende hier en daer wijckskens tusschen de clippen in, van grau en swart zant, met cleyne en seer veel keesel-steentgens vermengt: Leyt over al aen de stranden ende Zee-cant so vol van drijf-hout over hoop ghesmeten, dat het een verwonderinge is, ja boomen met wortelen met al, en sommighe daer van soo groot en lanck, dat men, in noodts-halven, daer wel masten ende Raan af soude moghen maken, ende leyt op plaetsen soo verre binnen int landt, ende om hoogh gheworpen, dat het genoech te verwonderen is, hoe het daer ghecomen mach wesen, of moet daer met gheweldighe stormen opgheworpen zijn, ofte daer moeten wonderbaerlicke ghetijden ende opvloedinghen van wateren wesen, maer giste dat het is de groote afwateringhe van't sneeu, die haer op tijden met de vloedt vermengt, makende alsoo t'samen een seer uytnemende hoochte, ende als dan t'hout soo verre opwerpen of drijven, t'welcke int dalen ende consumeeren van't water, aldaer op't drooch blijft ligghen. Vinden een ghebroken Lodding aen de strant ligghen, die daer vergaen was. Wy vonden daer stucken van een Lodding aen de strant ligghen, die daer met eenich onweer vergaen moet wesen, en conden gantsch niet bedencken van waer alle dit drijf-hout (dat hier soo vol en dick lach, en over al in Zee gints ende weer dreef) van daen mochte comen, naedemael dat wy hier gantsch geen gheboomten noch eenighe wildernisse vonden, waer door te vermoeden is, dat het moet comen van de zijde van't vaste landt af, ofte van eenighe andere byligghende Eylanden, al hoe wel wy tot noch toe gantsch gheen ander landt en vernamen. Loopende met de Iachten weder naer voort toe, cromden den eersten hoeck om, daer de Cruycen stonden, de Wal langhes, van waer de Custe weder streckte, te weten, van den eenen hoeck tot soo verre als men d'ander ende t'landt conde beooghen, z.o. ten z. aen, ende ontrent een vierendeel mijls van desen eersten hoeck af voortaen, Eenen grooten Inwijck ofte Bay aen de west-Custe van Vaygats. heeft men eenen grooten Inwijck ofte Bay, welcke heeft aen de n.w. cant op eenen hooghen hoeck ende steen-clippe, een groot Rus Cruys staen, hebbende aen de selfde zijde sommighe steenclippen ende rudsen, een weynich van de Wal af liggen. Dese Bay streckt meest noorden innewaerder aen met een bocht, in voeghen dat wy't eynde daer van niet en conden sien. Aen de z.o. zijde liep de Custe weder wijdt en breedt uytwaert aen: Van welcke zijde het hadde twee ofte drie Eylanden, met noch veel andere clippen ende rudsen, niet verre van't landt af ligghen, soot scheen, streckende ghelijck als de selfde Custe. Het schijnsel van dese Bay was, Bequaemheyt van de Bay, om Schepen te moghen berghen. dat men daer wel soude moghen Schepen berghen voor alle winden, hoe wel wy de diepten niet ondersocht hebben. Wy settent met onse Schepen voor dese Bay, ontrent een vierendeel mijls daer van af op 10. vamen steck-grondt, ende bevonden dat de stroomen alhier loopen, te weten, met een voor-vloedt seer dwers op't landt, ende met de voor-ebbe seer dwers van de Wal af, loopende daer nae langhes t'landt heen, ende maeckt hooch water met eenen zuydt-oosten ende n.w. Maen: Laghen hier gheanckert tot den morghenstont.
	Den 22. des Vrydaeghs hebbende eenen oostelicken wint, lichten ons anckers weer op en ginghen t'zeyl, onse Cours doende z. ende zuyden ten oosten, ende zuydt zuyd-oost heen ontrent twee mijlen weechs, doen wert het weder stock-stil, soo dat wy't ancker lieten vallen, om niet te verdrijven. De Bay met de Eylandekens leyt op 69. graet 45. minuten. Alhier liggende namen de hoochte van de Son op 69. graet ende 45. minuten. Ontrent teghens den avondt wesende de Son by't Westen, creghen weder een moye koelte van uyt den oosten: Waer mede weder t'zeyl ginghen, doende de voorsz. Cours van z. ten o. ende z.z.o. en somtijdts zuyden aen: Liepen also tot eenen anderen hoeck, welcke mochte wesen ontrent vijf mijlen weeghs van de boven ghenoemde Bay zuydt-oost heen. Desen hoeck maeckt een verthooninghe van 4. oft 5. Eylanden, die doch niet verre van het vaste landt af schijnen te ligghen: Hoe wel wy noch niet seker en conden weten, ofse van t'landt verscheyden of daer aen vast waren: dan saghen sommighe grootachtighe clippen, voorby wesende, wat van't landt af ligghen, ghelijck van dese Custe voortaen altemets hier en daer sommighe clippen ende rudsen van de Custe af ligghen, doch genoech sichtbaer ende kennelick. Sien weder twee Cruycen staen. By desen hoeck, op een van dese, t'welcke Eylanden scheenen te wesen, stonden weder twee houten Cruycen, in ghedaente als die wy te vooren ghesien hadden. Van hier zeylden wy voortaen tot ontrent de Son int Noorden, doen quamen wy recht voor een open, t'welcke mochte wesen van ontrent een mijl breedt, hebbende int midden, soo't scheen, en wy anders niet conden vermercken, een Eylandt ligghen, t'welck hem was streckende in de lengde gelijck als de Custe, soo dat het twee openen maeckte, Crijghen vertooninghe van de Engte ofte Straet van Vaygats. wesende t'gat van de zuydt-zijde breeder ende wijder int ghesicht, als dat van de noordt-zijde, ende van't zuyder gat af, scheen de Custe weder te strecken z.z.o. aen, soo verre als men beooghen conde, altemael een vlack weynich verheven landt, alst voorgaende, gantsch van eender ghelijckenisse. Van den hoeck met de ghelijckenisse van de Eylanden af, daer de laetste Cruycen stonden, tot dit open met het Eylant in de mont, waren ontrent drie mijlen weechs, naer gissinghe, streckende de Custe zuydt-oostwaert aen, int schijnsel tot het voorsz. open toe. Dit open was, Ian Huygens opinie van de Straet van Vaygats. mijns bedunckens, de Straet ofte Engte tusschen t'Eylandt Vaygats ende t'vaste landt, ende dat om oorsake, dat d'Informatie die wy hadden van de streckinghe ende mijlen van Vaygats, als oock de hoochte van de Son, met de diepten van't water, wy bynaest alsoo vonden daer met over een te comen, gelijc oock alle de Globus ende Caerten 
{==9v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 sulcks aen wijsen. Saghen van bovenen de steng af, dat het hem een groot stuck weechs in streckte oostwaerts aen, al hoe wel men verre heen weder lant sach, ende om dieswille dat wy informatie hadden, datter een Eylandt aent zuyt-eyndt van Vaygats lach, ende van daer oostwaert aen ses andere Eylanden, soo docht my gantsch t'eenemael, dat de selfde Eylanden, wel conden van verre een ghesicht maken, als een besloten landt: en ghenomen t'selfde alsoo niet en ware, soo en can men doch even wel, van buyten aen comende, niet weten hoe hem de binnen Custen heen strecken, en door den anderen een vreemt ghesicht van verre maken, als men dat menichmael siet ghebeuren: Waerom mijn persuasie heftelicken was, dat men t'selfde behoorden t'ondersoecken, sonder soo goeden occasie voorby te zeylen. Waren daer ontrent by de drie mijlen, naer ons dochte van af, op 9. vaem steck-grondt, wesende recht teghen over t'Eylandt, dat hem in de mondt verthoonde, t'welcke van ons lach o.n.o. heen. Wy hielden den Ammerael onses goetduncken voor ooghen, seggende, dat het ons goet dochte, dat t'ondersoecken: waer op hy seyde, dat hy't noch voorder aen begheerde t'ondersoecken, om te sien waer dat het landt soude heen strecken, tot soo langhe als de Custe weder oost ofte westwaerdt aen liep, om verseeckert te wesen, ende in gheen twijffelinge te blijven datter zuytwaerts aen noch yet t'ondersoecken bleef: Want als dan soo mochten wy dit open voor ghewis houden, ofte soo niet, dat noortwaerts aen te soecken, sonder met eenighe achterdencken te blijven, datter aen de zuydt-zijde yet meer te ondersoecken was. Loopen t'gat van Vaygats voorby zuyd waerts aen. Liepen alsoo t'gat voorby met een slappe coelte, den gheheelen nacht voortaen de Custe langhes, welcke was streckende z.z.o. heen, so verre als men beooghen conde, ghelijck als gheseyt is. Wy sagen recht voor t'voorschreven gat, Sien 3. oft 4. Zee-paerden anders Morsen ghenaemt. drie ofte vier van de visschen, die wy Zee-paerden hieten (wordende van de Ruschen Morse ghenaemt) bescheidelicken met het hooft ende halve hals boven water, De ghedaente van Zee-paerden. waren van een rosse coluer, ende hadden twee tanden uyt den mondt steken, van bovenen nederwaerts, Olifandts-ghewijs.
	Den 23. des Saterdaeghs, zeylende noch alsoo de Custe voort aen met een slappe koelte ende veel tijdts stilte, begonst de Custe weder zuyden ten oosten, ende zuyden en zuyden ten westen te strecken, Crijghen weer vlack water ende zant-stranden. ende schenen weer zant-stranden aen de zee-cant te crijgen, als oock vlacke wateren, in voeghen dat wy over een mijl weechs van't landt af, maer 7. 6. ende 5. vaemen diepten hadden, Sien binnen int lant roock opgaen saghen hier en daer, te weten zuydtwaerdt aen voor ons uyt, wel roock op gaen, doch gheen lant om de laechte, waer door wy ons gantscheliken lieten voorstaen, dat het t'vaste landt was, dat hem zuydtwaerdts heen streckte, makende alsoo eenen grooten inwijck, die by Pitzora weder uyt moeste comen, gelijck wy voorby Pitzora ondervonden hadden, dat hem t'landt van daer af voordt aen zuydtwaerts in streckte, sonder t'eynde te moghen sien. 69. graet ende 13. minuten. Des naemiddaeghs namen weder de hoochte van de Son op neghenentsestich graet derthien minuten, ende om ons wat beter t'onderrechten, voeren met het Iacht naer landt toe, Varen met het Iacht aen t'landt om kennis te crijghen. alwaer wy int aencomen allencxkens meer en meer vlackte creeghen, even ghelijck by t'landt van Svvetenoes, wesende t'landt oock van soodanighe ghedaente, was een soo vlacken strant dat wy nieuwers drooch costen aen comen, Ghedaente ende gheleghentheyt vant vaste landt aen de zuydt zijde van Vaygats. zijnde op plaetsen verheven zant-landt, ende op plaetsen vlacke strant van een bruynachtich zant met cley ende cleyne keeselsteenkes ghemengt, vonden daer een cleyn drooch Revierken van weynich waters, een stuck heen om ende wederom te landewaerts in loopende, welck sonderlinghe gheen water en hadde, om dat het laech water was, soo dat men daer half drooch voets const over loopen, vonden insghelijcx alhier teeckenen datter eenighe Loddinghe gheweest moeste hebben, overmidts daer de plaetse noch versch was, daerse ghevyert hadden met spaenderen die noch eerst ghehouwen waren, en andere dierghelijcke ghewisse teyckens, nu loopende een stuckweechs te Landewaerts in, langhes het drooghe Revierken heen, ende door langstreckende ghebroken Valleyen, daer een water-beecke door liep, Vinden een kijl van een Lodding van 40 voeten lang die daer vergaen was. vondt ick een gheheele kijl met noch meer borderen aen den anderen ghenaeyt, van een groote Lodding wel van by de 40. voeten lanc, en dan noch op verscheyden plaetsen, de zijden van de Lodding, soo dat het schijnt de selfde daer vergaen moet wesen, maer niet teghenstaende een goet stuck weechs binnen in't landt, alwaer oock hier en daer drijf-hout van de Zee, soo't scheen, opgeworpen lach, dat ghenoech te bedencken gheeft, hoe't daer soo verre in comt ende van waer dat het hercomt, dewijle alle dese Landouwen gantsch kael ende sonder gheboomten zijn. Dit is een seer schoone Landtschappe van goede cley en zant-gront, alhoewel het oock op de hoochte ende meest over al versengt cruydt ofte mos heeft, t'welcke seer bol ende saft int treden is, dat ghenoech te verstaen is, te comen van niet ghehavent en bearbeydt te worden, en daerom alsoo't een cruydt op't ander groeyt met het stoff daer onder ghemengt, waer van het alsoo bol en veenachtich schijnt te wesen, t'welcke alleen boven op is, maer de gront is hardt en schoon, en seer bequame aerde om alle vruchten (soo't soude schijnen) voort te brenghen: Heeft hier en daer veel fraye groene valleykens en schoone velden van gras by de stil-staende wateren ende lacken, die daer over al veel zijn van't sneeu ende groote afwateringhe, soo't te gelooven is, veroorsaeckt: Saghen daer gantsch geen ghedierten, dan wel voetstappen van Rhinnen, en oock van groote Voghels, als Cranen of noch grooter t'aensien: Saghen twee ofte drie cleyne veldt-Vincxkens, waer van onse gasten twee joncxkens af grepen, andere ghedierten gantsch niet. t'Landt hadde ooc in de valleyen veel veldt-bloemen van alle soorten, ende hoopwerck van Biesloock: Cregen hier weer een warmte, ende Muggen opt lant, die ons van dat wy van t'landt van Pitzora af scheyden, noyt meer ghemoet waren, waer door ons noch meer voorstont dat het t'vaste lant, dat van Pitzora af comt, moeste wesen, waer aen met alle dese teyckenen, gantsch niet te twijffelen en was: Ende nademael dat wy nu dus verre waren, namen voor ons, noch een weynich vorder aen 
{==10r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 te loopen, om dat wy een punt strants sagen hoecx-ghewijs af steken, om ons van alles gantsch ende ghewis te versekeren. Zijn alsoo met de Schepen wat meer heen gheloopen op 5. 6. vamen diepten, tot dat wy quamen op 3. ende 2. en half vaem, noch over een half mijl weeghs van't landt af wesende, alwaer t'hooghe landt dat wy van te vooren boven t'voorste landt over ghesien hadden, te landewaerts in, nu vooren aen de water-candt ghecomen was, zijnde altemael een lanck-streckende vlack gheberghte, doch niet te hooch, gaende alsoo vlack af dalende tot aen den water-cant, over al groen, doch gantsch kael van gheboomten. Hadden noch hier ende daer, aen den Oever van den water-candt sneeu ligghen. Saghen oock binnen int landt op sommighe plaetsen roock opgaen, soo dat het daer moet bewoont wesen: Maer aen de Zee-candt en saghen gantsch gheen volck noch apparentie van wooninghen. Ontdecken een ondiepe Revier aen de zuydt-zijde van Vaygats. Saghen daer oock een Revier in loopen, welcke naer't scheen, was nae't noordt-oosten innewaerts aen streckende. Wy waren naer onse gissinghe, voorby t'vermeynde gat ofte oopen, gheloopen thien ofte elf mijlen weeghs, ende siende dat wy gheen voordeel en deden, ende dat hem t'landt meer en meer zuydtwaerts ende zuydt zuydt-west was uytbreydende, als oock dat de diepten begonsten te minderen, soo dat wy gantsch gheen rekeninghe en dorften maken, van aldaer eenighe passagie te vinden, zijn wederom ghekeert onsen wech die wy ghecomen waren, Keeren weder noorden aen om het oopen van Vaygats t'ondersoecken. naer het voorseyde oopen ofte gat toe, om dat te ondersoecken, ende daer faelgeerende, noordtwaerts aen, een ander t'ontdecken. Hadden de wint van uyt den noorden, ende ginghen west ten noorden ende west noordt-west aen, laveerende alsoo den gheheelen nacht, af ende aen. De Son begint weder onder te gaen int n.n.o. ende comt weder te voorschijn int n.o. hebbende te vooren van den 17. Iunij af noyt onder gheweest, te weten van de Eylanden van Loff-voet af tot in dese contreyen. Den selfden nacht ginck de Son weder onder, wesende int noordt noordt oost, maer quam een weynich tijdts daer naer weer op int noordt-oost ten noorden. Dit was d'eerste reyse dat wy hem uyt het ghesicht verlooren, ofte onder ghegaen was, van den seventhienden Iunij af, dat wy hem eerst den gantschen nacht behielden, zijnde in de contreye van't Eylandt Loffvoet, aen de ander zijde van de Noordt-caep.
	Den 24. des Sondaeghs hadden noch al oostelicke ende noordelicke winden, met een goede koelte ende bedeckten hemel, somtijdts wat reghens, laveerende noch al af ende aen, by de Custe heen, onsen wech doende naer't ghene, dat ons dochte een oopen ofte gat te wesen, dat wy te vooren voorby ghezeylt waren, maer om de groote stroomen die daer uyt quamen, en conden daer niet wel, naer onsen wille, teghens op comen.
	Den 25. des Maendaeghs teghens den dagheraet te rekenen, de Sonne ontrent int oosten wesende, Comen in de Straet van Vaygats. quamen t'gat ofte oopen, soo't scheen, ingheloopen, tusschen twee hoecken landts, wesende in de breette van een cleyne mijl, streckten alsoo oostwaerts in. Verclaringe van de incomste van Vaygats. T'landt was van beyde zijden niet te hooch, vlack boven op, ende groenachtich, maer gantsch kael van gheboomten, als alle t'ander landt dat wy van te vooren ghesien hadden. De zuydt-zijde (t'welcke wy t'vaste landt vermoedden te wesen) was int eerste incomen, soo't scheen, zant-landt. Hadde wat verscheyden van't landt af, veel groote als oock cleyne steen-clippen ende rudsen liggen, langhes de Custe heen streckende, ghenoech boven water ende sichtbaer. Wat innewaerder aen begonst dese selfde Custe steenachtich te worden aen de water-cant. De noordt-zijde, dat naer ons duncken, t'Eylant van Vaygats was, was wat steylder aen te sien, doch oock vlack landt boven op, hebbende aen den water-cant grauachtighe arduyn-clippen, op plaetsen afghebickt landt, ende op contreyen afgaende grauwe singel-strant, gantsch en t'eenemael ghelijck wy t'Eylandt van Vaygats vonden, als wy daer d'eerste mael aen quamen. Hadde op den eersten ende uytersten hoeck, naer't scheen, veel houten Cruycen staen, waer van ghenoech te vermoeden is, datter de Ruschen frequentatie hebben: Al hoe wel wy daer noch gheen apparentie van huysen en vonden, noch gheenich volck conden vernemen. Beyde dese Custen streckten met wijcken ende bochten uyt ende in, principalicken aen de noordt-zijde. Wy liepen daer in, houdende so vele als wy mochten int laveeren, midswater, ende de noordt-zijde naest, om dat ons die dochte steylste te wesen, ende oock om dat de wint uyt den noorden was. Vonden int eerste incomen neghen ende thien vaemen, ende daer nae vijf ses vamen, t'welcke scheen een bancke te wesen, want creghen daer nae weder 8. 9. vamen, altemael harde ende niet te schoone grondt. De Straet van Vaygats schijnt int incomen gantsch een besloten lant te wesen. Aldus in zeylende sagen t'landt voor ons uyt een stuck weechs binnen heen, gantsch rondtsom beslooten, ende scheen aen den anderen vast te wesen, ende overmits dat het een doncker ruych weer was, dochtet ons goet te anckeren om voorder aen de sekerheyt met de Iachten t'ondersoecken. Worpen t'ancker uyt een halve mijl binnen in wesende, ende senden t'Iacht uyt om verder de gelegentheyt t'ondersoecken. Wy settent by de noorder Wal, wesende wat meer als een half mijl t'gat binnen in, ende sonden terstont de Iachten vorder aen, om van alles kennisse te nemen. Hadden een ruych storm weer van uyt den noordt-oosten, met een felle coude ende vochticheyt, soo dat het hem in sneeu resolveerde, ende dicht neer viel. Visch in Vaygats die gantsch spier wit is. Saghen hier en daer Visch uyt het water op en neer springhen, die gantsch spier wit was. Ons quam een gheweldighe stroom teghens van uyt den oosten, loopende seer sterck naer't westen t'Zeewaerts in, waer door wy gantsch verhoopten dat het een doorgaende Straet moste wesen: Crijgen weder ijs dat uyt den oosten de Straet quam uytdrijuen. een weynich gheanckert wesende, saghen met de harde stroomen weder veel en groote schossen ijs voorby drijven, by de zuyder-wal langhes t'Zeewaerts in, t'welcke wy (nae dat wy t'landt van Pitzora verlaten hadden) noyt meer ghesien en hadden in Zee drijven, dan wel hier en daer tusschen de clippen aen de water-cant vast ligghen, ende hadden onse gissinghe ende troost al voorseker ghemaeckt, dat wy't nu gantsch en t'eenemael souden quijt gheweest hebben, niet teghenstaende, vonden alhier t'contrarie, waer mede het ons suspicie gaf, dat daer (soo't een doortocht ende Straet is) noch meer ijs achter de handt moeste blijven, ende dat wy daer noch niet al van vry en waren. Vloedt uyt den oosten in de Engte van Nassau. Vonden alhier dat het water wies met de stroomen die uyt den oosten quamen, waer 
{==10v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 mede ons gantsch voor gewis dochte, dat het gat moeste door gaen in een ander Zee daer de vloet vandaen quam. Wat nae den middach quamen de Iachten weer aen boordt, ende brachten ons goede tijdinge met hoope om t'gat door te mogen: want seyden, dat gevaren hebbende ontrent twee mijlen weechs, sy gevonden hadden een Eylandeken van ontrent een half mijle groot, doch kael sonder yet te hebben, dan voetstappen van Rhinnen ende vogelen. Crijghen t'Iacht weder aen boort, die haer tijdinghe brengt van een goede hope dat het een doorgaende straet was. Aen de oost ende zuydt-zijde van dit Eylandt vonden weynich diepten met een vlacke gront: Maer van daer af noorden ende noordt noordt-oost aen, quamen weder in de diepten, ende bevonden dat hem t'gat noordt noordt-oost uytwaerts aen streckten tot in een ruyme Zee, ghelijck sy anders niet en conden bemercken: Ende om dat het doncker en sneeuachtich weer was, en conden t'rechte bescheyt van alle sekerheyt niet hebben, dan ondervonden dat het water aldaer weder van een blauwe coleur ende seer sout was gelijck d'oprechte Zee Oceanus over al is, ende seer different van't water dat wy aen dese zijde by het lant heen hadden, het welcke teerachtich van swarte coleur is en brack in de smaeck. Met dese teeckenen waren gantsch verblijt, ghelijck of wy bynaest versekert waren, dat het een warachtich door-gaende Straet, ende het ander weder een ruyme Zee moeste wesen: Waren oock aent landt, te weten aen de noordt-zijde ghevaren, dat wy Vaygats gisten te wesen, ghelijck het oock voorseker moeste zijn: Vinden teyckenen van datter menschen op Vaygats gheweest waren. Vonden aldaer weer een houten Cruys staen, en noch een versche plaetse van vyer ghemaeckt te hebben met gehouwen spaenderen: veel Knippen ofte Vallen in d'aerde ghemaeckt om Vosschen, Maters ofte Sabels te vanghen, soo het scheen. Vonden oock groote menichte van Rheen ende Rhinnen hoornen, sommighe met hooft met al, tot het been toe af gheknaecht: het welcke te vermoeden is van de Wolven ende Beiren ghedaen moet worden, waer van sy naer hen dochte, sommighe saghen loopen: andere kennisse van volck ofte wooninghen en conden daer niet meer af vernemen: ende om dat de donckerheyt, haghel ende sneeu hoe langher hoe meer noch aenhielt, quamen weer aen boordt, verwachtende eenighe verbeteringhe, om onse ondersoeckinghe voorder aen te doen. Brachten oock een hooft van een Zee-paerdt ofte Morse, met de tanden ende den gheheelen hals daer aen vast, doch was van het vleesch tot het been toe afgheknaecht: ende om dat men t'fatsoen van't hooft, tanden, kaken, ende den gheheelen hals noch bescheydelicken conden sien (het welcke seer vreemt t'aenschouwen is) hebbe t'selfde in bewaringhe ghegheven, om (met Gods hulpe, int Vaders landt keerende) dat uyt curieusheyt voor een vreemdicheyt te laten sien. Dit voorsz. Zeepaerden ofte Morsen hooft mach men sien tot Enchuysen, by den vermaerden ende seer curieusen Doctor Paludanum, als hem tselve voor sijn Camer vereert hebbende Dit weer gheduerde aldus den gheheelen dach, met weynich verbeteringhe, ende t'meestendeel van den nacht deur. Saghen noch den gheheelen nacht menichte van ijs drijven, met de stroomen t'Zeewaerts in: ende ons dochte, naer wy't op't beste conden vermercken, dat de stroomen alhier met de wint gaen, ghelijck als in de Sondt, ende t'water wast ende valt seer weynich, dat te beduyden heeft, comende even wel de vloedt uyt den oosten, als vooren gheseyt is.
	Den 26. des Dinghsdaeghs was het weer wat claerder, doch even wel seer kout, met een harde koelte van uyt den oosten, ende oost noordt-oost: Gheweldige stroomen in de Straet van Vaygats. Waer mede eenen wonderlicken ende gheweldighen stroom ginck, het gat recht uyt westwaerts aen, ende quamen overvloedicheyt van schossen ijs drijven, die ons niet weynich in vreese en stelden, want quamen ons recht voor den boech, in voeghen dat het ons niet moghelick was, die t'ontwijcken. Creghen een schoffe ijs naer ons toedrijven, wel van een Marghen landts groot, ende ten minsten by de drye vamen dick onder water, soo dat ons het hayr te berghe stondt, die te sien: maeckte sijnen drif een stuck weeghs aen de noordt-zijde voorby ons heen: Maer om dies wille dat d'overdadighe grootte ende dickte te veel begrijps nam, quam by de Wal aen de grondt, waer door hem sijn rechte Cours verhinderde, ende met het achterste eyndt weer naer ons toe swerfde, dat wy gantsch gheen middel en vonden om dat te ontloopen, want en hadden gheen spatie om t'ancker op te crijghen, ende bot ghevende, dreef ons de gheweldighe stroom teghens het ijs aen, ende hebbende een poos ghevyert, hielden wy het Tou met gemeender handt vast, meynende alsoo dat ons het ijs soude van hem schuyven, om sijnen ganck te gaen, maer het Tuy-tou brack ghelijck een Swavel-stock aen stucken, dat wy met het ijs daer henen dreven, lieten terstont ons Fock-zeyl vallen, ende gheraeckende een stuck weeghs uyt het ijs, lieten ons daghelicks ancker weder vallen, om dat wy gheen uytcomste en saghen van het ijs, dat voor ons dreef, ende meynden oock alhier uyt den ijs-ganck vry te ligghen, maer en duerde niet langhe, ofte wy waren weder van alle canten beset, van overdadighe groote schossen, die ons van alle zijden weder recht op den Boegh aen quamen, ende besich wesende om het ancker op te winden, t'welck soo haest niet en conde gheschieden, of t'ijs was ons op't lijf, ende hoe wel wy ons van d'eene zijde bevrijdden met vyeren en bot gheven, soo quamen wy daer nochtans van d'ander zijde in, soo dat het teghens ons aenbonsden, al hadde het teghens een steenrotse gheweest, dat ons ghenoech in beroerte stelde, ende door de groote dickte gheraeckte het aen ons Kabel vast, Ian Huygens Schip wort door gewelt van ijs ganc de Straet weer uyt gedreven, met de anckers en Kabels aen stucken gheschoven. ende trock ons alsoo met gheweldt door de stroom nederwaerts aen, soo dat het daghelicks ancker sijn cracht verliesende, aen de schaft by't cruys aen stucken brack, blijvende beyde de armen ende t'hout in de grondt, ende de schaft alleen aen de Kabel hanghen, dreven alsoo met het ijs heen, schickten alle onse zeylen op te crijghen, zeylende aldus door het ijs, t'gat uyt laveerende, tot buyten dicht onder de noorder hoeck, het welck een hooch afghebickt steenich landt is, soo dat wy daer een goede Reede ende beschutsel vonden buyten de stroom ende d'ijs-ganck: Settent op 8. of 9. vaem steck-grondt, ligghende een Gooteling schoot, of wat meer van de Wal af, ende sonden terstondt ons Iacht uyt, om te sien of sy het Tuy-ancker weder conden behandighen. Alhier ligghende, namen de hoochte van de 

{==*8==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==11r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    Son op 69. graden 43. minuten, wesende ontrent een Gooteling schoot van't gat ofte de Straet van Vaygats, die wy van Nassau noemden, af. De Straet van Vaygats gheleghen op 69. graet 43. minuten. Dit afghebickt steenich landt daer wy onder laghen, schijnt een Eylandt te wesen, want maeckt aen de noordt-zijde een afscheydtsel, soo dat het schijnt t'ander landt (het welck laegher, ende schuyn aen de Zee-cant afgaet) daer achter heen streckt, al hoe wel wy de seeckerheyt niet en conden sien: Dan als wy d'eerste mael voorby de Custe, ende dese Straet, zuydtwaerts aen heen liepen, Ian Huygen geeft d'engte van Vaygats den naem van Nassau. soo scheen dit landt van verre perfectelicken een Eylandt te wesen, ende dat het midden in den mondt lach, makende twee oopenen, als vooren verhaelt is. Maer daer dicht by wesende, ende oock t'gat incomende, can ment van't landt van de noordtzijde niet onderscheyden, alwaer het den uytersten hoeck maeckt, daer de Cruycen (soo wy meenden) stonden, Stellen een Caep op de Noorder hoeck van de Straet van Nassau. daer d'Ammeraels volck een Caep opghestelt hebben. Dit afghebickt landt ofte Eylandt streckt zuydt-oost ende noordt-west ontrent een half mijle weeghs, van daer af maeckt de Custe een bocht inwijckende, ende is laegher landt, streckende west heen uytwaerts aen. Teghens den nacht-stondt quam ons volck weder met de Iacht aen boort, naer dat sy het Tuy-ancker met het stuck Kabels daer aen, naer langhe moeyten weder opghevist hadden, al hoe wel het een ruych doncker mistich en stormich weer was, met vochtige koude, gheduerende noch alsoo den selfden oosten windt.
	Den 27. des Woensdaeghs, gheduerende noch al t'selfde weer ende windt, begonst het naer den middach wat op te claren, met Sonne-schijn, even wel sonder cesseren van den selven windt, die noch al even ghestadich waeyden. Varen aen de noordt-zijde van de Straet eens aen lant om te besichtigen Wy voeren met de claerte eens aen landt, recht teghens ons over, van daer het een Eylandt scheen te wesen, varende recht voor ons uyt, alwaer het landt een afgaende schuyne singhel-strandt maeckte, tusschen t'afghebickte steenich landt in, ende hadden altoos de diepten van 8. 7. 6. 5. 4. vamen, natuerlick opdrooghende, tot een steen-worp van't landt ende t'selfde strandeken af, Verclaringhe van de gheleghentheyt van't selfde landt. daer men ghenoech met het Iacht drooch aen landt mocht comen, want is schuyn afgaende altemael van cleyne graeuwe keesel-steenkens en graeu zant, soo't schijnt, ghemenght: maer in de handt nemende, siet men perfectelicken dat het oock steentkens zijn, die alsoo, naer't te vermoeden is, aengroeyen, want zijn als greynen van zant int aensien. Keselsteenkens op de strant soo cleen als fijn sant. Wy bevonden dat dit Eylandt aen den oost-candt een stilstaende ende besloten water hadde, dat het bynaest van't ander landt afscheyden, hebbende alleenlicken van de zuydt-zijde, als oock van de noordt-zijde, cleyne voet-stranden tusschen de Zee, ende dit binnen water, t'welcke ghenoech, soo't schijnt, met d'opwateren ende sprinck-vloeden onder water comt, soo dat het ghenoech een Eylandt mach ghenoemt worden, oorsake de voorsz. afscheydtsel, als oock het onderscheydt ende uytmuntinghe van de hoochte die't heeft, by't ander landt te ghelijcken. Vinden wel drie ofte vier hondert houten beelden ofte afgoden staen op de noorder hoeck van de Strate. Op den uytersten hoeck, aen de zuydt-zijde van dit Eylandt staen wel drie ofte vier hondert houten Afgoden, soo cleyn als groot, ende zijn ghesneden van hout, qualick en plomp ghefatsoncert, soo dat men passelicken can vermercken, datse naer menschen ghestaltenis ghesneden zijn: legghen wat schuyn opgheheven teghens een steunsel aen, met het aenghesicht nae't oosten ghewent, ende hebben rondtsom haer een groote mennichte van Rheen ofte Rhinnen hoornen, die sy, soo't schijnt, aldaer moeten voor een offerhande brenghen, welcke hoornen ende Afgoden ons van verre scheenen Cruycen te wesen, om dies wille dat wy die van te vooren hier en daer ghevonden hadden op de hoecken, als vooren verhaelt is: Waerom de selfde den Afgoden-hoeck noemden. Maer ondervonden als nu dat het Afgoden van de Lappen ende Vinnen, ofte Inwoonders van't landt waren, die noch t'Heydensche gheloove hebben, als aen dese teyckenen ghenoech te verstaen is. Ick en can niet vermoeden hoe dat daer soo grooten menichte van Beelden by den anderen, ende op een over hoop gheleyt zijn, dan is te dencken, dat soo dickwils als daer een sterft, alhier in de plaetse van den dooden, een Beeldt ghebracht wordt, ende schijnt alsoo waer te wesen, om dies wille dat wy daer Beelden vonden, die van ouderdom vermollemt ende versleten waren, ende sommighe noch gantsch nieu, ende niet langhe ghemaeckt: Oock mede dat de sommighe waren als Mans, andere als Vrouwen, ende ettelicke als Kinderen, eenighe Man ende Vrou aen den anderen: Insghelijcks stocken van vier, vijf, jae seven, acht, ende meer aenghesichten onder den anderen, als van een gheheel Huysghesin: Ofte moet wesen, dat sy daer t'eenighen tijde van't Iaer in Beevaert comen, ende als dan een yeghelick sijn ghelijckenisse ende Beeldt daer by leyt. Saghen daer oock bynaest t'fatsoen van een bare ofte berry, hebbende de stijlen van ghelijcken met ghesneden aensichten, daer sy, nae te presumeeren is, de Beelden in Processie mede moeten omdraghen. Wy meenden eerst dat het een Kerck-hoff ende begraeffenisse moeste wesen: Maer en vernamen daer gheen apparentie van graeven ofte ghebeenten, anders dan de voorsz. Rhinnen hoornen, die daer hoop-werck waren. Andere teyckenen van huysen ofte Menschen en conden daer tot noch toe niet vernemen, al hoe wel wy't landt een stuck weeghs over en weer over liepen. Doch by dese Beelden ende Afgoden is het ghenoech kennelick dat daer Menschen woonen: Maer waer dat sy hun onthouden, en wisten tot noch toe niet t'ontdecken. T'landt is over al een vlacke groene Landouwe van schoone harde cley-grondt, aen de Zee-cant afghebickte grauwe steen, ende arduynighe clippen, op plaetsen afgaende singhel-stranden van cleyne grauwe keesel-steenkens, als verhaelt is. Lepel-bladen, bieslooc ende andere cruyden en veldt bloemen op Vaygats. Heeft over al uytnemende veel Lepel-bladen onder het gras ende cruydt ghemenght, als oock hier en daer veel Bies-loock. Heeft binnen int gat ofte Straet aen de oost-cant van dit voorsz. Eylandt, weynich drijf-hout ligghen, naer dat daer aen de west-zijde veel ende overvloedich lach, als op sijn plaetse gheseyt is. Vonden wel op etlicke plaetsen Zee-paerden-hoofden ende lijven ligghen, maer meest vergaen, so datse t'opnemen niet weerdt en waren: Maer Rhinnen hoornen 
{==11v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 laghen daer over al by menichten, ende soo groot als wy die oyt te vooren gesien hadden. Andere ghedierten en saghen gantsch geen, dan hier en daer eenige Velt-vincxkens van een bonte coleur, ende die noch seer weynich. Dit landt heeft oock over al veel Lacken ofte stil-staende beslooten wateren, die seer excellent en versch zijn, ende dat noch te verwonderen is, is, dat boven op't voorsz. Eylandt van de Afgoden, te weten, op't hoochste niet verre van den hoeck daer d'Afgoden staen, Een lack van versch water opt hoochste van het Afgoden landt. staet een ront ende beslooten lack van soet ofte versch water, t'welcke al passelicken groot is, ende en heeft niet veel spatie ofte boordts van landt, tusschen het lack ende de cant van't Eylandt, welcken cant al van een goede hoochte ende steylte is, van loutere afghebickte grauwen arduyn ende rotsteen, in sulcker voeghen dat men aldaer ghemackelicken een Conduit ofte goot souden moghen maken, om t'water van beneden t'ontfanghen, soo't noodich ware, hoe wel dat onder aen de voet gheen spatie en is om te staen, want de Zee slaet daer teghens aen, maer men moestet met het boodt daer onder ligghende ontfanghen, ofte daer een goot ofte ander Ingenie maken, dat ghenoech om doen is, hoe veel te meer, dat men in dese Contreye gheen ghebreck van versch waters heeft, noch niet noodich is daer veel moeyten om te doen, want men vindt het over al op alle plaetsen abondant ghenoech van de afwateringhen van't sneeu, als gheroert is: Andere besonderheyden en weet tot noch toe, van dit landt te verhalen, soo dat, met het ghene ick te vooren hier ende daer aengheroert hebbe, ghenoech te verstaen is, wat dies is belanghende, tot dat wy eenighe andere noticie van't volck, ofte voorder aen (soo't ons Godt gunt) connen vernemen. Hadden als noch menichte van schossen ijs, die van uyt den oosten door de Straet west aen t'zeewaerts in dreven. Tegens den avondtstont worde het weder mistich, met kout vochtich weer, met eenen harden gheduerenden storm des selfden windts van uyt den oosten, duerende alsoo den gheheelen nacht over.
	Den 28. des Donderdaeghs hadden noch al t'selfde weer ende wint, met meer storms als het te vooren gheweest hadde, soo dat wy daer gheen cesseeren aen en creghen: Meenende naer't hem aenstelde, dat het altoos wilde dueren. Saghen noch al veel ende gheweldighe schossen ijs uyt het gat comen drijven, gheduerende alsoo den gheheelen nacht over.
	Den 29. des Vrydaeghs in den dagheraet, Schossen ijs van een half mijl groot. quam daer een soo grooten schos ijs uyt drijven, datse inder waerheyt, meer als een half mijle weechs int gesicht lanck scheen te wesen, en breedt en dick naevenant, ende quam overlanghs uyt drijven: want soo sy over dwers ghecomen ware, en hadde niet moghelick gheweest datse t'gat door ghemoghen hadde, al hoe wel t'selfde meer als een half mijle in de wijtte heeft, Den Ammerael wort gedwongen vant ijs, de Straet te ruymen. soo dat den Ammerael die't tot noch toe binnen in onthouden hadde, ghedwonghen was, buyten by ons te comen ligghen: Wy en conden ons niet ghenoech verwonderen, van waer soo groote menichten ende uytnemende groote schossen mochten vandaen comen: waerom ons een quade suspitie gaf, dat het uyt een vlacke Zee moeste comen, ofte ten minsten van ondiepe plaetsen, en dat het als nu met de gheweldighe storm van sijn plaetsen ghescheurt, ende alsoo door het gat ofte Straet herwaerts aen ghedreven moet worden. Wy hadden noch al den selfden harden wint met een gheduerighe koelte ende ijs-ganck, verwachtende met gheduldicheyt een verbeteringhe, soo het Godt beliefde. Des naemiddaeghs creghen een weynich reghens, hebbende altoos een hardt storm-weer van uyt den oosten ende oost noordt-oost, ende daer naer wat zuydelicker: waer door, als oock om dat het een Sprinck-vloet was, wy weder sommighe schossen ijs aen boordt en voor den Boegh creghen van vreesselicke grootte, maer en deden ons geen schade, om dat wyse naer ons beste vermoghen mijden: Saghen desen dach ende aenvolgende nacht soo veel ende groote Schossen ijs voorby drijven, als wy oyt te vooren ghesien hadden, die al met de wint ende stroom westwaerts aen t'zeewaert in setten, soo dat wy ons ghenoech verwonderden: T'ijs so dick dat het op vier vaem niet vlooten mocht. daer waren schossen onder van vijf ses Scheeps lengten groot, die op de vier vamen diepten aen de grondt bleven sitten sonder te moghen vlooten: Waer by ghenoech te considereeren is, hoe alle d'ander naevenant zijn. Des Ammeraels volck varen aen de zuyt-zijde van de Straet aen landt, alwaer sy volc vinden die haer bynae verrast hadden, maer zijnt noch ontcomen. Wy spraken des avondts met des Ammeraels volck, die ons seyden des voorighen daeghs aen't zuyder-landt gheweest te hebben, met hen neghen ofte thiender som, hebbende slechts een spiets ofte twee mede, om dies wille dat wy aen de noordt-zijde noyt volck ghemoet hadden, maeckten hen sonder achterdencken aldaer yets te vinden, dat hen hinderlicken mochten wesen. Op't landt springhende quamen by een hutteken, alwaer sy weder hoopwerck van Afgoden vonden, doch wat beter verchiert en ghepollijst, als die van de noordt-zijde, want seyden dat sy d'ooghen, ende de teeten van de borsten van tin ghemaeckt hadden. Niet langhe daer ghestaen hebbende, saghen een Man op een sleetken comen ghereeden, met drie Rhinnen daer in ghespannen, die hem voort trocken. Sy dit siende, ginghen naer hem toe, om te sien of sy hem te spraeck conden comen, ofte andersins crijghen, ende hadde een Boogh met pijlen by hem, maer doen hy sach dat den onsen anders niet dan alleen een Spiets in de handt en hadden, leyde hy de Boogh van hem, nemende insghelijcks een Spiets in de handt, die hy, soo't scheen, by hem hadde: als willende bethoonen, dat hy den onsen gheen voordeel en wilde gheven ofte hebben: Verclaringe van tghene haer met het volc bejegent is, ende van haer ghedaente, etc. Maer siende dat sy al t'samen op hem aen dronghen, sprongh om hoogh, ende maeckten een gheschrey, waer mede sy terstondt saghen uyt een Valleye comen springhen, by de dertich persoonen, altemael op Sleetkens, elck met twee ende drie Rhinnen voor haer heenen trecken, ende hadden in eenen ooghenblick den onsen bynaest omsinghelt, ende de zijde van de Strandt voor het Iacht beset, soo dat sy ghenoech bekaeyt ende in den noot waren: doch hebben int eynde eenen moedt ghegrepen, ende zijn daer door heen ghejaecht, om dies wille dat de andere achterwaerts uyt deysden, by avontuere vreesende dat daer 
{==12r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 van den onsen eenighen verborghen laghen, die hen van achteren mochten beschadighen, want anders willende, hadden den onsen ghemackelicken ghenoech ghecreghen, ofte en hebben haer misschien niet willen hinderen. Den onsen t'Iacht crijghende, zijn metter haest van het landt afghesteecken, t'zeyl opsettende, ende alsdoen soo quamen daer noch vijf van den hoop op de Strandt loopen, die sommighe pijlen naer haer toe schooten, doch en deden haer gheen schade om datse al buyten schoots waren. Sy seyden dat het altemael luyden waren van groote statueren, maer wat ghestalten ende hoedanich de habijten zijn, en wisten ons niet te segghen, want de verbaestheyt en gaf haer gheen plaetse om sulcks te bemercken. Hier mede maeckten sy ons begheerich om t'ondersoecken, soo ons het weer plaetse gheeft, of wy eenighe Informatie van de selfde conden crijghen, daer toe ghebruyckende alle vriendtschappen ende listen, ons moghelick wesende, om yet sekers van dese contreyen te weten, want andersins wy weynich middelen saghen, om dat te moghen verstaen.
	Den 30. des Saterdaeghs hadden noch al t'selfde weer, ende harden koelen windt van uyt den oosten, ende saghen als nu wat minder ijs, als oock cleynder stucken door drijven: Crijghen hope van goet weer. Waer mede wy verhoopten datter een verbeteringhe nae soude volghen, om een suyver en claer water te vinden, ons Godt sulcks gunnende, met wint ende weder daer toe verleenende. Teghens den avondt begonst het weer te bedaren ende wat stilder te worden, maer de windt was noch even wel van de oostelicke handt met een koude lucht.
	Den laetsten des Sondaechs met den dagheraet, siende dat het claer stil schoon weer was, rusten t'Iacht toe om eens te deghen t'ondersoecken d'uytcomste van dese Straet ofte Engte. Ian Huygen vaert met het Iacht uyt, om de uytcomste van de Straet t'ontdecken. Voeren langs de noorder Wal heen, ontrent twee mijlen weeghs, tot een punt landts ofte uytsteeckende hoeck, daer een Rus Cruys op staet, Vinden midden in de Straet een Cruys op een hoeck staen, waeromme die de Cruyshoeck noemden. waer van wy die noemden de Cruys-hoeck. Alle dese Custe is met wijcken, makende een in ende uytstekende landt, ende al eer men by den hoeck comt, heeftet eenen grooten Inwijck: Is altemael een laech vlack landt van grauwe arduyn-steen ende singhel-stranden. T'landt van de zuydt-zijde is wat hoogher aen te sien, doch oock vlack-streckende, ende en schijnt soo steenich aende Zee-cant niet te wesen. Verclaringhe van de Custen ende de gelegentheyt van't landt, aen wederzijden van de Straet van Naβau. Strect van ghelijcken met bochten tot tegens over den Cruys-hoeck toe, meest oost ende west. Recht teghens over de Cruys-hoeck, Een Inwijck aen de zuydt-zijde van de Straet. soo begint de zuyder Wal met eenen grooten Inwijck zuydtwaerts in te strecken, waer van wy't eynde niet ondersocht hebben, om dat het meest vlack water is. Van desen Inwijck af streckt de Custe weer meest n.n.o. uytwaerts aen tot over de drie mijlen weghes, alwaer eenen hoeck leyt, ende de selfde Custe weer oostwaerts aen scheen te loopen. Dese streckinghe is een hoochachtich landt by't ander te ghelijcken, doch oock vlack-streckende boven op, ende streckt meest recht heen sonder bochten ofte wijcken, naer het scheen, dan oostwaert aen teghens de Cruys-hoeck over heeft het een uytsteeckende punt landts, de reste is altemael gelijck ende effen. Is over al meest een vlacke afgaende Landouwe, seer groen ende lieffelick t'aenschouwen, even wel kael sonder gheboomten. Aen de Zee-cant was het met afverwighe afghebickte clippen, maer niet te hooch. Dit is nu belanghende de zuyder ende ooster wal van't vaste landt. Beroerende nu de noorder ende wester Wal, te weten, van den Cruys-hoeck af voortaen, soo streckt de Custe weder n.n.o. uytwaerts aen, ghelijck die van de ander zijde, ontrent drie mijlen weechs, tot eenen anderen hoeck die wy den Tvvist-hoeck noemden, Den Twisthoeck ende waeromme datse alsoo ghenaemt is. overmidts dat daer te vooren veel om ghetwist was, of de Straet aldaer voleynden of niet. Nu van desen Tvvist-hoeck af begint de Custe weder noorden aen te strecken. Recht teghens over de Cruys-hoeck ontrent een cleyn mijlken z.z.o. heen, Een Eylandeken gheleghen midden in de Straet daer een droochte van af loopt. is gheleghen een cleyn kael Eylandeken, zijnde de zuyder ende ooster wal aldernaest, mach wesen van een vierendeel mijls groot. Van dit Eylandeken loopt een droochte ofte steert, afstreckende bynaest midts water, doch even wel d'ooster Wal naest, ghelijck als de Straet n.n.o. uytwaerts aen, hebbende op plaetsen, te weten, te middeweghen, maer anderhalf en minder vaem waters. Van den Cruys-hoeck af noordt noortoost heen, maeckt het landt weder een Inwijck ofte bocht, in voeghen dat de Cruys-hoeck comt te ligghen tusschen twee Inwijcken, als een uytghereckten arm, ofte ghelijck als een uytstekende tonghe. Van desen Inwijck af voortaen tot den Tvvist-hoeck toe, ist altemael een laech vlack landt, met witachtighe clippen ende rudsen aen den oever, ende somtijdts singhel afgaende stranden, hier en daer met cleyne wijcxkens ende bochten. Den Tvvist-hoeck is weder van hooghe, steyle, afghebickte, grauwe, ende swartachtighe steenclippen, hebbende weynich ofte gantsch gheen voet-strant aen de water-cant, dan de Zee comt daer teghens aen smijten, ghelijck als dat landt voortaen, (dat noordewaerts aen is streckende) altemael is. Het landt boven op van desen Twist-hoeck ende voort aen, was steenachtich met cley ghemengt, zijnde alle de steen aen te sien, ghelijck als ley-steen ofte schalien. Wat innewaerder binnen in't landt was het al te samen ghelijck alle t'voorgaende, sonder gheboomten, doch groenachtich, hebbende hier ende daer stil-staende Lacken ende Morassen. Desen Tvvist-hoeck comt bynaest oost ende west over een met den uytersten hoeck van de ooster Wal, daer t'landt, soo't schijnt, weer oostwaert aen streckt, ende de wijtte van't lant, tusschen den Tvvist-hoeck ende Cruys-hoeck, met de voorsz. ooster wal van d'ander zijde, mach wesen anderhalf mijl of wat meer. Beroerende nu de diepten ende streckinghen van de doortocht, ofte t'rechte Canael van dese Straet ofte Engte, is aldus: De rechte diepten ofte t'Canael van de Straet. Van den hoeck af daer d'Afgoden opstaen, tot de Cruys-hoeck toe, streckt de diepten ofte het Canael meest midts water, altoos aen de zuyder Wal naest, oost aen, ende comende op een goteling schoot naer of wat meer, by noorden t'Eylandt met de steert, streckt de diepten meest langs de noorder ende wester Wal, noordt noordt-oost heen, te weten, midts water, 
{==12v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 tusschen de steert die van't Eylandt af loopt, ende de voorsz. Wal, t'welcke mach wesen in de breette een cleyne mijl, d'ander zijde van de ooster Wal, tot voorby t'Eylandeken met de steert nae de zuyder Inwijck toe, is altemael vlack water, want men heeft daer over de steert maer 5. 4. 3. 2. vamen waters, tot op een half mijl aen de Wal. De noorder ende wester wal heeft hier en daer sommige blinde, als ooc sichtbare clippen ende rudsen met afstekende rifkens, doch en strecken tot over een roerschoot van de Wal niet af, alle de reste is schoon en van goede diepten. Varende aldus langhes de noorder Wal, als geseyt is, met het Iacht heen: Worden veel volcks gewaer aen de zuyder wal. Saghen aen de zuydt-zijde veel volcx van't hooghe landt af, nae't water toe comen loopen, ende waren van de ghene daer d'Ammeraels volck te vooren met doende hadden gheweest, meynende misschien dat wy haer weder wilden bestoken, maer wy en ghenaeckten t'landt niet, vervorderende onse voorghenomen tocht, quamen by de Cruys-hoeck, daer wy op't landt liepen, om dies wille dat het mistich was gheworden, verwachtende eenige claerheyt. Desen mist was ons in desen tocht seer hinderlick, in sulcker voeghen, dat wy op alle desen tijdt (tot ons wederom-comste aen boort) noyt een half ure claer weers en hadden, om alle dingen te deghen te bemercken, t'welck over alle dese contreye seer ghemeen is, zijnde t'selfde een groot belet ende hinder, om alle onbekende perijckelen te moghen schouwen. Voeren daer naer den hoeck om, langhes de Cust heen tot den uytersten hoeck toe, ende siende dat hem t'landt alhier weder noortwaerts aen begonst te strecken, Varende de Cruyshoeck om, crijgen een blau ende pekel-sout water, een seker teecken van een openbare zee. als oock dat het water van de Cruys-hoeck af, claer van een blauwe coleur en pekel-sout begonst te worden, seer different van't voorgaende: lieten ons voorseker duncken, dat wy van daer af voortaen een openbare Zee van Oceano hadden, ghelijck als het voor ghewis ende sonder twijffel is. Nu comende op den Tvvist-hoeck, ende zijnde door den mist bedwonghen daer te vertoeven, Comen by den Twisthoeck daer de Straet ten eynde is, rechten aldaer een mastboom op tot een ken-teecken. rechten aldaer een stuck van een mastboom op, van t'drijf-hout dat van ghelijcken alhier seer abondant van de Zee opghesmeten lach, maer van waer t'selfde sijnen hercomst heeft is ons tot noch toe onbekent. Alhier zijnde saghen weder de gheheele Zee van uyt den noordt-oosten ende noordt noordt-oost af, comende gantsch met ijs bedect, Sien de Zee weder vol ijs drijven, comende wt den n. ende n.o. Straetwaert in. dat met den oosten wint eensdeels aen de Wal quam setten, ende eensdeels met de stroomen t'gat innewaerts aen dreef: Want door de wijtte van't gat, ende de gheweldighe stroomen die daer met de wint in gaen, en machet het gat niet missen. Alhier docht my eerst voor gewis te verstaen, van waer het ijs sijn hercomste heeft, namelicken, dat het altemael van Nova-Zembla (alwaert door de hoochte gheweldich en dick moet ligghen) met die harde storm afghescheurt, en alsoo door het gat heen ghejaecht wordt, ghelijck als wy't ooghen-schijnlicken ghesien ende ondervonden hebben, dat het van die Contreyen af quam drijven, comende t'selfde oock over een met het ghene wy van de Ruschen verstaen hadden, van hoe dat het t'geheele Iaer door, aen de Custe van Nova-Zembla vast lach. Teghens den avondt-stondt voeren weder met het Iacht van den Tvvist-hoeck af, onsen Cours nemende dweers over naer d'ooster Wal (van d'ander zijde) toe, Varen met het Iacht van den Twisthoeck af nae d'ooster wal toe. om van ghelijcken den uytersten hoeck van het selfde landt t'ondersoecken. Hadden eenen oostelicken mistighen koelen windt, in voeghen, dat wy het landt qualick bezeylen conden: Zeylden dweers over de steert ofte droochte heen, de selfde over al loodende, ende vonden de diepten boven gheseyt. Creghen tusschen dese twee Wallen int overzeylen een seer hol ende blau claer water, waer van wy onse voorgaende opinie (van dat het een openbare Zee was) te meer bevestichden. Voeren aldus tot dat de Son overt noordt-west was, aleer wy't landt, door langhe moeyten conden aen boort crijghen, zijnde een goet stuck weeghs van den hoeck af binnen in, door den grooten mist ende hollicheyt van de Zee, niet teghenstaende, namen voor ons niet wederom aen boordt te keeren, ofte wy souden t'rechte bescheydt van alles weten, om gants en t'eenemael versekert te wesen, hoe wel wy om te segghen, teyckens ende waerheyts ghenoech ondervonden hadden. Aldus by't landt comende, Crijgen volc int ghesicht aen de ooster wal van de Straet daer sy mede te spraeck quamen. saghen wy boven op't landt twee ofte drie persoonen, soo ons dochte, met een deel Rhinnen loopen, alwaer wy terstont naer toe voeren, om te sien of wy haer met vriendtschappe conden ondergaen, om daer mede te spraeck te comen. Nu soo haest als wy t'landt ghenaeckten, quamen daer twee ofte drie op de clippen loopen, om ons te sien. Wy riepen haer toe, met hun te willen spreken, waer op sy int eerste gheen antwoordt en gaven, ghelijck of sy't niet en verstonden: maer doen wy ons tierden ghelijck of wy aen't landt wouden springhen, soo begonsten sy te schreeuwen ende wech te loopen. Wy lieten onsen Rus, met namen Michiel, (die wy om oorsake van de Rusche tale met ons uyt Hollandt, te weten, van Enchuysen, daer hy woonachtich ende ghetrouwt was, ghenomen hadden) ende noch een Man op't landt springhen, sonder gheweer, houdende alle d'ander gasten binnen t'Iachts boordt stil, om haer niet vervaert te maken. Verhael van t'ghene haer met het volck passeerden. De Rus op't landt comende, riep haer toe datse wilden stal houden, om met vriendtschap te spreken, sy siende datter maer twee en sonder gheweer waren, quamen allengskens by hen, doch altijdts met de pijlen op de booghen ghereedt, ende met omdraeyende ooghen, of men haer niet en wilden verrasschen, stellende noch oock drie ofte vier van haer op de water-cant, die met de ghespannen booghen op ons schilt-wacht hielden. Wy sonden haer broodt ende kaes, t'welcke sy smakelicken aten ende blijdelicken ontfinghen, soo datter ontrent 14. ofte 15. by den anderen, onder Ouden ende Ionghen over hoop quamen: Comende wyluyden daer nae oock met ons vier ofte vijven boven op't landt by haer, bewesen ons groote vriendtschappen met buyghen ende neyghender hoofden. Wy besaghen haerlieder booghen, maer de pijlen en wildense ons niet in de handt gheven: Hadden hare sleetkens altesamen bereydt ende ghereet staen, elcke sleetken met twee ende drie Rinnen, daer in ghespannen, om soo sy haer yet vreesden, terstont haes op te spelen. Crijghen Informatie van de gheleghentheyt van de straet ende de Tartarische Zee. Wy vraechden hunlieden naer de gheleghentheyt van
    
{==*9==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    

    
{==13r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    dese Straet ende het landt, Creghen Informatie van de gheleghentheyt van de straet ende de Tartarische Zee. seyden ons nae het segghen van onsen Tolck, die soo wy in ander dinghen ondervonden hadden haer niet al te wel in alles te deghen verstaen conde, dat dit een cleyne Zee was, maer daer door wesende soo had men een groote wijde Zee: Wy vraechden haer oock of sy onder den groot-Vorst van Ruslandt saten, seyden neen, noch dat sy hem niet en kenden, ende en wisten oock gantsch van geenighe plaetsen als van Pitzora, Pitzano noch oock Vaygats yet te segghen, dan gaven Vaygats een ander naem, soo dat het schijnt onder henlieden met sulcken naem niet bekent te wesen, noch van de Ruschen insghelijcks alsoo niet ghenoemt en wort, ghelijck als wy oock te vooren van haer verstaen hadden: Seyden oock mede dat op Vaygats sonderlinghe gheen volck en woonde: dan sommighe van henlieder Iaghers, die haer aldaer hier en daer een ofte twee onthoudende zijn: Sy wisten wel te segghen van Rusche Loddinghen, daer t'schijnt sy eenighen tijt van't Iaer met handelen: want verstaen wat ghebroken Rus, ghelijck als ons oock de Rusche cruycen te vermoeden gaven, datse daer moeten traffijckeeren: Seyden datse in haer Dorp alderhande vel-werck hadden als van Vosschen, Maters, Sabels en dierghelijcken: in somma soo men daer op toe leyden, men souden daer metter tijt wel goede vriendtschappe ende onderhandelinge met te weech brenghen, maer de handelinghe (soo men daer alleenlicken om quam) en souden d'oncosten niet vierendeel waerdt zijn: want het schijnt altemael te wesen een arm miserabel ende mismaeckt volck. Vraechden haer oock nae de gheleghentheyt van t'ijs ende den tijt van den Somer aldaer, seyden datter over thien ofte twaelf daghen gheen ijs met allen soude wesen, ende dat men noch ses weecken souden hebben sonder van vorst te weten, maer dien tijt verloopen wesende, soo begonst het weder te rijpen. Wat nu henlieder persoonen ende habijten is beroerende, waren van persoons ende ghestaltenis halven van cleyne ende middelbare statueren, plat ende seer difforme van aensicht, cleyne ooghen, gantsch gheen baert altoos, welcken sy (naer men ons seyden) uyt trecken voor een fraeyicheyt, met een peck swart ende seer slecht en glat hayr tot over d'ooren hanghende: hebben een seer swarte ende leelicke coleur ghelijck de Mulaten van Spangien, doch de swarticheyt is in de gront rosachtich aen te sien, dat mijns bedunckens principalicken moet comen van des winters in haer holen in den roock te sitten: Ghedaente ende habijten vant volck aen de Straet van Nassau, Samoyeden ghenaemt. de habijten zijn van vel-werck, t'hayr ofte wol binnewaerts ghekeert ende t'bloot buyten, hebbende de handt-schoenen aen de mouwen vast diese alsoo uyt en aen connen trecken, zijnde insghelijcks de Cappen ofte keuvelen, diese op't hooft draghen, aen de rock vast: de boxen zijn ghelijck als sommighe Landt-lieden in Hollandt: noch draghen van bovenen af slecht eng neer gaende tot in de schoenen, hoe wel dat hare schoenen daer mede vast aen waren: Etlicke hadden bonte huyven op het hooft, ghelijck als d'Emder vrouwen draghen: Eyntlicken schenen Apen en Monstren te wesen, ende hadden al te samen boghen en pijlen der Persianer niet onghelijck, ghelijck als ickse in Indien wel ghesien hebbe: waren fluxe mannen en seer lichtvaerdich int springhen, en thoonden een stoute couragie en raddicheyt van lijf en leden, spronghen als jonghe ongetoomde Heyngsten, met een dappere wackerheyt int wacht houden van om ende wederom te sien, soo datse Bellicceus schijnen te wesen: ende wat het loopen is belanghende, daer en isser gheen uyt den onsen, diese daer in souden connen achterhalen: Hadden de sleetkens seer different van die van de Lappen ende Ruschen van Kilduyn, want waren bynaest waghens ghelijck, verheven, hebbende onder en boven een omligghende randt, zijnde alsoo met stijlen aen den anderen vast, en soo voorts oopen en doorluchtich, welcke schijnen haer des Somers zijn dienende om t'een en t'ander te vervoeren: dit volck naer't scheen, en hebben gantsch geen ghebruyck van Visscherije ofte van te varen, maer leven alleen van de jacht ende het wildt ghedierte, soo ghenoech te vermoeden is, want en hebben in gheenighe van alle dese plaetsen eenighe teyckenen connen vermercken van Schuyten, ofte datse haer ter Zee gheneeren, noch van huysen ofte hutten aen de zee-cant, ende om dat wy niet meer en conden verstaen, als oock dat ons volck qualick in de Iacht te houden was, waer door sy qualick langher wilden stal houden, namen oorlof ende ginghen weder in ons jacht, latende int afsteecken de trompet blasen, De Samoyeden verschricken vant blasen der trompetten. waer van sy int eerste schenen te verschricken, ende het op een loepen wilden stellen: maer verstaende dat het een vriendtlick afscheyt was, quamen al te samen op den Oever loopen, strijckende de capproenen van't hooft, neyghden ende booghen haer met een ghecrijs ende smijten der handen, als tot een Adieu, waer mede wy weder daer vandaen scheydden, Comen met het Iacht weder blijdelicken aen boordt. ende ons docht dat wy met dese informatie als oock met het ghene wy meer ghesien ende ondervonden hadden, ghenoech van alles versekert waren, latende t'voorder ondersoecken nae, ende keerden alsoo blijdelicken weder naer boordt daer wy ontrent des middernachts quamen, brenghende een blijde boodtschap ende goede tijdinghe.
	Den eersten Augusti des Maendaeghs creghen eenen zuyden wint met goet weer, Augustus waer mede wy de anckers op lichten, Zeylen met de Schepen de straet innewaerts aen. doende onsen Cours naer binnen toe, zeylende alsoo tot den middach, tot ontrent een half mijl voorby de Cruys-hoeck, alhier comende creghen eenen donckeren mist in sulcker voeghen dat wy niet en derfden voorderaen loopen, wiepen het ancker uyt om de claerte te verwachten: Wat naer den Middach claerdent weer op, ende ginghen wederom t'zeyl: Comende ontrent deeldach by de Tvvist-hoeck, alwaer noch seer veel ijs over al vol en dick lach, als oock nae het noordt noordt-oosten ende noordt-oosten, ende alle die contreyen over, het welcke met desen wint weer nae die quartieren heen dreef, soo dat wy onsen Cours belanghende, claer water behielden, liepen van de Tvvist-hoeck af, oost over naer den uytersten hoeck van de ooster wal toe, al waer wy by quamen tot op een vierendeel mijls en minder aen op seven vaem diepten. Wy 
{==13v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 bevonden dat desen hoeck hem van het vaste landt afscheydde, Wtersten hoeck van de ooster-wal, zijnde een Eylandeken, alwaer sy een Ton oprechten, waerom deselfde de Ton-hoeck ghenaemt hebben. makende alsoo een Eylandeken dat ontrent een Gooteling schoot van de wal verscheyden leyt, sonden ons Iacht daer nae toe, om aldaer een Caep met een ton op te setten, ende sy daer comende loodden t'water rontsom t'Eylandt, ende vonden dat het op het minste stijf twee vamen diepten hadde, in voeghen dat het seer bequaem is, om des noodich zijnde, aldaer te moghen legghen, voor alle winden beschut, ende om end' om te wijcken, want het Eylandt is hoogh, doch is boven een vierendeel mijls groot niet: Waren daer aen de noordt-zijde tot ontrent op een roerschoot oft wat meer by aen, op twaelf vamen diepten: Crijghende aen de oost-zijde weer seven ende acht vamen, altemael stec-grondt. Maelsons Eylandt ende waerom alsoo genaemt. Dit Eylandt noemden wy het Eylant van Maelson, ter ghedachtenis ende eere der Heeren Doctor Francois Maelson, Raedt Ordinaris neffens sijn Excellentie (als eender die om dese Vaert t'effectueeren, niet weynich ghebesoigneert heeft) ende den hoeck, de Ton-hoec. Van hier af soo streckt het landt weder oostwaert aen, zijnde altemael een vlack landt als het voorgaende: De Ton opgherecht wesende deden onsen Cours de Custe langes oost aen, Comende in de Tartarische Zee, van haer de nieuwe Noordtzee gheheten die in alle teyckenen die Spaensche Zee geghelyck is. hebbende eenen zuydt-westen ende westelicken wint met schoon warmachtich weer ende slecht water: Wesende buyten de Straet van Nassau in de ruyme Tartarische ofte nieuwe Noordt-Zee, die in de coleur, water, wijtte, ende schijnsel, de Spaensche Zee gantsch ghelijck was, soo dat de selfde onghetwijffelt (sonder eenich beletsel te vermoeden) is streckende tot naer China, Iapon, ende omligghende contreyen heen: Zeylden aldus by de vier mijlen weeghs langhes de Custe heen die over al seer schoon is, Loopen langhes de Custe oostwaerts aen. te weten een vierendeel mijls van't landt af, op seven, acht, negen, thien vamen diepten, zijnde altemael een slecht vlack landt niet te hoogh met bochten ende inwijcken: Ontrent vier mijlen ghevaren hebbende saghen het landt een stuck weeghs weder zuydtwaerts in strecken, met eenen grooten inwijck ofte Bay, die daer naer weder aen d'ander zijde, soo veer als men beooghen conde scheen uyt te comen, maeckende t'schijnsel van een Eylandt, doch en conden de gewisheyt niet weten, om dat wy't van de Custe moesten afwenden door de wints halven: Aldus zeylende saghen weder van alle weghen soo wel by t'landt als t'zeewaerts in, Comen wederom ront om int ijs. groote menichte van ijs drijven, dat het ons een afgrijsen om sien was, waer onder schossen waren als gheheele Eylanden met heuvelen en berghen die hondert Iaer schenen out te wesen, ende waren aen te sien dat het onmoghelick was van van inder eeuwicheyt te moghen smelten: Creghen alhier zijnde weder eenen oostelicken wint, soo dat wy't van de Custe moesten af wenden t'zeewaerts in, Vinden ontrent anderhalf mijl van de wal af 80 ende meer vamen diepten. ende ontrent anderhalf mijl weeghs van't landt af ghezeylt hebbende, wierpen t'loodt uyt ende vonden 80. vamen diepten met een oprecht blau lasuer water, waer by het ghenoech versekert en gewis blijft, een afgront ende openbare Zee Oceaen te wesen: alhier creghen weder mist, soo dat dit onse meeste quellinghe ende perijckel is, die wy op alle dese Voyagie moghen hebben, dat men alle ooghenblick belet ende verhindert wort (soo van mist, Zijn seer gequelt van de mist. nevel, dijsinghe en andere dampen en vapeuren die de Son t'elcken op heft) om van hem te mogen sien. Teghens den avont liep de wint weer zuydelicken en zuydt-west, doch met een slappe coelte, zeylden altoos langhes t'landt heen, zuydt zuyd-oost ende zuydt-oost aen, al hoe wel wy het landt soo perfeckt niet en conden sien, dat wy daer eenighe Revieren ofte openen souden hebben moghen onderscheyden, om dat ons den dijs ende dampen altoos faxeerden: Ghelegentheyt ende gedaente vant lant aen de Tartarische zee. Het landt was noch altemael aen te sien, te wesen een vlacke landouwe niet te hoogh, en gantsch kael boven op, gheliijck al het ander dat wy te vooren ghesien hadden: Hadde hier en daer binnen int lant etlicke ghebergten, die men boven het ander landt heen siet, maer even wel oock niet te hoogh, zijnde altemael vlack ende lanckwerpich, ghelijck als het hooghe landt dat men siet by oosten t'Eylandt Toxar. Zeylden noch alle dien dach ende aenvolghenden nacht door het ijs heen, dat over de gheheele Zee vol en dick dreef, t'welcke ijsselicken ghenoech om sien was: Crijghen weder een Sterre int ghesicht die sy van de Noort-caep af niet ghesien hadden. dese nacht saghen wy een Sterre int zuydt zuydt-west ende was de eerste die wy ghesien hadden, naer dat wy de Noordt-caep ghepasseert waren, maer en conden de Maen noch niet vernemen, al hoe wel het in de Conjunctie van een volle Maen was.
	Den 2. des Dingsdaeghs gheduerende noch den selfden wint met goet schoon weer, hadden noch al even veel ijs de gheheele Zee over: zeylden boven een vierendeel mijls niet van de wal af oost zuydt-oost daer langhes heen: het landt was noch al laech ende vlack ghelijck alst voorgaende, niet steenich maer vlack afgaende, ende scheen aen de watercant van wit zant te wesen: liepen op 6. 7. vamen diepten zant-grondt, altemael een schoone Custe, maer gantsch toe ofte beslooten sonder eenighe openen ofte Rievieren te hebben, het water was soo claer dat wy op de ses seven ende acht vamen perfectelicken de grondt conden sien, ja dat meer is de crabben daer op sien loopen, Ian Huygen peylt de diepten van de Zee ende mocht op seven vamen diepten (door de grote claerheyt ende souticheyt vant water) de Crabben perfectelicken op de gront sien loopen. ghelijck als ick het selfs met het loodt in de handt ende door een sonderlinghe curieusheyt ondersocht ende neerstelicken opghelet hebbe: zeylende aldus tot over de middach, crijghende hoe langer hoe meer ijs, in voeghen dat wy ons in een singhel van ijs bevonden, daer wy tot geenighe plaetsen open in en saghen om door te raken, dan alleenlicken de selfde wech daer wy door heen in ghecomen waren, zijn van noots halven ghedwonghen gheweest weder te rugge te keeren, waeromme voor ons namen eens te ondersoecken, oft wy met t'zeewaert in te loopen, Moeten weder om keeren om de Schepen voor het ijs te barghen. beter cans conden crijghen om daer door te gheraken, want langhes de wal heen was het, nae wy't hier bevonden, sonder hoop: Wy hadden ghezeylt naer onse gissinghe, langhes de Custe heen, tot hier toe ontrent 17. ofte 18. mijlen weechs van de Straet af te rekenen, sonder oyt eenige apparentie van Revieren, Havenen, Bayen ofte Eylanden te vinden, om t'Schip te moghen barghen: alhier namen wy de hoochte van de Son op 70. graet, al hoe wel wy meest van Vaygats af z.o. ende z.o. ten o. aengezeylt hadden, so dat dese fauten comen aen het schricken der naelden van de Compassen, 
{==14r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 ghelijck als wy het ghenoech aen de Son ondervindende waren: Van hier af namen onsen Cours weder te rugge met eenen oostelicken slappen wint n.n.w. ende daer na tegens den avont n. ende n.n.o. aen, om dat de wint wat ruymde, t'zeewaerts in, altoos door het ijs heen en weer, met loeven en dragen, hebbende dicwils ende den meesten tijt sulcken mist dat wy qualick een schips lengte voor ons uyt sien conden, het welcke oorsaecke genoech is, om een verschricken aen te jaghen, principalicken soo daer een vaer-weer onder quam, daer niemant ter Zee een uyre af versekert is: Zeylden aldus den gheheelen dach over sonder oyt eenighe open plaetse int ijs te vinden, daer wy door t'zeewaert in mochten loopen, oock mede hoe wy meer t'zeewaert quamen, hoe wy meer ende meer ijs vonden, ende over vallende ons den mist, in sulcker voeghen dat wy door faute van ghesicht alle ooghenblick op't ijs zeylden, dat het al schudden en beefden wat int Schip was, t'welcke door de veelheyt niet moghelicken was te schouwen, Strijcken alle de zeylen ende laten de Schepen met het ijs op Godts ghenaden heen drijven om datse door de ghestadelicken mist niet van haer sien conden. streken onze zeylen neer, ende hadden liever onder ende met het ijs heen te drijven, dan daer met perijckel en schade door te zeylen: oock mede soo was de stilte ons een groot behulp ende troost, want soo ons een Storm over ghecomen ware, souden in een ghenoechsame noot ende perijckel gheweest hebben: Aldus eenen tijt sonder zeylen ghedreven hebbende wordent eens claer weer, ende saghent noch aen alle canten over al vol ijs ligghen, soo dat het altemael een witt Zee scheen te wesen, waer door wy ghedwonghen waren, den wech naer Vaygats te kiesen daer het minste ijs scheen te ligghen, het welcke was den wech daer wy door heen ghecomen waren, zeylden aldus den geheelen nacht (hebbende weer eenen oostelicken wint) met het Fock-zeyl alleen, om minder vaert te maken: Naer den middernacht creghen eenen grooten reghen ende doncker weer, met westelicke winden, gheduerende aldus tot des anderen daechs.
	Aldus door 't ijs zeylende saghen sommighe Morsen ofte Zee-paerden op de schossen ligghen, waer van d'Ammeraels volck een af schooten met een roer, soo dat hy gewont bleef, ende meenende datse hem genoech ghetreft hadden om te crijghen, setten t'Iacht uyt ende hebben hem vervolcht, Vechten met haer vijf of sessen wel anderhalf uyr lanc teghens een Morse ofte Zee-paerdt sonder dat nochtans te cunnen overwinnen. in sulcker voegen datse hem noch daerenboven met een Harpoen-ijser int lijf jaechden, hem alsoo eenen tijt lanck, met ghenoech bots vast nae sleepende, niet te min en conden hem noyt overweldighen, want weerden hem soo dapperlick, dat hy vijf ses mannen, die int Iacht waren, ghenoech te doen gaf, jae sprongher noch ooc teghens aen, al hoe wel sy hem met bijlen, haecken en riemen lustich te keer ginghen en mocht even wel al niet helpen, want greep de haecken in sijn pooten ende beetse met de mont soo crom, al hadden het spelden gheweest, ende spronck tegens de Iacht op, slaende sijn tanden over het boort heen, om die om te halen, soo datse hem met groote moeyten ende perijckel van't boordt gheweert hebbende, blijde waren dat sy hem weer verlieten, naer datse daer wel anderhalf uyr met alle man teghens ghevochten hadden, zijnde daer toe noch so dapper gewont dat hy niet dan enckel bloet uyt en blaesde, ende het water root maeckte, alle t'welcke ons onghelooflick soude gheschenen hebben, soo wy't met onsen ooghen niet aenghesien en hadden. Dese beesten zijn van maecksel ende ghedaente ghelijck als de Robben ofte Zee-honden, Ghedaente van een Morse. doch veel lijvigher ende onghelijck grooter, want hebben een lijf aen te sien als sy op het ijs ligghen te bakeren, ghelijck of het een wol-sack ware, jae grooter als een groot vries paerdt, hebben twee groote tanden uyt de mont nederwaerts steecken die gantsch ghelijck zijn, als van yvoiren been, soo datmense eer met recht mach noemen zee-Oliphanten dan Morsen ofte zee-Paerden: dese beesten vint men over alle dese contreyen seer abondant, namelicken by het landt van Nova-Zembla als wy van de Ruschen verstaen hadden die deser beesten tanden in grooter estijme houden, jae waerdigher als t'yvoiren been, waerom in Ruslandt veel ghetrocken worden.
	Den 3. des woensdaechs begonsten weer wat minder ijs te crijghen ende een claerder water, met westelicke winden, hebbende een doncker mistich weer, gheduerende alsoo den gheheelen dach, ghemoeten noch hier en daer veel en seer groote schossen en velden ijs: zeylende aldus tot ontrent den avont-stont sagen westwaert van ons lant ligghen, ende ons dochte dat het een open maeckten, ghelijc als een Reviere ofte Haven, Ontdecken seer miraculeuslick een bequame ende wel gheleghen Haven daerse haer voor't ijs in barchden. waer door wy goet vonden t'ondersoecken oft men aldaer eenighe Reeden mochte vinden, om het claer weer te verwachten, ende te besien hoe hem t'selfde met het ijs wilden aen stellen, zijnder alsoo laveerende naer toe gheloopen, op 20. 18. 16. ende 10. vamen diepten, altemael steck-gront tot op een moschet-schoot naer de wal: daer dicht by comende, saghen dat het hem op dede als een Eylandt, ghelijck als wy't oock daer na ondervonden te wesen, liepen daer aen de oost-zijde by in: Ondeckinghe van't Staten Eylandt. loopende onder de noort-ooster hoeck in een wijcxken, alwaer wy't setten voor een singhel-strandt op vijf vamen diepten steck-grondt, te weten een steen-worp van de wal af. Dit Eylandt waren wy te vooren voorby gheloopen: doen wy langhes de Custe heen quamen, ende hoe wel wy alsdoen ghenoech vermerckten dat daer een wijck ofte Bay innewaerts aen liep, die voorder aen om crommende, weer uyt scheen te comen, makende alsoo een Eylandt, niet teghenstaende, overmits dat (al eer wy aen d'ander zijde quamen) wy om des wints wille, wat t'zeewaert af moesten wenden, in sulcker voeghen dat wy't daer naer, van verre van het Vaste-landt niet en conden onderscheyden, soo en hebben wy daer gheen gissinghe meer op ghemaeckt ghehadt: Dit Eylandt leyt van de Straet van Nassau af, te weten, by oosten Maelsons Eylandt, Verclaringhe van't Staten Eylandt ende het lant daer om geleghen. stijf vier mijlen weechs, heeft van buyten aen te sien ontrent een cleyne mijl in de lengte, ende het landt verthoont hem van buyten aen in de streckinghe, ghelijck als de Custe van't Vaste landt, is by de twee cleyne mijlen groot int omgaens, zijnde van een moy schoon Canael ofte stroom omcinghelt, over al van goeder diepten met steck-grondt, leyt verscheyden van het Vaste landt ontrent een half mijle weeghs, het gat vande oost-zijde streckt w. noordt-west innewaerts aen, crommende 
{==14v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 alsoo om, tot aen de west-zijde, daer't weder noorden aen in Zee loopt. Dit Eylandt heeft van de binnenzijde rondtsom, wel tot vijf ofte ses plaetsen wijcken, met schoone singhel-stranden van grauwe keesel-steenen, te weten, tusschen uyt stekende steyle ende seer hooghe steenrotsen in, in alle de welcke men anckeren mach, tot op een steen-worp nae aen de Strandt, op vier ende vijf vademen, zijnde t'water aldaer soo claer, dat men de grondt ghenoechsaem mach beschouwen, of daer eenighe vuylicheyt onder is. Ontrent te middeweghen van't Canael, heeft men aen't vaste landt een moye zant-baey, zijnde de reste van't ander vaste landt, een slechte Custe ende landouwe, doch op plaetsen met afghebickte ofte steyle steenrotsen aen de water-cant. Nu beroerende t'Eylant, is altemael aen de binnen zijde van hooghe, steyle, uytstekende, gehackelde, grauwe steenrotsen, waer tusschen men de voorsz. wijcken heeft, zijnde boven op over al van een steenachtighe aerde, de welcke aen te sien is, ghelijck of sy verbrandt ware, dat ick gisse alsoo van kouwe ende t'sneeu veroorsaeckt te wesen, gelijck wy't meest over al op de steenachtighe plaetsen oock ondervonden hebben: Heeft hier en daer wel etlick gras, maer is bol en mosachtich op te treden, het welcke alsoo op de steenighe aerde van de vuylicheyt ende t'stof ghegroeyt schijnt te wesen, zijnde noch oock op plaetsen met cley-gront vermenght. Vonden daer gantsch gheen ghedierten altoos: dan saghen daer een ofte twee Veldt-vincxkens vlieghen, ende een doodt ligghen: Maer daer laghen menichte van Doodts-hoofden, ende beenderen van Zee-paerden ofte Morsen, die uytnemende groot waren, als oock andere dierghelijcke beenderen die van Rheenen schenen te wesen, de welcke aldaer, soo te vermoeden is, des Winters over t'ijs heen moeten comen. Vinden een soorte van berch-cristal op het Staten Eylandt. Op dit Eylandt, als oock op't Eylandt van Maelson, vindt men soo tusschen de steenrotsen in, als boven op, onder de steenen ende d'aerde, een soorte van bergh-Cristal, het welcke onse gasten by menichten daer uyt crabbelden, somwijlen met het minerael daer noch vast aen ghehecht, ende by tijden, by cleyne stucxkens, die t'eenemael gheslepen Diamanten schenen te wesen, Bergh-Cristal, gheslepen Diamanten gelijck. oock etlicke als Taffels, andere als puncten, ghelijck of sy ghepollijst ende bereydt hadden gheweest, soo datter voorseker een materie van bergh-Cristal schijnt te wesen, dan is bros int breken, t'welcke mijns bedunckens veroorsaken moet, d'overdadighe koude clymaet, daer't onder leyt, als oock datter de Son gheen cracht en heeft, om t'selfde tot volcomen perfectie ende rijpte te brenghen: Is niet teghenstaende, een dinck om te verwonderen, ghemerckt de hoochte van het landt, ende naebyheyt van de noorder Pool, daer't op gheleghen is, soo dat men soude segghen onnatuerlick te wesen, alhier eenighe mineralen te hebben: In summa, dat dit Eylandt altoos eenen goeden wijck ende troost is, om hem met de Schepen te moghen barghen, ende voor alle winden rondtsom te wijcken, al hoe wel wy daer sommighe groote schossen ijs vonden, herwaerts ende derwaerts drijven, die altemets met een malende stroom wel dicht by't Schip comen, maer en brenghen gheen cracht aen, om eenighe schade te doen, soo dat men daer ghenoech af versekert is. Oorsake van de naem vant Staten Eylandt, als ooc van de Straet van Nassau. Wy noemden dit Eylandt ter eeren der HEEREN STATEN, Het Staten Eylandt, tot een eeuwigher ghedachtenisse, de wijle wy t'selfde in haren naem, ende van weghen sijn Excellentie van Nassau ontdeckt hebben, wiens bynaem wy met recht de Straet van tusschen t'Vaste landt ende t'Eylandt Vaygats toegheeyghent hebben.
	Den 4. des Donderdaeghs, hadden noch al t'selfde mistich, doncker ende vochtich kout weer, Varen by't Staten Eylandt eens aent Vaste landt om kennis te crijghen. met noordelicke winden, gheduerende alsoo den gheheelen dach, voeren des naemiddaeghs eens aen't vaste lant, by de zant-Baey, maer en saghen daer gants gheen schijnsel van huysen ofte volck, doch vonden daer twee houten Afgoden, ghewent met het aensicht teghen het oosten, met een Rhinnen hoorn ofte twee, die daer soo het scheen, voor gheoffert laghen. Verclaringe vant selfde landt, ende t'ghene haer daer bejeghende. Sagen oock hier en daer gheclooven hout, ende t'spoor van sleeden ghereden te hebben, als oock half verbrandt hout: Waer by ghenoech te verstaen is, dat daer somtijdts luyden comen: Dencke dat het altemets is om barnhout te soecken, dat alhier in groote menichte aen de Strandt van de voorsz. zant-Baey ghevonden wordt, ja Boomen met wortelen met al, hoe wel wy op het landt noyt eenighen boom ofte plandt hebben connen vinden, dan alleenlicken op plaetsen, gras, ende veldt-cruyderen, soo dat het een vreemt naedencken gheeft, van waer soo grooten menichte van drijf-hout sijn hercomste heeft. T'landt is altemael een schoone landouwe aen te sien, van goet cley ende zant-grondt, ende is van de zant-Baey af, tot nae de Zee toe, clippich ende steenrotsich aen de water-cant. Heeft oock sommighe doorloopende Beecken van versch water, die door de zant-strandt tot in de Zee uyt loopen. Saghen daer weynich ghedierten, Vinden Rot-gansen ende ander bergh eynden, die daer de eyeren uyt broeden. doch een maniere van Eyndt-voghelen, ghelijck als Rot-gansen ende Bergh-eynden waren daer veel, die wy altemets op d'Eyeren beliepen, die sy alhier soo't schijnt, des Somers uyt broeden, ende onthouden haer meest aen de water-cant: Ende op't landt heeft men sommighe Velt-vincxkens van een bonte coleur. Vonden daer over al groote menichte van Vossche keutels, ghelijck als wy die oock op alle andere plaetsen altoos ghevonden hebben, ende gheloove wel, de selve oock te wesen van Maters ende Sabels, die haer alhier over al, nae de maer is, onthoudende zijn, ende om dat het mistich was, en conden anders gheen bescheydt meer sien. Ick nam een van de houten Desen Afgodt mach men sien tot Enchuysen, by den voor ghemelden Docter Paludanum, als hem dat voor een vremdicheyt tot sijn Camer vereert hebbende. Afgoden met my int Schip, tot een Monster. Vonden insghelijcx alhier op de steenrotsen sommige steenen van't bergh-Cristal, Diamants-ghewijs, doch soo veel niet, noch en waren oock niet vast aen den steen ghegroeyt, als op't Staten Eylandt, alwaer daer van onse gasten alle daeghs meer ende meer ontdeckt ende ghevonden worden, soo dat het schijnt dat alle de steenrotsen van dese contreyen, daer mede doorgoten te wesen, ende groote abondantie van hebben, soo daer Bergh-gravers by waren om die t'ontdecken ende uyt te graven. Teghens den avondt-stondt quam daer ontrent een 
    
{==*10==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    

    
{==*11==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==15r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    uyr of anderhalf een claerte, maer des nachts wierdt het weer mistich, en doncker, als vooren.
	Den 5. des Vrydaeghs hadden noch al den gheheelen dach mist, met eenen oostelicken windt, die seer vochtich en kout was, ende daer dreven noch al menichte van schossen ijs int Canael daer wy laghen, die met de wint ende maelstroom gints ende weer gedreven worden, ende onder andere, soo quam daer een schosse by ons Schip aen de grondt, welcker dickten wy uyt curieusheyt gingen meten, Sien het ijs van by de 7. vamen dick in een corten tijdt en met een kouden mist morselen ende gants vergaen. ende hadde over de vijfthalf vaem onder water, ende by de twee vamen boven water, even wel soo gheraeckten sy met der tijdt aen stucken, die daer altemets af braken, ende wech morselden. Van desen doen, waren daer veel die hier en daer aen de clippen ende op d'ondiepten vast bleven sitten, om datse niet vloten en mochten, door d'uytnemende dickte ende grootte, van de welcke in Zee dreven, ghelijck als gheheele velden, van drie oft vier Marghen landts groot aen te sien, soo dat desen drif-ganck van het ijs, met de ghestadighe mist, dese Vaerdt schroemachtich maeckt, al hoe wel ick als nu niet en twijffele, ofte de selfde is wel doenbaer, soo men maer t'Zeewaerts vrye passagie van't ijs heeft, ghelijck als het mijns bedunckens voorseker te vermoeden is. Teghens den avondt was het een poos claer weer, maer en duerden niet langhe, soo dat den mist wederom de over-handt nam, gheduerende alsoo den gheheelen nacht over.
	Den 6. des Saterdaeghs was het altemets een wijle schoon weer, maer teghens den avondt worden het weer gantsch ende gheheel kout en mistich, altoos met eenen oostelicken wint: Waren met de claerte eens op't Eylandt, ende saghen een goet stuck weeghs in Zee, alwaer het ijs seer ghemindert was, soo dat wy maer hier en daer sommighe enckele schossen ijs saghen drijven, waer mede weder eenen beteren moedt begonsten te crijghen. Alhier wesende, hoorden van d'ander zijde aen't Vaste landt roepen, ende daer nae toe siende, Worden van een Samoyeet ghewenckt, maer daer by comende om hem te spreken, begaf hem op de vlucht. saghen een Man staen wencken met eenen witten doeck ofte Rheens vel, waer door wy terstont daer nae toe voeren met de Iacht, om te besien watter gaens was. Daer by't landt comende, saghen dat daer een Man ende een sleetken stondt, met twee Rhinnen daer in ghespannen, die soo't scheen, aldaer quam, om barn-hout te soecken, van't drijf-hout dat daer aen de strandt van de zant-Baey abondant leyt. Nu wy op't landt springhende om hem te spreken, hebbende met ons ghenomen Broodt, Kaes, ende Brandewijn, om hem met alle vriendtschappen te nooden, ende aen te locken, en conden soo haest niet by hem comen, dat wy hem conden beraecken, want als hy ons op het landt sach (al hoe wel wy t'gheweer in de Iacht hadden laten ligghen, om hem niet te verveeren, stelden hem terstont op der loop, jaghende sijn Rhinnen met sulcker vaert voort, dat sy vlooghen of het Schimmen hadden gheweest. Wy joeghen hem met ons twee, dryen een groot stuck weeghs naer, roepende dat hy stal wilde houden, maer en wilde gheensins blijven staen, even wel sach altemets wel eens om, ende wees ons dat wy hem volghen souden, willende misschien daer mede te verstaen gheven, naer ons dochte, dat wy by den hoop souden comen, doch wy verlooren hem met der haest uyt het ghesicht, in voeghen, dat wy gantsch gheen spoor ofte voetstappen altoos en conden onderscheyden, ende siende dat wy gheen voordeel en deden, als oock dat wy gantsch gheen apparentie altoos van Huysen ofte geenighe wooninghen conden vermercken, zijn weder aen boordt ghekeert, sonder yets meer uyt te rechten.
	Den 7. begonst het weer wat beter ende warmer te worden, dan het van te vooren gheweest hadde, loopende de windt naer't zuyden, doch met een slappe koelte, ende meest stilte, even wel donckerachtich, als oock altemets mistich ende dijsich weer, maer niet soo vochtich kout, als de voorgaende daghen, soo dat het ons een onghewoonte was. En saghen als nu gantsch gheen ijs int Canael by ons drijven, t'welcke wy ooghenschijnlicken hadden sien smelten, ende t'eenemael consumeeren, al hoe wel dat het verveerlicke groote ende gheweldighe schossen waren, soo van grootte als van dickte, de welcke nae Menschen vernuft, onmoghelick schenen te moghen smelten, willende oogh-merck nemen op den tijdt van't Iaer, ende de nae-gheleghentheyt des Pools, niet teghenstaende, hebben t'contrarie hier van voor onsen ooghen ghesien, ende dat noch binnen den tijdt van twee daghen: Want hadden als doen noch menichte van schossen ijs om ons drijven, van vier, vijf, ende ses vamen dick, ende groot naevenant, die wy gantsch end' al in dese twee daghen saghen morselen, ende tot niet verdwijnen, het welcke ons een seer vreemdt mysterium ende nieuwicheyt scheen te wesen. Saghen niet te min noch sommighe schossen ijs hier en daer in Zee drijven, Crijghen weder een goeden moet, om een claer vaer-water t'ontdecken, sonder eenich belet, de wech nae China toe. doch niet te veel, en in sulcker voeghen, dat wy de meeste vreese, dies belanghende, begonsten achter den rugghe te stellen, verhopende met Godes hulpe, een ruyme ende clare Zee te vinden, om daer door een sekere ghewisheyt te vermoeden, van een oopen ende onverhinderde wech, met een vrye passagie te hebben naer China toe. 
	Den achtsten des Maendaeghs was het een weynich claerder weer, als de voorgaende daghen, doch hadden noch even wel des morgens wat mist, ende daer naer altoos eenen bedeckten hemel, met een goede koelte van uyt den Westen. Waren eens op het Eylandt, om in Zee te sien de gheleghentheyt ende ghestaltenisse van het ijs. Saghen noch wel veel schossen drijven, hier en daer, enckel verspreydt, doch met ghenoech oopens, om die te moghen schouwen, en daer gheen schroemen noch vreese voor te hebben. Quamen alhier met dese claerte, (die wy noch noyt van te vooren soo goet, noch oock soo claer ghehadt en hadden) insghelijcks oock te sien, Varen met het Iacht van Staten Eylandt af, om een Baey t'ondersoecken die hem oost waerts aen verthoonde. dat het landt ontrent een half mijl weeghs oostwaerts aen eenen Inwijck maeckten, schijnende van verre een Reviere te wesen, ende om ons hier van te versekeren, ende in gheen twijffel te blijven, soo zijn wy daer met het Iacht eens nae toe ghezeylt: nu daer by comende, saghen wy 
{==15v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 dat het maer een zant-Baey was, in de welcke een drooghe Beke, t'eenighen tijde, met d'afwateringhe, ende het smelten van het sneeu, sijn lossinghe scheen te hebben, alwaer eenighe Loddinghen ofte andere Schuyten hare vaert moeten maken, want vonden alhier op den hoec van de Zee-cant, te weten, op eenen hooghen steenighen heuvel, Vinden op een hoeck aen de Zee-cant een Guarde ofte Caep staen van opgestapelde steen, een teycken van Zee-vaert. een Guarde ofte Caep staen, van opghestapelde steenen, die daer onghetwijffelt met Menschen handen ghestelt was, de welcke al een goet stuck weeghs t'Zeewaerts in, met claer weer, een goede verthooninghe maeckten, waer door ghenoechsaem te vermoeden is, dat alhier eenighe vaert moet vallen, doch van waer, ofte op wat maniere en conden niet te verstaen comen: Want wy anders gheen teyckens, nochte eenighe andere apparentie van huysen ofte Menschen meer conden vernemen. De Custe begonst van hier af voortaen (aen de Zee-cant) nae't scheen, zandich te worden, wesende van hier af, tot daer wy met de Schepen laghen, altemael steenclippen ende steenrotsen: Doch t'landt was altemael een heerlicke schoone ende vlacke landouwe van schoone cley-gront, maer kael van gheboomten, als alle t'voorgaende, hebbende alleenlicken, hier en daer aen de stranden ende wijcken opgheworpen drijf-hout, ghelijck wy't over al ghevonden hebben, alst vooren dickwils aengeroert is. Vonden alhier noch op etlicke plaetsen, als namelicken, in de wijcken ende scheuren van het landt, gheweldighe berghen van sneeu, als oock niet verre van dese wal af, groote en dicke schossen ijs ligghen, waer onder een veldt ijs was, wel van twee Marghen groot aen te sien. Hier mede zijn wy weder aen boordt ghekeert, sonder yet anders uyt te rechten.
	Den 9. des Dingsdaeghs siende dat het ijs in de Zee begonst minder te schijnen, als oock dat den tijdt te mets passeerde, zijn weder gheaccordeert noch eens een tocht t'Zeewaerts aen te doen, om te sien wat gheleghentheyt wy aldaer van't ijs mochten vinden, daer wy nu al seer goeden moedt toe begonsten te crijghen, Sien het ijs voor haer ooghen verdwijnen: hoe wel met een kout weer. naedemael wy soo bescheydelicken het ijs voor onsen ooghen hadden sien verdwijnen, ende sonderlinghe geen ijs meer ghewaer werden, dan alleenlicken in Zee, wat van de wal af, hier en daer sommige enckele verspreyde cleyne schossen drijven, ende zijn weder (nae dat wy ons met versch water, t'welck daer over al ghenoech, Menichte ende seer goet gherief van versch water op het Staten Eylandt. en goet te becomen is, van de afwateringhe van't sneeu, soo veel ons noodich was, voorsien hadden) t'zeyl ghegaen, ontrent teghens den middach, hebbende de wint van uyt den westen, met eenen donckeren vochtighen hemel, doch niet te kout, in sulcker voeghen, dat wy in alle desen tijdt (dat wy hier onder t'Staten Eylandt stil gheleghen hadden) noyt eenen claren dach ghehadt hebben, om de hoochte van de Son te moghen peylen. Gaen weder van het Staten Eylandt t'zeyl, Zeewaerts in, om de vorder aen reys te ontdecken. Nu buyten t'gat ende onder t'Eylandt vandaen wesende, stelden onsen Cours t Zeewaerts in, noordt-oost ende noordt-oost ten o. aen, ende hadden een uyr ofte twee schoon ende claer water, so dat wy een goet stuck weeghs van ons conden sien, vernemende hoe langs hoe meer minder ijs, in sulcker voeghen, dat wy teghens den avondt-stondt gantsch gheen ijs altoos ghewaer en wierden, Comende t'Zeewaerts in. vinden de Zee sonder ijs. hoe wel wy als doen niet verre van ons mochten sien, want was weder nevelich, doncker, ende vochtich weer gheworden, doch en was ons als nu soo gheen hert-sweer, dewijle dat wy, naer het hem verthoonende was, een clare Zee ende vrye passagie vonden, hebbende te deser ure naer gissinghe ghezeylt, ontrent by de acht mijlen weeghs, Hebben acht mijlen weghes van de wal af 132. vaem diepten. te weten van de wal af te rekenen, vonden de diepten van hondert twee en dertich vamen, met schoone cley-grondt, waer door wy gantschelicken weder eene goede hope begonsten te crijghen, dat wy soo goet als voor ghewis eenen ghevonden Vaert, Hope ende gewisse teeckens van een onverhinderde Vaert naer China, etc. ende vrye oopen passagie naer China toe hadden. Terwijlen ick dit was schrijvende, soo claerdent weder wat op, soo dat wy een goet stuck weeghs conden van ons sien: Siet doen saghen wy weder voor ons uyt eenen reghel ofte streeck van schossen ijs, streckende aen beyde zijden int langhe, soo verre als men beooghen conde, maer waren meest ghebroken schossen ende morselen, die gants crachteloos schenen te wesen, doch gheraeckten daer met der haest door, comende daer naer weder in een oopen ruyme Zee ende claer water, Crijgen een holle Zee ende opgheheven Zee-baren, een ghewis teecken, van gheen ijs meer in de weegh te wesen. tot soo verre als men van de Raa af beooghen conde: beginnende oock als doen een holle Zee met opheffende baren te crijghen, die wy noyt van te vooren in dese contreye ghehadt hadden, want hadden te vooren altoos een slechte Zee ende effen water, om dies wille dat het ijs de Zee in dwanc houdt, ghelijck sulcks oock ghenoech in onse quartieren, des winters, in de wateren daer het ijs sijn drif heeft, ondervonden wordt, ende hoe wel wy bynaest weder een weynich verflauden, door't ghemoeten van't ijs, niet teghenstaende, siende dese andere naevolgende teyckenen, ende dat het soo haest voleynde, creghen weder een goede hope ende vreuchde, ons dunckende dat wy daer nu een maels gantsch door waren. Ian Huygens opinie, van waer al het ijs sijn hercomst heeft. Alle dit drijf-ijs comt (mijns bedunckens) van de Custe, Baeyen, Inwijcken, ende van de ondiepe gronden, te weten, van langhes de Wal heen, daer't genereert, wordende als dan teghens den tijdt met de windt afghescheurt, ende alsoo gints en weer thien, twaelf mijlen van de Wal af ende aen ghedreven, overmidts dat het door sijn uytnemende groote ende dickte qualick soo haest ghesmolten ende vermorselt can worden, al hoe wel ick nu vastelicken gheloove, dat het selfde noch al te samen vergaet, ende oock al t'eenemael consumeert, naer het ghene wy door d'experientie, in desen Tocht ondervonden hebben, niet teghenstaende, dat het te vooren scheen onmoghelick te wesen: Veradverteringe vande Samoyeden in de Straet van Nassau van dat het ijs alle jaren vergaet ende wech raect. al was het schoon dat ons de Lappen ofte Tarters in de Straet van Nassau te vooren versekert hadden, dat het noch al te samen smelten, ende binnen corten daghen vergaen soude, als oock dat men noch vijf ofte ses weken soude hebben sonder vorst: maer dien tijdt gheexpireert zijnde, als dan soo soude het weder op een nieu beginnen te Winteren, welcken tijdt soude comen te wesen, naer onse rekeninghe, van den twintichsten September voort aen, te weten, als de Son aen de zuyt-zijde van de Linea Equinoctiael begint te comen, ghelijck oock, natuerlick ghevoelende, ghenoech te 
{==16r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 vermoeden is, alsoo te wesen. Nu zeylden aldus den gheheelen nacht over, altoos met een doncker vochtich weer, doende onsen Cours meest oost ende somtijdts oost ten n. als oock oost ten zuyden aen, om dies wille dat de wint ghescherpt was, Zeylen in een ruyme clare Zee oostwaerdt aen sonder meer eenich ijs ghewaer te worden. waerom onsen Cours, t'Zeewaerts in, niet en conden achtervolghen, als wy gheerne ghewilt hadden, sonder nochtans oyt meer ijs te gemoeten, ofte eenich schijnsel daer van te hebben, vindende een clare ruyme Zee, met opheffende baren, ghelijck als d'eyghen natueren des Oceaenschen Zees over al is, insghelijcx een afgrondt van diepten, sonder dat wy met het loot uytworpende, grondt conden beraken: Teyckenen van een waerachtige Oceaensche Zee. Waeromme daer nu gantsch gheen twijffel aen en blijft, ofte de passagie nae China moet vry ende open wesen. Hier mede wast dat mijn opinie (die ick altoos van te vooren ghesustineert hebbe) bevesticht worde, Vinden een afgront van diepten. te weten, dat men 20. of 30. mijlen van't landt af, t'Zeewaerts in, gantsch gheen ijs altoos en mochte hebben, nochte oock, dat de Zee alhier in de ruymte niet en conde bevriesen, soo men t'selfde natuerlicker wijse aenmercken wil, dewijle men sulcks ghenoech ondervindende is, In de ruyme Zee en can gheen ijs vriesen. in de Zee by de Noordt-caep ende die contreye, de welcke op soo veel ende meer hoochten van graden gelegen is, als dese, soo dat ick daer gants geen twijffel meer aen en hebbe, of de vaert is (met Gods hulpe) ghenoech versekert ende ghewis, Wenschen altesamen de vaert nae China te moghen volbrengen, als haer versekert houdende van een onverhinderde passagie. ende dit beelden ons altesamen soo schoon in, dat wy ghestadelicken wensten, dat wy daer op voorsien hadden gheweest, om die t'eenemael ondersocht en volbracht te hebben, souden ons veel lichter ende aenghenamer gheweest hebben, als t'wederom keeren naer't Vaders-landt, niet te min, verhoopen ende betrouwen oock vastelicken op onsen Heere ende Godt, dat naedemael hy t'selfde soo menighen Eeuvven heeft willen verborghen houden, ende ons-luyden als nu, door sijn genade openbaren, dat hy ons daer inne van nu voortaen soo sal regieren ende handthaven, dat het selve ghebracht ende uytghevoert mach worden, tot sijn volcomen effectie, ter eeren ende glorie sijnes heylighen Naems, als oock tot verbreydinghe ende vercondinghe sijnes suyverlicken ende onveranderlicken Woorts, den welcken alleene zy de eere, macht ende toeschickinghe aller dinghen, nu ende tot allen tijden, etc.
	Den 10. des Woensdaeghs hadden noch t'selve doncker ende vochtich nevelich weer, met noordelicke winden, doende de voorsz. Coursen van oost ende oost ten noorden, als ooc oost ten zuyden aen, vindende altoos een clare ruyme Zee, sonder eenighe apparentie van ijs, alhier staet t'aenmercken, dat soo daer eenich ijs t'Zeewaerts in, te weten, in't noorden ende noordt-oosten gheweest ware, moeste met dese wint af ende op ons aen ghecomen hebben, ofte souden ten minsten eenighe teyckenen daer van (te weten een slecht ende effen water) ghecreghen hebben, dat wy gheensins noch t'een of t'ander en vernamen. Zeylden aldus den gheheelen nacht over, hebbende van te vooren naer gissinghe 13. of 14. mijlen onsen Cours, t'Zeewaerts noordt-oost ende noordt-oost ten o. aen gheloopen, ende maeckten onse rekeninge van te wesen ontrent 30. mijlen weeghs, van Vaygats af, want hadden een goede coelte ende voortganck. Wierpen alhier comende weder t'loot uyt, ende vonden maer 28. vaem diepten, twee glasen daer nae 21, ander twee glasen verloopen wesende 17, altemael steck-grondt: hebbende alsdoen een poos o. zuydt-oost aenghezeylt, waer door te vermercken quamen, dat wy met dese oostelicke ende zuydelicke Coursen weder de Wal moesten ghenaken, Comen by de Revier van Oby. als oock dat het landt alhier, te weten, nae't zuyden toe, eenen grooten Inwijck, ofte groote ende gheweldighe wijde Reviere moeste hebben, loopende d'ooster Wal des selfden alsoo weder noordt-oost uytwaerts aen: Welcker Custe wy vermoedden te wesen, de ghene daer wy op aen zeylden, om de vlackte van de grondt, want creghen daer naer 13. 12. 11. ende 10. vamen zandt-grondt, sonder nochtans eenich landt gewaer te worden, alhoewel tweer opgeclaert was. Op dese diepten bleef het een wijl tijts, tot dat wy quamen op 7. vaem, doen saghen wy landt voor uyt ligghen, daer ontrent een mijle weeghs of wat meer van af wesende, Comen weder by landt, zijnde by oosten de Revier Oby. ende streckten, nae dat wy't op't nauste conden bemercken, meest noordt-oost ende zuyd-west, soo veer als wy aen beyde zijden beooghen conden, altemael een vlacke witte zant-strandt, met een schoone Custe, even ghelijck t'landt ende de Custe van Pitzora. Saghen binnen in't landt wel hier en daer, lanckwerpende vlacke swart-schijnende heuvelen, maer om datse den damp ende dijs alle ooghenblick veranderden ende bedeckten, en conden daer t'rechte bescheydt niet van sien, dencke dat het eenich binnen landt gheweest moet hebben van een lanckwerpent vlack gheberghte naert scheen: Saghen insghelijcx noordt-oostwaert aen, ontrent een mijle weeghs van ons heen (als wy dichter aen de Wal quamen) een open, ghelijck als een Reviere, Ontdecken een cleyne Revier aen de Custe voorby Oby. welcke scheen een goet stuck weeghs te landewaerts in te strecken. By de mondt van de selve Reviere, saghen sommighe barninghe van water, te weten, dicht by't landt, schijnende de reste altemael een suyvere ofte schoone grondt te wesen. Mijn en dunct niet dat het een Reviere is om met eenige Schepen in te loopen. ghemerckt de vlackte van de grondt, maer moet wesen, ghelijck als de Revieren, van Toxar, Colcocoua, Pitzano, ende Pitzora, van weynich diepten. Wy liepen tot op een vierendeel mijls nae aen de Wal (ende droochden natuerlick op) tot op drie vamen, doen wenden wy't weder daer van af, so dat wy't landt claerlicken genoech conden sien, doch en conden daer anders geen bescheydt van sien, als de vlackte van de witte zant-strant, met de bedoemde swart-schijnende heuvelen, die haer te landewaerts in verthoonden, als geseyt is, dit was ontrent teghens den nacht in de tijdt. Wy namen voor ons, dit eerste quartier noch eens af te houden, ende daer naer weer nae de Wal toe te wenden, om ons van de selfde streckinghe voorder aen te versekeren, ende also een ghewisheyt van alles te hebben. Lieten ons duncken, dat wy de Reviere van Oby voorby waren, de welcke na dat de selve in de Caerte afghebeeldt wordt, in een groote bocht ofte Inwijck gheleghen is. Nu overmidts dat wy soodanighen Inwijck voorby ghezeylt waren, nae dat wy t'landt d'eerste mael be-
{==16v==} {>>pagina-aanduiding<<}
vonden te strecken, ende als nu met dese Coursen, T'landt voorby Oby strect noort-oost uytwaerts aen. weder bevonden t'lant noort-oost, uytwaerts aen te loopen, soo en is daer niet eens aen te twijffelen, of t'is het selfde dat voorby Oby weder noordelick aen streckt, naer den hoeck van Tabijn toe: Oock mede soo en can soo groote ende wijde vlackte ofte ondiepte van de Zee, anders nieuwers af procedeeren, als van een soodanighen bocht ofte Inwijck, daer wy't eynde, te weten, zuydtwaerts aen, noch niet af en weten. Dit voorsz. landt ofte ooster wal, lach naer onse gissinghe ende rekeninghe, op de Coursen die wy gezeylt hebben van Vaygats ofte d'Engte van Nassau af, ontrent seven en dertich ofte acht en dertich mijlen weeghs, waer van het anders gheen landt en can wesen, dan als gheseyt is, van de wal af wesende, deden onsen Cours op de wendinghe noordt-west ende noordt-west ten noorden aen, hebbende een harde ende dappere coelte van uyt den noort-oosten, met een seer hol water, ende altoos eenen bedeckten Hemel ende kout weer, sonder oyt meer eenich ijs te vernemen, een ghenoechsaem ende onghetwijffelt teycken, van dat het noorden ende noordt-oost aen, een clare baen, ende een onverhindert vaer-water was.
	Den 11. des Donderdaeghs, hebbende alsoo gezeylt t'eerste quartier van den nacht t'Zeewaerts in, wendent weder nae de wal toe, wesende op vijf en twintich vamen stec-grondt, doende onsen Cours oost ende oost ten zuyden aen, tot over den middach, als doen saghen wy weder t'landt voor ons uyt ligghen, daer ontrent by de drie mijlen van af wesende, op twaelf ende elf vamen diepten steck-grondt. Liepen daer aldus een poos op aen, tot op een cleyn half mijl naer, hebbende noch boven de seven vaem diepten, in sulcker voeghen, dat wy alhier meer diepten ende steylder grondt hadden, als des daeghs te vooren. Dese Custe is van een laech vlack ende seer effen landt, Vlack ende laech landt. sonder eenighe heuvelen ofte binnen-landtsche berghen, die wy sien conden, zijnde gantsch ende t'eenemael aen te sien, ghelijck als het landt van Svvetenoes, uytghesondert t'onderscheyt van de binnen-landtsche heuvelen, die men by Svvetenoes heeft. Is aen de water-cant van een verheven witte zant-strandt, zijnde op plaetsen boven op bewassen met helm, t'welcke van verre een swartachtich schijnsel maeckt, ende dese Strandt ofte Custe is altemael soo effen ende ghelijck streckende, als of het met een lijn gheschooren ware, T'landt soo effen als met een lijn gheschoren. dat seer lieflick om sien is, ende streckt insghelijcx, ghelijck als de voorgaende vlacke strandt, meest noordt-oost ende zuydt-west, altemael een schoone suyvere Custe, natuerlick opdrooghende, gelijck als men int discours van dese voorsz. Coursen ende diepten verstaen mach, ende t'water is gantsch en t'eenemael aen te sien, ghelijck als dat van buytens duynen, T'water als aen de buyten Custe van Hollandt. aen de Custe van Hollant, by Texel en daer ontrent. Wy belanden alhier by dese verheven zant-Custe (de welcke noordt-oost uytwaerts aen vant selfde maecksel ende ghedaente heen streckten, soo verre als men van de stenghe af beooghen ende sien conde, zijnde van ghelijcken op dese maniere zuydt-west aen, tot eenen hoeck toe, daer dit verheven zant-lant voleyndichden, de welcke naer onse gissinghe ontrent vijf mijlen weeghs van ons lach. By dese zuydt-wester hoeck liep een Revierken in, Een ander cleyn Revierken in dese Custe. ghelijck als men van de Raa af perfecktelicken conde bemercken, hebbende aen de noordt-zijde t'voorsz. verheven zant-landt (t'welck hem aldaer afsneet) ende aen de zuyt-zijde, als oock voort aen een vlacke zant-strandt, ghelijck als de gene die wy des voorighen daeghs ghesien hadden, streckende altemael op de selfde Cours van noordt-oost ende zuydt-west, ende hoe wel hem t'selfde van verre hier en daer op dede, ghelijck als zant-heuvelen, die in de verthooninghe altemets boomen, ende somtijdts levende Beesten scheenen te wesen, in sulcker voeghen, dat wy eens vastelicken meenden, dat wy daer drie Menschen langhes de Strandt saghen vertieren, maer wordende daer naer ghewaer, dat de aenvolghende heuvelen, door't voorby zeylen van't Schip, de selfde vertieringhe deden, bevonden dat wy bedrooghen waren, niet teghenstaende dat sommighen van den onsen noch vastelicken sustineerden, dat het levende ghedierten ofte beesten geweest waren, t'welck wy daer by willen laten, want hier weynich aen gheleghen is. Nu desen zuyder hoeck van't verheven zant-landt ende Revierken voorsz. is gheleghen van de plaets daer wy des voorighen daeghs af wenden, naer onse rekeninghe, ontrent vijf mijlen weeghs noort-oostwaert aen, soo dat het uyterste landt, dat wy van dese Custe noordt-oostwaerts uyt conden beooghen, nae onse gissinghe, als oock nae de rekeninghe, op onse ghezeylde Coursen mach comen te ligghen, T'Wterste besteck van haer zeylage van Vaygats af te rekenen oostwaerts aen, is vijftich mijlen weeghs. van de Straet van Nassau af, ontrent vijftich mijlen weeghs, waerom gantsch niet te twijffelen en is, naer de streckinghe van dese Custe, ende t'landt dat wy eerst langhes liepen, ofte dit selve is de Custe ende t'landt, dat van Oby af comt, ende alsoo uytwaerts aen streckt naer den hoeck van Tabijn toe, waer van de vlackte ende ondiepe gronden, ons goede ghetuychnisse gheven, dat het van eenen Inwijck, ende soodanigen Reviere sijn hercomste moet hebben, als oock mede, soo is ons ten anderen het ijs (dat wy d'eerste mael aen de zuyder Custe soo overvloedich vonden) sulcks van ghelijcken ghenoech verthoonende, t'selfde uyt de Zee niet ghecomen te wesen, dan dat het uyt desen geweldighen Inwijck sijn oorspronck moet hebben: Want wy alhier comende, gantsch gheen memorie van ijs meer hebben vernomen, al hoe wel men niet teghenstaende oock noch ghenoech te presumeeren heeft, dat het alhier aen de Custe oock wel een stuc weeghs door d'ondiepten mach bevriesen, maer schijnt soo sulcks gheschiedt, dat het de Zee eer morselt ende afscheurt, ende daerom alsoo haester vernielt wordt, als aen de zuyder zijde, overmidts dat wy alhier holder water ende opgheblasender baren vonden, als wy oyt te vooren ghehadt hadden, waer door te dencken is, dat hem den Inwijck alhier, hoe langs hoe meer begint te openen, ende de Zee sijn vlercken uyt te spreyen, om sijn cracht beter te werck te stellen, hoe wel wy nu oock beginnen te vermoeden, dat wy int wederom keeren, gheen ijs meer en sullen vinden, hopende t'selfde nu t'eenemael vernielt ende gheconsumeert te wesen, naer dat wy't in soo corten spatie hadden sien smelten 
{==17r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 ende verdwijnen, ligghende onder het Staten Eylandt. Dit laetste Revierken, scheen nae ons dochte, dat men daer met Schepen wel in soude moghen loopen, so men sulcks ondersochte, Bequaemheyt van de laetste Reviere, om met Schepen te moghen in loopen. ende den noodt dat vereyschte, want het selfde verheven landt ende Custe dat hem by dit Revierken aen de noordt-zijde afsneet, liep alsoo in een ghedaente ende steylte, seer verre te landewaerts in, waer van te ghelooven is, dat het daer langhes by heen een goede diepte moet hebben, om met Schepen te moghen ligghen, van doen wesende. Wy noemden dese Reviere, als oock d'ander (die wy des voorighen daeghs ontdeckt hadden) naer de namen van onse Schepen, Noemen de twee laetste Revieren na de namen van hare schepen, als te weten, de Mercurius, ende de Swaen, tot een eeuwighe memorie, datse d'eerste zijn geweest, die tot hier toe gecomen zijn. te weten, d'eene Mercurius, ende d'ander de Swaen, als d'eerste, die tot hier toe ghecomen waren. Nu alle dese ghementioneerde teeckenen geconsidereert hebbende, als oock siende dat wy niet meer en hadden t'ondersoecken, soo te Zeewaerts als aen de Custe, in sulcker voeghen, dat ons gantsch gheen twijffel en bleef, of het was van hier voort aen een ruyme oopen Zee, ende vrye passagie, sonder eenighe beletselen te vermoeden (naer Menschen vernuft sprekende) ende dat hem dese Custe in de noordt-ooste streckinghe uytbreydende is, tot den hoeck van Tabijn, ende van daer af wederom crommende naer China toe, als mede hebbende eenen ghestadighen windt ende koelte van uyt den noordt-oosten ende noorden, recht contrarie onsen Course voorder aen te vervolghen, ende dat den tijt vast begonst te verloopen, ende de nachten ons altemets overvielen, niet wetende wat ons mochte bejeghenen, int wederom comen, als de ghene die noch de rechte ervarentheyt van de ghetijden ende conjunctien van dese contreyen niet en hebben, om wederom te moghen keeren, zijn met een ghemeen accoort ghestemt, Stemmen te samen weder nae huys te zeylen, als haer ontdeckinge voor volbrocht houdende. de Cours weder naer t'Vaders-landt te stellen, om aldaer (ons Godt sulcks gunnende) dese wel-gheluckte begonnen vaert, met blijdtschap te communiceeren, hopende dat het selfde noch sal wesen tot een zegheninghe ende welvaert onses ghemeenen Vaders-landts, soo wy sulcks met danckbaerheyt weten te erkennen, aen onser Heere ende Godt: Hem biddende, dat naedemael het hem belieft heeft, ons tot hier toe te brenghen, dat hy t'selfde wil voleyndighen tot sijnes heylighen Naems eere, wien alleen is de wille ende t'volbrenghen voor nu ende altoos. Stellen haer Cours weder na huys toe. Aldus ghesloten wesende, stelden onsen Cours wederom nae huys toe, zeylende west ten noorden aen, zijnde in den tijdt van ontrent teghens den avondt-stondt, hebbende de windt van uyt den noordt noordt-oosten, met een goet moy weer, al hoe wel wy de Son noyt soo ontdeckt hadden, dat wy de hoochte daer van mochten peylen: Zeylden aldus den gheheelen aenvolghenden nacht over.
	Den 12. des Vrydaeghs zeylende aldus tot den middach, namen de hoochte van de Son (om dat het claer helder weer gheworden was) ende vonden 71. graet 10. minuten, 71. graet 10. minuten. Hebbende naer onse rekeninghe ghezeylt, (zedert dat wy't weder ghewent hadden) 16. ofte 17. mijlen weeghs, op de Cours van west, ende west ten noorden aen. Creghen daer nae stilte, met eenen westelicken windt, in voeghen dat wy niet hoogher als z. west. ende somtijdts west zuydt-west, als oock zuydt zuydt-west, ende daer naer maer zuyden mochten aen zeylen, altoos met eenen slappen windt ende stil water, Comen weder aen lant te weten, aen de west-zijde van Oby. loopende aldus aen tot ontrent den avondt-stondt, quamen landt voor ons uyt te sien, ligghende zuydt zuydt-west van ons, ende waren daer noch wel seven ofte acht mijlen af, want was eenen hooghen heuvel ofte bergh, sonder eenich ander landt meer te bekennen. Wierpen alhier t'loot uyt, maer en conden al zeylende gheen grondt beraken. Hadden op dese voorsz. Coursen, naer onse gissinghe, ghezeylt, te weten, sint den middach af, ontrent vijf mijlen weeghs: Wy gistent te wesen t'landt by westen Oby. Saghen van gelijcken drie of vier schossen ijs te lywaert, ende een te loefwaert van ons drijven, die noch seer hooch en dick scheen te wesen, soo dat wy die int eerste voor een zeylent Schip aen saghen. Vermoede dat wy noch wel hier en daer eenighe andere schossen meer ghemoeten sullen: Want is ghenoech te dencken, dat soo grooten menichte (als wy te vooren, niet verre van dese contreye ende Custe ghemoedt hadden, zijnde sommighe daer van soo uytnemende groot ende gheweldich) niet altesamen soo schoon gesmolten ende vergaen zijn, ofte daer zijn noch al eenighe Reliquien ofte overblijfsels af ghebleven. Zeylden daer nae noch al z.z. west, ende altemets wat zuydelicker, somwijlen wat westelicker aen, met den selfden slappen windt, ende schoon Somers weer, hebbende over al eenen claren Horisont, dat wy seer onghewoon waren, zijnde niet te min de lucht seer koel. Een wijl tijdts hier naer, t'landt wat meer ghenakende, in sulcker voeghen, dat wy de Custe bescheydelicken begonsten te verkennen. Saghen weder een heel deel schossen ijs, te lywaert van ons, naer de bocht toe, als oock sommighe hier en daer te loefwaert drijven: maer waren al te samen enckel van den anderen verspreyt, ende een goet stuck van ons af. Sien veel Walvisschen in de Tartarische zee, die het water om hooch blasen, etc. Ghemoeten oock alhier veel Walvisschen, die haer om ons heen altemets half boven water verthoonden, ende t'water om hooch bliesen, t'welcke van ghelijcken onse voorgaende merck-teyckenen, van dat het een openbare Zee Oceanus is, te meer verstercten. Begonsten insghelijcks als nu weder des nachts de claerte ende t'schijnsel van de Maen, Beginnen weder het schijnsel van de Maen ende Sterren te vernemen. ende sommighe Sterren te sien, die wy sint den tijdt, dat wy d'Eylanden van Loff-voet ghepasseert waren, noyt meer tot op desen tijdt toe ghesien hadden. Bleven aldus zeylende den gheheelen nacht over, met den selfden windt ende Coursen naer de wal toe, wordende altemets t'ijs weder uyt den ooghen quijt.
	Den 13. des Saterdaeghs teghens den dagheraet, Verclaringhe van't landt aen de westzijde van Oby. quamen wy dicht by de Wal, tot op een roerschoot naer, op 7. 8. vademen diepten, schoone zant-grondt, ende over al een schoone Custe, was een moy verheven vlack landt, hebbende aen de water-cant een afghebickte grauaerdighe Custe, sonder eenighe steenrotsen ofte clippen, dan hier ende daer, aen de voet van't landt ende by t'water langhes, schijnsel van zant-grondt. T'landt is t'eenemael aen te sien, gelijck als de Custe 
{==17v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 by het Staten Eylandt, uytghesondert t'onderscheydt van de steenrotsen, die men by t'Staten Eylandt aen de water-cant heeft: dese Custe heeft binnen in't lant eenen grooten ronden heuvel, met noch een ander lancwerpent ende vlackstreckende hooch-landt daer by ligghen, t'welcke was het ghene dat wy als gisteren, soo langhe van te vooren ghesien hadden, want verthoont hem seer verre als het claer weer is. Dese Custe ende Landtschappe is de selve daer wy naer onse rekeninghe ende vermerckinghe, d'eerste mael door't ijs langhes heen liepen, dat alhier soo dick ende overvloedich vol lach, dat wy daer van gheenen weghen door, ofte weer uyt mochten, dan vande wech daer wy daer door in gecomen waren, ende dat noch oock met ghenoech perijckels, liggende van alle canten soo vol ende verre van de Custe t'Zeewaerts in, dat men daer van de steng af, gheen eyndt ofte oopen van sien en conde, ende vonden daer als nu niet een dinck: Iae noch oock eenighe teyckenen van, dan alleenlicken dat van gisteren als gheseyt is, ghelijck of daer sijn leven gheen ijs ontrent gheweest en ware, t'welck ons als doen onmoghelick scheen te wesen, dat het sijn daghen smelten of vergaen mocht, ende soo wy sulcks als nu niet ooghen-schijnlicken ghesien hadden, soude ons gantsch onghelooflicken gheweest hebben, t'welcke voorwaer een sake is, ghenoech om te verwonderen, als oock om den Schepper, van alle sijn wercken (die voor onse Menschen so onbegrijpelicken zijn) te ghebenedijen. Wendent daer naer weer van de wal af, ende een paer uren de Zee ghehouden hebbende, keerden weder naer t'landt toe, tot op een Gooteling schoot naer, Hebbende alhier noch 9. ende 10. vademen diepten van zant-grondt, wesende t'landt van maecksel ofte gedaente, als het voorgaende, ghelijck als wy't oock te vooren (op onse eerste zeylagie daer langhes by heen) ghementioneert hebben. Alle dese Custe, so van gisteren als dese, als oock soo veer als men aen beyde zijden beooghen can, streckt meest oost zuydt-oost, ende west noordt-west, wel soo zuydelick ende noordelick, ende is in summa altemael een schoone suyvere Custe, en niet alleenlicken dese, maer oock alle de Custen die wy op dese Voyagie bevaren ende besichticht hebben, droogende over al natuerlick op, De Custen in de Tartarische Zee zijn over al schoon, sonder eenighe vuylicheyt van ondiepten te hebben. om te moghen looden, sonder dat men eenighe vreese ofte schroemte darf hebben, van blinde clippen, bancken, ofte vuyle gronden, in sulcker voegen, dat men daer vryelicken aen mach loopen, sonder yet meer te schouwen, dan dat men voor ooghen siet. Laveerden aldus af end' aen, langhes t'landt heen, hebbende de wint van uyt den westen, ende west noordt-west, sonder oyt eenich ijs meer te vernemen, dan saghen alleenlicken noch hier en daer, aen de wal by de water-cant, sommich sneeu ligghen, te weten, tusschen de scheuren ende cloven van't landt in, t'welcke schijnt daer qualick can vergaen, om dat het meest teghen't noorden ende oosten ghewent leyt, daer weynich hitte, die cracht heeft, van daen comt, om t'selfde te verdwijnen, namelicken in dese Contreyen. Creghen alhier weder een hol water, om dat wy een goede koelte hadden, wordende even wel teghens den avondt-stondt weder gantsch doncker ende mistich, met vochtich kout weer, gheduerende noch al den selfden westelicken wint, hebbende alsoo den gheheelen nacht over een mot-reghen, met leelick doncker weer.
	Den 14. des Sondaeghs was het noch al mistich, doncker, vochtich, ende koudt weer, met een mot-reghen, hebbende de wint noch van de wester ende noorder cant, doende de Coursen, met af end' aen laveeren, onsen wech voortaen. Een weynich nae den middach saghen landt recht voor ons uyt ligghen, welcker Custe streckende was noorden en zuyden, waer door wy terstont vermerckten, Comen weder aen de oost-Custe van Vaygats. dat het d'oost-Custe van het Eylandt van Vaygats moeste wesen. Hadden een seer donckeren ende kout-vochtighen mist, ende al hoe wel dat wy niet verre van't landt af en waren, soo en conden wy't nochtans den meesten tijdt niet sien, het welck alhier een plaech is, die men den meesten tijdt van uyr tot uyr heeft. Zijn seer geplaecht van de mist. Hadden een harde koelte van uyt den noorden, ende daer nae van uyt den noordt noordt-oosten, ende n.o. Liepen op het landt aen tot op een roerschoot naer, zijnde in de contreye van ontrent twee mijlen by noorden den Tvvist-hoeck, ghelijck als wy daer naer ghewaer worden. Creghen altemets een cleyn ghesicht, doch niet te veel, so dat ons eens dochte, dat wy noorden aen een ghedaente van landt saghen, ghelijck als een Eylandt, doch even wel niet seer verscheyden van't landt van Vaygats af, oft is by avontuere een uytstekenden hoeck gheweest, die van't selfde landt van Vaygats af comt, want hadden alhier een wijl tijdts een seer slecht water, ghelijck of wy onder een opper-wal gheweest waren, niet teghenstaende dat wy te vooren, als oock daer nae, een seer hol water hadden, door den noorden wint, die langhes de wal heen waeyt, sonder eenich beschutsel te hebben, waer door men eenichsins vermoeden mach, dat het eenich Eylandt ofte een ander uytstekende landt gheweest moet hebben. Het was ons seer moeylick, dat wy niet eens een claer ghesicht conden crijghen om alles te deghen te moghen sien. Liepen aldus by't landt langhes ontrent een moschet-schoot daer van af, zuyden aen, op 6. 7. 8. 9. ende 10. vaem diepten, harde grondt, siende altemets eens met een blenck t'landt, doch was den meesten tijdt van de mist bedeckt. Zeylden aldus ontrent twee mijlen weeghs, Twist-hoec. tot den Tvvist-hoeck, die wy quamen te verkennen, aen de mast, die wy daer opgherecht hadden: Zeylende van daer af zuydt-west aen, Comt by de Cruys-hoec daer sy't setten. tot niet verre van den Cruys-hoeck, meest al by doncker, ende op onse kennisse in, alwaer wy't setten: Crijghende terstont daer naer een weynich claerte, in sulcker voeghen, dat wy't landt aen weer zijden sien ende verkennen conden, ende overmidts dat de wint begonst te oostelicken, waeyende met een goede storm, haelden t'ancker weer op, ende leustent also al drijvende sonder zeylen, innewaerts aen, al hoe wel dat wy terstont weder van de mist overvallen worden. Liepen op onse merckinghe ende kennisse, als by der tast de Cruys-hoeck om, ende alsoo voort aen by de noorder wal heen, Afgoden Eylandt. tot onder het Afgoden 
{==18r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 Eylandt, daer wy't weder setten, om den Ammerael te verbeyden, die ghebleven was daer wy't eerst geset hadden, verwachtende beter claerten. Alle dit Canael, te weten, van den Twist-hoec af, De diepten van't Canael ofte doorganc van de Straet van Nassau. tot den Cruys-hoec toe, heeft 6. 7. 8. 9. 10. ende 12. vaem diepten. Quamen als nu van den Cruys-hoeck af west aen, de noorder wal naest, om des mists wille, op 9. 8. 7. ende 6. vamen diepten, tot teghens d'eerste wijck over, by oosten t'Afgoden Eylandt, alwaer wy gheanckert laghen op acht vademen cley-grondt, gheduerende noch al den kouden vochtigen mist ende harden noordt-oosten windt, die by vlaghen, en altemets met een weynich claerte quam, doch was terstont weer doncker en mistich. Wat meer belanghende is de ghelegentheyt van dese Straet ofte Engte, als van de diepten, gronden, streckinghen ende anders, hebbe ick ghenoech aenghewesen in onse Beschrijvinghe van onse eerste doortocht, waer van onnoodich is, dat alhier weder te verhalen. Ontrent in den avondt-stondt (een weynich opgheclaert wesende) soo quam den Ammerael by ons, ende om dat het teghens den nacht ginck, saghent voor goet aen, aldaer te vertoeven tot den dagheraet, om als dan beter te moghen van ons sien, onse wederom Reyse te vervoorderen.
	Den 15. des Maendaeghs teghens den morghen-stondt lichten onse anckers op, Zeylen weder uyt de Straet van Vaygats, om t'Eylant Colgoyen te soecken. ende ginghen weder t'zeyl, stellende onsen Cours naer't Eylandt van Colgoyen toe, om dat moghelick wesende te besichtighen: Hadden de wint van uyt den noorden, met een claer weer, doch een betrocken ende koude lucht, loopende west ten noorden aen. Aldus zeylende tot ontrent een uyr nae den middach, Ontdecken drie Eylanden ontrent12. mijlen by westen Vaygats. quamen wy westwaerts voor ons uyt te sien, t'schijnsel van drie Eylanden, de welcke, nae onse rekeninghe, comen te ligghen, ontrent elf of twaelf mijlen by westen de Straet van Nassau, volghens de Cours die wy ghezeylt hadden, ende als wyse eerst int ghesichte creghen, gisten daer ontrent noch drie mijlen af te wesen, hebbende de diepten van vijfthien sesthien vamen steck-grondt. Creghen alhier zijnde, de wint van uyt den westen, in voeghen, dat wy maer z.w. somtijdts w.z.w. ende z.w. ten w. aen mochten zeylen. Nu beginnende d'Eylanden te ghenaken, creghen de diepten van 12. 11. 10. als ooc 9. ende 8. vamen, zijnde noch een mijle van de Eylanden af: Daer wat dichter by comende, saghen dat het Eylandt dat noorden van ons lach, rondtachtich scheen te wesen, hebbende van de zijde daer wy't voorby zeylden, naer't oogh, ontrent een cleyne mijl in de streckinghe. Van dit Eylandt af, lach zuydtwaerts aen een ander Eylandt, t'welck was het cleynste, als oock t'middelste van drien, ontrent een groote mijl verscheyden. Ende van dit middelste Eylandt af zuydt-oost aen ontrent een cleyne mijl, was gheleghen het derde ofte t'zuyderste Eylandt, dat van aensien t'aldergrootste was, het welcke ons int voorby zeylen aen de slincker handt bleef, schijnende van dese zijde in de streckinghe, ontrent een groote mijle lanck te wesen, maer in de streckinghe van d'ander zijde zuydtwaerts aen, te weten, de West-custe, liep het soo verre heen, als men van de steng af beooghen conde, in sulcker voegen, dat wy twijffelden, of het Vaste landt of een Eylandt was: maer moeste, mijns bedunckens, een Eylandt wesen, naer de mijlen ende Coursen die wy ghezeylt hadden, want soo't Vaste landt was, soo moeste het een wonderlicke ende ongheschickte uytstreckende punt landts zijn, dewijle wy in onse eerste zeylagie, langhes de Custe van Pitzora heen, bevonden hadden, dat hem het landt aldaer afsneet, makende eenen grooten Inwijck, die soo verre Zuydtwaerts aen streckte, dat wy daer gheen eyndt af sien conden, als oock daer naer, doen wy d'eerste mael langhes t'Eylandt van Vaygats by Westen, voorby de Straet van Nassau zuydtwaerts heen liepen, volghende altoos de Custe 11. ofte 12. mijlen weeghs, tot soo verre dat het landt weder begonst zuydt zuydt-west, ende zuydt-w. aen te strecken, soo verre heen, als wy't beooghen conden, ofte moeste alhier eenen Inwijck maken, loopende t'landt alsoo weer met een uytstekende punt, soo veer als wy't ghemoeten, t'Zeewaerts in, makende als dan weder eenen anderen Inwijc ofte bocht, die by den hoeck van Pitzora uyt comt, hebbende alsoo 2. gheweldighe Inwijcken, tusschen Pitzora, ende t'Eylandt van Vaygats, t'welck een ongheschickt dinck schijnt te wesen: Doch can even wel wel zijn, want beyde de voorsz. Wijcken hebben eenichsins ghelijckenisse in de vlackte ende ondiepte der Zee: Verclaringhe van't zuyderste Eylandt, dat vast landt scheen te wesen. dan andere sekerheyt en hebben wy daer niet af connen weten, noch oock dorven ondersoecken, oorsake de vlacke ende ondiepe gronden. Dit voorsz. zuyderlick landt ofte Eylandt, is een laech vlack landt, ende soo effen, als of het gheschaeft ware, sonder eenighe onghelijckheyt ofte heuvelen, ende gantsch kael, hebbende aen de water-cant opgaende Stranden van grau zant, sonder eenich schijnsel van rudsen ofte clippen, die wy conden bemercken. Aen de West-zijde, daer t'landt, als gheseyt is, weder zuyden aen scheen te strecken, sach men weder witte zant-stranden blincken, t'welcke wel een ghelijckenisse soude schijnen, van Vaste landt te wesen, dat meestendeel in dese contreye wit zant aen de water-cant heeft. Op dit voorseyde landt stonden, naer ons dochte, eenen grooten hoop houten Rusche Cruycen, waer door te vermoeden is, dat alhier eenige Visscherie moet vallen, want andere handelinghen ofte wooninghe van Menschen en dunckt my niet dat daer can wesen. Een cleyn mijlken Noordt-west aen is gheleghen t'middelste ende t'cleynste Eylandt, Verclaringe van't middelste Eylandt. als gheseyt is, het welcke wy oock int voorby zeylen aen de slincker handt lieten ligghen, ende hadde aen die zijde in de streckinghe, wel ontrent een groote halve mijl in de lenghde, schijnende van d'ander zijden, als oock mede int omgaens, niet veel meer te wesen: Is van ghelijcken als het voorgaende gantsch vlack, effen, ende als gheschaeft boven op, ende kael, hebbende de Stranden afgaende van grau zant, sonder eenighe steenen, die men sien conde, want waren daer op een vierendeel mijls nae by. Verclaringe van't noorderste Eylandt. Van dit middelste ende cleynste Eylandt af, heeft men ontrent een groote mijle noorden aen, tot het uyterste ende t'noor-
{==18v==} {>>pagina-aanduiding<<}
derste Eylandt, ende tusschen beyden, te weten, van de noordt-zijde van't middelste Eylandt af, tot het west-eynde van't noorder Eylandt (nae dat wy anders niet sien conden) soo loopt een bedeckte ofte blinde Riffe, daer wy, zijnde te midweghen van tusschen beyde d'Eylanden, even wel t'middelste aldernaest, maer 4. 3. ende derdhalf vaem diepten vonden, van hart zant, als oock rudsighe steen-grondt, hebbende ontrent een vierendeel mijls in de breette: waerom het perijckeleus is, tusschen dese Eylanden door te loopen, ghelijck als wy daer door d'ervarentheyt, als oock door de scherpte van de windt deden, doch het beste datter is, is, dat ment altemael natuerlick mach op looden. Nu het derde ende het noorder Eylandt, t'welcke ons int voorby laveeren, aen de rechter handt bleef, mach van die zijde in de streckinghe hebben, ontrent een cleyne mijl, ende schijnt, naer dat men van bovenen af conde beoogen, int omgaens rondtachtich te wesen, als gheseyt is. Is oock van maecksel ende vlackheyt d'andere gantsch en t'eenemael ghelijck, uytghesondert, dat het scheen aen de zijde daer wy daer langhes by heen zeylden, te weten aen de voetstranden ende t'water, wat rudsich ende steenclippich te wesen, die eensdeels aen de Strandt vast, als oock op plaetsen, daer wat van af scheenen te ligghen, doch niet te seer hooch, want worden met de schaduwe van't landt schier bedeckt. Op dit Eylandt stont ooc een groot houten Cruys, nae't ons in de verthooninghe scheen te wesen. Nu aldus aen zeylende, om tusschen het middelste ende t'noorder Eylandt door te loopen. laveerende af end' aen, altoos met het loot in de handt, te weten, wesende tot op een groote mijl aent noorder, Loopen tusschen d'Eylanden door niet sonder perijckel. als oock by't zuyder Eylandt, ende een vierendeel mijls van't middelste Eylandt af, hebbende de diepten van acht, seven, ses, vijf, ende vier vamen, vonden daer een groote ravelinghe, ende ghekappelt water, waer door wy't daer weder van af wenden, vreesende voor eenighe droochten. In dit laveeren, saghen wy van bovenen af, te weten, over t'middelste Eylant heen, Sien twee zeylen nae haer toe comen. twee zeylen aen comen, vermoeden int eerste ghesicht, dat het twee Rusche Loddinghen moesten wesen, maer daer naer wat meer ghenakende, wierden gewaer datse top-zeylen hadden, waer door wy ons terstont lieten voorstaen, dat het Willem Barentsz. met sijn Iacht moeste wesen, Comen by de Amsterdammer Schepen, met een alghemeene blijschap ende verheuginghe. ghelijck als wy't daer naer genoechsaem quamen te verkennen, t'welcke onder ons een groot rumoer van een ghemeene blijdtschap ende verheuginge veroorsaecte. Syluyden ons van ghelijcken verkent hebbende, zijn op ons aen ghecomen, meynende dat wy kennisse en sekerheyt van de diepten hadden, ende alsoo op die ghewisheyt, daer over quamen loopen: Wy int contrarie, siende dat sy naer ons toe quamen, meynende dat sy wetenschap ofte kentschap van de diepten hadden, ende daerom alsoo liepen, zijn daer vrymoedich sonder yets meer te schroemen, even wel met een hackelende zeyl over ghesteken, vindende op de ravelinghe ende t'ghekappelde water, de diepten van vijf, vier, ende drie vamen stijf. Daer over comende, creghen een vlack bleeck water, van drie ende derdehalf vaem diepten, gheduerende alsoo by een vierendeel mijle weeghs, tot dat wy daer naer weder 7. 8. 9. 10. ende 12. vamen diepten creghen, in voeghen, dat wy aldus d'een den anderen lustich bedrooghen souden hebben, soo ons Godt de Heere niet ooghen-schijnlicken bewaert hadde, Worden wonderbaerlic van Gods handt voor snevel bewaert. ghelijck als wy merckelicken ondervonden hebben, dat hy ons in alle onse Voyagie getrouwelicken byghestaen heeft, als of hy ons met der handt gheleydt, ende den wegh ghewesen hadde: Want soo wy onsen Cours doende, hier by nacht, ofte by ontijden, ofte met mist (daer men alhier niet een uyr sekerheydts af en heeft) opghecomen waren: Wat remedie souden wy ghehadt hebben, als malcanderen deerlick aen te sien? Waeromme wy Godt de Heere niet ten vollen en moghen dancken ende loven van alle sijne weldaden, die hy aen ons bewesen heeft. Oock mede soo is het den ghenen, die alhier sijn vaerdt wil maken, Waerschouwinge voor de naecomers op dese Vaert. wel noodich, dat hy alle sijne Coursen aen stelle met goeder voorsichticheyt, ende opsicht, dewijle dat hy niet en weet wat Eylanden, droochten, ende ondiepten, dat hem noch hier en daer soude moghen bejeghenen, van die noch niet bekent en zijn: Want men die noch wel daghelicks is ontdeckende, op bevaren weghen, hoe veel te meer in dese contreyen, daer soo weynich of gantsch gheen noticie af en is, ende dat noch meer is, hebbende alhier soo veel vlacke wateren, ende ondiepe gronden, aent meestendeel van de Custen, alwaer men ghemeenlicken wel onghelijcke diepten, Bancken, Riffen, ende andere dierghelijcke vuylicheyden, ende beletsels is vermoedende. Over de voorseyde droochten ende ondiepten van de Eylanden wesende, By de Amsterdamsche Schepen comende, hieten den anderen met een triumphantlic schieten willecom, etc. ende by d'Amsterdamsche Schepen ghecomen zijnde, hebben den anderen met een vriendtlick schieten ende willecoem vereert: Doende onsen Ammerael terstondt sijn Schuyt uyt setten, heeft Willem Barentsz. ende ons aen boordt doen halen, alwaer wy malcanderen met groote blijschap ontfinghen, met een discours ende vertellinghe van onser beyder gheschiedenissen, ende verhaelden ons seltsame dinghen van sijn Voyagie, van hoe datse al by Nova-Zembla gheweest waren, tot op de hoochte van acht en t'seventich graden: Maer van ijs halven noyt gheenighe passagie en hadden connen crijghen, als oock noch vele andere dinghen, Verhalinge van de Amsterdammers tocht nae Nova-Zembla sonder hoop van doorgang te vinden, ende wat haer meer bejegent is, etc. van't gene henlieden bejeghent was, ghelijck als t'selfde, uyt de Beschrijvinghe ofte t'Verhael des voorseyden Willem Barentsz. ghenoechsaem (met lief overcomende) verthoont sal worden, tot welckes ick my refereere, ende naedemael dat het hem aldaer ghefaelieert hadde doortocht te vinden, was weder ghekeert om op een nieus t'ondersoecken, of daer eenighe passagie te vinden was, by zuyden Vaygats, die wy al, door Gods ghenade, ondervonden ende ontdeckt hadden, comende alsoo den anderen te ghemoeten, als verhaelt is, ter plaetsen, daer wy het alderminste vermoeden hadden sulcks te gheschieden, soo dat wy t'selfde ghewisselicken voor eene enckele toeschickinghe Gods moeten reeckenen, om daer door te beletten, ons langher vertoeven, ende haerlieder onnoodighe 
{==19r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 nieuwe ondersoeckinghen, aenghesien, dat den tijdt vast begonst te verloopen, ende voor dit mael niet meer t'ondersoecken en was, hebben Godt van alles ghelooft ende ghedanckt, ende zijn alsoo met een ghemeyn accoordt t'samen in Compaignie ghekeert, om onse voorghenomen begonnen wederom Reyse te vervoorderen, Accordeeren tsamender hant weder nae huys te zeylen. hebbende eenen harden kouden windt, van uyt den noordt-westen, in voeghen, dat wy van d'Eylanden af end' aen laveeren moesten, zeylende alsoo den gheheelen nacht over, met een seer hol ende verbolghen water.
	Den 16. des Dingsdaeghs, siende dat wy gheen voordeel en deden, Moeten door onweder ende contrarie wint weer nae de Eylanden loopen, om een Ree te soecken. want mochten alle onse zeylen niet voeren, keerden weder voor windt af te rugghe, om te sien of wy onder de voorsz. Eylanden, eenighe Reede conden crijghen, om beter weer en wint te verwachten, alwaer wy ontrent teghens den avondt-stondt by quamen, loopende buyten alle d'Eylanden om, tot aen de oost-zijde van't noorder ende uyterste Eylandt. Alhier comende, setten't ontrent een Moschet-schoot van de Wal af, op 7. 8. vamen diepten, harde cley-grondt, hebbende een goede Reede ende beschutsel met een opper-wal.
	Den 17. des Woensdaeghs, wesende t'weer wat bedaert, Varen aent noorderste Eylant, om dat te besichtighen. gheduerende even wel noch den selfden wint van uyt den westen, met een mistich reghenachtich weer. Voeren des morghens eens aen landt om dat te besichtighen, t'welcke ick rondtsom ende over al ginck besien, is gantsch en t'eenemael aen te sien, ghelijck als het landt van Vaygats, Ian Huygen gaet het voorsz. Eylandt rontsom om, dat naet leven uyt te worpen, etc. aen de noordt-zijde van de Straet van Nassau, hebbende rondtom aen de water-candt hier en daer eenighe Rudsen ofte clippen van een grauwe ende witachtighe coleur, zijnde de Stranden van grauwe singhel ofte keesel-steentgens. T'Aerdtrijck is Cleyachtich met harde grondt, ende heeft seer veel stil-staende beslooten waterkens, Verclaringhe van't selfde Eylandt. waer van sommighe seer groot zijn. Dese zijn daer soo veel, dat men niet eenen steenworp gaen mach, of men ghemoet een van dese Meerkens ofte Lacken, by de welcke men vindende is seer schoon en lanck gras, als oock Paerdts-bloemen, Claver-bladen, ende andere dierghelijcke Veldt-bloemen. De Custe van't Eylandt heeft hier en daer rondtsom etlicke wijcxkens, te weten, tusschen de steenrotsen in. Wy hebben't met ons Iacht rondtsom laten looden ofte diepen, om te weten, of men daer, noodich zijnde, soude moghen om zeylen, om voor alle winden beschutsel te soecken: bevonden dat het over al diep ghenoech was, van acht, seven, ses, vijf, vier, drie, ende 2. vademen, tot dicht aen de Wal: Iae dat men t'Schip op sommighe plaetsen aen de clippen soude moghen vast maken. Heeft alleenlicken op etlicke oorden eenighe clippen ende steenige Riffen, die van sommige wijcken, hoecken, ende clippen af steken, doch men canse ghenoech boven water sien, in voeghen dat men niet en heeft te schouwen, dan dat men voor ooghen siet, waer door wy als nu ondervonden, dat de Riffe (die tusschen dit ende t'middelste Eylandt strect, ende daer wy over liepen, als voor gheseyt is, die ons scheen van't west-eynde van dit Eylandt af te comen, ende te strecken tot aen de noordt-zijde van het middelste Eylandt) alhier niet aen en comt, dan moet alleenlicken van't middelste Eylandt af, een groot stuck weeghs heen strecken, sonder dit Eylandt te ghenaken, ofte is by avontuer een Riffe ofte Bancke, die mids-water tusschen beyde de voorseyde Eylanden gheleghen is, even wel, is best dat men die schouwe, ende dat men dit noorder Eylandt soo nae houde als men ymmers can, so en mach men geen quaet doen. Dit voorsz. Eylandt is in de streckinghe van oost ende west, ontrent een groote half mijl lanck, ende op sijn breedtste van ontrent een Gooteling schoot: Is int aensien, ghelijck als twee Eylanden, want scheydt hem bynaest te middeweghen van den anderen, makende twee groote Inwijcken van weer zijden, ende heeft alleen een smalle op-gheworpen singhel-strandt tusschen beyden, daer't aen vast is, welcke noch oock int midden, te weten, in de lengte van den anderen ghescheyden is, met een stil-staende waterken, ende is in sulcker voeghen, dat men ghenoech can sien, datter de Zee met onweer, van weer zijden, over heen jaecht, als men ooghen-schijnlicken ghenoech conde vermercken, aen de keesel-steentgens, die daer gints en weer van't gheweldt der Zee, over-hoop gheworpen laghen. Vonden op de hoecken van dese wijcken, Vinden, onder ander veel Cruycen die op het voorsz. Eylandt stonden, een Cruys dat sonderlinge uytnemende was, twelcke by Ian Huygen geconterfeyt werdt, om voor een vremdicheyt in Hollandt te thoonen. sommighe groote houten Cruycen staen, met Rusche letteren en caracteren, beteeckent, onder de welcke een stondt, dat soo meesterlijck ende curieus ghemaeckt was, ende soo cierlick met letteren besneden, dat men't in Neer-landt nauwelicks souden hebben connen verbeteren, waeromme ick een sonderlinghen lust creegh, ende docht my oock de moeyte wel weerdich te wesen, t'selfde af te conterfeyten, met de Caracteren daer op, om sulcks (met lieve in't Vaders-landt comende) voor een groote curieusheyt, ende vreemdicheyt te verthoonen.
	De Stranden lagen insghelijcks alhier oock over al vol drijf-hout, ende dat op plaetsen soo hoogh ende verre opgheworpen, dat het een verwonderinghe is, hoe dat het soo verre ghecomen mach wesen, waer van te dencken gheeft, dat daer groote gheweldighe tempeesten ende verbolghen wateren moeten regneeren, want men anders gheen oorsake vermoeden can, hoe't daer soude moghen comen. Vonden onder t'voorseyde drijf-houdt twee of drie plancken ofte zy-borderen ligghen, Teyckenen datter een Rusche Lodding opt Eylant gebleven is. van een Russche Loddinghe, die over de acht en dertich voeten lanck waren, daer wy noch de gaten ende t'naeysel, (ghelijck die selve aen den anderen ghehecht zijn gheweest) in saghen staen, want alle de plancken van de Rusche Loddinghen, worden meest met koorden aen den anderen ghenaeyt, ende alsoo te samen ghevoecht, soo dat de selfde alhier verlooren ofte van de Ruschen verlaten moet wesen: Welcke Ruschen alhier t'eenighen tijden moeten comen, naer ons vermoeden, om te visschen,want anders gheen apparentie en heeft, dat weerdich soude mogen wesen, om daerom hier te comen. Vonden daer oock ettelicke Cabbelliaus-beenen, ofte Schelvisch-beenen ligghen, door 
{==19v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 het welcke men schier voor ghewis souden moghen segghen, datter eenighe Visscherie moet vallen: Ick vondt onder dit drijf hout onder andere groote ende gheweldighe boomen, een boom die overmits ghebroken was, van over de t'sestich voeten lanck, ende van een halve vaem en meer dick, was soo recht als een mast, hebbende noch de verthooninghe van de wortelen daer aen, dese en dierghelijcke cleynder lagen daer in grooter menichte, dat ons ghenoech te bedencken gheeft, waer die vandaen moghen comen, dewijle wy tot noch toe geenich landt ghemoet hebben, daer eenighe memorie van boomen ofte wildernisse ghevonden worden. Vonden van ghelijcken alhier over al, groote menichte van de doots-hoofden ende beenderen der Zee-Paerden ofte Morsen, als oock Walvis-beenen, te weten van de veeren diese by de mont hebben uytsteken: Was over al by de lacken vol Swanen, Rotgansen. Rot-gansen, Berch-eynden, en dierghelijcke water-voghelen, die haer alhier moeten onthouden ende uytbroeden, want onse gasten creghender een deel jonghen af, als oock eenighe ouden, die sy met het roer schoten: In de reste, soo is dit Eylandt ghelijck als alle het ander landt, dat wy, gheduerende dese Reyse, over al besichticht en bevonden hebben: Onder andere vogelen die wy by de contreyen van Vaygats vonden, zijn geweest Valcken, Van dese Valcken zijnder twee met levendt in Zeelandt ghebracht, en van daer nae den Haech ghesonden en aen syn Excellentie vereert. waer van d'Ammeraels volck een nest af stoorden, ende namen de jonghe met de oude, om mogelick zijnde, met int Vader-landt te brenghen tot een monster: Dit Eylant noemden wy ter eeren van sijn Excellentie Mauritius Eylandt, Geven het Eylandt den naem van Mauritius, ter eeren van sijn Excellentie ende het ander (te weten t'middelste) het Eylandt van Orangien, ter ghedachtenisse sijnes Heeren Vaders Hoochloflicker memorie, ende de Princesse van Orangien: t'Eylant van Orangien. Het derde ofte t'zuyderste, dat wy niet weten of het vast-landt of een Eylant is, Nieu VValcheren. het nieuwe landt van VValcheren, ter memorie, van die van Zeelandt, als mede-hulpers ende Ghenooten van dese ontdeckinghe, ghelijck als wy oock tot onses Vader-lants gheheugenisse genoemt hebben, het landt by zuyden de Straet van Nassau, tot den inwijc Oby (soo gelijc als wy het bevaren hebben) Nieu-Hollandt, ende dat van voorby den Inwijck, t'welcke wy de laetste Tocht ontdeckten Nieu-VVest-Vrislandt, als oock het landt van Vaygats, t'Enchuyser Eylandt: Nu de hoecken, punten, Bayen, etc. met de namen ende by namen der ghener die haer soo vrywillich gheoffriceert hebben voort gemeene lants eere ende welvaert, haerluyder persoonen te hasardeeren, in de ondersoeckinge ende ontdeckinge van dese onbekende en noyt gedane Vaert, niet te min, t'selfde altijt stellende onder correctie, verbeteringe ende veranderinge van het goet-duncken ende gelieven der Heeren Staten, Regeerders ende Overheyden, onder wiens oordeel, wy ons goet-willichlicken submitteeren in aller billicheyt ende recht, als ghetrouwe Vassalen ende onderdanen, met een oprechte affectie tot onse ghemeene Vaderslants welvaert ende avancement, als oock tot vermeerderinghe ende verbreydinghe des pueren ende onverganckelicken woorde Gods, ende sijnes Euangeliums, voor welckes alles, wy onse persoonen gheemployeert hebben, ende noch bereyt zijn, dies noodich zijnde, te employeeren ende ons bereyt te laten vinden, soo ons de Heere met sijn ghenade daer toe wil stercken en bequaemheyt verleenen, om sulcks te volbrenghen, tot sijnen heylighen Naems eere ende glorie.
	Den 18. des Donderdaeghs ginghen weder t'zeyl van Mauritius Eylandt af, Gaen weder t'zeyl van Mauritius Eylandt af. loopende t'selfde aen de zuyt-zijde langhes, tot op een gooteling schoot naer, op seven ofte acht vamen diepten, wy deden onsen Cours van west ten noorden, ende west noordt-west aen, hebbende de windt van uyt den noorden met een goede coelte ende claer helder weer en Sonne-schijn: Des middaeghs namen wy de hooghte van de Son op neghen en t'sestich graedt ende vier en dertich minuten, 69. graet 34 minuten. hebbende naer onse gissinghe ghezeylt (nae dat wy van Mauritius Eylandt af ghescheyden waren) ontrent thien mijlen weeghs, op de Cours van west ten noorden ende meest west aen, gheduerende noch alsoo den selfden noordelicken wint met een harde koelte ende hol water, doende noch de voorschreven Cours een poos: daer nae liep de wint westelicker, in voeghen dat wy maer west zuydt-west mochten aen zeylen, comende de windt met buyen ende vlaghen van stof-reghen, ende zeylden aldus tot teghens den avontstondt, soo dat wy quamen tot op vijf vamen diepten, drooghende seer verlancksaem op, sonder nochtans eenich landt te vernemen, al hoe wel dat wy somwijlen eenen claren blenck hadden om van ons te sien, waer door wy onse gissinghe maeckten, dat wy noch by oosten Pitzora waren, te weten in den Inwijck die zuydtwaerts aen streckt, waerom wy het alhier wenden op den anderen boech, t'zeewaerts aen, Wit bleec water als in de zuyder Zee by Enchuysen. hadden alhier soo witten bleecken water, als ick mijn daghen in gheenighe Zeen ghesien hebbe, gantsch ende t'eenemael gelijck als het water van de zuyder Zee by Enchuysen: Liepen aldus t'zeewaert in, tot over de middernacht dat het eerste quartier uyt was, altoos met een seer hol water en storm weer, ende wendent alsdoen weer na de wal toe, zeylende meest west aen, somtijdts wat zuydelicker, by wijlen wat noordelicker, wordende t'weer teghens den dagheraet wat bedaert ende stilder.
	Den 19. des Vrydaeghs liep de wint weder nae het westen, in voeghen dat wy maer west zuydt-west, ende daer nae zuydt-west mochten aen zeylen, ende quamen teghens den middach weer op 10. en minder vamen diepten, waerom wy't weder t'zeewaert in wenden, doch worden daer na stil, soo dat wy niet veel en bedreven, ligghende aldus te drijven tot ontrent de nacht-stont, doen creghen wy een koelte van uyt den oosten, waer mede onse Cours weder west noordt-west aen stelden, zeylende alsoo den gheheelen nacht over altoos met een doncker reghenachtich weer, dese nacht was den eersten, Moeten weder des nachts het licht van de keersse gebruycken. dat wy weder t'licht van de keersse int nacht-huys by't Compas begosten te besighen, naer dat wy d'Eylanden van Rust (int heen varen) ghepasseert waren, hoe wel het niet te seer doncker was, dan om het doncker ende reghenachtich weders wille. De diepten die wy ghehadt hebben
    
{==*11==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==20r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    van de Straet van Nassau af, tot noch toe, zijn gheweest 18. 17. 16. 15. vaem, doch den meesten tijdt 12. 11. 10. 9. vamen, somtijdts minder, bywijlen meerder, maer selden, soo dat men alle dese contreyen met rechte wel een vlacke Zee mach noemen, De vlacke Zee, met recht alsoo ghenaemt. want de grondt is bynaest soo ghelijck of sy gheschaeft ware, van effenheyt ende eenparicheyt van diepten.
	Den 20. des Saterdaeghs, hebbende noch den selfden oostelicken windt van de zuyder-cant, met een doncker mottich reghenachtich koel weer, deden onsen Cours van west noordt-west, ende west ten noorden aen, ende begonsten als nu weder diep ende blau lasuer water te crijghen, Crijghen weer blau diep water. in voeghen, dat wy al zeylende gheen grondt en conden beworpen. Waren desen nacht, naer onse gissinghe, de lengte van Pitzora ghepasseert, Pitzora. ontrent teghens den middach liep de windt weder nae't westen, en variabel, ende creghen daer nae stilten, soo dat het een weynich op claerden, ende meenden een wijl tijdts, dat wy zuydt-oostwaerts aen, landt saghen, maer was dijsinghe ende nevel, die daer naer weder verdween. Teghens den nacht-stont begonst het weder een weynich te koelen, van uyt den z.z.w. soo dat wy w. ende west ten noorden, als oock west noort-west aen zeylden, onsen wech voortaen: wat daer naer soo ruymde de wint, ende begonst soo dapper te koelen, dat het Schip scheen een vlieghende voortganck te hebben: Zeylende aldus met ruyme schooten, altoos w. ende west ten noorden aen, t'gantsche eerste quartier van de voor-nacht over, wesende een donckerachtich reghenich weer, in sulcker voeghen, dat wy qualick van ons conden sien, ende door den harden voortganck, de grondt ofte diepten niet te deghen en conden looden, waer door onsen Ammerael, die een weynich voor ons heen zeylde, aen de grondt quam, de welcke ons terstont toeriep, dat wy't souden draghend' houden: maer eer wy't Schip van sijnen drif ofte harden voortganck conden brenghen, stieten insghelijcx aen de grondt, Zeylen des nachts met haer twee Schepen aen de gront met groot perijckel van te blijven, maer is door Gods hulpe ten besten gheluckt. in voeghen dat het al schudden en daverden watter int Schip was, ende ons soo ontstelden, dat wy van verbaestheyt bynae niet en wisten wat doen of laten, want niet wetende waer wy waren, bevonden dat wy int draghen houden, meer en meer begonsten te stooten, soo wel van vooren als van achteren, eyndtlicken dat onsen eenigen ende uytersten toeverlaet, was een innerlick suchten ende uyterlick karmen, tot onsen Heere, die wy door onse Menschelicke verdorventheydt nemmermeer te recht en kennen, noch van herten aen roepen, dan in dusdanighe perijckelen ende lijfs nooden, doch Godt de Heere, die ons meer barmherticheyt is bewijsende als wy't op't honderste deel weten te verdienen, ja dat min is, int minste te erkennen, schickte het alsoo, dat wy daer met loeven ende draghen, (nae dat het wel twintich horten ende stooten ghedaen hadde) af gheraeckten, ende weer vlooten mochte, sonder nochtans eenich letsel ofte schade te crijghen, waer door men ghenoech vermoeden mach, dat het een vlacke effen zant-grondt gheweest is: Want soo daer eenighe onghelijckheyt, ofte rudsich ghesteente hadde gheweest, wy en souden daer sonder twijffel niet gheheel weer af ghecomen hebben, t'welcke oock onse minste gedachten waren, in voeghen, dat ons Godt de Heere daer merckelicken en miraculeuslicken af bevrijdt ende weder te recht gheholpen heeft. Waren een langhen tijdt daer naer, dat wy van verbaestheyt qualick weder conden bedaren. Den Ammerael was oock int selfde lijden, al hoe wel hy daer eer af raeckten als wy. Den Amsterdammer met sijn Iacht, quamen een stuck weechs achter aen ghezeylt, waer door ghenoech van't perijckel, door ons, ghewaerschout worden, om dat te moghen schouwen. Wy meenden int eerste voor ghewis, dat het de Riffe van't Eylant Colgoyen gheweest ware, die men seyt aent oost-eyndt van't selfde af te steken, maer bevonden daer naer, dat het binnen in de bocht aen't landt van Candenoes was, Waren binnen in de bocht aen de Custe van Candenoes. maer of het nu een afstekende Riffe, ofte anders de vlackte van de wal is gheweest, en conden door de donckerheyt van't weer niet te weten comen, niet te min, saghen in dese verbaestheyt, naer ons dochte, een swarte streec landts van ons af ligghen, waer van mijn vermoeden is, dat het de vlackte van de wal ofte t'landt van Candenoes gheweest is, doch mach ooc wel een afstekende Riffe ofte eenighe bancke gheweest hebben. Nu weder afghewent, en wat tot ons selven ghecomen wesende, begonsten gissinghe te maken, dat wy naer onse Coursen te rekenen, over de t'sestich mijlen van de Straet van Nassau af ghezeylt waren, meest d'een Cours door d'ander west ten noorden behouwen, ende waren naer ons duncken, t'Eylandt Colgoyen, in de voornacht, met die harde voortganck buyten om voorby gheloopen, want anders gheen gissinghe en conden maken, soo dat ons de Cours van't Eylandt Colgoyen te willen besichtighen, dier ghecost soude hebben, dan Godt lof, is ten besten ghekeert: Waerom gheen beter vaerdt te doen is, comende van de Straet van Nassau af, herwaerts aen, dan de Cours te stellen van west n.w. ende n.w. ten w. aen, Wat dat de beste Cours is van Vaygats af herwaerts aen te comen, om alle perijckelen te schouwen. om alle vlackte, ondiepten, Eylanden, ende andere inconvenienten oft perijckelen te schouwen, den wech naer Kilduyn toe, want tusschen Candenoes ende Vaygats (soo vele als t'lant belangt) gantsch gheen plaetsen en zijn, daer men eenich voordeel ofte profijt doen can, ende zijn over al vlacke ondiepe gronden, sonder dat men daer yewers een deghelicke haven heeft, om Schepen te moghen barghen, noodich wesende, ghelijck als men int discours van onse zeylage, daer langhes heen ghenoech can verstaen. Van de droochte af wesende, begonst het allengskens te daghen, beginnende de wint ende coelte van ghelijcken oock te cesseeren, comende altemets met reghenachtige vlaghen, en variabele winden, van uyt den zuyden ende zuydt zuydt westen, als oock zuydt-west, als doen begonsten wy t'lant te sien, ende aen de streckinghe te verkennen, dat het was de Custe die van Candenoes af, T'lant van Candenoes. zuydt-oostwaert aen, nae binnen toe is streckende, ghelijck als wy daer na ghenoechsaem verkenden, daer langhes by heen zeylende onsen wech voortaen. Zeylden langes t'lant heen, ontrent een half mijl of wat meer daer van af, n.n.w. aen, 
{==20v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 op 12. 11. 10. als oock op 9. vaem diepten, tot eenen hoeck toe, die noordt-west voor ons uyt lach, daer wy ontrent teghens den middach by quamen: Ligghende den selven hoeck verscheyden van de plaets daer wy op de grondt gheweest hadden, over de ses ofte seven mijlen weeghs, streckende t'voorsz. landt tot desen hoeck toe, meest zuydt zuydt-oost, ende noordt noordt-west, ende zuydt-oost ten oosten, ende noordt-west ten westen. Wy meenden eerst dat dit den hoeck van Candenoes gheweest hadde, maer daer by comende, saghen dat het landt in de selfde ghedaente noch vorder aen was streckende, doch begonst allengskens zuydt-oost ende noordt-west, oost zuydt-oost, west noordt-west, ende daer nae oost en west aen te strecken, waer van ons voor gewis lieten voorstaen, dat het selfde de Custe van Candenoes moeste wesen, ghelijck als het oock sonder twijffel gheweest is. Alle dese Custe ende landouwe was aen de Zee-cant een hooch, steyl, ende afghebickt landt, Verclaringe van't landt van Candenoes. altemael van een bruyne ende grauachtighe coleur, sonder eenich schijnsel van steenrotsen ofte clippen, dan mochten wel hier en daer schijnsel van voetstranden zijn, aen't breken van't water, dicht aen de wal. Hadde hier en daer groene ende afgaende Valleyen, tusschen t'steyle landt in, zijnde boven op meest vlack streckende. Mochten somtijdts boven op het groene bewassen landt sien, ende bywijlen soo ginck de steylte van't afghebickte landt soo hooch op, dat men daer t'bovenste, ofte t'plat niet van sien en conde. Heeft op plaetsen eenighe binnen-landtsche vlacke, ende lanckstreckende heuvelen, die haer altemets over t'ander landt heenen verthoonen. Hoe dat men by dit landt westwaerder aen comt, hoe dat het selfde steylder ende hooger wordt: Is even wel altemael van een gedaente ende vlackte boven op, als oock kael sonder eenighe gheboomten ofte wildernisse, ghelijck als wy't in alle dese contreyen over al bevonden hebben, eyndtlicken dese Custe is t'eenemael aen te sien, daer voorby heen zeylende (te weten in de hoochte) ghelijck als het voorlandt van Enghelandt, etc.
	Den 21. des Sondaeghs naer de middach soo begonst de windt te westelicken, in voeghen, dat wy de Custe niet langher en conden behouden, en daer van af ghedreven worden. Creghen oock nevelich, dijsich, ende daer naer mistich weer, waerom wy van de Custe voort aen anders gheen bescheydt meer sien conden, dan als gheseyt is: ende dat het landt weder westelicken begost aen te strecken, gheloove dat het selfde alsoo allengskens is omcrommende naer t'zuyden toe, tot in de witte Zee, Witte Zee. ghelijck als het hem in de verthooninghe, soo veer als wy sien conden, oock op dede: Want saghen merckelicken, dat de hoecken ende Custe, altemets innewaerts aen waren wijckende. Wat in de morghen-stondt saghen een goet stuc weeghs t'Zeewaerts van ons af, een dinck drijven, dat hem gantsch en t'eenemael op dede, als een Rusche Iol ofte schuyt, doch en conden soo veel bescheydts niet sien, dat wy daer eenich volck in conden verkennen, ende om dat het uyt onsen wech was t'ondersoecken, hebben daer gheen meer bescheydts af connen vernemen. Deden aldus onsen Cours voort aen met variabele winden van uyt den westen ende zuyden, nae dat ons de wint plaetse gaf. Teghens den avondt-stondt worde het weder mistich ende stil weer, loopende de wint daer naer int noorden, in voeghen, dat wy noordt-west ende n.w. ten w. aen zeylden, den gheheelen nacht over, hebbende somtijdts stilten, ende bywijlen slappe windt, op de diepten van 40. ende meer vamen.
	Den 22. des Maendaeghs creghen de windt van uyt den oosten, met een moye koelte, doende noch al de selfde Coursen van noordt-west ende noordt-west ten westen aen, ende siende dat wy eenen goeden doorgaenden wint hadden, om onsen wech naer huys te stellen, hebben ons voornemen, van nae Kilduyn te loopen, verandert, ende zijn also onsen wech voort aen nae de Noort-caep toe gheloopen, op de Cours van west noordt-west, crijghende een harde ende dappere koelte van uyt den noorden, gheduerende alsoo den gheheelen dach ende aenvolghenden nacht.
	Den 23. des Dingsdaeghs, geduerende noch al den selfden harden noorden windt, liepen op de selfde Cours van west noordt-west, somtijdts west ten noorden, als oock noordt-west ten westen aen, ende namen des middaeghs de hoochte van de Son op 71. graet 19. minuten, 71. graet 19. minuten. hebbende naer onse gissinghe, van Candenoes af ghezeylt, over de 60. mijlen weechs, wesende naer onse rekeninghe, in de lenghte van VVardhuys, want hadden eenen dapperen voortganck, behoudende de selve koelte ende harden noorden wint, desen gantschen dach, ende aenvolghenden nacht over. Wy saghen in der nacht een zeyl, Sien een vreemt zeyl in der nacht. niet verre van ons, ende scheen een groot Schip te wesen, vermoedden dat het eenich van de Schepen uyt de witte Zee moesten zijn, want zeylde met ons op een Cours: Teghens den dagheraet soo was t'selfde een groot stuck weeghs achter ons uyt, in sulcker voeghen, dat men het passelicken van de steng af conde sien, waer door wy daer gheen kennisse meer af en creghen.
	Den 24. des Woensdaechs liepen noch op de voorsz. Coursen aen, hebbende den selven noordelicken windt, maer en waeyde soo hart niet, comende altemets met buyen, waer door wy een slechter water hadden als de voorgaende daghen. Teghens den middach begonsten wy voor ons uyt, als oock te lywaerts, landt te sien, beginnende de wint te westelicken, in voegen, dat wy qualick west conden aen zeylen. Wat naerder t'landt ghenakende, saghen aen de ken-teyckenen dat het VVardhuys was, Crijghen t'landt van VVardhuys int gesicht. waer door bevonden, dat wy quade gissinghe ghemaeckt hadden, want meenden naer onse rekeninghe, dat wy de lengte van de Noort-caep ghehadt souden hebben. Nu siende dat de wint langhes de wal, ende contrarie was om onsen wech te vervorderen, docht het ons best binnen in, op de Ree van VVard-huys te loopen, om eenen beteren windt te verwachten, als oock om ons van versch water ende ballast te voorsien, zijn alsoo alle ghelijck op de Ree ghezeylt, Loopen voor VVardhuys op de Ree, alwaer sy acht Deensche Crayers vonden ligghen. alwaer wy quamen ontrent vesper-tijdt, ende vonden daer acht Schepen ligghen onder cleyn en groot, t'welcke altemael Deensche Crayers waren, 
{==21r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 die alhier haer vaert maken om Stock-vis te laden, om datse in dese contreyen in overvloedicheyt ghevanghen wordt, ende haer principaelste, als oock eenichste neeringe is.
	Den 25. des Donderdaeghs voeren wy eens aen landt, alwaer de Schippers terstont van des Slots-Heers Facteur (want den rechten Slot-Heer daer selden in persoon is) ontboden worden, Worden van den Slot Heers knecht van VVardhuys ontboden, ende nae haer pas ghevraecht. overmidts dat den ghenen die ons op de heen reyse tot Kilduyn onsen Pas afgheeyscht hadde, nu alhier mede was, ende oock van ons al goede Informatie hadden. Want de Deensche Schippers die daer laghen, wisten ons altemael te segghen, hoe veel Schepen datter uyt Hollandt ghescheyden waren, ende wie de Schippers ende Stuerlieden daer van waren, diese oock seer wel kenden, wordende de selfde van onse Schippers insghelijcks bekent, door dien dat syluyden de Vaert van alle dese omligghende Contreyen, als oock van de Witte Zee, Iaerlicks in ghebruyck houden, in voeghen dat wy onse Tocht (al wouden wy schoon) haer niet en conden verberghen nochte ontkennen. Nu by hem ghecomen zijnde, Wat haer op't Slot van VVardhuys comende, bejeghende. eyschten van ons sijn tollen, hem ghelatende of hy ons voor Coop-vaerders aenghesien hadde, t'welcke wy vermerckende, seyden dat onse Schepen Heeren toequamen, en gheen particuliere Cooplieden. Waer op hy antwoorden, dat soo wy hem bescheydt daer van thoonden, wilden ons vry houden en niet moeylick vallen, waer door wy hem een van onse brieven int Latijn wesen, den welcken hem van den Predicker ofte Pastoor voorghelesen ende uytgheleyt worde: Waer mede hem terstont liet ghenoeghen, even wel eyschten daer nae noch van elcke Schip vier Rijcx-Daelders van ancker-gheldt, t'welcke wy seyden hem niet schuldich te wesen, ghemerckt dat wy Heeren Schepen waren: Doch om dies wille dat hy ons eerlick ende wel onthaelt hadde, als oock om onse beleeftheyt te thoonen, wierpen hem drie ofte vier Rijcks-Daelders toe, voor t'bierghelt ende t'goet tractement, maer niet van eenighe schult ofte obligatie, t'welcke hy weygherde t'ontfanghen, seggende, dat hy't ons liever wilde schencken, even wel liet het gelt op de Tafel ligghen, sonder ons t'selve eens weer te bieden: Waer mede wy met vrientschappe van hem scheyden. Ondervraechde ons, of wy oock by Groen-landt gheweest waren, ende wat wy bedreven hadden: Wy seyden niet uytgherecht te hebben, oorsake d'overvloedicheyt van't ijs, waer door wy seyden ghedwonghen te wesen, wederomme te keeren, sonder dat wy moedt hadden, de selve Vaert om gheen goet van de Weerelt, weder te willen bestaen, dat hy, ende alle de Deensche Schippers lichtelicken gheloove gaven, want seyden dat sy wel wisten sulcks alsoo te wesen: waer mede wy hun allen te vreden stelden ende voldaen lieten, sonder daer meer naer te vereysschen, noch wy ons oock dies belanghende, meer te becommeren. Nu, wat het landt ende de gheleghentheyt van VVardhuys is belanghende, Beschrijvinge van't Eylant van VVardhuys, ende de omligghende contreyen. soo is te verstaen (ghelijck als het oock eensdeels bekent is) dat daer sijn drie Eylanden, met noch andere twee of drie afscheydtsels van Eylandekens ofte clippen: T'grootste ende t'langste van dese drie, is de plaetse daer't Dorp ofte t'Stedeken van VVardhuys op staet, t'welcke mach hebben in de lengde ontrent een half mijl weeghs, streckende meest noorden en zuyden, ghelijck als de Custe van't vaste landt, alwaert ontrent een quartier mijls af gheleghen is, zijnde tusschen beyden over al diep water. Dit Eylandt heeft aen de zuyt-zijde een Haven ofte Baye, streckende een stuck weeghs in, tot aen een singhel-strandt, van ontrent een steen-worp breedt, alwaer de Zee van de noorder cant, insghelijcks met een Haven ofte Baeye in loopt, tot aen de selfde strandt, daer't stuyt, in sulcker voeghen, dat dese Strandt ofte Valleye alleen beschuttende is, dat het geen twee Eylanden en zijn. Van dese twee ghedeelten, so is d'oost-zijde (t'welcke t'uyterste nae de Zee is) veel cleynder in de streckinghe van de lengte, als de west-zijde, want en is boven een vierendeel mijls niet lanck, doch is hooch ende steenrotsich, soo dat de selfde hoochte een beschutsel is voor de wooninghen, die daer dicht onder ende beneden in de daelte ghebout zijn, te weten, op de selfde Singhel-strandt ofte Valleye, (het welcke t'Eylandt aen den anderen houdt) als oock daer rontsom her. Aen de oost-zijde, dicht op de strandt van de zuyder Haven is ghelegen het Casteel, Ghelegentheyt vant Casteel van VVardhuys. t'welcke van weynich sterckte is, zijnde van opghestapelde Bergh-steenen te samen ghebout, hebbende houten deelen tot Tinnen en Borst-weeringhen, die noch half vervallen zijn, in sulcker voeghen, dat het qualick teghens een wel ghemonteert Schip staende soude connen houden. Nu belanghende de wooninghen van't Stedeken zijn meest van Plancken, Deelen, ende Masten ghemaeckt, nae de maniere van Noorvveghen, die eensdeels wat van der aerden opghestut staen, namelicken, daer sy Visch en ander goet in bewaren, zijnde d'ander wooninghen half boven, en half onder d'aerde, ghelijck als te Kilduyn, altesamen met aerde sooden bedeckt, zijn ontrent drie hondert Huyskens, luttel min of meer: VVardhuys van ontrent 300. noordtsche Huysen groot. D'inwoonders zijn meestendeel Noormans ende Deenen, de welcke de selve maniere van leven leyden, ghelijck als die van Noorvveghen, ende onthouden haer alhier t'gheheele Iaer door, sonder oyt te ruymen. T'landt en heeft gantsch gheen barn-hout, dan maken van d'aerde, die veenachtich, ofte gelijck als mos is, torf, die hun ghenoech voldoet, in de plaetse van hout, t'welcke haer, niet langhe gheleden, van een Hollandts Schipper gheleert is, hebbende te vooren groot ghebreck ende armoede van barn-hout, met groote moeyten, om dat van andere plaetsen te versamelen. Hebben oock Vee, van Ossen, Koeyen, Schapen, Bocken, Geyten, Varckens, als oock Hoenderen, t'welcke in de Somer des daechs gaet weyden, ende des nachts in de Huysen ende Stallen, die sy daer toe ghemaeckt hebben, ghebarcht wordt. T'gras ende t'cruydt en is niet te goet, doch soodanich als het is, wordt het ghemaeyt, afghesneden, ende ghedroocht, om de Beesten daer des Winters daeghs mede t'onderhouden, in voeghen, dat sy vet en wel ghehouden zijn, nae't oogh te sien: Andere nootdruftighe waeren worden hen Iaerlicks uyt Deenemarcken, ende van 
{==21v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 andere weghen ghebracht, in manghelinghe van ghedroochden Stock-visch, het welcke alleenlicken haerlieder neeringhe ende onderhoudt is. Den handel van VVardhuys is alleen Stockvis. Dit Eylandt is meestendeel van vlack laech landt, uytghesondert aen de noordt ende oost-zijde (daer het d'openbare Zee aenschout) is het van hooge ende verheven witachtighe, clippighe steenrotsen. T'aerdtrijck is altemael aen te sien, ghelijck als of het Mee, ofte Smack ware. Heeft aen de water-cant Singhel-stranden van grauwe ende witte keesel-steenkens, onder de welcke menichten gevonden worden, die gantsch en t'eenemael wit Corael ghelijck zijn, Steenen aen de strandt van VVardhuys, als wit Corael ende confecturen. uytghesondert datse soo glat niet en zijn, ende men vindter onder, die volcomelicken aen te sien zijn, ghelijck als confecturen van Suycker, en dat van alle soorten, in sulcker voeghen, dat men daer menich met bedriegen soude, onder confecturen ghemengt zijnde. De Stranden ligghen over al aen de water-cant, een groot stuck weeghs, vol en dick bedeckt met steencroos. Van't noordt-eyndt van dit Eylandt af, ontrent een Gooteling-schoot oost aen, zijn gheleghen die ander twee Eylanden, dicht aen den anderen, in voeghen, dat sy van verre aen een schijnen te wesen, zijn beyde t'samen gheen vierendeel mijls lanck in de streckinghe van oost ende west. Dese Eylanden zijn hoogh ende steenrotsich aen te sien, ende hebben noch twee of drie clippen ofte cleyne Eylandekens by haer ligghen. Wat nu het Vaste landt is belanghende, Verclaringe van't vaste landt by VVardhuys gheleghen. is t'aensien (te weten van de binnen cant, teghens over de west-zijde van't Eylandt VVardhuys) gelijck als het Vaste landt van de binnen Custe, by het Staten Eylandt, op plaetsen vlack ende afgaende, ende op plaetsen steyl, hooch, ende van een afghebickte Custe aen de Zee-cant. Maer de buyten Custe t'Zeewaerts, is altemael, so veel als men vermercken can, steenrotsich. T'landt van binnen in, als oock boven op, was groen ende schoon int ghesicht, sonder eenich sneeu ofte schijnsel daer van te hebben. De principaelste Ree, daer de Schepen gheanckert ligghen, is tusschen de west-zijde van't Eylandt ende t'Vaste lant, alwaer't seer goet ligghen is, ende men en can van daer af de wooninghen van VVardhuys niet sien, om dat de selfde bedeckt blijven, tusschen t'wester ende t'ooster landt van het Eylandt, in de laechte van de Valleye ofte Strandt, tusschen de noorder ende de zuyder Haven, als vooren gheseyt is. Dese Ree is goet voor alle winden, uytgesondert de winden van de noorder ende zuyder cant, al hoe wel dat sy segghen, dat men daer met de selfde seker ghenoech ligghen mach, om dat het Eylandt sommige uytstekende punten heeft, alwaer het schijnt dat de furie ende t'gheweldt der Zee, eensdeels op ghebroken wordt. Verstonden alhier van de Inwoonders, dat dit Canael, als oock de Zee hier ontrent des Winters daechs nemmermeer en bevriest, T'canael van VVardhuys en vriest nemmermeer toe, liggende op meerder hoochten als Vaygats. dat genoech te verwonderen is, dewijle dat het gheleghen is op de selfde hoochte van Vaygats. D'eenichste exceptie die men hier af heeft, is dat het hier by't landt heen, al om end' om, steyle ende diepe gronden zijn, t'welcke by de Contreyen van Vaygats, int contrarie is. Doch is noch even wel te twijffelen, of het in de Straet van Nassau vriest of niet: Want gheloove wel, dat het ijs dat wy daer ghesien hebben aldaer int afscheuren van de ondiepe gronden by't landt, als oock van de bochten, Inwijcken ende Revieren, ghedreven en uytgheworpen wordt, ghelijck het ghenoech voor ghewis te vermoeden is, ende ghemerckt dat men dit landt (t'welcke seer onghesien is, om te verghelijcken by Vaygats) is bewoonende t'gheheele Iaer door, Op VVardhuys woont het gantsche Iaer door volck. hoe veel te meer, soudent doenlicker wesen, op't Eylandt Vaygats te woonen, want is beter aerdtrijck ende vruchtbaerder aen te sien, als dat van VVardhuys, ende met de toevlucht, ende toevoeringhe van andere nootdruftighe waren, door onse Schepen, als oock de vriendtschappe ende alliance van de Lapparen ende Vinnen, van die Contreyen, (die men ghenoech ende met weynich moeytens op sijn handt soude crijghen ende wennen) soo soudt daer, natuerlicker wijse sprekende, veel beter wesen t'onthouden, als in dese quartieren van VVardhuys: Oock mede soo soude men t'selfde moghen fortificeren, Hoe men de Straet van Nassau soude mogen bequaem maken, om te bewoonen en te fortificeeren, etc. op het Afgoden Eylandt (t'welcke de mondt ende incomste van de Straet is) in sulcker voeghen, datter gheen gheweldt ter weerelt bestant soude wesen, om dat te bekrencken, ofte sonder wille, der gener die daer op waren, door te comen, want ment aldaer ghenoech can beweeren, ende voor alles beschermen. Iae men soude daer metter tijdt, door arteficien, te weten achter t'Afgoden Eylant om, commoditeyt connen maken van een beslooten Haven, om de Schepen voor alle nooden te moghen barghen, ende in alles te accommodeeren, naer haer eyghen believen, ghelijck als den tijdt ende experientie (als Meester ende Autheur van alle dinghen) dat ghenoech mede brenghen sal, soo't Godt de Heere ghelieft, dat sulcks tot effecte, (als wy't verhopen) ghebracht mach worden.
	Den 26. des Vrydaeghs ontrent zuyder Son, hebbende eenen zuydelicken wint, met een seer schoon claer helder weer en Sonne-schijn, zijnde so schoonen Somerschen dach, als wy in een langhen tijdt ghehadt hadden, Gaen wederom tzeyl van VVardhuys af, zeylende langs tland heen nae de Noort-caep toe. zijn wy alle ghelijck weder t'zeyl ghegaen, naer dat wy van ballast en versch water voorsien waren, gaende insghelijcks ghelijckelicken met ons t'zeyl, twee Deensche Crayers, de welcke wy in twee daghen tijdts weder achter ende uyt het ghesicht lieten: Want en mochten ons int zeylen niet volghen. Stelden onsen Cours nae de Noort-caep toe, langhes de wal heen, tot ontrent een cleyne mijl daer van af, zeylende alsoo den geheelen dach ende aenvolgenden nacht over, met het selfde weer ende windt, die daer naer int zuydt-oosten liep: Tanebay. Passeerden des nachts de Reviere van Tanenbay ghenaemt.
	Den 27. des Saterdaeghs hadden noch al t'selfde schoon warm en claer weer, wesende de windt wat slapper van uyt den oost zuydt-oosten. Zeylden noch alsoo langhes de wal heen, comende ontrent zuydt-ooster Son by de Noordt-kijn: Noort-kijn. Verclalinge van de Custe ende t'landt van VVardhuys af tot de Noort-kijn toe. Alle dese Custe van VVardhuys af, tot de Noordt-kijn toe, is een hoogh, steyl, afghebickt landt, eenparich streckende, sonder bochten ofte groote Inwijcken, dan alleenlicken hier en daer ghebroken landt van dalen ende valleyen, zijnde 
    
{==*12==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    

    
{==22r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    tusschen t'hooghe landt in, met sommighe cleyne wijckskens, ende uytstekende hoeckskens. Is gantsch kael en dor aen te sien, sonder eenich schijnsel van groenicheyt boven op te hebben. Alle dese Custe is schoon ende suyver, sonder eenighe clippen, steenrotsen, ofte afstekende Riffen, dan heeft alleenlicken twee ofte drie clippige Eylandekens ligghen, te weten, wat voorby VVardhuys, naer de Caep toe, dicht aen de Custe, zijnde alle de reste sonder omsien, als gheseyt is. De Custe van't Vaste landt by VVardhuys, (te weten binnen in) streckt noorden uytwaerts aen, beginnende als dan noort n.w. ende n.w. ten n. als oock n.w. te strecken, tot Tanebay toe, t'welcke mach wesen ontrent twaelf of derthien mijlen weeghs, ende van daer af so begint het landt te strecken noort-west ten westen, ende west noort-west, wel so westelick tot de Noort-kijn toe, ontrent vijf ofte ses mijlen: Alle dit landt was nu gantsch sonder sneeu, uytgesondert hier en daer, in eenighe kuylen en daelkens op de gheberghten, daer de Son niet wel by en can comen, alwaer hem noch sommighe cleyne pleckskens sneeu verthoonden, doch en hadde sonderlinge niet te beduyden. Van de Noordt-kijn af, soo streckt de Custe weer een stuck weeghs west ende west zuydt-west aen, ende daer naer zuyden heen, soo veer als men beooghen can. Heeft hier en daer (van de Noordt-kijn voort aen aen't Vaste landt) nae't hem verthoonde, tusschen t'hooghe steyle lant in, sommige wijcken ofte bayen, die wat diep te landewaerts in schijnen te loopen. Nu van de Noordt-kijn af, tot de Noordt-caep toe, zijn acht of neghen mijlen, op de Cours van o. ende w. wel so zuydelick en noordelic. Verclaringe van de Eylanden ende Landen achter de Noort-caep gheleghen. Tusschen beyde dese Hoecken, te weten wat na binnen toe, leyt een groot ende breedt Eylandt, ende achter dit Eylandt siet men noch verre heen schijnsel van andere Eylanden en clippen, verscheyden van den anderen ligghen: Van ghelijcken soo heeft men oock, achter t'Eylandt van de Noordt-caep zuydtwaerts aen, verscheyden Eylanden liggen, die aen't Eylandt van de Noort-caep vast schijnen te wesen, doch zijn even wel verscheyden, want men mach daer met groote Schepen genoech tusschen door heen varen, ghelijck als men oock tusschen alle dese Eylanden ende clippen vryelicken doen mach, noodich wesende, in sulcker voeghen, dat men anders niet te schouwen en heeft, dan dat men voor ooghen siet. Wy quamen by de Noordt-caep ontrent Vesper-tijdt, Noortcaep. en saghen een weynich te vooren in Zee, een raveling van water, even ghelijck of het van een droochte gheweest ware, wel van drie Scheeps lengte groot int rondt, t'welcke ons int eerste half dede schroemen, maer daer by comende, worden ghewaer, dat het gantsch altemael anders niet en was, als een vergaderinghe van Ionghe Kool ofte Cabbeliauwen, Menichte van Cabbeliauwen by de Noortcaep. in de grootte van cleyne Schelvisschen ofte Wijtinghen, de welcke daer by duysenden over hoop, en half boven water, door den anderen heen spronghen, in sulcker voeghen dat het ons een verwonderinghe veroorsaeckte, soo grooten ontelbaren menichte by een te sien, ende was ons een vermaken, want niemandt van den onsen, zijn daghen dierghelijcke oyt ghesien hadde. Hadden noch al de windt van uyt den zuyden, gheduerende noch t'selfde moy weer, zeylende altoos langhes de wal heen onsen Cours voortaen. Van de Noordt-caep af, streckt de Custe van't selfde Eylant, Ghelegentheyt vant Eylandt van de Noort-caep etc. een goet stuck weeghs heen westwaert aen, zijnde altemael van een hooch, steyl, afghebickt, dor, ende kael landt aen te sien, met scheuren ende wijcken van gebroken landt, hebbende oock sommighe heuvelighe clippen, wat van de wal af ligghen. Van dit Eylandt af ontrent vijf of ses mijlen meest west aen, is gheleghen het Eylandt van Stappen, ende van daer af voort aen, soo beginnen de voor-Eylanden, ofte Scheeren (ghelijck sy van de Deenen gheheeten worden) te strecken, langhes de Custe heen, naer d'Eylanden van Rust toe, beginnende van Stappen af, altemets wat zuydelicker aen te strecken. Alle dese Eylanden, Wijcken ende clippen van de Noort-kijn af voortaen, zijn meestendeel bewoont, van luyden de welcke half Noormans, ende half Lappen en Vinnen zijn, die haer alhier s'Winters en Somers onthouden, ende gheneeren met Visschen. Noort-caep ende omliggende Eylanden tgeheele Iaer door, met volck bewoont, zijnde een en half graet hoogher ofte noordelicker ghelegen als Vaygats. Welcke Visch sy eens s'Iaers te Berghen in Noorvveghen comen vercoopen ofte vermanghelen, om andere nootdruftighe waren, want hebben selver haer eygen Scheepkens, daer sy met varen, tusschen de Scheeren ofte clippen ende Eylanden door. Aen de zuydt-zijde van't voorsz. Eylandt van de Noordt-caep, leyt een Dorp ofte bewoont vleck, bynaest soo groot als dat van VVardhuys, daer sy haer t'gheheele Iaer door onthouden, dat ghenoech te verwonderen is, naer de hoochte daer't op leyt, ende d'overdadighe koude die daer des Winters daeghs regneert, want ligghen wel anderhalf graet noordelicker, als de Engte ofte Straet van Nassau, sonder dat daer nochtans oyt ijs in de Zee ghesien is. Aldus zeylende creghen teghens den avondt stilte, met de wint van uyt den westen ende noorder cant, variabel, gheduerende also t'meestedeel van de nacht, wordende teghens den dagheraet weer z.o. doch stilachtich, soo dat wy weynich voordeels ghedaen hadden, wesende noch des morghens by het selfde Eylandt van de Noordt-caep.
	Den 28. des Sondaeghs, doende onsen Cours, als gheseyt is, saghen des morgens een zeyl t'Zeewaerts, noorden van ons af, doch en conden niet weten wat het voor een Schip was, want zeylden't voorby sonder daer kennisse van te crijghen, ende ontrent Vesper-tijdt soo liep de wint noordelicken, hebbende den geheelen dach een slappe koelte ghehadt. Quamen teghens den avondtstondt teghens over den hoeck van't Eylant Stappen, T'Eylandt Stappen. de welcke mach ligghen van de Noordt-caep af, op de streeck van w. ende w. ten zuyden, ontrent negen ofte thien mijlen: Alhier wesende begonsten wy d'Eylanden van Surroy t'ontdecken, die altemets wat zuydelicker aen weecken. In der nacht liep de windt weer westelicken ende variabel, in voeghen, dat wy't t'Zeewaerts aen, van't landt moesten afwenden, zeylende also den gheheelen nacht over.
	Den 29. des Maendaeghs hadden noch al den westelicken wint van de zuyder cant, soo dst wy noch den gheheelen dach over, 
{==22v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 onse Cours deden t'Zeewaert in, waeyende met een goede koelte, en teghens den avont-stont liep de wint een weynich noordelicker, in voeghen, dat wy't weer wenden op den anderen boech, doch en mochten niet hoogher, dan z.z. west en z.w. ten w. aen zeylen, liepen alsoo den gheheelen nacht over.
	Den 30. des Dingsdaeghs doende noch den selfden Cours, creghen een stilte, hebbende een schoon Somers weer ende Sonneschijn: Peylden des middaeghs de hoochte van de Son, ende vonden noch over de 72. graden, 72. graden. ontrent Vesper-tijdt cregen de lucht uyt den noord-oosten, waer mede wy onsen Cours zuydt-west ten westen aen setten, en begonst teghens den avondt, ende in der nacht wat beter op te koelen, van uyt den oosten, zeylden aldus den gheheelen nacht over, met een harden voortganck.
	Den laetsten des Woensdaeghs hadden weder eenen n.o. wint, met een harde voortganck, ende saghen landt, t'welcke wy gisten te wesen d'Eylanden van Trompsout, Eylanden van Trompsout. want hadden des middaeghs de hoochte van 70. en half graet. Zeylden aldus den gheheelen dach met de selfde koelte ende Cours, van z.w. ten w. aen, altoos int ghesicht van't landt, doch een goet stuck weeghs, t'Zeewaerts daer van af, loopende alsoo den gheheelen nacht over.
	Den eersten September des Donderdaeghs, Septemb. hadden noch den selven noort-oosten windt en harde koelte, met eenen dapperen voortganck, comende des naemiddaeghs weer t'landt te sien, t'welcke naer onse gissinghe, waren d'Eylanden van VVerhuy, ofte VVero, Eylanden van VVerhuy of VVero. bezuyden Loffvoet, waren daer ontrent 8. ofte 9. mijlen in de lengte van af, zeylende alsoo met den selfden harden voortganc, onsen Cours van z.w. ten z. ende daer naer z.z.w. aen, en teghens den avondt, saghen insgelijcks d'Eylanden van Rust, Eylanden van Rust. loopende de selve in de lengde voorby, s'nachts was de wint een weynich slapper, zeylden aldus den gheheelen nacht over.
	Den 2. des Vrydaeghs hadden de wint wat slapper, ende liep daer naer zuydelick, maer duerde niet langhe, of worden weer oostelicken, hebbende eenen schoonen dach weers en Sonne-schijn: Hadden des middaeghs de hoochte van 66. graet, ende 40. minuten, 66. graden. in voeghen, dat wy teghens den avondt gisten d'Eylanden van't Heylighe-landt, Heylighe-landt. in de lengde te hebben. In der nacht so liep de wint weder naert n.o. beginnende weer stijf op te koelen, doende onsen Cours van z.z.w. en z. ten w. aen, zeylende aldus den gheheelen nacht met een harde voortganck.
	Den 3. des Saterdaeghs hadden eenen schoonen Somerschen dach en warm weer, met den selven wint, maer wat slapper, ende des middaeghs namen de hoochte van de Son op 64. graet 8. minuten, hebbende de lengte van de Eylanden Grijp, Eylanden van Grijp. daer ontrent 9. ofte 10. mijlen van af wesende, nae onse rekeninghe, deden noch den selfden Cours van z. ten w. aen, sonder nochtans landt te sien, dan teghens den avondt creghen wy t'landt van Grijp int gesicht. Hadden de voorgaende nacht veel blixems ende weerlichten. Zeylden noch al den gheheelen aenvolghenden nacht, de Cours van z.z.w. ende zuyden ten w. aen, met een slappe wint, maer een holle Zee ende groote baren van uyt den noorden.
	Den 4. des Sondaeghs creghen stilten, ende saghen landt, wesende een hooch ghebroken ende ghehackelt landt, makende hier en daer een schijnsel, ghelijck als afscheydtsels van clippen ende Eylandekens, lach noch boven op de hoochte, te weten, in de hoolen en gaten vol sneeus, dat daer schijnt nemmermeer van daen te moghen comen. Des middaeghs hadden de hoochte van de Son op 63. en half graet, waer door wy gisten, dat het landt dat wy saghen, moeste wesen tusschen Grijp ende Geesken. De voorseyde stilte met het warm weer, gheduerden ons also den geheelen dach ende nacht over.
	Den 5. des Maendaeghs hadden noch al den gheheelen dach stilte, in sulcker voeghen, dat wy meer achter als voor uyt dreven, wesende altoos dicht by't voorsz. landt, Hebbende eenen Somerschen dach, teghens den avondt creghen een slap windeken van uyt den noordt-oosten, gheduerende alsoo den gheheelen nacht tot teghens den dagheraet, doen liep hy nae't zuydt-oosten.
	Den 6. des Dingsdaeghs liepen wy noch alsoo langhes de wal heen, met een slappen z.o. wint, ende een schoon, warm, claer Somers weer, saghen des achternoens seer veel Walvisschen t'water om hooch blasen, Walvisschen blasen t'water om hooghe, teycken van een stormweer. (een sekere presagie, ofte voorbode van storm en onweer) teghens den nacht-stondt, begonst het soo dapper te waeyen, dat wy onse top-zeylen ende bonnetten moesten af nemen, wesende de windt van uyt den zuyden, recht contrarie onsen Cours, waeyende aldus den gheheelen nacht over, met een gheweldighe storm ende tempeest, comende bywijlen met vlagen reghens, deden onsen Cours dwars van't landt af.
	Den 7. des Woensdaeghs duerde noch alsoo t'selve weer ende windt, tot teghens den avondt, doen bestont het een weynich te stillen, resolveerende altemael in een plasreghen, gheduerende alsoo den gheheelen aenvolgenden nacht over, met een gheweldighe holle Zee van uyt den z.o.
	Den 8. des Donderdaeghs begonst het weder op een nieu uyt den zuyden op te koelen, met een blinckende Son, en seer verbolghen water, Tempeest. soo dat wy weder moesten onse top-zeylen ende bonetten af ende in nemen, zeylende daer naer met het groot zeyl alleen, deden onse Coursen van de Zee, over en weer te cruycen. Dese harde storm duerde aldus tot ontrent middernacht, doe bestont het weer een weynich te bedaren, ende de wint liep westelicken, soo dat wy't wenden, ende onsen Cours zuyden aen setten.
	Den 9. des Vrydaeghs, wesende t'weer wat gebetert, brachten weder onse bonetten ende top-zeylen aen, doende also onse voorsz. Cours van zuyden aen, hadden noch al een hol water, ende de wint worde daer nae wat noordelicker, waeyende alsoo den gheheelen dach ende aenvolghenden nacht over, met een slappe koelte, ende de Zee-baren van uyt den noorden. Saghen des middaeghs een zeyl te loefwaert van ons, t'welck wy gisten een Yslandts-vaerder te wesen, Sien een schip dat van Yslandt comt. want quam naer ons toe loopen, maer en conde ons niet bezeylen, soo dat wy het des nachts 
{==23r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 weder uyt het ghesichte verlooren.
	Den 10. des Saterdaeghs creghen de wint van uyt den noorden, met een moye koelte, doende noch alsoo onsen Cours van zuyen aen, des middaeghs hadden de hoochte van 59. en half graet, dat is de lengte van Fayersil, Fayersil. Hitlandt. Berghen in Noorweghen. waer door verstonden, dat wy de lengte van Hitlandt, ende Berghen in Noorvveghen al ghepasseert waren, beginnende allengskens de Noordt-Zee te ghenaken. Zeylden aldus den gheheelen dach ende aenvolghenden nacht over, met het selfde weer ende wint, onse voorsz. Cours voortaen.
	Den 11. des Sondaeghs gheduerende noch al t'selfde weer ende noorden wint, altoos met eenen bedeckten donckeren hemel, deden onsen Cours van z. ten o. ende z.z.o. aen, zeylende alsoo den gheheelen dach met een goede koelte ende voortganck, ende teghens den nacht-stondt liep de wint variabel, somtijdts zuyden, bywijlen met reghen-vlaghen, als oock stilte, zijnde teghens den dach weer oost ende noorden.
	Den 12. des Maendaeghs creghen op den dach weder variabele winden, en meestendeel stilte, gheduerende also den gheheelen dach: Hadden de hoochte van wat minder als 56. graet, wesende ontrent 15. of 16. mijlen by noorden t'Doggers-zant. t'Doggers-zant. Teghens den avondt-stondt bestont het weder te koelen van uyt den noorden met reghenachtich weer, ende eenen harden voortganc, doende noch onsen Cours van z. zuydt-oost aen, tot ontrent middernacht, doe liep de wint weer zuydelick en variabel. Als doen quamen wy onder de Harinck-Buyssen, die daer eenen grooten hoop by een laghen en vischten, op het diepe water, Comen onder de Haring-buyssen des nachts, alwaer sy de tijdinge crijghen van't veroveren van Groeningen, etc. altemael met lichters op, dat seer ghenoechlicken om sien was, van de welcke wy te verstaen quamen, d'overwinninge ende victorie van sijn Excellentie, over Groeninghen, waer mede onder ons een nieuwe blijdtschap ende vreuchde opstondt, Godt van alles loovende.
	Den 13. des Dingsdaeghs worde t'weer stil, met moy weer, beginnende teghens den middach weder wat te koelen uyt den noorden: Zeylden noch tusschen etlicke Buyssen ende Harinck-boodts door, doende onsen Cours van z.o. ten z. ende z.o. voortaen. Teghens den avondt-stont gemoeten twee Hollandtsche Oorlochs-schepen, Comen by twee Hollandtsche Oorlochs-schepen inde Noordt-zee. waer van wy daer een spraken, die van Rotterdam seyden te wesen: Zeylden aldus met de voorseyde slappe koelte, waeyende altemets variabel, den gheheelen dach over, altoos door de Harinck-Buyssen ende Boots heen, doende den gheheelen aenvolghenden nacht insghelijcks de Cours van zuydt-oost aen.
	Den 14. des Woensdaeghs waren nae de diepten die wy hadden, op't Dogghers-zant, alhier wesende nam den Ammerael Cornelis Cornelisz. sijn afscheydt van ons, Nemen afscheydt van den Ammerael die nae Zeelandt loopt. settende sijnen Cours z.o. ten z. aen, naer Zeelandt toe, ende wy ginghen z.o. ende z. ten oosten aen, onsen Cours nae Texel, hebbende een moye koelte van uyt den noordt-oosten. Ontrent Vesper-tijdt ghemoeten twee Smack-zeylen, die nae Nieu-Castel wouden, die ons zeyden uyt Texel ghecomen te wesen, als oock dat het oost zuyt-oost van ons lach, waer door wy onsen Cours o.z.o. ende oost ten zuyden aen setten, by de windt heen zeylende, ende in der nacht liepen oost ende oost ten zuyen aen, met een harde koelte, crijghende daer nae een scharpe wint, te weten, uyt den zuyden, soo dat wy't op den anderen boegh moesten wenden oost ende oost ten zuyden aen.
	Den 15. des Donderdaeghs hadden schoon weer, gheduerende noch den zuydelicken wint, maer hadden meest stilten, saghen te loefwaerts van ons etlicke Buyssen comen, met een Oorlochs-schip, soo ons dochte, diese gheleyde, doende de selve Cours die wy deden, sonder ons te spreken, want zeyldense weder uyt het gesicht. Des nachts daer aen liep de wint westelicken, comende met vochtich weer, zeylden aldus tot dat wy 13. vaem en minder diepten creghen, het welcke wy vermoeden van de wal ofte Hollandtsche strandt te wesen, waerom het daer weer van af wenden.
	Den 16. des Vrydaeghs in den dagheraet, wesende een doncker ende vochtich weer, saghen landt, t'welcke wy verkenden Texel ende Huys-duynen te wesen, ende ontrent een paer uren daer naer, quamen daer binnen in met de Sprinck-vloedt, Comen in Texel, hebbende in alles maer 3 Maenden ende 10. daghen uyt gheweest. wesende drie Maenden ende thien daghen, dat wy daer uyt ghezeylt waren: Waer aen wy merckelicken genoech verstaen ende erkennen moghen, dat ons Godt de Heere in alle onse Voyagie ghetrouwelicken gheleydt heeft, met soodanighe voorspoedicheyt, als men int Discours van dese Commentario ofte Verbael sien ende verstaen mach, wiens alleen is de eere, cracht, ende heerlickheyt, van nu ende in der eeuwicheyt, Amen.
Eynde van d'eerste Reyse nae Vaygats.

{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    


{==23v==} {>>pagina-aanduiding<<}




{==*13==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    



{==24r==} {>>pagina-aanduiding<<}

De tweede reyse ofte schipvaert van Ian Hvygen van Linschoten, als Opper-commis van vveghen sijn Excelltie. ende de Heeren Staten Generael, by Noorden-om, door de Straet van Nassau, ofte d'Engte van Vaygats, Anno 1595.

ALDUS onse eerste Reyse voleyndt hebbende, hebben wy ons rapport gedaen aen sijn Excellentie ende de Heeren Staten, ende onder anderen, soo ben ick in den Haech ontboden gheweest, Ian Huygen doet sijn rapport in den Haech, aen sijn Excellentie ende de Heeren Staten, van t'wedervaren van sijn eerste Reyse van Vaygats, &c. ende hebbe persoonelicken onse wedervaringhe mondelinghe, soo aen sijn Excellentie, als aen den Heer Advocaet van Hollandt, Ioncker Ian van Olden-Barnevelt verclaert, ende daer beneffens aen sijn Excellentie overghelevert, t'Verbael met de uytworpsels ende Figueren, alles van woordt tot woordt, en soo ghelijck als het hier vooren ghestelt is, sonder t'selfde andersins te prijsen, dan alleenlicken voor te wenden, dat het ons (door een soo goeden ende welgheluckten beginsel) een gheraedtsamen ende doenlicken Vaerdt, ende ghewisse passagie dochte te wesen: Al hoe wel dat die van Plancius opinie zijn, in haer Tractaet te verstaen gheven, dat ick de sake breeder aenghedient hadde, als sy in effect was, t'welck ick den discreten Leser t'oordeelen gheve, willende t'selve sonder partijschap, ende met aendacht nae lesen, ende te recht doorsien. Nu t'selfde by de Generaliteyt overgheleyt ende inghesien wesende, hebben seer raedtsaem ende goet ghevonden, Wort by de Generaliteyt geresolveert een wel ghemonteerde Vloote toe te rusten, om de Reyse by Noorden om door Vaygats nae China t'effectueren. t'aencomende Iaer een goede en wel gemonteerde vloot Schepen toe te rusten, om de Reyse weder, ende gantsch t'eenemael te vervanghen, met verhopinghe (door die soo wel gheluckte beginselen) van die tot in China t'effectueeren, ghelijck als wy oock altesamen niet eens en twijffelden, ende hoe wel dat het met d'uytcomste (door Godes verborghen raedt) anders af liep, soo en is nochtans daeromme de hope ende sekerheyt des selfden, niet t'eenemael gheblust ofte wech ghenomen, maer vertrouwe vastelicken, dat Godt de Heere, noch t'eenighen tijde ghenade sal gheven, datse door de selve ontdeckte passagie, tot volcomen effeckte ghebracht sal worden. Nu keerende op onse propoost, soo zijn daer gheordonneert gheweest seven Schepen, te weten, twee uyt Zeelandt, twee van Enchuysen, twee van Amsterdam (die nu mede haer eerste Nova-Zemblasche Reyse niet gheluckt hebbende, onse ontdeckinghe wilden volghen) ende een Iacht van Rotterdam, Die van Amsterdam stemmen mede neffens d'ander Schepen na Vaygats te varen. die alle ghelijck, elck in sijn quartier, toegherust worden, om teghens t'aenstaende Iaer, ghelijckelick d'aenghevanghen Reyse weder te vernieuwen, ende met Godes hulpe soecken te volbrenghen. Dit aldus ghedelibereert zijnde, hebben daer veel Cooplieden ende avanturiers, soo in Zeelandt, Amsterdam, Enchuysen, als elders (haer eerst van't Lant sekere conditien van vryicheden ende voordeels vergunt zijnde) Compagnien ghemaeckt, ende veel goederen ende gheldt ghescheept, om de voorsz. Reyse ende Vaert in treyn te brenghen, ende in alles te helpen verstijven, met de verhoopte winsten, die men op dierghelijcke avanturische Reysen verwachtende is.
	De Schepen die toe-gherust worden, waren dese: Namen van de Schepen die op de tweede Reyse naer Vaygats, toegherust worden. Eerst, den Griffoen van Zeelandt, als Ammerael, groot ontrent 100. last, met een Iacht van ontrent 50. last, dat het voorleden Iaer mede gheweest hadde: De Hoope van Enchuysen, als Vice-Ammerael, t'welcke een nieuwe Pinas was, zijnde ghedestineert om ten oorlogh te varen, met het Iacht van't voorgaende Iaer. De VVinthont van Amsterdam, insghelijcks een nieuwe oorloghs Pinas, met oock een Iacht, alles van ghelijcke grootten, als die van Zeelandt. Een Iacht van Rotterdam, van ontrent 20. last groot, al te samen wel ghemonteert van dubbelt volck, amonitie, ende victualie naer behooren, voor den tijdt van anderhalf Iaer, etc. Zijnde Ammerael ofte Superintendent vande Vloot ofte Schepen, Namen van de Officianten, die op de tweede Tocht van Vaygats gedestineert zijn, etc. Cornelis Cornelisz. Nay op't Schip van Zeelandt: Vice-Ammerael Brandt Tetgales op't Schip van Enchuysen: Ende VVillem Barentsz. Schipper ende Stuerman op't Schip van Amsterdam: Nu op't Iacht van Zeelandt was Schipper Lambert Gerritsz. Oom, van Enchuysen: Op dat van Enchuysen Thomas VVillemssoon: Op dat van Amsterdam Harman Iansz. Ende op dat van Rotterdam Hendrick Hartman. Opper-Commissen van de gantsche Vloot, van weghen sijn Excellentie ende de Heeren Staten, waren Ian Huygen van Linschoten, ende Françoys de la Dale. Commissen van wegen de Compagnie der Cooplieden, ende van de Coopmanschappen van Hollandt ende West-Vrieslandt, waren Ian Huygen voorseyt, Iacob van Heemskerck, ende Ian Cornelisz. Rijp. Ende voor die van Zeelandt, Françoys de la Dale voorsz. ende N. Buys, neffens andere Cousijns van Balthazar Moucheron. Den Tolck van de Vloot, soo in de Slavoensche, als andere talen was eenen Meester Christoffel Splindler, Slavoen van gheboorte. Ende op dat een yeder bekent zy, de meeninghe en eerlicke intentie, D'eerlicke intentie van de Heeren Staten, om de Vaert van China by Noorden om t'ontdecken. die sijn Excellentie ende de Heeren Staten ghehadt hebben, om dese Noordtsche Vaert 
{==24v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 te doen attenteeren, tendeerende tot geen ander eynde, dan alleenlicken om buyten prejudicie van alle andere Potentaten, ende natien te mogen becomen een vrye Vaert ende passagie, van by Noorden om, nae Chatay ende Chinen, om den Coophandel ende traffijcke deser landen, in alles te doen verstijven ende vermeerderen, tot welvaert van de Inwoonders ende Inghesetenen van dien , als oock om te verbreyden Godes glorie, met de vercondinghe van sijn heylich ende suyver onveranderlick Woordt, tot grootmakinghe sijnes heylighen Naems, etc. Soo ist dat ick alhier ghestelt hebbe, de Commissie ofte Instructie, die ons van de ghemelte Heeren Staten Generael der Gheunieerder Nederlantsche Provincien bestelt is, zijnde van woordt tot woordt, als volght:


Instructie voor Ian Huyghen van Linschoten, ende Françoys de la Dale, principale Commisen, vvaer nae sy hun sullen reguleeren in de Coninckrijcken van China, ende andere Coninckrijcken ende Landen, die besocht sullen vvorden by de Schepen ende Iachten, ghedestineert tot de Vayagie by Noorden-om, door de Vaygats, ofte Strate van Naβau.

IN den eersten sullen syluyden, I. nae dat Mr. Christoffel Splindler Slavoen, aen landt sal gheweest zijn, Instructie van de Generaliteyt, voor de Opper-Commissen, op de 2. Tocht na Vaygats. ende versocht hebben, of men aldaer sal moghen aencomen, hen te lande vinden by den Coninck, Gouverneur ofte andere Overicheyt aldaer, ende den selfden aenbieden, (van weghen dese Landen) alle vriendtschappe: ende openen de Conditie deser Landen, namelick, dat sy hen gheneeren van over Zee met alle Coninckrijcken ende Natien van de gheheele Weerelt, vriendtlick ende oprechtelick te traffiqueren, negotieren, ende handelen, hebbende daer toe vele commoditeyten van diversche soorten van coopmanschappen ende andersins.

	Item dat d'Overicheyt deser Landen, II. sekerlick gheinformeert wesende, dat men in de selve Coninckrijcken ende Landen oprechte handelinge, traffijcke ende negociatie was doende, goet ghevonden hebben, eenighe Schepen derwaerts te senden, onder goede ordre, policie ende gheregheltheyt, oock met eenighe waren, penninghen ende andere commoditeyten, om de handelinghe te beginnen, door sekere ghetrouwe ende vrome luyden, in de selve Schepen wesende, voor den welcken sy vrye toeganck aldaer sullen versoecken, ten eynde voorsz.

	Sullen versoecken dat tot vroome, III. ghetrouwe, ende oprechte ghestadighe handelinghe, traffijcke ende navigatie, tot gemeene welvaren van de selve Coninckrijcken ende dese Landen: Midtsgaders den Inghesetenen der selver, mach worden verstaen. Ende soo t'selfde aldaer goet ghevonden wordt, sullen verclaren dat men henlieden met een goede Ambassade ten selven eynde, met de eerste gheleghentheyt van meeninghe is te besoecken, indien henluyden sulcks aenghenaem soude wesen.

	Sullen aldaer moghen openen wat commoditeyten ende Coopmanschappen uyt dese Landen aldaer van tijdt tot tijdt sullen mogen worden ghebracht, IV. ende neerstelick ondersoecken, omme te verstaen wat Coopmanschappen ende goederen daer tegens by retour uyt de selve Coninckrijcken ende Landen sullen moghen worden ghetoghen, ende in dese Landen ghebracht.
V	Sullen van alle t'ghene op de Reyse passeert, V. so wel binnen Scheeps boort, in de opdoeninghe van de Landen, Havenen, ende alle andere gheleghentheyden, als van t'ghene te lande hen sal voorcomen, goede ende partinente noticie houden, om terstont op hare wedercomste by geschrifte den Heeren Staten Generael, van alles te doen goet ende getrou rapport. Aldus ghedaen ende ghearresteert in de vergaderinghe van de Heeren Generale Staten der vereenichde Nederlanden, in S'Graven-Haghe den xvj. Iunij Anno xvc.xcv. Sloeth .vs. ter ordeninghe van de voornoemde Heeren Staten.
C. Aersens. &c.


{==25r==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Aldus geordonneert zijnde is d'equipagie ende toerustinghe wat verlancksaem toegegaen, De toerustinghe van de Schepen is wat verlancksaem toe gegaen , en de oorsake waerom. door d'andere groote en wichtighe Landt-saecken, die hen daghelicks bejegenden, in sulcker voeghen, dat wy onse expeditie ende laetste afscheyt al volle laet bequamen, ende ons eensdeels half in waenhopen bracht, de Vaert (doort verloop van den tijt) tot volcomen effect te moghen brenghen: Hebben quade moet de Reys te effectueren, om datse laet te zeyl ginghen. Niet teghenstaende, hebbent met Godes hulpe aenghevanghen, ende zijn voor de tweede Reyse uyt Texel, van't Mars-diep, daer wy altesamen versaemt waren, t'zeyl ghegaen, zijnde den tweeden Iulij des Sondaechs smorghens, Iulius. An. 1595. An. 1595. met eenen oostelicken wint, ende comende buytens duyns in Zee, Gaen gelijckelicken uyt Texel t'zeyl voor de tweede mael, om haer gedestineerde Reys te beginnen. stelden onsen Cours noordt noordt-west, ende noorden ten westen aen, hebbende dien gheheelen dach ende aenvolghenden nacht een goede koelte ende voortganck.
	Den 3. des Maendaechs smorgens maecten onse gissinghe van 35. mijlen ghezeylt te hebben, hadden noch al een goede koelte ende voortganck, zijnde de wint van de zuyder ende wester cant, met een betrocken Hemel, doende noch de Cours van n.n. west, ende n. ten westen aen. Teghens den middach begonst het wat te stillen, loopende de wint naer't oosten, met een slappe koelte, gheduerende alsoo den gheheelen dach ende voor-nacht, des nae-middernachts liep de wint in het noorden.
	Den 4. des Dingsdaechs hadden noch de wint van uyt den noorden met schoon weer, deden onsen Cours van west ende west ten noorden aen, om dat wy niet hoogher zeylen mochten, maeckten onse gissinghe van te wesen op de hoochte van 56. graet, ghelijck wy int peylen van de Son daer nae bevonden: zeylden aldus den gheheelen dach ende aenvolghenden nacht, somtijdts west noordt-west, ende bywijlen noordt-west ten westen aen.
	Den 5. des Woensdaeghs hadden noch al t'selfde goedt weer ende slecht water, gheduerende de wint van uyt den noorden, zeylden noch west ende west ten noorden aen tot nae den middach: doen wenden wy't op den anderen boegh, op de Cours van n.o. ende n.o. ten noorden aen, zeylden aldus tot de middernacht.
	Den 6. des Donderdaeghs creghen wy eenen harden wint van uyt den noorden met een holle Zee, doende noch al de Cours als vooren, zeylende aldus den gheheelen dach ende aenvolghenden nacht.
	Den 7. des Vrydaeghs hadden noch al t'selfde weer ende wint, doende onse voorgaende Coursen van n.o. ende n.o. ten oosten ende bywijlen wat lagher: Teghens den avont begonst de wint dapper op te steken, comende met een hol water ende ruych weer, so dat wy alleen onse schoover-zeylen voeren mochten, gheduerende aldus den gheheelen nacht.
	Den 8. des Saterdaeghs in den dagheraet wendent weer op den anderen boegh, op de Cours van w. aen, gheduerende noch even ghestadich t'voorsz. ruych weer ende wint van uyt den noorden, dien gheheelen dach ende aenvolghenden nacht.
	Den 9. des Sondaeghs hadden een weynich beter weer, gheduerende noch den selfden noorden wint, wendent weer op den anderen boegh, doende onsen Cours van n. noordt-oost, ende noort ten oosten aen: Dit selfde weer duerden aldus den gheheelen dach, ende moesten des nachts weer onse Mers-zeylen in nemen, zeylende door't onweer met de schoover-zeylen alleen, den gheheelen nacht over, doende de Coursen als vooren.
	Den 10. des Maendaechs hadden noch al t'selfde ruych weer ende wint, doende onsen Cours als vooren, van n. noordt-oost, ende n. ten oosten aen: Nae den middach begonst het weer wat te bedaren, ende tegens den avondt wendent weer op den anderen boegh, zeylende zuydt-west ende zuydt-west ten westen aen, den gheheelen nacht over.
	Den 11. des Dingsdaechs creghen beter weer ende Sonneschijn, ende wendent des middaeghs wederom, doende onsen Cours noort ende n. ten westen aen, zeylden aldus tot teghens den avont, doen werdent weer wat stilder ende de wint liep wat noordelicker, soo dat wy maer noordt ten oosten ende noordt noordt-oost mochten aen zeylen, tot des morghens toe.
	Den 12. des Woensdaechs hebbende een slappen windt van uyt den noorden, wenden wy't weer in den morghenstont op den anderen boegh, altoos met goet weer ende slappe koelte, zeylden aldus tot den middach, doen begonst het gantsch stil te worden, loopende de wint daer nae in het zuydt-westen, beginnende allengskens op te koelen, waer mede wy onse rechte Cours ende wech vervolghden, ende begonst daer nae te reghenen, gheduerende alsoo bynaest den gheheelen nacht.
	Den 13. des Donderdaechs in den dagheraet liep de wint weer recht int noorden, beginnende met een ruych weer ende betrocken lucht, soo dat wy niet hoogher als west noordt-west mochten aen zeylen: Dit weer duerden aldus tot nae den middach, doen begonst het een weynich te bedaren ende op te claren: Teghens den avont liep de wint wat westelicker, waer mede wy't weder wenden op den anderen boegh, doende onsen Cours noordt-oost ten noorden ende noort noordt-oost aen: des nachts wordent gantsch stil, gheduerende alsoo tot s'morghens.
	Den 14. des Vrydaechs wat voor den middach creghen een slappe koelte van uyt den zuyt-oosten, waer mede wy onsen Cours weder recht noorden aen liepen: hadden des middaeghs int peylen van de Son, de hoochte van tsestich graeden min thien minuten: 60. graedt. zeylden aldus den gheheelen dach ende aenvolgenden nacht, met een goede koelte, loopende de wint daer nae int oosten.
	Den 15. des Saterdaeghs voormiddaechs, hebbende noch de wint van uyt den oosten, met de selfde koelte ende goet weer, saghen wy het lant van de Custe van Noorvveghen, Sien het landt van Noorweghen, Kijn, en Stat. daer seven ofte acht mijlen van af wesende, ende was naer onse gissinghe Kijn, ende den hoeck Stat gheheeten, gheleghen op een en tsestich graden ende daer ontrent: deden noch onsen selfden Cours van noort ende noorden ten oosten aen. Teghens den avondt wordent mistich, doncker en reghenachtich weer, ende begonst soo te 
{==25v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 waeyen, dat wy alleen onse Schoover-zeylen voeren mochten, comende met een dapper hol water, duerden aldus den gheheelen nacht over.
	Den 16. des Sondaeghs geduerde noch al t'selve ruych weer ende harde windt, met een seer hol water, wesende de windt uyt den noort-oosten, soo dat wy maer noort noort-west mochten aenzeylen, gheduerende aldus tot in den nacht-stondt, doen begonst de windt wat te cesseeren, loopende weder nae't zuydt-oosten, doch behielden even wel t'holle water, dat ons dapper faxeerden, zeylden aldus den gheheelen nacht, hebbende altemets reghen, zijnde de windt bywijlen wat oostelicker.
	Den 17. des Maendaeghs was de wint noch van uyt het oosten, ende somtijdts wat zuydelicker, met een weynich tijdts goet weer, gisten ons des middaeghs te wesen op de 64. graet, 64. graet. of daer ontrent, des naemiddaeghs wordent weder doncker reghenich weer, beginnende de wint teghens den nacht weder op te steken, soo dat wy onse Mers-zeylen moesten in nemen, zeylden aldus den gheheelen nacht, altoos met een hol water.
	Den 18. des Dingsdaeghs hadden noch al de wint van uyt den oosten ende zuyen, gheduerende even ghestadich t'holle water ende reghenich weer, deden onsen Cours als vooren, van noort noort-oost aen, altemets wat noordelicker, en bywijlen wat zuydelicker, nae't varieeren van de wint, creghen daer nae een claer weer ende Sonne-schijn, hadden des middaeghs de hoochte van 66. graet min 10. minuten, 66. graet. vervolghden onsen wech als vooren, zeylende aldus tot in der nacht, doen liep de wint weer int noorden, soo dat wy maer west noordt-west mochten aenzeylen, beginnende weder soo hart te waeyen, dat wy alleen onse Schoover-zeylen voeren mochten.
	Den 19. des Woensdaeghs hadden noch al t'selve ruych weer, met eenen natten mist, en harden wint van uyt den noorden, Stormweer. zeylden noch al de Cours van west noordt-west aen, by de windt heen, met onse Schoover-zeylen alleen, hebbende een hol water, teghens den nacht begonst het soo te stormen ende t'onweeren, dat wy maer ons groot Schoover-zeyl ter halver Mast mochten op voeren, ende hadden eenen grooten overlast van de Zee, teghens den dagheraet liep de wint nae't west ende west ten zuyen, gheduerende noch even ghestadich t'voorseyde quaet weer.
	Den 20. des Donderdaeghs hadeen noch al t'voorsz. quaet ende reghenich weer, met een holle Zee, geduerende den geheelen dach tot in der nacht, doen begonst het een weynich te bedaren, so dat wy weder onse ander zeylen voeren mochten, zeylden aldus den gheheelen nacht, met de selfde wint van west zuydt-west, doende onsen Cours noordt-oost aen.
	Den 21. des Vrydaeghs zeylden noch al met den selfden goeden windt, onsen voorsz. Cours van n.o. aen, hadden des middaeghs de hoochte van 70. graet min 10. minuten, 70. graet. zeylden aldus den gheheelen dach met een slappe koelte, teghens den avondt wordent gantsch stil, gheduerende den gheheelen nacht over, met weynich ende variabele winden.
	Den 22. des Saterdaeghs hadden noch goet schoon weer ende stilte, met een slecht water, ende altemets variabele koelte, maer teghens den avondt begonst het wederom te waeyen van uyt den noorden, loopende daer nae int noordt-oosten, met een goede koelte, soo dat wy maer oost zuydt-oost, ende zuydt-oost ten oosten mochten aenzeylen, wesende recht in de wint, zeylden aldus den gheheelen nacht.
	Den 23. des Sondaeghs hadden noch de wint van uyt het noordt-oosten met een harde koelte ende ruych weer, soo dat wy alleenlicken met onse Schoover-zeylen zeylen mochten, doende onsen Cours als vooren. Teghens den avont quamen wy dicht aen't landt, t'welcke was, na onse gissinghe, T'Eylandt ende omligghende clippen van Loeffoet, Loffvoet. lach noch hier en daer in de hoolen met sneeu bedeckt. Wenden't alhier weder van't landt af, t'Zeewaerts in, doende onsen Cours noordt noordt-west aen, zeylden aldus den gheheelen nacht met het selve ruych weer ende windt.
	Den 24. des Maendaeghs hadden noch al t'selfde weer ende windt, doende onsen Cours als vooren, des naemiddaeghs soo quam ons een Schip int ghemoedt, Ghemoeten een Schip dat uyt de Witte Zee quam, en na Hollandt wilde wesen. t'welcke wy daer nae int spreken, verkenden, ende hoorden t'Amsterdam t'huys, comende uyt de Witte Zee. Wy wierpen hem eenen brief toe, den welcken tusschen beyden over boort in Zee viel, door dien dat het quaet weer was, en den anderen qualick dorsten ghenaken, waer mede wy ghedwonghen waren, van een te scheyden, elck sijns weeghs. Wert teghens den nacht gantsch doncker, mistich, ende vochtich weer, gheduerende alsoo den gheheelen nacht over, met den voorsz. oostelicken windt.
	Den 25. des Dingsdaeghs gheduerden noch al den gheheelen dach t'selfde mistich weer ende oostelicken windt, deden als noch onsen Cours van noorden ende noorden ten oosten aen, den geheelen nacht over.
	Den 26. des Woensdaeghs creghen een schoon claer helder weer ende Sonne-schijn, met een slecht water, en cleyne koelte van uyt den oosten, en variabel, hadden des middaeghs de hoochte van 71. graet, 71. graden. ende haddent ghewent op den boech van't zuydt-oosten ende zuyden, tot teghens den avondt, doen liep de windt wat zuydelicker, soo dat wy't wederom wenden, doende onsen Cours van oost noordt-oost, ende oost ten noorden aen, gheduerende noch t'selfde schoon weer, ende slappe koelte, maer in der nacht (al hoe wel dat de Son niet onder en ginck) liep de wint weer oostelick.
	Den 27. des Donderdaeghs was de windt weer recht oost waeyende, met een goede koelte, ende helder schoon weer en Sonne-schijn, hadden des middaeghs de hoochte van 71. graden en twee derde deelen, 71. graden en twee derde deelen. deden onsen Cours van noordt noort-oost, ende noordt-oost ten oosten aen, ende somtijdts wat noordelicker en oostelicker, nae't varieeren van de windt, zeylden aldus den gheheelen nacht over, en begonst soo hart te waeyen, dat wy alleen de Schoover-zeylen voeren mochten. 
{==26r==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Den 28. des Vrydaeghs gheduerden noch al den harden windt, met een seer hol water, ende donckerachtich weer, wendent op den anderen boegh, doende onsen Cours van zuydt zuydt-oost, en zuyden ten oosten aen, den gheheelen dach over, teghens den nacht begonst het wat te bedaren, gheduerende even ghestadich t'doncker, en somtijts mistich weer, zeylden aldus den gheheelen nacht, altemets met een weynich stilten.
	Den 29. des Saterdaeghs hadden een weynich tijdts stilte, doch begonst terstondt weder op te koelen uyt den noordt-oosten, Hijsten onse Mers-zeylen weer op, doende onsen Cours van zuyt-oost ten oosten, ende o.z.o. aen, gheduerende noch al t'selfde mistich, vochtich, vuyl, en doncker weer. Teghens den nacht begonst het een weynich te stillen, doch behielden altoos een hol water. Wy saghen den selfden dach eenen uytnemenden grooten dooden Walvisch, met den buyck om hooch drijven. Sien een grooten dooden Walvisch met de buyck om hooch drijven.
	Den 30. des Sondaeghs hadden meestendeel stilten, en somtijdts, doch niet veel, variabele koelte, ende altoos een betrocken lucht, hadden noch al een hol water, saghen veel Walvisschen hier en daer door't water spelen, Sien veel Walvisschen int water spelen. teghens den avondt creghen eenen noorden windt, met vochtich weer, deden onsen Cours oost ende oost ten noorden aen, en bywijlen zuydelicker: Ontrent noorder Son liep de wint weer int oosten, met een goede koelte, ende schoon claer weer.
	Den laetsten des Maendaeghs gheduerende den selven oosten windt, tot ontrent des middaeghs, doen wordent weer gantsch stil, ende daer nae mistich, hadden des middaeghs de hoochte van de Son op 71. graet, 71. graet. hebbende altemets, doch niet veel, zuyt ende zuyt-westen wint, altoos met een hol water van uyt den oosten, teghens den avondt wordent weer stock stil, gheduerende even ghestadich den voorsz. mist.
	Den eersten Augusti des Dingsdaeghs in den morgen-stont creghen eenen westelicken wint, Augustus. met een mot-reghen, beginnende allengskens met een moye koelte, des naemiddaeghs wordent schoon, ende altemets claer weer, zijnde de koelte teghens den avont wat slapper, beginnende t'water oock wat slechter te worden, deden onsen Cours van oost ende oost ten noorden aen, wiert daer nae weer stil, gheduerende meest alsoo den gheheelen nacht over.
	Den 2. des Woensdaeghs, begonsten in den dagheraet landt te sien, Crijgen t'lant weer int gesicht. ende een weynich daer nae, liep de wint weer int oosten, beginnende met een moy Top-zeyl op te koelen, zijnde een schoon weer, zeylden den gheheelen dach zuydt zuydt-oost, ende zuydt oost ten zuyden op't landt aen, tot teghens den nacht, doen wenden wy't daer weer van af, op den boech van't noorden t'Zeewaerts in, quamen dit lant te verkennen, ende was naer onse gissinghe, t'Eylandt ende omligghende clippen van Trompsout, d'Eylanden van Trompsout. gheleghen ontrent 40. mijlen by westen de Noordt-caep, lach noch hier en daer in de dalen ende holen met sneeu bedeckt, worden des nachts weer gantsch stil.
	Den 3. des Donderdaeghs cregen weer des morghens eenen westelicken, doch slappen wint, welcke duerde met weynich koelte, tot des middaeghs, doen wordent reghenich mottich weer, loopende de wint int noorden, ende daer nae int noordt-oosten, waeyende met een goede koelte, doch een slecht water, liepen oost ende oost ten zuyen, langhes de wal heen, tot ontrent twee mijlen daer van af, sonder eenich achterdencken, hebbende t'Schip eenen harden voortganck, waer mede wy onvoorsiens gheraeckten met onse voor-steven op een blinde clippe, Ian Huygens Schip raect op een blinde clippe, int zeylen langes de wal vast, doch raken daer met Gods hulpe weer af. soo dat wy vast bleven sitten, stootende t'hout daer de steven met ghevoert was, aen spaenderen daer af, waer mede wy in grooter verbaestheyt bleven, loopende eenighe van den onsen terstondt nae de pomp, doch vonden t'Schip noch goet en dicht, ende door dien datter een goede stroom langes de Custe heen liep, maectet ons Schip een weynich te draeyen, in voeghen, dat het overstaech raeckten, waer mede wy weder eenen moedt greepen, ende maeckten soo veel, dat het Schip onder zeyl quam, ghevende int afgaen, een paer cleyne stooten, waer door wy kennelicken saghen, dat ons Godt de Heere daer ooghen-schijnlicken weder af hielp, ende alle dinghen ten besten keerden, waerschouwende d'ander Schepen die op de selfde Cours daer op gheloopen souden hebben, maer door ons (ende Gods voorsienicheyt) gheadverteert zijnde, wendent met ons op den anderen boech t'Zeewaerts daer van af. Dese verborghen clippe leyt nae onse gissinghe ende vermerckinghe, ontrent acht mijlen of daer ontrent, Verborghen clippen geleghen by de Eylanden Trompsout die seer periculeus zijn. by oosten t'Eylandt van Trompsout, twee ofte anderhalf mijl van't landt af, verborghen onder t'water, daer tot noch toe ons wetens noyt kennisse afgheweest is, en is te bedencken, datter noch wel meer moeten ligghen, waer door het ons een goede waerschouwinghe sal wesen, de Custe ende t'landt beter te schouwen, en ons soo veel niet te vertrouwen op de Pas-caerten, die doch meest uyt hooren segghen ghemaeckt zijn, doch is ons (Godt lof) ten besten vergaen, hoopende dat het Schip daer gheen letsel af hebben sal, dat te beduyden heeft, de wint liep daer weder oostelick en in der nacht wat zuydelicker, soo dat wy den gheheelen nacht onsen Cours deden van noordt noort-oost, noort-oost, ende daer nae oost noordt-oost aen, met een goede koelte ende voortganck, by de windt heen.
	Den 4. des Vrydaeghs hadden eenen zuydt-oosten windt, met een goede koelte, doende onsen Cours als vooren, van oost noordt-oost aen, en somtijdts wat oostelicker, nae't varieeren van de windt, des middaeghs begonst het wat stilder te worden, hadden een seer schoon weer ende heldere Sonne-schijn, desen nacht was het een claer stil, schoon, ende warm weer, ende ick merckten de Son, welcke ginck int noorden ten westen onder, De son gaet noorden ten westen onder, ende comt een uyr daer nae weder te voorschijn, zijnde in de contreye van t'Eylandt Stappen. zijnde ontrent een uyr wech, doen quam hy weder voor den dach, dit was in de contreye van recht teghens over den hoeck van't Eylandt van Stappen, ontrent vier ofte vijf mijlen daer van af, alwaer wy laghen en dreven met de stilte. Desen Hoeck van Stappen, leyt met de Noordt-caep oost ende west, wel ontrent veerthien ofte vijfthien mijlen verscheyden. 
{==26v==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Den 5. des Saterdaeghs creghen weer een goede koelte, van uyt den z.o. ende liep daer na wat zuydelicker, deden onsen Cours van oost ende oost ten zuyden aen, en bywijlen wat noordelicker, nae't varieeren van de windt, was een warm, schoon Soomers weer. Teghens den nacht quamen met de Noort-caep over een. Comende by de Noort-caep sien twee zeylen, het welcke Noorluyden waren, die met Stockvis nae Berghen wilden. T'landt was gantsch sonder sneeu aen te sien: saghen des voormiddaeghs twee zeylen langhes de wal, nae ons toe comen, wy hoopten dat het van onsen Lants-luyden uyt de Witte Zee gheweest souden hebben: Waerom ick eenen brief ghereedt maeckte, om van ons tijdinghe naer huys te schrijven, en hun die met te gheven: Maer sy hielden hun soo dicht onder de wal, dat wy haer niet bezeylen conden, waer door wy quamen te verkennen, dat het Noorluyden waren, die om desen tijt nae Berghen met Visch varen: Des naemiddaeghs saghen noch een ander van de selve slach, doende den selven Cours, teghens den avondt begonst het wat stilder te worden, zijnde de wint noch aen de zuyer-cant, doende onse Coursen als vooren, in der nacht liep de windt int z.o. ende begonst hart te waeyen, hadden alle dese daghen een holle Zee van uyt den oosten.
	Den 6. des Sondaeghs begonst het eenen grooten storm te waeyen, Tempeest. uyt den zuyt-oosten, ende hadden een seer verbolghen hol water, creghen van gelijcken eenen grooten mist, met doncker, kout, vochtich weer, zeylende aldus de Cours van oost ende oost ten noorden aen, quam ons t'Amsterdammer Schip van Willem Barentsz. (zijnde te loefwaerts) op't lijf zeylen, T'Amsterdammer Schip comt met een grooten storm Ian Huygens Schip aen boort, zijnde beyde in groot perijckel van blijven, doch raken noch met genoech schade, van den anderen. sonder dat wy't mochten weeren, ende hoe wel wy hem toeriepen, aen te loeven, om ons te schouwen, niet teghenstaende, hieldent draghen, in sulcker voeghen, dat sy ons met de voor-steven van achteren op onse zijde van't Stuer-boordt aen quamen, met sulcken ghedruys, dat wy voor ghewis en voorseker meenden, beyde ghesoncken souden hebben, brack onse vertuyninghe, boven by't Compagnie, soo dat de Besaens-mast om viel, smijtende int vallen de Schippers Koy in de Koywt aen stucken, eyndtlicken, quam ons daer na met keeren en swayen, by't Gallioen, t'welcke van ghelijcken aen stucken, ende gantsch af brack, in summa, meenden sonder remissie beyde te gronde ghestooten souden hebben, nae't aen te sien was, sonder hoope van yemandt te moghen salveeren, door't harde onweer en verbolghen water, dan Godt de Heere, die onser ontbarmde, maeckte dat wy weder, (sonder te weten hoe) van den anderen gheraeckten, sonder dat ons Schip onder water eenighe schade ofte letsel (dat wy vermercken conden) hadden, dan alleenlicken boven water, als gheseyt is, zijnde t'Amsterdammer Schip van ghelijcken op deselve plaetsen beschadicht, als wy, te weten, t'Gallioen af, de Besaens-mast om verre, ende by't Compangie aen stucken ghebroken, in alles als wy, so dat men qualick soude seggen, wie de meeste schade hadde, dat genoech om te verwonderen is, ende door de verbaestheyt weten qualick, hoe wy noch soo weder van den anderen raeckten, Waerom wy Godt de Heere niet ten vollen moghen dancken, van soo merckelicken en onghesienen verlossinghe en behoudenisse. Dit was de tweede reyse, dat hy ons aen boordt gheweest hadde: Hoe wel dat d'eerste mael in stilten was, en dat wy hem met stocken en staven afweerden, waer aen wy ghenoech moghen aenmercken, De Schepen verliesen haer dickwils door quade toesicht van den anderen niet te willen schouwen. dat door dusdanighe ongheregheltheyt ende quade opsicht, de Schepen dickwils den anderen in de grondt zeylen, daer men daer nae tael noch teycken af comt te vernemen, ghelijck het met ons ghebeurt souden hebben, soo Godt soo miraculeus niet verhoedet hadde, ende behoorde wel een waerschouwinghe te wesen, voor andere, om beter opsicht ende wacht te houden, malcanderen te mijden en te schouwen, dewijle dat de Zee breedt ende wijdt ghenoech is, want van dicht by een te loopen, en can doch nemmermeer gheen profijt comen, als daghelicks ghenoech tot groote schade ende achterdeel ondervonden wordt, namelicken, met hart en onstuymich weer. Waren dien gheheelen dach besich onse Besaens-mast weder op te rechten, die noch gantsch en heel was, Zijn besich om de Schepen weder van de gheleden schaden te repareeren. ende hielpen het Gallioen, soo wy best mochten met winden en bewoelen, in summa, dat wy't soo verre brachten, dat wy weder zeylen en vloot houden mochten, hoe wel dat het weer niet veel plaetse gaf veel zeylen te moghen voeren.
	Den 7. des Maendaeghs gheduerden noch al t'onweder ende hol verbolghen water, zijnde de wint van uyt den oosten, met een betrocken koude locht, haddent gewent op den anderen boech, doende onsen Cours z.z. west, ende daer nae z. ende z. ten w. aen, Teghens den middach saghen een Schip, van achteren op ons aen comen, doende den selven Cours als wy: Comen met een Enchuyser Schip te spraeck dat na de Witte Zee wilden en van daer na Venetien. Wy vermoedden dat het een Hollandts Schip was, dat nae de Witte Zee wilde wesen, het welcke wy daer nae quamen te verkennen, ende te spreken, ende was Iacob Iochemssz. van Enchuysen, die nae de Witte Zee bevracht was, zijnde veerthien daghen nae ons uyt Texel ghezeylt. Teghens den avondt quamen weer op't landt aen, ende was noch al de Noordt-caep, wendent weder daer van af, t'Zeewaerts in, noordt-oost ende noordt noordt-oost aen, gheduerende t'selfde hart weer den gheheelen nacht over.
	Den 8. des Dingsdaeghs hadden noch al den selfden oostelicken windt, maer was beter, doch kout weer, en teghens den middach wendent weer nae't landt toe, doende onsen Cours z.o. ende z.o. ten z. aen, en daer nae z. ten o. ende z. tegens den nacht wordent weder doncker vochtich weer.
	Den 9. des Woensdaeghs hadden noch al eenen oosten wint, ende doncker vochtich kout weer, saghen des morgens een vreemt zeyl onder onse Vloot comen, t'welcke wy daer nae quamen te verkennen, ende was T'Yseren Varcken van Amsterdam, dat nae de Witte Zee wilden, zijnde in onse Compaignie uyt Texel gheloopen, en by Loeffoet van ons versteken. Een weynich daer nae, quam ons een Noorman) die nae Berghen wilden) teghens, zeylende voor de wint, door onse Vloot heen, sijnen Cours westwaerts aen. Ontrent des middaeghs quamen weder by't lant, ende was een weynich by oosten de Noordt-kijn, Noort-kijn. alwaer wy't weder van af wenden, met onse 9. Schepen 
{==27r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 in Compagnie, doende onsen Cours t'Zeewaerts in, noordt n.o. aen, op de selfde tijdt quam daer weer een ander zeyl op ons aen, Ghemoeten een Enghels Schip dat uyt de witte Zee quam. zeylende westwaerts voor de wint heen, ende liet Enghelsche vlaggen waeyen, waerom wy gisten dat het Enghels-Man was, die uyt de Witte Zee weder nae huys toe wilden: Hielt hem wat van onse Vloot af, sonder ons te verspreken, zijnde in corter tijt weer uyt het ghesicht.
	Den 10. des Donderdaeghs hadden noch eenen oosten wint, ende somtijdts z. oost den gheheelen dach over, met een betrocken hemel ende kout weer, wendent des morgens weer nae't landt toe, doende onsen Cours zuydt-west ende zuydt-west ten zuyden, ende daer nae zuyden, en zuyden ten westen aen, zeylende aldus den gheheelen dach sonder landt te sien, tot des nachts, doen quamen wy weder by't landt, welcke was een weynich oostelicker, als daer wy't des voorigen daeghs afghewent hadden, wendent daer van af t'Zeewaerts in, beginnende de wint hart te waeyen noch uyt den oosten, met een holle Zee en verbolghen water.
	Den 11. des Vrydaeghs, gheduerende noch al den harden oosten wint met een mistich kout vochtich weer, en seer hol water, deden onsen Cours t'Zeewaerts in, tot over den middach, doen wenden wy't weer nae't landt toe, ende deden onsen Cours zuyt-oost ende zuydt-oost ten oosten aen, om dat de wint wat noordelicker was, gheduerende aldus t'ruych weer, den gheheelen dach ende nacht over, altoos mistich reghenachtich kout.
	Den 12. des Saterdaeghs worden het gantsch stil, zijnde even wel vochtich en mistich doncker weer, en hol water, tot ontrent des middaeghs, doen creghen wy een slappe koelte uyt den westen, comende altemets met een blenck van claerheyt, soo dat wy't landt aen stuerboort quamen t'ontdecken, alhoewel dat wy daer wel 7. of 8. mijlen van af waren, t'docht ons in de verthooninghe ende opdoeninghe t'landt van Kegor ofte t'Visschers Eylandt te wesen, Kegor alias t'Visschers Eylandt. niet tegenstaende, dat wy in onse zeylagie soo verre niet en gisten te wesen, behielden noch al den mist, die uyt het westen met vlaghen overdreef, met weynich wints, gheduerende even ghestadich de hollicheyt van de Zee-baren uyt den oosten, deden onsen Cours oost ende oost ten zuyen aen, zeylende aldus den gheheelen nacht over, altoos met een slappe koelte ende somtijdts stilten.
	Den 13. des Sondaeghs hadden een poos stilte, en creghen een slecht water, loopende de wint daer nae int noorden, en bywijlen wat westelicker, deden onsen Cours oost ende oost ten zuyden aen, was een overtrocken hemel, en somtijdts mistich, maer niet veel, drijvende met vlaghen over. Alhier scheyden de twee Schepen, Scheyden van de schepen die nae de witte Zee wilden. te weten Iacob Iochemssz. ende t'Yseren Varcken, van ons nemende haren Cours na de Witte Zee toe, Saghen van ghelijcken de selfde dach een zeyl achter in ons water comen, doende de selfde Cours als wy, gistent een Hollandts Schip te wesen, dat nae de Witte Zee wilden. Wy zeylden aldus den gheheelen dach ende aenvolghenden nacht met een passelicke koelte.
	Den 14. des Maendaeghs hadden noch al eenen noordelicken wint, en somtijts wat westelicker, met een slecht water, en een goede koelte, zijnde vochtich ende mistich kout weer, deden onsen Cours als vooren, van oost en oost ten zuyden, ende somtijdts oost zuydt-oost aen, begonst op den dach wat meer te koelen, met een harden voortganck, zeylden aldus den gheheelen dach, altoos mistich en doncker kout weer.
	Den 15. des Dingsdaeghs was de wint noch uyt den noorden, waeyende een goede koelte, met licht en kout weer, deden onsen Cours als vooren, van oost ten z. ende oost zuydt-oost aen: Hadden des middaeghs een weynich claerte, so dat wy de Son peylden, vonden de hoochte van 71. graet schaers, 71. graet. zeylden aldus den gheheelen dach ende nacht over met de selfde gheduerende koelte.
	Den 16. des Woensdaeghs, hadden een wackere koelte van uyt den noorden ende noordt-westen, loopende altemets wat welicker, comende met vlaghen van overdrijvende stof-reghen, wierpen des naemiddaeghs t'loot uyt, ende vonden de diepten van 63. en 64. vademen, 64. vaem diepten. hadden eenen harden voortganck, oock een koude locht, deden altoos onsen Cours van oost ten zuyden ende oost zuydt-oost aen, zeylende aldus den gheheelen nacht, wierpen somtijdts t'loot uyt, vonden altemets min, bywijlen meer, als de voorsz. diepten wasighe gront, t'water begonst alhier seer grondich, ende doncker groen te sien, ende en was niet te zout, maer brack.
	Den 17. des Donderdaeghs hadden een moy schoon weer en slappe koelte van uyt den noorden, en bywijlen wat oostelicker, en somtijts wat westelicker, was soo schoonen dach weers, als wy in langhen tijdt gehadt hadden, doch even wel een koude locht, quamen teghens den middach by een groote streeck ijs, Comen by een groote streeck ijs. dat vast aen een lach, streckende noorden opwaerts, soo verre als men beooghen conde, zijnde op sommighe plaetsen gantsch vol en dicht, sonder dat wy daer een eyndt af sien mochten, dan van boven uyt de Mers ende Stenge, sach men hier en daer, daer over heen, scheydtsels en plaetsen van water, was altemael vlack en niet te hooch ijs: Wy gistent te wesen 12. 13. mijlen van't landt van Noza-Zembla, 12. 13. mijlen van Nova-Zembla. ontrent 25. oft 30. mijlen by noorden de Straet van Nassau. T'water was seer slecht, namen alhier onsen Cours langhes t'ijs heen, onsen wech voortaen. Zeylen langs t'ijs heen over de 25. mijlen. Peylden des middaeghs de hoochte van de Son, ende vonden 70. graet 30. minuten, 70. graet 30. minuten. zeylden aldus den gheheelen dach ende nacht langhes t'ijs heen, wel over de 25. mijlen weeghs, lach soo dicht ende eenparich in de streckinghe, ghelijck of het een Custe van landt geweest hadde, t'welck ons ghenoech verwonderde, ende in wanhopen stelden, van onse Reyse te moghen volbrenghen, vreesende voor noch meer ijs, in de ander Zee te vinden, begonst in der nacht wat harder te koelen, loopende de wint int noorden, en daer nae int n. oosten. Wy deden onse Coursen altoos langes t'ijs heen, z.o., z.z.o., zuyen, ende daer nae z.w. aen, ghelijck als hem t'ijs streckende was, aen't backboordt van ons af. Wy loodent altemets eens in der nacht, 35-30. ende 24 vamen diepten by't ijs. vonden eerst 35. daer na 30. vaem, 
{==27v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 ende in den morghen-stondt 24. vaem diepten, al eenparighe wasighe gront.
	Den 18. des Vrydaeghs, zeylende aldus langhes t'ijs heen, met eenen noort-oosten kouden wint, siende datter gheen eyndt af en quam, resolveerden eyndtlicken een gat daer door te booren, want begonst hem allengskens te scheuren en aen schossen te drijven, alwaer wy't door heen jaechden, Zeylen door t'ijs heen. een goede poos o.z.o. ende z.o. ten o. aen, tot dat wy weder in een claer water quamen, daer sonderling gheen ijs en was, dan hier en daer een schos, en drijvende stucken, waer mede wy weder wat beter moets cregen, settende onsen voorsz. Cours voortaen, met de merszeylen op. Creghen alhier een mist, maer dreef terstondt weer over, wordende t'weder wat claerder, met een ruymer wint, hebbende een goede koelte ende voortganck, om dat het water seer slecht was, Seer slecht water by't ijs. door oorsake van t'ijs, wierpen teghens den middach weder t'loot uyt, ende vonden de diepten van 20. vaem, en wat nae den eten 17. vaem. Hadden des middaeghs de hoochte van de Son op 70. graet juyst, t'welcke nae onse rekeninghe soude wesen 12. 13. mijlen by noorden de Straet van Nassavven, 70. graden 12. 13. mijlen by noorden de straet van Nassau. daer wy nae onse gissinghe, ende de diepten, niet verre mochten afwesen: Wat nae den middach, docht ons landt recht voor uyt te sien maer verdween daer nae weder. Gemoeten noch altemets een deel schossen ijs, maer dreven hier en daer verscheyden van den anderen, waerom ons gheen swaricheyt en gaven, gisten dat het selfde ijs uyt het gat ofte de Straet quam, uyt de Tartarische Zee, met den n.o. wint, ghelijck wy t'Iaer voorleden ooghenschijnlicken ghesien hadden, daerom beduchten daer noch meer ijs te vinden, ende schijnt alhier een langhe en seer harde nae-winter gheweest te hebben, want wy t'Iarent om dees tijdt, int wederom comen, daer gantsch gheen ijs meer ghewaer en worden, daerom is goet te considereeren, dat het eene Iaer t'ander niet en stelt, gelijck als in ons landt: even wel, is noch ghenoech en vastelicken te ghelooven, dat het selfde altesamen met de stormen van den Herfst, noch breeckt en verdwijnt: Hoe wel hier nae qualick te wachten is, voor de ghene, die de dagen ende t'licht ghebruycken moeten, ende den tijdt waer nemen, etc. Een tijdt aldus met clare Zee, en open water ghezeylt hebbende, dat wy meenden nu ymmers geen ijs meer vinden souden, zijn wy teghens den avondt by soo grooten menichte van ijs ghecomen, Ghemoeten weder een groote menichte van ijs, daer sy door heen zeylen. dat het een verschricken om sien was, t'welcke hem streckende was van't noorden naer't zuyden, sonder daer eyndt af te moghen sien, zijn daer, niet tegenstaende, weder op Gods ghenade doorghejaecht, want was een seer schoon en goet weer, loopende aldus met loeven en draghen eenen langhen tijdt, daer door heen, tot in de voornacht, doen quamen wy weder in een claer water, doch even wel ghemoetende noch hier en daer drijvende schossen. Creghen op den selfden tijdt t'landt int ghesicht, ende quament te verkennen, Comen by de Eylanden van Mauritius, ende Orangien, etc. dat het waren d'Eylanden van Mauritius, Orangien, ende t'landt van Nieu-VValcheren, waer mede weder wat verquickt worden, ende comende in der nacht, ofte om te segghen, nae de wester Son, creghen weder een weynich verheffent water, t'welcke ons een seker teycken dochte te wesen, datter gheen ijs meer voor handen was, dat ons gheen weynich troost gaf, blijvende even wel met noch ghenoech sorghen van't contrarie. Deden onsen Cours van dese Eylanden af (die ontrent drie mijlen aen stuerboort in de ly, van ons bleven) o. ende o. ten n. aen, om ons van de noordelicke winden te versekeren, die soo't schijnt, hier meest regneeren, met de ooste winden, ghelijck wy op d'eerste, als nu oock op dese Reyse, ondervonden hebben.
	Den 19. des Saterdaeghs in den dagheraet, quamen wy voor de Straet van Nassau, Comen voor de straet van Naβau, die sy met ijs beset vinden. alwaer wy weder soo groote menichte van ijs vonden, dat het gantsche gat scheen ghestopt te ligghen, tot so verre als men t'Zeewaerts in beoogen conden, in voeghen, dat het scheen gantsch en t'eenemael ghelijck een vaste landt te wesen, dat seer ijselick om sien was, waer door wy niet en wisten wat ons te doen stont, doch zijn eyndtlicken gheresolveert daer door te booren, tot onder t'Afgoden Eylandt ofte Hoeck, Loopen tot onder den Afgoden Hoeck, alwaer sy't anckerden. daer een weynich claer water was, door dien dat het uyt de ganck van de stroom was, alwaer wy't setten, om t'ondersoecken wat uytcomste wy mochten vinden, daer wy nu seer weynich moet toe hadden, gesien dat den tijdt begonst te verloopen, en dat wy't soo contrarie en verscheyden van't ander Iaer vonden. Laghen alhier op de Ree, makende t'ijs voor ons heen, te weten westwaerts t'Zeewaert in, van't eene landt tot het ander, een beslooten rinck, in sulcker voeghen, dat men daer gheen water over heen, noch oopen door sien conde, ligghende aldus in een Vuyck, dat niet sonder perijckel ende vreese te bestaen is, doch t'scheen dat den tijdt, ende om onse eere te betrachten, ons alsulcks dwong, dat met gheduldicheyt t'ondersoecken, op dat het van onsent weghen niet en mochte ghebreken, soo veel ons doenlick ende lijdelick was, om de Voyagie (soo verre alst Godt de Heere toelaet) t'achtervolgen, want tegens sijnen wille, ende sonder sijn bystant, en is niemandt machtich yets uyt te rechten. Wy hadden desen dach noch eenen kouden noordelicken windt, ende een goede koelte, doch met een claer ghesicht, zijnde de windt somtijdts wat oostelicker, ligghende aldus op de voorsz. Reede, soo liep daer ghestadich een groote menichte van ijs uyt de Straet, waer door t'ijs, dat voor uyt lach, vermeerden en gantsch dicht en vol werdt, so dat het daer door sijnen loop weder int ronde dede, van't eene landt nae't ander, en soo weder op onse Schepen aen, in voeghen, dat wy ghedwonghen worden, en niet sonder perijckel, ons anckers te lichten (wesende in der nacht) ende t'zeyl te gaen, Worden van't ijs gedwongen haer lig plaetse te verlaten, ende in een Wijc dicht aen de Wal te loopen, om de Schepen, so veel mogelic was te barghen. hoe wel wy weynich spatie hadden om te ruymen, zeylende aldus op Gods ghenade, en met ghenoech verbaestheyt, in een wijck die aen de noort-zijde van de Straet leyt, niet verre van daer wy laghen, alwaer wy, met het loot in de handt, op aen liepen, onder t'beschutsel van een punt, daer wy't weder anckerden. Alhier waren wy soo ons dochte uyt de stroomen, ende met desen noorden wint wat versekerder van ijs te moghen becomen, doch van westelicke ende zuyden winden en was het niet onghesien, perijckel te passeeren. Wy 
{==28r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 onthieldent alhier den gheheelen nacht met beter rusten, sonder eenighen aenstoot van ijs, hoe wel dat den beslooten ring van't ijs, allengskens dichter ende meerder werdt, in somma dat wy daer weynich, ofte gantsch gheen oopen saghen, om daer weer te moghen uyt comen.
	Den 20. des Sondaeghs, hadden noch al eenen noordelicken windt ende overtrocken hemel, met een kout weer, ende somtijts sneeuvlaghen en haghel, Vlagen van sneeu ende haghel. daer waren sommighe van onse gasten aen lant gegaen, te weten, op Vaygats, loopende tot aen de west-zijde van't lant, om aldaer te besien de gestaltenis ende gelegentheyt vant ijs, bevonden dattet nae't zuyen, ende z.w. tot by't westen, over al vol en dicht lach, sonder eyndt daer aen te sien, streckende alsoo tot aen de noordt-zijde van het gat ende de eerste incomste, soo dat wy daer rondtsom in besinghelt laghen, Liggen rontom int ijs besinghelt. dreef altoos heen en weer met de wint ende stroomen, sonder dat wy daer eenighe verminderinghe aen conden vernemen. Aen de voorseyde west-zijde saghen de gasten een Rusche Lodding ligghen, Vinden een Rusche Lodding, aen de west-Custe van Vaygats, die door t'geruchte van't schieten de vlucht gaven. ende door dien dat sy gheluydt van schieten hoorden (om dat den Ammerael schoot ons aen boort te hebben) soo zijn sy terstondt t'zeyl ghegaen, en van de Wal af ghesteken, achterlatende hare netten, ende eenighe andere rommelinghen van weynich waerdije, t'welck ons volck lieten ligghen, sonder yet op te nemen, om dat hen sulcks scherpelicken belast was, yet ter Weerelt te benemen, nochtans soo en hebbense noyt eenich ander volck, noch teycken van wooninghen connen vernemen, dan vonden aen de binnen zijde van de Straet, aen de strant, vier ofte vijf leederen sacken (te weten van vellen ghemaeckt) met stinckenden traen, welcke onder de keesel-steenen van de strandt begraven ofte bedeckt laghen, hebbende een opghesteken stocxken, met een leederen lapken daer aen hanghen, tot een teyckeninge ofte merck (soo't scheen) van de plaets, als oock een sleetgen op hare maniere, van houten stocken aen een ghehecht, ende in den anderen ghevoecht, sonder eenighe ijsere naghelen te hebben, gelijck wy't daer nae selfs aen landt ginghen besien, waer aen ghenoech te vermoeden is, dat daer volck moet wesen, Teyckenen van datter volck op Vaygats was. want saghen noch daerenboven op veel plaetsen, hier en daer versche gehouwen spaenderen liggen. Wy vergaderden op desen dach in den Ammeraels Schip, ende besloten dat wy des anderen daeghs souden uytsenden een Iacht met volck, om t'ondersoecken de gestaltenis ende ghelegentheyt van den doorganck van de Straet, ende t'ijs aldaer. Vergaderen in den Ammeraels Schip, om te beraedtslaen wat haer te doen stont, ende stemmen een tocht op Vaygats te doen, om kennis vant landt te crijghen, ende informatie van alles te hebben. Van ghelijcken vonden goet met ons 30. ofte 40. ghewapende persoonen, eens t'Eylandt van Vaygats over te loopen, (want aen de ander zijde van't vaste landt en conden om t'ijs halven niet aen comen) om te besien, of wy op eenighe manieren yemandt conden behandigen, om ons van alles te deghen te informeeren, om dat sommighe van de gasten meenden, een teycken van hutten ende woonplaetsen ghesien te hebben.
	Den 21. des Maendaeghs was het noch al een kout guer weer ende noordelicken wint, comende met vlaghen van sneeu ende haghel. Wy toghen ontrent onser vijftighen met geweer aen landt, Ian Huygen treckt met sijnder vijftighen ghewapent op Vaygats, om de gelegenheyt t'ondersoecken. loopende seven ofte 8. mijlen over en weer over, sonder dat wy oyt apparentie van volck ofte wooninghen conden vernemen, dan vonden alleenlicken by een gheberghte onder sommighe steenrotsen, hier en daer, sacken van vellen ghemaeckt, ligghen, alles met stinckenden traen ghevult, ende etlicke Rheens-vellen toomen, ende ander ghereedtschap van de sleeden, ghemaeckt van Zee-paerden vellen, die soo't scheen, daer te drooghen laghen. Dese sacken traen ende vellen laghen met steenen bedeckt. Dese Crotten meenden onse gasten des voorighen daeghs dat het woonplaetsen waren, maer en was anders niet, dan als gheseyt is. Van ghelijcken, so stonden daer niet verre van daen, Verclaringe wat haer op de tocht ofte lantganc bejeghent is. sommige van de houten sleetkens, gheladen met alderhande velwerck, als van Rheenen, Vossen, en andere, altemael wel ghebonden en overdeckt, met de toomen, pijl-ijsers ende andere snuysterije daer by, oock mede vonden daer veel voetstappen van Rheenen, Mans, Vrouwen, ende Kinderen, soo't scheen, waer door ghenoech te vermoeden is, dat daer Menschen ontrent zijn gheweest, die door't ghesicht van de Schepen ende t'volck ghevlucht zijn, ende door de haesticheyt alle dese dinghen verlaten hebben. Wy lietent alles blijven, ghelijck als wy't vonden, sonder daer yet af te verminderen, ende leyden daer kaes ende broodt by, en sommighe andere snuysterijen, om hun te versekeren dat wyse niet en sochten te beschadighen. Wy vonden oock op de binnen-strandt van de Straet vier ofte vijf doode Zee-paerden ligghen, Vinden drie of vier doode Zee-paerden oft Morsen, van uytnenende groote op de strant ligghen. van uytnemende grootte, welcke tot den been toe afghevilt waren, van welcker Vellen zijn (soo wy conden vermercken) de toomen tot hare Rheenen ende sleetgens ghemaeckt, ghebruyckende t'vleesch ende speck tot traen, soodanich als het in de sacken begraven lach, waer door ghenoech te verstaen is, datter de Ruschen op eenighen tijdt van't Iaer met moeten handelen, die hun dit goet afhalen en vermanghelen, wy mochten bescheydelicken sien de spoeren van de sleetkens, die aen de strant gheweest hadden, int wech voeren van't vleys, ende ander nutticheden van de Zee-paerden die daer ghevilt laghen. Als wy t'landt over en weer over geloopen hadden, sonder yets te connen bemercken, keerden weder moed' en mat nae de Schepen toe, sonder yet anders uyt te rechten. Nu die van't Iacht, die door de Straet meenden te varen, quamen by de Cruyshoec toe, door't ijs heen, dat noch hier en daer met schossen open en van een dreef, Varen met het Iacht tot den Cruys-hoec, alwaer haer tvorder varen van t ijs belet wordt. maer comende aen de Cruys-hoeck, en mochten niet verder, want was van daer voort aen over al soo vol en ghestopt, dat men daer gheen water af onderscheyden conde, ende om t'selve beter t'onderstaen, liepen van daer over landt, tot de Tvvist-hoeck toe, Loopen over lant tot by de Twist-hoec ende vinden de Zee over al vol ijs. alwaer t'ijs noch over al vol en dicht lach, tot soo verre als sy sien conden, streckende langhes t'vaste landt heen, even wel t'Zeewaerts in te sien, was het (soo sy segghen) oopen water. Met dese tijdinghe zijn sy wederom gekeert, waer door wy niet veel ghetroost waren, en onse hope begonst bynae te verflauwen, en dat ons meest quelden, was dat wy so weynich apparentie saghen, om eenich volck te 
{==28v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 spreken, op dat wy doch ten minsten te degen mochten weten de ghelegentheyt ende ghetijden van de Iaren, Weder, ende Winden van dese contreyen, doch moestent alles met gheduldicheyt verbeyden, siende wat uytcomste Godt onse alder Heere, ons verleenen wil, in wiens macht t'selfde alleen ghelegen is.
	Den 22. des Dingsdaeghs was de wint van uyt den westen, doch koudt en donckerachtich weer, waer mede t'ijs weer innewaerts aen quam strijcken nae't gat toe, soo dat wy om ons daer van te bevrijen, t'landt bet moesten ghenaken, t'welcke was eenen grooten Inwijck, daer wy alleenlicken voor een z. ende z.z.o. wint onbeschut laghen, van welcke zijde t'ijs over al vol en dicht lach, sonder dat wy soo't de wint van daer op ons aen jaechden) anders geen vertreck hadden, dan de Schepen aen de grondt, int binnenste van de wijck te jaghen, ende alsoo de reste Godt op te gheven, van wiens wy t'beste moeten verwachten, ende met vasten gheloove op sijn goetheydt ende ghenade vertrouwen. Ons Volck waren om water te halen, ghevaren aen't Afgoden Eylandt, alwaer sy van't ijs beset worden, ende moesten daer ses vaten met water laten staen, om by tijdts met het Iacht daer af te comen, ende die van den Ammeraels Iacht, waren achter t'Afgoden Eylandt ghevaren, te weten, binnen in de Straet, Varen met het Iacht water te halen , worden van't ijs gedwonghen t'Iacht te verlaten, en over lant en ijs Scheep te comen. alwaer sy metter haest soo beset worden, dat sy t'Iacht moesten op de strandt halen, en comen over lant weer nae de Schepen toe, want de gheheele Straet was terstont vol en dicht ghestopt, tot een groot stuck weeghs langhes t'Afgoden Eylandt, ende t'landt van't backboort. Teghens den nacht-stont begonst het eenen goeden storm te waeyen, ende te reghenen, zijnde de wint somtijdts wat noordelicker, waer mede alle d'ander Schepen (die wat meer als wy uytwaerts aen laghen) altesamen binnewaerts aen, bet in de bocht ofte wijck quamen, om van't ijs niet over-ronnen te worden. Harden wint met reghen. Desen harden windt ende reghen duerde den gheheelen nacht over, waer mede t'ijs met eenen grooten vaert, de Straet innewaerts aen ghedreven worde, in sulcker voegen, dat d'incomste van t'Zeewaerts, (dat ons te vooren een besloten cinghel van ijs geweest was) nu gantsch open en claer water worde, dat ons ghemoet een goede verlichtinghe dede, zijnde t'ijs altesamen in de Straet aen't Afgoden Eylant, ende de noordt-zijde van dien, aen den anderen gheschoven, ende hoepten oock, dat den harden storm ende regen daer een goede afbreuc in doen soude, soo dat wy hier door bynaest weder eenen goeden moet vercreghen, Crijgen weder goeden moet om de Reyse te mogen achtervolghen, door t'verdrijven vant ijs. ende begonsten te verhopen, dat ons Godt de Heere noch wel mochte tijdt ende commoditeyt verleenen, om onse begonnen, en soo seer ghewenschten Reyse t'achtervolghen, ende met hulpe van den selven Heere te volbrenghen.
	Den 23. des Woensdaeghs liep de wint noordt-west, en daer na weder int noorden, even wel met een goede koelte, doch worden op den dach schoon weer ende Sonne-schijn, waer mede t'ijs weder begonst nae de zuyer-wal, van de Straet te drijven, en alsoo binnen in aen een drong, waer door wy hoepten dat het allengskens aen stucken en brocken soude raken en consumeeren, om ons (in't Godt ghelieft) een oopen passagie te verleenen. Den selfden dach was ons volck met het Iacht eens in een ander wijc, niet verre van daer wy laghen, ende saghen aen de wal een Rusche Lodding, so hen dochte, Ontdecken een Rusche Lodding, die op de strant een vyer ghemaeckt hadden. waer van etlicke van dien, een vyer aen de Strant ghemaeckt hadden, doch en wilden haer niet ghenaken, om hun niet verveert te maken, en te verjaghen, maer quamen en brachten ons de tijdinghe, waer mede wy ons resolveerden des anderen daeghs (om dat het in der nacht was) derwaerts te varen, om te sien of wy daer eenighe informatie van conden crijghen, worde des nachts weder stilachtich weer.
	Den 24. des Donderdaeghs was het ijs overal, daer't aen geset lach, veel gemindert, waerom wy weder op een nieu een Iacht uyt sonden, Senden weder een Iacht uyt om de Straet t'ondersoecken. om de Straet te gaen visiteeren, wat ghelegentheyt aldaer van't ijs was. Van gelijcken voeren wy ter plaetsen daer men ons geseyt hadde dat de Rusche Lodding lach, alwaer wyse noch vonden ligghen, met de Lodding, anders een Sem genaemt (om datse cleynder als een Lodding was) aen de strandt, Comen met de Ruschen van de Lodding te spraeck. hebbende een vyer ghemaeckt, daer sy hunluyden eten by koocten, t'welcke was gersten meel in water ghesoden: Sy waren vast besich int villen van een Zee-paerdt, dat daer op de strandt doodt lach, om de huydt te ghenieten: Als wy daer by quamen, lieten sy hun werck staen, ende quamen ons te ghemoete, doende hare eerbiedinghe. Wy vraechden hen eerstelicken van waer sy waren, sy seyden te wesen van Pennegô, De Ruschen van de Lodding, waren van Pennegô, ende Colmogrô in de Witte zee gelegen. dat is by Comogrô, gheleghen in de Witte Zee, boven Archangel, ende datse daer eerst gisteren ghecomen waren, seyden oock dat sy alle de Somer onder t'landt van Nova-Zembla gheleghen hadden, ende door de menichte ende t'belet van't ijs, en waren alhier niet eer ghecomen, oock mede dat sy noch een ander Sem ofte Lodding van heur gheselschap verwachtende waren, die met hen by Nova-Zembla gheleghen hadde. Wy vraechden hen nae de gheleghentheyt van't Landt, Volck, Ys, Winter, Somer, ende andere particulariteyten, waer op antwoorden, De Ruschen vertellen haer wedervaringe, ende gheven haer informatie van de gheleghentheyt van de Straet, etc. dat het een langhe ende harde Winter gheweest hadde, en dat het eene Iaer t'ander niet en stelt, (somtijdts wat vroegher, bywijlen wat later) maer dat het ijs noch altesamen soude vergaen, ghelijck als het alle Iaren dede, ende dat het noch wel thien weken soude wesen, eer dat de rechte Winter weder aenvinck. Item dat het gat ofte de Straet wel toe vroos, ende in de wijcken, bochten, en aen de Zee-cant, maer dat het in de ruyme Zee nemmermeer en vriest, aen gheen, noch aen dees zijde: De ruyme zee en vriest nemmermeer toe, zijnde alle het ijs datter in ghevonden wort, drijf-ijs dat uyt de Revieren bochten ende wijcken comt, etc. seyden noch meer, dat het landt aen de noort-zijde van de Straet, (te weten, daer wy by haer op stonden) een Eylandt was, genaemt Vaygats, streckende ontrent een dach zeylens, noorden en zuyen, en dat hem aen de noordt-zijde afscheydde, met Nova-Zembla, maer dat de passagie aldaer van tusschen beyden, vol ijs toe lach. t'Volck dat hen op Vaygats onthout, seyden sy, datse daer alleenlick des Somers zijn, maer des Winters vertrecken sy aen de zuydt-zijde van't Vaste landt, daer sy hun 
{==29r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 des Winters onthouden binnen in't landt, Des Somers volck op Vaygats, vertreckende sWinters-daeghs, op t'Vaste lant in de Bosschagien. alwaer sy seyden Bosschagien, ende hout ghenoech te wesen, hoe wel dat ment tot een stuck weeghs aen de zee-cant gantsch niet en heeft, ghelijck ghenoech te gelooven is, also te wesen, door de menichte van't drijf-hout, dat men over al aen de oeveren van de water-canten vindt, oock dat sy door vreese van ons wech vlooden, ende haer tentgiens ofte hutgiens, van d'een plaets op d'ander veranderden, seyden oock, datse Schuyten hadden, doch niet veel, daer sy met vischten, en de Zee-paerden vinghen, met welcke Coopmanschappe, als oock met velwerck, sy met de Ruschen handelen en manghelen, om andere waeren, van weynich waerdije. Wy vraechden hun, wat dat die Afgoden te beduyden hadden, die daer alom end' om met hoopen over een gheleyt waren: seyden, datse die aenbaden, als hare Goden, etc. Als wy hun vraghende waren nae de kennisse van de Tartarische Zee, soo en wisten sy anders niet te segghen, dan dat sy daer noyt geweest waren, doch datter van Colmogrô ende van heure contreye, jaerlicx etlicke Loddinghen ofte Semmen door voeren, Die van Colmogrô, ende de Witte Zee handelen door Vaygats, tot voorby de Reviere Oby, aen de Custe van Tartarien. tot voorby de Revier Oby, in een ander Revier, die sy seyden te hieten Gillissy, alwaer sy haer handelinghe dreven met Lakenen en ander tuych, oock mede datter noch souden comen thien Semmen ofte Loddingen van Colmogrô, om in de voorsz. Revier te varen, en aldaer Winter laech te ligghen, ghelijck sy ghemeenlicken doen, tot des anderen Iaers, om dan wederom te comen, oock mede dat het volck aldaer, van't selve gheloove ende Wet was, In de Reviere van Gillissy, voorby Oby, woonen Christenen, op de Griecxsche maniere. ghelijck als sy, dat is Christenen te zijn, op de Griecksche maniere. De distancie van mijlen, ofte andere gheleghentheyt van die contreyen, en wisten gantsch niet anders te segghen. Wy besaghen t'ghene dat sy in de Lodding ofte Sem hadden, t'welcke waren een deel Zee-paerden tanden, en wat andere vellen, en dierghelijcke tuych van weynich estijme, maer en wilden ons gantsch niet vercoopen: Want seyden, dat sy met noch andere drie Loddinghen in Compagnie waren, sonder wiens bywesen ende consent, niet doen mochten: Wy dit siende, lieten hun onghemoeyt, ende schoncken hun een oudt Compas, daer sy ons wonder om bedanckten.  Nemen oorlof van de Ruschen van de Lodding. Wy bevalen henlieden dat sy de Samoyeden van't landt wilden waerschouwen, van ons niet schou te wesen, dar wy haer niet en sochten te beschadighen, maer alle deucht ende vrientschappe te bewijsen, als oock aen henluyder, ende soo hen yemant van den onsen misdeden, souden daer soo in voorsien, dat sy ons bedancken souden, t'welcke sy alles beloofden te doen, ende seyden, dat sy oock wel ghehoort hadden, dat wy t'voorleden Iaer by Rusche Loddinghen gheweest, (en alles goets bewesen) hadden, waerom sy hen voor ons gantsch niet gheschroemt hadden. Als wy saghen dat wy daer anders gheen informatie meer van crijgen conden, hebben oorlof ghenomen, en zijn weder t'Scheep ghevaren, verwachtende met verlanghen nae de Iacht, die wy in de Straet ghesonden hadden, om de ghestaltenisse van't ijs, aldaer te besichtighen. Teghens den middach liep de windt weer wat westelick, met een goede koelte, waer mede te beter verhoepten, open passagie te ghecrijghen, ontrent des middernachts quam de Iacht aen boordt, ende bracht tijdinge, dat comende aen den Cruys-hoeck, sy van daer voort aen, tot so verre hen t'ghesichte streckten, over al dicht en vol ijs vonden, doch verbeydende aldaer een poos, begonst het ijs driftich en gaende te worden, in sulcker voeghen, dat het in een weynich tijdts uytwaerts aen schoof, soo dat sy terstont daer naer tot den Tvvist-hoeck vry en onverhindert varen mochten, t'Iacht weder aen boort comende, brengt goede tijdinge, ende hope vande strart te moghen passeeren, sonder belet van ijs. alwaer sy soo verre als hen t'ghesichte streckten, de Zee schoon en claer saghen, waer mede weer gecomen zijn, t'welck ons docht een blijde ende goede tijdinghe te wesen, om onse Voyagie te vervorderen.
	Den 25. des Vrydaeghs was de windt noch westelicken, waeyende met een harde koelte en vaer-weer, ende vertoevende tot ontrent des middaeghs, om t'ijs spatie te gheven, van te deghen wech te wesen, so ons docht, dewijle dat het t'Zeewaerts in geset was, soo zijn wy weder gelijckelicken t'zeyl ghegaen, Gaen weder ghelijckelick mette Schepen t'zeyl Straetwaert in. verhopende, ende nu vastelicken gheloovende, dat wy niet meer te vreesen en hadden voor verhinderinghe: Hoe wel dat wy ghenoech vermoedden, dat het ijs noch niet gheheel uyt de wech was, maer dat het aen de wal van't Vaste landt soude ligghen, daer wy't ghenoech meenden te moghen schouwen, int setten van onsen Cours t'Zeewaerts aen, zeylende aldus door de Straet, tot een weynich voorby de Tvvist-hoeck, Zeylen tot voorby den Twist-hoec in de ruyme Zee van Tartarien. en ghemoeten noch en saghen gantsch gheen ijs, dan over al een clare baen, waer mede ons contentement vermeerden: Maer een weynich tijdts ghezeylt hebbende, begonsten weder menichten van ijs te sien, waer mede onse blijdtschap in droeffenis veranderde, deden onsen Cours langhes t'Eylandt van Vaygats noordtwaerts aen, meynende dat wy op deser voegen, boven t'ijs souden moghen comen, maer was te vergheefs, want quamen soo verre, daer hem t'ijs aen't selve landt vereenichde, streckende alsoo ghelijck een halve Maen, ofte boeghs ghewijs, tot aen't vaste lant, te weten, van't westen nae't oosten, ende alsoo tot zuydtwaerts op aen't landt vast, ende lach so vol en dicht, dat men daer van de stenghe af, gantsch gheen open door ofte over conde sien, zijnde gantsch en t'eenemael in de verthooninghe, gelijck een Vaste landt, Vinden de Zee weder soo vol ijs, datser gheen eyndt ofte oopen aen sien conden, so dat sy gedwonghen waren weer na de Straet toe te keeren. waer mede wy't weder met nedergheslaghen hoofde, en bynae verloren moedt moesten wenden, nae de Straet toe, alwaer wy weder teghens den nacht arrivereden, ende anckerdent aen de opperwal, van tusschen den Tvvist-hoeck ende Cruys-hoeck, want en mochten om de westelicke windt ende harde stroomen, niet verder op comen, verwachtende met gheduldicheyt, het ghene Godt de Heere ons verleenen wilde, met seer weynich hope van dit Iaer yet te moghen uytrechten, gesien den tijdt allengskens op't hoochste loopt, om te moghen verbeyden.
	Den 26. des Sondaeghs hadden noch eenen westelicken doch slappe koelte, ende sagen met den dagheraet alle het ijs, t'Ys comt weder uyt den oosten, de Straet in ghedreven. dat wy des voorighen daeghs soo grooten stuck weeghs in Zee ghelaten hadden, weder op ons aen comen dringhen, met een harden voortganck, zijnde al tot den Tvvist-hoeck, 
{==29v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 ende Maelsons Eylandt, hebbende t'gheheele gat van het eene landt tot het ander ghestopt, sonder dat men daer van de stenghe af, door ofte eenich open water, over heen sien conde, ende quam seer sterck met de stroomen in loopen teghens de wint op, T'ijs loopt mette stroomen tegens de wint aen. dat ons ghenoech verwonderde, eyndtlicken dat wy ghedwonghen waren onse anckers te lichten, ende weer innewaerts aen te loopen: zeylden tot de Cruys-hoeck toe, daer wy't weer setten, Moeten van het ijs halven met de Schepen bet innewaerts aen wijcken tot op haer eerste legplaetse om haer te barghen. maer al eer het middach was, soo hadden wy't ijs al weer by ons, ende moestent van daer oock ruymen, de Straet uyt, op ons eerste ende oude leg-plaetse, daer wy des voorighen daechs vandaen gescheyden waren. Des naemiddaechs liep de wint weer noorden, ende daer nae noordt-oost, beginnende met een goede koelte op te waeyen, waer mede wy meenden dat het ijs weder by westen uyt ghedreven souden hebben, maer en conden noch niet vernemen, vermoeden dat het eenighe teghen-stroom ghecreghen moet hebben, daer het met opghehouden wert, t'welcke een kennelicke ende ghenoechsame bewijsinghe is, van twee openbare groote Zeen, Stroomen van beyde de Zeen, te weten van uyt den oosten ende westen comen in de Straet teghens den anderen aen, ghelijck als in de Straet van Magalanes die de stroomen teghens den anderen aenjaghen, ghelijck als in de Straet van Magallanes gheseyt wert.
	Den 27. des Sondaechs saghen wy't ijs weer by menichten t'gat uyt westwaert aen comen drijven, langhes de zuyder wal heen, ende was eer den avont quam, gantschelicken van de zuyder-waltot aen't noorder landt toe, vol en dicht ghestopt, soo dat wy weder in een Vuyck laghen: Ende terstont daer na liep de wint int zuyden, waer mede op ons aen quam setten, waerom gedwonghen waren te loopen soo verre in den bocht als wy immers mochten, tot op drie vaem diepten aen de wal, Hebben des nachts vorst. daer wy't weder op Godts ghenade neer setten, sonder eenighe andere wijckinghe meer te hebben, dan alleen Godts barmherticheyt: Het was desen dach een claren Sonneschijn en schoon weer, hoe wel dat de Son niet veel warmte en gaf, ende vroor alle nachten op het oude ijs, T'ijs comt in de bocht ende beset de Schepen van alle canten. als oock in de rusten ende craen vant water-vat, zijnde t'nieuwe ijs op plaetsen van een vinger dick, waer van wy niet veel beteringhe te verwachten hadden, om eenighe hope meer te hebben: Alle dese nacht soo en ginck ons niet veel slapens aen, om dat het ijs begonst by menichten by ons in de bocht te comen.
	Den 28. des Maendaechs soo quam het ijs so geweldelick by ons in de Bay drijven, dat het ons over al besetten ende omcingelden, in voeghen dat wy daer altesamen vast in laghen, De Schepen soo vast int ijs beset, datse tot malcanderen ende aen het landt overt ijs heen mochten loopen. soo dat wy den anderen over't ijs heen mochten loopen drooghs voets, zijnde de gheheele stroom ende alle t'water dat wy sien en beooghen conden, ende by ons overal, met velden van schossen ende ijs bedeckt, ende aen een gheschooven, alwaer wy't op Godts genade, met onse ghewoonlicke lijdtsaemheyt moesten verbeyden, t'gene dat de Heere met ons ordonneeren wilde: Hadden een zuydelicken windt ende claren Hemel en schoone sonneschijn, doch een coude lucht, ende des nachts vorst, t'welcke ons ghemoet niet weynich ontstelden ende mistroosten, even wel moestent met patientie aensien, ende een beter verwachten: Des nachts daer aen wordent mistich reghenich en seer nat vochtich weer, Crijghen mist en vochtich weer. gheduerende alsoo den gheheelen nacht over.
	Den 29. des Dingsdaechs was het noch al mistich ende vochtich weer, zijnde de wint noch uyt den z. ende z.w. waer mede t'ijs soo't scheen, een weynich af brokich wert en gantsch waterich, zijnde t'weer wat ghetemperder, hoewel dat het ijs al meest in eenen doen en vast aen een bleef, sonder noch weynighe hope te vermercken van eenighe verbeteringhe, sonder particulier favoir ende hulpe van den Heere, van wiens wy't alleen moesten verwachten. Teghens den nacht liep de wint int o.n.o. ende n.o. beginnende met een goede koelte, en daer nae met eenen harden storm op te waeyen, gheduerende evel wel den ghestadighen mist ende reghen, den geheelen nacht over, waer mede wy verhoopten eenighe verlichtinghe van't ijs te crijghen en dat het met de wint van ons af souden setten.
	Den 30. des Woensdaechs was de wint wat noordelicker, beginnende claer weer en slapper wint te worden, waer mede het ijs weder sijnen drif uyt westwaerts aen, t'zeewaerts in, begost te schuyven, Het ijs wort met den noorden wint weder van de schepen af tzeewaert in gedreven. in voeghen dat wy in weynich tijts weder claer en open water begonsten te crijghen, dat ons niet weynich en verquickten, ons verlost siende van den beslooten bant daer wy in benaut, en soo vast beset lagen, Godt van alles loovende, want hadden veel en het meestendeel van't volck, al in vertwijffeling gestelt, van te moghen bevriesen, T'volck begint te vertwijffelen en te murmureeren van met de Schepen bevrooren te worden. en andere dusdanighe lijf-periculen voor ooghen gheworpen, met ghenoech heymelicke murmuratie, dat ooc in der waerheyt, niet sonder vreesen te aenmercken stont, waerom oogenschijnlicken ghenoech saghen, ende bekennen moghen, dat ons Godt in alles, boven alle onse meeninghe gheholpen en ghetrouwelicken byghestaen heeft. Des naemiddaeghs liep de wint weer oostelick, waeyende met een slappe koelte, waer mede het ijs sijnen harden voortganck verloor, ende bleef int gat van de uytcomste over al vol aen een ligghen, makende alsoo eenen beslooten bant van het eene lant tot het ander, doch behielden onse lig-plaetse claer en open, uytghesondert aen de wester-wal lach noch een reghel ijs aen een gheschooven: Hadden des morghens een Iacht ofte bock uyt ghesonden, om de gheleghentheyt van de Straet te besien: dese quam des avonts weder, ende seyden, datse aen de zuyder wal van de Straet (te weten aent Vaste landt) gheweest waren, Het Iacht brengt haer tijding datse aent vaste landt by volck gheweest hadden. alwaerse ontrent 25. Mans saghen, die by hen quamen, leggende de boghen van hen af, tot een vertrouwen van den onsen: ons volck gavense t'eten ende te drincken van t'ghene datse by haer hadden, dat sy ten dancke ontfinghen en op aten, Wat datter met het volck bejeghent was. seyden oock datse een stuck-weeghs, van daerse stonden, noch wel ander half hondert ofte meer by een saghen, doch en ghenaeckten hen niet, is by avontuer gheweest, om den onsen niet verveert te maken, of te verjaghen, maer door dien datter niemant onder den onsen en was, die hen verstaen conde, deden hen teyckens met wijsen, datse des morgens weer comen wilden, waer in sy wesen wel te vreden te zijn. 
{==30r==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Den laetsten des Donderdaechs was het noch al een goet, doch koelachtich weer, en overtrocken hemel, zijnde de windt noch uyt den oosten, waer mede weer veel ijs uyt het gat ofte Straet westwaerts aen quam drijven, soo dat het allengskens int gat van de uytcomste verdickte, sonder uytdrift te maken, ofte uyt te schuyven, waer door genoech te vermoeden is, datter ghety gaet, ende stroomen zijn die't teghenhouden, ende oock om dat de wint soo slap was, dat hy't ghety ende stroomen niet overwinnen conde, soo dat wy hier door noch gheen commoditeyt saghen, yet te moghen uytrechten, noch ter eender, oft ter ander zijde doorganck te hebben. Senden twee Iachten uyt om met het volck vant vaste lant te spreken, en sien of sy eenighe sekere informatie conden crijghen. Sonden des morghens twee Iachten uyt nae't landt, daer sy des voorigen daeghs t'volck ghesien en ghesproken hadden, met Tolcken, eten ende drincken, om te besien of wy door dusdanige middelen met henlieden vriendtschappe conden maken, ende eenighe ghewisse informatie, van de ghelegentheyt deser Contreyen ende Ghetijden des Iaers, te recht te verstaen comen, om ons daer door te meer van alles te versekeren. Op den dach begonst het ijs weder op ons aen te comen, en by ons over al te verspreyen, hoe wel dat het gantsch en t'eenemael stil was. Teghens den avont quam des Ammeraels Iacht wederom aen boordt, met groote moeyten, om tusschen de schossen (die overal weer dicht en vol laghen) door te comen, bracht tijdinghe dat de Straet binnen in, van den Afgoden Hoeck af, tot voorby de Cruys-hoeck toe, en soo verre als sy beoogen conden, weder soo vol en dicht van ijs lach, als het steken mocht, en dat met soodanighe grootte, ende overdadige velden en schossen, alsse van alle den tijdt ghesien hadden, T'ijs leyt op 6. ende 8. vaem diepten aen de gront vast. ligghende op plaetsen op 6. ende 8. vaem aen de grondt vast, dat een verschricken om sien was, ende onmoghelick scheen de Straet te moghen in en door comen, welcke tijdinghe ons niet lief om hooren was: seyden oock, datse op een plaetse aen't landt van de zuyder-wal gheweest hadden, om te besien of sy eenich volck conden bejeghenen, om te mogen spreken, maer en conden nieuwers geen becomen, hoewel dat sy daer groote neersticheyt om deden, dan sagen daer teyckens ghenoech af, te weten, vonden daer een Schuyt ligghen van de grootte ghelijck ons Roey-Iacht, t'welcke d'eerste was die wy daer oyt ghesien en vernomen hebben, vonden daer van ghelijcken hier en daer veel sacken met speck van de Zee-paerden begraven ligghen tot traen, ghelijck als wy aen't landt van Vaygats, op veel plaetsen ghevonden hadden: Item, een heel deel Sleetgiens met alle haer toebehoorten van helsters, toomen ofte inspansels, als ooc pijlen, boogen, potten, ketels, ende sommich teer, en andere dierghelijcke dinghen meer, t'welcke ghenoech teyckens was, dat sy daer niet verre van daen moesten wesen, maer door dien dat sy om t'ijs halven, daer niet langher vertoeven dorsten, om niet beset te worden, voeren daer weder van daen, sonder daer yet af te verminderen, ende leyden daer kaes en broot by, tot een verthooninghe van vrientschappe. 'Tvolck van de Iachten comen op't vaste landt weder by volck. Nu t'Amsterdammer Iacht, met onsen Bock, die wy nae uyt ghesonden hadden, quamen op een ander plaets aen't selve lant, ende worden door langhe loopen, volck ghewaer, die sy int eynt te sprake quamen, zijnde niet verre van een deel hutten ende wooningen, die op der Lappen ende Vinnen maniere ghemaeckt waren, ons volck was int eerste gesicht verbaest, om datse veel ende ghewapent waren met boogen en pijlen, Verhael wat datter met het volc bejegent is syluyden schenen oock een mistrouwen van den onsen te hebben, waerom sy te verstaen gaven, dat sy met een of twee souden by haer int Dorp comen, waer op den onsen den Tolck, dat een Amsterdammer Bootsman was, voor uyt sonden, ende sy van gelijcken een tegens hem aen, ende comende by den anderen, maecten die van't landt een ghelaet, ghelijck of hy hadde willen schieten, t'welcke onsen Tolck siende, stelden hem om te vluchten, dit siende den anderen, wierp terstont sijn boogh ende pijl op der eerden, ende wees nae den Hemel, met teyckens en beduydinge dat hy hem niet doen en soude, waer mede weder by den anderen geraeckten, met omhelsen en de handt te gheven. Oversten van de Samoyeden. Hier mede is den gheheelen hoop by hem ghecomen, waer onder eenen was, die scheen haerder Overste ofte Coninck te wesen, door dien dat het scheen dat d'andere hem ghehoorsaemden, ende was oock aen sijn ghewaet opsichtigher als d'andere toeghemaeckt, hebbende silveren oor- hangsels ende aen sijn booghe gout-schijnende banden, te weten, van clater-gout ghemaeckt: Den onsen gaven hen broodt ende kaes t'eten, ende schonckense elck eens een dronc wijns, waer mede groote dancsegginge gaven, vereerende of om recht te seggen, vercoopende (want zijn van weynich gevens) den onsen pijlen, Wolven tanden, en ander diergelijcke snuysterije van weynich waerdije, gaven te verstaen, dat sy wel ghewilt souden hebben vermangelen eenich wollen Laken, ende ander cramerije, maer van lijnwaet of gelt, en hadden gheen, of seer luttel bewegenis af, seyden datse int Dorp souden comen, te weten, met hen tween of drien, om met hen te handelen van't ghene dat sy hadden: maer den onsen excuseerden hen tot op eenen anderen dach, ende bequamer tijdt, ende brachtense tot aen de water-cant by de Iachten, daer sy den onsen met grooter vriendtschappe gheleydden: Onderweghen vraechden hen nae alle gheleghentheyt, te weten, nae't ijs, ende wanneer dat het weder begonst te Winteren, Verhaling vanden aencomenden Winter in de Straet van Naßau. seyden dat het over 3. of ten langsten 4. weken weer begonst te vriesen, t'welck beter te gelooven is, als t'gene ons de Ruschen te vooren gheseyt hadden, ende comt over een met het gene dat het voorleden Iaer d'ander Samoyeden seyden, want comt in den tijt dat de Son sich begint te vertrecken aen d'ander zijde van de Linea Aequinoctial, Seyden oock, nae des Tolcks segghen, dat het ijs daer somtijdts wel een gantsch Iaer over en weer dreef, sonder wech te geaen, ende dat het des Winters daer over al vast toe vroor, in sulcker voegen, dat men van't eene lant nae't ander daer over loopen mocht, t'Relaes van de Samoyeden by den Amsterdammer Tolc qualic beduydt, als onervaren in de spraec. Seyden noch, te weten, den Coninck ofte Oversten, dat sy Christenen waren, Samoyeden ghenaemt, ende dat het landt daer teghens over, daer wy aen laghen, een Eylandt was, Vaygats ghenaemt, waer van hy seyde verdreven te wesen, van die van Nova-Zembla sijn vyanden, maer meenden hem noch wel te ghele-
{==30v==} {>>pagina-aanduiding<<}
gender tijdt te wreken, even wel dat hy noch eender zijnder knecht op Vaygats hadde, die hem aldaer velwerck, traen, en ander tuych vergaderden, soo dat hy seyde, met het ghene dat hy aldaer hadde, wel een Schip met lading gerieven soude, soo wy daer op een ander Iaer wilden comen traffikeeren, vraechden na onse Schepen, hoe veel dat sy waren, ende hoe datmense op onse tale noemden, het welcke sy met de selfde woorden naeseyden, als oock onse namen, en lieten hen dies seer wel ghenoeghen. Item, ghevraecht zijnde nae de Straet ende de Tartarische zee, seyden, dat als men door t'gat was, soo quam men in een cleyne Zee van vijf dach reysens lanc, ende dan had men weer een gat ofte doorganc, daer door wesende, so wasser een groote geweldige Zee: Dit was het gene dat sy van hen quamen te weten, hoe wel dat den Tolc de rechte interpretatie van sommige dingen niet te recht en verstont, ende om dies wille dat wy aen etlicke dingen twijffelden, so accordeerden wy met Franҫoys de la Dale, noch eens by hen te trecken, moghelick wesende, om hen alle dingen te degen t'ondervragen, ende beter particulariteyten van alles te weten, door dien dat den selfden de la Dale de Rusche tale beter ervaren en cont is, als den voorsz. Amsterdammer Tolc, door sijn langhe residentie in Ruslandt. Hadden noch geseyt, dat sy hen alhier maer des Somers en onthielden, ende des Winters vertrocken sy thien, twaelf mijlen te landewaerts in, daer eenighe bosschagie moeten wesen, daer sy hen des Winters onthouden.
	Den eersten des Vrydaeghs was het een mistich doncker vochtich weer, Septemb. An. 1595 en gantsch stock stil, hebbende alsoo den geheelen nacht geweest, drijvende t'ijs over al aen stucken en schossen by ons om ende weer, ende scheen gheheel door de mist te debiliteeren, ofte te swacken en waterich te worden, want was so warmen weer, als wy van alle den tijdt (dat wy hier gheleghen en ghesworven hebben) gehadt hadden, in voegen, dat so t'weer also acht of thien dagen duerden, zijnde vroeger int Iaer, ghelijck als wy t'Iaer voorleden hadden, soude sonder eenighe twijffelinghe, altesamen smelten en voor ons ooghen verdwijnen, ghelijck wy t'ander Iaer ghenoech saghen, daerom siet men claerlicken ghenoech, dat het eene Iaer t'ander niet en stelt, en niet al even eens zijn. Ian Huygen vaert met Franҫoys de la Dale aent vaste landt, om rechte informatie van de Samoyeden te gecrijgen Wat op den dach voeren wy met ons Iacht, ende Franҫoys de la Dale aen't vaste landt, om t'ondersoecken, of wy met de Samoyeden te recht conden te spraec comen, varende aldus heen, door de mist op't Compas aen, zeylden een stuck weeghs van onse Schepen af, door't ijs heen, maer comende int diepe water ende rechte stroom ofte doortocht van de Straet, vonden over al claer open water, tot aen't vaste landt van de zuyder wal toe, ende so verre als wy binnen in de Straet sien conden, door dien dat de stroomen oostwaerts aen de Straet in trocken, want de wint was uyt den zuyden ende zuydt-westen, doch waeyden een slappe koelte, waer mede t'ijs weder (datter des voorighen daeghs soo dick en gheweldich vol lach) nae d'ander Zee toegheweken was, dat ghenoechsaem te verwonderen is, t'aenmercken, met wat een lichtveerdicheyt dat het hem met de stroomen verandert, en gins en weer drijft: Comen met het Iacht aent vaste landt. Comende aen't landt, ter plaetsen daer wy ghewesen worden, daer sy des voorighen daeghs gheweest waren, spronghen wy op't landt, ende cregen t'weer te bate, door dien dat het begonst op te claren, met een schoon dach weers, namen onsen wech nae hare wooninghen toe, maer en hadden niet verre ghegaen, ofte wy begonsten te sien, recht teghen ons aen comen, een groot Heyr van Samoyeden, met hare sleetkens, hebbende elcke sleetken drie of vier Rheenen in ghespannen, dat seer antijcx om sien was, want jaechden daer met sulcken snellicheyt met door, dat sy in een corter spatie by ons waren, Comen by de Samoyeden en hieten den anderen willecom, etc. springhende terstont van de sleetkens af, met nijgen en buygen, doende een groote reverentie ende eerbiedinghe, strijckende de Capruynen af, ende gaven ons de handen, in teycken van vrede, alwaer wy den anderen met ghenoech verwonderinghe besaghen. T'volck was van de selfde ghedaente ende cleedinge, gelijck wy die t'voorleden Iaer in de Straet ghesproken hadden, uytghesondert, datter onder desen van witte ende bruynachtighe coleur waren, Gedaente der Samoyeden. doch den meesten hoop swartachtich (als t'voorleden Iaer) hebbende altesamen platte aensichten, cleyne ooghen, en seer swart hayr, sonder baerden, uytghenomen twee ofte drie, die wat baerdts hadden, doch niet veel. Waren altesamen vet, glat, en wel gehouden, zijnde ghewapent met hare pijlen ende booghen, als t'Iarent, even wel met beter vertrouwen, De Samoyeden ghewapent met boogen en pijlen, etc want hoe wel dat wy sommighe roers ende spietsen met hadden, quamen niet teghenstaende even vrypostich by ons, ende lieten ons alle dinghen besien en handelen, jae op de sleeden rijden, de Rheenen waren seer glat-hayrich ende vet, dat een lust om sien was, met seer fraeye hoornen, en wel ghefatsoneerde sleetkens. Rijden op sleetkens met ingespannen Rheenen. Wy baden haer te willen comen by onse Iacht aen de water-cant, daer wy eten en drincken met hadden, om hun te onthalen, Franҫoys de la Dale ondervraecht haer nae de geleghentheyt van de Straet van Nassau, ende omligghende contreyen. waer in sy terstondt verwillichden, onderweghen ondervraechden hen Franҫoys de la Dale nae alle gheleghentheyt, waer mede wy quamen te verstaen, dat den Amsterdammer Tolck veel dinghen qualick verstaen hadde, als by dese ondervraginghe blijcken sal: Eerstelicken vraechden wy hen nae henluyder Oversten, ende wesen ons een bedaecht Man, van ontrent vijftich Iaren oudt (soo't scheen) welcke gantsch en t'eenemael ghecleedt was als d'ander, uytghesondert dat hy een Muts ofte Capruyn op't hooft hadde, van Bevers hayr, hebbende op de cruyn van dien een sterre, van ghecoleurde lapkens laken ghemaeckt. Hadde twee Sonen by hem, dat flocxsche jonghe Gasten waren, met wat uytghesonderder Pijl-koockers ende Booghen, als d'ander, doch niet veel. Hy seyde datse altesamen van een geslacht ende vrientschap onder den anderen waren, Verclaringhe van dat de Samoyeden verhaelden. ende dat alle t'volck van Vaygats, Nova-Zembla, ende aen't vaste landt, te weten, van Pitzora af, tot de Reviere van Oby toe, altesamen van sijn volck ende onderdanen waren, ende dat den meesten hoop van dien (te weten van die by hem waren) nu eerst-daeghs van Nova-Zembla ende Vaygats ghecomen waren, daer sy hun allen den Somer onthouden hadden, doch seyden, dit Iaer weynich 
{==31r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 profijts ghedaen te hebben, door dien dat de vangst van de Zee-paerden (diese Morsen noemen) ende ander-landt ghedierten, niet veel ghedooghen hadden, seyden oock, dat sy haest meenden te vertrecken, te weten, nae Pitzora toe, Trecken des Winters na Pitzora toe. daer sy hen des Winters onthouden, daer sy na haer seggen, bosschagien ende barnhout ghenoech hebben, t'welck in dese contreye nieuwers aen de Zee-cant en is, dan allen drijf-hout, dat uyt de Revieren met de afwateringhe comt drijven, ghelijck ghenoech te ghelooven is. Wy verstonden oock van henlieden dat sy geen Christenen, maer Heydenen waren, Samoyeden zijn Heydenen ende bidden houten Afgoden aen, mitsgaders de Son en de Hemelsche teyckenen, etc ende dat sy de houten Beelden ofte Afgoden (die daer over al op de clippen ende uytstekende hoecken van de Zee-cant, by hoopen stonden, ende over een laghen) aenbaden, ende die voor hare Goden hielden, aenbaden van ghelijcken de Sonne ende Hemelsche teyckenen, soo't schijnt, want willende eenighen Eedt ende beloften bevestighen, wijsen nae de Son, die sy tot een ghetuyghe nemen, etc. Belanghende de Ghetijden van't Iaer, wisten seer weynich bescheydts te segghen, door dien dat sy daer t'gheheele Iaer door niet en zijn, even wel seyden dat daer van heur volck op Nova-Zembla, als oock aen de Reviere van Oby, ende andere Revieren voorder aen, hen t'gheheele Iaer door aldaer onthouden, ende altoos woonachtich waren. Item, dat de Straet ende vlackten van de Bayen ende Wijcken, De straet van Naßau vriest des Winters toe. des Winters gantsch end' al toe vriesen: maer in de ruyme Zeen aen beyde zijden, en vriest het gantsch niet, ende teghens den tijdt dat sy daer weer comen (t'welcke is, nae hunluyder segghen, in de Mey-maendt) soo loopen sy noch over de Straet over t'ijs, nae Vaygats ende Nova-Zembla toe, ende van dien tijdt voortaen, soo begint het ijs af te scheuren, ende t'gat ofte Straet te openen, drijvende t'ijs als dan met de winden over en weer, door en om end' om de Straet, soo wel aen de oost, als aen de west-zijde, tot dat het geheel vernielt wordt, of gantsch wech drijft, eyndtlicken, T'ijs by Vaygats comt alle Iaren te vergaen. dat het op dese maniere alle Iaren vergaet, oock mede, dat men thien, twintich mijlen aen dees, Twintich mijlen aen dees ende gheen zijde van Vaygats, in de ruyme Zee en is nemmermeer ijs. ende gheen zijde t'gat in de ruyme Zee, gantsch gheen ijs en vindt: Seyden oock, dat men van hier af in vijf daghen, in de Revier van Oby mochte zeylen, t'welcke nae onse rekeninghe t'selfde was, daer wy t'Iarent onse gissinghe maeckten, dat sy ligghen moeste. Want sy rekenden van hier af tot Pitzora, thien dach zeylens, het welck in onse rekeninghe dertich mijlen zijn, ergo, soo zijn de vijf daghen zeylens vijfthien sesthien mijlen, ghelijck het nae ons vermoeden is, tot Oby toe. Item, dat wat voorby Oby, een Reviere lach, Gillissy ghenaemt, daer de Rusche Loddingen traffijckeerden, ghelijck als ons de Ruschen te vooren gheseyt hadden, Molconsay Reviere. oock datter noch wat voorby Gillissy een ander Reviere lach, Molconsay gheheeten, tot welcke Reviere streckt het ghebiedt van den Groot-Vorst van Moschovien, De Samoyeden sitten onder tribuyt van den Groot-Vorst van Ruslandt ende Moschovien etc. zijnde altesamen bewoont van Samoyeden, die hy seyde altesamen van sijn volck te wesen, sittende onder tribuyt van den Groot-Vorst voorsz. ende seyden oock, dat de laetste Reviere van Molconsay, was aen d'een zijde, onder t'ghebiedt van den Groot-Vorst, ende aen d'ander zijde, onder den Tartar, wiens landt van daer af voortaen, sijn beginsel hadde, De Reviere van Molconsay; bewoont van Samoyeden ende Tartars. welcke Tartaren sy seyden seer wel te kennen, oock soo seyden sy noch, dat daer in de voorseyde Revieren, veel costelixke Pelteryen ghevonden ende verhandelt worden, ende datse oock groot en diep ghenoech waren, voor groote Schepen te moghen in loopen, maer hier van en is niet veel nae te segghen, om dat sy hen op de Zee-vaert (soo ghenoech te vermoeden is) niet veel en verstaen, seyden noch dat hen t'landt aldaer, (te weten van voorby Oby af) uytwaerts aen streckten, Het oosteynde van Nova-Zembla comt te strecken teghens over een hoec vant vaste landt van Tartaryen, van welcken hoeck af, de Zee wijt ende breedt streckende is, tot Chatay ende China toe, etc. makende eenen hoeck, die sy Noes noemen, teghens welcken hoeck over, noorden aen, soude strecken het eynde van Nova-Zembla, alwaer hen etlicke van heur volck, t'gheheele Iaer door onthielden, ende woonachtich zijn, ende als men den voorseyden hoeck ofte Noes om is, soo crijcht men dan een groote ende gheweldighe ruyme Zee, de welcke loopt langhes Tartaryen, ende soo voortaen, om streckende nae de warmte toe: Dit was al t'ghene dat wy daer af conden te weten comen. En hadden sonderlinghe niet veyl, dan een weynich Zee-paerden ofte Morsen tanden, die sy bynae met goudt wilden op weghen: En maeckten van gheenighe dinghen werck, dan sy vraechden nae Meel, Vleesch, Speck, ende Wollen laken, doch waren soo vast houdende ende loos, datter gantsch gheen voordeel aen te behalen was: Oock soo en hebben hare dinghen gantsch niet te beduyden. Wy hadden wel lust ghehadt in haer Dorp te gaen, om henluyder wooninghen ende Vrouwen te sien, doch seyden ons, dat het verre, ende seer nat om gaen was, waerom wy't achterlieten. Ende nae dat sy wel ghebrast ende ghedroncken hadden, namen wy daer oorlof van, ende scheyden weder met grooter vriendtschappen van hen af, Nemen haer afscheydt van de Samoyeden ende varen weder aen boordt. jae hadden haer soo verre ghebracht, dat sy wel gheerne met ons de Schepen besien wilden, maer om dat wy daer niet meer af verstaen conden, lieten haer blijven. Met dese informatie waren wy weder een weynich beter ghemoedt, want seyden oock, dat het ijs met den zuydelicken windt wel haest wech setten soude, sonder ons meer te verhinderen, waer door wy resolveerden (soo ons Godt de Heere de windt liet behouden, ende passagie van't ijs creghen) des morghens noch eens een tocht te doen, op Gods ghenade heen.
	Den tweeden des Saterdaeghs was het een seer schoon claer weer, met een goede koelte uyt den zuyden, waer mede t'ijs t'eenemael achter ons om bleef, drijvende alsoo nae de wal toe, in voeghen, dat wy een open wech, ende claer water voor uyt creghen, Zeylen weder uyt de bocht, straet waert in, voor de tweede mael. waer mede wy terstondt t'zeyl zijn ghegaen (om uyt de bocht te laveeren, al eer het harder begonst te waeyen) onsen wech nae de Straet toe, ende aleer wy daer ter deghen in quamen, soo begonste het soo hart te waeyen, dat wy meer als ghenoech te doen hadden, om boven den Afgoden Hoeck te comen: Zeylden tot den Cruys-hoeck, alwaer wy't setten, ende het ancker uyt wierpen, om na den Ammerael te wachten, ende ons Boot, t'welcke so verre int ijs 
{==31v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 (van de bocht daer wy gheleghen hadden) beset was, dat het daer een ancker verloor, ende een ander omgecromt worde, doch isser eyndtlicken noch uyt ghecomen. Wy onthielden ons by den Cruys-hoec, tot des morgens, om dies wille, dat wy noch veel ijs by den Tvvist-hoeck saghen liggen, als oock om dat het eenen dapperen storm begonst te waeyen, comende altemets met reghen.
	Den 3. des Sondaeghs was het beter weer, met eenen z.w. moyen wint, en slecht water, ende ons scheen dat het ijs van't gat wech gheset was, liepen weer alle ghelijck daer door heen, hebbende wint ende stroom te baten, waer door t'Schip eenen harden voortganck hadde, Comen inde Noordt-zee met claer water. waren in corter tijdt een stuck weeghs t'Zeewaerts in, ende saghen over al claer water, uytghesondert int noorden, daer lach noch over al ijs, doch schenen schossen te wesen, en van een te liggen, deden onsen Cours o. ende o. ten n. aen, ende daer nae o.n.o. om dat wy gisten, op desen Cours claerder zee te vinden, want meenden dat het ijs met de z. harde windt, van de wal afgheschoven most wesen, zeylden aldus een poos met een claer ende warm weer, doch was over al aen den Horisont, ende op 't landt, dampich, waerom wy qualick recht bescheydt conden sien, waren niet teghenstaende bynae alle verheucht, met groote hopinge, dat wy daer nu immers souden door raken, maer dese blijdtschap en duerde niet lange, of wy lieten terstont de hoofden weer hangen, want begonsten weer hier en daer geweldige groote velden ijs te vernemen, Comen weer onder t'ijs, dat groot en gheweldich was. dat een verschricken om sien was, waren soo vreesselicken groot, dat wyer van alle dese Reyse soodanigen niet ghesien hadden, dit gaf ons terstondt quaet vermoeden, dat wyder noch niet al vry van en waren, een weynich daer na wordet gants mistich doncker ende stil, so dat wy den anderen noch niet een Schip lengte van ons sien conden, hoe wel dat het altemets boven claer was, soo dat wy dickwils de toppen, ende Mers-zeylen van d'ander Schepen sien conden, T'ghesicht wordt haer van de mist benomen, dat haer een groot belet was. even wel so beletten ons de mist t'gesicht van 't water, dat ons seer moeylic viel, quamen met desen mist weder int ijs, zijnde altesamen open schossen, van de grootte als voorsz. is, eyndtlicken, dat wy daer qualick saghen door te comen, om de donckerheyt ende stilte, want conden de schepen niet in dwang houden, sonder aen de schossen te stooten, welcke stalen berghen en steenrotsen schenen te wesen, waer door wy gedwongen waren, by der tast wederom te keeren, doende verscheyden Coursen, nae dat de wint ende t'open water ons plaets gaf. Hadden te vooren (wesende noch int gesicht ende niet verre van't lant, ontrent 4. of 5. mijlen by oosten de Straet) t'loot uytgeworpen, Zijnde 4. of 5. mijlen t'zeewaert van't landt af, en connen met 110. vamen geen grondt worpen. ende en conden met 110. vaem geen gront vinden, sagen oock hier en daer Walvisschen blasen, zijnde t'water lasuer blau, waer aen gants gheen twijffel is, van een openbare Zee Oceano te wesen, Walvisschen ende blau water, teyckenen van een Oceaensche Zee. die hem nae Chinen uytbreyt, soo daer slechts t'belet van't ijs niet en waer. Desen donckeren mist hielt aldus aen tot tegen den avont-stont, in sulcker voegen, dat wy bynaest van den anderen versteken hadden, want conden malcanderen bywylen wel hooren roepen, sonder nochtans te sien, maer door't geluyt van de trompetten ende met schieten, adverteerden wy den anderen, doch en conden hier door geen sekerheyt verstaen, so dat wy onwetende drie by een geraecten, ende vier op een ander oort, zeylende also op Gods genade, met genoech schroemen van eenen donckeren nacht, Mosten met gheluyt van trompetten ende schieten, teyckenen maken, om by den anderen houden zijnde t'ghesicht door de de mist benomen. ende dat meer is, onder't ijs, niet verre (na onse gissinge) van de wal, t'welck ons alle gelijck niet weynich verturbeerde, maer Godt de Heere, die ons alle dese Reyse so oogenschijnlicken geholpen heeft, quam ons in desen so noodigen tijt, ooc boven alle onse hopinge te baten, want ontrent een ure voor den nacht begonst het op te claren, in voeghen, dat wy ons met ons drien by een vonden, sonder de ander vier gewaer te worden, maer door het schieten condense wel hooren, en quamense daer nae te sien, een groot stuc weechs achter ons uyt, zijnde noch onder t'ijs, ende quamen terstont op ons geluyt van't schieten, na ons toe zeylen, daer wy genoech in verblijt waren, ende t'ghene dat onse vreuchde vermeerde, was, dat wy voor ons uyt landt sagen, Comen by't Staten Eylandt te landt. ende verkendent te wesen t'Staten Eylant, en quamen daer soo recht op aen zeylen, al haddet met een lijn gheschoren gheweest, gelijck als het ons oock van gelijcken gebeurde t'voorleden Iaer, Comen miraculeuslick ende onversiens in de haven en op de Ree vant Staten Eylandt, om haer voor t'aenstaende perijckel te barghen. so dat wy opentlick moeten bekennen, dat ons Godt de Heere daer met de handt geleydt hadde, om ons sijn barmherticheyt te bewijsen, so wy't hem maer slechts danck weten, door dien dat wy nauwelicken geanckert waren, of het begonst eenen storm te waeyen uyt den n.w. waerom wy Godt in onse herten loefden en danckten, Snachts hadden noch een groote moeyte met sommige schossen ijs, die ons voor den boegh dreven, die alhier om t'Staten Eylandt met een maelstroom gints en weer swerven, door dien datter Ebbe ende Vloedt gaet, creghen onder ander een so groot en gheweldich Eylandt van ijs recht voor den boegh, dat het al dreunde watter int Schip was, ende was t'aensien ghelijck eenen stalen bergh, wiens dickte ende grootte ongelooflick soude schijnen, voor de gene die't niet ghesien en heeft, t'welcke niet sonder schromen te sien was, gaf ons den halven nacht ghenoech te doen met bot uyt te vieren, ende een ander werpancker uyt te brengen, eyndtlicken dat wyer met groote moeyten van ontslagen worden. Met dusdanighe recreatie waren wy t'meestedeel van den tijt besich, t'welck niet alleen ons te deel viel, maer ooc alle d'ander Schepen, daer't een yeder de handen vol gaf.
	Den 4. des Maendaeghs was het kout weer, waeyende noch al even ghestadich den harden n.w. storm, waer mede de gheheele Zee weder soo vol ijs quam aen een geschoven, dat men van't noordt-westen af, tot den zuydt-oosten toe, anders niet en conde onderscheyden, dan t'eenemael bedeckt met ijs, blijvende alleen een streeck waters tusschen t'ijs ende t'landt, ende de Haven daer wy geanckert laghen, dat ons genoech versuften, door vreese van eenen noorden wint, voor de welcke wy gheen open saghen om uyt te comen, dan alleenlicken de Schepen achter aen't Eylandt tegens de wal van de wijcken aen te halen, ende alsoo t'ijs op Gods ghenade te verwachten, om van alle canten beset te worden, doch wy hoepten altoos om een beters, met een seer goet vertrouwen op den Heere, die ons tot hier toe so goedichlic ende 
{==32r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 ghetrouwelicken byghestaen heeft, hopende dat hy ons voort aen niet verlaten sal, op dat wy daer door dies te meer veroorsaeckt moghen worden, om sijnen heyligen Naem eeuwelicken te loven, ende sijnder almogentheyt ende wonderen alle de Weerelt te openbaren, ende aen den dach brenghen. Waren des morghens vergadert int Schip van den Ammerael, om t'overlegghen wat ons te doen stondt, Vergaderen in des Ammeraels Schip, om te beraetslaen wat haer te doen stont, etc. nae gheleghentheyt der tijdt: Stemden met den anderen, om emmers aen ons devoir niet te ontbreken, des anderen daeghs toecomende (met Godes hulpe, weer ende bequamen tijdt hebbende) noch eens een Tocht te doen, by de windt, nae't ijs toe, om te sien of het moghelick is, passagie te vinden, om onse Reyse te vervorderen, soo niet, t'selfde niet meer t'attenteeren, gesien den tijt allengskens verliep, ende de Winter begonst aen te comen, als oock de vreesselicke koude ende langhe nachten, soo datter weynich hope van verbeteringe stont te verwachten: Want is ons als dan claerlick en kennelick ghenoech, dat het de Heere voor dese mael niet en gelieft, de Vaert door ons vorder t'ontdecken, so en stondt het ons oock niet meer doenlick, hem alwillens te tempteeren, ende met het hooft teghens de muer te loopen: Ordonneerden oock onse zeynen ofte teyckens, om ons in den mist (soo sy ons weer over viel) te moghen by een houden etc. Den selfden aenvolghenden nacht liep de windt wat noordelicker, waer mede t'ijs sijnen drif nae ons toe nam, so dat het, eer den dach te degen aen quam, over al dicht aen de wal, Worden onder t'Staten Eylandt rontom met ijs beset. int gat ende Haven daer wy laghen, by ons in quam drijven, so dicht ende vol datter gheen oopen en bleef, zijnde meestendeel van uytnemende groote schossen ende velden, dat het scheen niet mogelick te wesen, emmermeer te moghen smelten of vergaen.
	Den 5. des Dingsdaeghs moesten door't crachtich aendrijven van 't ijs, noch bet binnen in, achter aen't Eylandt wijcken, ende om ons nae ons best vermoghen van't ijs te bevrijen, settent in een Wijck, tusschen de clippen in, tot dicht onder t'landt, alwaer wy ons alsoo te samen boordt aen boordt by een voechden, De Schepen binden haer boort aen boort dicht onder t'lant, om haer te beter vant ijs te beschermen. met alle versekerheyt die wy conden by brenghen, van Cabels ende Anckers, van alle zijden. Waren terstont van't ijs over al beset: Wy liepen eens op't Eylandt, om van daer de gheleghentheyt van't ijs in Zee te sien, de welcke over al soo vol en dick lach, dat men daer aen geenighe oorden open ofte doortocht, ja noch eenich claer water sien conden, dat het volc niet weynich en ontstelden en in murmuratie bracht, segghende, dat wy ons alwillens om den hals wilden brengen, en dat wy daer beset lagen, en in groot perijckel van Winter-laech te moeten ligghen, Tvolc murmureert van vreese aldaer winterlaech te moeten ligghen met groot perijckel van lijf en goet, etc. en alsoo ghenoech van't leven, en yet te moghen salveeren, seer onseker en ghenoech berooft waren, en andere dusdanighe swaricheden, dat in der waerheyt, niemant uytgenomen, niet in weynich ghedachten stelden, van te moghen gheschieden, doch thoonden den besten moedt die wy conden, met ons vertrouwen op den Heere, dat hy't alles ten besten wille keeren sal, ende dat wy't alles deden om beters wille, en om ons eere te betrachten, ende t'ghene dat ons Godt op leyde, en was in onse macht niet, van ons te weeren, dan moestent alles met gheduldicheyt naecomen. Worden op den dach wat stilder, doch gantsch mistich ende vochtich, waer door wy weer hoepten een veranderinghe van windt ende weer te crijgen. Hoe wel dat de lucht even wel uyt den noorden was, ende daer nae gantsch stil, desen mist ende stilte gheduerden alsoo, den gheheelen nacht over. Wordende de wint (doch met weynich koelte) teghens den dagheraet uyt den westen, waer mede t'ijs weder een weynich oostwaerts aen schoof, ende scheen door de vochticheyt wat ghedebiliteert te wesen, maer de quantiteyt was te veel, om eenighe hope ende verbeteringhe te mogen verbeyden, even wel scheen t'volck een weynich te verquicken van hope dat wy eenighe opinie souden moghen crijghen, om ten minsten weder door't gat ofte Straet te moghen comen. Wy saghen int overloopen van't Staten Eylandt, etlicke Hasen loopen, Hasen op 't Staten Eylandt. daerder van t'volck twee van gheschoten ende ghevanghen worden. Saghen van ghelijcken eenen grooten witten Beyr, Eenen witten Beyr wort van den onsen vervolght, dat haer daer na noch dier quam te costen. de welcke om dat hy met roers vervolcht worde, hem van't Eylandt af begaf, vliedende van't lant af t'Zeewaerts in, over de schossen ijs heen, waer mede hem van den onsen bevrijdden, die hem aldaer niet volghen dorsten, in summa, datter soo't schijnt, van dusdanighe Iacht, als oock van Wolven, geen ghebreck is. T'meestendeel van't volck occupeerden hen, om alle Melancolye te vergheten, in't soecken van de ghesteenten, ofte materie van't Bergh-cristal, Bergh-cristal, op t'Staten Eylandt. dat daer overal met stucken en brocken uytghecrabbelt worden, waer mede sy hen een weynich met vermaeckten, tot dat het Godt anders versach: Wy vermerckten op desen tijdt, van ghelijcken de Conjunctie ofte t'loopen van't Ghety, ende bevonden met opghemerckte ondersoeckinge, dat de vloedt uyt het oosten quam, Vloedt uyt den oosten in de nieuwe Noordt-zee een seker teycken van een openbare doorgaende Zee nae China, &c. waer mede van ghelijcken oock noch ghenoech bevesticht werdt, van dat het een openbare doorgaende Zee is.
	Den 6. des Woensdaeghs wordent wat claerder ende sachter weer, zijnde de windt ofte lucht van de wester-cant, doch was meest stil, waer mede t'ijs wat oostwaerts aen scheen te setten, de wint liep daer na zuydelick, ende ten laetsten int oosten, doch met een slappe koelte, blijvende den gheheelen dach doncker, mistich en vochtich weer. Nu dewijle datter niet vele uyt te rechten was, ende de begheerte van de steenen ofte t'cristal te soecken, deden t'volck aen landt varen, d'een hier ende d'ander daer, een yeder ter plaetsen daerse best wat meenden te vinden, alwaer sy hen stelden op knyen ende op elleboghen, sonder eenich achterdencken, ofte eenich gheweer by hun te hebben, door dien dat hen docht niet noodich te wesen, ghelijck wy van ghelijcken daghelicks, als oock het voorleden Iaer gedaen hadden. Een Tragedische gheschiedenisse van twee Bootsgesellen die by t'Staten Eylandt van een Beyr omgebracht worden, en hoe dat het selfde toeghegaen is. Onder dese steen-soeckers waren daer twee, welcke laghen by den anderen (met de voorseyde versekertheyt en onbeschroemt) te graven ende d'aerde om te wroeten, op't Vaste landt, niet verre van de Zee-cant, op welcke contreye niet verre verscheyden, noch wel andere dertich persoonen waren, in de selfde handelinghe gheoccupeert, so isser gecomen 
{==32v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 eenen grooten witten Beyr, vermoeden den selfden te wesen, die sy des voorighen daeghs van't Staten Eylandt verjaecht hadden, de welcke soo't scheen, verhonghert wesende, is al lijfelicken ghecomen, tot daer dese twee Steen-soeckers in haere besoigne besich waren, sonder nae-dencken van't ghene dat hen soo schadelick nae by was, eyndtlicken, so quam den Beyr ende vatten den eenen van achteren in sijn neck, ende haelden hem wech, eer dat den Pacient spatie hadde om te weten wie hem ghevat hadde, ende alhoewel dat hy terstondt om hulpe riep, niet teghenstaende, soo is sijn macker, die anders gheen middelen en hadde, wech ghevlooden, met ghenoech verbaestheyts, dit siende ende hoorende d'andere, die hier en daer verscheyden daer ontrent waren, quamen ghelijckelicken gheloopen, om den Beyr de proye te ontjaghen, maer t'was te vergheefs, want hadde den armen Pacient metter haest de halve kaecke ende wanghe, met het halve hooft afghebeten, suyghende t'bloet soo langhe, dat den ellendigen boodtsman den geest gaf, nae dat hy hem een langhe poos met sijn mes gheweert hadde: Etlicke van de Schepen dit spectakel van verre hoorende, roeyden daer terstont met een Boot nae toe, maer eer sy daer by quamen, was het feyt al gheschiedt, ende t'ongheluck en bleef hier noch niet met den eynt, dan ginck noch verder aen de Man, want als den Beyr sijn genoeghen van den eersten hadde, so wende hy hem na den meesten hoop toe, den welcken, hoe wel dat sy hun int eerste daer tegens stelden, doch siende dat hy soo furieus op hen aen quam, nam een yeder de vlucht, in summa, dat den ghenen die niet loopen conde, moest het becoopen, t'welck was een Bootsman van ons Iacht, (zijnde den eersten een Boodtsghesel van den Ammeraels Iacht) den welcken hy van ghelijcken om brocht, ghelijck als den eersten, sonder dat den onsen daer yets teghens doen mochten, doch deden daer nae soo veel met schieten ende slaen, dat sy den Beyr om hals brachten, den Beyr diet quaet bedreven hadde, wort noch omgebracht en gecregen, zijnde de huyt daer van een groote ossen huyt gelijck. diese daer nae vilden om t'vel te ghenieten, ende vonden hem noch de halve hoofden ende kaken van de omghebrachte Boodtgasten, in de maech ligghen, sonder yet meer. Den Beyr was van uytnemende grootte, meerder als eenen grooten Osse aen te sien. Dit ellendich ongeluck was ons een groote verschrickinge, ende maeckten een groote vervaertheyt onder t'volck, doch soo en conden wy daer niet tegens gedoen, dan hen des anderen daeghs nae onse beste vermoghen, op't eerlickste te begraven, op't Staten Eylandt. Begraeffenis van de twee omgebrachte Bootgasten op't Staten Eylandt. Dese gheschiedenisse maeckten dat het Volck niet te grooten lust creegh meer op't landt te gaen, sonder wel ghewapent, en goet opsicht van voor hen te sien. T'weer bleef dien gheheelen dach ende nacht geheel vochtich, mistich, ende den meesten tijdt stil, doch in der nacht liep de windt int noorden ende n.n.w. waer mede t'ijs weder op de wal vast en dicht aen quam setten.
	Den 7. des Donderdaeghs was de wint noch int noorden ende n.n.w. waer mede het over al weder by ons om end' om vol ijs werdt, ende was van buyten en t'Zeewaerts overal so vol en dicht, t'Canael van Staten Eylandt ende de Zee over al dicht en vol met ijs beset dat men daer van geenighe canten open af sien conden, dat ons niet lief om sien was, teghens den avondtstont wordent claer helder weer, waer mede het terstondt begonst te vriesen, dat wy ooghenschijnlicken aensaghen, soo dat het ons niet weynich te dencken gaf, want vroor in corter tijdt t'water tusschen t'oude ijs in, by een vingher dick.
	Den 8. des Vrydaeghs, was de windt weer in't z.w. ende w.z.w. waer mede het weder doncker, mistich ende vochtich weer worde, in voeghen, dat het ijs met dese wint weder begonst uytwaerts aen te schuyven, dat ons een weynich hoop van verlossinghe aen bracht, want anders gheen middelen en hadden, om aen d'een of d'ander zijde te moghen uytraken, waren op dezen tijdt vergadert met alle d'Opper-stuerluyden, int schip van den Ammerael, Zijn in den Ammerael vergadert, om te resolveren, hoe syt souden aenlegghen. om finalicken te resolveeren t'voortvaren, ofte weder-keeren van onse begonnen reyse, doenlick zijnde, dewijle den tijdt gheen dilay en conde ghelijden, om yets te moghen uytrechten, dat tot s'Lands oorbaer, ende de Schepen profijt soude moghen strecken, waer over een groot debat ghevallen is, door dien dat den Ammerael ende den meesten hoop, hen lieten duncken, dat het niet moghelick was, meer uyt te rechten, dan alsser tot noch toe met aller vlijticheyt ende moghelickheyt ghedaen was, Bevinden onmogelick te zijn, om de groote inconvenienten vant ijs ende verloop van den tijt, dit Iaer de reyse te moghen volbrenghen. oock datse door oude ervarentheyt van dese contreyen, als door informatie van de Samoyeden, ende veel meer door ooghenschijnlick ghesicht, ghenoech verstonden ende saghen, een ijdele vermetenheyt te wesen, yets meer voor dese Reyse te willen attenteeren, ende hen selven met de Schepen alwillens te pericliteeren, want waren tot noch toe ghenoech ghehazardeert. Hier teghens waren die van Amsterdam, die meenden, men behoorden yemandt te vraghen en verwillighen, om alhier met twee Schepen ofte Iachten te vertoeven, en haer avantuer te staen, van te verwinteren, om also te besien, of sy yet meer conden uytrechten, Die van Amsterdam wenden voor om by noorden ofte boven Nova-Zembla om, de Reys t'ondersoecken. ofte t'ondersoecken den wech by westen Vaygats, van by noorden Nova-Zembla heen, waer op geantwoordt worde, den tijdt verlopen te wesen, ende dat onse Instructie alsoo niet en hielt: Doch soo sy't begheerden uyt haer eyghen aucthoriteyt te bestaen, mochtent doen op haer ban ende boeten, ende besien wat hen daer af te verwachten stondt, maer dat sy in gheenigherley maniere daer in wilden consenteeren noch verwilligen, noch en docht hen gantsch niet gheraden voor desen tijdt. Met dese woorden ende meer ander propoosten zijn sy van een ghescheyden, doch hebben alle ghelijckelicken een Acte onderteyckent, welcke was beroerende t'ghene dat sy achtervolghen souden, int vervorderen ofte wederkeeren, nae den tijdt sulcks met brengen soude, blijvende die van Amsterdam even wel by haer opinie, van nae haer goetduncken op haer selven yet anders uyt te rechten, soo het haer te slaech viel: Den tijdt ende t'weer doet die van Amsterdam van een ander opinie worden. Maer siende daer nae hoe dat hem t'weer aenstelde, gaven wel beter coop, ende lieten hun obstinaetheyt wat sincken, hen vrywillichlicken met alle d'ander conformeerende, t'welck van een yeghelicken, die't met verstant en naedencken wil oordeelen, ghenoech mach verstaen worden, hoedanigen oorbaerlicken raedt het geweest soude hebben, haer opinie gevolcht te hebben. 
{==33r==} {>>pagina-aanduiding<<}

 	Den 9. des Saterdaeghs was het weer wat claerder, zijnde de wint uyt den w.z.w. ende om dies wille dat het ijs een stuc weechs van de wal af, t'Zeewaert in, afgheset was, Gaen met de afsettinghe vant ijs weder van onder Staten Eylandt af t'zeyl, nae de Straet van Nassau toe, om een sekerder wijck tot bevryinge van de Schepen te hebben. soo zijn wy weder ghelijckelicken t'zeyl ghegaen, met verhopinghe van in de Straet te moghen comen, om ten minsten onsen rugghe te bevrijden, van t'wederom keeren, noodich zijnde, maer comende in de Zee, vonden dat het ijs, hoe wel een stuck weeghs heen int oosten, n.o. ende n. over al soo vol en dicht lach, ghelijck eenen stalen bergh, ende ghenakende soo verre dat wy t'landt van Vaygats int ghesicht creghen, saghen dat het daer noch over al vol ijs lach, comende de Straet noch even gheweldich uytdrijven, hen alsoo verspreydende tot Maelsons Eylandt, ende de Custe langhes, comende weder op ons aen drijven, Worden vant ijs gedronghen weder onder t'Staten Eylandt te wijcken waer mede weder ghedwongen waren nae onse oude Nootvvijck, onder t'Staten Eylant te keeren, ende om dat het mistich weer, ende t'ijs heftich quam aen setten, liep den Ammerael niet verre van de Custe, om by westen t'Staten Eylandt in te loopen, Den Ammeraels Schip raect op een clippe vast, daer hy met hulpe van d'ander Schepen en niet sonder schade weder af comt. maer eer hy't ghewaer werde, was hy op een verborgen clippe aen de gront, twelcke was van een Riffe, die wy daer nae ghewaer werden, die van de wester hoeck van't vaste landt af stack: Het Rotterdammer Iacht meenende dat hy't gheset hadde, quammer nae toe zeylen, ende doe sy hem waerschouden, en conde het soo haest niet gewenden, ofte sat van ghelijcken vast, wy sonden terstondt alle ons Bocken ende Roey-jachten om haer te helpen, sonder de welcke sy groot perijckel ghepasseert souden hebben, om dat het ijs op hen aen quam dringen, zijnde den nacht op handen, eyndtlicken zijn daer met winden, ende sommich goet over boordt te worpen, te weten, den Ammerael smeet etlicke pijpen water en bier over boort, waer mede noch ten laetsten, na lange moeyten, weer af raeckten, al eer t'ijs daer by quam, ende den Rotterdammer wierp etlicke ballast over boort, maer en conde hem soo haest niet redden, of het ijs was hem op t'lijf, dat het Schip noch door't gheweldich aensetten, hielp afschuyven, sonder eenighe ander schade ofte hindernisse, haers wetens, meer te hebben, soo datse noch pas voor den aenstaenden nacht by ons op de Ree quamen, daer wy wel dapper in verblijdt waren, en Godt niet ghenoech af te dancken hebben, van soo merckelicken bystandt, ende soo onghesienen verlossinghe.
	Den 10. des Sondaeghs zijnde de windt uyt den oosten, met een koel weder quam het ijs weder van by oosten af, vol en dicht op ons aen dringhen, ende door dien datter etlicke van ons volck op t'landt, t'Zeewaerts in ghesien hadden, seyden dat men nae de Straet toe open water hadde, zijnde t'ijs een goet stuc weeghs t'Zeewaerts af geweken, hebbende alleenlick een cleyne streeck ijs van schossen en brossen, by de uytcomste van't Eylandt ligghen, soo dat sy hen lieten duncken dat wy ghenoech open hadden, om onverhindert in de Straet te moghen comen, Gaen weder een tweeden mael van onder t'Staten Eylandt af tzeyl, met hope van de Straet van Nassau te gecrijgen, eer sy vant ijs weder overcomen worden. want hadden altoos d'avantagie, so de wint soo bleef waeyende, verder te zeylen, als ons t'ijs soude mogen nae drijven, met dese consideratie hebben ons haestelicken veerdich ghemaeckt (om dat de schossen al by onse Schepen begonsten te comen, die ons noch een goede poos beletten, en ophielden, om t'zeyl te gheraken) ende hebben ons ghelijckelicken onder zeyl begheven, op avantuere ende Gods genade, die wy't moesten in handen stellen, want loopende van onder t'Staten Eylandt van daen, en hadden geen hope van daer weer te moghen in comen, door dien dat het gheen ure conde aen loopen, of was gantsch en t'eenemael weder met ijs beset, ende d'incomste ghestopt, en so wy de Straet van Nassauvven van ghelijcken also vonden, en hadden anders gheen middelen van barginghe, dan de buyten-Custe, ende t'ijs van d'ander zijde, dat sonder schroemen niet t'overdencken was, doch om niet weder op een nieu besloten te worden, hebbent liever willen avantueren, ende t'selfde den Almoghenden bevolen laten, dan langher te vertoeven, zeylden aldus by westen t'Staten Eylandt uyt, door sommighe drijvende schossen heen, tot dat wy int claer water quamen, hoe wel dat het ijs allengskens uyt den oosten op ons aen quam dringen, ende lach een stuc t'Zeewaerts in, te weten, int n.o. ende noorden, van ghelijcken noch over al soo vol en dicht, ghelijck een vaste landt, hadden alle ghelijck d'ooghen over al voor ons uyt, Ghevaerlickheyt vant ijs soo dat ons de vreese, waer wy een schosse ghewaer worden, terstont voorstont, ghelijck of het al ijs gheweest hadde, dat voor ons was: Maer Godt, die de ghene die op hem vertrouwen niet en verlaet, versacht in sulcker voeghen, dat den oosten wint ons bracht Comen by Maelsons Eylandt. tot teghens over Maelsons Eylandt alwaer't weer stil werdt, loopende de windt terstont daer nae weder int westen, met een goede koelte, soo dat wy't voorts laveeren moesten, doch lietent ons wel getroost zijn, door dien dat wy de Straet sonder ijs saghen, ende een vrye open passagie vonden, dat ons niet weynich en verblijden, ons verlost siende van de ghevanghenisse van't ijs, dat ons soo lange ghefaxeert, en bynae in vertwijffelinghe gestelt hadde, laveerende aldus af end' aen, saghen dat het ijs noch int n. vol en dicht lach, stekende van Vaygats af, makende alsoo eenen crommen elleboogh nae't oosten toe, in dit laveeren liep de wint int noorden, beginnende met een top-zeyl op te koelen, soo dat het ijs hier mede weder sonder twijffel stondt te verwachten op de wal aen te comen, den welcken windt ons dienden, Comen inde Straet by den Twist-hoec alwaer sy't anckeren. om voor den nacht-stondt binnen den Tvvist-hoeck te comen, daer wy't setten met beter moet, als wy onder t'Staten Eylandt hadden, want hoepten altoos, nu t'ijs wel te moghen ontwijcken, noodich wesende, waer mede wy merckelicken moeten bekennen, dat ons Godt de Heere, als met de handt over al geleydt, ende te rechter bane uyt alle perijckelen gheholpen heeft, sonder wiens merckelicke bystandt wy ghenoeg verleghen gheweest souden hebben, waerom wy schuldich blijven sijnen H. Naem eeuwelicken te loven. Int incomen van de Straet sonden wy een paer Iachten heen, om t'ijs bet te genaken, en te besichtigen, dese brachten op den avont tijdinghe, hoe dat het over al vol en dicht lach, uytghesondert int noordt-oosten, daer saghen sy een streeng waters, door't verdrijven van't ijs.
	Den 11. des Maendaeghs in den daghe-
{==33v==} {>>pagina-aanduiding<<}
raet worden daer weder ghestemt, noch eens een tocht tot aen't ijs te doen, om emmers alle twijffelinghen te moghen versekeren: Stemmen noch eens een tocht te doen t'Zeewaerts in nae t'ijs toe, om te sien, oft eenichsins moghelicken is daer te moghen door comen. Waeyden een vaer-weer uyt den n.w. ende alhoe wel dat wy t'ijs beneden den Tvvist-hoeck genoech saghen drijven en aen comen, niet teghenstaende, zijn daer ghelijckelicken nae toe ghezeylt, maer en hadden gheen drie uren op de vaert gheweest, zeylende tusschen etlicke velden en schossen ijs deur, of wy quamen weder aent ijs, daer't over al van allen zijden vol en dicht lach, namentlicken int noorden, n.n.oosten, n.o, ende oosten, als oock int zuydt-oosten, ende hoe wel dat het scheen int oost noordt-oost wat ondichter te legghen, door't verdrijven, en was gheen gheleghentheyt om door te zeylen, waerom ghedwonghen waren wederom te keeren, met loeven en draghen, Moeten weer te rugghe keeren, door dien daer gheen hope is om door te comen. tot by den Tvvist-hoeck, daer't weer open water was, zeylende also tot by den Cruys-hoeck, want en mochten door de harde en contrarie windt niet hoogher comen, alwaer wy't anckerden, verwachtende een beter weer ende windt, want begonst daer na eenen harden storm te waeyen, alhier aent ancker ligghende, namen expresselicken merc op het loopen van't ghety, Vloedt uyt het oosten in de Straet van Naßau ende bevonden dat een ooste ende weste Maen volle Zee maeckt, comende de vloedt uyt het oosten, ende d'Ebbe uyt het westen, waer door gantsch gheen twijffel en blijft, van by oosten de Straet, een open doorgaende Zee te wesen, als wy aen alle andere teyckenen ende informatie van ghelijcken bevonden hebben, als vooren bywijlen verhaelt is gheweest. Op desen selven dach zijn onse gasten met den bock aen landt geweest, te weten, aen't landt van Vaygats, tusschen den Tvvist-hoeck ende Cruys-hoeck, alwaer sy eenen dooden Walvisch aen de strant vonden ligghen, Vinden een dooden Walvisch aen de oostzijde van Vaygats, liggen, hebbende kaec-beenen van 16. voeten lanck, etc. die daer al een wijle gheleghen moet hebben, want was vant vleys al meest vergaen, dencke van de Samoyeden (om traen af te maken) afghevilt, is gheweest, hadde kaec-beenen van sesthien voeten lanc, en dick en swaer naevenant, waer van onse gasten vier of vijf kaec-beenen af hieuwen, ende met Scheep brachten, om (in't Godt gelieft, met lief int Vaders-landt comende) die voor een wonder te thoonen, Van dese kaec-beenen hangter een t Enchuysen in de Doelen, ende een ander tot Haerlem opt Stadthuys, tot een eeuwighe memorie, by Ian Huygen ter liefde van t'Vaderslant aldaer ghesonden, etc. t'welcke van ghelijcken te meer bevestighende is, dat de oost-zijde van de Straet van Nassau; een openbare ende doorgaende Zee moet wesen, teghens den avondt begonst het wat te stillen, ende des nachts wordent weer doncker en mistich, loopende de wint zuyelick, maer teghens den dagheraet liep de wint int westen, zijnde reghenich mistich weer.
	Den 12. des Dingsdaeghs was de wint noch al westelick, met het selfde doncker, mistich ende reghenich weer, waeyende eenen goeden storm den gheheelen dach over, ende des nacht liep de wint int zuyt-westen ende zuydelick, met een doncker reghenachtich weer en harden wint.
	Den 13. des Woensdaeghs begonst het soo hart te stormen ende soo afgrijselicken te waeyen, Crijgen een verbolghen tempeest, liggende op de Reede van by den Cruys-hoec en de Straet van Nassau. dat het scheen Hemel en water vereenicht te wesen: Moesten van noodts-halven onse stenghen neer doen, ende noch een ancker uyt werpen, soo dat de Bocken ende Roey-Iachten van den harden windt in de grondt ghesmeten worden, sonder dat wy't mochten weeren, eyndtlicken, waeyden met sulcken verbolghentheyt, dat het scheen onmoghelick te wesen, dat het Kabels en Anckers conden teghens houden, soo dat de Schippers bekenden haer daghen soodanighen weer op gheenighe Reeden beleeft te hebben, maer Godt de Heere die den sijnen niet en verlaet, schicktent also, dat wy't noch gaende hielden, sonder eenighe schade te geschieden, dan alleen t'verlies van vier of vijf Riemen, die int Iacht laghen. Nu en was het ons niet vreemt noch verwonderinghe, dat het drijf-hout over al op de Zee-stranden soo hoogh opgheworpen lach, de wijle dat daer sulcke tempeesten regneeren: desen onverdraeghlicken storm duerde aldus den gheheelen dach, loopende de windt daer naer int west noordt-west, waer mede een weynich solaes hadden, om dat wy hier door wat meer opperwals creghen, maer de hardicheyt van de windt maeckten soo vreesselicken stroom en verbolghen water, dat wy daer niet veel met gheholpen waren, anders gheen troost hebbende, als te verwachten de hulpe des Heeren, die ons in dusdanige, als oock in alle perijckelen te baet moet comen, sonder wiens bystant wy niets connen uytrechten, des nachts aenvolgende gheduerde noch al den harden storm, maer was verdraechlicker alsse des daeghs geweest hadde.
	Den 14. des Donderdaeghs was de wint noch al int west noort-west, ende noordt-west, waeyende even gestadich, met een hart vaerweer, maer met minder verbolghentheyt als des voorighen daeghs, t'welcke ons een weynich verquickten, verhopende om een beter, worden teghens den middach weder goet en schoon weer, waer mede wy ons een Ancker weer op haelden, t'welcke soo crom gheboghen was aen de schaft, door de cracht ende t'ghewelt van de windt, ghelijck als of het een spelde gheweest hadde, waer by ghenoech t'aenmercken is, hoedanich t'onweer geweest moet hebben, t'meeste dat ons aen't ancker behielt, was de vaste ende goede cley-gront, Seer goede ancker-gront in de Straet van Nassau. die men nieuwers beter vinden mach om t'anckeren, worden teghens den nacht bynae stil en slecht water, zijnde int noorden ende noordt-oosten seer claer ende helder, hoe wel dat de lucht ende wint uyt het n.w. quam, ende westelick was, met een overtooghen hemel, verhoepten niet teghenstaende dat hem de windt veranderen soude, en uyt den claren comen, om onse wederom reyse te vervoorderen, de wijle t'voorder varen ons belet was, Zijn gheresolveert, als niet beters connende uytrechten, weder nae huys te zeylen. ende t'langer toeven gheen voordeel van te verwachten stondt, wachtende alleenlick nae weer ende bequamen windt, des nachts, te weten, tegens den morghen-stondt liep de windt int oosten, beginnende met een vaer-weer op te koelen, comende ghelijckelicken met sneeu ende haghel, soo dat wy onse Kabel weer uyt vieren moesten, ende waren ghenoech bevreest van't ijs, door dien dat de stroom seer hart uyt de Oost-zee begonst te comen, hebbende van ghelijcken een laegher wal, waerom ghedwongen waren den dach (al wast met ghenoech sorghen) te verbeyden.
	Den 15. des Vrydaeghs worde de wint wat zuydelicker, ende beginnende claer dach te worden, saghen t'ijs weder met groote menichten dicht en vol de Straet in comen 
{==34r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 drijven, makende soodanighen voortganck, dat wy ghenoech te doen hadden, om onse anckers in tijdts op te crijghen, en de Cruys-hoeck om te laveeren, saghen dat het landt van Vaygats tot veel plaetsen wit van sneeu bedeckt lach, T'lant van Vaygats in eenen nacht met snee bedect. en conden ons niet ghenoech verwonderen vant ijs, want meenden byna voorseker, datter gheen ijs meer in Zee ghebleven conde hebben, ofte ten minsten wel ses dach-zeylens verre gheweest hadde, door den voorgaenden harden storm: Maer sagen nu voor onse ooghen t'contrarie, waerom gantsch gheen raedt was, yet meer te vertoeven, want saghen nu apparentlick ghenoech, datter gheen verbeteringhe voor dit Iaer te verwachten stondt: Waerom wy eyndtlicken int zeylen wederom in des Ammeraels Schip altesamen vergaderden, Vergaderen wederom in den Ammerael, om haer wederom Reyse te besluyten. ende alle saken in ghesien hebbende, hebben een Acte gemaeckt met ghelijcke stemmen, naer de waerheyt van het ghene dat ons bejegent is, ende veroorsaeckt heeft wederom te keeren, tot een yeder sijn verontschuldinghe, om te schouwen alle naeclappinghe die uyt haet ofte andersins soude moghen spruyten, ghelijck als het selfde by de Verbalen van elck een int besonder daer van ghehouden, beter en copyeuser verstaen sal moghen werden.
Welcke Acte is als volght:OP huyden den 15. Septembris, Acte oft verantwoordinghe, by alle d'officianten van de Vloot onder teyckent, verhalende de reden ende oorsake van harer wederkeeringe sonder de Reyse voor dit Iaer voorder t'attenteeren, &c. Anno vijfthien hondert ende vijf en tnegentigh, in de Contreye ende op de Reede van by de Cruys-hoeck in de Strate van Nassau, alvvaer de Schepen teghenvvoordich altesamen by den anderen gheanckert ligghen, zijn ter begheerte ende bevel van den Ammerael Cornelis Cornelisz. vergadert, en by een versaemt, in de voorsz. Ammeraels Schip in de Coyvvt, de Capiteynen ofte Stuerluyden van alle de voorsz. Schepen, om gelijckelicken ende elck int besonder, syn goetduncken ende uyterste meeninghe, sonder eenighe dissimulatie, vrymoedelicken te verclaren, ende alsoo te samen te beraedtslaen; het ghene dat alderbest ende voorderlickst voorghevvent en ghedaen moet vvesen, beroerende de begonnen Reyse, van by Noorden om nae China, Iapan, &c. Soo ist dat sy vvel rypelicken, en met alderenst t'selfde overdacht ende ingesien hebben, als oock om d'Instructie van sijn Excellentie ende de Heeren Staten, op't naust nae te comen, soo veel als doenlick ende moghelick is, tot voorderinghe ofte salveeringhe van de voorsz. Schepen, Volck, ende Goederen. Bevinden alle ghelijck tot noch toe, met alder vlyticheydt ende neersticheydt, haer uyterste devoir ende beste ghedaen te hebben, niet ontsiende de Schepen ende haerlieder persoonen (soo vele den noodt vereysschende vvas) te hazardeeren; en somvvijlen in perijckel te stellen, om in alles haer eere te betrachten, ende t'selfde voor Godt ende alle de VVeerelt, met reynder conscientien te moghen verantvvoorden, maer door dien dat Godt de Heere sulcks voor dese Reyse, niet en heeft willen ghedooghen, vinden sy hen gedvvonghen (vvel ende ghenoech teghens haren dankc, om t'verloop van den tijdt) de selfde Vaert voor dese mael te moeten laten steken, door't belet van't ijs (oorsake den harden en vveynich ghehoorden langhduerighen vorst, die dit Iaer alhier, als sy door Informatie verstaen, en ooghenschijnlicken best, ondervonden hebben, seer groot en uytnemende ghevveest is) t'vvelcke altesamen vvel overleyt; en ghedelibereert hebbende, en vinden gheen betet middel; als nootvvendich ghedvvonghen, dan met het eerste vveer ende bequame vvindt, vveder ghelijckelicken, met de selfde orderinghe, als sy ghecomen zijn, haren Cours te nemen, naer huys toe, met alder vlyticheyt; moghelick zijnde, om henluyden voor d'aenstaenden vorst (die men alhier van ure tot ure vervvachtende is) te bevryen, ende de Schepen, met Godes hulpe, vor alle perijckelen des VVinters in behoudenis te brenghen, devvijle datter anders gheen middelen voor dese mael goet gevonden connen vvorden, die tot eenighe beter voordeel streckende zijn: Protesteerende voor Godt; ende alle de VVeerelt, int selfde ghedaen te hebben, ghelijck als sy vvilden dat Godt met haerder Zielen salicheyt doen vvil, ghelijck als sy hopen en vertrouvven van een yeder, die hen verselschapt hebben met rechter waerheyt, niet anders ghezeyt, noch ghetuyght sal moghen vvorden, als sy hen goetvvillichlicken submitteeren, t'alderstonden te vvillen verdeedighen, noodich zijnde, ghelijck als t'selfde breeder en copyeuser verthoont sal vvorden, by de Verbalen ende Annotatien, die een yeder int particulier, sonder communicatie van anderen, daer van ghehouden heeft: Ende op datter gheen desordre ofte naeclappinghe t'onrecht verbreydt vvorde, tot achterdeel ofte verminderinghe van de ghene, die hen soo vryvvillichlicken in alle perijckelen ghestelt hebben, tot onses Vaders-landts eere ende avancement, en daer door van haerder ghemeriteerden loon berooft souden moghen vvorden, soo hebben sy t'haerder bevveeringhe, daer in tijdts in vvillen voorsien, en daeromme dese Acte met ghelijcker handt eendrachtelicken onderteyckent, die ick Ian Huyghen van Linschoten, t'haerder versoeck ghemaect, ende ghelijckelicken met Françoys de la Dale, als Opper-Commißen van't voorsz. Ammeraelschap, met ghelijcke affirmatie, ende tot meerder bevestinghe, onderteyckent hebben, op den dach ende datum als boven:
VVas onderteyckentCornelis Cornelisz, Brant Ysbrantsz, VVillem Barentsz, Lambert Gerritsz, Thomas VVillemsz, Harmen Ianssz, Hendrick Hartman, Ian Huyghen van Linschoten, ende Françoys de la Dale.


{==34v==} {>>pagina-aanduiding<<}

ZYn aldus wederom ghezeylt, Gaen weder gelijckelicken uyt de Straet van Nassau t'zeyl, om haer wederom reyse na Hollandt te vervorderen ghelijckelicken in Compagnie, teghens den avondt liep de windt noordelick ende oostelick, deden onsen Cours van n.w. ende n.w. ten w. aen, hadden een goede koelte ende hol water, gheduerende alsoo den gantschen nacht, creghen altemets vlaghen van sneeu ende haghel, ghewisse voorboden van den winter. Van ghelijcken soo vroort soo hart, dat het voor-mers-zeyl, dat wy daer nae lieten vellen, om te droogen, gantsch stijf was, en dat meer is, soo is my selfs den aessem aen den baerdt by de mondt (int wandelen) bevrooren. En worden op desen wech, van de Straet af, gantsch gheen ijs meer ghewaer, dan saghen des nachts alleen een cleyn verdreven schosken drijven, sonder yet meer, waer door vastelick te ghelooven is, het gene dat ons de Ruschen ende Samoyeden gheseyt hadden, dat het Eylant van Vaygats by noorden, een afscheydtsel van Nova-Zembla heeft, ende is te bedencken, een groot open moet wesen, door welcke t'meestendeel van't ijs, (dat wy soo vol en dicht, by westen Vaygats, int eerste aencomen vonden ligghen) heen ghedreven moet werden, in de ander Zee, van by oosten de Straet, Waer dat ijs in de oost zee van Vaygats, van daen comt. want scheen aldaer oneyndtlick te wesen, t'ghene datter van daen quam, waer aen geen twijffel moet zijn, dewijle dat alle t'ijs, dat eens van uyt het oosten nae't westen, door de Straet ghejaecht wordt, wy noyt bevonden hebben weer in te comen, uytghesondert t'ghene dat met de mael-stroomen voor aen de mondt lach en henghelde, gelijck ons oock van de Ruschen t'Iarent, ende nu geaffirmeert werde, dat het hen altoos naet noorden opset, sonder weer af te comen, ende dat het in de Zee van de oost-zijde, soo vol en dicht over en weer drijft, is vastelick en voor waerachtich te vermoeden, veroorsaeckt te zijn, om dies wille dat hem t'lant van Nova-Zembla (ghelijck als het VVillem Barentsz. t'voorleden Iaer bevonden heeft) streckende is, tot teghens den Hoeck over van't landt, daer wy t'Iaer voorleden weder afwenden, Streckinge vant landt van Nova-Zembla. t'welcke hem n. oost uytwaerts aen streckt, ghelijck het oock van de Samoyeden bevesticht werde, in voeghen, dat het op dese maniere een Canael maeckt, ghelijck dat van de Hoofden tusschen Enghelandt ende Vranckrijck tot Heysant toe, ofte aen d'ander zijde tot Hitlandt ende Kijn toe, hoe wel niet soo recht streckende, maer bachtiger, waer door t'ijs verhindert werdt, noorden ofte oostwaerder aen te drijven, ende als het dan daerenboven soo veel is, ghelijck wy't nu bevonden hebben, soo wordt het soo veel te lichter verstopt, ende ghelijckelicken van de stroomen over en weer over ghedreven, sonder te moghen loosen: oock mede soo en heefter de windt ende t'water gheen macht op, (door de menichte) om te breken en te morselen, want al hoe wel dat het voor aen grooten aenstoot en afbreuck heeft, ghelijck wy ghenoech ghesien hebben, niet teghenstaende, soo beschuttet voorste, dat het achter aen volghende geen ghewelt van water of wint ghecrijghen can, want houdt de Zee gantsch in stilheyt en in dwanck, waer door't in sijn gheheelheyt ende cracht blijft, want de hitte der Sonnen en heeft in dese contreye (so wy ondervonden hebben) soo veel crachts niet, dat het daer door int minste van verdwenen can worden.
	Den 16. des Saterdaeghs was de wint uyt het oosten, waeyende met een goede koelte, hadden een hol water ende harden voortganck, Buyen van haghel ende sneeu. creghen altemets buyen van sneeu ende haghel, deden onsen Cours n.w. ten w. ende w.n.w. aen, teghens den nacht liep de windt int n.o. ende waeyden met sodanigen storm, dat wy niet meer als alleen ons groot schooverzeyl mochten veelen, hadden groote buyen van sneeu ende haghel, soo dat de Schepen schenen gheheel wit te wesen, teghens den dagheraet liep de wint noorden ende n.n.w. soo dat wy niet hooger als w. ende w. ten z. en bywijlen lagher mochten aenzeylen.
	Den 17. des Sondaeghs beginnende te daghen, Ian Huygens schip bevint hem doort onweder van de andere Schepen versteken. bevonden wy ons, door't onweer van alle d'ander Schepen versteken, uytgesondert ons jacht, dat daer na by ons quam, sonder eenich meer te connen gesien, hadden noch al den voorsz. harden gheduerenden storm ende buyen van sneeu ende hagel, met een fel kout weer, zijnde de Zee seer hol ende verbolghen, die ons grooten overlast dede, gisten ons te wesen tot ontrent in de lengte van't landt van Candenoes, t'Landt van Candenoes. doende onsen Cours als vooren, van w. ende w. ten z. etc. Harden vorst. Hadde desen nacht ghevrooren, dat de zeylen stijf stonden, waer by genoech te vermoeden is, hoe dat het op't landt toeghegaen moet wesen, teghens den avondt conde men weer van bovenen af twee zeylen achter uyt sien, waerom wy't op de ly wierpen, en wachtense in, maer de nacht overviel ons, soo dat wyse niet en conden verkennen, dan des anderen daeghs, Comen weder by den Ammerael ende t'Amsterdammer Iacht. doen saghen wy dat het den Ammerael was, met het Amsterdammer Iacht, wierpen des avonts t'loot uyt, 39. ende 40. vaem diepten. ende vonden de diepten van 39. ende 40. vaem, waer door wy onse gissinghe maeckten, niet verre van Candenoes te wesen, de windt liep des nachts Westelick, soo dat wy't meestendeel van de nacht z.z.w. ende zuydelick aen liepen, meynden dat wy minder diepten ende t'landt genaeckt souden hebben, maer bleef al meest in eenen doen van de 40. vaem ende daer ontrent, waer door wy ons lieten voorstaen, de lengte van Candenoes voorby te wesen, Crijghen de lengte van de VVitte Zee. ende dat wy de lengte van de incomste van de VVitte Zee moesten hebben, was des nachts wat bedaerder weer, doch waeyde noch sterck, gaende t'water seer hol en verbolghen.
	Den 18. des Maendaeghs zijnde de windt noch uyt den Westen, met een harde koelte, ende t'gheduerighe hol water, doch was beter weer, wenden wy't weer, alle vier Schepen in compagnie (sonder van d'andere yet te weten) op den anderen boegh, t'Zeewaerts in, doende onsen Cours noort noordt-west, ende noordt-west ten noorden aen, en bywijlen wat westelicker, Kout, fel weer met vlagen van haghel ende sneeu. was een kout, fel weer, comende altemets noch met overgaende vlaghen van sneeu ende haghel, teghens den nacht wordent wat stilder, ende des nachts gantsch stil, zijnde even wel t'water noch seer hol, wierpen teghens den dageraet t'loot uyt, vonden 38. vaem diepten, waer by wy ghenoech verstonden, niet veel voordeels ghedaen te hebben. 
	Den 19. des Dingsdaeghs creghen des morghens een vlaech sneeus, maer worden 
{==35r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 op den dach goet weer, ende de Zee begonst wat te slissen, de wint liep eerst noordelick, ende daer nae int westen, zijnde voor onsen Cours recht in de windt, zeylden dien gheheelen dach ende aenvolghenden nacht, op den boech nae't landt toe, ende zijnde ontrent des middernachts met een claer helder weer ende Maen-schijn, wordent landt ghewaer, wierpen t'loot uyt, ende vonden 30. vaem diepten, Crijghen Candenoes int ghesicht. waer door wy't noch gisten Candenoes te wesen, te weten, den uytersten hoeck, hoe wel dat wy daer t'rechte bescheydt niet van sien conden, maer om de diepten en conde het nae onse rekeninghe anders gheen landt wesen, wendent weder t'Zeewaerts noorden aen.
	Den 20. des Woensdaeghs was de wint noch westelic waeyende, met een goede koelte, ende t'water ginck noch seer hol van uyt den noorden, ontrent teghens den avondt liep de wint int noorden, en wat oostelicker, Sneeu-vlaghen. comende met sneeu-vlagen, waer mede wy't weer op den anderen boegh wenden, doende onsen Cours noort-west aen, maer duerden niet lange, ofte liep weer westelick, waerom wy laegher moesten aen zeylen, ginghen aldus den gheheelen nacht aen, zijnde de wint aldus tusschen t'noorden ende t'westen, quamen in den dagheraet weer dicht by't landt, t'welck wy bescheydelicken verkenden t'lant van Candenoes te wesen, t'Landt van Candenoes met sneeu bedeckt. want sint dat wy daer d'ander reys van ghescheyden waren, en hadden niet veel voortgancks ghehadt, door de ghestadighe westelicke ende variabele winden, met een gheduerich hol water ende Zee-baren, die door den anderen liepen, waer van t'Schip gheen vaerdt mocht behouden, waren tot ontrent anderhalf ofte twee mijlen by't landt, t'welcke over al vol en dicht van sneeu bedeckt lach.
	Den 21. des Donderdaeghs loopende de wint weer gheheel westelick, moestent weer van't landt af, t'Zeewaerts aen wenden, Seer hol water. ende t'water ginck weder seer hol, deden variabele Coursen, nae de windt plaets gaf, somtijts noorden, en bywijlen noort noort-oost, en altemets noordelicker, oock wel oostelicker ende westelicker, teghens den nacht begonst het weer hart te waeyen, gheduerende alsoo den gheheelen nacht over, zeylende de voorsz. Coursen als boven.
	Den 22. des Vrydaeghs hadden noch al t'voorsz. hart weer ende hol water, met reghen en donckere lucht, hebbende alsoo den gheheelen nacht gheweest, doende noch de Coursen als vooren, t'Zeewaerts in, ontrent teghens den avondt liep de windt n.o. waer mede wy't weer wenden op den anderen boegh, doende onsen Cours west noort-west, ende noordt-west ten westen aen, zeylden aldus tot bynae t'eerste quartier van der nacht ten eynde, doen liep de windt weer noordt-west, beginnende met buyen van haghel ende sneeu, ende eenen gheweldighen storm te waeyen, waer mede hem de Zee dies te meer verheften.
	Den 23. des Saterdaeghs was de wint noch al noordt-west, ende bywijlen wat noordelicker, Tempeest met haghel ende sneeu. waeyende met eenen harden storm, ende ghestadighe buyen van haghel ende sneeu, met een seer verbolghen water, t'welcke ons grooten overlast dede, zijnde daerenboven een fel kout weer, eyndtlicken dat wy schier vertwijffelden, van wederom goet weer te moghen crijghen, Waenhopen van weder goet weer te crijghen. want en saghen daer gheen verbeteringe noch ophouden aen, deden onse Coursen nae de wal toe, ende ghelijck als ons de Zee ende windt plaetse gaf gins en weer, zijnde van de Zeebaren van alle canten bestormt, die ons ghenoech moeyloos maeckten, dit weer gheduerden aldus den gheheelen nacht over.
	Den 24. des Sondaeghs hadden noch al t'selve weer ende windt, met gheduerighe buyen van haghel ende sneeu, zeylende aldus tot ontrent teghens den avondt, doen begonst het soo afgrijselicken te waeyen, met kaecken en stormen, Ghestadige buyen van haghel ende sneeu. haghel ende sneeu, dat het scheen Hemel ende Zee vereenicht te wesen, zijnde daerenboven soo doncker, dat wy qualick een Schip lengte van ons sien conden, met dit weer creghen eens een cleyn ghesicht, waer mede wy recht voor ons uyt landt saghen, zijnde soo wit van sneeu bedeckt, dat wy daer gantsch gheen aerde aen bekennen conden, ende t'scheen wel, dat wy van Gods handt gheleydt waren, in de verthooninghe van't landt, want souden anders, sonder achterdencken, daer recht op aen gheloopen hebben, door dien dat wy daer noch wel twintich mijlen van af gisten te wesen, door de quade aenwijsinghe van de Pas-caerten, vermoedden dat het was ontrent twaelf derthien mijlen, by oosten de 7. Eylanden. Comen met groot perijckel t'lant int ghesicht te crijghen, twelck was by de 7. Eylanden aen de west-custe van de incomste van de VVitte Zee. Wy hadden ghenoech te doen int wenden, om onse Zeylen gheheel te houden, door't hart en verbolghen weer, eyndtlicken wendent van't landt af, loopende noordt-oost en daer nae oost noordt-oost, en somtijdts oostelicker aen, om dat de windt noordelicker werdt. Desen afgrijselicken storm, en kaecken van sneeu ende haghel duerden noch een langhe poos in der nacht, maer nae den middernacht begonst het altemets wat te bedaren, soo dat de kaecken wat verlancksamer quamen, ende creghen altemets eenen claren Hemel, ende t'licht van de Maen en Sterren, waer mede t'volck weer een weynich begonst te verquicken en moedt te crijghen, verhopende een verbeteringhe, soo't Godt ghelieft.
	Den 25. des Maendaeghs scheen t'weer wat te willen beteren, want begonst gheheel te bedaren, beginnende t'water wat te slissen, en den Hemel sijn claerte te verthoonen, die wy bynae ongewoon waren te sien, hoe wel datter altemets noch een overdrijvende buye van haghel en sneeu quam, doch waren verdraechlicker, en passeerden haest over, met weynigher furie als de voorgaende daghen, wendent weer op den anderen boech westwaert aen, om dat de wint noorden en van de ooster cant was, saghen een weynich daer nae weder t'landt, te weten, t'selfde daer wy van afgewent waren, zeylden daer den gheheelen dach op aen, en wat langs heen, quamen daer des avondts dicht by, die daer kennisse van hadden, Swetenoes. lieten hen duncken dat het Svvetenoes was, t'welcke leyt 15. 16. mijlen by oosten de 7. Eylanden, en om dat wy niet hooger zeylen mochten, door de noordelicke ende westelicke winden, wendent daer weer van af, t'Zeewaerts in, doch soo en deden wy niet al te veel voordeels, want dreven meest langhes de wal heen. 
{==35v==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Den 26. des Dingsdaeghs wat voor den dach wendent weer nae de wal toe, door dien dat den Ammerael meenden, daer yeuwers een Ree te vinden, daer hy verkent was, om daer te anckeren, gesien dat wy gantsch geen voordeel met bylegghen doen conden, Soecken een Haven om de Schepen te barghen, maer en connen gheen crijghen. maer als wy daer met den dach weder dicht by quamen, scheen wel datter geen gheleghentheyt en was, ofte buyten sijn kennis, waerom wy't weer af wenden, op den anderen boegh, sonder dat wy eenich voordeel ghedaen hadden, maer waren eer laegher als des voorighen daeghs, de windt was noch uyt den noorden ende noordt noordt-westen, eyndtlicken dat het scheen, datter anders gheen windt te verwachten was, waeyden met een goede koelte en overtrocken donckeren hemel, comende weder bywijlen met snee-buyen, doch waren lijdelicker als wyse te vooren ghehadt hadden, t'landt was over al aen te sien als louter sneeu, sonder eenighe swarticheyt te mogen onderscheyden, t'Lant over al soo wit van sneeu dat mender gheen aerde aen verkennen conde. waer aen wy ghenoech mochten vermercken, wat tijdt datter op handen was, zeylden aldus den gheheelen dach ende aenvolgenden nacht, altoos met het voorseyde weer, ende gheduerende noordelicke winden, ende somtijdts wat westelicker.
	Den 27. des Woensdaeghs, hadden noch al de windt van uyt den noorden van de westercant, met een passelicke koelte, Groen ende grondich water, een teycken van t'landt van Candenoes. ende door dien dat wy groen en grondich water begonsten te crijghen, een seker teycken van't landt van Candenoes, wendent weer op den boegh van't westen, was een tamelick goet weer, tot den middach toe, doen begonst het vol en dicht te sneeuwen, doch met weynich koelte, zijnde doncker mistich weer, soo langhe alst sneeuwen duerde, t'welcke was teghens den avont-stont, doen wordent weer claer en goet weer, maer de wint en wist van gheen veranderen, deden onsen Cours als vooren tot den gheheelen nacht over.
	Den 28. des Donderdaeghs wendent weer t'Zeewaerts in, doch worden daer nae stil, zijnde eenen schoonen dach weers, even wel een koude locht, gheduerende aldus tot ontrent teghens den avondt, doen begonst de lucht van alle canten weer dick en doncker swart te betrecken, namelicken int westen ende noort-westen, Snee-buyen uyt den westen comende met sneeu-buyen, met westelicke ende noordelicke winden, doch met een tamelicke koelte, Swetenoes. waren den gheheelen dach int ghesicht van't landt van Svvetenoes, sonder dat wy veranderinghe van windt conden crijghen, noch eenich voordeel in onse zeylagie doen, ligghende in dese contreyen om en weer en swerfden, De siecte van Scheurbuyc begint in Ian Huygens Schip te regneeren. op desen tijdt begonsten veel van onse gasten van de Scheurbuyck sieck en claechlicken te worden, comende met strammicheyt, soo in de beenen, als in de lenden, ende verrottingen int tant-vleys, dat deerlick om te sien ende hooren was, t'welcke meestendeel veroorsaeckten de gestadige koude, ende andere quade vochticheden, als oock door dien, dat den meesten hoop niet veel verschooninghe van cleederen, en noch minder overdecksels ofte ghewaet hadden, om de koude ende vochticheyt af te weeren, hen te ververschen, dat geen cleyne swaricheyt ende mededooghentheyt en causeerden, zeylden aldus tot het laetste quartier van de morghen-waeck, doen wenden wy't weer nae de Wal toe, om dat de wint wat noordelicker liep.
Den 29. des Vrydaeghs zeylden noch als vooren, zijnde de windt noch int n.w. en somtijts wat noordelicker, maer meest westelick, in summa, dat de windt anders niet waeyen conde, dan tusschen t'noorden ende t'westen, loopende over en weer, ghestadelicken, Kaken van haghel ende sneeu. met kaecken van sneeu en hagel, doch met een slecht water, en niet te veel koelten, t'welck ons wat versoeten, eyndtlicken, En connen door het contrarie weer uyt de hoochte van Swetenoes niet raken. dat wy van uyt dese contreye ende hoochte van Svvetenoes niet comen conden, dat ons een groot cruys en penitentie was om lijden, ende scheen inder waerheyt een passagie van wint te wesen, ghelijck als onder de Torrida Zona, ende Linea Aequinoctial, en wisten niet wat dencken, gaf ons ghenoech quellinghe, de wijle den tijt sijnen ganck ginck, en de nachten subijtelicken en gheweldich aennamen, zijnde de koude niet minder int vermeerderen, gelijck ons de voor-boden van't geduerighe sneeu ende hagel genoech waerschouden, moestent even wel met geduldicheyt ten besten opnemen, ende t'selfde den oppersten Regierder in handen stellen, op dat hy't met ons make nae sijn Goddelick welbehaghen, hebbende niet min altoos een vast betrouwen, dat hy ons voortaen helpen sal, gelijck hy ons tot hier toe gheholpen heeft, Doncker, vochtich, kout weer, met een gestadich sneeuwen. hadden den gheheelen dach een doncker, vochtich, kout weer, vallende den meesten tijdt vol en dicht van sneeu, comende met een donckere mist, nae den middach saghen weer t'landt, zijnde noch al de voorsz. contreye van Svvetenoes, ende om dat de windt begonst te westelicken, als oock om dat het sneeu ende de donckerheyt vast aen hielt, wendent weer op den anderen boegh t'Zeewaerts in, nae ons de windt plaetse gaf, zeylden aldus tot ontrent des middernachts, hebbende de windt een weynich tijdts uyt den z.w. ende zuydelicker handt, Crijghen eenen oosten windt tot haren voordeel. ende liep daer nae oostelick, met een goede koelte, waer mede wy onsen rechten Cours aen setten, doende t'Schip eenen grooten voortganck.
	Den 30. ende laetsten des Saterdaeghs hadden noch al den oostelicken wint, met eenen schoonen dach weers, waer mede wy weer geheel verquicten, en goeden moet cregen, zeylden altoos int ghesicht van't landt, n.w. ende n.w. ten n. aen, t Landt over al besneeut. t'landt was over al besneeut als t'ander, dat wy te vooren ghesien hadden, teghens den avondt wordent weer stil, loopende de windt westelick, gheduerende alsoo den gheheelen nacht.
	Den eersten des Sondaeghs hadden de wint noch uyt den westen, October. An. 1595. met een tamelicke koelte, zijnde een regenich, doncker, mottich weer, deden onsen Cours n.n.w. ende n.w. ten n. aen, wat teghens den middach liep de wint weer n.w. en daer nae noordelic, waer mede wy't weder op den anderen boegh wenden, nae de wal toe, ende soo als ons de wint plaetse gaf, Crijghen de lengte van Kilduyn. gisten ons te wesen in de lengte van Kilduyn, in der nacht liep de windt wat ruymer, doch was stil, met luttel koelte.
	Den 2. des Maendaeghs was de wint uyt den oosten, loopende daer na int z.o. met een tamelicke koelte, zijnde een schoon weer, doch een overtrocken hemel en koude locht, met een seer slecht water, deden onsen Cours van noort-west, ende n.west ten westen aen, 
{==36r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 saghen tegens den avont t'landt van Kegor, ofte t'Visschers Eylandt, Crijghen Kegor ofte t'Visschers Eylandt int ghesicht zijnde gants wit van snee bedeckt. dwers van ons af ligghen, was soo verre als wy sien conden, zijnde soo wit besneeut, dat het t'eenemael crijt scheen te wesen, teghens den nacht liep de wint zuydelick, en daer nae z.w. en tegens den dagheraet westelick.
	Den 3. des Dingsdaeghs sagen des morghens t'landt van VVardhuys, VVardhuys. zijnde van gelijcken vol sneeus, als alle t'ander dat wy te vooren ghesien hadden, begonst op den dach hart te waeyen, en een hol water te gaen uyt den westen, ende worden een doncker reghenich weer, doch en was so kout niet, als het de voorighe daghen gheweest hadde, des naemiddaeghs liep de windt weer int n.w. ons recht contrarie, deden onsen Cours t'Zeewaerts in, na ons de wint plaets gaf, zeylende aldus den gheheelen nacht over.
	Den 4. des Woensdaeghs hadden noch al t'selve weer ende n.w. wint, met een overtrocken lucht, wendent des morghens weer op den anderen boegh na de wal toe, w.z.w. ende z.w. ten w. aen, teghens den avondt begonst het weer wat te bedaren, soo dat wy weer de Mers-zeylen voeren mochten, zeylende als vooren, tot dat het eerste quartier uyt was, doen wendent weer van de wal af, om dat wy ons niet verre gisten van't landt te wesen, als oock om dat de wint westelick liep, Storm ende onweer. beginnende weer op een nieu t'onweeren en te stormen.
	Den 5. des Donderdaeghs hadden noch den gheduerighen harden westelicken wint, met een seer hol water, soo dat wy alleen de Schoover-zeylen veelen mochten, zijnde den meesten tijdt een doncker nat vochtich weer, doch niet te kout, zeylden aldus den gheheelen dach noch t'Zeewaerts in, gheduerende gestadelick t'selfde weer sonder veranderen, ofte beteringhe, ontrent des midder-nachts liep de wint noordelick, wayende even hart, waer mede wy't weder op den anderen boegh wenden, tegens den dagheraet was de wint weer n.w. en bywijlen, doch niet veel, wat noordelicker.
	Den 6. des Vrydaeghs hadden noch den geduerenden harden n.w. wint, met een hol water, en overtrocken kouden lucht, zeylden aldus den gheheelen dach met de Schoover-zeylen alleen, teghens den avondt saghen landt, t'welck wy door de veerte niet en conden bekennen, Noortkijn. doch gistent te wesen de Noortkijn, ofte wat by oosten daer by, t'weer begost wat te bedaren, zijnde de wint een weynich noordelicker, wendent weer op den anderen boegh, doende onsen Cours na ons de windt plaetse gaf, des nachts liep de windt z.w. wayende met een harden wint, comende met stof-reghen, gheduerden aldus t'meestendeel van de nacht.
	Den 7. des Saterdaeghs begonst de wint wat voor den dach weer uyt den westen te waeyen, Stormweer. met soo harden storm en verbolgen water, dat wy onse Schoover-zeylen alleen passelicken mochten opvoeren, zijnde daerenboven een doncker, mottich, nat weer, soo dat wy daer niet veel meer lichts af en hadden, als van den nacht, cregen des morgens met dit hart weer, door onachtsaemheyt van den Ionghen, brandt in de Combuys, het welcke ons in groote verbaestheyt stelden, maer worden met Gods hulpe noch in tijts gheblust, tot ons groot gheluck, t'Combuys raect in den brant, maer wort metter haest gheblust. dit onstuymich storm weer ende hol water, met de voorseyde wint, gheduerden aldus den gheheelen dach, even gestadich en nat, vochtich doncker, als ooc den aenvolgenden nacht sonder ophouden, zijnde de wint wat zuyelicker.
	Den 8. des Sondaeghs hadden noch al t'selfde hart, Onstuymich weer. onstuymich, doncker, mottich weer, doch niet te kout, met een w.z. westen ende westelicken wint, Verliesen met het onweer twee Iachten uyt het gesicht, blijvende alleenlicken met haer tween by den anderen. ende des nachts waren de twee Iachten van ons af ghedwaelt, sonder dat wyse weer int ghesicht conden crijghen, eyndtlicken dat den Ammerael en ons Schip alleen by den anderen waren, zeylende noch aldus den gheheelen dach met de Schoover-zeylen alleen op t'Zeewaerts noorden aen, tot ontrent tegens den avont, doen sagen wy eens een oogenblick t'schijnsel ende claerheyt van de Son, dat ons byna vreemt gaf, hier mede begonst het weer wat te bedaren, ende een weynich daer nae liep de wint noordelic, ende int noort noort-oosten, waer mede wy ons gantsch verheuchden, en goeden moet creghen, wendent terstont op den anderen boegh, onsen Cours west aen, en begonst weder met haghel en sneeu te comen, dat wy ons wel ghetroost lieten zijn, door dien dat wy nu in de contreye waren, (daer't ons met Gods hulpe) niet hinderlick conde wesen, maer eer vorderlick was, de wint te versekeren, om onsen wech te vercorten en batewaert aen te zeylen, zeylden aldus den gheheelen nacht over, met niet te harden voortganck, door de holle Zeen die ons van vooren teghen quamen, als oock door de slappe koelte, waeyende met variabele buyen vant noorden tot het n.w. beginnende weer gantsch kout te worden, Harden vorst. en dapper te vriesen. 74. graden Wy waren nae onse rekeninge ten tijden dat wy't wenden, op de hoochte van 74. ofte ten minsten 73. en half graet t'Zeewaerts in.
	Den 9. des Maendaeghs geduerde noch den voorsz. variabelen noorden ende noordt noordt-westen, ende somtijdts noort-westen wint, t'Schip met sneeu bedect en terstondt bevrooren. ende begonst soo te sneeuwen, dat het heele Schip overdeckt, als oock stracks bevrooren lach, soo dat men t'Mers-zeyl in gheenderley maniere en conde ontdoen en opcrijghen, ofte men moestet met handt-spaken van een smijten en af stooten, door de hardicheyt van de vorst. Verliesen den Ammerael insghelijcks uyt het ghesicht in voeghen datse nu alleen blijven, sonder meer gheselschap. Wy misten des morghens van ghelijcken den Ammerael, sonder die meer te sien, in voeghen, dat wy nu alleen bleven, sonder meer compagnie, worden op den naemiddach wat claerder weer, doch altoos met overtreckende wolcken, beginnende weer met een goede harde koelte te waeyen, met de voorsz. variabele noorden, noort noort-west, ende noort-weste winden, zijnde een fel kout weer, deden onse Coursen van w. en tegens den avont w. ten z. ende w.z.w. aen, om dat de wint scherpte, des nachts wordent weer stilachtich, loopende de wint weer westelick.
	Den 10. des Dingsdaeghs liep de wint in den morghen waeck, ofte het laetste quartier van der nacht, int noordt-oosten, doch met een slappe koelte, beginnende vol en dicht te sneeuwen, in sulcker voeghen, dat ons Schip in een weynich tijdts, van't sneeu bedeckt, en over al vol lach, zijnde een seer doncker ende kout weer, begonst op den 
{==36v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 dach wacker te koelen, doende t'Schip eenen harden voortganc, zeylden w. ende w. ten z. aen, dit doncker weer ende sneeuwen, duerde gestadich den geheelen dach, tot een stuck in der nacht, altoos mette voorsz. wint, doch waeyde teghens den nacht wat slapper, nae mid-nacht wordent claer en drooch weer, met een felle koude ende vorst, doch altoos met een overtrocken hemel, zeylden den gheheelen nacht w.z.w. aen. Nota. Nu so is te noteeren, datmen op alle dese contreye gants geen licht of schijnsel nochte ghesicht heeft van de nieuwe Maen, Verclaringe vant schijnen van de Maen in de Contreyen van de Noortcaep. tot dat sy vol is, als dan soo crijcht mense tot so langhe als sy weder voleyndt, sonder nacht of dach wech te gaen: Van ghelijcken so zijn de nachten, te weten, alst helder claer en seer licht is (dat seer selden gheschiet) veel licht-schijnlicker, als in onse Ghewesten, so dat de Sterren bynae t'licht van de Maen vergelijcken, ende soo dicwils als men sodanigen claren Hemel des nachts heeft, Wonderbaerlicke stralen vant Noorder-vluys des nachts met een claren hemel. heeft men terstont t'licht van de overdrijvende stralen (van de Zeeluyden t'Noorder-vluys gheheeten) comende soo dick ende menich door den anderen, van so velerley coleuren, dat het (soo ment niet en wist) een genoech te dencken souden geven, en verschricken aenjaghen, t'welcke een seer licht-schijnende claerheyt met brengt. Dit Noorder-vluys zijnse wel gewoon, de gene die de vaert van't ooster-water gebruycken, hoe wel dat het in dese contreyen veel gemeenlicker ende meerder is, t'Noorder-vluys regneert alleen des winters. te weten, in den tijt dat de Wintersche nachten op handen en aencomende zijn, ghelijck wy't ooghen-schijnlicken ondervinden.
	Den 11. des Woensdaeghs begonst het weer wat hart te koelen, met een drooch, doch fel, koudt weer, en grauwe lucht, zijnde de wint noch uyt den n.o. ende somtijts o.n.o. waer mede t'Schip eenen goeden voortganc hadde. D'eerste mael datse in de wederomcomste voor de wint zeylen. Dit was het eerste etmael, van allen den tijt, dat wy op de vaert geweest hebben, dat wy eens voor de wint met beyde de halsen op ghezeylt hebben, so dat wy't byna onghewoon waren, deden als nu onsen Cours van z.w. aen, Tempeest met sneeu-buyen. des naemiddaeghs begonst het soo hart te stormen en te sneeuwen, dat het scheen Hemel en water vereenicht te wesen, soo dat wy alleen met ons groot schoover-zeyl half op zeylen mochten, zijnde t'water seer verbolghen, dit weer duerden aldus tot ontrent des middernachts, doe begonst het wat te bedaren en op te claren, loopende de wint nae't z. ende z.w. comende bywijlen met overdrijvende vlagen en buyen regens, De koude neemt af. met dese wint wordent wel een rock warmer en lijdelicker, tegens den dageraet liep de wint weer int z.oosten, waer mede wy weer onsen Cours van z.w. aenzeylen mochten.
	Den 12. des Donderdaeghs was de wint noch int z.o. en somtijdts wat zuydelicker, comende bywijlen met overdrijvende regen-buyen, hadden onder tusschen een clare Sonneschijn, t'welcke wy in een langhe niet ghehadt hadden, peylden des middaeghs de hoochte van de Son, 70. en derde deel graet. ende vonden 70. en een derde deel graet, ende waren nae onse rekeninghe ontrent 14. 15. mijlen van't landt af, te weten, Eylanden van Trompsout. in de lengte van de Eylanden van Trompsout, ende de 7. Steen, t'weer was niet te kout, zijnde lijdtbaer, by dat het de voorgaende daghen gheweest hadde, deden onsen Cours noch z.w. aen, by de windt heen, zeylende aldus den gheheelen dach, tot het anderde quartier van der nacht, doen liep de wint noorden, beginnende met een harde koelte op te waeyen, so dat wy t'Mers-zeyl daer na moesten innemen, en door den harden storm met de Schoover-zeylen alleen zeylen, zijnde de Zee seer verbolghen en hol. Nu so is te noteeren, dat alhoewel wy alhier waren in de selfde longituyt, hoochte, ende paralel van Vaygats, ende de contreye van Candenoes ende Svvetenoes, Consideratie van dat het hoe oostelicker aen Vaygats, hoe kouder is, zijnde niet teghenstaende op ghelijcke hoochten, etc. soo en ist daer nochtans op de helft nae soo koudt niet, als daer, zijnde daerenboven noch later in den tijt, dat ghenoech te verwonderen is, doch hier op staet t'antwoorden, dat de menichte ende t'gestadich drijven van't ijs by Vaygats, de lucht aldaer soodanighen koude veroorsakende is, t'zy met wat winden datter wayen, t'welcke eensdeels waerachtich is, maer hier tegens mach men seggen, waerom dat het by Candenoes, Svvetenoes, ende die contreyen, daer (om dees tijdt) gheen ijs altoos gevonden wordt, oock so kout is, dat het in comparatie van by westen de Noort-caep, te weten in dese contreye, op de helft nae niet te gelijcken is, Gods wonderen ende wercken zijn voor de menschen onbegrijpelick. in summa dat het Menschen vernuft, (soo ment wilde naedencken) t'selfde in gheenderley maniere begrijpen can, ende ons verstant is te swack om Gods wonderen te grondeeren. Wie soude in voorighen tijden gelooft hebben, dat het mogelic was, de Zona Frigida, ofte koude onghetemperde Zona, (die sijn beginsel neemt onder de Circulus articus, te weten, op de 66. en half graden) te moghen bevaren, jae dat meer is, van Menschen bewoont te worden, door die onlijdelicke koude, Waer dat de Zona Frigida sijn beginsel heeft. ghelijck als men van ghelijcken geloofden en voor ghewis affirmeerden van de Torrida Zona (te weten van de eene Tropicus, tot den anderen, ende onder de Linea Aequinoctial) oock onwoonbaer, ende onmoghelick was te passeeren, door de gestadighe brandende hitte der Sonnen, het welcke beyde gantsch contrarie bevonden wort, als ick van beyde goede getuyge ben, ende selfs anders ondervonden hebbe, hoe wel dat de Torrida Zona geen gelijckenisse en heeft, by de ongetempertheyt van dese Zona Frigida, die met recht den naem van onghetempert wel voeren mach, Ian Huygens getuychnisse van beyde d'ongetemperde Zonas, ofte Gewesten, als die ghevonden hebbende contrary d'opinie van de oude Schribenten. namelicken int afwijcken van de Son, nae de zuyt-zijde van de Linea Aequinoctial toe, ghelijck als men int Discours van dese onse moeylicke Reyse ghenoech verstaen mach, want een yeder mach dencken, wat ghetempertheyt en goet weer te verwachten is, in de Maendt van October, op de hoochte van 74. graeden, zijnde de Son over de 7. graet ghedeclineert nae de zuyt-zijde van de Linea toe, Waren in de Maent van October 81. graden van de Son verscheyden, wesende in de rekeninghe 81. graet van de Son verscheyden, ghelijck als wy ons de voorleden daghen ghevonden hebben, een dinck dat by de Ouderen onmoghelick gheschenen soude hebben, en oock nu noch niet sonder schroemen ende vreese t'overdencken is, hoe veel te meer te doen: Waerom wy met recht den Alderhoochsten moghen loven en danck weten, en sijn wonderen over al verbreyden, die ons op alle onse weghen soo goedertierenlicken gheholpen en gheleyt heeft tot een eeuwighe glorye sijnes H. Naems.
	Den 13. des Vrydaeghs geduerde noch al 
{==37r==} {>>pagina-aanduiding<<}
 den voorgaenden storm ende onweer, comende met groote buyen van snee ende hagel, met een verbolgen water, zijnde niet te min de koude lijdelic, d'Eylanden van VVero ende Rust. gisten ons des middaeghs te wesen in de lengte van VVero, ontrent thien mijlen by noorden d'Eylanden van Rust, de windt was onghestadich uyt den n.w. ende westelick, loopende daer nae gheheel west ende somtijts w.z.w. deden onse Coursen by de wint heen z.z. ten w. ende z.z.w. aen, nae dat de windt ons plaets gaf: dit onstuymich storm-weer, haghelen ende sneeuwen met de westelicke wint, duerden aldus den gheheelen dach ende aenvolghenden nacht.
	Den 14. des Saterdaeghs hadden noch al den westelicken wint, doch en waeyden soo verbolghen niet, zijnde de Zee een weynich slechter, deden noch onse Coursen als vooren, 67. graden. hadden des middaeghs de hoochte van de Son op 67. graeden, d'Eylanden van Traenooch. wesende in de lengte van de Eylanden Traen-ooch, ende nae onse gissinghe niet verre daer van af, door dien dat wy door de scherpe weste wint ende het hol water, in ons zeylen niet meer als zuyden behouden mochten, zijnde den westen windt dwars op de wal, dat niet sonder schroemen te overdencken was, doch moestent soo op Godts ghenade heen laten staen, dewijle wy met dese wint anders geen remedie hadden, verwachtende en vertrouwende op den Heere, om een beter uytcomste: Worde in der nacht wat stilder, ende de windt wat ruymer, des nae-middernachts, te weten int laetste quartier, liep de windt int oosten, ende oost noordt-oost, waeyende met een slappe koelte, beginnende het water wat te slissen, dat ons weder eenen goeden troost was.
	Den 15. des Sondaeghs, gheduerende noch den selfden o.n.o. windt, beginnende op den dach passelicken op te koelen, deden onsen Cours van z.w. ten z. ende z.z. west aen, 66. graet. hadden des middaeghs de hoochte van 66. graedt, zijnde in de lengte van de Eylanden van't Heylighe landt ghenaemt, Passeren de Circulus articus, comen uyt d'ongetemperde in de getemperde Zona, &c. ende waren desen nacht ghepasseert de Circulus articus ofte Noordt-circkel, passeerende van de Zona frigida, in de ghetemperde Zona, soo dat wy nu meenden in een ander weerelt te comen: Want al hoe wel dat de windt van uyt den oosten ende noorden waeyden, soo was het niet teghenstaende lijdelick, en ghenoech om verdraghen, Vant onderscheydt datter is tusschen de twee Zonas. so dat het int meeste niet te ghelijcken en is by het minste van de koude vande alderwarmste winden, van by oosten de Noordt-caep, al hoe wel dat de longituyt, hoochte, ende paralel, op een uyt comt, ende weynich verscheelende is: t'oordeel van dese saecken wil ick gaerne laten aen anderen, die in de natuerlicke, Astronomische ende Hemelsche effecten, beter condt, wetenschap ende ervarentheyt hebben, ende laet my alleen ghenoeghen van dat (sonder t'selfde verder te doorgronden ofte daer op te speculeeren, hoe het wesen mach) ondervonden, en daer wel verdachtelick op ghelet hebben, latende de reste Gode bevolen. Des nachts daer aen wordent weer stil, loopende de windt zuydelick, en teghens den dagheraet int z.w. comende met reghenich weer.
	Den 16. des Maendaeghs zijnde de wint noch int zuydt-westen, ende aen de zuyder-cant begost het water seer hol te schieten uyt den zuydt-westen, comende daer nae met een hart vaer-weer, en seer verbolghen water, gheduerende aldus den geheelen dach over, wendent des morgens op den anderen boegh t'Zeewaerts in, 65. graet. hadden des middaeghs de hoochte van 65. graet, teghens den avondt begonst het weer wat te bedaren, en t'water een weynich te slissen, in der nacht liep de wint weer int westen, so dat wy't weer wenden, onsen Cours zuydt zuydt-west, ende zuyden ten westen aen.
	Den 17. des Dingsdaeghs wierdt het schoon weer, ende de windt liep daer nae int noordt-westen, waeyende met een goede koelte, zeylden aldus den gheheelen dach onsen Cours van zuydt zuydt-westen, wel soo zuydelick aen, tegens den avont liep de wint int noorden, beginnende met een goet top-zeyl op te koelen, zeylden den geheelen nacht op de voorsz. Coursen, doende t'Schip eenen harden voortganck.
	Den 18. des Woensdaeghs in den dagheraet saghen wy't landt, Stat ende Kijn aen de Custe van Noorwegen. ende verkendent te wesen den hoeck Stat, ende t'landt Kijn ghenaemt, daer ontrent vier of vijf mijlen oost en west van af wesende, gheduerende noch al den voorseyden noordelicken wint, waeyende met een vaer-weer, deden onsen Cours van zuyden, ende zuyden ten westen aen, Sien een zeyl onder de wal van Noorwegen. saghen des morgens een zeyl, in de ly van ons af, meenden eerst dat het een van onse Compagnie gheweest soude hebben, maer saghen daer nae dat het hem onder de Wal begaf, waer door wy vermoeden dat het een Noor-man wesen moest, want was ontrent een uyr daer nae terstont weder uyt het gesicht, door de schaduwe van't landt, daer't onder liep, zeylden aldus den gheheelen dach met den selfden harden windt, ende eenen dapperen voortganck, langhes t'landt (te weten, int ghesicht daer van) heen, ende was over al int aensien, gantsch en teenemael sonder sneeu, dat ghenoech te verwonderen is, dewijle dat het in de contreye van by oosten de Noordt-caep, soo gheweldich dick van sneeu over al bedeckt lach, ende met alle winden anders niet en dede, als haghelen en sneeuwen, ende alhier int contrarie en can men niet voelen dat den noorden wint (alhoewel dat hy met een hart vaer-weer waeyt) kouder is, als in ons landt in den Herfst, t'welcke niet weynich te bedencken gheeft, en is wel teghens het ghene, dat etlicke Gheleerde luyden in Astronomye ende Cosmographye, in ons landt willen sustineeren (sonder t'selfde ondersocht te hebben) dat het op de 60. graet soo koudt ende onghetempert is, als op de 70. ende meer graden: Aenmerckinghe van de koude van de 60. graet, teghens die van de 70. graet. Maer gheloove wel, soo sy t'selfde eens op dusdanighen Vaerdt persoonlicken ondersochten, souden wel van een ander opinie worden, ende d'experientie voor meerder waerheyt houden, als de natuerlicke leeringhe ende Philosophische onderrechtinge. 61. en derdedeel graet. Wy hadden des middaeghs de hoochte van de Son op 61. en derdedeel graet, zeylden aldus den gheheelen nacht met de selfde wint ende Cours, maer worde op den nacht stilder en slecht water.
	Den 19. des Donderdaeghs was de wint noch uyt den noorden, loopende daer nae int westen, met een slappe koelte, slecht water en schoon weer, deden noch de Cours als 
{==37v==} {>>pagina-aanduiding<<}
 vooren, van z. aen, 59. en half graet. hadden des middaeghs de hoochte van 59. en half graet, tegens den nacht wordent stil, ende in der nacht liep de windt zuydelick, waer mede wy't wenden t'Zeewaerts nae't westen toe, was den gheheelen nacht een schoon weer, met een tamelicke koelte.
	Den 20. des Vrydaeghs was de wint noch van uyt den zuyden, zijnde nat vochtich weer, met een overtrocken hemel, waeyende een passelicke koelte, deden onsen Cours als vooren, nae't westen toe, des naemiddaeghs wendent weer op den anderen boech, zeylende o.z.o ende z.o. ten zuyen aen, tot tegens den nacht, doen liep de wint wat ruymer, so dat wy weder z. en somtijdts z.z.o. aen zeylden, zijnde een schoon claer weer ende slecht water.
	Den 21. des Saterdaeghs in den dagheraedt, liep de wint int n.w. met een schoon weer ende goede koelte, deden onsen Cours zuyen aen. Walvisschen op 58. graet. Saghen den gheheelen voorleden nacht ende in den morgen-stondt veel Wal-visschen blasen, en half boven water spelen. Hadden des middaeghs de hoochte van 58. graet, Ter Neus uytersten zuyder hoec aent landt van Noorwegen. wesende in de lengte van der Neus, den uytersten zuyder hoeck van Noorvveghen, saghen tegens den nacht een zeyl westwaert by de wint aen zeylen, des nacht liep de wint int zuydt-westen, ende teghens den dagheraedt int zuyden.
	Den 22. des Sondaeghs was het een schoon Somers warm weer, en seer slecht water, met een slappe koelte uyt den zuyen ende z.z.w. deden onsen Cours z.o. ende z.o. ten z. aen, saghen des voor-middaeghs twee zeylen, een int oosten, en een ander int westen, ende schenen aen't ancker te ligghen, waer door wy gisten, dat het Dogghers moesten wesen, 56. en half graet, t'Riff van Iut-landt. hadden des middaeghs de hoochte van 56. en half graet, waer mede wy de lengte van't Riff van Iut-landt ghepasseert waren, in der nacht liep de windt int zuydt-oosten, beginnende met een goede koelte te waeyen.
	Den 23. des Maendaeghs was het een claer helder weer, zijnde de wint noch al uyt den z.o. ende o.z.o. waeyende met een hart vaer-weer, gheduerende alsoo den gheheelen aenvolghenden nacht. t'Doggers-zant. Wy passeerden des nachts t'Doggers-zant op 14. 15. vaem diepten, ende hadden in dese contreye door't hart weer, een seer hol verbolghen water: Wy haddent met de z.o. wint ghewent op den anderen boegh, doende onsen Cours zuyden z. ten w. ende z.z. west aen.
	Den 24. des Dingsdaeghs begonst het weer een weynich te bedaren, waeyende even wel met een goede koelte, zijnde de wint noch als vooren, en wel so oostelick, zeylden noch op de voorsz. Cours, nae ons de wint plaets gaf, hadden een overtrocken seer donckeren Hemel, met een dichten reghen, Wierpen in de morghen-stondt weer t'loot uyt, vonden de diepten van 20. vaem, Witachtich ende grondich water, teyckens van t'Doggers-zant. zijnde t'water seer wit ende grondtachtich, waer door wy ons gisten te wesen aen de zuydt-zijde van over t'Doggers-zant, dit reghenich weer duerden aldus den gheheelen dach, ende worde tegens den avondt gantsch stil, in der nacht aenvolghende liep de wint int n.w. en daer nae int w. waeyende met een goede koelte, en worden seer claer en schoon weer, Comen onder de Haringbuysen quamen ontrent des middernachts met de Maen-schijn onder de Buyssen, die wy verspraken, ende seyden ons Texel oost ten z. ende o.z.o. van ons te ligghen, ghelijck als wy onse gissinge ghemaeckt hadden, doende de selve Cours.
	Den 25. des Woensdaeghs was het een moy schoon ende claer weer, zijnde de windt uyt den z.w. ende z. met een slecht water, deden onse Coursen als vooren van o.z. oost, en wel soo zuydelick aen, saghen des voor-middaeghs een Buys aen't ancker ligghen, de welcke daer nae onder zeyl ging, stellende sijnen Cours, soo't scheen, nae't diep water toe, quamen van ghelijcken daer nae by een Schip, t'welcke seyde van Rotterdam te wesen, comende uyt Noorvveghen. Wat nae den middach begonst stillekens te worden, ende creghen t'landt int gesicht, t'welcke wy teghens den avondt quamen te verkennen (door de Haerlemsche Kercke) zijnde in de contreye van tusschen Bevervvijck ende Santvoort, in der nacht liep de wint int z.o. ende o.z.o. waeyende met een slappe koelte, met schoon claer helder weer, waerom wy onsen Cours deden langhes de Wal heen, ontrent twee drie mijlen daer van af, noort noordt-oost aen, zeylende aldus den gheheelen nacht, tot ondert lant van Huys-duynen.
	Den 26. des Donderdaeghs was de wint noch int oosten, ende o.z.o. waeyende met een passelicke koelte, maer door dien dat wy dicht onder de Wal waren, Comen weder in Texel, nae datse 4. Maenden min 7. dagen wtgheweest waren, zijnde het eerste Schip van haer Vloot, etc. laveerdent in, tot op de Ree voor Texel, zijnde vier Maenden min seven daghen, dat wy daer vandaen ghescheyden waren, hebbende t'meestendeel van't volck kranck, en seer ghebreckelicken van't Scheurbuyck, met andere sieckten ghemengt, met twee Dooden, te weten, den Bottelier ende Prevoost, waer van d'een vier daghen voorleden aflijvich werdt, en d'ander den nacht voorleden, die wy noch op Huys-duynen deden ter aerden bestellen. Wy verstonden int incomen, datter noch niemant van onse Compagnie ghearriveert noch tijdinghe af was: Godt de Heere wilse altesamen in behoudenisse brenghen. Waer mede zy ghelooft en ghepresen den Alderoppersten Coninck ende Heere, van nu ende in der eeuwicheyt,AMEN.
Eynde van de tvveede Reyse nae Vaygats.

{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    





{==38r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Conclvsie, ofte Nae-reden.

DIt is het ghene dat ons op dese Reyse van dit Iaer 1595. bejeghent ende vvedervaren is, gelijck als ick het alles, van dach tot dach, ure ende stont aengeteyckent en ghenoteert hebbe, sonder daer yet anders by, ofte toeghedaen te hebben, dan t'ghene ick hope van een yeder, die ons op de voorseyde Reyse gheleydt hebben, met recht ghetuyght, en voor de vvaerheyt beleden sal vvorden, also te vvesen. Nu, devvijle dat mijn Heeren (niet sonder Gods inghevinghe) t'selve soo verre ghebracht hebben, sonder t'ontsien de groote oncosten daer toe ghedaen, ende alhoewel dat het (soo't vvel schijnt) Godt voor dese mael niet en heeft vvillen gedoogen, tot voorder kennisse te comen, ende t'belet van de langduerige VVinter, en vveynich ghehoorden harden vorst, alleenlick de principaelste oorsake ghevveest is, dat de voorgenomen en so langhe ghevvenschten Reyse niet ten effecte gecomen is, so behoorde men (altoos onder correctie ghesproken) t'selfde daer om niet t'eenemael achter te laten, noch soo heerlicken en Heroïken bestaen, gantsch in verghetenis te stellen, sonder dat voorder t'ondersoecken, tot soo lange, dat men daer t'eynde ende rechte kennisse af heeft: VVant hoe dat alle dingen svvaerder ende moeylicker te cryghen zijn, hoe dat sy daer naer te meer geacht, ende met recht in estyme gehouden vvorden, zijnde dies te meer, de glorie ende triumphe van d'overvvinninge: T'belet ende verhinderinghe, en is sodanich niet ghevveest, dat het de Vaert gantsch toesluyt, ofte voor ondoenlick voor oogen stelt, vvant alle ghetyden ende Iaren en vallen niet al even eens (als vvy t'voorleden Iaer vvel ondervonden hebben.) De Portugeesen en hebben terstondt het eerste, tvveede, noch t'derde Iaer, d'Oost-Indische Vaert ontdeckt, ende de rechte conjunctie van de tijden in kennisse ghecregen, maer hebben daer etlicke Iaren, ende groote vergeefsche oncosten langhe te vooren in gedaen, al eer dat sy tot haer intentie ghecomen zijn. So dan, en behoort dese so lange gehoepte Vaert niet so slechtelicken in vergetenis gestelt te vvorden, sonder meer t'attenteeren, devvijle dat vvy daer sodanigen kennisse (ghelijck sonder tvvijffel te presumeeren is) af hebben, dat het een ghevvisse passagie, en open Zee nae Chyna is, als oock alle teyckenen, ende informatie ghenoech ghetuyghende zijn, soo dat ons alleenlick de kennisse ende rechte ervarentheyt van den tijdt, onbekent is, om die te ghebruycken. VVant so de Rusche Loddingen, haer Vaert hebben (als ghenoech te ghelooven is) in de Reviere voorby Oby, soo moet het nootvvendich volghen, datter een tijdt is, dat sy de passagie van de voorsz. Straet ghebruycken, ende devvijle dat ons de Rusche Loddingen in de Straet seyden, alle den Somer aen Nova-Zembla ghelegen te hebben, en daer nae om t'belet van't ijs, so lange verhindert gevveest te zijn, vveer af te comen: So is hier uyt ghenoech te verstaen, dat daer een tijdt en conjunctie van passagie moet vvesen, soo en vvaert niet quaet (niet dat ick mijn Heeren daer in rade, maer alleenlick mijn slecht ghevoelen voorvvende) dat men een paer Iachten ofte Boots, vvel voorsien van alles, toemaecten, en op't toecomende Iaer, dervvaerts nae de voorsz. Straet toe sondt, vroech in den tijt, om te besien, of sy dan by avantuer, beter passagie mochten vinden, met de ofsettinge van't ijs, ten tijden datter de Loddingen doorvaren, vvelcken tijt men aldaer mocht vervvachten: VVant comende tot voorby de Reviere Oby, te vveten, soo veer als vvy d'eerste reys gevveest hebben, en is gheen tvvijffel aen, of de Vaert is van daer voort aen, goet en onverhindert, oock mede mochten, noodich zijnde, in de Reviere Gilliβy vervvinteren, devvijle daer ghelegentheyt ghenoech, en volck vvoonende is, om alsoo alle dinghen te deghen t'ondersoecken, vvaer toe henluyden ghenoech sullen offereeren, om t'selfde t'onderstaen: Ende al ist dat mijn Heeren hier in groote oncosten souden moghen doen, so moesten sy vveer considereeren, dat het een eeuvvich profijt ende eere sal in brengen, als oock streckende is tot vermeerderinge van Godes glorye, verbreydinge sijnes heyligen Euangeliums, ende een zegheninge onses Vaders-landts: VVant vvillende d'ondervindinge van onse Reysen, ende alle d'Informatien grondelicken in sien, soo en can't niet vvesen, sonder t'eenighen tijden van't Iaer, passagie te gheven, devvijle datter Loddinghen door raecten, en vvy t'voorleden Iaer daer ghenoech door ghevveest zijn. Doch soo mijn Heeren, om oorsaken die hen daer toe mogen bevvegen, bevinden t'selve niet geraden te vvesen, voorder t'ondersoecken, ende hen laten duncken, voor dese mael, ende eens voor al, ghenoech ghedaen te hebben, en in resolutie zijn, t'selfde gantsch te laten blijven. Soo is mijn ootmoedich bidden ende vriendtlick versoeck, indien't mijn Heeren goet dunct, my te vvillen vergunnen, met Octroy voor den tijdt die't mijn Heeren ghelieven sal, de Verbalen, soo van't voorleden, als van't jeghentvvoordighe Iaer, midtsgaders de Conterfeytinghe, ghelijck als ickse mijn Heeren verthoont en overghelevert hebbe, te moghen doen Drucken, ende aen den dach brenghen, op dat het selfde mach dienen tot een verthooninghe van de vvaerheyt, als oock tot loff ende eere van sijn Excellentie, ende mijn Heeren, door vviens Hoogh-loflicke vvijsheyt, ende beleydinghe, de selfde Vaert en soo Heroijcken feyt onderstaen is, de vvelcke (al vvaert datse anders gheen nutticheyt meer in en bracht) altoos sal met recht ghelaudeert en ghepresen moeten vvorden, tot een eeuvvighe Memorie, ende gedachtenisse onses Vaders-landts, ende van de ghene, die hen daer soo gevvillichlicken toe gheemployeert hebben: Dienende van ghelijcken, om daer mede alle de VVeerelt t'openbaren, t'ghene datter in ghedaen en ondervonden is, ende alle andere naeclappinghen, ende valsche verbreydingen te verdelgen, die daer doch even vvel ghenoech versiert, en onder de man ghezaeyt sullen vvorden, ende t'selfde sal oock noch by avantuer, dienstich moghen zijn, yemandt anders te vervvecken en aen te locken, tot voorder ondersoeckinge. VVaer mede ick my alle moeyten ende perijckelen voor genoech vergolden sal houden, ende my t'allen tijden vveder ghevvillich ende bereydt laten vinden (soo't Godt ghelieft) int ghene daer't mijn Heeren ghelieven sal, my t'haerder dienste te ghebruycken, soo vele mijns persoons bequaemheyt streckende is, &c.

{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    






{==38v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Extract vvt t'Register der Resolvtien van Myn Heeren de Staten Generael der Vereenichde Nederlanden, 
Martis 20. Maij. 1597.

IS Ian Huyghen van Linschoten Borgher der Stede van Enchuysen gheaccordeert Octroy, om alleene voor den tijdt van thien Iaren naestcomende, te moghen Drucken, ende in Druck laten uytgaen, ende vercoopen, de twee Verbalen, by hem ghemaect, als Opper-Commis van weghen de Staten Generael, ghecommitteert in de Iaren vier en tneghentich ende vijf en tneghentich, op de ondersoeckinghe ende Voyagie, omme by Noorden-om, langhes de Custen van Moschovyen ende Tartaryen, nae het Coninckrijck van Chyna, ende d'Eylanden van Iapan te moghen zeylen, van de gheschiedenißen, gheleghentheyden der nieuwe ghevonden Landen, streckinghe der Custen, midtsgaders van de waerachtighe ontdeckinghe ende ghedaente van de Strate van Nassau, die hy Suppliant int breede, soo by gheschrifte, als met pertinente ende waere Conterfeytinghen, ende Afbeeldinghen van de Coursen, opdoeninghen van de bovenghenoemde Landen, ende de Caerte van de Strate van Nassau, midtsgaders de Pas-caerte van de voorsz. Voyagie, nae ende door de Strate van Nassau, met de rechte ende cromme graden, nae het declineeren van't Compas, aldaer verthoont ende overghelevert 
heeft. Verbiedende &c. in communi forma, op de pene van ses hondert ponden van veertich grooten Vlaems, t'appliceeren een derdendeel daer van tot profijte van den Officier, die d'executie doen sal, Een derdendeel daer van tot profijte van den Suppliant, Ende t'resteerende derdendeel tot profijte van den Armen. 

Accordeert met t'voorsz. Register,
C. AERSENS.

{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}
    

Ghedruct tot Franeker,
By gerard ketel,

Voor Ian Huyghen van Linschoten,
resideerende binnen Enchuysen.
Anno 1601.

{== afbeelding 	==} {>>afbeelding<<}