Volledige werken. Deel 2
               Theodoor van Rijswijck
               Editie Jozef Staes
           
           
               
                   Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de nieuwe uitgave van Volledige werken. Deel 2 van Theodoor van Rijswijck, in een editie van Jozef Staes uit 1884. De eerste druk van de uitgave dateert uit ca. 1849.
               
               
                   
                       p. 155: in het origineel is een gedeelte van de tekst slecht leesbaar. De redactie heeft de tekst tussen vierkante haken aangevuld.
                       p. 210: Engelen.) → Engelen.: ‘Koorzang van Engelen.’.
                       p. 249, 290: in het origineel is een gedeelte van de tekst onleesbaar. In deze digitale editie is ‘[...]’ geplaatst.
                   
               
           
           
           
               rijs008voll03_01
               DBNL-TEI 1
               
                   2015 dbnl
               
           
           
               yes
           
           
               
                   
                   eigen exemplaar dbnl
               
               Theodoor van Rijswijck, Volledige werken. Deel 2 (ed. Jozef Staes). Lodewijk Janssens, Antwerpen 1884 (nieuwe uitgave)
               
           
       
       
           
               Wijze van coderen: standaard
               
           
       
       
           
               Nederlands
           
       
       
           
               Volledige werken. Deel 2
               Theodoor van Rijswijck
               Editie Jozef Staes
               
               
               
                   
                   
                   
               
           
           
           
           
               
           
           
               
               
           
           
           
           
       
       
           
               Volledige werken. Deel 2
               Theodoor van Rijswijck
               Editie Jozef Staes
               
               
               
                   
                   
                   
               
           
           
           
           
               
           
           
               
               
           
           
           
           
       
       
           
               2015-08-12
               
                   BS
               
               colofon toegevoegd
           
       
   
      
Verantwoording 

Dit tekstbestand is gebaseerd op een bestand van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (https://www.dbnl.org)

Bron: Theodoor van Rijswijck, Volledige werken. Deel 2 (ed. Jozef Staes). Lodewijk Janssens, Antwerpen 1884 (nieuwe uitgave)
 
Zie: https://www.dbnl.org/tekst/rijs008voll03_01/colofon.php

In dit bestand zijn twee typen markeringen opgenomen: paginanummering en illustraties met onderschriften. Deze zijn te onderscheiden van de rest van de tekst door middel van accolades: {==13==} {>>pagina-aanduiding<<} {==Figuur. 1: Onderschrift van de afbeelding.==} {>>afbeelding<<} 





{==1==} {>>pagina-aanduiding<<}

VOLLEDIGE WERKEN
van
THEODOOR VAN RYSWYCK

{==2==} {>>pagina-aanduiding<<}


{==3==} {>>pagina-aanduiding<<}

VOLLEDIGE WERKEN
van
THEODOOR VAN RYSWYCK
VOOR DE EERSTE MAAL IN DEN OORSPRONKELIJKEN TEKST EN VOLGENS TIJDSORDE GERANGSCHIKT, OPNIEUW UITGEGEVEN, MET OPHELDERINGEN
EN EEN
LEVENSBERICHT VAN DEN DICHTER
DOOR
J. STAES.
IIde DEEL.
ANTWERPEN
Lodewijk JANSSENS. - Uitgever.

{==4==} {>>pagina-aanduiding<<}











{==5==} {>>pagina-aanduiding<<}

Rubens en Van Dyck


{==6==} {>>pagina-aanduiding<<}

De eerste uitgave verscheen in 1842.


{==7==} {>>pagina-aanduiding<<}

Rubens en Van Dyck of de Reis naer Itaelje, eene Brabantsche volksvertelling,

- Gedrukt voor de leden der Sint Lukas Akademie. -

Het maekt een groot gedruis, als hooge torens vallen, 
Het schatert even zeer, als wyze lieden mallen. 


cats 



Daer zyn nog wel mannen van eerste talent, 
Waervan men de grappen niet allen en kent: 
Waervan nog zoo veel is in 't donker gebleven, 
(Al zyn er met duizende boeken geschreven;) 
En dat men om beters wil later vergat, 
Om d'eer der famillie, om dit of om dat. 
Poëten en schilders zyn rare gezellen. 
Die zich niet in de opspraek der menschen ontstellen; 
Bezonder wanneer hun de liefde bekoort, 
Dan dryven, dan doen zy hun droomen maer voort. 
 
Van Dyck, die zyn meester op zyde ging stappen, 
Zoo dat men er iedereen hoorde van klappen; 
Kreeg dan eens zoo haestig, zoo buiten verwacht, 
De goesting tot rondreizen in zyn gedacht. 
Hy wilde wat weten, en wat ondervinden, 
En zich op zyn jaren niet vast laten binden. 
Hy kon hier by Rubens niet doen wat hy woû; 
De kerel was jong en hy zag niet te nauw, 

{==8==} {>>pagina-aanduiding<<}

En Rubens had overal 't oog op geslagen; 
Zyn leerlingen moesten zich deftig gedragen, 
Of raekten hun achting en uitzichten kwyt. - 
Het ging er wat anders als in dezen tyd! 
 
Hy liet dan zyn meester zyn voornemen weten. 
Hy had zyne woorden te voren gemeten, 
En deed hem zoo bondig als duid'lyk verstaen; 
Dat hy naer Parys, en naer Rome woû gaen. 
Om andere meesters wat te bestuderen. 
Hy kon hier te land niet veel verder meer leeren; 
Dus, hy ging eens zoeken, langs hier en langs daer. 
‘Dat spyt me! zei Rubens, wel blyf nog een jaer... 
En hebt gy dan goesting dan kunt gy het wagen; 
Ge zyt nog zoo jong en zoo weinig beslagen, 
Ge kont u verloopen, en dat waer my leed’ - 
Van Dyck zei: ‘Ach stel u daerom niet in 't zweet! 
Dit voornemen hing al zoo lang in myn zinnen, 
Gy weet het, ik moet het toch eenmael beginnen; 
Het scheiden valt hard, maer dit zal toch wel gaen, 
En alle myn vrienden die raden my 't aen. 
Ik mag niet meer wagten, want hoor ik vertellen, 
Van all' die gezigten, die schoone modellen, 
Die men in Itaelje by honderden ziet; 
Dan doet my dat zoo een geweldig verdriet.’ - 
‘Welaen dan, zei Rubens, als 't toch zoo moet wezen, 
Maer laet m' u dan eerst deze lessen eens lezen: 
Wanneer g' u in vreemde gewesten bevindt, 
Keer altoos uw zeilen naer weer en naer wind; 
Vertrouw uw geheimen aen geene persoonen, 
Met wie ge moogt reizen, met wie ge moogt woonen. 
Verhang na geen spelen, versnippel den tyd, 
Vooral met geen vrouwen, want dan zyt ge kwyt; 
En dit is een ziekte waer alle d'artisten, 
Zoo deerlyk hun schoonste saizoen meê verkwisten; 
En wat schiet er over op 't einde van 't spel? 
Vergaen voor de jaren, en zwak van gestel. 
'k Heb ook in myn jonkheid eens vreugde genoten, 
En tusschen vier oogen een pyltje verschoten; 
Een snul was ik toch om den blikslager niet! 
Maer 't deed my geen letsel zoo als ge nog ziet. 
Dus Toon, houd u kloek, en ge moet me maer schryven, 

{==9==} {>>pagina-aanduiding<<}

En toch niet te lang uit uw vaderland blyven; 
En hebt ge wat noodig, ge weet hoe ik heet, 
Ik ben tot uw voordeel alle uren gereed’ - 
‘Dat 's goed, zei Van Dyck, en 'k onthoû heel myn leven, 
De lessen die gy my daer zoo hebt gegeven; 
Maek staet als ik eenmael myn taek heb vervuld, 
Dat g' over myn doenwys niet klagen en zult.’ - 
Zy zoenden malkaêr nog eens goed voor het lesten, 
En Toon trok den bak uit naer verre gewesten. 
 
Wat denkt gy, dat hy die zoo zaligen raed, 
Van Rubens zyn meester, ging nemen te baet? 
Dat hy hem ging diep in zyn harte bewaren, 
Om zich te bevryden in vele gevaren? 
Ja dan is het wel! hy aenzag het voor zaeg. 
Zie, zoo gaet het nog met de jeugd van vandaeg. 
Poog dan al de jonkheid tot deugden te wekken, 
Als z' achter uw hielen de schouders optrekken. 
Geef al goede raed, en het helpt niet een zier. 
 
Van Dyck was die week al een heel end van hier, 
Hy was al te Brussel; toen kon dit al tellen. 
Van daer af aen zocht hy naer schoone modellen; 
En hoor eens wat hy voor 't begin daer al zag. 
Er woonde op een dorp dat in d' omstreken lag 
Een aerdig boerinneken, zonder te liegen, 
Waer van er zich velen in slaep lieten wiegen, 
Maer daer wist Van Dyck nu geen letterken van. 
Het is lyk het is, het gebeurt alleman 
Al eens, naer een jeugdige schoonheid te gapen; 
Maer jonker Van Dyck kon er niet meer van slapen 
Hy vond haer als Venus zoo keurig en fyn. 
Ja goesting is koop, maer zy mocht er toch zyn. 
Hy wist heuren stand en heur woon 't onderwinden. 
En nu kon men hem niet meer houên noch binden; 
Hy trok er op af, eenen morgenstond vroeg: 
Hy moest haer beminnen, en veel niet genoeg. 
Zeer vriend'lyk werd hy by het meisjen ontvangen; 
Hy zei haer zyn vurig, zyn hartig verlangen, 
En dat hy wel kennis woû maken met haer, 
Zy vroeg wie hy was, wat hy deed, en van waer. 

{==10==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy woû haer geen raep voor een appel verkoopen; 
Hy legde zyn hartje zoo wagenwyd open; 
En strengelde al stott'rend door iederen zin, 
Voor 't minst' er wel tienmael, mijn engeltjen, in. 
De meid had hem op, en zy dacht in heur eigen, 
Dat ik u zoo eens in myn netje kon krygen; 
Strikt was ik er uit, want het wordt hooge tyd. 
Er werd dan een avond of ett'lyk gevryd, 
En zoo wat langs eenzame wegen getreden; 
En 't was nog geen zeventien dagen geleden, 
Hy lag er al met zynen schilderbak thuis. 
Nu viel heel de reis van Itaeljen aen gruis. 
Hy wilde zyn meisjen slechts eeren en minnen, 
En zonder heur wil, niets het minste beginnen; 
Hy vatte maer niet, hoe zoo 'n maegd'lyke schat, 
Zoo digt by de hoofdplaets geen vryer en had. 
Zy zeide 't zoo, en hy zag 't ook in heur oogen; 
Zy hield haer, als was zy bevreesd voor een logen, 
En draeide heur mondje zoo puntig en feer 
Als deed haer het nietigste woordeken zeer. 
 
Er werd naer zyn meester geen letter geschreven, 
Al bood die, gelyk hy zyn woord had gegeven, 
Hem hulp in de drukkendste omstandigheid aen; 
Hy kreeg het hier zonder hem beter gedaen. 
 
Maer Rubens dacht, zou hy dan toch niet eens schryven? 
't Is mis van zoo lang achterstallig te blyven; 
Dit is voor 't begin maer al heel onbeleefd, 
En 'k wilde toch weten hoe hy zich al heeft. 
Het bleef dan zoo nog al een week of vier duren, 
Tot dat er een schagchelaer uit de geburen, 
Die albums en doeken en lysten verkocht, 
En dikwils de dorpen in Brabant bezocht 
Om hardhouten kassen, en spaansche geweren, 
En dikwils by Rubens kwam voor zyn affairen, 
Den jonker in Zavethem's dorp had bespeurd; 
En hy gauw naer Rubens, en dat daer versleurt. 
‘Wat zegt gy! zei Rubens, wat gaet gy vertellen? 
Wel wat een bedrieger! zyn dit zyn modellen, 
Zyn reis naer Itaeljen en al zyn beslis! 

{==11==} {>>pagina-aanduiding<<}

En zegt gy niet dat het te Zavethem is? 
Dan gis ik het al. Wel wat bliksemsche streken! 
Ik dacht lyk wel dat er iets achter moest steken. 
Ik weet al met welk een juweel hy daer vryt; 
Ik had daer myn speelhofken over een tyd. 
Daer zat daer zoo iets.... Maer wat wil ik hier praten? 
Ik mag hem daer voor heel de wereld niet laten, 
Ik trek daer van morgen al vroeg eens naer toe, 
En maek hem met eenen dat rondreizen moê.’ 
 
De vryster had reeds al van trouwen gesproken, 
En hoe dat de spys die zy 's middags moest koken, 
Voor twee man ook gaer werd op 't eigenste vuer; 
Hy stelde 't eerst uit, doch. hy zou op den duer. 
 
Eens waren zy t' samen, de beide beminden; 
Het meisje zat eenen bol garen te winden, 
En Toon hield de streen op zyn handen uit een, 
Toen schielyk by 't voorhuis een vreemd'ling verscheen. 
't Was Rubens! en hoe stond de man niet verslagen? 
Van Dyck zong van: Coridon die ging uit jagen. 
- Hy floot dat in Antwerpen nog al een keer, - 
Nu kende de meester zyn eigen niet meer... 
Hy schoot over d'onderdeur half in de keuken, 
En schreeuwde: ‘Wat ligde gy hier nu te neuken! 
Is dat hier Itaelje waer gy zoo van spraekt? 
Wat hebben myn lessen uw hartje geraekt! 
Is dat nu den rang van een kunstenaer eeren? 
Was 't dit wat gy t'huis niet meer verder kond leeren? 
Wel foei, 'k zou me schamen, by dit en by dat! 
Ge zult met me daedlyk terug naer de stad!’ 
Van Dyck was bestaen, en kon schier niet meer spreken. 
Zyn liefste was yling de deur uit geweken, 
Zoo dra zy de tael had van Rubens gehoord. 
‘Kom kom, zei Van Dyck, wees zoo fel niet gestoord, 
't Is immers gelyk, ik kan overal woonen... 
Ik zal u terstond myne studie eens toonen; 
Ik werk hier zoo goed, zoo gerust en zoo stil, 
En kryg hier kommanden zoo veel als ik wil. 
'k Treed haest met die juffer het huwelyk binnen; 
Ik moet dit toch eens in myn leven beginnen, 

{==12==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wy vryen elkander in eer en fatsoen. - 
Wat hoor ik! zei Rubens, daer valt niet te doen, 
Wat! trouwen? 'er is toch wat anders te vinden 
Als daer dit juweeltje; ge laet u verblinden. - 
Juweeltje! ge zyt met die woorden wat ruim; 
Gy kent immers 't vrouwmensch van hair noch van pluim? 
't Is makk'lyk een maegd in heur eer te bevlekken, 
Ik zal er myn leven zoo geen meer ontdekken, 
Die jeugdig en zuiver en kuisch is als zy; 
Zoo schoon, zoo geleerd en zoo handig er by. 
Ook nooit heeft z' een ander als my, willen vryen, 
Ga vraeg het haer zelve, zy zal het belyên; 
Zy kwam nooit op straet, en zy kent ook geen mensch. - 
Hoor jongen! zei Rubens voldoe mynen wensch, 
En 'k zal u van 't tegendeel blykstukken geven.’ - 
‘Het doet er geen duit aen, al stond het geschreven, 
Van al wat men aenbrengt, geloof ik geen woord. - 
Gy losbol! waer slypt de verblindheid u voort! 
Dat heeft zich door vrouwenpraet zoo laten vangen. 
Dat blyft zoo moetwillig in 't strikgaren hangen, 
Waer aen het van nu al geen ende meer vindt. - 
Wel ja, zei Van Dyck, ik ben zeker een kind! - 
Ge zyt nog al erger, ge zyt zonder zinnen; 
Ga roep uw juweel, eens een oogenblik binnen, 
Ze schoof als de weêrlicht zoo spoedig op zy; 
Waer zit ze nu? 't schynt dat zy bang is voor my. 
Wie niets op het lyf heeft moet immers niet vluchten.’ 
Van Dyck bleef nadenkend staen staren en zuchten; 
Hy zag wel dat hy niet gelukken en zou, 
Als Rubens het in het geheel niet en woû. 
Hy liet zich dan tot een terugreis bewegen; 
Zoo ver had het Rubens toch eindlyk gekregen, 
En dit zocht de meester het vurigst van al. 
Dit smaekte aen ons bruidje zoo bitter als gal; 
Van Dyck echter zwoer van ras weder te keeren, 
En trouw te voldoen aen hun beider begeren, 
Want zonder haer woû hy geen uer meer bestaen. 
Hij zei haer adieu! en bedwong eenen traen. 
 
In 't rytuig was spoedig de stilte gebroken, 
Er werdt onder een zoo een weinig gesproken; 

{==13==} {>>pagina-aanduiding<<}

En naer men al digter by Antwerpen kwam, 
Schoot Rubens al meerder in vuer en in vlam. 
Hy bragt hem zyn vroegere zorgen te binnen, 
En hoe hy zyn welstand nog steeds bleef beminnen, 
En nog wilde hy werken tot dat hy in 't end 
's Lands roem zou bezegelen door zyn talent: 
Maer dat dit de baen naer het doel niet kon wezen. 
Hy raedde hem van vader Cats eens te lezen, 
Dat hy daer zoo nog al wat in vinden zou, 
Vooral in 't kapittel van vryen en trouw. 
Als Rubens zyn wooning was binnen getreden, 
Dan viel hy Van Dyck weer op nieuw in de leden; 
En zei hem: ‘gelooft gy nu dat u die meid, 
Maer opwindt en niets als bedrog heeft gezeid! 
Ik kan u dat hier zoo wat duid'lyker zeggen; 
Ik zal nu de proef voor uw oogen eens leggen, 
Al speeldet gy nog zoo verwoed met uw kop.’ 
Toen trok hy de deur van een kamerken op, 
En schoof de gordyn weg van voor een taff'reeltje, 
En vroeg hem: Wat zegt gy nu van dit juweeltje? - 
‘Wel bliksems! het is het portret van myn bruid! - 
Die schilderde ik, over een jaer of zes uit; 
'k Had halv'ling met haer zoo wat kennis gekregen, 
Met dat daer myn speelhof omtrent was gelegen; 
Maer 'k zag dat dit ding my geen oordje geleek, 
Toen, sprak m'er al aerdig van door heel den streek. 
Zoo, dat uw beminde, voor jaren en weken, 
Zoo min als gy in eenen zak heeft gesteken; 
En zet gy het ding nu niet spoedig op zy, 
Dan doe ik er nog een historietje by.’ 
Van Dyck stond als by die ontknooping verloren, 
En zuchtte: Zy heeft het my toch zoo gezworen! 
‘Ik zie nog geen eind aen die duistere zaek. - 
't Zyn streken! zei Rubens, gy waert aen den haek 
Was ik er zoo schielyk niet tusschen gekomen. - 
't Kan zyn, zei Van Dyck, doch ten strikste genomen, 
'k Verblyf hier in Brabant geen oogenblik meer; 
Waer vrouwen zoo spotten met eeden en eer. - 
Dat 's zelfde, sprak Rubens, in alle de landen; 
Dus neem uw zinnen voortaen in uw handen. 

{==14==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een schoonklinkend raedsel, is juist als een vrouw, 
Zoo dra men 't geraden heeft, vindt men het flauw,’ 
 
Zy waren dan toch tot akkoord weer gekomen. 
Van Dyck heeft een andermael afscheid genomen; 
Hy hield toen aen 't hoekhuis een omnibus staen, 
En spoorde naer Londen langs d'yzeren baen. 






{==15==} {>>pagina-aanduiding<<}

Balladen


{==16==} {>>pagina-aanduiding<<}

De eerste uitgave verscheen in 1843.





{==17==} {>>pagina-aanduiding<<}

Balladen

Voorwoord.

De Ballade, zoo men wil, is een gedicht dat, als meest alle de volksliederen en legenden, op eene of andere overlevering rust; zoo als de Meerschen en de Sagen by de Duitschers, en de Romancen by de zuider-volken, doch met dit verschil, dat zy zelden optreedt dan in een somberen tragedisch kleedsel, de sluijer slechts ten halven opgeligt, als ware het om den lezer tydig te treffen en hem over de verdere verborgenheden in napeinzing te doen vervallen. Dit geldt echter slechts tot zoo verre men de Balladen uit de Legende en de Romance wil onderscheiden, want allen zyn het dichterlyke verhalen, met dit verschil, dat zy volgens het karakter der natie, tot welkers geschiedenis zy behooren opgesteld zyn. Het woord en de zaek zyn ons uit de vroegste tyden herkomstig; doch eerst op het einde der vorige eeuw weder algemeen geworden, en uit den schuilhoek der vergetelheid teruggeroepen. Met eene ontzagwekkende houding trad zy over lied en lierzang, herder- en heldendicht, naer eene hoogere plaets, dan zy mogelyk nimmer voorheen bezeten had, terug. Vooral in Duitschland en Engeland hebben de dichters met veel belang de oude Balladen, als liederen door hunne voorouders gezongen, op nieuw in het licht gezet; naderhand heeft men gedichten van alle slag met den titel van Balladen alléén bestempeld, om aen het woord te believen, en de echte aerd dier dichtsoort verliep. Frankryk heeft er weinige opgeleverd; de schryver van een oud

{==18==} {>>pagina-aanduiding<<}
Dictionnaire de littérature, zegt: On ne fait plus guère aujourd'hui de Ballades, et je n'en suis pas surpris: la Ballade demande une grande naïveté dans le tour et dans la pensée, avec une extrême facilité de rimer. Ledeganck wil: dat er nog weinigen het geheim kennen om aen een droog verhael eene dichterlyke wending te geven, of eene gewoone daedzaek schilderachtig in te kleeden op eene manier die belang verwekt en de aendacht boeit. (1) Inderdaed die weinige goede Balladen die ons uit Frankryk toekomen, mogen niet monsteren tegen die massa Germaensche en Scandinavische meesterstukken.
In het boekdeel dat ik myne landgenoten aenbied, en denkelyk niet onverschillig zal ontvangen worden, zal men dichtstukken aantreffen die ook tot den tak der Balladen niet hooren, doch de titel eens dichtbundels komt heden zelden met zyn inhoud overeen; echter ook doet het niets tot de zaek.
Wat ik nu over eenige stukken in het byzonder nog aen wil merken, zal ik in eene aenteekening achter het boek laten volgen; voor wat den keus der onderwerpen, den vorm en kleur der zelven, de wyze van behandeling, enz., betreft, dit heb ik my alles naer willekeur zóó veroorloofd; het staet my voor dat Vondel ergens zegt:
Poëten draven noode in voorgeschreven parken!
antwerpen, 1 january 1843.




{==19==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Krankzinnige.


Er toog een ridder vroom en stout 
En blond van lok en baerd, 
Door 't schaers bezochte zwarte woud, 
Geharnast en te paerd. 
 
En toen hy, om de middagzon 
't Ontschuilen, onder 't loof 
Zich neêrlei naest een klare bron 
Die uit een rotsklomp stoof; 
 
Dan hoorde hy een luid gerucht, 
Een kreet van wee, en ach! 
Hy keerde zich naer 't bang gezucht 
Dat naderde, en hy zag, 
 
Een jonkvrouw deerlyk aengedaen, 
Met losgeslingerd hair; 
De bloote borst met vuisten slaen, 
By wild en vreemd gebaer. 
 
Zy vloog hem zinloos te gemoet, 
Terwyl heur oogwenk glom; 
Zy viel hem smeekend voor den voet 
En greep zyn knieën om, 
 

{==20==} {>>pagina-aanduiding<<}

En snikte: ‘ach! stut myn bittre smart, 
Wees gy, helaes! myn troost; 
Er woelt een doren in myn hart, 
En onder 't hart een kroost! 
 
De valschaerd die op gindsche slot 
Het oor stopt voor myn kreet, 
Is oorzaek van myn droevig lot 
En zieldoordringend leed. 
 
Hy roemde my zoo braef en schoon, 
En veinsde zich zoo trouw; 
Hy trok my uit myn vaders woon, 
En stiet my in den rouw. 
 
Ik schonk hem wat een maegd bezit, 
Door zyn gevlei verblind; 
Nu slaet hy, hoe ik smeek en bid 
Zyn eeden in den wind. 
 
Kom, ridder! beuk de slotpoort op, 
En dring door gang en boog; 
Ga, stoot den ponjaerd door den strot 
Die my zoo laf bedroog. 
 
Doorboor het hart zoo valsch en wreed, 
Dat zoo meineedig loeg; 
Het myne zoo aen stukken reet 
En dan van wellust joeg. 
 
Kom op, kom aen!’ herhaelde zy, 
En trok den ridder meê: 
‘Ach! of gy voeldet wat ik ly, 
Myn boezem breekt aen twee! 
 
Kom aen, kom op!’ dus ging zy voort: 
‘Wees met myn leed begaen...!’ 
Ras stond de ridder voor de poort, 
En klopte er hevig aen. 
 

{==21==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hier viel de ontzinde feller uit, 
Zoo roerend en zoo zeer: 
‘Onmenschte! neem my voor uw bruid; 
Of geeft my 't myne weêr. 
 
Geef weêr, wat uw bedrog verkreeg, 
Wat ik u blozend gaf; 
Spuw 't hart van alle boosheid leêg 
Of wacht myn weêrwraek af. 
 
Of wacht myn ridders drillend stael, 
Dat u naer 't voorhoofd mikt!’ 
De heer van 't slot door deze tael 
Onthutst en heel verschrikt, 
 
Begaf zich op het ruim balkon, 
En zag den ridder staen: 
‘Wat wil gy, heerschap of baron!’ 
Sprak hy den vreemdling aen. 
 
‘Ik wil,’ was 't antwoord dat hy gaf: 
‘Der onschuld wreker zyn! 
Gryp aen 't geweer, ik wacht u af, 
Uw leven of het myn. - 
 
Ja! braef zoo’ riep de kranke maegd, 
En sprong van vreugde rond: 
‘Ik heb den koensten knaep behaegd, 
Van 't gansche wereldrond. 
 
Ik bragt hem met myn tranen hier, 
Waer ik myn kroon verloor; 
Nu volgt zyn onbesmet rapier, 
Myn roover op het spoor. 
 
Brengt bloemen op, en loover aen, 
o Maegden uit het veld! 
Het feestuer zal zoo even slaen, 
Komt op, er heen gesneld. 
 

{==22==} {>>pagina-aanduiding<<}

Snelt toe, komt by van breed en wyd. 
Met bloemkrans en festoen; 
De bruiloft naekt 't is vierens tyd, 
Plukt lelie en pioen. 
 
Komt by, snelt toe van wyd en breed, 
Met myrteloof en krans; 
De bruiloftstafel staet gereed, 
Ons wachten jok en dans. 
 
Springt op en draeit in sirkels rond. 
Gekoppeld hand aen hand; 
Den koensten ridder dien men vond, 
Stak ik het hart aen brand.’ 
 
En lydend als 't gewonde ree, 
En even zoo ontsteld; 
Verbeet zy 't haer zoo grievend wee, 
Met zigtbaer zielsgeweld. 
 
Nu kwam de jonker van 't kasteel. 
Met rossen lok en baerd; 
Hy greep de strydaks by den steel, 
En klom in drift te paerd. 
 
Hy sprak: ‘Wie gy ook wezen mogt, 
Die u zoo roekloos waegt; 
Men heeft my nooit vergeefs gezocht, 
Noch vruchtloos uitgedaegd.’ 
 
De vreemdling zeî geen woord, maer gaf 
Een veelbeduidend sein; 
En beiden reden 't burgslot af, 
Naer't omgelegen plein. 
 
De zinnelooze liep hen na, 
Met onverzwakte schreên; 
De vreemde sloeg haer treurig gâ, 
Doch zeî noch ja, noch neen. 
 

{==23==} {>>pagina-aanduiding<<}

De jonker liet den blik niet gaen, 
Op 't voorwerp zyner schuld; 
De schaemte had zyn wang beslaen, 
Zyn ziel met angst vervuld. 
 
Daer is de plek ten kamp besteld. 
De kampers vatten stand, 
De speer in drift vooruit geveld 
Met fors geknepen hand, 
 
Schiet op de stalen borstplaet af, 
Te hecht, te vast gesmeed; 
En zoekt in omgekeerden draf, 
Op nieuw na voeg en reet. 
 
Intusschen zweeft de droeve maegd, 
Om beide krygers rond; 
Zy zucht en zingt en raest en klaegt 
En juigt in d'eigen stond. 
 
Gewaegt van moederliefde en wicht, 
Van bastaerdtelg en wraek; 
Van bruiloftsdisch en huwlykspligt, 
En huisselyk vermaek: 
 
Van vadervloek en maegdeneer, 
Van armoê en gebrek... 
Zy peinst, zy staert, en 's vreemdlings speer 
Doorboort des jonkers nek. 
 
De valschaerd plofte neêr in 't zand, 
De vreemdling reed weêr voort; 
Hy groette 't meisje met de hand, 
En trok naer verder oord. 
 
Zy zag hem na tot hy verdween, 
En viel dan roerend uit; 
En kroop om 't lyf des valschaerds heên, 
De smart des doods ten buit. 
 

{==24==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy staerde hem in 't brekend oog, 
En slingerde op hem neêr; 
En kreet tot hem die haer bedroog: 
‘Kom, geef my 't myne weêr! 
 
Geef weêr wat gy te snood verkreegt, 
Wat ik te ligt u gaf; 
Kom, 't hart van alle schuld geleegd; 
Of neem my meê naer 't graf. 
 
En is het bruidsbed niet te ruim, 
't Zal my om 't even zyn: 
Dan tooi ik my met lint en pluim, 
En strikken van satyn. 
 
Dan is myn vaders vloek te niet, 
Die tot myn doemnis rypt!... 
Dan staekt myn moeders zielsverdriet, 
Dat my het hart zoo knypt!... 
 
Myn vaders vloek!... myn moeders smart!... 
De schandteelt van myn schoot!...’ 
Hier brak 't gevoel heur lydent hart, 
En beiden waren dood. 





{==25==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Dans by de Zee.


Er leefde eens voor jaren een stokoude graef, 
Zoo ryk als vermogend, zoo edel als braef; 
Hy had in den echt maer één dochter vergaêrd, 
Die heden voor d'achttiende mael was verjaerd. 
 
Aleide was ryzig en edel van toon, 
Als Raphaëls beelden zoo goddelyk schoon; 
En wat heure blikken vermogten op 't hart, 
Dit voelde Lenardo, dit tuigde Bernard. 
 
Bernard was een ridder zoo koen als gevreesd, 
Zoo dapper in 't stryden als lustig op 't feest; 
Lenardo was minder beroemd om zyn daên, 
Dan om zyne schatten en vorstlyk bestaen. 
 
Bernard die de gunst van de jonkvrouw bezat, 
Was trotscher daer meê dan met paerlen en schat: 
Was ryker dan alle de vorsten te gaêr, 
En ruilde geen ryk voor een zoentje van haer. 
 
Reeds lang deelde 't meisjen in 's jongelings min, 
En had voor Lenardo behagen noch zin; 
Ofschoon ook de graef heure neiging verwees, 
En immer Lenardo bevoorrechtte en prees. 
 

{==26==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dit wrong haer by poozen een traen uit het oog; 
Doch drukte Bernard haer de wangen weêr droog, 
Dan was zy weêr dronken van 't zaligst genot, 
Dan waren weêr beiden verheugd om hun lot. 
 
Maer eens, en op eens trad de graef haer op zy, 
En zeide: ‘myn dochter, voor u en voor my, 
Is 't meen ik thans tyd, om een keus te begaen; 
Ik bied u Lenardo ten bruidegom aen...’ 
 
Aleide verschrikte, verkleurde en bezweek; 
Zy stortte terneder, zoo roerloos en bleek, 
En toen zy 't bewustzyn weêr later bekwam, 
Dan vroeg haer de graef, zoo misnoegd en zoo gram: 
 
‘Wat toch heeft myn keus met uw schrik zoo gemeens? 
Ach vader! gy zegdet my dit zoo op eens! 
Ik was met, en ben nog ten echt niet gezind; 
Doch wilt gy, het zy zoo, beveel aen uw kind!’ 
 
De graef sprak geen woord en vertrok van heur zy, 
Gedaen waren feesten en avondparty; 
De stonden vervlogen zoo vreemd en zoo naer, 
Zoo doodsch, zoo vervelend, voor hem en voor haer. 
 
Wat sleet zy al menigen treurigen dag, 
In 't munnikslot dat by den zeeboezem lag; 
Daer bad zy de Moeder des Heeren zoo laet, 
Of vroeg aen den abt, die heur oom was, om raed. 
 
Maer eens, en in eens, op een meiachternoen, 
Ontmoet zy heur mymrenden vader in 't groen; 
Zy groet hem en drukt hem zoo vrolyk de hand, 
En spreekt hem van bruiloft en huwelykspand, 
 
Zy zegt hem hoe zy op de zaek heeft gedacht, 
En vraegt hem hoe lang er nu nog werd gewacht; 
En hoe thans Lenardo heur harte beheert, 
En hoe zy hem boven een ander begeert. 
 

{==27==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dit streelde den graef zoo gewenscht en zoo goed - 
‘Aleide!’ dus riep hy ‘myn dochter! myn bloed! 
Gy evenbeeld van myn geliefkoosde gâ! 
Gy komt de bevelen uws vaders te na. 
 
Gy kunt niet ontaerden, dit wist ik te zeer, 
Gy bloem van myn leven! Gy gift van den Heer! 
Zoo schuldig toch vlamde u de min niet in 't hart, 
Dat gy haer zoudt voeden uw vader ten smart; 
 
De driften zyn niets by den wil van den mensch. 
Wel zalig zy de echt naer der ouderen wensch! 
U blyv' met Lenardo, Gods zegen bewaefd...’ 
En 't meisje sloeg schuchter de blikken ter aerd. 
 
Weldra had de maer door den landstreek verspreid, 
Dat schoone Adeleide ten echt werd geleid; 
Dat ryke Lenardo het hartje bezat, 
En spoedig met haer in het huwelyk trad. 
 
De wimpels verkondigden 't feest in het rond, 
De slotgevel prykte zoo zwierig en bont; 
En trompen en slangen en dondrend geweer, 
Ontwaekten nu d'echo's der heuvelen weêr. 
 
De baen naer het sticht aen den oever der zee, 
Was kwistig bestrooid voor de jeugdige twee: 
De baen naer het sticht waer de knoop werd gelegd, 
En de overste deel nam in 't vieren der plegt. 
 
De dag was zoo schoon en zoo klaer en zoo heet; 
Al vroeg waren knapen en knechten in 't zweet, 
Al vroeg stond de stoet in livrei op het plein, 
Naer wyze beschonken, te wachten op 't sein. 
 
De togt nam begin, en met vaendel en staf, 
Trok eerst een gedeelte der lieden vooraf; 
Nu ging er een ander met veêl en klaroen; 
Dan volgden de maegden met strikken en groen. 
 

{==28==} {>>pagina-aanduiding<<}

En achter die naderden de eedlen te paerd; 
Zy hielden de bruidegom statig omschaerd. 
Nu kwam er een hoop die nog deftiger reed; 
Mevrouwen en juffers, zoo prachtig gekleed, 
 
In krakende zadels van leder en zy; 
De houding zoo statig, de blikken zoo bly, 
Omringden zy 't bruidje, dat, koel en bedeesd. 
Zich opwaerts liet leiden ten huwelyksfeest. 
 
Zy tuerde soms zoekend op 't golvende nat, 
Als of zy de ruimte van 't pekelveld mat, 
Langs waer men den togt uit het gravengesticht, 
Door 't zandplein naer 't munnikenslot had gericht. 
 
Zy naedren en trekken in d'opene poort, 
Den zuilengang door naer de binnenplaets voort; 
Daer stonden de paters in reijen geschaerd, 
Zy bogen de kruinen en plooiden den baerd. 
 
En de abt vatte haer, en greep hem by de hand, 
En bragt hen te saêm aen den vloed op het strand; 
En stond daer, en sprak daer met kracht en met klem. - 
Door 't feestkoor omsloten, tot haer en tot hem. - 
 
‘Zie, hoe thans de vloed als een bevend kristal, 
Zich rustig beweegt als een beek in het dal; 
Hoe koestrend de zon uit de heldere sfeer, 
De baren verzilvert van 't kabbelend meer. 
 
Maer jammer! hoe ras kan geen noorderorkaen, 
Die rust, dat genoegen, dat heil doen vergaen? 
Ras voeren de winden dit kronkelend zop, 
Met schuimende koppen ten starrenboog op. 
 
Dan hult zich de zon met heur koestrenden schyn, 
Onthutst in de raetlende zwavelgordyn... 
Wee dan, die te blind op het lot heeft betrouwd. 
Hy zinkt met zyn wrak in het nydige zout! 
 

{==29==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer heil hem! die vol van het zoetste genot, 
De bitterste keering durft wachten van 't lot; 
Die, zeilt met genoegen de levenszee door, 
Te vrede, met wat hem de hemel beschoor. 
 
De trouw is het meer, en de kiel is het paer...’ 
En, eensklaps beweegt zich de luistrende schaer. 
Zy turen op 't glinsterend vlak van de zee; 
Daer nadert een boot als een pyl aen de ree. 
 
Vlug wipt zich een jonker het oeverzand op: 
Hy nadert den stoet in een hupschen galop, 
Den hoed in de hand en de vuist aen 't gevest, 
Begroet hy den abt, en het paer en de rest. 
 
‘Bernard!’ gilden allen ontsteld en bevreesd, 
‘Bernard!’ schreeuwde de oude, ‘wat stoort gy ons feest? 
‘Bernard!’ riep de Bruigom en greep naer zyn dolk: 
‘Bernard?’ zuchtte 't bruidje; ‘Bernard?’ vroeg het volk. 
 
‘Peis!’ donderde de abt door de draeijende schaer, 
‘Wat vlammende blikken voor hem en voor haer! - 
‘Peis!’ voegde de jonker er schaterend by, 
‘Wat drygende wezens voor haer en voor my! 
 
Wel streelt my dit echtfeest het harte niet zeer, 
Doch mis ik het bruidjen, er zyn er nog meer; 
Daerom heeft geen traen myne wangen bespat: 
Lenardo! vaerwel met uw maegdlyken schat. 
 
Aleide, geluk met uw ryken gemael! 
Heil oude! wordt grootvaêr, word meer nog, en dael 
Gezegend in 't graf, van uw leven voldaen, 
Zoo tref ik er nog, als uw dochter was, aen. 
 
Maer kom dan, en stem dan en gun my die beê: 
Tot vaerwel, nog eenmael gedanst met ons twee; 
Nog eenmael tot afscheid gesprongen in 't rond, 
En voert haer dan juichend ten huwelykspond! 
 

{==30==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dreunt pauken en pypen, voor haer en voor my! 
En klemme ik het bruidje nog eens aen myn zy; 
Zoo dikwyls toch dansten we aen 't strand by de zee!’ - 
En de abt knikte goedig op 's jongelings beê. 
 
En de oude stond stom, en de zinnen schier kwyt, 
De bruidegom beet in de lippen van spyt; 
Want deelnemend stemde de rei in 't verzoek, 
Zy kende geen ridder als Bernard zoo kloek. 
 
Daer tilt hy heur handjen op eens naer omhoog, 
Hy gluerde en hy las haer zoo vragend in 't oog; 
En hartjen aen hartjen en dwars door den rei, 
Daer zweven ze op 't klinken van pyp en schalmei. 
 
Warlend door 't zandplein om, 
Gloeijend van wang; 
Luistrend na pyp en bom 
Vedel en zang, 
Slaet zy de reijen ga, 
Kweelt hy de toonen na, 
Tra la la la! 
 
Hier, door de hoopen heên 
Spraekloos en snel: 
Ginds, op het plein alleen 
Fluistren zy fel, 
Staert zy op 't golvend zop 
Zwiert hy zyn dierbre pop 
Hop hop hop hop! 
 
Trouw dreef de stofwolk meê, 
Telkens verdikt; 
Trouw, tot daer 't nat der zee 
d'Oeverzoom likt; 
Eenmael nog wentlen ze om, 
Toen zeî de jonker, ‘kom! 
Liefste kom kom!’ 
 
En eer men 't plan ontwaert 
Listig en snood, 
Wip! met een slingervaert 
Zaêm in den boot; 

{==31==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vlug was de riem aen slag, 
Toen kreet de stoet die 't zag: 
Ach ach ach ach! 
 
De oude riep: kom kom kom! 
Doch 't was te spâ; 
Slechts klonken pyp en bom 
Tra la la la!... 
En uit het golvend zop 
Stegen de toonen op: 
Ha ha ha ha!... 




De Drakenrots of het Kristen Geloof aen den Rhyn.


Legende uit de IVe eeuw.


Aen den heere F. de Wolf.


Aen de boorden van den Rhynstroom, 
Prykt een hoog verheven rots; 
Die de hand des tyds weérstaen heeft, 
Als den drang van 't golfgeklots. 
 

{==32==} {>>pagina-aanduiding<<}

Langs den noordkant opgekloven, 
Toont zy eene duistre krocht; 
Die door 't daglicht nooit begroet wordt; 
Noch door maneschyn bezogt. 
 
In voorouderlyke tyden, 
Ruim wel dertien eeuwen heên; 
Toen het licht van Kristus Godsdienst, 
Nederland nog niet bescheen: 
 
In voorouderlyke tyden 
Hield zich daer een duivel schuil, 
Die den omtrek soms deed schallen 
Door zyn schrikkelyk gehuil. 
 
In een drakenvacht gewikkeld, 
Sloeg hy staert en vlerken rond; 
Knakte hy de boomen neder, 
Wrong hy kuilen in den grond. 
 
't Blinde landvolk uit die streken, 
Bad hem als een godheid aen; 
En by loting werd een meisje 
Jaerlyks hem ten zoen gebraên. 
 
En de wichelaers voorspelden 
Lot en toekomst aen het volk. 
Uit het raetlen van zyn gorgel, 
Uit het stygeren der wolk 
 
Die hy neus en keelgat uitblies; 
Aen het splitsen van zyn tong, 
En het kronklen van zyn slangstaert, 
Dien hy vreemd in bogten wrong. 
 
't Eerste zendlingschap uit Rome, 
Dat hier 't heilig licht ontstak; 
En der wichelaeren dolheid 
En den afgod wedersprak, 
 

{==33==} {>>pagina-aanduiding<<}

Werd door 't heidensch volk gemarteld, 
Dood gepynigd aen den pael; 
En het ondier voorgeworpen 
Als des afgronds zegeprael. 
 
't Oorlog had in deze streken 
Vele jaren rondgewoed, 
En het Rhyngewest besprenkeld 
Met vergoten menschenbloed. 
 
Eens, des vyands legertenten, 
Overrompeld met den nacht, 
Vielen met geweer en rusting, 
In der Rhynbewooners magt. 
 
En de buitgemaekte schatten, 
Naer het 's lands gebruik beveelt; 
Werden aen het puik der dappren, 
Naer verdiensten rondgedeeld. 
 
Ook de dochter eens gebieders 
Van het vlugtend Roomren heir, 
Viel ten prooi des woesten Duitschers. 
Zy was jong en schoon en teêr. 
 
Ach! zy weende om menig kryger, 
Die op vreemden boden viel, 
Ver van huis en haerd gescheiden; 
En zy bad voor hunne ziel. 
 
Dan, zy volgde 't juichend leger 
Met den verdren oorlogsbuit; 
En een hoofd met haer bewogen 
Trok haer voor zyn aendeel uit. 
 
Maer, een ander, als betooverd 
Door heur blik zoo vroom als eêl, 
Wou haer even tot zich trekken, 
En verkoos haer ook tot deel. 
 

{==34==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ja, een twist zoo dol als bloedig; 
Kwam er om de jonkvrouw voort; 
Want geen schooner dochter, sprak men, 
Leeft er in Germanjes oord. 
 
Al de hoofden scholen zamen, 
En men vroeg den wichelraed 
Wat er met de maegd te doen stond, 
Tot behoud van volk en staet. 
 
En een offraer riep met geestdrift 
En met daverend geluid: 
‘Ik, ik spreek het lot der jonkvrouw, 
En den wil van Wodan uit! 
 
Zy zal sneven! ze is ons vyand, 
Zy heeft tweedragt doen ontstaen; 
't Is een hinderlaeg van Rome; 
Ze is den kruisdood toegedaen. 
 
Slagt haer morgen op het altaer; 
Leidt haer naer de drakenrots, 
Als een dank voor d'overwinning, 
En gy windt den zegen Gods, 
 
Het Wahalla zal dit offer 
Met een gunstig oog ontvaên; 
En gy zult der Roomren leger 
Door zyn toedoen gansch verslaen. 
 
Want, het is een reine dochter, 
Edel welgevormd en schoon; 
Wilt gy 's hemels gunst behouden, 
Offert haer dan aen de Goôn.’ 
 
Al de saêmvergaêrden knikten; 
De arme maegd werd vastgeboeid, 
Ryk met krans en kroon omhangen, 
En met bloemen opgetooid. 
 

{==35==} {>>pagina-aanduiding<<}

‘Jonkvrouw!’ sprak dan de oude wichlaer: 
‘Jonkvrouw, uwen dood genaekt! 
Doch, zoo ge onze Goden aenbidt, 
En de Kristusleer verzaekt. 
 
Dan zult gy het leven houden, 
En gy wordt eens Hopmans bruid. 
Offer wierook aen de Goden, 
En, ik spreek uw vrydom uit.’ - 
 
‘Wat, zoude ik myn God verzaken, 
En my buigen voor een draek? 
Voor een monster uit de helle 
Dat ik laster terg en wraek... 
 
Voor een wangedrocht dat menschen 
Dood knypt, opwreet en verslindt! 
En waermede gy de volken 
Door des duivels hulp verblindt. 
 
Kristus is 't, voor wien ik buige, 
Voor wien 'k altoos buigen zal; 
Hy, is eeuwig onbegonnen. 
Hy, de schepper van 't heelal. 
 
Hy, op Golgotha gekruizigd; 
Hy, verwinnaer van den dood; 
Die ons van de zonden vrykocht 
En den hemel weêr ontsloot. 
 
Hem slechts, wil ik wierook branden; 
Maer geen monster vuil en wreed, 
Dat de helpoel als een pestwalm, 
Uit zyn kolken reizen deed. 
 
Kom, ontsla my van die koorden, 
'k Stap gerust op 't monster aen: 
In betrouwen op myn Heiland 
Ga 'k geen hair breed uit de baen!’ 
 

{==36==} {>>pagina-aanduiding<<}

En de wichlaer stiet haer vloekend 
Bergwaerts, en het volk riep: ‘Wraek! 
Wreek de Goden! wreek dien laster! 
Heil zy Wodan! heil den draek!’ 
 
Zie, de jonkvrouw stapt beraden 
Naer de schrikkelyke krocht; 
En de volkshoop boog ter neder 
Op het naedren van 't gedrocht. 
 
Vreeslyk gillend kroop het voorwaerts, 
Geeselde de stuivende aerd', 
Met zyn labberende vlimmen, 
En zyn kronkelenden staert. 
 
't Spuwde rook en vuer en vlammen, 
Neus en mond en oogen uit; 
En de galm herhaelde 't klappren 
Van zyn harde schulpenhuid. 
 
't Kwam haer in een stofwolk tegen, 
Die zich ophief en verdrong; 
En het reik halsde onder 't naedren 
En het gif lilde af zyn tong. 
 
De eedle jonkvrouw knielde biddend... 
Dan, in geestdrift opgestaen, 
Vast door hooger magt bezeten, 
Trad zy op het monster aen. 
 
Moedig stak zy 't kruisjen opwaerts, 
Dat haer langs de borsten hong; 
En het ondier deinsde rugwaerts 
Met vervarelyken sprong. 
 
't Wrong en draeide in vreemde bogten, 
Op zyn groenen slangstaert rond; 
En de windvaeg van zyn vlimmen. 
Schokte d'omgelegen grond. 
 

{==37==} {>>pagina-aanduiding<<}

Doch de maegd op God betrouwend, 
En gewapend met het kruis; 
Lachte met zyn vlammenspuwen 
Spotte met zyn hol gedruis. 
 
‘Berg u, Satan! vaer ter helle!’ 
Riep zy: ‘vlied voor 's Heilands beeld; 
Die uw strikken heeft verydeld, 
Die ons d'erfsmet heeft geheelt.’ 
 
't Huilde ontzettend by herhaling, 
En zyn ratelenden krop, 
Deed de wyde vlakte dreunen; 
Maer op eens, zyn balg spleet op, 
 
En de Satan vlugtte henen; 
Hy verliet het schubbig kleed, 
Plofte in 't diepste van den Rhynstroom 
Met een donderende kreet. 
 
Vliedend liet hy 't masker achter, 
Dat hy voor een kruis verbrak; 
En daer dreef het Goden hulsel, 
Als een rookend zwadderpak. 
 
Nu stond al het volk verwonderd, 
Doch de wichlaers vloekten luid. 
En dan sprak de Roomsche jonkvrouw 
Hoog en zegevierend uit: 
 
‘Ziet gy, volken, hoe de booze 
U te lang bedrogen heeft; 
Hoe gy door de hel begocheld 
Voor den buit des afgronds leeft? 
 
Wat laet thans uw Godheid over, 
Die voor Kristus kruisbeeld vliedt? 
Slechts een hoop vergiftig zwadder, 
Stinkend kwyl en anders niet. 
 

{==38==} {>>pagina-aanduiding<<}

Werpt u in den schoot der kerke, 
Opent uw verdwaeld gezigt 
Voor de liefdeleer van Kristus. 
Voor het eeuwig ware licht.’ 
 
En als door een gloed beschenen, 
Neêrgedaeld uit hooger sfeer 
Glom heur wezen; en de volkshoop 
Knielde biddend voor haer neêr. 
 
Men verzaekte Wodans eerdienst; 
En te reeknen van dien stond, 
Schoot het licht der heilge kerke 
Langs de Rhyngewesten rond. 
 
En op 't hoogst der Drakenrotse, 
Zoo ons menig schrift ontvouwt, 
Werd een schoone bidkapelle, 
't Heilig kruis ter eer gebouwd. 
 
En nog heden stort de reizer, 
Op de holle knielbank neêr; 
En nog daeglyks bidt het landvolk 
Daer het heilig kruis ter eer. 





{==39==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Verloofden.

I.


Er plukte een meisje een bloementuil 
By d'oevers van de Neeth; 
Dit merkte een ridder hupsch en los, 
Die op zyn bont gezadeld ros, 
Langs d'effen boorden reed. 
 
Het meisje zong een roerend lied, 
Zoo helder en zoo hoog; 
De weêrgalm klonk heur toontjes na; 
Dit sloeg de hupsche ridder gâ, 
Die langs de zoomen toog. 
 
Het koeltje fladderde om haer heen, 
En spleet heur zilvren lok; 
Zy was zoo schoon, zoo zacht van aerd. 
Dit zag de ridder met zyn paerd, 
Die langs den oever trok. 
 
Zy was zoo vlug gelyk een ree, 
Zoo schuldloos als een lam; 
Dit wist de ridder, trotsch en wreed, 
Die langs de golven van de Neeth, 
Op 't meisje nederkwam. 
 

{==40==} {>>pagina-aanduiding<<}

De schoone vlocht heur bruidegom 
Een huwlyks kroontje saêm; 
Zy was zoo arm maer was zoo braef; 
De ridder was een ryke graef, 
En hoog in rang en naem. 
 
Een rieten dak was heur verblyf, 
Aen gindsche kleine beek; 
De ridder woonde in een kasteel, 
Dat met zyn toren en kanteel, 
In 't breede stroomnat keek. 
 
‘Zeg, blonde meisje,’ sprak hy haer, 
‘Gy schynt zoo gul, zoo bly; 
Gy vlecht zoo'n mooijen tuil by een, 
Zoo zag ik er myn leven geen, 
Zeg blonde, is die voor my?’ 
 
En half verlegen, half bevreesd, 
Zeî 't lieve maegdelyn: 
‘Het tuiltje dat ik zamenbind, 
Is een geschenkje voor myn vriend, 
Wiens bruid ik dra zal zyn. 
 
Wen hy des avonds uit de wei, 
Terugkeert met het vee, 
Dan bied ik hem dit bloempjen aen. 
Dan is zyn hart zoo aengedaen, 
En 't myne klopt dan meê. - 
 
Dan treedt gy haest in d'echten staet?... 
Dit strekt tot uwen lof; 
Maer hemel! met een boerenknaep, 
En meent gy dit, myn goedig schaep? 
Die is voor u te grof. 
 
Gy zyt te teêr van vorm en leest, 
Dit doet my 't harte pyn; 
Wees op uw schoonheid meerder fier. 
Ho! gy verdient de kamenier 
Van een prinses te zyn! - 
 

{==41==} {>>pagina-aanduiding<<}

Heer ridder! 'k heb myn vriend zoo lief! 
Hy is zoo schoon als braef. 
Wat geldt een herders dochter meer, 
Die niets te pand heeft dan heur eer? 
Ik ruil hem voor geen graef.’ 
 
Dit nam de graef zoo heuvel op, 
Dit viel zyn hoogmoed zwaer; 
Hy kronkelde zyn wenkbrauwboog. 
Hy trad haer toornig onder 't oog... 
En, schooner vond hy haer. 
 
De lieve gaf een luiden kreet 
Op hartverscheurbren toon; 
De ridder zag haer bleek van schrik, 
Aenschouwde haer een oogenblik, 
En vond haer dubbel schoon. 
 
Zyn drift ontvlamt naer geil genot, 
Zyn boezem klopt en jaegt. 
Wee hem! die 's ridders wil weêrstaet, 
Den vryheer op zyn leengoed smaedt; 
Wee, wee u! arme maegd. 
 
Hy grypt haer om de leden vast, 
En zoent haer fors en wild; 
Doch wat hy streelde en wat hy bood, 
Het meisje schold hem uit voor snood, 
Ziet rond om hulp, en gilt: 
 
‘Gy on beschaemde! laet my toch; 
Wat vergt gy dat ik doe? 
Myn hart is weg, myn wil is heen, 
Vervolg uw gang, vervolg uw schreên, 
Ik hoor een ander toe!’ 
 
Hy dweepte haer van rein genot 
En bood zyn hand haer aen; 
En zeî wat hy nog meerder gaf. 
De onnoozle stiet hem van haer af, 
En dwong hem doortegaen. 
 

{==42==} {>>pagina-aanduiding<<}

De ridder gaf zyn pooging op, 
Zich zelven ten verwyt; 
En zon in 't hooge burggebouw, 
Hoe hy zyn doel bereiken zou, 
Tot heeling van zyn spyt. 



II.


De vryheer van het aedlyk goed, 
Langs waer de breede Neeth, 
Zyn zilvergroene golven spoedt, 
En zynen loop verbreedt: 
 
De burgheer van dit graeflyk slot, 
Was een verwaten fiel; 
Hoog zat hy door 't geboortelot, 
Maer laeg door deugd van ziel. 
 
Hy had zyn boschwacht opontboôn, 
In zyne wapenhal; 
En sprak hem toe met grammen toon: 
‘'t Gepleegde kwaed ontvang' zyn loon, 
Zoo lang ik in myn vaders woon 
Als vryheer wezen zal. 
 
Die herder, die zyn wollig vee 
In gindsche weiden hoedt, 
Stroopt vaek by nacht myn aedlyk goed, 
En rooft my hinde en ree. 
Ga henen, vang dit schelmsch gebroed. 
Opdat hy voor zyn misdaên boet'; 
Ga heên, en breng hem meê!’ 
 
De vryheer van het graeflyk sticht, 
Die schandige onverlaet, 

{==43==} {>>pagina-aanduiding<<}

Bespotte deugd en eer en pligt; 
En bragt zoo menig onderzaet, 
Uit moedwil of uit minnenhaet, 
Voor 't bloedig leengericht! 
 
Nu riep hy fluks twee dienaers op, 
In zyne wapenzael; 
En sprak hen toe met gramme tael: 
‘Bereid een hechte strop! 
Voorziet het bindzeel en den pael; 
Ik greep een booswicht by den kop 
Die brandstichtte en de boeren plaegde, 
En zich tot op myn vrygoed waegde. 
Volvoer myn wenk zoo stil als trouw, 
Geen haen kraei' buiten dit gebouw; 
Zoo blyf ik beider dienst indachtig, 
Gy weet ik ben te ryk, te magtig, 
Dan dat ik niet beloonen zou.’ 
 
En buigend ging het knechtenpaer, 
Bereid op 's ridders roep; 
Zy bleven peinzend naest elkaêr, 
By 't voorplein op den stoep. 
Men kon in beider ploeijend wezen, 
En vrees en medelyden lezen; 
Als voelden ze aen hun boezemklop, 
Dat weder schuldloos bloed moest stroomen. 
‘God!’ zuchtte de een, ‘ontferm de vromen!’ 
En, ‘amen!’ zei er de ander op. 
 
o Tyd van gruwlen en geweld! 
Toen regt noch rede werd geteld; 
Toen yzren ridder hielen 
Zich drukten op der mindren borst; 
Toen een onleschbre heete dorst, 
Naer moorden en vernielen 
Den adel bleef bezielen! 
Nog menig bouwval toont, als een onfeilbaer boek, 
De rood besmeurde steenen 
Dier martelholen aen, der middeleeuw ten vloek, 
Door beetre tyden henen. 





{==44==} {>>pagina-aanduiding<<}

III.


Er woonde een oude tooverkol 
Aen d'oevers van de Neeth; 
Die 's nachts, wanneer de maen betrok, 
Te paerd klom op een bezemstok, 
En door de wolken reed. 
 
Daer huisde zy in 't kelderhol 
Van een vervallen sticht, 
Waer van de heldre middagzon, 
Het donker niet doorboren kon, 
Trots al heur krachtig licht. 
 
En als een onweêrzwangre nacht 
Den hemel raetlen deed; 
Dan droeg haer Satan uit het hol, 
Dan danste hy met d'oude kol 
Op d'oevers van de Neeth. 
 
Zy zag de duistre toekomst in, 
Gebood aen 't wisslend lot; 
En menig knaep die werd versmaed, 
Bad haer om troost, om hulp en raed: 
En velen vonden heil en baet 
In d'onderaerdsche grot. 
 
En menig treurig meisje trok 
In stilte naer de krocht; 
Wel bleef heur spaerpot in het nest, 
Maer dit verdiende de oude best, 
Die haer alras in oost of west, 
Een jeugdig minnaer zocht. 
 

{==45==} {>>pagina-aanduiding<<}

Er drong dan op eens in heur duisteren woon, 
Een meisje zoo blond en zoo jong en zoo schoon, 
Dat zoo hard en zoo droef had gekreten: 
Ach! ‘huilde ze, en riep zy op treurigen toon: 
Vrouw! heeft my myn minnaer vergeten? 
o Zeg, waer vertoeft hy toch? de edele heer 
Van 't vryslot ontbood hem, en 'k zie hem niet weêr!’ 
 
En de heks hief heur krakende knokkels omhoog, 
En heur oogappels gloeiden als kolen; 
Eene kryschende stem klonk door welfsel en boog, 
En de nachtuil die eerst om heur hairlokken vloog, 
Hield zich nu voor den gloed van heur vonkelend oog, 
Als vervaerd in het duister verscholen. 
 
‘Indien gy,’ sprak de oude, ‘myn woorden gelooft, 
Dan besta ik u alles 't ontvouwen. 
.............. 
De graef die u ginder een zoen heeft geroofd... 
Wat of gy op eens zoo de blikken verdooft? 
Of hangt er geen ruiter te paerd in uw hoofd 
Die u listig beloofde te trouwen?.. 
Gy grynsdet hem toe: myne hand is verloofd! 
Kindje lief, ja, gy hebt het onthouên... 
Want hy zwoer u, gy moest het berouwen! 
 
Uw minnaer is nogby den graef op het slot, 
Waer hy trouw in zyn liefde zal blyven; 
En strikt hem de heer eene koord om den strot, 
Hy blyft u getrouw, moest hy ook in een kot, 
Van gebrek en van koude verstyven! 
 
o Maegdeken! ween niet, gy ziet hem nog weêr, 
Gy zult hem nog heden aenschouwen; 
Hy klom tot een hooger bestaen dan de heer, 
Hy ziet onverschillig op 't ridderslot neêr... 
Toch zal het uw zieltje berouwen!’ 
 
‘Zoo geeft my de geest van de duisternis in, 
Zoo dien ik u, aerdling, voor karig gewin; 
Wat loon zy myn kunde beschoren? 

{==46==} {>>pagina-aanduiding<<}

Myn maegdeken, snikt niet zoo bitter, zoo luid, 
Kom tel my en schud my uw buideltjen uit, 
'k Liet u myn orakelen hooren!’ 
 
Nu rezen de hairen der heks in de lucht, 
De kelder weêrklonk van een scharrend gerucht, 
De binten der welven bewogen. 
Ontzind, van het geen zy gehoord had en zag, 
Ontvlugtte de droeve met snikkend geklag, 
Den kuil met de hand voor heur oogen. 
 
Zy vlood zoo gejaegd als een snorrende schicht, 
Om het lot dat het wyf haer liet beiden; 
Zy volgde den weg niet naer 't gravengesticht, 
Maer sneed als een hinde zoo wild en zoo ligt, 
Dwars over landdouwen en weiden. 
 
Een schatrend gelach, dat op haer was gericht, 
En de purpren glans van een tooverend licht, 
Als waer' het de weêrschyn van 't heksen gezicht, 
Dat zyn vuerkleur in 't ronde verspreidde: 
Vervolgde verbazend, het zinneloos wicht, 
Waer de schrik heure schreden geleidde. 
 
En de kryschende uil die in klapprende vaert, 
Uit het hol met haer meê was gevlogen; 
En gehoornde geesten met krullenden staert 
En buffel en bokken met slependen baerd, 
En schimmen in kringen en reijen geschaerd, 
Die zich in de ruimte bewogen; 
Vertoonden zich daer aen heur oogen. 
 
Nog hoorde zy 't akelig heksen gegrom, 
Dat, hoe zy ook vluchtte, nog aen wies en klom, 
Hoe verder hoe grover. 
Nu joeg haer de drift door een sparrenwoud heen, 
Daer schoven de knappende takken van een, 
Daer loerden de duivels door 't loover. 
 
Er stond in het bosch een gotische kapel, 
Met een kruis op den gevel te pralen: 
‘o Heere! verlos my van 's duivels gekwel!’ 

{==47==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zoo snikte de lydende roerend en fel; 
En, weg waren vlammen en stralen. 
 
Weg waren en schimmen en schynen en glans, 
En phosfoor en zwavel en gloed; 
Verzwonden de spooken met sirkel en dans.... 
Zy blikt, en zy staert op een schittrenden trans, 
En het gravensticht ryst aen heur voet. 
 
En een landman uit die streken, 
Die het slot voorbyging, zag 
Na dien schrikkelyken dag, 
Eene wip op den buitenwal steken; 
Waeraen een jeugdig jongeling, 
Te wappren hing; 
En by de helling van de gracht, 
Een meisje dat deerlyk misvormd en verkracht, 
En van pyn was bezweken. 






{==48==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Oude Schipper.


Hy kruiste vyftig jaer op zee, 
De wereld om en rond; 
Nu lag hy oud en krachtloos neêr, 
In 't stulpje dat by woelig meer, 
In 't zigt der golven stond. 
 
Daer hoorde hy het windgegons, 
Dat door den schoorsteen joeg; 
Daer zag hy uit het klein vertrek, 
Nog eens naer d'onafzienbre plek, 
Die fors heur golven sloeg, 
 
‘Ach! sprak hy tot zyn trouwen maet, 
En reikte hem de hand; 
‘Ik hyg naer lucht! myn adem stuit! 
‘Kom, hef my 't muffe leger uit, 
‘En breng my op het strand... 
 
‘Verfriss' de zeewind my nog eens, 
‘Help my den heuvel op; 
‘Het waterkoeltje doet my wel, 
‘Kom breng my, trouwe bootsgezel. 
‘Nog eens by 't stuivend zop! 
 

{==49==} {>>pagina-aanduiding<<}

‘Neen! weiger dit myn aenzoek niet, 
‘Myn leven reikt naer 't graf; 
‘Hoor hoe de stormwind loeit en woedt. 
‘Het togtje koel' my 't ziedend bloed, 
‘Ach! help my 't leger af! 
 
Nu zat hy op de hooge rots, 
En aêmde zacht en ruim; 
De rukvlaeg dreef zyn lokken om, 
De orkaen stak op, de golfslag klom, 
En smeet met kokend schuim. 
 
Hy wierp de laetste strael der zon 
Een schampren grimlach toe; 
Zag in de verte een ranke schuit, 
Het woên des elements ten buit, 
En snikte droef te moé: 
 
‘Ginds slaept myn vader, ginds in zee, 
Myn broeder ligt er by: 
Myn zoon is in den vloed vergaen: 
Zy rusten in den Oceaen, 
Hadd' ik een graf als zy?’ 
 
En wagglend richtte hy zich op, 
Als waer' hy weêr aen boord; 
Als hing' hy in het krakend want, 
Het kykglas in de vaste hand, 
Gericht naer 't blauwend oord. 
 
Hy spiedde waer zyn vader sliep, 
En waer zyn broeder was; 
En waer zyn zoontje was vergaen... 
Nu hief de rukwind feller aen, 
En wilder sloeg den plas. 
 
Hy draeide en viel, en plofte in 't nat, 
En dreef met stroom en ty; 
En zonk getroost naer 's afgronds diep, 
Waer vader, broêr en knaepje sliep, 
En had een graf als zy! 





{==50==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Bedelaer.


Wie komt daer ginds de bergen af 
Gewikkeld in een slordig kleed? 
Hy kromt zich op een eiken staf, 
Als onder 't wigt van innig leed. 
Een degen hangt hem langs de leden. 
Met zynen knapzak, naer beneden. 
 
De sneeuw bedekt geheel het oord, 
En snerpend jaegt de wind in 't rond: 
o Man! gy kunt niet verder voort, 
De nacht daelt neêr, de hagel wondt. 
Treedt in myn stulp en vlei u neder, 
God gunne u morgen beter weder. 
 
Kom grysaerd, kom, het haerdvuer brandt; 
Kom, doe uw bibbrend lyf te goed, 
Ik reik als gastvriend u de hand. 
Blyf, tot de storm heeft uitgewoed; 
Het avondmael wordt opgedragen, 
Deel het met my en myne magen. 
 
Was hem de melksoep te gemeen, 
Of was de koek te hard gebraên; 
Hy zag in mymring voor zich heên, 

{==51==} {>>pagina-aanduiding<<}

En raekte 't een noch 't ander aen: 
En wie hem iets bestond te vragen, 
Hy hield zyn oogen neêrgeslagen, 
 
Als zag hy in een sluimerdroom 
Wat hem dit uer was toebeschikt; 
Zoo zat hy, als een eikenboom, 
Die door den fellen storm verwrikt. 
Weldra met zyne trotsche takken 
In 't mulle zand moet nederknakken. 
 
Myn grysaerd! hebt gy uwe kling 
Gezwaeid in meer dan éénen stryd? 
Waer of gy toch dien houw ontvingt 
Die u de wangen oversnydt? 
Waer hebt gy voor 's lands heil gevochten?.. 
Vertel ons iets van uwe togten - 
 
En allen zagen op hem neêr, 
Zyn oogen schemerden zoo doof; 
Zyn lichaem plooide meer en meer 
Tot dat het van de zitbank schoof... 
Ter hulp schoot ieder om hem henen; 
En hy lag zielloos op de steenen. 


(Naer het Engelsch.)



{==52==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Weêrwraek.


Een spaensche hopman stond by 't eenzaem strand der Schelde, 
En wachtte een schipper op, die in den wilden vloed, 
De breede riemen sloeg en door de golven snelde 
Met ongemeenen spoed. 
 
Hy dacht: 't is weêr die boot, en weêr die onbekende, 
Die laetst tot driewerf toe my overvaren wou; 
Zoo hy nu op myn beê zyn hulk niet herwaerts wende, 
Dan zit ik in het nauw. 
 
‘Kom schipper!’ riep hij, ‘stier naer wal, en voer my over, 
Ik wacht reeds uren lang, en 't weêr wordt kil en bar, 
De zon is by de kim, de storm raest telkens grover; 
Daer blinkt reeds de avondstar. 
 
De boschgeus doolt in 't rond verhit op moord en stroopen, 
De baen is vol gevaer, dat u geen zorg beknell'... 
Leg aen! gy kunt van my een goeden penning hopen, 
Kom, brave bootsgezel!’ 
 
De schipper hield een wyl het oog naer 't strand geslagen 
En naderde een poos, niet tot zyn hulp gereed; 
Maer om hem meerder schrik in 't kloppend hart te jagen, 
Dat reeds inwendig leed. 
 

{==53==} {>>pagina-aanduiding<<}

‘Wat denkt die Spanjaerd wel, dat ik zyn knecht wil wezen!’ 
Zoo mompelde hy stil, terwyl zyn aenzigt glom. 
Daer schynt hy echter iets in 's vreemdlings blik te lezen, 
En zat op eens als stom!... 
 
Een siddring greep hem aen, hy konde 't nauw gelooven, 
En dondrend riep hy uit: ‘kom brave hopman! 'k zal 
Dienstvaerdig op uw wil, met u de golven kloven... 
Vrees voor geen ongeval.’ 
 
Hy roeide wat hy kon met ingespannen poogen, 
Bereikte 't drabbig strand en nam den Spanjaerd meê; 
Aenschouwde hem nog eens met vonkenschietend oogen, 
En stak in haest van reê. 
 
‘Zeg’ sprak de Spanjaerd toen, ‘of myn gedachten falen, 
Uw trekken staen my voor, waer zag ik u nog meer? - 
Dit zal ik,’ sprak de geus, ‘u hier terstond verhalen, 
Gy kent my aenstonds weêr!’ 
 
Hy trok de linnen muts van zyne gryze lokken, 
En riep in dollen drift: ‘kent gy dit voorhoofd wel? 
En dezen sabelhouw nog nauwlyks toegetrokken?... 
Neen lafaerd, neen onstel, 
 
Ontkleur zoo spoedig niet! gy zult nog meerder weten. 
Gy hebt myn dierbren zoon vermoord met eigen hand... 
Gy hebt myn gâ verkracht en in den vloed gesmeten, 
Myn woonsteê afgebrand!...’ 
 
De riem ontviel zyn vuist, en als een oude tyger, 
Die een hyena grypt, zoo wierp hy zich verwoed, 
En dol en razend op den half verpletten kryger, 
En smeet hem in den vloed. 
 
De Spanjaerd plofte in 't nat en worstelde in de baren, 
En greep naer zeel en riem en smeekte en bad zoo luid - 
De geus bukte over boord en greep hem by de hairen, 
En trok zyn kruismes uit; 
 

{==54==} {>>pagina-aanduiding<<}

En riep: ‘dit 's voor myn zoon! die 'k aen myn voet zag sneven, 
En dit! is voor myn ga, die in den vloed verging; 
En dit! is voor den houw my op het hoofd gegeven, 
Door u, en met uw kling!’ 
 
En driemael plofte 't mes door 's vreemdlings ingewanden, 
En driemaal spoot de wond de grauwe golven rood. 
Des ochtends dreef het lyk des Spanjaerds langs de stranden. 
Nog met de roeispaen in zyn toegeknepen handen: 
Daerna zag niemand meer die oude schipper landen, 
Die schipper, met zyn zwarten boot. 




Twee Broeders.


o Broeder, myn broeder! 
In naem onzer moeder, 
Ik kom hier zoo naekt en zoo hongerig aen; 
Gy baedt in genugten, 
Ik krimp van verzuchten, 
Ach! laet my van kou en gebrek niet vergaen. 

{==55==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zoo klonk eens beedlaers bange klagt, 
In 't holste van den winternacht, 
Voor 't huis van een vermogend heer. 
Het was een naer en yslyk weêr: 
De scharpe noordwind stoof in 't rond, 
De stofsneeuw glinsterde op den grond; 
't Was alles doodsch en leêg en stil. 
Niets dan het bibbrend noodgegil 
Van d'ouden kranken voor de poort, 
Werd aeklig in de buert gehoord; 
Maer niemand zag naer 't kermen om. 
Alleen de maen die helder glom, 
En lichtjes op de keeglen schoot, 
Van kroonlyst en van gevelgoot, 
Zag d'armen man meêwarig aen; 
En blonk in elken nieuwen traen, 
Dien 't lyden hem uit d'oogen dreef, 
En in zyn baerd tot ys versteef, 
Met d'adem van zyn zwaer gezucht, 
Dat met zyn klagt de scharpe lucht 
Doorklonk, en tot zyn broeder riep, 
Die op de zachte peuluw sliep: - 
 
o Broeder, myn broeder! 
In naem onzer moeder, 
Ik kom hier zoo naekt en zoo hongerig aen; 
Gy baedt in genuchten, 
Ik krimp van verzuchten, 
Ach! laet my van kou en gebrek niet vergaen! 
 
De rykaerd schoot zyn sluimring uit, 
En luisterde naer 't noodgeluid, 
Dat hem zoo bang in d'ooren sneed, 
En zoo op eens ontwaken deed. 
Hy hief zich uit het donzig bed, 
Met gouden franjen afgezet; 
Waer op de maen zoo somber scheen 
Door 't valgordyn der venster heen. 
De jagtsneeuw kletterde op het glas 
En zei hoe koud het buiten was; 
En wat de ellendling onderstond, 
Die zich daer voor het huis bevond; 

{==56==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die zoo rampzalig kreet en bad, 
En wis noch brood noch deksel had. 
En luider, luider klonk de stem, 
Als gaf de wind haer kracht en klem. 
De ryke sloeg haer nogmaels gâ, 
Hy luisterde, en herkend dra 
Zyns armen broeders bittre klagt, 
Die tot hem riep te middernacht - 
 
o Broeder, myn broeder! 
In naem onzer moeder, 
Ik kom hier zoo naekt en zoo hongerig aen; 
Gy baedt in genuchten, 
Ik krimp van verzuchten, 
Ach! laet my van kou en gebrek niet vergaen! 
 
En toornig klom zyn wenkbrauwboog, 
De woede flikkerde in zyne oog; 
Hy streek zich weêr op 't rustbed uit 
En gromde: die verwate guit! 
Die my tot last en oneer strekt, 
En al de buren stoort en wekt. 
Hy zoek' zich elders troost en brood, 
Of hy verga van kou en nood, 
Dan ben ik van die schande ontslaen; 
'k Trek my eens anders leed niet aen. 
Sloeg hem het ongeval terneêr, 
Dat hy zyn toestand dragen leer. - 
Hier kneep hy weder d'oogen digt. 
Maer zie, een yslyk nachtgezigt 
Een onverklaerbre bange droom, 
Die hem deed sidderen van schroom, 
Verydelde zyn sluimring gansch. 
Hy hoorde luider, luider thans, 
Zyns broeders bibberende stem; 
En pynelyker klonk het hem: - 
 
o Broeder, myn broeder! 
In naem onzer moeder. 
Ik kom hier zoo naekt en zoo hongerig aen; 
Gy baedt in genugten, 
Ik krimp van verzuchten, 
Ach! laet my van kou en gebrek niet vergaen! 
 

{==57==} {>>pagina-aanduiding<<}

En klam bezweet en aengedaen, 
Sprong hy voor 't kraeijen van den haen 
Nog uit het zacht gespreide bed, 
In 't hart geraekt en heel ontzet. 
Zyn hairen rezen naer omhoog, 
Verwilderd zocht zyn vlammend oog, 
Nog duizlig van het nachtgezigt. 
En toen hem eensklaps werd berigt, 
Dat er by 't scheemren van den dag, 
Voor 't huis een doode beedlaer lag, 
Zoo hard bevroren als een pael, 
Dan rilde hy om 't bang verhael. 
Een yskou drong hem door de leên; 
Zyn tanden klapten tegen een; 
Zyn wang verschoot, zyn mond werd bleek, 
En waer hy stond of henen week, 
Werd het hem even bang als koud. - 
Tot voor het vlammend mutsaerdhout, 
Gedost in pels en wollen py, 
Bleef hem de felste koude by; 
Die, trots de koestring woeden bleef, 
En hem van lid tot lid versteef. 
Maer wat hem 't hevigst lyden deed, 
Was, dat hy steeds den jammerkreet 
Zyns broeders meende te verstaen: 
- Ach! laet my van kou en gebrek niet vergaen! 
 
En voor en achter klonk de stem; 
Zy martelde en vervolgde hem 
Getrouw de heele wooning door, 
En sneed hem yslyk in het oor. 
En in het knappend vlamgeruisch, 
En in het jagend windgedruisch; 
Tot in het huilen van zyn brak, 
Scheen 't hem als of zyn broeder sprak. 
Dit was gewis de hand van God! 
Die d'armen aen zyn vreeslyk lot 
Onttrok, meêdoogend tot zich nam, 
En d'onmensch zigtbaer straffen kwam, 
Voor die afgryslyke euveldaed. 

{==58==} {>>pagina-aanduiding<<}

En dit ook voelde de onverlaet, 
Toen hy, by 't naedren van den nacht, 
Vol wanhoop, en beroofd van kracht, 
Terneder sloeg gelyk een steen, 
Als ys versteven tot op 't been.... 
Want, toen zyn ziel te scheiden stond, 
Verroerde hy nog eens den mond 
En stamelde, het brekend oog 
Zoo steil gerigt tot God omhoog: - 
 
o Broeder, myn broeder! 
In naem onzer moeder, 
Ik liet u van kou en van honger vergaen; 
Ik ly zoo inwendig, 
En sterf zoo ellendig; 
Ach! klaeg my by God in den hemel niet aen! 




Hatto, of de Muizentoren


Hatto was een ryk prelaet; 
In den Nederrhynschen staet, 
Had hy bosschen en landouwen, 
Weide en boomgaerd, volk en vee, 
Hooge stinsen en gebouwen, 
Zwaer en kostlyk t' onderhoûen; 

{==59==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer de welvaert ging hem meê 
Echter was hy wreed en wrokkig, 
Onmeêdoogend, bits en schrokkig; 
En had nimmer aen den wensch, 
Van zyn schaemlen medemensch 
Hoe men ook in Godsnaem smeekte, 
Door een alemoes voldaen: 
Nooit had by hem zucht of traen 
Die ligt steenen harten weekte, 
Medelyden doen ontstaen. 
 
Eens, het aerdryk werd geslagen, 
Door een harden hongersnood; 
't Landvolk sloeg het eerst aen 't klagen, 
Uitgemergeld tot den dood, 
Om wat voedsel, om wat brood. 
En het naekte Hatto's wooning, 
Uitgevast er heen gespoord: 
‘Rykman! zend ons toch niet voort,’ 
Bad men. ‘God die ons verhoort, 
Schenke u wis hierna belooning. 
In het hooge starrenhof. 
Zie ons in het mulle stof 
Wagglend voor u nederknielen. 
Ach! de honger nypt ons 't hart; 
Heel ons van de felste smart, 
Of de dood is op ons hielen! 
Hatto, Hatto! wees begaen; 
Uwe schuren zyn vol graen, 
En ons ledige ingewanden, 
Drukken pynlyk op elkaêr! 
Pleng aen God die offeranden, 
Doe of gy de Heiland waer'... 
Braefman zend ons toch niet henen; 
Hoor ons zieke kindje weenen, 
Zie het met gezwollen krop, 
Hangen aen verdroogde speenen.... 
Onze ellende klimt ten top!’ 
En de rykaerd fel ontsteken, 
In zyn gram en zondig hart, 
Dreef den spot met hunne smart, 

{==60==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zag vergeefs hun tranen leken; 
Hield zyn ooren digt voor 't smeeken 
En gebelgd door hun geklaeg, 
Dat zich dagelyks herhaelde, 
Van de dag klom tot hy daelde, 
Zwoer hy eensklaps, hoog en laeg, 
Aen dit bedelaers geplaeg, 
Met geweld een eind te maken. 
‘Kom! ik doe uw honger staken,’ 
Riep hy uit in drift en vuer, 
‘Treedt tegaêr in gindsche schuer, 
Vult daer uwe helsche magen; 
Kropt daer u eens vol en digt, 
Dat uw beenen 't hangend wigt 
Van uw buiken niet meer dragen, 
Gaet er heen met wyf en kroost 
En verzwelgt daer menig oogst! 
Kwist daer vratig met myn schatten; 
Knaegt daer als verwoede ratten, 
En vernielt myn gansch bezit 
Met uw doodelyk gebit!’ 
Hongrend trok het volk er binnen, 
Om een bete broods te winnen; 
Hatto stiet hen grimmig voort, 
Vloekend op die arme zielen; 
Drong hen in een donker oord, 
Sloot de deur hun op de hielen; 
En, o gruwel! nooit gehoord; 
Door zyn boozen geest gedreven, 
Zwoer hy allen te doen sneven... 
Dra steekt hy met vaste hand, 
't Digt gebouw in laeijen brand. 
Dra hoort hy de vlammen kraken, 
Stygrend door de rieten daken; 
Smook en gloed gaen als een wolk, 
Golvend opwaerts naer den hoogen; 
Onder 't janken van het volk, 
Dat als in een sulferkolk, 
Deerlyk kreet om mededoogen; 
Eer door damp en rook versmacht 
Dan de vlam hun nog kon branden 

{==61==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hatto zag zyn wensch volbragt, 
Lang zoo helsch, zoo boos betracht. 
Hatto, wreef verheugd de handen, 
Staerde lagchend in den gloed; 
Luisterde met bly gemoed, 
Na 't vervarelyk geluid; 
Van de schorre martlings kreten, 
‘Hoort toch! hoort toch!’ riep hy uit: 
‘Hoort hen, allen dik gegeten, 
Twistend tieren met elkaêr! 
Hoort, hen als de ratten woelen; 
Door het edel graan krioelen, 
Om hun zwelgdrift te verkoelen, 
Met verlokkend feestgebaer.’ 
 
Geen ontkwam er aen 't gevaer....! 
Maer de hemel fel verbolgen, 
Zond de wraek en heur gevolgen, 
Ylings op den onmensch af. 
En de zwart verkoolde beenen, 
Met d'ineengestorte steenen, 
En het rookend smeulend kaf, 
Van der armen yslyk graf, 
Werd bezwangerd tot zyn straf. 
Warlend dreef de wind de vonken, 
En de sintels en de schonken, 
Als de bajert om en weêr; 
En een talloos ratten heir 
Snel den warrelkring ontsprongen, 
En onzichtbaer voortgedrongen, 
Stoof den wreedaerd te gemoed. 
Hatto vlood in rassen spoed, 
Met den doodschrik op de lenden; 
Doch waerheen hy zich mogt wenden, 
Bragt de zandgrond ratten voort. 
Hatto zocht een veilig oord, 
Vlugtte naer de hooge tinnen, 
Van zyn toren in den Rhyn; 
Daer toch zou hy veilig zyn, 
Neen! 't gedierte dringt er binnen. 
Knaegt en wroet door poort en wand. 

{==62==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hatto voelde Godes hand; 
Smeekte rouwend om genade, 
Maer zyn bede kwam te spade. 
't Allen zyde is hy verrast.... 
Digt omringd en aengetast, 
Knikt hy magtloos neêr ten gronde; 
Bloedt uit diepe wond op wonde, 
Huilt en wringt en knarst en slaet 
Met de vuisten heen en weder; 
Maer het wreed gedierte laet 
Zynen prooi niet; immer wreeder 
Knaegt en klamt het aen en by, 
Groeit in tal en razerny; 
En, nog voor de starren blonken, 
Lag het lyk van den barbaer, 
Lag het rif van d'onmensch daer, 
Afgeknaegd tot op de schonken. 
 
Vrekaerds! onmeêdoogend rot, 
Spiegelt u in Hatto's lot: 
Of gy hebt voor Hem te vreezen, 
Die der armen vriend wil wezen; 
Schriklyk is de wraek van God! 
Midden in de Rhyner baren, 
Kan men nog den toren zien, 
Bleef de tyd het oud ruien 
Nog tot dezen dag bewaren. 
Schippers die den stroom bevaren 
Hooren 's nachts er Hatto's geest, 
Luid van pyn een weedom schreeuwen. 
Nimmer heeft na zoo veel eeuwen, 
't Naer gebouw bewoond geweest, 
Alles is er van bevreest. 
Nimmer nestelden er meeuwen, 
Nimmer zat een zwaluw op 
Zyn bemoschten doodschen top. 
En de nagejaegde zwaen, 
Hoe de stroom haer voort moog' stuwen, 
Schynt de bange plek te schuwen; 
Blikt den stomp in wantrouw aen, 
En beschryft een halve naen. 





{==63==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Arme Luitspeler.


Er trok een oude liereman 
Langs d'oever van den Rhyn; 
Hy was zoo arm als oud en grys, 
Zoo zwak en zoo vol pyn. 
 
‘Ach!’ zuchtte hy, ‘waer zal dit heen? 
Myn kracht is gansch vergaen, 
En nergens tref ik heul noch troost 
Noch medelyden aen. 
 
Als ik voor jaren lustig zong, 
Vroeg ieder my te gast; 
Nu ben ik oud en krachteloos, 
En iedereen tot last. 
 
Nu dwael ik eenzaen om en rond, 
En ween myn aenzicht nat; 
Helaes! myn zang is dof en schor, 
Myn snaren voos en mat.’ 
 
Zoo trok hy langs den stroom naer Maints, 
Voorby een bidkapel; 
Waeruit een kleppend klokje klonk, 
Zoo statig en zoo schel. 
 

{==64==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daer hield hy voor den ingang stil 
En zag op 't hoog altaer, 
Het prachtig beeld der Moeder Gods, 
Van goud en paerlen zwaer. 
 
Vol aendacht kwam hy nader by, 
En voelde als in zyn hart, 
Dat daáér nog troost en redding was, 
En balsem voor de smart. 
 
Hier weent en snikt hy droef te moê 
Zyn leed en lyden uit; 
En speelt de Moedermaegd ter eer' 
Een liedjen op de luit. 
 
‘Ach!’ bad hy ‘klinkt myn toon te flauw, 
Zoo helder als voorheen; 
U maekt de schorre vedel niets, 
Gy hoort het hart alleen.’ 
 
Hy sprak, en wilde verder gaen; 
Maer zie, van 't hoog altaer, 
Werpt hem het beeld een schoentje toe 
Van goud en paerlen zwaer. 
 
Onthutst nam hy die gift tot zich, 
Hy dankte wat hy mogt; 
Trok naer de stad waer hy zich ras 
En brood en deksel kocht. 
 
Daer vatte hem het hooggeregt 
Al daedlyk by den kop; 
En bragt hem onbeleefd en wreed 
Ter strenge vierschaer op. - 
 
‘My gaf het beeld den schoen tot loon;’ 
Riep de arme man versaegd: 
‘Dit tuig ik u voor God den heer 
En voor de Moedermaegd!’ 
 

{==65==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy hoorden na zyn eeden niet, 
Zyn straf werd daergesteld; 
En als een dief moest hy ten dood, 
Op 't schandig galgenveld. 
 
Zy slepen hem er woedend heen. 
By ruwen stoot en slag. 
Maer als hy langs het kerkje ging. 
En 't prachtig beeld weêr zag: 
 
Dan riep hy luid, ‘o Moeder Gods! 
Om 't leed dat u beviel; 
Ik offer u myn leven op, 
Behoed myn arme ziel! 
 
Haest ben ik alle rampen door, 
En leed en lyden uit; 
Neem dan tot dank het laetste lied, 
Van myne doffe luit.’ 
 
Hy stemde en zong, en wilde voort; 
Maer zie, van 't hoog altaer, 
Werpt hem het beeld den tweeden schoen, 
Van goud en paerlen zwaer! 
 
Ontzet en tot de ziel geraekt, 
Zag 't volk die wondren aen; 
En riep ontroerd: o God! gy laet 
De braven niet vergaen. - 
 
Zy vielen op hun aengezigt, 
En juichten in den heer; 
En zongen met den liereman, 
De Moeder Gods ter eer'. 


(Naer het Hoogduitsch.)






{==66==} {>>pagina-aanduiding<<}

De dood van Johan van Marnix.


(Heer van Tholouze in Vlaenderen.)

'k Volg, barden! 'k volg uw zang! 'k zal 't voorgeslacht bezingen,


De Helden van 't voorheen.


helmers.

Wat verder dan Van Spyck zyn boot, 
By donderknal en vlammenbraken, 
Verdelgend in de lucht liet kraken; 
Ginds, waer dit dorpje ryst met zyne rieten daken, 
Daer bleef Johan van Marnix dood! 
 
De Geuzen lagen by den oever 
Der Schelde rustig neêrgeslaen; 
De vyand stoof met losse toomen, 
Op eens door kweb en polder aen; 
Hy raekte met gevelde lansen, 
Verrassend in de zwakke schansen, 
En moordde zonder tegenstand, 
En stak er woonst en schuer in brand. 
 

{==67==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ach! vruchtloos wat kwam toegespronden, 
Hoe luid om hulp de noodkreet klom; 
De vyand was te diep gedrongen, 
En alles liep wanhopig om. 
Nog hielden, op den dyk gestegen, 
Er eenigen de Spanjaerds tegen; 
Doch zagen geen ontkomen meer, 
En ploften in de Schelde neêr. 
 
En nagezet en omgedreven, 
Week Marnix in een ranke schuer; 
Daer, van den vyand digt omgeven, 
Maekt hy hem 't zegepralen duer. 
Daer houdt hy allen aenval tegen, 
En bliksemt met zyn heldendegen, 
Al wat zich waegde en wat zich bood 
Voor d'ingang-achteruit of dood! 
 
Nog eenigen met hem besprongen. 
Een kleine maer een stoute troep, 
Slaen achter wat kwam ingedrongen, 
Met daverend hoezee! geroep. 
Zy staen, al gapen hunne wonden, 
Zy staen als rotsen op hun gronden, 
Geoefend in orkaen en ty, 
En weren zich aen wederzy'. 
 
Vergeefs langs boven opgekropen, 
Vergeefs, langs achter ingestort; 
Om niet, een dubblen storm geloopen, 
Geen ingang die vermeesterd wordt. 
Geen nieuwe manschap zal het baten; 
Men vlamt terug uit bres en gaten; 
En klampt, hoe meer het noodweer wast, 
Elkaêr met feller woede vast. 
 
Maer langer was 't niet uit te houên, 
En de een na d'andren zonk ter neêr, 
Door bloedverlies en krachtverflauwen; 
En trager schoot het zinkroer weêr. 
En flauwer trof rapier en degen; 
Maer digter joeg de kogelregen 

{==68==} {>>pagina-aanduiding<<}

De leemen wanden door en door, 
Die daverden met post en schoor. 
 
En nog versterkt door nieuwe hoopen, 
Ontvlamt de stryd met meerder kracht; 
Thans wordt het hok tot puin geloopen, 
En alles, alles omgebragt. 
De stormtrompet werd opgesteken; 
Toen sprak de held, nog onbeweken, 
En met een vrome en vaste stem, 
Tot wat nog overbleef met hem: 
 
‘Hoort makkers, 's vyands zegekreten! 
Wie uwer kropt dien diepen hoon! 
Welaen! het laetste nog verbeten, 
En winnen wy de zegekroon. 
Nooit zal een Nederlander bukken, 
Voor vreemden die zyn recht verdrukken! 
Zoo kweeke ons voorbeeld helden aen, 
En onzen roem zal eeuwig staen....’ 
 
De stoute geus, hy had gesproken, 
En wierp den brand in 't rieten dak. 
De vyand zag den vuergloed spooken, 
Die hel door wand en kapsel brak, 
En wie te digt kwam toegetreden, 
Ontvluchtte met verzengde leden, 
De vlam die door de luiken schoot, 
En allen verdren ingang sloot. 
 
En als de wanden gloeijend waren, 
De kepers en de schoren rood; 
De hut, gelyk een vuerlantaren, 
Een heldren luister van zich schoot; 
Dan, zegt men, bleven nog hun schimmen 
Den vyand uit den brand begrimmen, 
En overeind in 't midden staen, 
Tot dat het alles was vergaen...! 
 
Onthutst zag Spanje diep verslagen. 
Den leeuwenmoed dier offers aen; 

{==69==} {>>pagina-aanduiding<<}

En spelde toen wat later dagen 
De smeulende opstand zou bestaen. 
Wat zag hy niet op land en baren, 
Al rampen ryzen en gevaren; 
Wat drukkend leed en diepen rouw, 
Eer men dit volk vermeestren zou! 
 
Ja! want hun geesten rezen weder 
Verduizendvoudigd uit den gloed; 
Zy streken in de harten neder. 
En blakerden het jeugdig bloed. 
Daer togen fors langs wyd en zyde, 
De Belgen voor hun regt ten stryde, 
Wars van geweld en vreemden dwang, 
En vochten tachtig jaren lang! 
 
Gy, die de daden van 't verleden, 
Uw aendacht nauwlyks waerdig acht; 
o Weeke kinderen van heden! 
Wat zyt gy by het voorgeslacht? 
Door zelfzucht en bedrog vermeesterd, 
Kruipt gy ontzenuwd en ontgeesterd; 
Door 't schynschoone in den slaep gesust, 
Uw eigen adel onbewust. 
 
Hadde ik de donderende akkoorden 
Van Helmers vry en magtig lied; 
Hoe zoude ik dan met klem van woorden, 
Van uit het lang vervlogen niet 
't Voorhenen aen uw blikken toonen! 
U roepen: wyfelende zonen! 
Van 't eens zoo roemryk voorgeslacht; 
Ryst uit den driewerf donkren nacht! 
 
Ginds, verder dan van Spyck zyn boot, 
By donderknal en vlammenbraken, 
Verdelgend in de lucht liet kraken; 
Ginds, waer dit dorpje ryst met zyne rieten daken, 
Daer bleef Johan Van Marnix dood! 





    


{==70==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Twee Boogschutters.


(Naer Victor Hugo)

Dames, oyez un conte lamentable.


- baif -

't Was in dit nachtlyk uer, wanneer het minst gefluister 
Een boozen stooren zou, die door 't vervaerlyk duister 
Nog dronken omdwaelt van het aeklig sabbatfeest; 
En dat de reiziger met overhaeste schreden, 
Beducht de heî doorsnelt, verdiept in troostgebeden: 
Het uer wen alles zwygt en vreest! 
 
Twee schutters trokken door de diepe dalen henen, 
Waer ginds die toren ligt met zyn verstrooide steenen, 
Gebouwd, toen 't kruisheir streed voor Sion's heilge stad, 
Door eenen kluizenaer, zoo onze vaedren dachten, 
Die met het kruicifiks in minder dan drie nachten. 
Het gansch gebouw voltroken had. 
 
Zy staen: en zonder uer noch plaetse t' onderscheiden, 
Ontsteken zy een vuer, en gaen hun disch bereiden. 
Zy doen hun wapens af, en zetten zich meteen 
Op 't beeld eens martelaers, dat uit zyn nis gevlogen, 
De beide handen t'zaêm en met de kruin gebogen, 
Nog in het stofte bidden scheen. 
 

{==71==} {>>pagina-aanduiding<<}

De vuergloed deed op 't puin, de heuvlen en de boomen, 
En al wat hem omgaf, een toovrend schynsel stroomen. 
De nachtuil week terug voor 't glanzend spel beducht; 
De nare vledermuis verblind door 't helder glimmen, 
Deed in heur kronkelvaert met heur getandde vlimmen 
De vlammen beven in de lucht. 
 
En de oudste van de twee bestond uit spot te vragen: 
‘Draegt gy het boetkleed niet? - Viert gy de vastendagen?’ 
Vroeg de andre, en schoten zaêm in schaetrend lagchen los. 
Een akeliger lach doorklonk de ruime weiden.... 
't Was rondom nacht en stil en ledig, en zy zyden: 
‘Hoor de echo lagchen in het bosch!’ 
 
En eensklaps gaet een licht met vreemd en vreeslyk vonklen, 
In blauwe vlammen op, die langs de bergen kronklen; 
De lasteraren, ach! zy vreesden 't schynsel niet. 
Zy hoopten 't haerdvuer op met doode pynboomtakken, 
En dachten: ‘ginds zal wis een bergstroom nederzakken, 
Waerop de vlam heur flikkring schiet.’ 
 
Maer neen, die tweede lach (wie zou van schrik niet beven?) 
Was van de satan zelfs, die langs dit oord kwam zweven! 
Die weêrlicht was zyn blik die heen schoot over 't veld; 
Die blauwe zwavelvlam, een vonk uit 's afgronds holen, 
Die, waer hy op deze aerde of elders rond moog' dolen, 
Hem eeuwig pynigt en verzelt. 
 
Op 't zondig schateren der beide togtgenooten, 
Kwam hy gelyk een wolf op zyne prooi geschoten; 
Zyn vuerblik streek zyn vaert in 't nachtlyk duister voor: 
‘Ha! sprak hy’ lastert luid, en schatert naer begeren! 
‘Ik ga uw lippen eens een ander rigting leeren, 
Als ik uw tanden knarsen hoor...!’ 
 
Nu kon men om den haerd, by 't vroege morgenwekken, 
De vorm eens boksvoets in de doovende asche ontdekken; 
Het dal werd heel den dag door mensch noch dier bezocht. 
Maer op dezelfde plaets waer 't haerdvuer had gelegen, 
Zag men by middernacht een blauwe vlam bewegen, 
Maer die niet op kon naer de locht. 
 

{==72==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy vloeide als langs het zand waer in zy scheen te kleven, 
Wyl grynzend luid gelach, by poozen aengeheven, 
Des veldlings boezem trof met banger slag op slag. 
Hy zag de satan niet noch de vermaledyden, 
Maer sidderde als hy dacht, hoe yslyk men moest lyden, 
By zulk een pynelyk gelach.... 
 
Sinds bleef de haerdvlam 's nachts langs heuvelen en boomen, 
En al wat háer omgaf, mee toovrend weêrlicht stroomen. 
De nachtuil week terug voor 't glanzend spel beducht; 
De nare vledermuis verblind door 't helder glimmen, 
Deed in heur kronkelvaert met heur getandde vlimmen, 
De vlammen beven in de lucht. 
 
En, zoo het avondrood ter kimme was geweken, 
Deed niets, vóór 't morgenlicht, de helsche vlam verbleeken. 
En hing het onweêr met zyn stortvlaeg over 't oord, 
De lach steeg hooger op, naer dat de donder brulde, 
En feller glom de vlam die over 't zandgruis krulde, 
Als wou zy met den bliksem voort. 
 
Maer, eens by middernacht, om 's aerdlings leed bewogen, 
Hief zich het steenen beeld des heiligen te hoogen. 
In 't slepend schouderkleed, den marteltak in top, 
Bezwoer hy 's duivels magt, en by de vlam getreden, 
Ontsloot zyn mond, en sprak: ‘o God, verhoor myn beden!’ 
En stak de steenen armen op. 
 
En alles vlood, en lach en licht en zwavel glansen, 
't Was alles weg! en als de dag blonk aen de transen, 
Vond men op 't steenen beeld de twee soldaten dood. 
De vryheer van het dorp deed hen te zaêm begraven, 
Schonk jaerlyks, voor een misse om hunne ziel te laven, 
Aen 't naetste sticht, drie ponden groot. 
 
Ga dit verhael 't begryp des stervlings soms te boven, 
Het zy zoo! niemand moet het wikken maer gelooven. 
Gelooven zeg ik? ach! die goede tyd vervloog! 
Wie volgt er heden nog der vrome vaedren stappen? 
Wie is er in deze eeuw, trots al heur wetenschappen, 
Die nog de beide knieën boog? 





{==73==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Burggravin van Vergi.

I.


Beraden greep Raoul, het kruisbeeld en den degen, 
Beklom zyn briesschend paerd, en trok naer 't heilig Land. 
Hy minde een vrome maegd, heur vader was hem tegen, 
En prees haer Albrecht aen, die meê dong om heur hand. 
 
Zwaer trof die slag zyn hart, en by de Sarazenen 
Ging hy zyn boezemleed verheelen; droef te moê 
Trok hy heur burg voorby, zag nog eens rugwaerts henen, 
En wierp het oude slot voor 't laetst zyn blikken toe. 
 
‘Vaer!’ riep hy eeuwig wel! myn vaderland, myn magen, 
‘Myn dierbre jonkvrouw, ach! vaerwel tot in den dood; 
Geef Albrecht uwe hand, en slyt uw levensdagen, 
In ongestoorde vreugd naest uwen echtgenoot.... 
 
Voldoe uws vaders wil, vergeet ons teeder minnen, 
Vergeet my, zoo gy 't kunt, daer eer en pligt gebiedt! 
Vergeet my, Jella! doch uit myne droeve zinnen, 
Rukt tyd noch afstand, eer noch pligt uw beeldtnis niet!’ 
 

{==74==} {>>pagina-aanduiding<<}

Neêrslagtig spoorde hy zyn klepper in de zyden, 
Drong nog een traen terug die voor zyn oogen schoot; 
Nog dikwyls zag hy om in 't trapplend voorwaerts ryden, 
En telkens riep hy dan: ‘vaerwel, tot in den dood!’ 
 
Ginds op de kruin niet ver van Vergi's burg gelegen, 
Zat schoone Jella neêr van droefnis aengedaen; 
Zy wierp heur tranend oog het blozend oosten tegen, 
En pynlyk joeg heur borst by elken nieuwen traen. 
 
‘Raoul!’ dus kreet zy ‘keer! keer aen myn zyde weder, 
Ach! laet my niet alleen; myn boezem krimpt van smart. 
Gy waert my steeds zoo trouw, ik liefde u ook zoo teeder, 
Gy vroegt my 't jawoord slechts, ik schonk u heel myn hart. 
 
Nooit word ik Albrecht's bruid; voor u slechts wil ik leven! 
Toef, tot het nydig lot ons gunstiger onthaelt. 
Waerom my moedeloos der toekomst op te geven? 
Toef, ridder, 'k ga met u, waer gy ook henen dwaelt; 
 
Want eeuwig zal myn ziel naer uwe liefde dorsten; 
Geen stervling die uw beeld uit dezen boezem rooft; 
Toef, 'k trek met u ten stryd, ik prang myn ranke borsten 
In vaders plaetrok weg, zyn helm past op myn hoofd! 
 
o God! hoe duizlig staen myn ingezonken blikken, 
Hoe gloeijend is myn wang, trots al den tranenvloed. 
Myn heesch gekreten keel kan aêm noch lucht meer slikken... 
Raoul! tot wederziens, zoo ik bezwyken moet...’ 
 
Heur hoofd viel draeijend op den harden rotsgrond neder; 
Heur paedje weende als zy, getroffen om heur lot, 
En na veel moeijelykheên bragt hy de kranke weder, 
Van droefheid gansch ontziend, naer 't ouderlyke slot. 




{==75==} {>>pagina-aanduiding<<}

II.


‘Myn dochter!’ sprak de graef ‘myn aerdsch geluk en leven! 
Gy blikt zoo bleek en bang voor uwe schreden heen; 
Hebt ge in den slaep een geest van 't graf terug gegeven, 
Om uwe sponde rond zien zweven? - 
Neen,’ schudde 't meisje, ‘neen. - 
 
Wat aeklig grauw heeft u de roozentint vervangen? 
Zoo droef, schoon zoo naby aen uwen bruiloftsdag! 
Trof u een trekwind in de kille torengangen? 
God! en een traen op uwe wangen! - 
Ach!’ zuchtte 't meisjen, ‘ach! - 
 
Kom Jella, beur u op, voldoe uws vaders beden, 
Ras klemt ge om Albrechts heup, in 't roozenjuk geboeid. 
Of hebt ge aen God belooft, door onverbreekbare eeden, 
Als zyne bruid in 't sticht te treden? - 
Nooit,’ sprak het meisje, ‘nooit. - 
 
Wat blikt gij dan zoo droef zoo duizlig naer de verte? 
Ach! kus uws vaders wil, en blyf hem nimmer dier. 
Kom, kind! toon my de wond, waer foltert u de smarte?’ 
Zy greep heurs vaders hand, en lei die aen heur harte: 
‘Hier!’ snikte 't meisjen, ‘hier! - 
 
Ja kind, daer schuilt het; doch de tyd heelt vele kwalen. 
Beveel de zaek aen God, en eer zyn albeschik; 
Raoul keert niet meer weêr, stel aen die wenschen palen, 
Wie zou hem by den Turk gaen halen! - 
Ik!’ riep het meisjen, ‘ik! - 
 
Ach kind! de Hemel weet waer zyne beendren slapen: 
De kruisvloot is voorwyl verbrand in volle zee; 
De vloet rolt over 't graf van ridderen en knapen. 

{==76==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gy waert niet voor elkaêr geschapen - 
Wee!’ snikte 't meisje, ‘wee! 
 
Ga, Jella! tooi uw hair, verban die ydle droomen, 
Uw Albrecht wagt u op, juicht in uw naedrend lot; 
Myn hoofd helt naer het graf, want wierde ik u ontnomen 
Wie zoude er u ter hulpe komen? - 
God!’ zeide 't meisje, ‘God! - 
 
Ach! laet my langer naer myn hartewensch niet beiden! 
Dit eenigst wat zyn blik zoo zalig tegen glom; 
'k Wil u met Albrecht straks naer 't altaer vergeleiden; 
De trouw zal ons geluk verbreiden: 
Kom!’ zei de vader, ‘kom!’ 




III.


De wimpel waeide op Vergi's burgkasteel, 
't Was vreugd op 't veld en feest in de oude hallen. 
Het landvolk danste op 't klinken van de veêl, 
En zagen bly en vrolyk naer de wallen 
Van 't hooge slot, waer 't nieuw verbonde paer, 
Ten troon zat met den echtkrans om het hair. 
De grysaerd had zyn hartewensch verkregen, 
En Albrechts vreugd was meê ten top gestegen. 
 
De jonkvrouw deed zich 't bloedend hart geweld, 
Om allen schyn van stoornis te voorkomen; 
Graef Albrecht hield het ranke lyf omkneld, 
Waeruit Raoul het zieltje had genomen. 
De riddrenstoet dronk Jella's heil in 't rond; 
Ontroerd bragt zy het wynglas aen den mond, 
Zag in het vocht met doove blikken neder, 
Bedwong heur oog en gaf den beker weder. 
 
Gelyk de plant die, door een worm geknaegd, 

{==77==} {>>pagina-aanduiding<<}

Weldra verdroogt en tak en blad laet hangen, 
Verkwynde zy, schier zinneloos geklaegd. 
De droefheid kneep haer kuilen in de wangen. 
Drie jaar was zy in 't huwelyk vereend, 
En nog had God haer geene spruit verleend; 
En 's ridders borst van ongenoegen zwanger, 
Verweet het haer, en minde haer niet langer. 
 
Wel bad zy God met een opregt gemoed, 
Wel kuste zy de pligt der huwlyksketen, 
Maer niets verdreef heur eersten liefdegloed; 
Zy kon Raoul om geenen prys vergeten. 
Zy smeekte het geknield den Hemel af, 
Zy vroeg den dood en wenschte om 't stille graf; 
In 't graf alleen was haer nog rust beschoren, 
Op aerde bleef haer allen troost verloren. 
 
Des burggraefs min verkeerde in spyt en haet, 
Daer hy geen enklen warmen zoen kon winnen. 
De grysaerd, ach! begreep zyn schuld te laet, 
En zonk al ras 't verblyf der vaedren binnen. 
De stilte heerschte om 't uitgestrekt kasteel, 
De nachtuil kraste uit kykgat en kanteel; 
En de echo mogt in 't ledig ruim der zalen, 
Geen toontje meer van stem noch harp herhalen. 




IV.


De kruisvaen door Godfried voor Akre geplant, 
Blonk straks voor Jeruzalems grachten. 
Der Belgen bloed sprenkelde op 't heilige Land, 
Uit moedige harten, door hemelschen brand 
Verstaeld om den dood te verachten. 
 
Raoul door een pyl in de zyde gewond, 
Werd buiten de strydplaets gedragen; 

{==78==} {>>pagina-aanduiding<<}

En toen hem zyn knaep de kwetsure verbond, 
Zag men dat het oog hem zoo waterig stond, 
En dat haest zyn doodsuer zou slagen. 
 
‘Myn meester!’ dus vroeg hy, ‘wat is uw gebod, 
Indien gy den dood zoudt bezwyken? 
De Heere, bestemme u een gunstiger lot... - 
Ach!’ snikte de ridder ‘myn ziel wil naer God, 
Ik voel myne levenskracht wyken. 
 
Er blyft u nog echter een boodschap bewaerd. 
Myn ademtocht moog my ontschieten... 
Voor u is myn rusting, myn degen, myn paerd, 
En wat ik nog verder bezit op deze aerd; 
God late 't u vreedzaam genieten! 
 
Maer, zoo my de dood van het leven ontlast, 
En vóór my de zandgrond zal dekken 
Zoo balsem myn hart in die marmren kast, 
En bind er dit schrift en dit halsnoer aen vast, 
En wil er meê huiswaerts vertrekken. 
 
Geef het der matroone van Vergi's kasteel, 
Verhael in Burgonje myn sneven... 
Zeg, dat ik den eerdood der dapperen deel... 
Zeg Jella...’ Hier wrong hem de raetlende keel, 
Hy snikte, en was niet meer in 't leven. 
 
De knaep dolf het lichaem een grafkuil, zoo ty 
Er adem en leven in smoorden; 
Toen sneed hy het hart uit de bloedende zy, 
En legde er het schrift en het parelsnoer by, 
En keerde naer Vlaenderens oorden. 





{==79==} {>>pagina-aanduiding<<}

V.


Graef Albrecht zag eens van zyn torentin uit, 
Gewekt door een schaterend horengeluid. 
Daer ziet hy beneden by de ophaelbrug staen, 
Een schildknaep te paerd, met een koffer gelaên. 
 
Hy kwam van den draeitrap zoo snel en zoo vlug, 
En ligtte den slagboom der dalende brug; 
De boogdeur ontsloot zich, de bode reed door, 
En Albrecht vroeg driftig met luisterend oor: 
 
‘Wat nieuws brengt gy ons uit Judeën te huis? 
Waer wappert thans 't vaendel van 't heilige kruis? 
Gy hoort by den heirtogt, ik zie 't aen uw kleed; 
Wie zent u? wat is er? spreek op wat gy weet!’ 
 
De knaep stak hem 't koffertje toe uit de zaêl, 
En antwoordde aen Albrecht met sombere tael: 
‘Neen, Heerschap! ik kom met geen legerberigt, 
Ik kwyt my, helaes! van een dierbaren pligt. 
 
Raoul, dien ik trouw was, myn meester, myn heer, 
Gaf laetst aen het stof zyne stofkleedsels weêr. 
Hy sluimert in vrede by Josaphat's dal, 
En dit is 't, wat hy der Gravinne beval.’ 
 
De graef nam de gift met verwondering aen; 
En toen hy, er 't deksel van op had gedaen, 
Daer zag hy, daer greep hy het eerst naer het schrift, 
Hy las, en herlas dus, met klimmenden drift: 
 
- Vaerwel! vaerwel tot by den Heer, 
Myn lief, myn lust, myn leven; 
Ik geef myn stof aen de aerde weêr, 

{==80==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vermoeid van rond te zweven. 
Ik ga u voor naer blyder sfeer; 
Ach! toef niet lang op aerde meer! 
 
My was des levens teug te wrang; 
De Hemel zal 't verzoeten. 
Als ik u in der zaelgen rang 
Voor eeuwig mag ontmoeten: 
Daer heerscht geen haet, geen yzren dwang. 
Ach, Jella! toef op aerd niet lang. 
 
Behoud het hart dat ik u gaf, 
Dat zoo veel leed verkropte; 
En aen den ingang van het graf 
Nog hevig voor u klopte. 
Ach 't leven drukt u ook te straf, 
Kom, schut uw aerden tooisel af! - 
 
Graef Albrecht verbleekte als een marmeren beeld. 
‘Dit is het, waerom zy zoo eindeloos kweelt! 
Dit is het, wat my van heur liefde berooft!’ 
Zoo riep hy, en sloeg zich met kracht voor het hoofd. 
 
‘Ha! valsche, streng boet gy uw zondig misdryf...’ 
Daer joeg hy zyn jagtmes den knaep door het lyf, 
En stoof het kasteel in met haestige schreên. 
Hy dacht, en ontbood zyne dienaers by een. 
 
‘Spoedt allen!’ dus riep hy tot paedje en knecht, 
‘Op morgen verjaert weêr het feest van myn echt; 
Verheerlykt het mael eens zoo kostlijk en prat, 
Als of er de vorst van Burgonjen aenzat. 
 
Kom dischknaep! ik heb hier het hart van een hin, 
Besla ons een struif en bereid het er in... 
By satan! dit wordt nog het heerlykst geregt 
Dat morgen zal rooken op 't feest van myn echt! 





{==81==} {>>pagina-aanduiding<<}

VI.


De dag van het feest was zoo neevlig en grauw, 
De zon school zich weg voor de naedrende kou; 
De rukwind floot aeklig door 't hygende woud, 
By 't huilen der wolven verscholen in 't hout. 
 
Het was een dier dagen die op het gemoed, 
Met lastigen indruk vervelender woedt; 
Als 't spoken der schepping de zintuigen drukt, 
De sfeer en de menschen in somberheid rukt. 
 
De Graef zat met nydigen blik aen het mael, 
En dronk zoo volop uit de gouden bokael; 
Hy schertste zoo bitter met dit en met dat, 
En vroeg of zyn egâ geen etenslust had. 
 
‘Ach!’ sprak zy, ‘ik adem zoo bang en zoo zwaer, 
Als naderde ons vast een verplettrend gevaer. - 
Kom!’ riep hy, ‘laet u die gedachten ontgaen, 
Gebruik van die struif wat, zy lacht ons zoo aen!’ 
 
Zy stemde zoo goedig, zoo ras in zyn beê, 
Heur paedje verdeelde den eikoek in twee; 
En deftig beviel haer het rookend gebak... 
De blik van de graef werd zoo hol en zoo strak! 
 
Zy wenkte aen heur paedjen om 't overig deel. 
De blik van den graef zag zoo schuinsch en zoo scheel! 
En, toen ze er met gretigheid weder van at, 
Dan riep hy, den band zyner driften ontspat. 
 
‘Zeg! weet gy wel, wat u zoo vorstelyk smaekt? 
Iets, waer gy sints jaren naer reikhalst en haekt. 
Weet gy wel wat of gy zoo gretig verslindt? 
De gift van een minnaer, het hart van uw vriend!... 
 

{==82==} {>>pagina-aanduiding<<}

Trouwlooze! die huichelt met eer en met pligt!’ 
Daer las hy het schrift voor heur bevend gezigt. 
Hy smeet het met vreeslyken kreet op heur schoot, 
En dreeg haer en zwoer haer een schriklyken dood. 
 
Onthutst en bevreesd en verbleekt als de wand, 
Greep Jella het schrift in de bevende hand; 
En als zy er 't zegel zyns rings op zag staen, 
Dan snikte, dan barstte zy los in getraen. 
 
‘Myn liefste! myn ridder! gy leeft dan niet meer!..’ 
Zy kuste het handschrift zoo roerend en teêr. 
‘Gy stierft dan voor my een zoo pynlyken dood!...’ 
Hier zat zy als of haer 't bewust zyn ontvlood. 
 
‘Myn liefste, myn ridder! kom, bryzel den band, 
Het stof dat myn adem te smachtend ontspant... 
Spreekt geesten en serafs, wie heeft dit banket, 
Den hemel ontdragen en voor my gezet? 
 
Zegt, paedjes en knapen en dienaer en knecht! 
Wie proefde dan ik aan dit godengeregt? 
Trekt op dan, en weg dan, met wat het ook zy. 
Geen spyze dan deze, dan deze voor my...’ 
 
Te schielyk verplet door dien hevigen schok, 
Bezwymden heur krachten, heur aenzigt betrok; 
En styf stond heur oog, zoo doortraend en zoo doof, 
Op 't schrift dat heur magtlooze handen ontschoof. 
 
Zoo zat zy, van hart en van harsen s zoo krank, 
Begeerde geen troost meer, geen voedsel noch drank; 
Zoo zat zy, gezwollen in d'uitersten rouw, 
De wangen zoo nat en de blikken zoo flauw. 
 
Zoo bleef zy drie dagen drie nachten aen een, 
Tot dat haer de doodsengel troostend verscheen; 
Haer meèlydend opnam en plaetste voor God. - 
Zoo eindigde Jella van Vergi heur lot. 






{==83==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wilmientje's Bede.


Wilmientjen, een meisje zoo schoon en zoo rank, 
En zoo blank 
Als de sneeuw van de daken, 
Verloor heure moeder en vader te gaêr; 
Zy weende en zy rouwde zoo lang en zoo naer, 
En zy wist niet wat doen noch te maken. 
 
Wel vielen haer rykdom en schatten ten deel, 
Een kasteel, 
Een gehucht en een molen; 
Maer dat zy geen vrienden, geen magen meer had, 
Dit nam haer 't genieten van rykdom en schat, 
En dit deed haer in eenzaemheid dolen. 
 
Er stont een kapelletje digt by heur slot, 
Waer zy God 
Heure smarte ging klagen; 
Waer zy door de moeder van bystand en peis, 
Zoo roerend, zoo luid en zoo menige reis 
Heure beden ten hemel liet dragen. 
 
Eens, dat zy weêr droevig op 't knielbankje zat, 
En weêr bad 
Om gezelliger leven, 

{==84==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat haer op de wereld vervrolyken mogt, 
En haer na het eind van een lofflyken togt, 
Eene plaets in den hemel zou geven: 
 
Dan luisterde haer daer een herders knaep af, 
Met zyn staf 
Tegen 't kluisje gebogen; 
Hy zag door het zyraem de maegd in 't gezigt, 
Die biddend heur oogen ter aerd had gerigt, 
En ook hy werd zoo innig bewogen. 
 
Want toen zy heur bede nog eenmael herlas, 
Riep hy ras, 
Doch met minzame toonen: 
‘Verbind u, myn dienstmaegd! begeef u in d'echt, 
En maek uw gemael van den schaepherders knecht, 
Die het eerst zich aen u zal vertoonen.’ 
 
De knielende schoot heure mymering uit; 
Het geluid 
Had haar gansch doen versagen; 
Onthutst en bedremmeld vertrok zy van daer, 
En werd by het omzien den herder gewaer... 
o, Nu was zy nog veel meer verslagen. 
 
‘Wie!’ sprak zy, ‘weêrstaet de bevelen van God! 
Die het lot, 
Met zyn wenk wil regeren?...’ 
Zy ging naer den herder, zy legde 't hem uit, 
Den wil van den hemel, zy werd zyne bruid; 
En hy prees de bevelen des Heeren. 
 
En vrolyker liepen heur dagen daer heen. 
Wel te vreên 
Met het lot haer beschoren; 
Doch namaels, al bad zy nog driemael zoo fel, 
Liet nimmer het wonderbeeld in de kapel, 
Haer het nietigste woord meer hooren. 





{==85==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Boschgeuzen.


Op, op! de Spanjaerd moordt en brandt, 
En boelt met maegd en vrouw! 
Op, op, gy volk van Nederland, 
Met ponjaerd en kartouw! 
 
Neen, nimmer paste 't juk op Nederlandsche schoudren: 
Vry, blyft Civilis teelt en Ambiorix kroost! 
Wee hem, die laf genoeg op 't erfgoed zyner oudren, 
Zich in het juk vernoegt en niet van schaamte bloost! 
En moet de vryë Geus voor d'overmagt bezwyken, 
Dan met den laetsten dolk het laetste hart doorboord; 
Dan plant de dwinglandy heur vaen op onze lyken, 
Maer nimmer slypt men ons aen heur triumfkar voort. 
 
Weêr is de dag voorby, de zon heeft uitgeschenen, 
Reeds spookt de duisternis in 't eeuwenheugend bosch; 
Daer dryft de vlotte maen door 's hemelsch voorhang henen: 
Komt, rukken wy te velde en op den vyand los! 
Dit bedelmunnikssticht, ginds, met zyn style transen, 
Valt ons van nacht te baet, hoe hecht zyn boogdeur sluit'; 
Daer pleeg het spaensch geboeft by noodweêr te verschansen; 
Weg, met het eedgespan dat in de cellen muit! 
 
Groot is des vyands magt, ontelbaer zyne knechten, 
Met moord en foltertuig behangen tot den voet; 

{==86==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer 't overtal zal hier de zege niet beslechten, 
Één enkele onzer weegt er twintig op in moed. 
Geen band meer om den nek. geen koorden om 't geweten, 
Geen mutsaerdstapel, noch gewyde worgpael meer; 
Hier schept het volk geen lust in bange martlings kreten, 
Dit past den volkren slechts der laffe zuider sfeer. 
 
Bang was ons laetst gevecht, rood waren onze handen, 
En sprenklend vloog het bloed van 't rondgeslingerd stael, 
En menig gapend hoofd, gesplist tot aen de tanden, 
Gaf brein en adem uit, en parelde als korael. 
Toen zagen wy de trots van 't mogend Spanje stryken. 
Toen drong Kastilje's bloed in Neêrlands drassen grond... 
Zwaer drukk' de dorre hei op 't mest der zuider lyken, 
En krassend aez' de raef de weeke terpen rond! 
 
Ginds klieft de vlam de lucht, hoort ginds de noodkreet schallen! 
o, Wie het geuzenbloed nog vry door de aedren snelt, 
De bange stormklok klept, het dorp is overvallen, 
De veldeling bezwykt voor 's vreemdelings geweld. 
Kom! heft de zwaerden hoog, om forscher neêr te drukken, 
En juicht wanneer uw bloed der vaedren grond bespat; 
Valt aen! en breektuw kling op 's vreemdlings borstaenstukken, 
Stoot hem de hoofdpan met de koopren handhaef plat! 
 
Hoezee! hoezee! door bloed en brand, 
Voor altaer en gezin. 
Op, op, o volk van Nederland! 
En sneuvel of verwin! 





{==87==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gallifort.


De bouwval, die gy ginder ziet, 
Was eens een trotsch gesticht; 
De tyd, die alles nederstort, 
Smeet ook het aedlyk Gallifort, 
Met wal en torens klein en kort, 
Zoo als het daer nog ligt. 
 
Eertyds leefde daer een ridder 
Ryk en fier, 
Die zyn roem in vroeger jaren 
Oogstte in nooden en gevaren, 
Onder Karel's krygsbannier. 
 
Door den keizer mild beschonken, 
Volgens pligt, 
Was hy uit het land der vreemden, 
Weêrgekeerd naer Brabands beemden, 
En betrok dit sticht. 
 
Weeldrig sleet hy daer zyn dagen, 
Los en bly; 
Gaf zyn wil de volle toomen, 
Leefde er zonder iets te schroomen, 
Vrank en vry. 
 

{==88==} {>>pagina-aanduiding<<}

Braste er 's nachts by spotternyen 
En gelach, 
Joeg langs meerschen en moerassen, 
Achter everzwyn en dassen, 
Over dag. 
 
Wee! de jonge herders dochter, 
Die heur vee 
Hoedde ver van huis en stallen; 
Onder juichend horenschallen 
Voerde hy haer meê: 
 
Voerde hy haer in het diepste 
Van het bosch, 
Liet haer, trots heur bitter klagen, 
By het bange scheemring dagen 
Eerst weêr los. 
 
Wee! de veldling die dorst smalen, 
Wen zyn loop, 
Door geen smeeken in te houên, 
Al den rykdom der landauwen 
Trappelde overhoop. 
 
Hy stelde aen zyn drift geen palen, 
Rende en joeg 
Over hof en zaeiveld henen, 
Wat het meisjen ook moog weenen, 
Wat de landman kloeg. 
 
En des avonds als hy keerde 
Naer zyn slot, 
Klonk het weer door gang en zalen, 
Onder 't zwaeijen der bokalen 
In gesnap en spot. 
 
Of ellende en honger heerschten 
In het oord; 
Of het feest was in Gods kerken, 
Fulbert wilde er niets van merken, 
Fulbert, braste voort. 
 

{==89==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zoo een arme soms een aelmoes 
Aen hem vroeg, 
Hy werd lastrend door gezonden, 
Fulbert mestte paerd en honden, 
Dit was hem genoeg. 
 
Sprak de kloosterabt den banvloek 
Op hem neêr, 
Fulbert lachte er hartelyk mede, 
Gaf den brui van vloek en bede 
En klonk eens zoo meer. 
 
Zulk een doenwys schreeuwde om wrake 
Voor Gods troon, 
En de veldling sloeg zyn blikken, 
Nimmer dan met innig schrikken 
Op des ridders woon. 
 
Eens klopte er een pelgrim aen 't zondige slot, 
Zoo moede en zoo zwak op de beenen; 
Hy bad of men hem, om de liefde van God, 
Geene plaets in den stal zou verleenen. 
 
Hy had heel den dag in de brandende zon, 
Door heide en door vlakte gegaen; 
En bleef, daer hy thans nimmer verder en kon 
Zoo smeekend voor Gallifort staen. 
 
Het juichen der vreugde en het galmen der zangen, 
Klonk daevrend en schallend door plaetsen en gangen, 
Door hof en portael; 
Maer toch dringt de stem van den stokouden gryzen, 
Moe snaren en toonen verdubblen en ryzen, 
In 't midden der zael. 
 
En Fulbert zag woest uit het raem naer beneden, 
En merkte den reiziger thans; 
Hy snauwde hem toe: ‘ga, volg uwe schreden. 
Gy zyt niet geschikt voor het feest noch den dans. 

{==90==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ga, berg uwe leden 
Daer ginds in het bosch, 
En strek er u neêr op het mosch.’ - 
 
‘Ach, heerschap!’ bad de zwakke weêr, 
‘Blik toch meédoogend op my neêr, 
En zie mj voor geen strooper aen; 
Ik heb een beêvaert aengegaen, 
En moet nog vele mylen verder. 
Hoed my van grooter ongeval, 
En maek myn toestand toch niet harder; 
Gun my een dronk, een bete brood 
Om my te spyzen; 
En will' de Heer, in de uer van uwen dood, 
Er u genade voor bewyzen!’ 
 
‘Pak weg!’ gilde Fulbert, ‘ga heen van de poort, 
Ik heb geen genade van nooden; 
Ga, huichel en snap in een gunstiger oord, 
Van zegen en goden en dooden. 
Ik open geen schooijer myn adelyk slot, 
Al ware 't een bode van God. 
Maer juffers en jonkers, in zy' en fluweel, 
Zy komen, die open ik dra myn kasteel; 
Al waren ze in bondschap met duivel en hel, 
Die open ik snel!’ 
 
De lastraer sloot het hoog balkon: 
De pelgrim vluchtte wat hy kon, 
Hoe magtloos ook en styf; 
Zag nog beangst van verre eens om, 
Of 's hemels wraekvuer nog niet glom 
Op 't goddeloos verblyf. 
 
't Was in den herfst van 't zelfde jaer, 
Toen de oude reizer weêr langs daer 
Te rug kwam van zyn togt; 
Bevreest door 't sparrenboschje week, 
Schuw over tronk en heester keek, 
En naer het vryslot zocht; 
 

{==91==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vondt hy de voorpoort open staen, 
Balkon en vensters ingeslaen 
En alles doodsch en stil; 
Het gras schoot ruig en malsch door vloer en torensteen, 
Een ravenleger snorde om hof en vyver henen, 
Met krassend naer gegil. 
 
De pelgrim maekte een kruis en toog in mymring verder. 
Gaf zyn nieuwsgierigheid te kennen aen een herder 
Die by den landweg stond; 
De schaper opende den mond, 
En fluisterde beducht den reiziger in d'ooren: 
‘Wie zich aen God noch mensch wil stooren, 
Is hier op aerd geen heil beschoren! 
 
De satan heeft by middernacht, 
Heer Fulbert aen zyn disch besprongen; 
Kneep hem den gorgel toe, en met het hoofd verwrongen, 
Vond men des ridders lyk des ochtends in den gracht. 
 
Het slot ligt onbewoond, geen mensch die 't durft genaken, 
Gods wraek daelde op die hooge daken. 
Geen runder wil het gras dat opschiet rond het oord.’ 
God is regtvaerdig, maer verschriklyk in zyn werken! 
Deed de oude in 't heen gaen slechts bemerken; 
En zette weêr zyn beêvaert voort. 
 
Geen ridder die 't verblyf na dien weêr heeft betrokken; 
Elk jaer wrong eenen steen uit muer en torenkruin. 
Elke eeuw zag eenen vleugel schokken; 
Die gracht en vyver deed verdwynen in zyn puin. 
 
De schilder soms, uit Antwerpsch vest geweken, 
Die zoekend omdwaelt langs die streken, 
Vyst by den bouwval wel zyn zitstok eens uit een; 
Schynt er als met het puin te willen spreken, 
En peinst dan suffend aen 't voorheen. 
 
Zoo luid het overoud geschicht, 
Van 't aedlyk Gallifort; 
Dat achter gindsche boomen ligt. 
Tot puin en gruis gestort. 









{==92==} {>>pagina-aanduiding<<}

De dood van Generael van Merlen, op het slagveld van Waterloo.


Wie verf en oly zoekt tot zulk een schilderye 
Hy menge stof met bloed........ 


Vondel. 



I.


Het oorlogzwaerd, dat lang van rookend bloed 
Gedroppeld had, zoo lang had rond gewoed, 
Europa's jeugd ter wisse slagting preste, 
En 't aerderyk met menschenrompen mestte, 
Hing eindelyk te rusten in de scheê. 
't Vertrappeld land herbloeide door den vreê; 
De veldling wierp het zaed weêr in de voren. 
Vast hopende in een zee van golvend koren 
Zyn zweet ten loon, den sikkel eens te slaen. 
De handel zond naer verre wereldstreken, 
Zyn kielen weêr in zee, uit baei en kreken. 
't Gezonken oog bedwong den tranendrop; 
Het klaerde allengs weêr helderschynend op, 
En zag door 't wicht, den moederschoot ontgleden, 
De plaets van vriend en bloedverwant bekleeden, 
In verren streek gesneuveld of vermoord. 
Het zegenlied ging op van oord tot oord, 
En dankte God, na zoo veel bange jaren. 
Van drukkend wee en bloedige gevaren, 

{==93==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat weêr de zon van peis en vrede scheen 
En 't oorlog voor heur koestrend licht verdween. 
 
Maer ydle hoop na zoo veel tegenspoeden! 
Het oorlog barst op nieuw met razend woeden 
Zyn holen uit, waer in 't gekerkerd lag. 
Als na den storm, een onvoorziene slag 
Des donders, weêr den ommekring doet beven, 
Daer de onweerwolk reeds over was gedreven. - 
De Korzikaen, gewoon aen roof en moord, 
Sloeg weêr de trom en trok door Frankryk voort. 
Het bloed spoot op uit de aerde voor zyn schreden. 
De noodkreet klonk door velden en door steden; 
Geen wal, geen stroom, geen afstand stuit zyn vaert, 
't Bukte alles weêr terneder voor zyn zwaerd, 
En kromp op nieuw voor 't geeslen van zyn roede. 
Zyn heir vergroot en groeit in tal en woede; 
De Lelievorst week 't naderend gevaer, 
Liet staf en troon den reuzenmoordenaer, 
En smeekte luid, met opgeheven handen, 
Gods tusschenkomst voor 't heil van volk en landen. 
 
Ach! Nederland dat van den martelslag, 
Te diep geraekt en nog te bloeden lag, 
Moest weêr ten proei aen vreemde en wreede horden, 
Vertrapt, vergruisd en overweldigd worden! 
De dwingland wyst met zyne degenkling 
Op Belgie af: een diepe schrik beving 
De volkeren, het bloed stolt hun in de aedren; 
Zy zien 't verderf en zyn gevolgen naedren. 
De landgrens rookt, de schorre donder brult. 
Het kruidvuer woedt door vlek en dorpen, krult 
In vlammen op, en doet in verre streken, 
Het koenste hart versagen en verbleeken.... 
Daer ligt de hoop op beetre toekomst neêr! 
De landman vlugt het nederzakkend heir, 
De steedling bukt voor 't spits der bajonnetten; 
De handel kwynt en zinkt, de stem der wetten 
Smoort in den mond van 't wreed mishandeld regt; 
De pronkzuil valt en 't altaer word geslecht..... 

{==94==} {>>pagina-aanduiding<<}

Is dan, o God! 's lands ondergang beschoren? 
Is alle heil voor Neêrland dan verloren? 
En moet een volk voorheen zoo vroom en groot, 
Vernietigd door des dwinglands treffend schroot, 
Met naem en al, van 't aerderyk verdwynen? 
Is 's hemels troost dan niet meer voor de zynen? 
Of zou het woord des Heeren enkel schyn 
Bedrog en waen en huichlarye zyn? 
Mag dan het kwaed zyn euvlen strafloos plegen? 
Moet de onschuld dan, in 't bloedig stof gezegen, 
Den geest der hel verwonnen hulde biên, 
En in den dood heur eenigste uitkomst zien?... 
Maer volkren, neen! het uer was niet geslagen. 
Soms duldt de Heer der boozen helsche lagen, 
Om hun geweld en stygerenden waen, 
Te dieper in den afgrond neêrteslaen. 
Thans daegt de stond. De maet van leed en lyden 
Is vol. De zon van uitkomst en verblyden 
Gloort aen de kim, de dag der wraek is dáér, 
Die d' ondergang van den geweldenaer 
Beslissen zal! 
In aller volken harten, 
Ontgloeit de drift om dwang en nood te tarten: 
Ontsteekt en blaekt een ongekende gloed, 
Die ieders borst doet fonkelen van moed; 
Als, waer' de geest van eenig hooger wezen, 
De boezems der verdrukten in gerezen; 
Als dronge op eens een ongeziene hand 
De volkren saêm voor recht en vaderland. 
En, waer de Schelde en Y en Weisel spoelen, 
Deed de eigen drift den zelfden moed gevoelen. 
En de opstandkreet, die nooit zoo daevrend klonk, 
Begroette 't licht dat op de wapens blonk. 





{==95==} {>>pagina-aanduiding<<}

II.


En daer daegden uit het noorden, 
Van de Rhyn en Donauboorden, 
Duizenden in 't oorlogsveld, 
Om des vyands boos geweld, 
Met hun lyf en bloed te keeren, 
En den springvloed afteweren, 
Die, verdelgend in zyn loop, 
Weêr de staten overhoop 
Dreeg te storten en te stampen, 
En een zee van leed en rampen 
Laet, lang waer hy henen schiet. 
Pruislands dreunend hourralied 
Klinkt te midden van de scharen; 
En het rennen der husaren, 
En het schokken der kanons, 
By de marsch der batailjons, 
Dreunde door de Nederlanden; 
Waer, van allen rang en standen, 
Helden, trouw en onvervaerd, 
Onder Nassau's vaen geschaerd, 
Reeds met roer en blinkend zwaerd, 
's Vyands magten tegen trokken; 
Als de sneeuw in digte vlokken 
Door den rukwind voortgezweept. 
England wil in haest ontscheept 
Mede 's aedlaers wieken knotten; 
Stuwt zyn legioenen Schotten, 
Vlaendrens groene beemden door, 
En den vyand op het spoor, 
Die zich reeds in Brabands velden 
Neêrsloeg, en 't verbond der helden, 
Met een hoog gezwollen borst, 
Pochend staen en lastren dorst. 

{==96==} {>>pagina-aanduiding<<}

‘Op! o Belgen en Bataven!’ 
Riep Oranje tot zyn braven, 
Tot het Nederlandsche volk. 
‘Wart u uit den diepen kolk 
Van verneedring en ellende 
Neem' de kwelling thans een ende 
Met uw zege of uwen dood! 
Vloeit het bloed van uwe vaedren, 
U noch echt door hart en aedren 
Op dan, voor uw volksbestaen! 
Ja, de Godheid ziet ons aen, 
En zal ons met moed bezielen... 
Wy gaen 't wreed gedrogt vernielen, 
In betrouwen op zyn magt. 
Komt! en wien het lemmer slagt, 
Valt op geene vreemde kusten, 
Zal op eigen bodem rusten; 
Zacht drukk' 't stof der helden asch...!’ 
En, als of't een godspraek was, 
Die de harten deed ontbranden, 
Zwoer het volk der Nederlanden 
Eer te sneuvelen in het veld, 
Dan vermast van boei en banden 
Nog te bukken voor 't geweld. 
Klimmende hoezeegeroepen, 
Dreven battery en troepen 
Onweêrstaenbaer strydwaerts voort, 
Door den geestdrift aengespoord. 
 
Zie! daer dagen 's vyands drommen 
Op, in drygende kolommen; 
Vlam en dood gaen hun vooruit 
Met een dondrend hol geluid; 
En een leger wreede gieren, 
Volgen hunne bloedbanieren, 
Met vervaerlyk vleuglenslaen. 
En de kreet: val aen! val aen! - 
Hoort men door de rangen druissen, 
By de Britten, by de Pruissen: 
- Vloek en dood Napoleon! - 

{==97==} {>>pagina-aanduiding<<}

En het donderend kanon, 
Dat zich wederzyds liet hooren, 
Deed de luide kreten smooren, 
En de slagting nam begin. 
 
't Daglicht aen de hemeltin, 
Scheen van schrik en angst te kwynen; 
Rukte de onweêrwolkgordynen 
Uit het barre noorden op, 
En rees vroeg in 't westerzop. 




III.


't Werd een naer en yslyk weêr, 
De opgedrongen regenwolken, 
Goten uit des hemels kolken, 
Stroomen over veld en volken; 
't Landschap scheen een golvend meir. 
Doch, dit deed er niets aen schorten. 
De verbondene kohorten 
Rukten moedig aen, en stortten 
Op hun ouden vyand neêr. 
 
Met vervarelyk gedruis, 
Vielen Englands stormkolommen 
Aen op 's vyands digte drommen, 
Onder 't ratelen der trommen, 
En by schallend pypgeruisch, 
 
Met de heiren der Hanoovren, 
Om de bloedigste eereloovren 
Op den Korzikaen t' heroovren, 
Met den landsknecht van den Pruis. 
 
Belgies dappre ruitery 
Joeg heur slanke legerpaerden, 

{==98==} {>>pagina-aanduiding<<}

Slingerde d'ontbloote zwaerden, 
Die het weêrlicht evenaerden; 
Met Van Meerlen aen hun zy', 
Slaen zy Frankryk in de lenden, 
Hakken links en rechts in 't wenden; 
Hy toch, is de ziel der benden 
En geldt heel een leger, Hy! 
 
Hoog geprezen om zyn moed, 
Meer betoond in bange slagen, 
Doet hy 's vyands magt verzagen. 
Telkens wen hy op komt dagen 
Als een losgerukten vloed, 
Die het alles gaet verpletten; 
En op 't klinken der trompetten 
Door een woud van bajonetten 
Heenbreekt met zyn ruitrenstoet. 
 
Vlam en donder breken los, 
En met oorverdoovend knallen 
Dunt het schroot de duizendtallen; 
Vyanden en braven vallen. 
't Bloed van kryger en van ros 
Zypelt onder 't sabelhouwen, 
En het bliksmen der kartauwen, 
Over akkers en landauwen 
En langs heuvelen en bosch. 
 
Schriklyk streed me aen beider kant. 
Klautrend over bergen lyken, 
Zag men beurtlings naedren, wyken, 
Doch wat viele of mogt' bezwyken 
En verpletterd stortte in 't zand, 
Niets deed de verbondnen beven; 
Ditmael ging het er voor 't leven; 
Allen wilden ditmael sneven 
Voor de vryheid van het land! 
 
Ach, wat yselyke dag! 
By de regens die steeds goten, 
En de kogels die er floten, 

{==99==} {>>pagina-aanduiding<<}

Uit hun bussen losgeschoten 
Met een donderenden slag: 
By den rook die 't ruim vervulde, 
Tastend langs de reijen krulde 
En het slagveld gansch omhulde 
Als of 't in een bajert lag. 
 
En, gelyk een fabelheld. 
Reed Oranje door de vlagen; 
Gaf aen allen die hem zagen, 
't Voorbeeld hoe men zich moet wagen 
Op het roemryk oorlogsveld. 
In zyn drift te ver gereden, 
Werd het pad hem afgesneden, 
Viel hy, met bebloede leden, 
In der Franken boos geweld... 
 
- Ach, de prins in 's vyands magt! 
Hoort de vreede Gaulen tieren; 
Ziet hun naedrende bannieren, 
Trotscher door den luchtstroom zwieren... 
Voorwaerts! met vereende kracht! 
Op! door vuer en kogelstroomen, 
Hollands dappren! Belgies vromen! 
Hun den dierbren prooi ontnomen 
Nog voor 't naedren van den nacht! - 
 
En de legers stoven koen, 
Plassen door, en heuvlen over; 
Doch de donder brulde grover; 
En gelyk 't verschrompeld loover 
In het woedend herfstsaizoen 
Door den rukwind losgedreven, 
Aen den drassen grond gaet kleven. 
Zag men duizend krygers sneven; 
Hachlyk stond de strydkans toen? 
 
Maer, ginds rukt Van Meerlen aen 
Als de semoen der woestynen; 
Wee! daer daegt hy met de zynen! 
Uit het vuer der karabynen, 

{==100==} {>>pagina-aanduiding<<}

Met der Belgen leeuwenvaen, 
Breekt hy, met zyn heir dragonders, 
Trots het bulderen der donders, 
Dwars door schroot en twalefponders; 
Door geen vyand te weêrstaen! 
 
En het luid hoezee! hoezee! 
Uit den Chaos opgestegen, 
Schatert verte en hemel tegen. 
Met het huilen van den regen 
En 't gekrysch der jammerbeê. 
Die verminkten en gewonden, 
In die yselyke stonden 
Tot den Heer der Heeren zonden 
Om verzachting in hun wee. 
 
Frankryks hoogmoed krimpt en daelt, 
Overmagt noch woede baten; 
De aedlaer moet het slagveld laten, 
En door Brabands keursoldaten, 
Wordt Oranje weêrgehaeld. 
Nu de list te baet genomen, 
Om de neêrlaeg te voorkomen, 
Riep de vyand: ‘Belgies vromen! 
Trouwe broedren, ach, gy dwaelt! 
 
Gy, die 't halve wereldrond, 
Eens met ons aen band mogt prangen; 
Welk een drift heeft u bevangen? 
Schaert u weêr in onze rangen, 
Waer ge eens zegevierend stond!’ 
Doch de veldheer toegetreden 
Riep: ‘wy vloeken 't slaefsch verleden! 
Hebben we eens voor u gestreden, 
Thans, voor ónzer vaedren grond!’ 
 
't Nare nachtfloers streek zich uit, 
En de schimmen van het noorden, 
Overdekten 's aerdryks oorden; 
En het dondren en het moorden, 
Werd tot 's andrendaegs gestuit. 

{==101==} {>>pagina-aanduiding<<}

Trompen en houwitsen zwegen, 
Maer het gieren van den regen, 
Plaste nog den bodem tegen, 
Met vervarelyk geluid. 




IV.


Daer stonden zy door d'arbeid afgemat, 
Tot aen de kniên in bloed en moddrig nat, 
Schier ademloos op roer en lans gebogen. 
De nacht was ruw, en wind en buijen vlogen, 
En kletterden de krygers in 't gezigt. 
Geen enkle star, geen schyn van fakkellicht, 
Kon me aen den trans noch in de verte ontdekken; 
Geen enkle dorst de leden nederstrekken, 
Hoe mat gevuerd, hoe moede van den stryd. 
Slechts hoorde men van ver, van tyd tot tyd, 
Door 't buldren heen der immer digte vlagen, 
Het jammeren van die te sterven lagen, 
Verpletterd en verminkt, uit plas en sloot, 
Vast snakkend om een uitkomst in den dood. 
En 't stompelen van minder zwaer gewonden, 
Die uit hun bloed weêr regt op 't slagveld stonden 
En tastende in het donker om en rond 
Van lyk tot lyk, of kropen langs den grond. 
 
De veldheer aen het hoofdeind zyner benden, 
De nachtjas om de moede klamme lenden 
Gewikkeld, zat op een gevelden tronk, 
Zyn hoofd hing op zyn borst, hy peinsde, en zonk 
In mymring weg; ontsteeg het aeklig heden 
En overdacht de daden van 't verleden; 
En menig oord, door ramp of roem vermaerd, 
En menig held, begraven onder de aerd, 
Den last en 't leed, doorstaen en ondervonden 

{==102==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op verren togt, aen doodelyke wonden; 
Dit alles kwam hem weder voor 't gezigt. 
Hy aêmde luid, als of een drukkend wigt 
Hem lyden deed. Hy zag ontelbre schimmen, 
Uit aerde en stroom verheugd ten zadel klimmen. 
Hy zag hen, die voor Saragossa's vest 
Verdwenen, in Egypte door de pest 
Bezweken; die verkoolden in de muren 
Van Moskowa. En zy, die eenen zuren 
En fellen dood by Beresina's zoom 
Doorstonden, zag hy allen in zyn droom 
Als gieren, op hun uitgestreken pennen, 
Uit d'afstand hem vervaerlyk tegen rennen. 
Hy zag hen onder 't ratelen der trom 
Vast naderend, in aengesloten drom, 
En wilden drift, de zwaerden opgeheven, 
Met luid gejoel, voorby hem henen zweven. 
De ontvleeschde hand gaf aen den teugel vlugt; 
De helmstaert streek zich uit in 't ruim der lucht; 
De hoefslag deed en stof en vonken stygen. 
Het klingelen der wapens en het hygen 
Van 't schuimend paerd; het dof en doodsch gekras, 
Van 't rammelend gebeente in 't hol kuras; 
Dit alles klonk en schalde door de velden, 
Dat kraei en raef er angstig van ontstelden, 
Dat de echo stamerde, en er 't loover van bewoog. 
Geen enkle die voorby den veldheer toog, 
Of draeide 't hoofd hem toe, en 't beenig wezen 
Liet ernst en hoon in 't duister ooghol lezen. 
Zy wenkten hem, en wezen, voorwaerts heen. 
Hoe 't vliegend heir in rook en stof verdween; 
Hoe 't alles, door het eindloos niet verzwonden, 
Den nek keerde aen 't bestaen van weinig stonden. 
En in den toon van d'aekligen gallop, 
Klonk hoog en luid dit somber marschlied op - 
 
Moedig den dood op het slagveld te wagen, 
Nooit te versagen 
Voor list noch geweld; 
Dit zyn ze alléén die de kransen ontdragen: 
Moedig, soldaten! in 't lauwerenveld! 
 

{==103==} {>>pagina-aanduiding<<}

Juicht, als de zwangere legermortieren, 
Pletterend gieren 
Met zwavel en schroot; 
Veldheer en knechten, grypt aen de laurieren, 
Tuimelt de slagting in d'openen schoot! 
 
Welhem! wien vlammen en kogels verpletten: 
Aen Bajonetten 
En blinkende kling 
't Lastpak van 't leven terneder mag zetten, 
En zich hervindt in een vryeren kring! 
 
Stuiven wy niet op den adem der stormen 
Luchtig van vormen 
Door nevel en stoom? 
Lang is ons ligchaem verteerd door de wormen, 
Krygers, het leven is niets als een droom! 
 
Welkom dan, dappren uit Waterloo's velden! 
Welkom, o helden 
Ter slagting gereed! 
Eens zal het nakroost in zangen vermelden, 
Wie voor den grond zyner vaderen streed. 
 
Ver in het oosten, in 't zuiden en 't noorden, 
Ver van deze oorden 
Verkalkt ons gebeent; 
Waer wy den rouw onzer vrinden niet hoorden, 
Waer er geen maegd op ons heuveltje weent. 
 
Nadert ons, veldheer en dappre soldaten! 
Schroot en granaten 
Doorslaen weêr de lucht; 
Zoudt gy de Natie in 't slavenjuk laten? 
Strydt en verwint, of vereert onze vlugt. 
 
Zwindelt met ons dan op d'adem der stormen 
Luchtig van vormen 
Door neveldamp om! 
Kom! schenkt uw lichaem ten spyze aen de wormen, 
Brave soldaten! O legerhoofd, kom! 





{==104==} {>>pagina-aanduiding<<}

V.


De morgen klom ter kim uit, flauw en traeg, 
En schemerde zoo doodsch en bang, door vlaeg 
En wolkendrift het plassend aerdryk tegen. 
Weêr sloeg de trom, en de aenvalkreten stegen 
Van allen kant, uit bosch en heuveltop, 
Met meerder drift dan daegs te voren op. 
De Veldheer, nog van 't droomgezigt begeesterd, 
Klom duizelig te paerd, geheel vermeesterd 
Door nieuwen moed; hy stak zyn degen uit, 
En sprak de zynen toe met schel geluid 
Dat zich tot in den versten rang liet hooren - 
‘Soldaten! thans, thans is de dag geboren. 
Die ons den palm der overwinning vlecht. 
Het leed nog eens verbeten in 't gevecht, 
Dan ligt de dwang, reeds zwak en afgemarteld, 
Ter neder, aen uw voeten dood gesparteld. 
Des Heeren hand, die ons ten zege leidt, 
Heeft na den kamp ons 't dierst geluk bereid. 
Het zal in 't oor van heel de wereld klinken, 
Hoe Belgies kroost in moed weet uit te blinken, 
Wen het voor regt en vryheid slagwaerts snelt. 
Wee hem! die thans door laffe vrees bekneld, 
Zich lokken laet, door 's vyands looze woorden, 
Die, al te lang ons zwakke ziel bekoorden. 
Hy zy vervloekt, tot in het verst geslacht...! 
Vooruit dan, braven! de overwinning lacht 
Ons tegen; komt! de zwaerden fier ten hoogen...!’ 
Hy snelt hun voor; zy reden niet, maer vlogen 
Als neevlen door den rukwind aengespoord. 
De kruidvlam licht, de donder speelt weêr voort, 
De schrootbui giert en ratelt in de hoopen 
De kogel treft, en lans en zwaerden dropen 
Van brein en bloed na elken nieuwen slag. 

{==105==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer, welk een bang en pynlyk wee! en ach! 
Doet zich in 't heir der Belgen eensklaps hooren...? 
Hun marsch vertraegt, de dappre ruiters booren, 
Met minder drift door gloed en dampen heen. 
Zy staren rond, de schrik bekruipt hun leên: 
Zy zoeken om, vertwyflen en vertragen, 
Zy gillen 't uit, hun veldheer ligt verslagen! 
Door 's vyands lood verpletterd en vermaeld... 
Zy naedren hem, uit aller oogen straelt 
En spyt en wraek by innig medelyden. 
‘Ach!’ snikte hy, ‘na zoo veel bange stryden, 
En verre togten, zal myn overschot 
By dat der vaedren dan toch rusten! Groote God! 
Heb eeuwig dank er voor; en moog' myn sneven, 
De vryheid aen het volk van Belgie geven...!’ 
Zieltogend sloeg hy de oogen in het rond, 
En zag zyn volk, dat zaêmgedrongen stond 
Te weenen, en hem hooploos aen bleef staren. 
‘Neen,’ ging hy voort ‘gy vrome mannenscharen, 
Geen traen die iets ten zegeprael vermag... 
Voort, voort ten stryd, dit jammren en geklag, 
Zyn wapens die aen gade in kindren passen. 
Waek op! eer u de vyand mogt verrassen... 
Myn blik blyft u geleiden door het veld. 
Myn geest, die haest dit veege lyf ontsnelt, 
Zal u nog trouw in 't bangst gevaer verzellen; 
Nog zal myn schim den vyand daer ontstellen... 
Voort, makkers! voor uw vryheid en 's lands regt.’ 
Hier wees hy met zyn degen naer 't gevecht, 
Doch, liet weldra en hoofd en armen hangen... 
Hy was niet meer! 
Één kreet ontsteeg de rangen. 
Enn bittre kreet van droefheid en van wraek; 
De kleur der woede glom op hunne kaek, 
Waerlangs een traen van smart en deernis vlood; 
Gelyk de dauw by 't vroege morgenrood; 
Van 't roozenblad. Doch, naer hun aenzigt gloeide, 
Verminderde het vocht dat het besproeide. 
Hun blik wordt helder: en hun droef gelaet 
Herkeert zich ylings; norsch en nydig slaet 
Het zyne rimpels op, de wenkbrauwbogen 

{==106==} {>>pagina-aanduiding<<}

Verheffen zich, en zetten 't vuer der oogen 
In breeder omvang uit. Hun vuist omknelt 
Den koopren greep van 't zwaerd met dol geweld. 
Zy staren 's vyands drommen in de verte 
Verwilderd aen, en hoorbaer klopt hun 't harte. 
Zy blikken 't lyk nog eenmael toe, en slaen 
Weêr veldwaerts in, door niets te wederstaen. 
Woest was die schok op 's vyands digte rangen; 
Pal stond hun moed hoe fel de nood mogt prangen; 
Hoog spoot het bloed uit elke schedelwond, 
En gulzig greep de dood het slagveld rond... 
 
Triomf! Triomf! de braven zegenpralen! 
Het vaderland mag vryer adem halen! 
De vyand vlugt, met angst en schand belaên, 
En toont het spoor, door bloed by bloedplek aen, 
Langs waer hy laf en laeg terug gestompeld 
Om uitkomst zoekt. Vergeefs, men overrompelt 
Hem in zyn schuilhoek, en, hy knielt ter neêr, 
Verwonnen, door der bondgenooten heir! 
Verslagen door der Belgen moedig poogen; 
Vernederd als de Satan, uit den hoogen 
Gebliksemd naer den afgrond, door de vuist 
Des Heeren, die der boozen plan vergruist. 
 
De zegekreet herhaelt zich t' alle zyden, 
De Mammeluk voelt zich in 't hart verblyden, 
De Newa stroomt, met heur ontdooiden vloed, 
Langs Petersburg met eens zoo snellen spoed, 
Op 't juichen der Kozakken en Tartaren. 
De Donau krult hoogmoedig met zyn baren. 
De gryze Rhyn, getroffen, zwelt en schiet 
Verheugd, langs rots en klaetrend oeverriet, 
Ruien en fort voorby, de dappre zonen 
Van Herman die zyn boorden trouw bewoonen, 
Verbraken 't juk der snoodste dwinglandy, 
Verwinnen mede, en Duitschland is weêr vry. 
 
Te Waterloo! in Brabands vruchtbre velden, 
Bezweek de dwang die ons te wreed omknelde; 
Dáér richtte zich het noorderheldenvolk, 

{==107==} {>>pagina-aanduiding<<}

Weêr opwaerts uit den diepen jammerkolk. 
Waer het, helaes! te lang in lag begraven. 
Te Waterloo! het lauwerveld der braven, 
De schedelplaats, van vyand en van vrind; 
Voor de eeuwigheid in 's wereld boek geprint. 
Voor de eeuwigheid, ten troost der vrome scharen, 
Ten diepen smaed der aerdsgeweldenaren, 
Die 't regt eens volks vertrapplen met den voet. 
En veld en vest in dierbaer menschenbloed 
Doen dryven, om hun helschen dorst te laven, 
En Gode zelfs op zy' te willen draven. 
Ja, als weleer de trotsche morgendster, 
De oproerige en ondankbre Lucifer, 
Met heel zyn stoet, hoovaerdige gedrochten, 
Gerâbraekt nederslingerde uit de lochten 
Naer 't grondelooze hellediep; ook zóó 
Werd 's dwingelands waen gefnuikt te Waterloo! 
 
Wanneer ik eenzaem zit te denken, 
Het onheilbarend heden vloek; 
't Verleden opdaeg voor myn wenken, 
Der oudren glorie na wil denken, 
En zegenryker dagen zoek; 
Die 't vaderland ter eer verstrekken, 
En de aendacht nog der vreemden wekken; 
Dan komt my ook de junyslag, 
Welligt eens voor de starend oogen; 
En dan in geestdrift opgetogen, 
Roep ik: - o glorieryke dag! 
 
Dag, toen de Belg het laetst deed blyken, 
Dat hy zyn afkomst waerdig was; 
Dat hy zyn oudren kan gelyken, 
En voor geen volk de vlag moet stryken; 
Noch voor geweld van uitheemsch ras, 
De schoudren immer hoeft te bukken, 
Wat magten ook hem tegenrukken; 
Zoo de eendragt slechts zyn schreden stiert. 
Dan, ach! wat zal het heden baten, 

{==108==} {>>pagina-aanduiding<<}

De tweespalt heerscht in onze staten, 
En 't haetlyk vreemde zegeviert. 
 
Wat kan des vaders arbeid gelden, 
Als 't kind de vruchten niet bewaekt? 
Waarom te prys van duizend helden, 
In zoo veel bloedige oorlogvelden, 
Den ouden vyand afgemaekt; 
Om hem daarna weêr op te zetten, 
Trots duren eede en pligt en wetten? 
Trots al wat roem aen macht vereent? 
Als om de schimmen van de braven, 
Te hoonen in hun stille graven, 
Te vloeken op hun lyk gesteent! 
 
Ach! Waterloo is reeds vergeten! 
Weêr wint de vyand voet aen voet; 
Weêr kruipen we aen der slaven keten; 
En 't volksbestaen, zoo zeer bepleten, 
Zoo duer herkregen met ons bloed, 
Verzwakt en waggelt weêr aen brokken... 
De vreemdling heeft den troon betrokken, 
De Vlaming wordt zyn voetschabel; 
Ten zy hy tael en afkomst wrake, 
Zyn eigen bloed ten vyand make, 
En in verbond treed' met de hel! 
 
Maer dit, bezweer ik by myn leven, 
O Belgen! die nog Belgen zyt; 
Dat ik den kamp niet op zal geven, 
Dat ik 't verderf zal tegenstreven, 
Het dagen blyften bloedgen stryd. 
Brengt dit in afgrond der ellende 
Uw lyden echter niet ten ende 
Het zy verzachting voor de smart; 
Diep wil ik de verbastring wonden, 
En ieder schot haer toegezonden, 
Is my een drukkend wigt van 't hart. 






{==109==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Kruisvaerder.


‘Liefste!’ sprak een jonge kryger, 
‘Voel eens hoe myn boezem brandt! 
Alle myne wapenbroeders 
Trekken naer het Heiligland: 
Meisje, zoo ik mede week 
Ver van huis naer vreemde streek? 
 
Want dit zoude ik toch niet kroppen, 
Trots uw vaste liefde en trouw, 
Dat men allen luid mogt roemen, 
En ik lafaerd heeten zou. 
Dit waer my een boezem steek; 
Ik ga meê naer vreemde streek! 
 
't Harte zal my pynlyk jagen, 
Liefste! maar de pligt eischt moed: 
Laet my, dat ik 't grievend jammer, 
Dat ons beider borst doorwroet, 
Op de Sarazynen wreek, 
Ver van huis in vreemde streek - 
 
Neen, ach neen! ik volg uw schreden.’ 
Riep de maegd in teedre smart, 
‘Naest uw zyde wil ik sterven, 

{==110==} {>>pagina-aanduiding<<}

Aen uw boezem, op uw hart.... 
Wie voor 't krygsgevaer verbleek', 
Ik ga meê naer vreemde streek! - 
 
O, gy wilt mij niet verlaten!’ 
Riep de knaep met blyden traen, 
‘Kom! gy kunt, gy moogt my volgen...’ 
En zy schoot den kruisrok aen; 
En der kristnen leger week, 
Ver van huis naar vreemde streek. 
 
Onder 's krygsmans ruwe kleêren, 
Met een stevige esschen speer; 
Volgde 't schoone vlaemsche meisje, 
Boudewyn's ontelbaer heir; 
En heur onversaegdheid bleek, 
Ver van huis in vreemde streek. 
 
Belgies dappre legioenen 
Sloegen in Judea neêr, 
En de magt der halve mane 
Overstroomde Vlaendrens heir. 
Ach! het bloed der kristnen leek, 
Ver van huis in vreemde streek. 
 
's Vyands aenval was zoo hevig, 
Dat hem niets kon wederstaen; 
Duizende der vroomste krygers, 
Werden door het zwaerd verslaen; 
Ook het jeugdig paer bezweek, 
Ver van huis in vreemde streek. 
 
En by de uitgeschudde lyken, 
Werd de vyand hun gewaer; 
Om hun beider lot getroffen, 
Legde hy ze naest elkaer; 
Arm in arm, aen Kedrons beek, 
Ver van huis in vreemde streek. 









{==111==} {>>pagina-aanduiding<<}

Karel de Stoute, na den Slag van Nancy.


Daer stond hy op een heuveltop, 
En zag de vlakte rond; 
Hy vaegde 't zweet zyn voorhoofd af, 
Het ys van baerd en mond; 
Zyn boezem aêmde luid en zwaer, 
Door ongekend gevaer ontsteld, 
Door arbeid en geweld. 
 
Zyn druipend paerd stond nevens hem, 
En hygde rook en damp, 
Van d'ongemeenen togt vermoeid, 
En 't martlen van den kamp: 
Zoo als zyn meester stond het daer, 
Met de oogen naer den grond geslaen, 
En innig aengedaen. 
 
Verslagen lag het talloos heir, 
Zoo magtig eens en ryk; 
Verstroeid de kostbre legertros, 
Besmeurd met bloed en slyk. 
Daer lag der Franken tegenwigt 
Den akeligen omtrek rond, 
Verpletterd en verwond. 
 

{==112==} {>>pagina-aanduiding<<}

Nog hief er hier en daer een troep, 
Des Duitschers wraek ontgaen, 
En thans verdwaeld en nagezet, 
Den kreet, Burgonjen! aen. 
Nog schalde er soms een veldklaroen, 
Maer ras verzonk het al in 't niet 
Voor 't naedrend hoerrahlied. 
 
Nog was de vyand niet voldaen, 
De slagting niet ten end'; 
En over lyk van man en paerd 
En puin van kar en tent, 
Trok de overwinnaer moedig voort, 
Ontplooide zyn gesloten drom, 
En trok den heuvel om. - 
 
‘Geef op den stryd! geef op de kans!’ 
Zoo klonk het heen en weêr. 
‘Wien 't leven voor den dood verkiest, 
Legg' moed en wapens neêr! 
O roekelooze! geef, geef op! 
Eer allen uitzigt is vergaen, 
En neem de kluisters aen.’ 
 
De vorst schoot zyne mymring uit, 
Door 's vyands kreet verrast; 
Hy wierp zich op zyn briesschend ros, 
En klemde 't slagzwaerd vast. 
Hy overzag den kleinen hoop, 
Den slag ter nauwernood ontgaen, 
En sprak hun moedig aen. 
 
‘Burgonjers! volgt my, 'k baen u 't spoor, 
Door 's vyands drommen heen; 
Myn krygers bleven op het veld, 
Ik ben geen lafaerd, neen! 
By God niet! die my hoort en ziet; 
En wie op my de zege haelt, 
Die heeft hem duer betaeld! 
 
Sluit op! wiens mannen hart nog jaegt, 
En volgt getrouw myn schreên; 

{==113==} {>>pagina-aanduiding<<}

En waeije 's vyands zegevlag, 
Op onzen romp alleen...!’ 
Daer spoorde hy zyn hunkrend paerd, 
Verliet den stylen heuveltop, 
En riep: ‘Burgonje op! op!’ 
 
Hy wierp zich in het digtst gedrang, 
Dat ras een ingang bood, 
Aen d'eersten schok niet wederstond, 
Doch achter hem weêr sloot. 
En, van zyn braven afgesneên, 
Zoch hy daer met het zwaerd een spoor, 
Die zee van menschen door! 
 
Hy slingerde zyn reuzenzwaerd, 
Gelyk een molenwiek; 
En geeselde in der krygren hoop, 
En spaenderde aks en piek. 
Schoor alles voor zich neêr en weg, 
Zoo ver 't zyn zwaeijend stael beschreef, 
En de aendrang wassen bleef. 
 
Of schoon zyn kracht verflauwen ging, 
En menig diep kwetsuer, 
Hem 't bloed uit de aedren had getapt, 
Nog straelde 't heldenvuer 
Hem uit het wyd gespannen oog; 
En velen weken nog van schrik, 
Voor 't fonklen van zyn blik. 
 
De drang verzwindt, de manschap dunt, 
De ruimte geeft hem lucht, 
Maer flauwer snelt het hygend paerd, 
En loomer wordt zyn vlugt; 
En trager ging het lemmer om, 
En eensklaps voert het dier zyn heer 
Geen voetstap verder meer. 
 
Ook 's ridders krachten waren heen; 
Met bloed en brein bespad, 
Streek hy de weigrende armen langs 

{==114==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het ligchaem zwak en mat. 
Het hoofd gebogen op zyn borst; 
Daer zat hy in den zaêl gebukt, 
Tot stervens toe bedrukt. 
 
Maer 's vyands moed ontvlamt op nieuw, 
By 't dooven van zyn kracht; 
En knecht en ruiter zetten hem 
Weêr na uit al hun magt: 
Gelyk een dolle tygrenhoop, 
Zich stort met yselyken schreeuw, 
Op d'afgematten leeuw. 
 
En ‘hourrah! hourrah!’ klonk het rond, 
‘Verwate vreemdeling! 
Geef op den stryd! de zege is ons, 
Leg af, die reuzenkling! 
Bereid u tot een wissen dood, 
Of smeek geknield om lyfgenâ.... 
Hoerrah! hoerrah! hoerrah!’ 
 
Doch hoe verlamd en uitgeput, 
Hoe krachteloos en flauw; 
Die vlek zou nooit zyn ziel beslaen. 
Zoo lang hy aêmen zou: 
En, als door hooger magt gespoord, 
Hief hy weêr hoofd en arm omhoog, 
En weder glom zyn oog! 
 
En weder hief hy 't glimmend stael 
Met beide vuisten op; 
En weêr hervatte 't moede paerd 
Zyn vorigen gallop. 
Hy riep de woestelingen toe, 
Wyl hy het zwaerd weêr dalen liet: 
‘Vorst Karel geeft zich niet! 
 
By God niet, neen! dit kropte ik nooit! 
Geen held bidt om kwartier; 
Veel eer verstrekk' myn zielloos lyf 
Ten prooi aen raef en gier! 

{==115==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer woester klonk des vyands roep, 
En de echo riep de toonen na: 
‘Hoerrah! hoerrah! hoerrah!’ 
 
Daer stuit hy voor een breeden plas, 
Een diep en drabbig meir; 
Hy peinst, werpt noch een fleren blik 
Op zynen vyand neêr, 
En ploft zich in het dryvend wed; 
En knecht en ruiter zag het na - 
Hoerrah! hoerrah! hoerrah! 
 
Geen vyand waegde een voetstap meer, 
Voor eigen lyf beducht; 
Maer als de naeste morgen rees, 
Dreef eene ravenvlugt, 
Den drassen oever om en rond; 
En daelde met gestreken veêr 
Op Karels ligchaem neêr. 




Nina.


‘Neen vader!’ sprak Nina, ‘de liefde van Robbert, 
Van Robbert dien woestaerd, beantwoord ik nooit!’ 
En droef zag zy neder met tranen in de oogen, 
Het hoofd op den boezem geplooid. 

{==116==} {>>pagina-aanduiding<<}

‘Liefst had ik een vriend als de knaep van den herder, 
Die laetst ons die geurige mosroozen bood; 
‘Zoo jeugdig als hy wordt geen ridder gevonden...’ 
Hier, gloeiden heur wangen zoo rood. 
 
‘Ik heb hem gedurig, gedurig voor oogen, 
En waer ik ook heen wil en wat ik ook doe, 
Ik zie hem, en zucht dan, ach! waert gy een ridder! - 
Zwyg!’ gromde de vader haer toe. 
 
‘Heer Robbert is magtig en edelgeboren; 
Hy mint u van harte; die donkere tint, 
Dat woeste gelaet, is aen dapperen eigen; 
Bemin hem, zoo als hy u mint! 
 
Dan praelt ge eens, door velen benyd en aenbeden, 
Met rang en vermogen en eindeloos meer! - 
Ach!’ zuchtte zy, ‘laat my een oogenblik aêmen.... 
Het klopt my van binnen zoo zeer!’ 
 
Daer nadert een ruiter te viervoet de wooning, 
Hy teugelt het briesschende paerd in zyn draf; 
Het rammelt in 't ronde van 't klinglen der wapens; 
Hy staet voor de deur, en komt af. 
 
Woest klopt hy en komt hy ter kamer getreden, 
Zyn dolk is bebloed, en zyn vingers zyn rood; 
Daer tilt hy een geurige mosroos ten hoogen, 
En legt ze zyn bruid in den schoot. 
 
‘Dat kostte,’ dus riep hy ‘den veeknaep het leven, 
Die haer voor zyn lief had verzorgd en gekweekt, 
My weigerde van haer voor Nina te plukken.... 
O Nina! gy beeft en verbleekt..?’ 
 
Heur oogen verzonken zoo doodsch en zoo waetrig, 
Zy drukte de bloem aen heur stervenden mond: 
‘Ach!’ zuchtte zy ‘'k volg u, voor immer, voor eeuwig...!’ 
En Nina zeeg dood op den grond. 
 

{==117==} {>>pagina-aanduiding<<}

En Robbert, al dacht hy een bloempje te winnen 
Zoo schoon, als me er ooit op de wereld een zag; 
Door goud noch geweld is de liefde te dwingen - 
Rust! bloemen van een enklen dag! 




Richard met de Lans.


Graef Richard zwoer zyn meisje trouw 
En liefde tot aen 't graf; 
Zag haer nog eens zoo roerend aen, 
En zoende in drift een heeten traen 
Heur bleeke lippen af. 
 
En Ada zwoer heur minnaer trouw 
En liefde tot den dood; 
Vloog hem nog eens om hals en kop, 
En drukte 't laetste kusjen op 
Zyn wangen, gloeijend rood. 
 
De horen schalt, het paerd staet reê; 
Hy grypt voor 't laetst heur hand; 
Werpt nog een blik op 't oude sticht, 
En gespt vizier en harnas digt, 
En trekt naer 't Heiligland. 

{==118==} {>>pagina-aanduiding<<}

De jonkvrouw zag hem weenend na, 
Van uit den torentrans, 
Nog mylen ver en uren lang; 
Herkende hem in 't digtst gedrang 
Aen 't houden van zijn lans. 
 
Graef Richards bonten lansetros, 
Van gouden draden zwaer, 
Die prachtig vonkelde om den stok, 
Bedekte een zilverblonde lok 
Van Adas krullend hair. 
 
En moedig torschte 's ridders vuist 
Het hem zoo dierbaer pand; 
Geen ander hield de speer zoo fier, 
En zichtbaer glom het heldenvier 
Door 's jonglings ingewand. 
 
De bloem van Nêerlands voorgeslacht 
Stoof op den vyand los; 
Der Christnen heir blonk uit in moed 
En Palestina slurpte 't bloed 
Van ruiter en van ros. 
 
Verslagen bergt de Sarazyn 
Zich achter wal en schans; 
De doodschrik rilt hem door de leên; 
Hy siddert op den naem alleen 
Van Richard met de lans..... 
 
Maer ach! de ridder keert, hij keert; 
Het afzyn was hem smart; 
En vlamde 't vreeslyk krygsvuer nog. 
Zyn dierbare Ada lag hem toch 
Zoo klemmend op het hart. 
 
Hy komt, en drukt in diep gevoel, 
Den vaderlandschen grond; 
Droomt zich aen 't eind van zoo veel leeds. 
En staert, en zoekt van verre reeds 
Naer Ada 's burgslot rond. 
 

{==119==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer eensklaps staet hy stil en stom.... 
Wie schetst zyn toestand af? 
Het slot ligt tot den grond vernield; 
De gryze burgheer is ontzield, 
En 't meisje rust in 't graf. 
 
Nog klimt hy over puin en klomp, 
En staert hy 't plekje rond, 
Waer zy hem om de schoudren hing, 
Waer hy den laetsten kus ontving 
Van Ada's lieven mond. 
 
Daer stond hy roerloos heel den nacht, 
In wind en stormgeruisch; 
En by het scheemrend morgenrood, 
Vond men een jeugdig Ridder dood, 
Versteven in het gruis. 
 
Een witte geest die soms verscheen, 
En naer den oosten zag, 
Beklom het vale torenwrak, 
Dat nog zyn stomp naer boven stak, 
Niet weder na dien dag. 
 
Maer op het gruizlig overschot 
Van d'ouden voorburgtrans, 
Zag men, by 't scheemren van de maen, 
De schaduw van een Ridder staen, 
Gebogen op zijn lans. 





{==120==} {>>pagina-aanduiding<<}

Blanka van Felzenstein.

I.


't Was ramp en rouw op Felzenstein, 
Het kreet er alles, groot en klein. 
De vryvrouw lag in stervens nood, 
Te kampen met een harden dood. 
‘Ach!’ snikte zy in 't hevigst lyden: 
‘Waer' ridder Ewald niet gaen stryden; 
Dan zou myn telgje vast alleen, 
Hier niet verkwelen in geween. 
Ach, Ewald! zyn de zandwoestynen, 
En 't bloed der bruine Sarazynen, 
U meer dan uw verloofde waerd! 
Of, ligt gy mooglyk onder de aerd, 
Met Godefried en al de zynen? 
Al spoedig gaet de tyd verschynen, 
De dag, dat uwe bruid bejaert. 
Ik ook, ik ook moet haer begeven, 
Helaes! nog in den bloei van 't leven... 
Ach, of zy nog een vader had!’ 
Zy hield graef Hugo 's hand omvat, 
Zoo innig aengedaen, en bad 
Hem voor heur kind te willen waken; 

{==121==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat thans alleen in 't jammerdal, 
Ten prooi van ieder ongeval, 
En vreemd aen alle wereldzaken, 
Zoo schuldeloos verdolen zou. 
De graef bezwoer met, duren eede, 
Heur wensch te volgen en heur bede; 
En ach! zy stierf, de goede vrouw. 
 
De jonge Blanka zat te treuren, 
Getroffen door de diepste smart; 
De rouw beneep heur bloedend hart; 
Zy kon het hoofdje niet meer beuren. 
Wat gaf haer vorstenrang en eer? 
Heur vader lag sinds lang te rusten, 
Heur lieve moeder was niet meer! 
Hoe vurig had zy God den Heer, 
Om meê te gaen naer blyder kusten... 
Graef Hugo, hield zich vroom te moê. 
Sprak haer zoo wel en troostend toe; 
Bestelde 't lyk der weduwvrouwe, 
Bedwong al ras den schyn van rouwe, 
En nam 't beheer van 't landschap aen; 
Om, wen het meisje zou bejaren 
Haer 't voogdschap er van af te staen. 
 
Graef Hugo, grys van baerd en hairen, 
Van ziel en inborst zwart en wreed, 
Had ras het gruwlyk stuk gesmeed, 
Om tegen trouwbelofte en eed, 
Zich van de onnoozle wees te ontmaken, 
En op des vryheers troon te raken 
Van 't uitgestrekte Felzenstein: 
Dit, broeide hy in 't schuldig brein. 
Door wrekke hebzucht aengedreven, 
Besloot hy Blanka's jeugdig leven 
Te smooren in een kerkerkot. 
Laes! in het diepste van een toren, 
Ten prooi aen 't ongehoordste lot, 
In duisternis en stank verloren: 
Daer lag zy, de arme, droef en bleek!... 

{==122==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het licht dat tot haer neêr mogt dalen, 
En met zyn geele schemerstralen 
Slechts langs één luchtgat binnen keek, 
Deed haer by ieder morgenwekken, 
Het smakelooze brood ontdekken, 
En de aengevulde waterkruik, 
Dat uit het welfsel door een luik, 
By avondtyd werd neêrgelaten. 
Geen smeeken kon de jonkvrouw baten, 
Geen traen noch hartverscheurbre klagt. 
Nooit zag zy wie haer water bragt; 
Nooit hoorde zy de deur ontsluiten, 
Noch werd zy iets gewaer van buiten. 
En binnen bleef het enkel nacht. 



II.


Daer lag zy, en weende zy weken en dagen, 
Op 't stroobed gezonken, vol kommer en nood; 
Ten einde gejammerd en moede van klagen; 
Nu kon zy heur toestand niet langer meer dragen, 
En stil bad ze inwendig om uitkomst en dood. 
 
't Was nacht, en de stormen omringden den toren, 
En huilden en floten om daken en muer; 
En flauw mogt de maen met heur wassenden horen, 
Door vlottende wolken en nevelen booren, 
En de aekligheid spookte door 't vliegend azuer. 
 
En Blanka, de handen te zamen gevouwen, 
Het hoofd op den hygenden boezem geplooid, 
Voelde ylings heur harte zoo hevig benauwen, 
Heur blikken verdooven, heur krachten verflauwen, 
Heur ademtogt feller benepen dan ooit. 
 
‘Ach!’ zuchtte zy ‘ware ik der wereld ontvlogen, 
Dit dal van ellende, van ramp en getraen.... 

{==123==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ach! of ik myn vader, myn moeder had mogen 
Verzellen!’ Zy sloeg heure blikken ten hoogen, 
En zag naer de starren, en zocht naer de maen. - 
 
‘Eens had ik een vriend die myn lot kon verzachten, 
Hy ook zeker sluimert voor lang onder de aerd; 
Wat redding of troost heb ik hier nog te wachten? 
Myn ziele blyft slechts naer het eeuwige smachten, 
Dat God in den hemel der droeven bewaerd. 
 
Ach! sinds my myn moeder dien nacht is verschenen, 
En my zoo meêwarig ontving op heur schoot, 
Doe ik weêr niets anders dan zuchten en weenen, 
En staer ik en zoek ik door 't starrenveld henen, 
Langs waer zy my weêr by 't ontwaken ontvlood.’ 
 
Zy snikte en bezweek, en zy snikte niet weder; 
Heur zieltje werd vlot en heur adem verdween; 
Heur lykje lag bleek en versteven daer neder, 
Het maenlicht bestraelde 't zoo somber en teder. 
Door 't enge kykgat heen. 




III.


Wat is graef Hugo's hairlok nat 
Van dropplen dampend zweet! 
Wat rilt, en slaekt hy daer op eens 
Een akeligen kreet! 
Hy schokt uit den sluimer, verbaest en verslagen, 
Van angst en van schrik; 
Zyn oogen ontrollen hun spannende wimpers, 
Met vreeslyk geblik. 
 
Wat plooit graef Hugo's voorhoofd diep, 
Wat tast hy wild in 't rond! 
Hoe styl zet zich zyn hair omhoog, 
Wat spookt er om zyn spond'? 
Hy hoorde nog even de rukwinden jagen, 

{==124==} {>>pagina-aanduiding<<}

Om toren en muer; 
Nu ziet hy, en blikt hy door stralen en wolken, 
Van goud en azuer. 
 
Wat wil dit glansend dampenspel, 
Aen Hugo's bleek gezigt? 
Wat spelt die heldre flikkring toch, 
Die stralen vlammend licht? 
De bajert ontplooit zich met vuriger kleuren, 
In breederen krans; 
En reijen van englen en zalige geesten, 
Doorzweven den glans. 
 
Wat brengt in Hugo 's boezem toch 
Gedurig meerder schrik? 
De geesten staren op hem neêr 
Met gramschap in hun blik; 
En toonen elkandren in wilde gebaren 
Met vingers hem aen.... 
De reijen verdwynen en nieuwe verschynen, 
Die weder vergaen. 
 
Wat klinkt door Hugo 's ooren heen? 
Wat wil dit bly geschal? 
De geesten heffen liedren aen, 
Op harpen van krystal; 
En keeren weêr zingend door gloed en door glansen, 
Zoo snel als een schicht, 
En warren en wenden en roeijen hun wieken, 
In kolken van licht. 
 
Graef Hugo zag het alles weêr 
Verdwynen als het kwam; 
Maer wat of toch de geestenrei 
Zoo gretig met zich nam? 
De laetsten ontsnelden in torschende houding, 
Het adelyk slot; 
En voerden, door kringen van starren en zonnen, 
Een zieltje naer God. 
 

{==125==} {>>pagina-aanduiding<<}

En boven aen den hemeltrans, 
Waer zich de lucht ontsloot; 
Waer donderslag op donderslag, 
Met bliksems rondom schoot; 
Daer zagen de geesten nog eens verontwaerdigd, 
Naer 't aerderyk neêr.... 
De lucht schoof zich digt, en de stormen hernamen 
Hun bulderen weêr. 
 
Wat schokt Graef Hugo's boezem bang, 
Hoe siddren al zyn leên! 
Weg zyn de kolken stroomend licht, 
En geest en gloed is heen. 
Hy baedde nog even in gloor en in glansen, 
Van goud en azuer; 
Thans hoort hy weêr 't huilen van vlagen en winden, 
Om toren en muer. 




IV.


De regens vielen plassend neêr, 
Uit wolken zwart en blauw; 
Het onweêr hing den horisont, 
In digte duistre neevlen rond; 
De lucht was doodsch en grauw. 
 
En Ewald, stond verwaeid en woest, 
In 't hevig stormgeruisch, 
Doorweekt van 't nat, verkleumd van kou, 
Tot dat de valbrug dalen zou, 
Van Hugo's aedlyk huis. 
 
Gelyk een ryzig rotsgevaert, 
Met vloed en branding spot, 
Zoo stond de onwrikbre jongeling, 
Tot dat de valbrug neder ging, 
By Hugo's aedlyk slot. 
 

{==126==} {>>pagina-aanduiding<<}

En, als een felle bliksemstrael, 
Die door het pynwoud schiet, 
Snelt hy door't open voorportael, 
En kruist en zoekt in gang en zael 
Tot hy Graef Hugo ziet. 
 
‘o, Graef!’ zoo gilt hy eensklaps uit, 
‘Ik doe myn woord gestand; 
De tyd is om, de stond is daer, 
Thans is myn Blanka achtien jaer, 
Ik kom, en eisch heur hand. 
 
'k Vernam al ras, schoon ver van hier, 
Hoe Felzenstein's matroon, 
Dees aerd' voor d'eeuwigheid verliet; 
En hoe de jonkvrouw heur verdriet, 
Verkropte in dezen woon. 
 
Er weegt me een looden last op 't hart, 
Een bange onzekerheid.... 
o Voogd, waer is uw voesterkind! 
Zy, trouw en teêr door my bemind, 
Ik, lang door haer verbeid.’ 
 
De grysaerd slaekte een bangen zucht 
By 's ridders wild geblik; 
Weêr rees hem 't gryze hair omhoog, 
Weêr kronkelde zyn wenkbrauwboog, 
Van ongemeenen schrik. 
 
Hy dacht aen 't bange nachtgezicht, 
En aen de schimmen weêr; 
Want zoo ook zag het geestendom, 
Eer 't met zyn last ten hemel klom, 
Op zyne sponde neêr. 
 
‘Ach ridder!’ zuchtte de oude, en zeeg 
Schier magtloos op een bank: 
‘Ach! staer my toch zoo gram niet aen, 
Wees met myn toestand wat begaen.... 
Ik ben zoo zwak en krank... - 
 

{==127==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer zwak of krank, in 's hemels naem! 
o, Zeg, waer Blanka bleef.... 
Spreek op, spreek op! uw stem vergaet, 
De doodverf kleurt uw bang gelaet. 
Graef Hugo, spreek of beef! - 
 
Ach ridder! spaer myn gryzen kop; 
De hemel wreekt zich straf.... 
De wroeging knypt myn gorgel digt, 
Het zwaerd van Godes wraekgerigt 
Daelt in myn boezem af. - 
 
Ach! yslyk, yslyk wat ik hoor! 
Wat hartverpletbre stoot.... 
Spreek uit, hoe ik haer weder kryg, 
Eer u myn dolk de borst doorryg'.... 
Graef Hugo! hel en dood!’ 
 
En roerloos zat de graef daer neêr, 
Met diep gebogen kruin; 
De ridder hief hem onbesuist 
Omhoog, en 't lyk ontschoot zyn vuist, 
En plofte op 't vloerarduin. 
 
Noch gilt hem Ewald drygend toe: 
‘o Wreedaerd! wreedaerd! spreek!’ 
Zyn stem doordreunde 't oude sticht, 
En met vervaerlyk aengezigt, 
Van woede en wanhoop bleek. 
 
Doorliep hy gaendery en pand, 
En kreet hy, ‘Blanka, kom!’ 
De honden slopen naer den stal, 
En de Echo van de ruime hal, 
Riep aeklig: Blanka, kom! 
 
De maegden vloden voor zyn blik, 
De knapen volgden dra; 
En lang nog waer de vlugt hun bragt 
Klonk hen de bange jammerklagt 
Des ridders aeklig na. 
 

{==128==} {>>pagina-aanduiding<<}

De dag ging om, de nacht verscheen, 
Nog zocht de ridder voort; 
Nog hoorde men zyn heesche stem. 
Den omtrek door met kracht en klem; 
Helaes! van haer, geen woord. 
 
Des anderdaegs doorzocht men 't slot, 
En vond men Hugo weêr, 
Daer, waer hy 's ridders vuist ontschoot, 
En nederplofte koud en dood; 
Maer Ewald was niet meer.... 
 
Ook Blanka scheen met hem gevlugt, 
Doch niemand wist er hoe; 
En riep men: Blanka, Blanka! uit, 
Dan snauwde 's echo's naer geluid, 
Hun tweemael, Blanka! toe. 
 
Een kluiznaer uit het sparrenwoud, 
Droeg Hugo's lyk naer 't graf; 
En ravenbroed en vleêrmuisras, 
Streek met vervarelyk gekras, 
Op 's grysaerds doodbaer af. 
 
En lang nog, dacht men 's middernachts, 
Vooral wen 't stormde en blies, 
De stem van Ewald te verstaen; 
Geen mensch dorst langs de burgmeer gaen 
Zoodra de scheemring wies. 
 
Maer, als men jaer en dag na dien, 
Op nieuw 't kasteel doorzocht, 
Vond me aen een afgelegen kant, 
Een valdeur by den torenwand; 
Den ingang eener krocht. 
 
De zon die in het diepe hol 
Een karig schynsel gaf, 
Drong door een enkle luchtreet in, 
En schoot er als met droeven zin 
Op twee geraemten af. 
 

{==129==} {>>pagina-aanduiding<<}

De kluiznaer nam de beendren op, 
Begroef die by elkaêr; 
Zacht murmelde de zilvren vliet, 
De leeuwrik neurde een bruiloftslied, 
En 't vlierloof kroonde 't paer. 








De Watergeuzen.


(1573.)


.. Het was de watergeus, 
Die Spanje siddren deê. 


C. Loots. 



Kom op! kom op! uit baei en kreek; 
De oranjevlag in top! 
Kom op! uit elke waterstreek. 
De nacht is koud, de maen is bleek; 
De siddring spookt op 't golvend sop. 
Hoezee! kom op! kom op! 
 
Het weêr is kil en bar, de wilde baren huilen, 
En spatten 't grauwe schuim den sombren hemel toe; 
De Spanjaerd poogt de kou in d'oorlogskiel te ontschuilen, 
De luiken hangen digt, hy sluimert wel te moê. 
De noordwind zweept den wacht, verkleumd tot op de beenen, 

{==130==} {>>pagina-aanduiding<<}

De scherpe hagel slaet hem de oogen voos en styf: 
Wy slingren ongestoord, door storm en branding henen, 
En klampen hem aen boord, en vallen hem op 't lyf. 
 
Dan blinkt ons kokermes! dan bliksmen onze roeren 
Door hol en kykgat heen, en spreijen schrik en dood! 
Dan plegen wy de wraek, die we eens zoo heilig zwoeren, 
Terwyl de kiel weêrgalmt op 't botsen van het lood. 
En kraekt hun logge vloot, in 't buldrend nat bedolven, 
Of werpt haer de afgrond als verbolgen naer de sfeer; 
Wy wagglen juichend op de tippen van de golven, 
Als kindren van den stroom, in bondschap met het meir. 
 
Wy schenken geen genade! ons gaet het ook om 't leven! 
De laffe Kastiljaen, door ons ten buit gemaekt, 
Wordt met de borst doorpriemd, de zee ter prooi gegeven, 
Die, als met ongeduld, naer spaensche lyken haekt, 
o, Weinigen van hen herzien de zuiderkusten! 
Het water wordt hun zerk, de bedding blyft hun graf; 
Naest menig scheepswrak zal dáér hun gebeente rusten; 
Dáér knaegt de gramme haei hun vlotte rompen af. 
 
Kom Alva! kom Bossu! daegt uit uw zeekasteelen, 
En beukt met yzren vuist ons ranke bodems lek; 
Wy willen Naardens moord, en Haarlems rampen heelen; 
Wat schuilt gy in de romp? vertoont u op het dek! 
Wy vlieden 't vunzig hol; wy zien de vlakte dampen; 
Uit elke mistkolom spreekt ons een broeder aen, 
Vermoord op uw bevel, door pyniging en rampen; 
Zy fluisteren ons toe: ‘Hoezee! val aen! val aen! 
 
Ziet onze lyken ginds aen boeg en takel hangen, 
Met stollend bloed bevlekt, van ryp en nevel grauw; 
De wonden gapen nog, voor 't vaderland ontvangen; 
Wreekt, Broedren! onzen dood, en weest uw eed getrouw! 
Wy zweven om u heen; wy zullen u bezielen. 
Komt, steekt de lont aen 't kruid, en vlamt uw beulen blind! 
Of laet zich Bato's kroost thans weereloos vernielen? 
‘Wel hem, die moedig sterft, en land en vryheid mint! 
 
Kom op! kom op! uit baei en kreek, 
De oranjevlag in top! 

{==131==} {>>pagina-aanduiding<<}

Kom op! uit elke waterstreek. 
De nacht is koud, de maen is bleek; 
De nevel spookt op 't golvend sop. 
Hoezee! val aen! kom op! 




Het Broederken.


Ach, Moeder! lieve moeder, 
Waer is myn broêrken heen? 
Steeds speelden wy te zamen, 
Nu laet hy my alleen. 
 
Ik minde hem zoo teder. 
Het doet my zulke pyn. 
Zeg, moeder, lieve moeder, 
Waer mag myn broêrken zyn? - 
 
Zie opwaerts, kind, ten hemel, 
Daer is uw broêrken thans; 
Met Jesuke en zyn englen, 
Omstraeld van blyden glans. 
 
Gy weet, hy was zoo vriendlyk, 
Zoo lief als gul en teêr; 
Dit wist zyn wakende Engel, 
Dit zagen er nog meer. 
 

{==132==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy meldden dit hier boven; 
Toen sprak het Hemelskind: 
Daelt geestjes naer beneden 
En keert met hem gezwind. 
 
En de englen streken neder, 
Zy maekten hem weldra 
Een beddeken in d'aerde, 
Met eene gouden spâ. 
 
Daer, onder gindsche boomen 
Waer, op gewyden grond 
Die groene terpen ryzen, 
Met schrift en kruisen rond. 
 
Daer droegen zy uw broêrken, 
Zoo zacht en zalig heen; 
En kweelden hemelliedren. 
Te schoon voor hier beneên: 
 
Van eeuwiggroene dreven, 
Van schaepjes blank van vacht; 
En van den trouwen Herder, 
Die hen zoo goedig wacht. 
 
Zoo zacht kon niemand zingen, 
Geen vogel die zoo floot; 
Zoo dat uw broêrken zachtjens 
De vaekrige oogjes sloot. 
 
Daer legden zy hem neder, 
En plaetsen er in haest, 
Een needrig houten kruisjen 
En een viooltjen naest. 
 
Dan deed men hem een kleedje 
Van 't fynste linnen aen, 
Dat wit was als de hagel 
En blank gelyk de maen. 
 

{==133==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dan vlochten zy een kransje 
Van bloemen om zyn hair, 
En plaetsten aen zyn schoudren 
Een gouden vleuglenpaer. 
 
En als het nu getooid was 
Met krans en gouden zwing, 
Dan stelden er zich de englen 
Rond om in digten kring, 
 
En riepen: wil ontwaken! 
O geestje rem en zacht, 
En styg met ons ten hemel 
Waer Jesuke ons verwacht. 
 
Gy zyt als wy gevleugeld, 
Kom, reik ons uwe hand; 
Verlaten wy deze aerde 
Voor beter vaderland - 
 
Zy spraken, en uw broêrken, 
Rees op met blyden spoed, 
En vloog met de andren juichend, 
Het Godskind te gemoet. 
 
Daer treffen wy hem later 
In de eeuwigheid eens aen, 
Wanneer wy in dit leven 
Langs Godes wegen gaen. 


(Naer het hoogduitsch.)



{==134==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Duivelsladder.


Aen mynen vriend den heer L. Carolus, kunstschilder.

I. De Gnomen.


Nains monstrueux, noirs de poudre et de cendre. 
V. Hugo. 



Daer staen zy, trots en pal, die hemelhooge bergen, 
Langs de oevers van den Rhyn; zy beuken met hun top, 
De vlotte wolken door als om de Goôn te tergen; 
En tarten met hun' voet het woên van 't geeslend zop. 
 
Als zoo veel reuzen die vereend ten kamp getogen, 
En slagreê naest elkaêr in zware drommen staen; 
Zoo heffen zy hun schoft en breede kruin ten hoogen; 
Bespotten eeuw en tyd, en lagchen met de orkaen. 
 
Hecht is hun bovenkleed waerop de bliksems stompen, 
Door de oudheid saêmgevoegd uit vuersteen en graniet; 
Hol is de wyde balg dier vormelooze klompen, 
Die onder 't stroombed heen naer 't hart der aerde schiet. 
 
Zoek naer den ingang niet dier hellediepe holen, 
De myndwarg weet hem slechts, en stort er zich in af; 

{==135==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daer zitten gnoom en elf en aerdgeest in verscholen, 
Dáér waer nooit zonnestrael den minsten schemer gaf. 
 
Daer bergen 
De dwergen 
Zich in voor de zon; 
En winnen 
Langs binnen 
Van Aken naer Bonn. 
 
Daer booren 
Hun sporen 
Het ruim op de koord; 
Daer ylen 
Ze als pylen 
Langs henen en voort. 
 
Daer woonen 
En troonen 
Kabauter en gnoom: 
Daer leven 
Ze en kleven 
Ze aen wetten en toom: 
 
Vereeren 
Hun heeren 
Naer regel en regt, 
En vreezen 
Een wezen 
By offer en plegt. 
 
Zy slaven 
En graven 
De heuvelen hol; 
Zy tasten 
Er kasten 
En emmeren vol. 
 
Dan sluipen 
En kruipen 
Zy 's nachts uit de myn. 

{==136==} {>>pagina-aanduiding<<}

En smakken 
Hun pakken 
In 't diep van den Rhyn. 
 
Zy keeren 
In heiren 
Gesloten, weêrom; 
Zy voeren 
En roeren 
Trompetten en trom. 
 
En wekken, 
By 't trekken 
Langs afgrond en top, 
Wel schapen 
En knapen 
En herderen op: 
 
Maer rooven, 
Geen schooven, 
Geen bloemen of gras: 
Ontvoeren 
Den boeren 
Noch klaver noch vlas. 
 
Maer plaegt hen, 
Belaegt hen 
Soms ridder of heer; 
Die boet het, 
En doet het 
Geen andermael meer; 
 
Hem komen 
De gnomen 
Langs onder om wraek, 
Trots wachten, 
En grachten 
En wering en waek. 
 
Zy schaven 
En graven 
Met schop en houweel, 

{==137==} {>>pagina-aanduiding<<}

En booren 
Naer voren, 
Tot onder 't kasteel; 
 
Verdringen 
En wringen 
En beuken het vlot, 
En wachten 
En trachten 
Na 't zinken van 't slot; 
 
En schallen 
Dan allen, 
Wanneer het met dof 
Gedonder 
Naer onder 
Gaet storten tot stof. 
 
Miljoenen 
Legioenen 
Doorwriemelen de aerd, 
Bewassen 
Als dassen, 
Met knevel en baerd. 
 
Min bloedig 
Maer moedig 
Als menig Kozak 
Doortrekken 
Zy vlekken 
Valeijen en vlak. 
 
Geen stouter 
Geklauter, 
Dan, wen zy bestaen 
Te klimmen 
By 't glimmen 
Der vlottende maen, 
 
Op bergen, 
Door dwergen 

{==138==} {>>pagina-aanduiding<<}

En vogels alleen 
Bestegen, 
Langs wegen 
Door nevelen heen. 
 
Dáér booren 
Hun sporen 
Naer 's aerderyks kolk; 
Dáér woont het 
En troont het 
Kabauteren volk. 
 
Dáér bergen 
De dwergen 
Zich weg over dag, 
Daer komen 
De gnomen, 
En 't aerdgeestenslach, 
 
Hun krochten ontslopen, 
De bergen doorloopen 
By nachtelyk weer; 
En ploffen en dalen 
Er joelend, by 't stralen 
Des dageraeds neêr. 



II. Graef Sibo.


‘O châtelain, dit-il, ne soyez insensible; 
‘Ouvrez-moi, je suis vieux, et la nuit est terrible. 
‘La forêt craque au loin sous le poids des glaçons. 
Jean Reboul. 



't Was nacht, het weêr was schriklyk wild, 
De regens plasten neêr; 
De bliksems vlogen door de lucht, 
En dansten over 't meer. 

{==139==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vervaerlyk schoof het wolkgevlot 
Den starrenhemel digt; 
En aeklig greinsde vrouw natuer 
Den mensch in 't aengezigt. 
 
En donderslag op donderslag, 
Doordreunde veld en woud; 
Het vee lag bevend in den stal, 
De wolven in het hout. 
 
En klotsend hief de volle sloot 
Heur brabbig nat omhoog; 
Als huilend floot de wervelwind 
Die door de vlakte vloog. 
 
En raetrend liep het stroomend nat 
Langs dak en torengoot, 
By 't daevren van den waterval 
Die breeder neder schoot. 
 
Graef Sibo zat aen 't vensterglas 
Van zyn berucht kasteel, 
Te luistren hoe de rukwind floot 
Langs hoeksteen en kanteel. 
 
Daer hoort hy eensklaps een gegil; 
Men klopt aen de eiken poort. 
Graef Sibo luisterde, en 't gekryt, 
Het bang gekryt gaet voort. 
 
Hy hult zich in zyn nachtgewaed, 
Begeeft zich op 't balkon, 
En leent het oor aen 't noodgeschrei 
Nog eens, zoo goed hy kon. 
 
‘Graef Sibo! klonk het: ‘sta toch op! 
Myn gryze kop 
Druipt van het nat 
Dat nederspat; 
Gelyk in 't dal 

{==140==} {>>pagina-aanduiding<<}

De waterval 
Zyn stralen schiet 
Zoo stort en giet, 
De regenvlaeg 
Zich naer omlaeg. 
Ik lek en druip, 
En wring en kruip 
Van koude in een. 
Waer moet ik heen? 
Graef Sibo! ach! 
De donderslag 
Valt voor myn schreên. 
Waer moet ik heên? 
Van top tot teen 
Trilt my het lyf. 
Myn bloed wordt styf, 
Myn kracht vergaet; 
Myn polsaêr slaet 
Met flauwer slag, 
Ach, Sibo! ach!’ 
 
‘De lucht is digt, 
Wie leidt in licht 
Myn schreden voor? 
En weg en spoor 
Zyn overstroomd; 
En 't hoog geboomt' 
Aen stuk gekloofd, 
Kraekt op myn hoofd. 
Ik loop myn kruin, 
Op 't rotsig duin 
Welligt aen gruis; 
En 't hol geruis 
Der lekke sluis 
Klinkt naer en bang. 
Myn weg is lang, 
Myn kronklend pad 
Is week en glad... 
De wind huilt voort 
Door heel het oord... 

{==141==} {>>pagina-aanduiding<<}

De donder knalt, 
De Bliksem valt 
En zengt myn ouden gryzen kop... 
Graef Sibo! doe in Godsnaem op!’ 
 
En Sibo zag den myndwerg staen, 
Hy riep als toornig uit: 
‘Wat komt gy uit uw bergkloof hier, 
Gy kleine looze guit? 
 
Maek u van voor de slotpoort weg, 
Of 'k laet de honden los; 
Ga, zoek by onty en by nacht, 
Een schuilplaets in het bosch. 
 
Wat loopt gy uit uw mergelgrot 
Door zulke vlagen voort? 
Ga henen, berggeest, staek uw klacht, 
En pak u van de poort! 
 
Ik doe soms voor een ridder op, 
Doch heb in u geen zin.’ 
En Sibo trok 't omsluijerd hoofd 
De breede kruisraem in. 
 
Maer lastrend schoot de berggeest uit, 
Op eens in vlam en vuer: 
‘Hoe? Gy vervloekte gryze hond! 
Dit feit betaelt gy duer.’ 
 
Hy klauterde de ketting op 
Die langs de valbrug liep; 
Hy staerde op Sibo 's nachtvertrek, 
En vloekte op nieuw, en riep: 
 
‘Dit wreek ik u, verwate schelm, 
Myn wraek treffe u het hoofd, 
Zoo waer het licht der heldre zon 
Het starrenheir verdooft. 
 

{==142==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op morgen, zy myn wraek voldaen, 
Dit zweer ik by myn baerd; 
Dit zweer ik by de mergelmyn, 
By 't ingewand der aerd!’ 
 
En knagend op zyn scherp gebit, 
Doorliep hy bui en vlaeg; 
De koude drong hem door het lyf, 
De regen door zyn kraeg. 




III. De Wraek.


Op! op! ontwaekt! te wapen! op. 
Wat harten heeft en handen. 
Tollens. 



De berggeest was 
Langs poel en plas, 
Naer zyne krocht gedrongen; 
Hy trok aen een metalen schel 
En duizend dwergen kwamen snel 
Hun schuilhoek uitgesprongen. 
 
Zy bogen straks 
Met schop en aks, 
Voor hun gebieder neder; 
Zy namen hem zyn mantel af 
Zyn heupriem en zyn eiken staf, 
En vloekten op het weder. 
 
Hy trad vooruit, 
En scheeuwde luid: 
‘Komt hier, getrouwe dwergen! 
Die in den balg der rotsen huist, 

{==143==} {>>pagina-aanduiding<<}

Of stuivend door de leigroef kruist 
En nestelt om de bergen. 
 
Hoor, kroost der aerd! 
Myn gryze baerd, 
Myn achtbre blonde lokken, 
Zyn van den bliksem los gekleurd, 
En door den rukwind uitgescheurd, 
En van het nat doortrokken. 
 
De graef van 't slot 
Heeft my bespot; 
Ik kwam hem schuilplaets vragen, 
By middernacht in 't yslyk weêr, 
En hy zag honend op my neêr.... 
Dat zal hy zich beklagen! - 
 
Dat zal hy!’ sprak 
De drom, en stak 
Houweel en pook ten hoogen; 
En huppelde by wild gedruis, 
Met grove fakkels van harpuis. 
Door de onderaerdsche bogen. 
 
‘Wy zullen hem,’ 
Zoo klonk hun stem, 
‘Van 't aerdryk doen verdwynen; 
Zyn burgslot zinkt met man en muis 
In 's aerdryks diepsten kolk tot gruis. 
Wy gaen het ondermynen! - 
 
Neen!’ sprak hun heer: 
‘Ik plaeg hem meer. 
Eerst droog ik myne leden, 
Maer aenstonds als de storm bedaert, 
En weêr en wind is opgeklaerd, 
Dan volgt gy myne schreden. - 
 
Het zy zoo!’ riep 
Men uit, en liep 
Door Kedrich's ruime kolken; 

{==144==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy kropen langs den koepel op, 
En stonden op zyn hoogen top, 
En zagen naer de wolken. 
 
De storm was heen 
De zonne scheen 
Al flauwtjes aen de kimmen; 
't Gestarnte week voor heuren glans, 
En dra begon weêr de oostertrans 
Van 't koestrend vuer te glimmen. 
 
't Werd eindlyk dag; 
By ratelslag 
En klank van tromp en horen, 
Zag men zoo ver men staren mogt, 
En gnoom en dwarg uit hol en krocht, 
In drift te voorschyn booren. 
 
Het meer stond hoog, 
Maer 't veld was droog, 
De regenlucht verdwenen: 
En, als een wespenleger, snelt 
Het dwergenheir langs haeg en veld, 
Naer Sibo's boomgaerd henen. 
 
Een schaper had 
Hen langs zyn pad, 
By horden voort zien snellen; 
Doch, durfde er aen gebuer noch maet, 
Tot wering van geweld en haet, 
Geen woordje van vertellen. 
 
En van omhoog 
Hield hy het oog 
Geheim op hen geslagen; 
Hy school zich achter 't loof in 't gras, 
En zag toen dat men bezig was, 
Graef Sibo te belagen. 





{==145==} {>>pagina-aanduiding<<}

IV. Garlinde.


Bevallig als Dioon, 
Met Rubens kleuren afgebeeld, 
Maar dan nog eens zoo schoon. 
Bilderdyk. 



't Was morgen. De lucht was weêr helder en klaer; 
Men werd in de vlakte geen windje gewaer, 
De vyver liep over, de stroom was wel hoog, 
Maer grasplein en heuvel en omtrek was droog. 
 
Graef Sibo ontwaekte, en hy ging naer zyn kind, 
Garlinde, zoo teêr van heur vader bemind; 
Garlinde was de eenige spruit van den graef, 
Een meisje zoo jong, en zoo schoon en zoo braef. 
 
‘Myn dochter, myn telgje!’ sprak Sibo haer aen: 
‘Het weêr is zoo koel om den tuin in te gaen. 
Gy ligt nog zoo slaepziek in 't koesterend bed, 
Of heeft u het stormen den sluimer belet?’ 
 
Het meisje sprong op en zy tooide heur hair; 
De graef bragt het keurs en heur zyden samaer. 
Zy las voor een kruisbeeld heur morgengebeên, 
En trok dan met Sibo al huppelend heen. 
 
De blonde Garlinde had zeventien jaer, 
En magtige ridders ontvlamden voor haer; 
Heur vader slechts minde zy hartig en teêr; 
Heur moeder, helaes! was al lang by den Heer. 
 
Zij minde de bloemen in 't opene veld, 
En 't beekje dat bevend den heuvel ontsneld, 

{==146==} {>>pagina-aanduiding<<}

Met lieflyk gemurmel de weiden doorkloof, 
En 't suisende windjen in 't lispelend loof. 
 
Zy hupte door 't veld als een lam zoo gedwee, 
Zoo ligt als een pluim en zoo vlug als een reê; 
Vervolgde de vlinders langs paden en laen, 
Of rustte vermoeid in het lommer der blaên. 
 
‘Garlinde, myn meisje!’ riep Sibo tot haer, 
‘Het weêr wordt zoo heet en de lucht is zoo zwaer; 
Kom rust hier naest my wat in 't lommerig riet, 
By 't kabblende beekje dat flikkerend vliedt. 
 
Wat snelt gy en loopt gy en slaeft gy u af? 
Wat zweeft gy en zwaeit gy zoo driftig en straf? 
De vlinders zijn ligter en vlugger dan gy, 
Kom hier toch, en zit wat, en rust aen myn zy'!’ 
 
En de oude stond op uit zyn looverprieel, 
Hy hield van het meisje zoo hartelyk veel: 
Hy zocht haer, en riep haer, het meisje bleef doof, 
En 't zefiertje lispte hem toe door het loof. 
 
De graef wacht haer op, hy verliest zyn geduld, 
Zyn boezem wordt spoedig met angsten vervuld; 
De zon was reeds hoog en het middaguer sloeg, 
Toen 't hart van den grysaerd van achterdocht joeg. 
 
Nu daelde de zon en het schemerde al flauw; 
Het huis van den graef was vol wee en vol rouw; 
En paedjes en knechten en jager en hond, 
't Liep al om Garlinde te vinden, in 't rond. 
 
De nachtschimmen dreven het aerderyk om, 
Helaes! en het meisje was nog niet weêrom; 
En Sibo, aen de yslykste foltring ten deel, 
Zat troostloos te weenen op 't eenzaem kasteel. 
 
Nu keerden de paedjes met droevig gelaet, 
Zy hadden door mist en door nevel gebaed; 
En uren in 't ronde gezocht en gevraegd, 
Maer niemand ontdekte het spoor van de maegd. 
 

{==147==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dan keerden de knechten met treurig gezigt, 
De blikken weemoedig ter aerde gerigt; 
Zy kwamen de bergen uit bleek van de kou, 
En waren doortrokken van nevel en dauw. 
 
Daer keerde de jager terug uit het veld, 
En staerde op den graef zoo bedrukt en ontsteld. 
Hy had tot in 't diepste der bosschen geboord 
En nergens een woord van Garlinde gehoord. 
 
De grysaerd hief smeekend de blikken tot God; 
Het wrong hem zoo bang in den zwellenden strot, 
Er liep hem een traen over 't bevend gelaet: 
‘Waer!’ riep hy ‘waer vindt ik vertroosting en raed! 
 
Ach, ware ik alleen van heur lot onderrigt! 
Dit is my het bangst en verpletterendst wigt. 
O God in den hemel! wat yslyk verdriet, 
Wat rampspoed vergiftigt myn ouderdom niet!’ 
 
De zon was weêr boven de kim van het oost, 
Daer zat hy nog slaeploos en kreet om zyn kroost; 
En plegtig belooft hy de juffer tot vrouw, 
Aen hem, die haer vinden en weêrhalen zou. 




V. Ruthelm.


Sie schwangen sich auf's Ross. 
Und bald lag hinter ihnen 
Das halb verwais'te Schloss, 
Das Nibelungenlied. 



Er trokken honderd ridders uit, 
Om 't meisje te achterhalen; 
Geen afstand die hun inzigt stuit; 
De honderd ridders trokken uit 
Langs heuvelen en dalen. 
 

{==148==} {>>pagina-aanduiding<<}

Geen holen bleven onbezocht, 
Geen bergen onbestegen; 
Zy daelden in spelonk en krocht, 
Geen holen bleven onbezocht, 
Hoe wild hoe wyd gelegen. 
 
Want allen minden 't meisje zeer 
Met hart en ziel en zinnen; 
Er woonde in 't rond geen schooner meer; 
Ja, allen minden 't meisje zeer, 
En allen wilden 't winnen. 
 
Maer hoe men zocht, 't was al om niet, 
Langs Rhyn en Moezel zoomen; 
En kuil en kolken afgespied, 
En rond gezocht, 't was al om niet; 
De maegd werd niet vernomen. 
 
‘Heeft haer een heerschap opgeligt 
Uit omgelegen landen! 
Kom, zoeken wij in slot en sticht; 
Heeft haer een heerschap opgeligt, 
Wy halen ze uit zijn handen! 
 
Heeft haer de reus van 't zwarte woud 
Verschalkt en meêgedragen! 
Komt dan te viervoet er op los; 
Heeft haer de reus van 't zwarte bosch 
Hy vall' voor onze slagen! 
 
Of smoorde zy in 't Rhyner nat 
Het lieve jeugdig leven! 
Ontving de stroom dien edelen schat! 
Is zy gesmoord in 't Rhyner nat, 
Waer kwam heur lyk gedreven? 
 
Of zucht zy in een boetgesticht 
In 't hairenkleed geregen? 
Neen, dan herzien wy haer niet ligt! 
Ach! zucht zy in een boetgesticht, 
Hoe haer dan weêrgekregen? 
 

{==149==} {>>pagina-aanduiding<<}

Komt! aen den Viersprong, dezen nacht, 
By 't kwakend sabath zingen, 
Bevelen wy 't der heksen magt - 
Ja, aen den Viersprong dezen nacht, 
Gaen wy 't geheim ontwringen.’ 
 
't Was al om niet, waerheên men zocht, 
Langs Rhyn en moezel streken; 
De Ridders keerden van hun togt 
Daer 't al om niet was wat men zocht; 
Het meisje bleef versteken. 
 
Maer, Ruthelm, om zyn moed vermaerd, 
In eere en krygsbedryven, 
Zwoer by zyn onbesproken zwaerd, 
Voorlang alom met roem vermaerd, 
Zyn woord getrouw te blyven. 
 
Hy wilde of zou naer huis niet heên, 
Voor hy haer op mogt sporen; 
Al zocht hy jaren achter een, 
Hy wilde of zou naer huis niet heên 
Dan met zyn uitverkoren. 
 
Hy dwaelde eens door een woesteny, 
En zie, daer zat een herder 
Die zei hem: ‘Heer, ga niet voorby, 
Wat wilt ge in deze woesteny? 
Gy kunt geen voetstap verder.’ 
 
Hy sprak. ‘Ik zoek myn jonkvrouw op 
Langs alle vier de winden; 
Langs wildernis en heuveltop 
Zoek ik graef Sibo's dochter op 
En wil ze wedervinden. - 
 
Graef Sibo's dochter, eedle heer, 
Ik hoefde liefst te zwygen, 
Ik vrees de dwergen al te zeer; 
Maer Sibo's dochter, eedle heer, 
Zult gy langs daer nooit krygen! - 
 

{==150==} {>>pagina-aanduiding<<}

o Grysaerd! by uw rimplig hoofd, 
Wat weet gy van Garlinde?... 
Zeg op! wie heeft die maegd geroofd? 
Spreek, grysaerd, by uw rimplig hoofd, 
Dat ik haer wedervinde! - 
 
Dael ginds in 't lage Wisperdal, 
Zoo gy het kunt gelooven; 
Daer ryst de Kedrich hoog van stal, 
Ontzaglyk uit het Wisperdal; 
Sla dan den blik naer boven. 
 
Dáér wordt het voorwerp uwer min, 
Bewaekt door duizend gnomen; 
En dacht gy nog zoo vast van zin, 
Van by het voorwerp uwer min 
Door magt of list te komen; 
 
Alleen de dwerg, de dwerg alleen 
Kan zyne kruin genaken: 
Zy voerden er uw jonkvrouw heên, 
Het onweêr en de dwerg alleen 
Mag daer zyn standplaets maken. 
 
Ze ontvoerden haer uit Sibo's tuin, 
En zonder mededoogen, 
Droeg men haer op de bolle kruin; 
Ze ontvoerden haer aen Sibo's tuin 
Dit zag ik voor myn oogen.’ 
 
En Ruthelm zei noch neen, noch ja, 
Reed als de bliksem henen; 
De schaper zag hem vragend na, 
Doch, hy was zonder neen of ja 
In 't Wisperdal verdwenen. 
 
Daer hief zich de ongenaekbre kruin 
Met majesteit ten hemel, 
Trots op heur flanken van arduin; 
Daer zag hy op de hooge kruin 
Een wriemelend gewemel; 
 

{==151==} {>>pagina-aanduiding<<}

En ook, de vormen eener vrouw.... 
‘De hemel zy geprezen! 
Ik ben aen 't eind van allen rouw!’ 
Dus riep hy ‘Ja, ik zie een vrouw, 
Dit moet Garlinde wezen.’ 
 
Nu schoot hy uit in drift en gloed, 
Zyn blydschap had geen palen; 
Hy zwoer van haer op staenden voet, 
Zoo was zyn hart in drift en gloed, 
De bergkruin af te halen. 
 
‘Ho, holla!’ riep een myndwerg uit, 
‘Wat, heerschap! zoudt gy meenen?’ 
Daer keerde hy zich naer 't geluid: 
‘Ho, holla!’ riep de myndwerg uit, 
En was op eens verdwenen. 




VI De Stortvlaeg.


Il nous menace. 
O compagnons, 
Dans cette place 
Ou nous régnons! 
La Esmeralda. 



De ridder kwam des morgens weêr, 
En bragt met zich een talryk heir, 
Van lieden uit die streken; 
Voorzien van moker en houweel, 
Om in des bergs benedendeel 
Een opening te breken. 
 
Hoe zwaer die taek aen ieder scheen, 
Hy ondernam haer ligt alléén, 
Om tot zyn doel te raken.. 
Hy ging hen allen vlytig voor, 

{==152==} {>>pagina-aanduiding<<}

En brak het eerst de bergkorst door 
Om een begin te maken. 
 
De moker viel met dof geluid, 
De koevoet wrong de bonken uit, 
En de echo kaetste 't kloppen 
En 't scharren van houweel en spâ 
In de omgelegen vlakte na, 
Tot op de heuvel toppen. 
 
En Ruthelm zag met blyde ziel, 
Hoe klomp en schelf den romp ontviel; 
Hoe de ingang dieper boorde, 
En hoe het uit de wyde kloof 
Van 't hakken en 't rammeijen stoof, 
Dat niemand zag noch hoorde. 
 
Reeds droomde hy zich op den top: 
Hy klom een ruigen heuvel op, 
En, fier gelyk een ceder, 
Hield hy de stofwolk daer in 't oog, 
Of zag eens vrolyk naer omhoog, 
En zong, zoo zacht als teder: 
 
LIED. 
 
Wie voert myn hart met fel geklop, 
De kruin van kedrich's heuvel op 
Uit deze woesteny? 
o Garlinde 
Myne beminde, 
Gy! gy! gy! 
 
Al die u zochten keerden weêr. 
Wie minde er u als ik, zoo teêr, 
Van heel den riddrendrom? 
o Garlinde 
Myne beminde, 
Kom! kom! kom! 
 
Kom, oorsprong van myn aerdsch geluk! 
Gy kunt myn harteleed en druk 

{==153==} {>>pagina-aanduiding<<}

Verenglen door één lach. 
o Garlinde! 
Myne beminde, 
Ach! ach! ach! 
 
Maer nauwlyks was het liedjen uit, 
Of eensklaps doet een fel geluid, 
Den heelen omtrek beven; 
En dondrend wordt er van de kruin, 
Een bui van krytsteen en arduin, 
Op 't werkvolk neêrgedreven, 
 
Zy vluchten heen, zy stomplen voort; 
Een deel verpletterd en versmoord 
Lag onder 't gruis te sterven. 
Een tweede stortvlaeg viel weldra, 
Een derde joeg de vlugters na 
Die weken voor de scherven. 
 
En, toen het al verstoven was, 
Zag Ruthelm 't wreede dwergenras 
Omhoog van vreugde tieren; 
En jubelend, zoo veel het mogt, 
Met pauk en speeken naer de locht 
Ontziend in 't ronde zwieren. 
 
Droefgeestig zeeg hy op den grond, 
Te diep in 't minnend hart gewond; 
Te laeg, te snood bedrogen. 
Hy zag nog eens den bergtop aen. 
En smolt dan weg in bang getraen, 
De handen voor zyn oogen. 
 
Daer hoort hy iemand achter hem. 
‘Ho, holla!’ klonk eene doffe stem, 
Als kwam zy uit de steenen; 
En fluks verschynt een kleine gnoom, 
Van achter een gevelden boom. 
En zag den ridder weenen. 
 
‘Zeg, heerschap!’ sprak hy, heel beleefd: 
‘Gy lydt en weent en snikt en beeft, - 

{==154==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wat is u wedervaren? 
Waer schuilt de wond, waer zit de pyn? 
Ik kan u mooglyk dienstig zyn 
In velerlei bezwaren. - 
 
Vermeetle!’ riep de ridder uit: 
‘Vermeetle! kleine helsche guit! 
Gy trapt my op het harte. 
Verlos myn jonkvrouw uit den strik, 
Dan helpt gy in een oogenblik 
Myn ongeneesbre smarte. - 
 
By Kedrich's kolk! daer hebt gy 't nu... 
En is de graef nog even schuw 
Van iemand te vernachten, 
Die 's avonds als het onweêr gromt 
Om eene schuilplaets bidden komt? 
Zoo'n straf stond hy te wachten. 
 
Al wie de erbergzaemheid bespot, 
Verdient nog yselyker lot 
Dan hem is wedervaren. 
Maer kom, gy schynt een moedig held, 
Uw naem wordt nog met lof vermeld 
By de onderaerdsche scharen. 
 
Ons heugt hoe Ruthelm's voorgeslacht, 
Soms heele drommen heeft vernacht 
Van afgedwaelde dwergen, 
Verrast door storm of yslyk weêr; 
Dit heugt het talloos dwergen heir, 
Zoo in als op de bergen. 
 
Zie, als ge in moed uw oudren lykt, 
En voor geen schyngevaren wykt, 
Dan zult gy 't meisje naedren: 
Dan breng ik u den breeden kop, 
Van d'onbeklimbren Kedrich op, 
Uit achting voor uw vaedren. 
 
Verberg myn voorgenomen plan, 
Er weet' geen mensch hier onder van, 

{==155==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hier onder noch hier boven.... 
Nu, ga, eer iemand iets vermoed, 
En keer, zoo dra de morgengloed 
De starren zal verdooven.’ 
 
De ridder stak met bly geluid, 
De beide palmen naer hem uit; 
De berggeest snelde henen, 
Gelyk een zwaluw in zyn vaert; 
En was op een twee drie in de aerd, 
Aen 's ridders blik verdwenen, 




VII. De Ladder.


Wir haben 's vollendet 
Der Bau ist geendet. 
Das Werk, das schreckliche, ist getha[n] 
Th. Korner. 



't Is nacht, en de schimmen, 
Verdwynen voor 't glimmen, 
Der maen, die de kimmen 
Met luister betrekt. 
En dwergen en gnomen 
Verschynen en komen 
Uit krochten en boomen; 
Het dal is bedekt. 
 
Zy zoeken en vragen 
Aen vrienden en magen; 
‘Wat is er te wagen! 
Wat haestig bestel!’ 
Zy staen in gedachten 
Verzonken, en wachten 
By heuvel en grachten, 
Op nader bevel. 
 

{==156==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hun hoofdman verschenen, 
Heft zich op de teenen; 
Ziet rondom zich henen, 
Om hoog en om neêr. 
Hy wenkt, en de kringen 
Versmelten, verdringen, 
Omgeven, omringen 
Hun vorst en hun heer. 
 
Toen sprak hy: - ‘o vromen! 
Kabauters en gnomen, 
Die schrikken noch schroomen, 
Noch aerzelen kunt: 
'k Beveel u, myn knechten, 
Een ladder te vlechten 
Te rigten en 't hechten 
Aen Kederichs punt. 
 
Dat men van beneden, 
Met rustige schreden 
Naer boven kan treden, 
En weêr naer omlaeg. 
Zoekt om, als de brakken! 
Begeeft u aen 't hakken, 
Om twygen en takken, 
Uit kant en uit haeg! 
 
Wilt alles verzorgen 
In 't stil en verborgen, 
En maekt vóór den morgen 
Het alles nog klaer - 
Hy zweeg, en zy trokken 
Als stuivende vlokken, 
Om sporten en stokken, 
Langs hier en langs daer. 
 
Zy zochten en vonden, 
En roofden en schonden, 
En pakten en bonden 
In bosch en in gaerd; 
Zy keerden beladen, 

{==157==} {>>pagina-aanduiding<<}

Met takken en blâden, 
Langs digtere paden 
Naer 't heuvelgevaert. 
 
Daer smeten en tastten 
Zy wissen en masten, 
En knoopten en pasten 
Aen sporten en boom; 
Zy klommen en daelden, 
En kwamen en haelden, 
En de echo's herhaelden 
't Op heuvel en stroom. 
 
Zy palmen en vieren, 
En klautren en zwieren 
Door een als de mieren, 
Zoo vlug en zoo zwak; 
Zy ryzen en schieten, 
Met scheuten en sprieten. 
Met biezen en rieten, 
Met wortel en tak. 
 
Zy breken en maken 
En knoopen en haken, 
En klimmen en raken 
Al meer by den top; 
Zy hangen en warren 
Aen teenen en sparren, 
En klaevren en scharren 
Er eindelyk op. 
 
Daer rees zy ten hoogen, 
Naer binnen gebogen, 
Door 't windje bewogen 
Dat aenhoudend blies; 
Daer hing ze verheven, 
In 't maenlicht te beven, 
De ladder, geweven 
Uit wortel en bies. 
 
Nu kwamen ze in hoopen, 
Te zamen geloopen, 

{==158==} {>>pagina-aanduiding<<}

Naer boven gekroopen, 
Beproefden hun werk; 
Zy blikten eens neder, 
En slingerden weder, 
Zoo ligt als een veder 
Terug uit het zwerk. 
 
En, toen ze als verslagen, 
Het schemerig dagen, 
Des morgenlichts zagen, 
Dat gloeijender steeg; 
Verdwenen ze op 't brommen, 
Van pauken en trommen, 
In heiren en drommen. 
Het dal was weêr leêg. 




VIII. De Trouw.


O Brâutigain, welch' eine braut. 
Wird demen arm' zur Beute? 
Burger 



De morgen deed maer even aen de kimmen, 
Zyn eersten strael met zachte scheemring klimmen, 
Toen Ruthelm zich in 't zwygend dal bevond, 
Waer hem de gnoom reeds op te wachten stond. 
Verbaesdheid had hem heel de ziel bevangen, 
Zoodra hy daer de ladder had zien hangen, 
Van Kedrich's top tot in het lage dal. 
De berggeest sprak: ‘Zie daer, wat ik beval, 
O ridder! om uw liefste u te beschikken. 
Geen schyngevaer mag heden u verschrikken; 
Klim moedig op! en toon eens dat de moed, 
Van uw geslacht nog omloopt met uw bloed. 
Ginds zit uw bruid, zoo lang zoo droef te smachten 
Op uitkomst, die zy heden mag verwachten. 
Geen boevenhand heeft haer noch aengeraekt; 
Zy werd gediend, verzorgd, en slechts bewaekt 

{==159==} {>>pagina-aanduiding<<}

Om Sibo's feit en guitentrek te wreken.’ 
De regterhand ten hoogen opgesteken, 
Wees hy met de andre hem de ladder aen, 
De ridder steeg. Maer, halfwegs opgegaen, 
Begon zyn blik hem in het hoofd te draeijen. 
De wind stak op en bleef aenhoudend waeijen, 
En zweepte met het hangende gescheer, 
Den bergrug langs en weder door de sfeer. 
Hy dorst in eens geen sport meer hooger klautren. 
Hy vloekte 't weêr, de timmring, de kabautren, 
En heel het dal met zyn doormynden grond. 
De berggeest die hem na te turen stond, 
Riep schallend uit: ‘o zwakke teelt der riddren! 
Die eens voor niets ter wereld konden siddren. 
Hun braefheid en hun heldenmoed verdween, 
Het heden zwicht voor 't deugdenryk voorheên. 
Niet zonder last, komt men den Kedrich binnen: 
Niet sluimerend is uwe bruid te winnen; 
Een schat als die, wordt zuer en duer betaeld, 
En nimmer dan met lyfsgevaer behaeld. 
Gy voelt geene echte en onuitdoofbre liefde,’ 
De tael des dwergs, die Ruthelm's boezem griefde, 
Schonk hem weêr moed; hy overpeinsde, en bragt 
Al menig leed en onheil, dag en nacht 
Geleden, om haer, kost wat kost, te vinden, 
Voor zynen geest; en hoe gezel en vrinden 
Den moed en hoop verloren; hoe het lot 
Slechts hem verkoor, hem zoo toevallyk tot 
Voor haer geleidde; en kracht en zelfsvertrouwen 
Doorvlamden hem op nieuw; zyn moed ontglom; 
Hy steeg weêr, zag niet afwaerts, en beklom 
De breede kruin. 
Schier aêmloos zeeg hy neder; 
Doch dra, zag hy het hoofd der dwergen weder 
Naest hem: ‘Geluk!’ dus riep hy vrolyk uit: 
‘o Ruthelm, kom, gy krygt uw frissche bruid; 
Ga, voer haer mede, en troost heur gryzen vader, 
En kenn' hy voorts, en deugd en pligten nader. 
Gy hield uw eed, thans eindigt uwe togt; 
Kom, volg my!’ en hy daelde in eene krocht. 
De ridder zonk met hem den heuvel binnen. 

{==160==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wat daegde er daer aen zyn verdwaelde zinnen? 
Geen mergelgroef, geen zwart nog donker oord: 
Een ruim paleis, door pylers onderschoord, 
Met lucht bewerkte en fiks gespannen bogen, 
Die gotisch uitgebyteld, in den hoogen 
Elkandren ondersteunden, ryk besneên 
Met blad en bloem om kruis-en sleutelsteen. 
Hy hoorde een bron er in de verte springen, 
En vogels in de hooge beuken zingen; 
Hy hoorde links en regts, en onder hem, 
Een hol gerucht waer soms een doffe stem 
Doorheên klonk, die door andren weêr vervangen, 
Een mompling onderhield in hol en gangen. 
Hy bleef beangst den berggeest digt op zy, 
En volgde hem door gang en gaendery. 
De gnoom hield stil; de roephoorn opgesteken 
Gaf hy een cein. De weêrgalm die het teeken 
Tot zevenmael herhaelde luid en lang, 
Klonk akelig door welf en hollen gang. 
En op een wenk, als vielen zy van boven, 
Kwam gnoom en elf dienstwillig aen gestoven; 
Zy bogen zich schier tot de voeten neêr, 
En vroegen vaerdig: ‘wat gebiedt gy, heer? 
Ga heên’ beval hy ‘wilt Garlinde hier geleiden, 
Dat eenigen van u een paerd bereiden, 
Een gladden hengst, gezadeld en getoomd.’ 
 
Daer trad Garlinde uit een vertrek, beschroomd 
En aengedaen den jongen ridder tegen. 
Eerst scheen zy in verwondring 't overwegen, 
Of zy nog wel een voetstap naedren zou. 
Toen zei het hoofd der dwergen. ‘Kind, uw rouw 
Heeft uit! treed toe, gy krygt de vryheid weder, 
Dees brave borst bemint u trouw en teder; 
Hy is de telg van vroom en edel bloed, 
In riddereer en deugden opgevoed; 
Uw losprys hebt ge aen zynen moed te wyten. 
Smelt ziel in ziel, en wilt uw dagen slyten, 
In echt geluk. Viert steeds de erbergzaemheid, 
En 't dierst genot blyft eeuwig u bereid!’ 

{==161==} {>>pagina-aanduiding<<}

De jongeling zich zelven schier te buiten, 
Kon zynen dank naer waerde en eisch niet uiten; 
Hy boog zich driemael neder voor den gnoom, 
En trad zyn schoone toe. Zy, door dien droom 
Begocheld, dorst geen enklen oogslag wagen, 
Maer bleef als wezenloos heur vingren gade slagen, 
Die, met de franjen van heur sluijertros 
Vast wentelden; en eene vuerge blos 
Betrok heur koon. Hun beider oogen spraken 
Wat uit hun mond niet willig los kon raken 
En beider ziel begreep de tael van 't hart, 
Verwonnen door de teêrste liefdesmart. 
Een klepper ryk getooid, door gouden toomen 
Gedwongen, en ter plaetse door twee gnomen 
Gebragt, werd aen het jeugdig jonge paer 
Vereerd; zy stegen op, en naest elkaêr 
Gezeten, sloeg de bruid heur blanke handen 
Hem om de heup. Men bragt door beuk en panden 
Het hunkrend paerd, fier op zoo'n schoone vracht, 
Een donkre pyp in, waerde digtste nacht 
In heerschte, en na een eind wegs onder de aerde 
In 't donkere gespoord te hebben, klaerde 
Het duister op; daer opent zich de myn; 
Daer loopt een weg in kronkels langs den Rhyn, 
En in 't verschiet is Sibo's burg gelegen, 
De myndwerg groet hun nogmaels goedig tegen, 
En trapplend schiet de klepper in galop, 
De slingerbaen naer 's graven wooning op. 


EINDE.




{==162==} {>>pagina-aanduiding<<}

Aenmerking.

By het afschryven van dezen bundel, veroorlof ik my de volgende aenmerkingen te maken, eensdeels om, (zoo als meester Van Lennep zich uitdrukt,) het houd den dief! te voorkomen; en ook om dat ik myne eigene scheppingen aen ieders oordeel en onderzoek wil bloot leggen.
Buiten de vertalingen die zich tusschen de stukken bevinden, zyn er eenigen die op geschrevene legenden en mondelingsche overlevering bewerkt zyn; zoo als Hutto, de Drakenrots en de Duivels ladder. Van de Burggravin van Vergi, bestaet een gedicht in het fransch en een in het vlaemsch, beide uit de XIVe eeuw ons herkomstig, en medegedeeld door jonkheer Ph. Blommaert, in het eerste deel zyner oudvlaemsche gedichten, in 1838 te Gent uitgegeven. De overige mogten die ook met een of ander nieuw of oud uitheemsche gedicht in verband staen, zy zyn my bloot uit het hoofd gevloeit.
Wat ik in de dichterlyke krygstafereelen over Waterloo gezegd heb, mag ook al niet heel en al historisch wezen; ik heb slechts een offer op het altaer der nationaliteit willen plengen, met er de gedachtenis van te herinneren, en den naem van den Antwerpschen held te vereeuwigen; zyn dood wordt door het volk verhaeld zoo als ik het heb voorgesteld. Er is echter eene feil begaen in het schryven van zynen naem door de dubbele e, daer het enkel Van Merlen, is.
Wel is my, betrekkelyk myne vroegere uitgaven, te last gelegd, dat myne tael niet te zuiver was; dat myne uitdrukkingen soms weinige overeenkomst hadden met de wyze van denken van andere dichters en schryvers. Het is moeijelyk voor eenen vlaemschen dichter aen de lastige drooge roêslagen der gramatikasters te ontspringen, en het plaetselyk dialekt heeft dikwyls te veel heerschappy op het oor des volks, dan dat ik, trots Weiland en Sigenbeek, dit of geen woord zou uitschrappen. Ieder schryft zoo als hy kan, doch, drukt zich uit zoo als hy het voelt.

    









{==163==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zamenspraek tusschen Rubens en eenen Burger dezer Stad


{==164==} {>>pagina-aanduiding<<}

De eerste uitgave verscheen in 1843


{==165==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zamenspraek tusschen Rubens en eenen Burger dezer Stad, ter gelegenheid der verplaetsing van het standbeeld op de Groenplaets.


Rubens is ne groote man, 
Daer de reus nie aen en kan; 
Al is dien ne groote vent, 
Rubens is een ander end. 
volksspreuk. 



De geest van Rubens woû zyn standbeeld ook eens zien; 
Hy had in 't hemelryk er al een jaer of tien 
Van hooren spreken, dat zy 't ding aen 't maken gingen; 
En laetst nog van Van Breé, een van zyn volgelingen, 
Die juist, in tusschentyd, tot jammer onzer stad, 
Zyn lyk maer al te vroeg aen 't graf gegeven had. 
Hy was heel curieus, en ging voor twee dry dagen. 
Permissie, als 't kon zyn, aen God den Vader vragen, 
Om alles eens naby te aenschouwen in persoon, 
Om 't Scheld nog eens te zien en zynen ouden woon, 
En 't dankbaer nageslacht, zoo zeer voor hem genegen, 
En hoe 't al met het land gestaen was en gelegen. 
Zyn vraeg had nogal last, doch, zy werd toegestaen. 
Hy zonk van star tot star, en naderde aen de maen. 
Hield er een weinig stil, om nog wat uit te rusten. 
Hy daelde al lager af, en kwam aen Vlaendrens kusten: 
En juist niet ver van 't Scheld, 't was daer dat hy moest zyn. 
Zyn allereerst bezoek was regt naer Burregtplein. 
Hy zei: ‘Waer sta ik nu? ik zie al niemedallen... 
Of ben ik sinds van daegdan van de kraen gevallen? 
Het was zoo toch gezegd dat ik aen 't water stond.’ 
Hy steeg weêr op den wind omhoog, en zag in 't rond, 
Hoe 't al veranderd was, van achter als van voren 

{==166==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy zette zich ter neêr op 't haentje van den toren, 
En zag van daer de stad met welgevallen door, 
Die hy zyn levenstyd tot zyn verblyf verkoor. 
Hy zag, wat nieuwigheên er op twee honderd jaren, 
Er kwamen voor den dag, en reeds begraven waren. 
Hy zag hoe elke straet, veranderd en verfraeid, 
Schier niet meer kenlyk was: hoe 't alles was verdraeid; 
Hy zag geen enkel huis van die de markt omringen, 
Dat nog t' herkennen was, dan dat van Kreg(e)lingen; 
De rest was alles nieuw, 't kon anders niet geschien. 
Maer nu een andermael naer 't standbeeld uitgezien. 
Hy zag de Meir eens af, en andre breede straten, 
En dacht, ik zie het niet, waer is het toch gelaten? 
Hy zag op 't Kerkhof neêr, beneden aen zyn voet, 
En riep: ‘Wel bliksems, zie, dáér pronk ik, zonder hoed! 
Hoe ben ik van de kaei daer zoo op eens gekomen? 
't Was daer in mynen tyd een kerkhof met zyn boomen; 
Nu is 't een wandelplaets met dreven afgeplant. 
Wel kom, 'k wil eens gaen zien, het toont er my plaisant.’ 
Hy steeg dan van omhoog, bezag het beeld ter degen, 
Ging er een afstand van, om 't beter te overwegen, 
En vond het wonder fraei: en dan begreep hy ras, 
Dat hier de vrye kunst nog niet verstorven was 
En dat het Belgenland, hoe klein het ook moog wezen, 
Voor menig reuzenryk in verre niet moet vreezen; 
En nogmaels was hy bly, dat hy der Belgen grond 
Bewoond had, en dat daer zyn graf en standbeeld stond. 
 
Nu was hy ook van zin eens iemand aen te spreken. 
Hy ging zich ongezien by 't pedestael versteken; 
En wachtte daer, tot een bejaerd ordentlyk man, 
Die, op 't gezicht te zien, zoo al wat weten kan, 
Alleen, en by den voet het standbeeld zou beschouwen. 
Want, hy wou iedereen zich zelven niet vertrouwen. 
Een jonge snotbaerd kwam hem zeker niet van pas. 
Een fransche springer nog al minder in dat kas; 
Een kwezelaer, die kon hem ook zeer weinig gelden, 
Die alles hier omlaeg voor ydelheid wil schelden; 
Een schilder even min, want buiten hun talent, 
Weegt somtyds hun geklap nog geenen halven cent. 
Er kwam dan eindlyk een, nog al een mensch tot jaren, 

{==167==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die by het voetstuk trad, en 't eenzaem aen bleef staren; 
Hy had geen knevels, geenen baerd of geen lang hair, 
Hy droeg geen lorignet, hy smoorde geen cigaer; 
Zyn langen effen frak hing hem tot op de teenen - 
‘Ha ha! zei Rubens geest, zie zoo, ik heb er eenen! 
Wel, man, sprak hy hem aen, verschrik niet, daer ik spreek; 
'k Verliet van dezen nacht den hoogen hemelstreek, 
Om myne beeldtenis te aenschouwen met myne oogen, 
Ik was om zoo veel eer tot in de ziel bewogen; 
'k Ben Rubens geest, die hier zyn kunstschool heeft gesticht; 
Voor wien het dankbaer volk die zuil heeft opgericht,’ 
 
De man stond heel ontsteld, en zei ‘Ik ben niet waerdig, 
U aan te schouwen... doch, wat wilt gy, ik ben vaerdig... 
Ik ben uw dienaer, en geheel tot u bereid. - 
Wel, was het antwoord, wat my hier heeft heen geleid, 
Was om met dit geval, ook iemand te ondervragen; 
(Want, vriend, geloof my vry, 't gebeurt niet alle dagen, 
Dat men ons uit het ryk der eeuwigheid laet gaen); 
Hoe het hier met myn school en met haer kunst mag staen! 
Is zy myn naem nog waerd? en is het roemryk streven, 
Naer glorie en naer eer, het volk nog by gebleven? 
Wie heeft er, na myn dood, zoo nog al uitgemunt? - 
Zie daer, o groote man, voor my een moeilyk punt! 
Was 't antwoord ‘Maer zoo veel 't myn al te zwak vermogen 
My toelaet, wil ik 't u wel stellen onder de oogen. 
Zoo goed ten minsten, als een onervaren man, 
Maer, die de kunsten mint, er al van weten kan. 
Er is, na uwe dood, nog geen der kunstenaren, 
Die eens uw fiks penseel heeft weten te evenaren; 
Gy blyft de groote man, nog tot op onzen tyd. 
Nog andren zyn na u, door kunstmin en door vlyt, 
Ten top van eer geraekt, in onderscheiden vakken, 
Maer toch, gy bleeft de boom, en zy alleen de takken. 
Uw glorie klinkt niet slechts hier in ons kleine land, 
Maer heel de wereld door, tot aen het verste strand. 
Wel zoekt de fransche school u somtyds te onderdrukken. 
Maer dat heeft tot nu toe niet eenmael kunnen lukken, 
En onze stad bezit nog veel van uwe hand, 
Dat zy den vreemdling toont, en gy blyft triumfant - 
Maer, viel hem Rubens in, wie zyn in deze dagen, 

{==168==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die, van wiens kunst men zoo het meest al hoort gewagen? - 
Och heer, er zyn er veel, die met het kunstpenseel, 
Hun brood verdienen en al kladdren op 't panneel. 
Onz' stad is opgekropt van schilders en artisten. 
Die aen den olypot hun kostbren tyd verkwisten: 
Want meest al dat gy ziet, met knevels en met baerd, 
Zyn onder 't kunstnaersvlag van uwe school geschaerd! 
De waen die soms misleidt, pakt op geen groote mannen, 
En al die pronkers zyn in myn gedacht geen jannen; 
De goeden blyven schaersch, gelyk het meer geschiedt, 
Maer zoo veel klein gesnor, gelyk men heden ziet, 
Dat is nog nooit gezien; 't is niet om te vertellen: 
't Maekt al dat beenen heeft tableaux en aquarellen; 
De juffers in 't sallet, de damen op haer hof, 
Zy schildren wat men wil, in 't fyn als in het grof. 
't Waer beter dat zy dit eens eindlyk gingen staken. 
Want dat gekrabbel gaet de kunst belachlyk maken. 
Maer, Wappers, Keyser, Leys en Wiertz, en andren meer. 
Die strekken 't vaderland tot onverganklyke eer. 
Die laetste, zeg ik u, 't is zonde van den jongen, 
Die is, naer myn gedacht, u 't digste by gesprongen; 
(Hy is geen mensch van hier, maer van den waelschen kant.) 
En hy en houdt zich noch aen regeltugt noch band, 
Daer kan geen mensch meê om, hy schildert rap en vinnig, 
Doch, hy heeft een manier zoo dwaes en zoo uitzinnig, 
Dat ieder hem beklaegt met al zyn groot talent. 
Dan zyn er my nog wel een dertigtal bekend, 
Waervan ik u den naem eenvoudig kon doen weten; 
Maer 'k kan soms by geval er éénen van vergeten, 
En, dat zou erger zyn, dus, hierom hoû ik my, 
Om beters wil alleen, van hun te noemen, vry. 
De beeldhoukunst, die by ons schilderkunst mag pralen, 
Moet ook voor 's vreemdling werk de vlag niet onderhalen; 
De Cuypersen, die zyn bekend Europa door, 
De Geefsen stappen langs Cannova's roemryk spoor, 
De bouwkunst pronkt hier ook, die maekt hier groote sprongen, 
Voor Berchmans en Durlet, dient ook een lied gezongen; 
Schoon menig nieuw gebouw hier deerlyk is verknoeid, 
Dat heeft de vreemdling hier uit zynen kei gebroeid. 
Voor 't slot, in elke kunst kan men hier mannen vinden, 
Waer van de faem gewaegt langs alle vier de winden - 

{==169==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat doet my regt vermaek, zei Rubens tot den man, 
En 'k was er hier omhoog, wel half verzekerd van, 
Zoo blyft ons volk in kunst en wetenschappen pryken, 
En hoeft het voor geen land ter wereld ooit te wyken. 
Dat neemt het staetsbestuer ook zeker wel in acht, 
En er wordt langs dien kant, zoo wel wat toegebragt, 
Om alles in zyn gang te steunen en te schragen. - 
Ach! zwyg van 't staetsbestuer, waer wilt gy toch naer vragen? 
Was het langs hunnen kant dat men vooruit moest gaen, 
Dan had de vrye kunst al jaren hier gestaen... 
Wel ja, het staetsbestuer! ge zoudt dat moeten weten, 
Dat is op Vlaenderen en Braband fel gebeten; 
Dat is zoo kwaed en dwars, dat hier de kunst herbloeit, 
Dat het al meer en meer ons vaster knoopt en boeit, 
De vreemdling is hier t' huis, de Wael aen 't ministerie. 
En wenscht ons anders niet dan onspoed en miserie 
't Is waer, er wordt een som van jaer tot jaer besteld, 
Ten steun der vrye kunst, een som die nog al telt; 
Maer luister hoe dat gaet: er zyn daer vier vyf mannen, 
Die om de volle beurs met leêge handen spannen; 
Die beurs zie ik voor my, als een pond boter aen, 
En dat van hand tot hand den sirkel rond moet gaen. 
Aen iederen vinger blyft een klein fragmentje kleven, 
En is de boterklomp dan eindlyk rond gegeven, 
Dan weegt hy op zyn lest geen hallefvierdeel meer; 
En met dien overschot, wordt er, och God, och Heer! 
Weêr zoo brutael geleefd; dan geven ze aen den eenen, 
't Zy Wael of vreemdeling, die 't niet verdient met eenen, 
De beurs schier hallef leeg; dan komt de fransquillon, 
Die hun een oogsken pinkt, 't is alles bel et bon; 
En de arme schilders en de schryvers uit dees streken, 
Die worden, voor de grap, wat in de hand gesteken... 
In Vader Willem 's tyd, (hier nam hy zynen hoed, 
Eerbiedig van het hoofd, en boog schier tot den voet). 
‘Dan ging het zoo toch niet, of schoon de menschen kloegen; 
En 't was niet noodig ook dat kunst en kunstnaers vroegen. 
Nu, is ons land verdeeld, hoe klein het anders is: 
Zwyg van het politiek, want dat is deerlyk mis. - 

{==170==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dit spyt my, sprak de geest van Rubens, ik wil hopen, 
Dat al die haspeling wel eens ten eind zal loopen, 
Ons volk was altoos braef, en dapper bovendien; 
't Werd eertyds aen het hof, en by den vorst gezien. 
De vreemdling werd voorheen hier ook zeer goed ontvangen, 
Maer hy mogt in 't geheel ons in den weg niet hangen. 
Elkeen behield het zyne, en 't ging naer ieders zin. - 
 
Elkeen het zyne? och ja, dat is 't, daer zit het in! 
Maer denk eens, men heeft laetst in 't nieuwsblad laten hooren, 
Dat ons Museum haest aen Brussel toe zal hooren.... 
Dan, 'k wou toch wel eens zien wie het hier halen zou! 
Zoo 'n zaek is haest gezegd, al doet men ze niet gauw. 
Ge zoudt een leven zien, daer zou een steentje vliegen; 
Men heeft ons nog zoo vast in 't slaep niet kunnen wiegen. - 
 
Juist, juist, zei Rubens, want dat lykt er toch niet aen, 
En 'k zou myn werk niet graeg hier uit de stad zien gaen. 
Ik span myn vlyt steeds in, en blyf het volk bezielen, 
En zou men zoo op eens myn school dan gaen vernielen? 
Neen, neen: ik zal voortaen hier zeetlen in dees stad; 
En wie den schildersroem van Antwerps school bekladt, 
Zal als een dolle slang op stalen vylen byten, 
En zelfs de tanden uit zyn eigen bakhuis ryten. 
Lacht met dat groot geschreeuw van Brussel en haer klik, 
Het schreeuwen brengt niets voort, dat weet gy zoo als ik. 
 
't Is zoo, zei de oude man, en moet men al eens dansen. 
Op 't fluitje van den Wael en 't airken van de Franschen, 
Verbastren doen wy niet; en 't nydig stadsbestuer, 
Zal tot zyn schand dit eens begrypen op den duer; 
Met al zyn fleemers, en zyn laffe hurelingen, 
Die zich op raedsgestoelte en in 't collegie dringen; 
Het volk verraden uit partyschap of uit waen, 
Om in de gratie van het hoog bewind te staen: 
Ons veel beloven op petities en rekwesten, 
En achter rug aen 't hof de zaek weêr gaen verpesten; 
Zoo zyn er in ons land maer al te veel, 't is spyt, 
Het mag verandren en verbeetren met den tyd. 
Gy, Rubens, blyft met ons, tot dat de Carmagnolen, 
Weêr 't land eens zetten in een zee van gloed en kolen, 

{==171==} {>>pagina-aanduiding<<}

En dikke stuivers van uw koopren spullen slaen: 
Of, als de vrye vaert hier eens te niet moet gaen, 
De landaerd moedeloos in sluimring weêr zal schieten, 
Dan zie ik nog een klok uit uwen mantel gieten. 
Ziedaer, wat ik al van den toestand raden kan. - 
 
Dag, vriendschap! sprak de geest.’ Dag, Rubens! zei de man. 











{==172==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ode by het Openen der yzeren Spoorbaen tusschen Antwerpen en Keulen 
den 13 October 1843 gevierd 
Op last van stadsbestuer vervaerdigd.


De feestgalm ruischt langs markt en straten, 
De volkeren zyn uitgelaten, 
De weêrklank dryft den juichtoon rond; 
De vanen die de gevels tooijen 
En kronklend waeijen uit hun plooijen, 
Verkondigen een blyden stond. 
 
De Scheldestroom zwol sedert jaren, 
Zoo hoog niet met zyn grauwe baren, 
Zoo fier niet als hy 't heden doet; 
En Lei-en Dendergolven zakken 
Zyn schoot in, uit hun kleinste takken, 
En klimmen juichend met zyn vloed. 
 
't Is feest, 't is feest in Antwerps wallen, 
De viering zet heur daevrend schallen 
Van stad tot stad door Belgie voort 
De gryze Maesstroom doet zyn wateren 
In volle akkoorden mede schateren, 
Dat alles jubelt om zyn boord. 
 
En in verbroedring met de Schelde, 
Die lang op die omarming telde, 
Gaen zy den Rhyngod te gemoet; 

{==173==} {>>pagina-aanduiding<<}

Den grootvorst van Europa's stroomen, (1) 
Die vrolyk opspringt uit zyn zoomen, 
En haer als trouwe zusters groet. 
 
De bergen neigen hunne kruinen, 
De burgten ryzen uit hun puinen, 
Langs bei zyn oevers vrolyk op; 
En zien verwonderd uit de wolken, 
Als reuzen neder op de volken, 
Die schaetren om zyn golvend zop. 
 
Wees welkom! klinkt het allerwegen, 
De verte toe, den hemel tegen, 
o Blyde stond, zoo lang verwacht! 
Gegroet, gegroet in deze streken, 
Waer wij de zelfde tale spreken; 
Wees welkom, volk van één geslacht! 
 
Germaen en Vlaming opgetogen, 
Met tranen van gevoel in de oogen, 
En de armen om elkaêr geslaen; 
Herinn'ren daer, als brave zonen, 
Hun vroeger afkomst der Teutonen, 
Het hart tot kloppens aengedaen. 
 
Zyt welkom ook by Schaldis baren! 
Gy onverschrokken Duitsche scharen, 
Wees welkom hier voor jaer en dag; 
Gegroet, gegroet in Belgies oorden, 
Zoo lang er by de groene boorden, 
Een visschershulkje dobbren mag. 
 
Hoe wyd eens van elkaêr gelegen, 
Gekrompen zyn de verste wegen, 
En schynt het donkere verschiet 
Ons enkel nog voor 't oog te scheiden, 
De Spoorbaen werpt zich tusschen beiden, 
En ruimte en afstand zyn te niet. 
 
Trouw blyven we in verbroedring leven, 
Dan zal de Handel wedergeven, 
Wat eens de Kryg te driest verslond; 

{==174==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dan zal de Nyverheid heur schatten, 
Bestendig voor ons uit doen spatten, 
o Volken van Germanjes grond! 
 
En, wordt het grootsch ontwerp gesteven, 
Dan zal, ten prys van later neven, 
Door ons beleid, het yzren pad 
Geheel het Noorden eens omgorden, 
Germanje slechts één landschap worden, 
Zyn volken, burgers ééner stad. 
 
Daer wordt eens 't kroost van Schaldis zoomen, 
Van Rhyn- en Elbe- Donaustroomen, 
Een kostbare oogst door aengebragt; 
Dan zal het onder 't schatten gâren, 
Welligt eens in 't verleden staren, 
En fier zyn om zyn voorgeslacht. 
 
Volherdt met moed, verbonden volken! 
Uw lof stygt op tot aen de wolken, 
Uw eerzuil boven Keulens dom, 
Snelt voort! menschlievend is uw richting, 
Voert wysbegeerte en volksverlichting 
Tot 's werelds heil den aerdbol om. 
 
Klimt hoog en moedig, Scheldebaren! 
Doet by het jubelen der scharen, 
Uw vloed als hun akkoorden slaen; 
Klots, vader Rhyn, uw golven grover, 
Hef haer verheugd uw boorden over; 
En, gryze Maesstroom, hef, hef aen! 









{==175==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hulde aen de Nagedachtenis van Koning Willem den Eerste.


De maer, de droeve maer van 's konings overlyden, 
Viel me als een slag op 't harte neêr... 
Hoe treurig klonk het t' allen zyden: 
De brave Vorst, hy is niet meer! 
 
Hy had zyn doel bereikt, zyn taek was afgeweven, 
Naer 't voorschrift hem als vorst gebood; 
Hy was der Natie dier in 't ondermaensche leven, 
Hy blyft haer dierbaer na zyn dood. 
 
Ja, 'k wil een dankbren traen zyn nagedachtnis schenken, 
En ieder deugdzaem Belgisch kroost, 
Dat nimmer om zyn afkomst bloost, 
Zal Neêrlands Vader lang gedenken. 
 
Wat stak toch Vlaenderland, met tael en volksbestaen, 
By zyn beheer het hoofd naer boven! 
Hoe fier mogt ieder Belg, of Gauler en Germaen, 
't Uitheemsche juk van 't lyf geschoven, 
Zich 't bloeijendste verschiet beloven, 
Dat immer volk heeft op zien gaen. 
 
Toen zong de vlaemsche bard de daden onzer vaderen, 
En 't hoog gezeteld hof schonk hem een luistrend oor; 
Toen drong de volkstael tot de hooge pleitzael door, 
Toen mogt men by den troon in eigen landspraek naderen, 

{==176==} {>>pagina-aanduiding<<}

En onder 't eerlyk brood vergaderen, 
Streefde ieder langs der deugden spoor. 
 
Ach! wie zich onbeschaemd een Neêrlandsch kind durft heeten, 
En aen den gifkelk der bedorvenheid niet dronk, 
Zal Neêrlands Vader nooit vergeten, 
Die als een weldoend licht ons vaek eens tegen blonk. 
 
Het grafgewelf ontsluit zyn digt geroeste deuren, 
Ik zie de geesten van het vroege voorgeslacht 
Zich aen den akeligen nacht 
Der eeuwge tombe ontscheuren. 
 
Er heerscht door heel natuer een sombre majesteit, 
De schim van Hoorn en Egmond en Oranje, 
Van duizend helden in den bittren stryd met Spanje, 
De wereld om beroemd door deugd en door beleid, 
Verwellekomen Hem in 't ryk der eeuwigheid. 
 
Vergode schim, ontvang myn hulde en myne tranen, 
De plicht gebood my en ik plukte U dezen tuil; 
'k Sticht U geen duerzame eerezuil, 
Die pronkt reeds in het hart van alle uwe onderdanen. 


Antwerpen, 15 December 1843.



{==177==} {>>pagina-aanduiding<<}

Godgewyde Gezangen


{==178==} {>>pagina-aanduiding<<}

De eerste uitgave verscheen in 1844.





{==179==} {>>pagina-aanduiding<<}

Godgewyde Gezangen

Voorwoord.

Deze verzameling van Godsdienstige Gezangen die ik mynen lezeren aenbied, is heur bestaen verschuldigd aan de goede onthaling welke myne Dichterlyke Bespiegeling op het Onze Vader, voor omtrent een jaer geleden uitgegeven, te beurt is gevallen. Ik zie voor het oogenblik, om zekere redenen, van dit slach van poëzy af, daer ik in 't kort iets van grooteren omvang wil ondernemen zoo myn zanglust door afmatting niet verzwakt, waer ik sterk begin voor te vreezen.
Ook heb ik aen te stippen, dat de stukken in dezen bundel voorkomende, onder de benaming van Passiezang, en Christus Opstanding, vrye overzettingen naer den franschen dichter Turquety zyn, die men in zyne Hymnes Sacreés kan ontmoeten. Eene oudere kennis is het gelegenheidsvers op het einde des boeks geplaetst doch dat ik eenige veranderingen heb doen ondergaen. Overigens wensch ik het alles eene plaets by myne vroegere voortbrengsels.

Antwerpen 25 Juny 1844.

T.V.R.




{==180==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dies Irae.


O ysselyke dag der dagen! 
Wanneer des werelds uiterst uer, 
By 't nederstroomend bliksemvuer, 
En 't barsten van den donderwagen, 
Tot 's menschen ondergang zal slaen, 
En alles, alles moet vergaen...! 
Wanneer de gloed deze aerd komt zengen, 
Om al wat aêmt den dood te brengen; 
En veld en woud en stulp en stad, 
Tot stof en assche gaet verkeeren, 
Naer 's hemels wilkeur en begeeren, 
En 't spellen van 't profetisch blad! 
 
Dan zal by 't schuimend bruischend koken 
Van d'ongemeten oceaen, 
En Pyramide en molshoop rooken, 
En ieder berg wordt een volkaen. 
Dan zal de elendeling verschrooijen 
Op 't stoppelbed in de arme kluis; 
Dan zal de koopren beeldzuil gloeijen, 
En blakend over 't marmer vloeijen 
Van 't godetergend koningshuis: 
Dan zal de vorstentelg verkolen 

{==181==} {>>pagina-aanduiding<<}

In stroomend erts en dropplend goud, 
En 't ondier dat in 's aerdryks holen; 
Of in het ondoordringbaer woud, 
Zich aen der menschenoog onthoudt, 
Met wat er om de beide polen 
In 't ys der Schepping mogt bestaen, 
Zal door den adem Gods vergaen! 
 
Ja, yslyk zal in 's aerdlings oogen, 
Het aenzien dier verdelging zyn; 
Verdelging zonder mededoogen, 
Die ons van schrik zal uit doen droogen 
Eer nog het vuer met felle pyn 
Ons blaekt in aderen en vaten. 
Helaes! wat zou het mogen baten, 
Het bange leven te verlaten, 
Na ons vindt ook de dood zyn graf. 
Ook wordt zyn magt aen band gevyzeld, 
Zyn yzren schepterstaf verbryzeld, 
De Heer neemt hem den sikkel af. 
En als het alles ligt ontbonden, 
Tot smeulend puin en gruis verslonden, 
Van gruis tot vloeijend stof vergaen; 
Dan zullen 's Hemels wolkendeuren, 
Zich rollend van elkander scheuren. 
En tot de polen open staen. 
Dan komt een Seraf nederzweven; 
Het vlammend zwaerd in top geheven, 
Ploft hy in d'ooster horizont, 
Herryst, en teekent aen de wolken, 
Van daer tot in de westerkolken, 
Een regenboog den stofklomp rond. 
Een regtertroon, een zegezetel, 
Van stroomend groengoud en krystal, 
Voor Hem, die eens een armen stal, 
Bewoonde om Adams droeven val; 
Een zitschabel voor 't kroost van Bethel, 
Den koning van 't heelal! 
 
Daer daegt Hy uit de bovensferen, 
Hy komt, Hy komt, de Heeren der heeren, 
De bliksem licht zyn schreden voor; 

{==182==} {>>pagina-aanduiding<<}

De zevenstar omringt zyn wezen, 
De zonne volgt met angstig vreezen 
En allen tanen voor zyn gloor. 
 
Ontelbre zaligen omringen, 
Hem by het roerend hallel zingen, 
De donder bromt de toonen na; 
En in het eindeloos der hemelen. 
Zoo ver het oog een geest ziet wemelen, 
Galmt alles van 't alleluja! 
 
De vuerboog tuimelt onder 't naderen. 
Verblindend met zyn gouden aderen, 
Als een fontein van zwavelvuer; 
Zyn nimmer flikkerende tongen, 
Onmerkbaer onderling verdrongen, 
Doorlichten 't hemelsblauw azuer. 
 
Daer zetelt nu des werelds regter, 
Met onverbiddelyk gelaet: 
Hy, vreeselyke lot beslechter, 
Van wat eens was en ooit bestaet. 
Hy wenkt, en twee paer hemellingen, 
Ontplooijen hunne gulden zwingen, 
En stryken naer het aerdryk af; 
Zy blazen met hun schrikbazuinen, 
Om 't eenzaem stof van 's aerdryks puinen. 
En 't menschdom wriemelt uit zyn graf. 
En allen zien verbaest in 't ronde, 
Zy voelen 't knagen van de zonde; 
Zy blikken opwaerts naer 't gerucht 
Van 's engels luide vleuglenklepping, 
En uit den aschhoop van de schepping 
Zien zy Jehova in de lucht! 
 
Zy rillen allen! allen sidderen! 
De mynslaef en de kluizenaer, 
De dwingeland en zyne aenbidderen, 
De deugdzame en de lasteraer. 
De satan zelfs is gansch verschrokken. 
Een huivring doet den helpoel schokken, 

{==183==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zyn welfsel trilt, en wankt, en barst. 
De korst der aerd ploft in zyn kolken; 
Een dikke rook stygt naer de wolken, 
Doormengd met brandend pik en harst. 
Zoo als de rommelende donder 
Den rotskraeg van een vuerberg ryt, 
En 't log gevaert met fors, naer onder 
In 't hart der helle gloeijing smyt; 
Die, van den schok uiteen gestoven, 
Met ratelend gegons naer boven 
In warling opvliegt uit het sissende fornuis, 
En rookend nederspat op de omgelegen landen; 
Waer kruid en vruchten knappend branden, 
Verpletterd door het ryzend gruis; 
Zoo wordt aen 's rechters linker zyde, 
Het vlak der onafzienbre heide, 
Met vuerstof uit de hel bestrooid 
Waervan de bodem rookt en gloeit. 
Onzigtbaer zyn de goddeloozen 
Er heên gedrongen door den boozen; 
On willens plaetst het zondig rot 
Zich aen de linkerhand van God. 
Maer regts, maer regts is alles klaerheid, 
Is alles helder, bly en licht; 
Daer straelt Gods blinkend aengezigt, 
Ter neder op hen die der waerheid 
Geloofden, en de liefdeleer 
Verkondigden van God den Heer. 
Twee serafynen aengevlogen, 
Van uit des hemels opperwoon, 
Staen ylings by Jehova's troon 
En houden voor des werelds oogen, 
Het schriklyk rekenboek ten toon; 
Waerin ons zonden zyn te lezen, 
Door eigen knaging aengewezen, 
Door een te laet berouw versaekt; 
Dat God ten jonsten dage wraekt. 
Geen feil hoe onbedacht bedreven, 
Die niet in 't boek staet aengeschreven, 
Die ons daer niet verklagen zal.... 

{==184==} {>>pagina-aanduiding<<}

O Gy, beschikker van 't heelal! 
O bron van eindloos mededoogen, 
Hoe zal ik, als ik voor u sta, 
Met beide handen voor myn oogen, 
U snikkend bidden om genâ! 
Daer zy, die vroom en eervol streden, 
Tot in den dood uw naem beleden, 
U zonder siddren op dien dag, 
Niet zullen naderen. Ach! ach! 
Wil my, o Heer! een plaets bewaren, 
Duld my by de uitverkoren scharen, 
Laet me aen uw regte zyde staen. 
O! ik zal zonde en ondeugd tarten, 
Die dag blyft myne ziele smarten; 
Zie ik hem door de toekomst heên, 
Dan rilt myn borst van schrik in een. 
 
Gy zyt, o God! op aerd gekomen, 
En hebt voor my uw bloed zien stroomen, 
En spot en laster uitgestaen; 
Het zy dan niet vergeefs gedaen! 
Gy hebt en zonde en dood bevochten, 
Op 't heir der helsche vloekgedrochten; 
Gy hebt hun in het perk verplet, 
En ons des duivels klauw ontzet, 
Door aen het schandig kruis te sterven 
Besprenkeld van uw godlyk bloed. 
Laet my daerom uw ryk beërven, 
En wees niet toornig van gemoed 
Als gy my voor u dagen doet! 
Laet my in rust en vrede ontslapen, 
Als my de grafkuil aen zal gapen. 
En wisch toch myne feiten uit, 
Eer ik de brekende oogen sluit. 
Ja, bitter ly ik voor myn zonden, 
o Heere! zie, de diepe wonden, 
Van myne ziele bloeden fel. 
Gy hebt aen Magdaleen vergeven, 
Gy hebt den moordnaer by zyn sneven, 
Beveiligd voor den klauw der hel. 
Ja, dit toch doet my troostvol hopen, 

{==185==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op 't burgerregt der hemelstad; 
Dit zet me een blyde toekomst open, 
Die trots des werelds eer en schat, 
Myn eenig heil in zich bevat. 
o Goede Herder, zoo dienstvaerdig! 
Al ben en worde ik nimmer waerdig, 
U eens te aenschouwen van naby, 
Plaets my niet aen uw linkerzy, 
Als ons de jongste dag zal wekken; 
Dryft my niet met de bokken voort, 
Gedoog my in het blinkend oord, 
By uwe schapen zonder vlekken, 
Geschaerd aen uwe regter zy. 
En als de zondige kohorten 
Van rook en smook en zwavelbrand 
Omringd, naer 's aerdryks ingewand, 
Door d'opgekloven helpoel storten; 
Kom' dan de zalige eeuwigheid 
My, en uwe lievelingen nader! 
't Beloofde ryk van uwen Vader, 
Ons van des werelds wieg bereid. 
 
Dit bid en smeek ik, diep gebogen 
Voor U, o God! in 't lage stof; 
Sla uit het vlammend zonnenhof 
Op my uw medelydende oogen, 
Dat ik in vrede ontslape, en ach! 
Op dien verschrikkelyken dag, 
Als gy ons asch zult doen verryzen, 
En heel de scheppingskring zal yzen; 
Dat dan uw toorn niet loeije en blaek! 
Neen! oordeel ons niet wen uw wraek 
In vlam schiet! Om uw bitter lyden, 
Zult gy ons niet vermaledyden 
In uwe gramschap, lieve Heer! 
Schenk de afgestorven rust en vrede, 
Deel hun uw vaderzegen mede, 
En roep ons eens naer hooger sfeer. 





{==186==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Psalmen Davids.

Psalm 6.


Zend me in uw toorn uwe straffe niet neêr, 
Noch en kastyd me in uw gramschap niet, Heer! 
 
Red my, o Heer! daer de ziekte my kwelt, 
Heel my toch, want myn gebeente is ontsteld, 
 
En myne ziel is verschrikt tot den dood, 
Maer, Heer! hoe lang laet gy my in den dood, 
 
Troost myne ziel toch, en keer U tot my, 
Kom, en genees my van zonden en ly'. 
 
Wie toch gedenkt U in 't sterven, o Heer! 
En in de hel klinkt uw lofzang niet meer. 
 
's Nachts wasch ik, moede van zuchten, myn spond', 
En sproei met tranen myn legerplaets rond. 
 
Hoe treft me uw aenblik, zoo toornig en strak! 
'k Schyn aen myn vyand verouderd en zwak. 
 

{==187==} {>>pagina-aanduiding<<}

Weg van my al wat de boosheid bekoort; 
God heeft de stemme myns weenens verhoort. 
 
Hy heeft myn kermen en smeeken verstaen; 
En nam in dank myne boetzangen aen. 
 
Dat nu myn vyand zich schaem' en verneêr', 
En zich in haeste bedenk' en bekeer'. 



Psalm 31.


Welhem! wiens boosheden uit zyn geroeid, 
En die den schandweg der zonden verfoeit. 
 
Zalig hy, wien God de Heere zyn schuld 
Kwytscheldt, wiens boezem geen zonden meer duldt. 
 
'k Zweeg, en myn beenderen mergelden uit, 
Daer ik vast kermde zoo bitter en luid. 
 
Dag en nacht drukte uwe hand my; der smart 
Gaf ik my op, met een doren in 't hart. 
 
'k Biechtte U myn zonden met innig verdriet, 
'k Zweeg U ook myn ongerechtigheid niet. 
 
'k Sprak, ik bely tegen my voor den Heer, 
't Alles, en zie, niets bezwaerde my meer! 
 
Daerom zal U ieder heilge met vlyt, 
Loven en bidden gedurend zyn tyd. 
 
En als de zondvloed weer de aerde overschiet 
Heer, zyne wateren schaden hun niet. 
 
Gy zyt myn troost als het kwaed my bespringt, 
Keer toch den vyand die my nog omringd. - 
 
'k Zal met verstand U in 't heilspoor doen gaen, 
En mynen blik op uw voetstappen slaen. 
 

{==188==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer en gelykt aen geen muil of geen paerd, 
Noch ander dier van verstandloozen aerd. - 
 
Dwing het gebit vast met brydel en koord, 
Heere, van hem die naer U niet en hoort. 
 
Der boozen straffen zyn talloos, maer hj, 
Die hoopt in God blyft behouden en vry. 
 
Juicht in den Heer Gy regtvaerdigen stoet, 
Roemt Hem, gy allen van zuiver gemoed. 




Psalm 37.


Zend me in uw toorn uwe straffe niet, neêr, 
Noch en kastyd me in uw gramschap niet heer! 
 
'k Voel uwe schichten in my t' allen kant, 
Zwaer drukt my 't wigt uwer straffende hand. 
 
Ziek ben ik, Heer, om uw toornig gelaet, 
En myn gebeent' heeft geen rust om myn kwaed. 
 
Hoog klimt myn boosheid U voor het gezigt, 
Zwaer weegt ze op my als een pletterend wigt. 
 
Stinkend en vuil is my iedere wond, 
Om zoo veel dwaesheden die ik bestond. 
 
Diep door de ellende gebogen en krom, 
Breng ik den dag in verzuchtingen om. 
 
Alle gezondheid ontvlugt myne zy, 
Om het bedrog dat zich zetelt in my. 
 
'k Ben boven mate verneêrd en vol pyn, 
Luid briescht myn hart als een leeuw der woestyn. 
 
Heer, 't is naer U dat myn harte zoo trekt, 
En myne smart blyft voor U niet bedekt. 
 

{==189==} {>>pagina-aanduiding<<}

't Harte is me onsteld, myne kracht ligt ter neêr, 
Zelfs heb ik 't licht myner oogen niet meer. 
 
Zy die my minden als vriend en als maet, 
Spraken my tegen en wilden my kwaed. 
 
'k Zag myne buren van verre in het veld; 
En die myn dood wilden, pleegden geweld. 
 
Van die my kwaed wilden, werd ik veracht; 
En zy verzonnen bedrog tot den nacht. 
 
'k Deed als een doove die niets en verstond, 
En als een spraeklooze hield ik den mond. 
 
'k Was als een mensch die geene ooren meer had, 
En in wiens mond geene tong meer zat. 
 
Want Heere, op U alleen heb ik betrouwd, 
Wetend dat gy my eens aenhooren zoudt. 
 
'k Sprak: maek' myn zwakheid myn' vyand niet bly! 
'k Wankelde, en reeds was hy trotsch over my. 
 
Doch 'k ben bereid tot kastyding en boet, 
'k Heb myne straffe steeds voor myn gemoed. 
 
'k Zal doen myn boosheid aen ieder verstaen, 
En nooit zal 't misdryf myn boezem ontgaen. 
 
Dat dit myn vyand verkloeke en vergroot', 
Met hem die my onregtvaerdig verstoot. 
 
Want, die het goede vergelden met kwaed, 
Hoonen my, omdat ik 't booze versmaed. 
 
Heere der heeren, en wyk niet van my, 
Kom my ter hulpe en aenschouw hoe ik ly! 
 
Gy, die de God myner zaligheid zyt, 
Haest U, en zy me uwe hulpe gewyd. 





{==190==} {>>pagina-aanduiding<<}

Psalm 50.


God, maek my van uwe ontferming gewis, 
Naer uw barmhartigheid eindeloos is. 
 
En, daer uw liefde op geene eindpalen stuit, 
Vaeg voor altyd myne boosheden uit. 
 
Wasch my steeds meer nog van onregt en smaed, 
Reinig my, Heere, van zonden en kwaed. 
 
Want 'k heb my zelven van boosheid beticht, 
En 'k zie myn zonden steeds voor myn gezigt. 
 
Voor U slechts zondigde ik, scheld het my kwyt, 
Op dat Gy 't winn' waer U 't oordeel bestrydt. 
 
In ongeregtigheid kwam ik ter aerd, 
'k Werd van myn moeder in zonden gebaerd. 
 
Want zie, Gy mindet de waerheid, en Gy, 
Leerdet uw eindlooze wysheid aen my. 
 
Wil my besproeijen met hyssop, en 'k zal 
Wit worden, Heer, als de sneeuw in het dal. 
 
En, voor de blydschap die Gy my verleent, 
Huppelt van vreugd dan myn dorrend gebeent. 
 
Houd U dan, of Gy myn schuld nimmer ziet, 
En doe myn boosheden allen te niet. 
 
Schep my een hart voor het misdryf bevreesd, 
Heer, en vergun my een zuiveren geest. 
 
Ach! en verwerp my niet uit uw gezigt, 
Gun dat uw heilige geest my verlicht'. 
 
Geve uwe zalige hulp my de vreugd, 
Waer zich myn geest in verkloekt en verheugt. 
 

{==191==} {>>pagina-aanduiding<<}

'k Maek dan den boozen uw wegen bekend, 
Tot de godlooze weer uwaerts zich wendt. 
 
God myner zaligheid, wasch my van 't bloed, 
Dat myne tonge U regtvaerdigheid doet. 
 
Open myn lippen, o heer, en myn mond 
Zal uwen lofgaen verkonden in 't rond. 
 
Wildet Gy brandoffers, 'k had ze U gebragt, 
Maer, Heer, die hebt Gy van my niet verwacht. 
 
Liefst hebt Gy 't hart, en een rouwende geest, 
Is by U nimmer verstooten geweest. 
 
Valle uw genade eens aen Sion ten prys, 
En dat Jerusalem eenmael verryz'! 
 
Dan steekt de vrome U zyne offers in gloed, 
Dan druipt uw altaer van kalveren bloed. 




Psalm 101.


Heere der heeren, verhoor myn gebed! 
Vinde myn stem voor uw troon geen belet. 
 
Keer U van my niet, o God! zie my aen 
Tot myn benauwdheid is over gegaen. 
 
Leen my een haestig gehoor, t' allen stond 
Zal ik U roepen met hart en met mond. 
 
Want, als de rook zyn myn dagen vergaen, 
En myn gebeente is zoo dor als een spaen. 
 
't Hart is me als hooi zoo verslagen en mat, 
Daer ik myn brood op myn tyd niet en at. 
 
Ik heb gedurig gehuild en geweend 
Dat my het vleesch is verkleefd aen 't gebeent. 
 

{==192==} {>>pagina-aanduiding<<}

Den Pelekaen werd ik innig gelyk, 
'k Werd als een raef in een sombere wyk. 
 
'k Waekte den nacht door in leed en in rouw, 
'k Werd als een musch op een eenzaem gebouw. 
 
Toen kwam myn vyand met lastrend gekwel, 
En die my prezen, bezwoeren my fel. 
 
Omdat my de assche verstrekte tot brood, 
En myn getraen in myn drinkbeker vlood. 
 
Om uwen toorn en uw gramschap, o Heer. 
Want my verheffende stiet Gy my neêr. 
 
Weg vloog myn tyd als de rook van het vuer, 
En ik ben dor als het hooi uit de schuer. 
 
Maer Gy, o Heer! zult alle eeuwen bestaen, 
En uw gedacht'nis zal nimmer vergaen. 
 
Haest zult Gy Sion genadig ontvaên, 
Zie, want de tyd van verlossing komt aen. 
 
Want uwe dienaren roemden heur stof, 
En spraken luid van heur steenen met lof. 
 
Dan vreest de heidene uw' naem eens, o Heer! 
En alle vorsten der wereld uwe eer. 
 
Als Gy ons Sion zult hebben herbouwd, 
En daer uw glorie zal worden aenschouwd. 
 
Als Gy uwe oogen zult slaen op deez' oord 
En het verzoek der ootmoedigen hoort. 
 
Zy dit geboekt voor het komend geslacht, 
En wat zal aêmen verkondig' zyn magt. 
 
Want hy heeft nedergezien van omhoog, 
Hy blikte op aerde uit der hemelen boog. 
 

{==193==} {>>pagina-aanduiding<<}

Met het gekryt der gevang'nen begaen, 
En om de kindren der dooden te ontslaen. 
 
Op dat zyn naem worde in Sion verkond, 
En zyne glorie Jerusalem rond. 
 
Als eens de vorsten en volken te zaêm 
Zullen vergaêren ter eer van zyn' naem. 
 
Hy sprak in 't spoor zyner sterkte hem aen: 
Leer my de kortheid van 't leven verstaen. 
 
Hael my niet weg in de helft van myn tyd, 
Gy, die na 't laetste geslacht er nog zyt. 
 
Gy bragt deze aerde in 't beginsel tot stand, 
Heer, en de hemel is 't werk uwer hand! 
 
Maer Gy blyft eeuwig, en hem zal de tyd, 
Eens doen vergaen als een kleed dat verslyt. 
 
Wil slechts, zy zullen verandren als 't rag; 
U geldt een eeuw nog geen stip van een dag. 
 
't Kroost uwer dienaers, bewoont eens verblyd, 
't Land waer hun zaed door alle eeuwen gedydt. 




Psalm 129.


Ik riep tot U uit den afgrond met klem, 
Heere der heeren, verhoor myne stem! 
 
Neig toch uwe ooren aendachtig tot my, 
Hoor myne smeekinge, en zie wat ik ly. 
 
Zoo Gy de boosheden gade wil slaen, 
Wie zou er, Heer, nog op aerde bestaen? 
 
Maer slechts van U wordt genade verwacht, 
'k Heb om uw wet er zoo lang na gesmacht. 
 

{==194==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ja, myne ziel heeft gewacht op zyn woord, 
Zy heeft getrouw naer den Heere gehoord. 
 
Steun op hem, Israël! en op zyn magt, 
Van voor den morgenstond tot in den nacht. 
 
Want zie, de Heer is barmhartig en goed, 
Hy schenkt vergeving voor bede en voor boet. 
 
Hy zal 't geslachte van Israël meê 
Zuivren en vryden van zonden en wee. 




Psalm 142.


Neig naer myn bede en gesmeek U eens weêr, 
Hoor my, om uwe geregtigheid, Heer! 
 
Doch, spreek uw vonnis niet uit op uw knecht, 
Nooit pleit een wezen voor U zich te regt. 
 
Zie, hoe de vyand myn ziele verdrukt, 
Hy heeft myn leven ter aerde gedrukt. 
 
Hy dreef me in 't duister, voor dood bleef ik daer, 
Krank was myn ziel, en myn harte sloeg zwaer. 
 
'k Peinsde aen al 't geen gy voorheên hebt gedaen, 
't Werk uwer hand heb ik gade geslaên. 
 
'k Hief myne palmen tot U naer de locht, 
Ik ben voor U als een land zonder vocht. 
 
Heere, verhoor my, zoo Gy my ontwykt, 
Derf ik den moed, en myn harte bezwykt. 
 
Keer uw gezigt van uw dienaer niet af, 
Of 'k word een lyk dat gestrekt ligt in 't graf. 
 
Klinke uw genade stem dra na beneên, 
Al myn betrouwen zyt Gy toch alleen. 
 

{==195==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maek my den weg, dien ik gaen moet, bekend, 
Want myne ziel heeft tot U zich gewend. 
 
Keer Gy myn vyand, 'k beveel U myn lot, 
En leer me uw wil doen, want Gy zyt myn God. 
 
En dat me uw Geest langs de heilwegen spoort, 
Om uw geregtigheid leve ik weêr voort. 
 
Gy zult myn ziel van benauwdheid ontslaen; 
Doe om uw liefde myn' vyand vergaen. 
 
Zy, die myn ziel in 't verderf eens ter neêr 
Wenschten, verdrukt Ge om uw' dienaer eens, Heer. 





Reizang van Engelen by Maria's Hemelvaert.


Daelt af, gewiekte geesten, daelt, 
En rept uw gouden zwingen; 
Waerop de weêrschyn kaetsend straelt, 
Van hooger zonnekringen. 
Stryk Seraf, Cherubyn dael neêr 
Door lager sfeer, 
Naer 't land der stervelingen. 
 

{==196==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daer ligt Gods moeder moê geleefd, 
Verkwynt aen pyn en plagen; 
Komt, eer de geest het lyk begeeft, 
Jehova's welbehagen, 
Dit Godskleinood, dien hemelschat, 
Dit heilig vat, 
Voor 's Heeren troon gedragen. 
 
Rol open, tuimlend wolkgevlot, 
Rys nader, zondige aerde; 
De Moeder van Jehova-God, 
Die 's werelds redder baerde, 
Blikt snikkend, lang het leven moê, 
Den Hemel toe; 
Heil zy de Godverklaerde! 
 
Alleluja! Alleluja! 
Gy koningin der vrouwen; 
Gy wonder toonbeeld van genâ 
Gy Moeder der getrouwen. 
Vaer op! vaer op! naer hooger woon, 
Waer Gy uw' Zoon 
Voor eeuwig zult aenschouwen. 
 
o Vromen, die by 't krankbed weent, 
Wat laet ge uw hoofden hangen! 
Zy wordt met God den Heer vereend, 
Heur uitzigt en verlangen. 
Zy is des Vaders dierste bruid, 
o Vromen, stuit 
Uw droeve jammerzangen, 
 
Alleluja! den Heer zy lof! 
Gy aerdling zonder vlekken; 
Tot wie de schuld van edens hof, 
Zich nimmer uit mogt strekken. 
Gy eenling in de schepping Gods, 
Wat zyn wy trots, 
Blyve ons uw schaduw dekken! 
 
Buigt uwe zilvren toppen neêr, 
Gy zaêmgevlotte wolken! 

{==197==} {>>pagina-aanduiding<<}

Juicht, zon en tintlend starrenheir, 
Omhoog in 's hemels kolken! 
Haelt 's Heilands Moeder juichend in, 
Uw koningin, 
De heilstar aller volken. 




Allerzielen Dag.


Hoe aeklig roept het klokgebrom, 
De menschen naer Gods heiligdom! 
Hoe doodsch doet uit den tempeltoren 
Dit hol geklank zich kleppend hooren, 
Door 't neevlig vloers der najaerslucht! 
Wat heeft ons 't harte toch zoo innig 
Ontroerd? 't Is of natuer droefzinnig 
Van diepen rouw getroffen zucht. 
Wat snelt het volk by bitter weenen, 
Gebogen naer het kerkhof henen? 
Hoe treurig klinkt hun smeekgebed! 
Thans viert de kerk den rouw der zielen, 
Die in des afgronds strafplaets vielen, 
Tot effening van schuld en smet; 
Aen wie de Heer zich blyft onttrekken, 
Tot dat zy zuiver zyn en puer 
Gelouterd door het vagevuer. 

{==198==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ach! 'k voel my ook tot bidden wekken, 
'k Wil met de Kristnen grafwaerts trekken, 
En daer myn bede en vroom getraen, 
Op hunne sluimrende assche plengen; 
Dat God hun afslag moge brengen, 
Door ons ontroernis aengedaen. 
Komt meê, gy allen die wilt hopen, 
Den Heer eens van naby te zien; 
Komt, met gebogen hoofd en kniên, 
Het graf ons broeders rondgekropen, 
En met een diep bewogen hart, 
Vermindering van hunne smart, 
Den Alontfermer afgebeden; 
Die zoo meêwaerdig naer beneden, 
Zyn liefdeblikken houdt geslaên, 
Waer slechts een zucht, een enkle traen, 
Uit menschenmin hem wordt geboden, 
Tot heil en lavenis der dooden. 
Myn grysaerd, die uw zonen mist, 
De Heer toch had het zoo beslist, 
Hy schonk ze u, om ze u eens te ontdragen. 
Zy waren u op aerde dier, 
Gedenk hun dan in 't vagevier, 
Waer zy zoo zeer om redding vragen... 
Gy zyt aen 't eind uws levens dagen, 
Volbreng getrouw dees liefdepligt. - 
Komt nader, sukkelende weezen, 
De droefheid staet bij u te lezen, 
In 't rood gezwollen tranend oog; 
De algoede Vader van omhoog. 
Heeft hy uwe oudren u ontnomen, 
Hy kent toch hoe het wezen moet; 
Gy wordt door hem verzorgd, behoed, 
Zyn geest waekt immer voor de vromen. 
Gy wordt met hun die gy beweent, 
Eens eeuwig voor zyn troon vereend; 
Na Gy uw loopbaen zult voltrekken, 
En dan gezuiverd van de vlekken, 
Der aerdsche zonde en kwalen zyt. 

{==199==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wel zalig, hy, die in zyn tyd. 
Den afgestorven wil gedenken, 
Dien zal de Heer ook afslag schenken, 
Als hem de blakerende gloed, 
Na zyn verscheiden loutren moet. 
 
o Vader der barmhartigheden! 
Gy, bron van alles wat bestaet; 
Vergeef de zielen om ons beden, 
't Eilaes te ligt bedreven kwaed. 
De zonde weet zoo loos te lokken, 
Ons zwak verstand wordt ras misleid; 
De duivel kan ons hart zoo schokken, 
Onwillens worden wy getrokken, 
In 't spoor waer 't onheil ons verbeidt. 
Ach! oordeel toch in uwen toren, 
In uwe gramschap niet, o Heer! 
Of allen zyn wy vast verloren; 
Wil in de diepte ons zuchten hooren, 
En zie genadig naer om neêr. 
Schenk, wie in uwen naam gelooven, 
Het loon den vromen vast bereid; 
En worden eenmael 's afgronds kloven, 
Van gloed beroofd en digtgeschoven, 
Om namaels eens uw majesteit, 
't Aenschouwen door alle eeuwigheid. 





{==200==} {>>pagina-aanduiding<<}

Passiezang.


De Horeb siddert van een fellen schrik bevangen, 
De cederboom laet zyne takken nederhangen, 
Een drift beroert de lucht en kleurt haer grauw als lood; 
Het aerdryk zucht en beeft, de hemel schynt te klagen, 
Gods Zoon wil voor den mensch en lyf en leven wagen, 
De Onsterfelyke gaet ter dood! 
 
Wat deed Hy? om wat kwaed heeft men Hem vastgegrepen? 
Waerom moet Hy bebloed zyn kruis ter slagtbank slepen, 
Die Godstolk, die slechts goed en enkel wondren deed? 
Wat dorst Hy? Gansch een volk, door dollen haet gedreven, 
Schynt als met tygerwoede om 't razenst Hem te omgeven, 
Is tot Zyn ondergang gereed! 
 
Spreekt op, en gaet het aen de priesteren verhalen, 
o Gy, wien Hy genas van ongekende kwalen, 
Gy, dooden, aen wie Hy op nieuw het leven gaf. 
En gy, wien Hy den kolk der wanhoop deed ontglippen, 
Of, die verlost werd, door een woord van zyne lippen, 
Uit de armen van het graf. 
 
Ziet daer, wat Hy sinds lang voor euvlen bleef verrigten, 
Waerom de priesters vast van oproer hem betigtten, 
Waerom de Christus werd gegeeseld naekt en bloot; 
't Is om die feilen, dat het volk in digte troepen, 
Door huichlary verblind, den regter toe blyft roepen: 
‘Hy sterve aen 't kruis den dood!’ 
 

{==201==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daer schaert het eerloos ras lafhartig zich te zamen, 
Om zynen ondergang op 't spoedigst te beramen. 
Men sprak: ‘'t wordt hooge tyd; het uer zyns lydens ryz'! 
Zou een der zynen Hem aen ons niet overgeven, 
Eer 't volk aen 't muiten raekt, dan eindigt hy zyn leven, 
Nog op een vreeselyker wys.’ 
 
En Judas naekt. Het hart des Heeren krimpt van pynen 
En droefheên, daer Hy 't uer zyns lydens ziet verschynen; 
Er zyn geen smarten die zyn borst niet krimpen doen. 
Zyn dienaers vlieden heên, het leed blyft Hem omringen, 
Hy valt in 's vyands strik, voor dertig zilverlingen, 
Verraden door een zoen! 
 
Ja, valschaerd! ieder volk, tot 's werelds verste hoeken, 
Blyft u om deze daed, dien duivlenkus, vervloeken, 
Waermeê ge uws Meesters wang bezoedeldet dien nacht! 
Door alle de eeuwen heên zal die vervloeking booren, 
Het eeuwig vlamgeruisch doe 't in de hel u hooren, 
Waer u de doemling ook veracht! 
 
Daer staet Hy als een fiel, geboeid voor zynen regter, 
De Schepper van 't heelal, des werelds lotbeslechter; 
Zyn Godlyk wezen blyft met majesteit omgloord, 
Wyl 't blinde grauw Hem hoont, en valschlyk blyft belagen, 
Hem vloekend tegengrimt by harde vuistenslagen, 
En Hy, Hy spreekt geen woord... 
 
Hy staet onwrikbaer, hoe de boozen Hem bespringen, 
Hem wonde op wonde slaen, by laffe lasteringen, 
Hy lydt het alles, zyne ziel peinst slechts vooruit 
Op 't menschdom, dat nog voor den hemel is verloren, 
Maer dat de magt der hel haest niet meer toe zal hooren, 
Die hem zoo tegen muit. 
 
‘Dat men hem kruise!’ klinkt op eens uit duizend stemmen, 
Pilatus in het oor. Hy voelt zich 't hart beklemmen, 
Hy wil hen keeren, zoekt naer woorden, vindt er geen. 
‘“Hy is onnoozel!” zegt hun de afgezant van Rome - 
Om 't even, dat hy sterv', de Nazareer! en kome 
Zyn bloed op ons alleen!’ 
 

{==202==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gy wildet Israël! uw wensch stond u te wachten, 
Gy riept zyn bloed op u en op uw nageslachten, 
En achttien eeuwen tyd wiesch er die vlek niet af. 
Als balling rondgejaegd, van iedereen verstooten, 
Zult ge immer dwalen, tot de laetste van uw loten, 
Die vlek zal bergen in zyn graf. 
 
Ach, ziet de Heer, bebloed, Kalvaries berg beklimmen! 
De zon verbleekte en liet geen enklen strael meer glimmen, 
Waerna een looden lucht om heel het landschap zonk. 
't Heelal gelykt een vrouw, den barensnood ontkomen, 
Maer wie de wreedste dood het wichtje heeft ontnomen, 
Dat haer de teêrste liefde schonk. 
 
Men nagelt Hem aen 't kruis, en plant het overende; 
Hy druipt van slyk en bloed; de wreedste van de bende 
Dryft met een satanslach Hem eene spies in 't hart; 
En nog, tot overmaet van schande en yslyk lyden, 
Hangt men twee moordenaers aen zyne beide zyden, 
Opdat Hy sterve in smaed en smart. 
 
Daer stond zyn moeder by, Johannes stond er neven, 
De trouwe leerling die zyn meester woû verkleven; 
Maria staerde op 't kruis in nameloos verdriet, 
En zag heur Zoon, den blik naer 's Vaders ryk geslagen, 
Die voor zyn beulen om vergiffenis bleef vragen, 
Tot dat zyn ziel het lyk verliet. 
 
Drie uren bleef Gods zoon aen 't kruishout levend hangen, 
Toen klom de kleur des doods Hem aeklig op de wangen; 
Toch heft Hy 't waetrig oog, hoe uitgeput van kracht, 
Aenbidt zyn Vader nog met half gesloten lippen; 
Hy buigt het hoofd. Een zucht komt zyne borst te ontglippen, 
Hy snikt.... en alles is volbracht. 
 
Hy sterft! De nacht daelt neêr, en dolle wervelbuijen, 
Bestoken 't aerdryk van het noorden tot het zuiên, 
De koorgordyn scheurt op, van boven naer omneêr; 
De aenschouwers worden door een laeijen gloed getroffen, 
Zy laten zich verbaesd op 't aenzigt nederploffen, 
En gillen allen ‘'t is de Heer!’ 
 

{==203==} {>>pagina-aanduiding<<}

o Christnen! wilt met hen gedwee ter aerde bukken, 
Slaet rouwig op uw borst om 't kwaed er uit te rukken, 
De Heere wenkt u, komt ootmoedig en bereid; 
In vuerge liefde zal zyn hand u tegenstrekken, 
Hy zal geloof en hoop in uwe ziel verwekken 
Tot uwe zaligheid. 
 
Snelt naer het heiligdom, wil daer het kwaed bestryden, 
En buigt er u, verdiept in Jezus bitter lyden, 
Herkent zyn goedheid en zyn liefde zonder peil; 
Denkt aen den doornenkrans en aen zyn boezemwonde, 
En hoe zyn handen, wreed doorboord, om onze zonde 
Steeds vaerdig blyven tot ons heil. 
 
Ja broeders! laten wy te zamen vroom verkleven. 
En bidden voor het kwaed in 's werelds nacht bedreven, 
En smeeken dat Gods kerk in zegeprael regeer. 
Waekt op! aen Jezus zy, in d'aendrang der gevaren 
Met vasten moed bezield, Hy kent de brave scharen, 
En ziet in hunne harten neêr. 
 
Hy wil het hart alleen dat klopt voor deugd en pligten; 
Het prachtigst altaer dat men Hem ter eer kan stichten, 
Is, van met rein gemoed tot d' oorsprong van genâ 
Te zuchten: ‘Vader, maek dat ik het booze schuwe, 
'k Wyd U myn leven toe, myn hart, myn al zy't Uwe, 
Alleluja! Alleluja! 





{==204==} {>>pagina-aanduiding<<}

Christus Opstanding.


Hy is verrezen! - 't Aerdryk scheurde 
Vaneen, voor Hem, zyn God en Heer! 
De vastgeklonken grafzerk beurde 
Zich op, en plofte in 't rotshol neêr. 
't Onsterflyk ligchaem ryst ten hoogen: 
Een stem doorklinkt de hemelbogen, 
En kondigt de verryznis aen; 
Zy dreunt de siddrende aerde tegen, 
Van uit de hoogste sneeuwbergwegen, 
Tot in het hart van d'oceaen. 
 
Hy ryst! De wacht met schrik geslagen, 
Schiet gillend wakker, bleek als lood 
Ziet zy den Martlaer glansryk dagen, 
Verwinnaer over graf en dood! 
Zy beven voor het godlyk wonder, 
En vlieden allen, of de donder 
Hen najoeg, door elkandren heên, 
Voor Hem, dien men van woede dronken, 
Aen 't schandig kruishout had geklonken; 
En 't graf staet ledig en alleen. 
 
Zy gilden spottend by zyn sneven: 
‘Daer ligt nu de Messias neêr!’ 

{==205==} {>>pagina-aanduiding<<}

Versteenden! was zyn heilig leven, 
Geen tegenbeeld van God den heer? 
Om Hem nog na zyn dood te laken, 
Woudt gy Hem in het graf bewaken, 
Omgeven van een harde rots; 
Hem, wien de sferen bevend zing en, 
Den Heer van aerde en zonnekringen, 
D' Almagtigen, den Zone Gods! 
 
En zie, trots wacht en wapenknechten, 
Daer breekt Hy uit de donkre kluis; 
Om 't heil der menschen te beslechten, 
Hy, de verweezne tot het kruis. 
Geen steen kan zyne magt beteugelen, 
Geen wakers die zyn lyk omvleugelen; 
Hy ryst in schitterenden gloed, 
Voor 't oog der wachten die gaen loopen, 
In 't zigt des kruisbergs, nog bedropen 
Nog rood, van zyn onnoozel bloed. 
 
Sinds men Hem aen het kruis deed sneven, 
Had men een mistwolk, doof en mat, 
Van alle zyden zaem zien zweven, 
Die hangen bleef op Sion's stad. 
Jerusalem stond diep verlegen, 
De dooden schenen te bewegen, 
De stille grafplaets schokte en spleet; 
Geen burger dorst meer in die dagen, 
Zich eenzaem in het duister wagen 
Dat vast de koensten siddren deed. 
 
De zon herrees aen d'oosterkimmen, 
Eerst na drie dagen met heur glans, 
En by een doodsch en treurig glimmen, 
Verlichtte zy den hemeltrans; 
De nare flikkring van heur stralen, 
Verdorde 't gras der vette dalen, 
En smolt de rots tot ryzend gruis; 
En de uit het graf geweken spoken, 
Van ongekenden angst bestoken, 
Verdwenen fluks met dof gedruis. 
 

{==206==} {>>pagina-aanduiding<<}

De drie Maria's gaven blyken, 
Van trouw en liefde tot den Heer; 
Zy gaen Hem balsemen en lyken, 
En stappen in den doodskuil neèr. 
Zy volgen Magdalena's schreden, 
En, by het heilig graf getreden, 
Roept haer een engel juichend toe: 
‘Wien zoekt gy hier? Hy is verrezen! 
De Messias, wil vrolyk wezen 
O vromen, en keert wel te moê!’ 
 
Lof, lof zy Hem, den Heer der Heeren! 
De redder van het aerdsch geslacht; 
Die zich tot stervling kwam verneêren. 
Ons onderstand en redding bragt. 
Eer, eer zy Hem! die door zyn lyden, 
Ons van de schande kwam bevryden, 
Ons goedig opnam in genâ: 
Zyn liefde was ons eenigst hopen, 
Zyn dood deed ons den hemel open, 
Ginds, op het bloedig Golgotha. 
 
Hy is verrezen van den doode! 
Ach! eeuw van dwaling en bedrog, 
Hebt gy getuigenis van noode? 
Zie, Hy verryst hier daeglyks nog! 
Zie rond, hy klimt uit stof en puinen, 
Vouw uwe handen, buigt uw kruinen, 
Hy deelt u zynen zegen uit. 
Hy kan en wil u zalig maken, 
Doch gy blyft zyn genade wraken, 
En geeft u liefst der hel ten buit. 
 
Zeg, toen hier 't oproer losgebroken, 
Altaer en tempel neder smeet, 
Toen men der priestren bloed zag rooken, 
En men de braven sterven deed: 
Toen men vermoordde op markt en straten, 
Wie 't goed niet openbaer dorst haten; 
En God, in d'algemeenen rouw, 
Niet zigtbaer stortte op de barbaren, 

{==207==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer met het bloed der Martelaren, 
De volgende eeuw bevruchten zou: 
 
Toen juichtet ge allen zonder vreezen, 
Tot terging van den Opperheer, 
Met duivlen lach op 't zondig wezen: 
‘De Christus sterft, Hy is niet meer!’ 
Hy is niet meer? o dwaze scharen! 
Wanneer zal 't licht uwe oogen klaren? 
Schouwt rond, ziet hier, ziet ginds hem staen! 
Wilt schaemrood in uw niet verzinken, 
Zyn Naem zal op uw graven klinken, 
Als 't laetste volk zal zyn vergaen. 
 
Ziet daer, Hy ryst in vollen luister; 
Versteenden in uw boos gemoed, 
Die dwalen blyft in 't zondig duister, 
Nog niet gelouterd door zyn gloed. 
Komt, en wilt zonde en ondeugd tarten, 
Opdat zyn woord uw steenen harten, 
Tot uwen welstand binnen schiet; 
Hy kon den steen des grafs verbreken, 
Zou Hy uw hart niet kunnen weeken, 
Of is dat harder dan graniet? 
 
o God! o ongeschapen Wezen! 
Die niets dan 's menschen heilstand zoekt; 
Blyf steeds genadig als voor dezen, 
Ofschoon deze aerde uw hemel vloekt. 
Wil in dees goddelooze dagen, 
Den geest des kwaeds uit ons verjagen, 
Opdat ons steenen harte week'! 
Houde ons de deugd aen U verbonden, 
En dat de grafzerk onzer zonden 
Eens door 't geloof aen stukken breek'! 





{==208==} {>>pagina-aanduiding<<}

Jehovah.


't Is Hy, die was, die is, die eeuwig er zal wezen. 
De Vader der zelfstandigheid; 
Door wien dit groot heelal is uit, zyn niet gerezen, 
Die aen de zilvren maen heur loopbaen heeft gewezen, 
En langs het starrenveld den zonnewagen leidt. 
 
't Is hy, dien de elementen loven, 
Voor wien de vuerberg rookt en gloeit; 
Voor wien de heete zandwind loeit; 
Voor wien de waterval uit hooge steenbergkloven 
Ontzaglyk neèrgestoven, 
In wilde bogten zeewaerts vloeit. 
 
Jehovah! wien 't heelal aenbidt, 
Die in den opperhemel zit, 
Waer lucht en vuer Hem dienen - 
Kniel, stervling, in het stof ter neêr, 
En stem een zang ter zyner eer, 
Ter eer van d'Ongezienen. 
 
Stem in het lied der schepping meê, 
En offer Hem een stille beê, 
Die opstygt door de sfeeren, 
Of zou het proefstuk der natuer, 
Beneden plant en lucht en vuer, 
Zyn' Oorspronk niet vereeren? 
 

{==209==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zie by het luistrend avonduer, 
De heldre starren aen 't azuer, 
In stille flikkering ten hemel opgehangen; 
En echter klinkt van sfeer tot sfeer, 
Hun grootsch en rollend lied voor eeuwen aengevangen, 
Hun lied voor God den Heer! 
 
Schouw gindsche wolken aen, zy staeplen zich op een, 
De gloênde bliksem drilt door hunne flanken heên, 
Het onweêr rommelt luid met kletterende slagen; 
De klimmende oceaen klotst woedend heên en weêr. 
't Zyn de elementen die gewagen, 
Van de oppermagt van God den Heer! 
 
Grootsch loeit en huilt de storm door d'eeuwenheugende eiken, 
Het hoekig loover bruischt in 't ondoordringbaer bosch: 
Het nachtviooltje poogt den grashalm te overreiken, 
En wappert langs het lage mosch: 
Het miereneitje breekt, het wormpje treedt in 't leven; 
Het rept en roert zich alles even zeer, 
Om eindloos lof en hulde aen Hem alleen te geven, 
Aen Hem, aen God den Heer! 
 
Aen Hem, wiens schrikbren naem geen stervling uit kan spreken, 
Wiens magt den seraf doet verbleeken; 
Voor wien de Cherubyn met diepe vrees vervuld, 
En van ontzag ter neêrgeslagen, 
De vleuglen duizlig rond zich krult, 
Omdat hy d'aenblik van zyn glans niet kan verdragen: 
 
Voor wien de donder 't luide en grootsch Jehovah! zingt, 
Dat door het maetloos ydel dringt, 
Zoo ver de laetste star mag met heur tintling booren; 
Versmeltend door de hemelkooren 
Galmt het de weêrklank siddrend na: 
- Jehovah..! hovah..! vah..! 
 
Kniel, aerdling, in het stof, Hy zal uw bede ontvangen, 
Hy blikt op slaven en op konings kindren neêr; 
Hy rigt den starrendans, der zonnen sirkelgangen, 
Hy is in 't duister bosch en in het peilloos meer; 
Hy weet het wormpjen in 't vergeet my nietje hangen, 
Want Hy alleen is God, de Heer! 





{==210==} {>>pagina-aanduiding<<}

Kerslied.


Koorzang van Engelen.


Verheugt u, aerde en hemel, 
En tintlend stargewemel; 
Verheugt u, zon en maen. 
Verloren stervelingen, 
Wilt God ter eere zingen, 
De groote dag breekt aen. 
 
De dag van hoop en blyheid, 
De stond van heil en vryheid, 
Die 't menschdom redden zal: 
De schepper aller dingen, 
Wordt om u, stervelingen, 
Geboren in een stal. 
 
Hy komt, door deugd en lyden, 
U van de hel bevryden, 
Die nog uw ziel beheert; 
Verheugt u, zondige aerde, 
De ramp die u bezwaerde, 
Wordt door Hem afgekeert. 
 

{==211==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ryst opwaerts, herders knapen, 
En trekt met hond en schapen, 
Naer 't needrig Bethlehem; 
Daer zult ge een kindje vinden, 
Bestormd door bui en winden; 
't Is God, Emmanuel! 
 
't Is Hy, de lang beloofde, 
Die, wat de zonde u roofde, 
U weder brengen moet; 
Aenschouwt Hem 't eerst van allen, 
Die gunst mag u bevallen, 
O nederige stoet. 
 
En wilt de knieën buigen, 
Den Heere uw' dank betuigen, 
Die mensch werd op deze aerd; 
Hoort, maen en starren zingen, 
Stemt mede, stervelingen, 
Uw redder wordt gebaerd. 
 
De bloemen in de weiden, 
De kruiden in de heiden, 
Verheffen kelk en blad; 
Zoekt, vrome herderscharen, 
Wat wy u openbaren, 
By Davids konings stad. 
 
Daer ligt een krytend wichtje, 
Met englen aengezigtje, 
Op 't kille stroo ter neêr; 
Snelt aen, met rasse schreden, 
Verzinkt er in gebeden, 
Het is der heemlen Heer! 
 
Alleluja! hier boven, 
Wilt God den Heere loven, 
Alleluja! op aerd; 
Tot aen de verste stranden, 
Tot in heur ingewanden, 
De Heiland is gebaerd! 
 

{==212==} {>>pagina-aanduiding<<}

Heft aen de jubelklanken, 
Om God er voor te danken, 
Hy zendt u peis en vreê; 
Juich, tintlend stargewemel, 
Juicht, englen in den hemel, 
En volken, jubelt meê. 




Loflied aen de Heilige Maegd.


Ik voel myn hart van aendrift jagen, 
Om U myn danklied op te dragen; 
'k Val met den engel U te voet. 
Gedoog dat U myn lofzang nader', 
O reine bruid van God den Vader, 
Maria, wees gegroet! 
 
Om uwe deugd en heilig leven 
Werd 's menschen erfschuld weggewreven, 
En Godes wraek had uitgewoed! 
Na zoo veel eeuwen van verlangen, 
Mogt gy den Messias ontfangen, 
Maria, wees gegroet! 
 

{==213==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gy, van wie de Profeten handelen, 
Die plettrend op 't serpent moest wandelen, 
ô Telg van koninklyken bloed; 
Die als een martlares moest lyden, 
Maer in Gods gunst U bleeft verblyden; 
Maria, wees gegroet! 
 
Spande U Herodes list en lagen, 
Gy hebt het Godskind hem ontdragen, 
En het verborgen opgevoed; 
Gy wildet in zyn noodlot deelen, 
Om dat hy 's werelds ramp moest heelen, 
Maria, wees gegroet! 
 
Gy hebt uw' Zoon aen 'tkruis zien sneven, 
Gy hebt zyn zyde niet begeven, 
In weerwil van der beulen stoet. 
Trof 't zwaerd uw hart langs zeven zyden 
Gy zoudt als toen niet feller lyden, 
Maria, wees gegroet! 
 
Nu praelt Ge in d'opperhemeltransen, 
Gekroond met heldre starrenglansen; 
De maen ontleent van U heur gloed. 
Van daer nog zendt Ge ons trouw en teeder, 
Uw hulp in de verdrukking neder, 
Maria, wees gegroet! 
 
Wel zalig hy, die in d'ellenden, 
Een smeekend oog naer U wil wenden, 
Om uitzigt in zyn tegenspoed; 
Gy weet wat jammer is en smarte, 
En goedig troost Gy 't lydend harte. 
Maria, wees gegroet! 
 
Ach! laet het aen ons ziele baten, 
Als zy deze aerde gaet verlaten, 
En voor Gods troon verschynen moet; 
Dat stervend onze koude lippen, 
Ter uwer eer voor 't laetst ontglippen: 
Maria, wees gegroet! 





{==214==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Regenboog,


Het onweêr zweept met felle slagen, 
Den ratelenden donderwagen, 
Door d' opgeruide wolken voort; 
De zon houdt zich van schrik verscholen, 
Het aerdryk waggelt in zyn polen, 
De bliksem zengt van oord tot oord. 
 
De Hemel, om het kwaed verbolgen, 
Zendt ons de wraek en heur gevolgen; 
De zonde klom tot voor Gods troon. 
De jongste dag is aengebroken, 
d' Almagtige wordt streng gewroken, 
Voor d'al te lang verduerden hoon! 
 
Reeds gloeit het aerdryk als een oven, 
Door 't vuer des hemels opgekloven; 
o Mensch, afgryslyk wordt uw lot! 
Beef, beef! hoe trotsch eens en vermetel, 
De Alrigter daegt u voor zyn zetel... 
Treedt nader, wormen, komt voor God! 
 
Te laet, dit kermend handen wringen, 
Om niet dit roerend boetpsalm zingen, 
Vergeefs, vergeefs die jammertoon; 
Gods toorn wordt ditmael niet verbeden, 
De vlammen slingren naer beneden, 
En dood en doemnis wordt uw loon! 
 

{==215==} {>>pagina-aanduiding<<}

De zee vaert over dyk en dammen, 
De bosschen kraken in de vlammen, 
De torens wagglen als het riet; 
De bergkruin rookt, de vlaktens gapen, 
Hy, die het alles heeft geschapen, 
Bonst het weêr alles in zyn niet...! 
 
Want ach! het proefstuk zyner handen, 
De mensch, verbrak de dierbre banden 
Die hem verbonden aen zyn' God; 
Hy tergt den Hemel in zyn snoodheid 
Miskent zyn almagt en zyn grootheid, 
En dryft met 's Heeren woord den spot. 
 
Wy moeten allen om der kwaden 
Baldadigheên, Gods ongenaden 
Gevoelen zonder onderscheid; 
Vergeefs uwe armen opgestoken, 
Het wraekvuer daelt, de steden rooken 
Het yslykst lot wordt U bereid. 
 
Nu ligt gy hooploos neêrgeslagen; 
Waerom sleed gy zoo boos uw dagen 
In dartelheid en laffen waen? 
Gy hebt een vryen wil bezeten, 
De deugd en godsdienst snood vergeten, 
En d'Almagt in 't gezigt geslaen. 
 
Ook wist gy hoe zy zich kon wreken, 
En dat het nogmaels is gebleken 
Hoe zy de boosheid heeft verrast; 
Dat zy eens heur geduld kan smooren, 
Wanneer het onkruid over 't koren 
Gebiedt, en al te gulzig wast - 
 
Maer, dooft de gloed van Godes toren? 
Wil Hy het smeeken nog verhooren, 
Door innig naberouw gestort? 
Ja! zie, het aeklig wolkgewemel; 
Schynt weg te dryven van den hemel; 
Zie, hoe de lucht weer helder wordt. 
 

{==216==} {>>pagina-aanduiding<<}

De boom schut zyne dropplen neder, 
De wind loeit op het meir niet weder, 
De orkaen verdwynt, de hagel smelt; 
De zon breekt door de wolkgordynen, 
En komt het aerdryk weêr beschynen, 
En tintelt over plas en veld. 
 
En ginds, en daer, aen beide kimmen, 
Omvat ons, met verblindend glimmen, 
Een grootsch gespannen regenboog, 
Als wilde hy deze aerd beschermen - 
Het zyn Jehovah's liefdryke armen 
Die tot ons reiken van omhoog..! 
 
Die ons als trouwe vleuglen dekken, 
Om ons tot liefde en deugd te wekken; 
En onderlinge nedrigheid: 
Die tuigen hoe den Albehoeder, 
Op zyne kindren, als een moeder 
De zegenende handen spreidt. 
 
Ach! Hy zal om die weinig vromen 
Wier beden tot zyn zetel komen, 
Zyn schepslen steeds genadig zyn! 
Hy wil de bron der liefde wezen, 
Zyn naem, zyn almagt zy geprezen 
Van aerdeling en Serafyn. 





{==217==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Heilige Dorothea.


Eene Legende.


Na dat Gods zoon aen 't heilig kruis 
Was voor ons heil gestorven, 
En dat het menschdom door zyn dood 
Weêr 't leven had verworven; 
 
Zag men de boozen, groot in tal, 
Zich 't allenkant bekeeren; 
En sterven voor het waer geloof, 
En 't heilig woord des Heeren. 
 
Er leefde toen in Griekenland 
Een maegdke vroom en teere, 
Dat in een bloemenperk heur tyd 
Besteedde aen God den Heere. 
 
Eens had zich 't Godskind haer vertoond, 
In leliën en roozen; 
En sedert had zy plegtig hem 
Tot bruidegom verkozen. 
 
Zy vlocht Hem menig tuil ter eer, 
Bewaekte die met zorgen, 

{==218==} {>>pagina-aanduiding<<}

En zong den Heiland lof en prys 
Van d'avond tot den morgen. 
 
Eens was zy onder eenen boom, 
In vasten slaep gezegen; 
Toen straelde een glinstrend starrenlicht 
Heur oog verblindend tegen. 
 
Zy schrikt, en knielt met bukkend hoofd 
Voor 't schitterend gewemel; 
Want dra herkent ze een luchtgezant, 
Een engel uit den hemel. 
 
Daer biedt hy haer drie roozen aen, 
Geplukt uit hooger hoven; 
Vereert heur voorhoofd met een zoen, 
En vliegt weêr op naer boven. 
 
En als zy uit de sluimring schoot, 
Nog duizlig van de klaerheid; 
Vond zy de roozen aen heur borst, 
Ten blyk der echte waerheid. 
 
Heur hart ontstak in feller gloed, 
Om eens den Heer 't aenschouwen; 
En al heur hoop en uitzigt bleef 
Zy op dees wenschen bouwen. 
 
Twee dagen bleef de drielingsbloem, 
Als diamantsteen brallen; 
Maer met het derde morgenlicht, 
Begon heur loof te vallen. 
 
Zy kwynde mede, en de engel kwam, 
Met bruidgoms tooi omhangen, 
En droeg haer in het hemelhof 
By Jesus haer verlangen. 


Van verre naer het hoogduitsch.



{==219==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Legende van Sint Christoffel.


Luister, ongeloovig volk, 
Blinde heidensche gemeente, 
Met de dwaelzucht in 't gebeente; 
Luister naer een goeden raed, 
Wat u te verrigten staet. 
 
Zonder moeite kan men God, 
d'Eindeloozen, d'Ongezienen, 
Nimmer vinden, nimmer dienen; 
Hy wil dat men vast gelooft, 
Eer hy ons zyn ryk belooft. 
 
Allen heeft Hy 's hemels woon, 
Door zyn marteldood ontsloten, 
En zyn heilig bloed vergoten, 
Voor al wie er hier op aerd 
Werd van eene vrouw gebaerd. 
 
Maer, wy moeten zyn genâ 
Door ons toedoen waerdig worden; 
Ons met liefde en hoop omgorden, 
En, ter eer van Hem alleen, 
Slaven door dit leven heen. 
 

{==220==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hoor eens hoe 't Offerus ging, 
In die overoude tyden, 
Toen de kerk nog had te stryden, 
Met zoo menig wanbegrip, 
Dat zich bryzelde op heur klip. 
 
Hy, een reus van schrikbren stal, 
Met geduchten blik en spieren; 
Die een yzren kolf kon zwieren. 
Dat men nimmer zyn gelyk, 
Vinden kon in 't roomsche ryk. 
 
Aen een heidensch vorst verknocht, 
Dien hy diende in kryg en vrede, 
Leefde Offerus vroom van zede, 
Bood zyn vorst de goddlyke eer, 
En wist van geen andren meer. 
 
Dikwyls had hy wel gedacht, 
Dat een God toch meer moest wezen, 
Dan een die steeds had te vreezen, 
En soms drukken oorlog dreef, 
En een sterflyk schepsel bleef. 
 
Hy had zyn' gebieder eens 
Bang van Satan hooren spreken, 
Zyne wangen zien verbleeken, 
En de dienaers al te zaem, 
Zien verschrikken door dien naem. 
 
Want gelyk een donderslag, 
Die het alles kan verpletten, 
Deed die naem hun gansch ontzetten; 
En de reus Offerus sprak: 
‘Waerom blikt het hof zoo strak? 
 
Wie dan zou die Satan zyn? 
Is die dan zoo fel te duchten, 
Dat zyn naem u reeds doet zuchten; 
Is dit dan zoo'n magtig man? 
En waer woont of schuilt hy dan? 
 

{==221==} {>>pagina-aanduiding<<}

En de vorst deed hem verstaen, 
Dat hy moeilyk was te vinden; 
Want dat storm en vuer hem dienden, 
En dat hy een magt bezat, 
Die noch pael noch perken had. 
 
‘Wel dan,’ zei Offerus hem, 
‘'t Moge u goed of slecht bevallen, 
'k Min den magtigsten van allen; 
Dit waert gy dan slechts in schyn, 
'k Wil de knecht des grootsten zyn.’ 
 
En Offerus trok van daer, 
Met zyn pletknots op de schouderen, 
Ver van 't landschap zyner ouderen, 
Over berg en vlieten voort, 
Door zoo menig aeklig oord. 
 
Hy vroeg ieder op zyn togt: 
‘Brave menschen, wilt niet schroomen, 
Laet my even nader komen; 
Weet gy iemand hier omtrent, 
Die den duivel Satan kent?’ 
 
Maer eenieder vlood van schrik, 
Met de doodskoû op de lenden; 
Zonder 't hoofd eens om te wenden, 
Langs het eerst gekozen pad, 
Voor dien woesten Goliath. 
 
Ieder dacht, 't is zelf de droes, 
Die zich groot en klein kan tooveren, 
Weer het menschdom komt veroveren, 
Tot der boozen wisse straf. 
God beware er ieder af! 
 
Dan, de reus trok immer door. 
Toch liet hy de hoop niet varen, 
Van te land of op de baren, 
Zoo de duivel er bestaet, 
Hem te vinden vroeg of laet. 
 

{==222==} {>>pagina-aanduiding<<}

En, in een vervaerlyk oord, 
Woest van storm en nacht omgeven, 
Hoorde hy iets nader zweven: 
't Was een zwarte man te paerd 
Met een rossen bokkenbaerd. 
 
In een mantel, en een hoed 
Krom van rand, met krip omtogen, 
Die hem daelde tot in de oogen, 
Waer een spitse ravenzwing, 
Achterwaerts langs nederhing. 
 
Gloeijend schoot zyn scherpe blik, 
Flikkrend rood en blauw geflonker, 
In het ondoorzienbaer donker; 
En het hygen van zyn ros, 
Joeg een heeten smook door 't bosch. 
 
En een stoet van ruitery 
Volgde zwygend op zyn hielen; 
Als een troep verwaten fielen 
Zwaer met wapentuig omgord, 
Die hem diende voor eskort. 
 
‘Halt! wie daer! riep hun de reus: 
Wie komt my in 't duister tegen, 
Langs deze ongebaende wegen, 
Op dit trappelend gespan? 
Zeg my toch, wie zyt gy dan.’ 
 
En de voorste gromde hol: 
‘Dat myn naem u niet ontstelle, 
'k Ben de duivel uit de helle; 
'k Ben de onsterfelyke geest, 
'k ben de Satan hoog gevreest. - 
 
Satan!’ riep Offerus uit: 
‘Dien ik zoek langs zuid en noorden, 
En langs oost en wester boorden, 
Dien ik trouw ten dienst wil staen... 
Ach! neem me als uw voetknecht aen. - 
 

{==223==} {>>pagina-aanduiding<<}

Plaets u,’ sprak hy ‘by myn stoet, 
En vermeng u met de mynen; 
Spoedig zal de nacht verdwynen, 
Gy belooft my zeer veel goeds, 
'k Stel u aenstonds op den toets.’ 
 
En met ingespannen moed, 
Volgde hy den draf der paerden, 
Dat er de uilen van vervaerden, 
Die eentoonig in het woud, 
Krasten door het kreupelhout. 
 
En zoodra de morgen rees 
Kwam men aen een groote heide, 
Waer de weg door henen leidde, 
Die vast naest een kerkje liep; 
En de bange Satan riep: 
 
‘Slaen wy links het zandplein in! 
Eer wy ginds die krocht ontmoeten, 
Waer die woesteniers in wroeten; 
'k Land daer nooit of zelden aen, 
Maken wy een halve maen.’ 
 
En met zigtbaer angstgevoel, 
Deed hy niets dan rugwaerts kyken, 
Waer het kerkje stond te pryken; 
Gaf zyn klepper fel de spoor, 
En reed immer harder door. 
 
‘Zeg my’ sprak Offerus toen, 
‘Groote meester, magtig wezen, 
Wat toch schynt gy dan te vreezen, 
Van dit nederig gebouw 
Dat toch niemand schaden zou? 
 
Is het voor dit leijen dak 
Dat gy omrydt met uw bende? - 
Zwyg!’ riep Satan schier ten ende, 
‘'t Is niet voor die brooze kluis, 
Maer daer achter staet een kruis.’ 
 

{==224==} {>>pagina-aanduiding<<}

En terwyl hy door het vlak 
Immer harder zywaerts spoorde, 
En naer reus noch ruiters hoorde, 
Tot hy zich op veilgen grond, 
Ver van 't godsgebouw bevond; 
 
Riep Offerus duldloos weêr: 
‘Wil my nader onderrigten, 
Waerom gy voor 't kruis moet zwichten, 
Waer gy ons daer zoo van spraekt, 
En u thans nog woedend maekt. 
 
Heeft dit kruis dan zulke magt! - 
Neen!’ was 't antwoord half inwendig, 
‘Maer het stinkt er soms ellendig. 
Men hangt daer de joden aen 
Die de doodstraf ondergaen.’ 
 
En het klinkend klokje klonk, 
Uit de torennaeld hun tegen: 
‘Oh!’ zei Satan, zeer verlegen, 
‘Hoort, dit bedelaers gespuis, 
Is aen 't muiten in zyn kluis. 
 
Komt, dit klinkt my naer en bang! 
Laet ons nog wat verder ryden.’ 
Spoorde 't ros in beide zyden, 
En sneed langs het linker oord 
Afgemat en vloekend voort. 
 
Reus Offerus kon den rit 
Langer niet meer blyven volgen, 
Hy werd half op hun verbolgen 
En riep boos den duivel na: 
‘Ryd maer voorwaerts, want ik ga!’ 
 
‘Neen! gy kunt geen godheid zyn, 
Moogt gy ook de duivel heeten; 
Dit is daedlyk afte meten; 
Gy vlugt voor een bidkapel, 
En voor 't klinken eener bel.’ 
 

{==225==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy trok zelf met zynen knots 
Op het munnikshuisje henen; 
En ging haest van deernis weenen, 
Dat hy de Almagt niet en vond, 
Zoo als het zyn hart verstond. 
 
Toen hy by de kluisdeur kwam, 
Hoorde hy zoo hemels zingen; 
Hy werd zulke zoete dingen 
In zyn ruwe borst gewaer, 
En zyn boezem sloeg zoo zwaer. 
 
Toen gezang en orgel zweeg, 
Hoorde hy de deur ontsluiten, 
Trad een grys ermyt te buiten, 
Die hem zei, als hy hem zag: 
‘Gunne U God een goeden dag! - 
 
Grysaerd,’ viel de reus hem in, 
‘Welk een God zou my dat gunnen? 
Welk een wezen zou dit kunnen? 
'k Heb schier 't aerdryk rond gegaen, 
En trofnimmer Goden aen. 
 
Waer bestaet dit wezen dan, 
Dat in magt en eigenwaerde 
d' Andre vorsten dezer aerde, 
Verre wegs te boven streeft, 
En voor niets ter wereld beeft? - 
 
Blinde ziel!’ sprak de erremyt: 
‘Nog van 't ware geloof versteken... 
Wasch in Gods genade beken, 
U van zonde en schulden rein, 
Hy is aller heilfontein. 
 
Hy is hier, is overal, 
Maer niet zigtbaer voorde blinden; 
Door 't geloof is hy te vinden, 
En door hoop en menschenmin, 
Dringt hy onzen boezem in. 
 

{==226==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy regeert niet slechts op aerd, 
Maer ook boven in den hemel, 
Achter 't blinkend stargewemel, 
Waer en lucht en zon en maen, 
Siddrend hem ten dienste staen. 
 
Voor ons heil stierf Hy aen 't kruis, 
Waer door 's duivels magt moest wyken, 
En de hel ging henen stryken; 
Door Gods zoon te zeer verneerd: 
Door zyn kruisdood overheerd. - 
 
Nu begryp ik dat de droes’ 
Riep Offerus diep bewogen: 
‘Langs dien zyweg is getogen, 
Met zyn andre helsche liên, 
Om het kruishout niet te zien! 
 
Grysaerd, die den Opperheer, 
Schynt te dienen en te kennen, 
'k Wil my ook aen Hem gewennen, 
Wys my 't regte pad er heen, 
'k Hou my met zyn wil te vreên.’ 
 
De oude knikte en trad terug, 
Opende de kluisdeur weder, 
En Offerus boog zich neder, 
Dringend met zyn reuzenlyf, 
In het nederig verblyf. 
 
De erremyt bekeerde hem, 
Onderwees hem in den Heere, 
In des Heilands liefdeleere, 
En de strael van 't ware licht, 
Opende eindlyk zyn gezigt. 
 
Toen hy nu 't geloof bezat, 
Trad de gryze met hem buiten, 
Onder 't preevlend beden uiten; 
En hy bragt hem aen den zoom, 
Van een breeden, diepen stroom: 
 

{==227==} {>>pagina-aanduiding<<}

Doopte hem daer by den plas, 
In den naem van God drievuldig; 
En gereinigd en onschuldig, 
Stond de nieuwe Christen daer. 
Weêr hernam de kluizenaer: 
 
‘Gy zyt groot en grof van bouw, 
Blyf hier aen den oever woonen, 
En wil uwen bystand toonen, 
Aen den reizer die langs hier, 
Wordt gestremd door de rivier. 
 
Draeg hem in Gods naem er door, 
Gy zult 's Heeren gunst verwerven, 
En den hemel na uw sterven 
Hebben voor uw vrome daên, 
En naest Christus zetel staen.’ 
 
Hy aenvaerde bly te moê, 
't Lastig ambt hem opgedragen; 
En hy sleet zyn levens dagen. 
Vroom en heilig in een kluis, 
By den boord van 't stroomgeruisch. 
 
En wie ooit in 's Heeren naem 
Hem zyn bystand af mogt smeeken, 
Hy werd, zonder tegenspreken, 
Over 't holle meir gebragt, 
Ware 't ook te middernacht. 
 
Sloeg, door 't geeslen van d'orkaen, 
't Wilde zop zyn golven grover, 
Stroomde 't ook zyn oevers over, 
Hy dreef, om den wil van God, 
Met orkaen en stroom den spot. 
 
Eens, op eenen ruwen nacht, 
Dat hy had gerucht vernomen, 
Zag hy, uit zyn hut gekomen, 
Hoe aen d'andre zy van 't nat 
Er een bibbrend kindje zat: 
 

{==228==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat zoo luid om redding riep, 
Met de handjes opgesteken; 
Dra voelt hy zyn harte weeken 
Hy doorwaedt den wilden stroom, 
En bereikt den overzoom; 
 
Plaetst het kindje op zynen rug. 
En bezwykt schier van de zwaerte.... 
't Was als of een rotsgevaerte, 
Hem op beide schoudren hing 
En hem vast verplettren ging. 
 
't Water zwol nog immer op, 
En Offerus ligchaem knikte; 
Maer zyn harte dat niet schrikte, 
Had betrouwen op Gods magt... 
Hy zonk dieper met zyn vragt, 
 
Die nog telkens zwaerder werd, 
Tot hy eindlyk aêmloos zeide: 
‘Kind! weldra vergaen wy beide, 
In den opgezwollen vloed, 
Zoo de Heer ons niet behoed'.... 
 
't Is of ik de wereld draeg, 
Zoo drukt gy myn forsche leden.....’ 
't Wichtje viel hem in de reden, 
En zeî ‘O! gy torscht al meer, 
Want, gy draegt der heemlen Heer, 
 
Die het alles vormde en schiep, 
Die zyn dienaer komt bezoeken, 
Hem beproeven en verkloeken, 
In het oefenen der deugd, 
En zich in zyn dienst verheugt. 
 
Heil U, liefderyke man! 
Gy zult Christophorus (1) heeten; 
Op dat alle menschen weten 
Dat gy Christus dragen mogt 
Die U om uw deugd bezocht.’ 
 

{==229==} {>>pagina-aanduiding<<}

En het hemelsch kind verdween. 
Door verwondering overmeesterd. 
En van Gods genâ begeesterd, 
Komt de reus aen d'oeverkant, 
En valt knielend neêr in 't zand. 
 
Dankt daer d'Oppergod der Goôn, 
Die hem 't ware licht woû schenken, 
Die zyn dienaer blyft gedenken, 
En de zynen nooit verlaet, 
Maer hun trouw op zyde staet. 
 
Hy volharde in 't spoor der deugd, 
Bleef den afgodsdienst verzaken, 
Mogt den marteldood genaken, 
Voor des Heilands reine leer, 
En voer op naer God den Heer. 
 
o Gy ongeloovig volk! 
Dat te midden van de stralen 
Des geloofs wilt blyven dwalen, 
Die nog steeds aen Satan denkt 
Hoe de Heer u roept en wenkt. 
 
Gy laet u door eigen wil, 
Van den boozen geest verblinden, 
Zoek slechts, gy zult Christus vinden, 
Hy zelf heeft het ons gezegd, 
Wil en word zyn trouwen knecht. 









{==230==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Gasthuisnon.


Ter inwyding myner oudste zuster Maria Katharina, als Ziekhuisnon by 's ryks-hospitalen, in Wintermaend 1838 te Antwerpen.


Keur en zinlijkheden 
Met den voet te treden, 
God ten prijs tot 's naestens baet, 
Is een strijd gestreden, 
Hooger dan de reden 
En 't verstand der wijzen gaet, 
Vondel. 



Ja, de lamp van 's menschen leven 
Is zoo schielyk uitgebrand, 
En zoo onverwacht genaekt men 
Aen der graven donkren rand; 
En dan scheemren 's werelds vreugde, 
In 't verleden flets en droog, 
Van heur tooverglans ontheven, 
Onbeduidend aen ons oog. 
Aeklig greinst de dood ons tegen, 
Siddrend zien wy om en rond, 
En wy dalen in den grafkuil 
Neder, tusschen klei en klont. 
Werp in 't langs geloopen spoor dan 
't Stervend oog nog eens weêrom, 
Om den vroegren glans t' herkennen, 

{==231==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die eens flikkrend voor ons glom: 
Toen wy zoete teugen dronken, 
Uit de volle lustbokael... 
Is dan alles niet vervlogen, 
Als een snelle bliksemstrael! 
Vraeg uw ziel dan wat de vreugd is, 
Die ons zoo begoocheld heeft; 
Niets dan gal en wrangen droesem, 
Die de gorgel wedergeeft. 
En toch hangen we in de lente 
Een verlokkend roosjen aen; 
En toch blyven we in verrukking, 
Voor een heldren dauwdrop staen; 
Schoon wy 't bloempje ras verdorren, 
En het dropje spatten zien, 
Willen wy niet eens gedenken, 
Dat ons dagen ook zoo vliên! 
Heil hem! die in tyds den rug keert 
Aen des werelds tooverlicht; 
En langs bloem en lokloof heênstapt, 
Met het oog op God gerigt. 
Die zal nimmer siddrend opzien, 
Wen zich 't graf voor hem ontsluit, 
En hy lacht het terpje tegen, 
Dat den weg zyns levens stuit. 
Omdat hy het aerdsche al tydig 
Varen liet ter eer van God, 
En in hoop op 's hemels zegen, 
Zich getroostte met zyn lot. 
Want, hy wist dat hem de Heere 
Immer by bleef en behoed' 
En hy wandelde in de stralen 
Van zyn zachte liefdegloed. 
Hy koelt Godes gloenden toren 
En voorkomt des werelds val, 
Die de Almagtige om zyn deugden 
Lang nog tegenhouden zal. 
 
Dierbre zuster, gy, die heden, 
't Vaerwel aen de wereld zegt; 
Door gebed en deugdenoefning, 

{==232==} {>>pagina-aanduiding<<}

U voorthaen aen Christus hecht; 
Moog' zyn geest U krachten geven, 
U versterken in de baen, 
Die ge uit enkle menschenliefde, 
Hem ter eer hebt ingeslaen. 
Moog' hy U met moed bezielen, 
Om der kwaden tegenstand, 
Door te streven in betrouwen 
Op een beter vaderland. 
Want de wereld plaegt de vromen, 
Die de deugd genegen zyn, 
Lastert hunne goede daden 
En bespuwt haer met venyn. 
'k Dring de kloosterpanden binnen, 
Diep geroerd en aengedaen, 
En ik zie U bij het leger 
Van gekwetste en zieke staen. 
En gy reinigt hunne wonden, 
Steunt en troost hen in 't verdriet, 
Doet hen hoop op Christus bouwen, 
Die voor ons het leven liet. 
Wyst hen naer het heilig kruisbeeld, 
Spreekt hun van Gods liefde en magt, 
Wasch en zuivert hunne leden 
En schudt hun de peluw zacht. 
Gy bewaekt hem als uw broeder, 
Wien het doodsch gevaer bedrygt; 
En gaet hem verkoeling bieden 
Die van dorst om laefnis hygt. 
 
Zegt, verwaende wereldlingen 
Naemt gy ooit een broeder in, 
Die van ziekte en armoê neêrviel? 
Gingt gy 't schaemle huisgezin, 
Redding bieden en vertroosten 
Als de koorts er heerschte en woed'? 
Hebt gy ooit uit enkle liefde 
't Menschdom eens ter hulp gespoed! 
Neen, 't zyn jonge zwakke maegden, 
Door de Godsdienst voorgelicht, 
Die zich met die taek belasten, 

{==233==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zich vereenen in een sticht; 
En hun jeugdig leven offren 
Tot huns naestens heul en troost, 
Hoe de koû hen 's winters geeselt, 
Hen de zon des zomers roost - 
Kent, hoe eens de deugd hun spoorde, 
En tot menschenliefde dreef; 
Naer de tydgenoot voor 't nakroost 
Met vergulde lettren schreef. 
 
Verschriklyk woedde in Barcelona's vest 
Een doodelyke pest. 
De kranken stompelden langs markt en straten, 
Van alle hulp ontbloot; 
De vrouw was van heur echtgenoot verlaten, 
De moeder liet heur zuigling in den nood. 
De wasem der verlaten lyken, 
Drong akelig door steeg en wyken, 
En had de gansche lucht besmet. 
De nood neep hard en harder, 
De ramp ging ver en verder, 
Er werd geen mensch gered! 
 
't Wrong alles wanhopig de handen te zamen, 
En blikte naer God; 
En Hy, op het smeeken der goeden bewogen, 
Zag eindlyk meêwarig terneer uit den hoogen, 
En keerde zoo goedig het lot. 
 
Een aental dier maegden den hemel gewyd, 
Doorkliefden de schuimende baren; 
Zy peilden geen afgrond, zy kenden geen nood, 
Maer streden om Gods wil met rampen en dood 
En gevaren. 
 
Zy komen, zy naedren met moedigen tred, 
En stuiten om 't karmen noch 't janken; 
Begraven de stinkende lyken in d'aerd, 
En blyven by ziekbed en leger geschaerd, 
Van de kranken. 
 

{==234==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy brengen den laefdronk den dorstigen toe, 
En vasten en danken en waken; 
Zy smeeken voor 't menschdom een heilzamer lot 
En bidden voor hen, om vergeving by God, 
Die haer laken. 
 
Dit zyn deugden, dit zyn daden, 
Niet uit een wysgeerig doel 
Voortgeronnen, 
Maer begonnen 
Door een goddelyk gevoel; 
 
Dat de zielen van de vromen, 
Moed en wil en krachten geeft, 
Om te lyden 
En te stryden, 
Waer hun de ondeugd tegenstreeft. 
 
Ja, God zal het mensdom sparen. 
En zyn bronnen van genâ, 
Om hun smeeken 
Neêr doen leken, 
Op de boozen en de kwâ. 
 
Zuster, 'k zend u uit de wereld, 
Die my nog verslingerd houdt. 
Die my vreugdevuren toovert, 
En my zoete teugen brouwt; 
't Klinken van myn snaertuig over, 
Dat gy immer blyde ontvingt: 
Mag het u nog heden streelen? 
Duldt gy dat u een bezingt 
Die het aerdsche nog verkleefd is? 
Dien op 't kronklend wereldspad, 
Nog een roosje kan behagen, 
Met verlokkend loof en blad.... 
 
Zuster, myn zuster! aen Jesus verbonden, 
Neem myn gezang in erkentenis aen; 
En zit gy diep in gebeden verslonden, 
Vergeving te smeeken voor menschlyke zonden, 
Te roekloos begaen; 
 

{==235==} {>>pagina-aanduiding<<}

Denk, o myn zuster! ook soms aen uw magen, 
Offer een zuchtje te meer dan voor my; 
Wis zal u God in den hemel verhooren, 
Hem konden immer de beden bekoren 
Der vromen als gy. 


1838.


Troost aen iemand, wiens Zuster gestorven was.


o Mensch! ween matig by een lyk 
Dat wederkeert tot stof en slyk, 
De ziele rust in vrede; 
Gewis valt elke scheiding bang, 
Doch denk aen haer uw leven lang, 
By 't storten uwer bede. 
De ziel, het evenbeeld van God, 
Wordt eenmael, wars van aerdsch genot, 
Naer hooger sfeer ontboden: 
Wat wilt ge op aerde duerzaem goed, 
Daer 't al vergaen en sterven moet.... 
Zy zelve is 't land der dooden (1). 








{==236==} {>>pagina-aanduiding<<}

By den vroegtydigen Dood van Jonkvrouw Charlotta Johanna Maximiliana Suremont, overleden te Antwerpen, in eenen bloeijenden ouderdom, den 2 December 1841.


Zy had heur loopbaen doorgestreden, 
Verknocht aen eer en deugd; 
Heur levensdraed werd afgesneden 
In 't bloeijen van heur jeugd. 
 
Zy prees het raedsbesluit des Heeren 
Met vroom en vast gemoed; 
Heur ziel was ryp voor zaelger sferen, 
En de aerde ontzonk heur voet. - 
 
o Jeugd! hecht u aen deugd en zede, 
Aen eer en braefheid vast; 
En, zoo als zy, ontslaept ge in vrede, 
Als u de dood verrast. 








{==237==} {>>pagina-aanduiding<<}

Grafschrift voor den Zeer Eerwaerden Hooggeleerden Heer Frans Mathys Van Cannaert d'Hamale.

Licentiaet in de Heilige Godsgeleerdheid by de Hoogeschool te Leuven, oudvoorzitter in den raed van onderzoek over het lageronderwys der stad Antwerpen. Overleden aldaer in den ouderdom van 82 jaer, den 20 November 1843.

Zyn jeugd blonk als een morgenzon, 
De neevlen doorgeschoten; 
Geen, die als hy de liefde won 
Van zyne stadgenooten. 
Hy was der deugden trouw verknocht, 
Gedurend heel zyn leven; 
En heeft, na eenen langen togt, 
Zyn stof aen d'aerd' hergeven: 
Hy bleef als 't avondzonnevuer 
Grootsch tot in 't uer van sterven - 
God! schepper, vader der natuer, 
Laet hem den hemel erven! 



{==238==} {>>pagina-aanduiding<<}


    




{==239==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een Woord aen het Volk


{==240==} {>>pagina-aanduiding<<}

De eerste uitgave verscheen in 1844.





{==241==} {>>pagina-aanduiding<<}

Een Woord aen het Volk over de voordragt door het ministerie gedaen ter invoering van het monopolium of alleenhandel in tabak.

C'est une question de liberté ou d'esclavage pour la propriété foncière; tous les efforts doivent donc etre reunis pour Conjurer l'orage.


Circulaire van 21 january 1844.

Er is sinds veertien jaer niet eens iets aengevangen, 
Van wegen het bestuer, in Vlaenderens belangen. 
Noch is geen enkel woord gesproken in den Raed, 
Of, als 't Vlaemsch Belgie gold, dan was het altyd kwaed. 
Ons volksverbeelders, neen, die zyn 't niet heel te wyten, 
Die moesten meer dan eens op hunne tongen byten; 
't Is tegen hen niet dat ik uitval, gram en boos; 
Maer 't ministerie, dat zoo valsch als redeloos, 
Zoo vele jaren lang 's volks ondergang blyft droomen, 
Daer wil ik in myn zang thans eens op nederkomen. 
Op hen, die tot ons ramp aen Frankryk zyn verkocht, 
(Dat lang ons vaderland weêr in te palmen zocht; 
Om er een wingewest, als voortyds, van te maken,) 
En niets betrachten dan hun eigen ryk te maken. 
Ik wil aen 't volk doen zien hoe men ons regt miskent, 
En ons niets anders brouwt als onheil en ellend'. 

{==242==} {>>pagina-aanduiding<<}

De lynwaedhandel die hier zoo veel volk deed leven, 
Werdt tot der Vlamen spyt van onzen boôm verdreven. 
Trots alle schriften die er kwamen aen het hof, 
Klonk er geen een zoo luid die 't hart der grooten trof. 
De wevers werden arm, de spinders gingen schooijen. 
Men zag den tegenspoed van week tot weken groeijen; 
Een ieder zei het, en men riep het elken dag, 
Maer geen van 't hoog bewind die er naer om en zag. 
Zy dachten zeker, dat kan ons al weinig schillen, 
Als onze beurzen maer gedurig blyven zwillen; 
Wy zitten op het droog, voor ons en is geen nood - 
Maer dit komt zoo niet uit. Wanneer het volk zyn brood 
Zyn nooddruft niet meer wint, dan diendet gy te zorgen, 
En alles na te gaen voor heden en voor morgen, 
Op dat den landaerd toch zou blyven als hy was. 
Wel ja! het bleef niet by den ondergang van 't vlas.... 
De handel moest er, het vlas was niemedallen. 
De suiker werd belast, de gansche boel moest vallen. 
Men zuchtte in Braband en in Vlaendren overluid, 
Maer met dat zuchten was het treurspel nog niet uit. 
Er was hun naderhand allengs ter weet gekomen, 
Dat er door 't volk nog al een pruimken werd genomen, 
En dat de werkman na zyn dagelyksche taek, 
Een lekker pypken trok met ongemeenen smaek; 
En dat de meerdere, geen centen en moest sparen, 
Noch rond te zien had voor het koopen van cigaren. 
(Schoon 't by de Franschen er heel anders is gesteld) 
En hoort wat er geschied. 't Onbreekt hun weêr aen geld, 
(Waer zy zoo leven niet genoeg van zullen hebben.) 
De Franschman stookt hun op, zy spinnen strik en webben, 
Aen d'armen Vlaming, en, de tabak moet er aen! 
Het eenigst wat by ons den handel nog doet gaen. 
Ze willen zyliê zelfs dat ding gaen exploiteren, 
Al zou een tiende van het volk er door creveren. 
Om er miljoenen door te krygen in de kas, 
Schoon het een doodsteek van den heelen handel was. 
Om menig kwaed Project weer verder uit te rekken, 
Voor 't nutloos leger, dat ons nergens toe kan strekken, 
Voor menig dwars gedacht te staven, door het geld, 
Het zweet van 'twerkend volk, van Lei en Maes en Scheld'. 
Wat zegt gy, Belgies volk nu van uwe opperhoofden. 

{==243==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die u de vryheid in 't jaer dertig eens beloofden? 
Is dit een handelwys en een manier van doen? 
Houd zoo 'n regering zich aen regel en fatsoen? 
Als dat zoo voortgaet zie 'k op 't Scheld na twee paer jaren, 
Slechts nog een enklen knots om pekelharing varen. 
Want als de Tabak zal de nek gekraekt zyn, hoort! 
Dan klampt men 't mastenhout met d'eigen drift aen boord; 
En later, ziet het na, zal m' aen de huiden komen, 
Zoo dat de scheepvaert ons wordt heel en al ontnomen, 
En is het land eens arm en uitgeput van kracht, 
En schiet het volk eens uit den donkren jammernacht, 
Om 't hof te lastren en hun zelven te beklagen, 
Dan zal men nog gebelgd, in vreemde tael ons vragen: 
Wel zyt ge dan niet vry? wat klaegt gy toch zoo zeer? 
Gy kiest uw regters, uw bestierders, en nog meer, 
De pers en 't onderwys, 't gaet al naer uw begeren - 
Dit zie ik in 't verschiet, en wil de zaek niet keeren, 
Want als wy alles zoo maer lydzaem laten gaen, 
Wy zyn reeds hallef sleet, dan is 't er meê gedaen. 
Maer moedig, handelaers, loopt alles 't onderst boven, 
Nog liever dan 't bestaen u zoo te zien ontrooven. 
Zoo dringt m' al zoetjes de vereende regten in, (1) 
Tot schade en schande van zoo menig huisgezin. 
Als in den Franschen tyd, die men daerom blyft vloeken, 
Dat de komies by nacht ons wooning kwam door zoeken, 
En tot de bedden onzer vrouwen mogt gaen zien, 
En dolheid plegen! Maer het zal zoo ver misschien 
Toch niet geraken, hoe Mercier, de Franschgezinde 
De leden van den raed met boozen trek verblindde. 
Schynheilige Nothomb, moog doen wat hy begeert, 
Nog wordt dien zwaren slag van onze kruin geweerd. 
 
Wy, Vlaemsche Belgen, om ons deugd voor zoo veel eeuwen, 
De wereld om befaemd, wy zullen steeds als leeuwen 
Het onregt smalen, dat ons land word aengedaen. 
Men tergde ons reeds te lang in tael en volksbestaen, 
Dan dat de handel ons nog niet word afgenomen. 
 
O Heer, laet de Regie niet op ons nederkomen! 
Wy winnen nu noch slechts het dagelyksche brood: 

{==244==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dryft ons niet dieper in ellende en bittren nood. 
Gy hebt ons steeds bevryd van ramp en ongelukken, 
Moet thans die zware slag ons matte schoudren drukken? 
Het noodlot wentle naer 't uw wyze wil bevool, 
Doch, hoed ons voor gevaer en voor den Monopool! 





Lied.

Wyze: La faridondaine, la faridondon.


Nu wordt het zeker slechten tyd, 
Wy hebben regt tot klagen; 
Wy zyn byna schier alles kwyt, 
En nog wil men ons plagen. 
't Schynt of men nooit als kwaed verzon, 
La faridondaine, la faridondon, 
Nu dreigt m' ons weêr met de regie, 
biribi, 
A la façon de barbarie, mon ami. 
 
Nu wilt de Staet in rooktabak 
Alleenig handel dryven; 
Om in der burgren legen zak, 
Te zoeken naer de schyven, 
En al wie hier zyn brood meê won, 
La faridondaine, la faridondon, 
Kan teeknen voor de Colonie, 
biribi, 
A la façon de barbarie, mon ami. 
 

{==245==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dit is weêr eenen boozen trek 
Die Frankryk ons komt spelen; 
Zy houden met ons volk den gek, 
En geven 't hof bevelen: 
En 't ministerie zegt: c'est bon! 
La faridondaine, la faridondon; 
Haest zien wy les droits-réunis, 
biribi, 
A la façon de barbari, mon ami. 
 
Zoo moeten wy met leed belaên, 
Voor vreemde wetten buigen; 
Ik wou dat ras het uer ging slaen, 
Dat alles viel in duigen. 
En dat de Turk ons overwon, 
La faridondaine la faridondon, 
Of wel de Rus en Compagnie 
biribi, 
A la façon de barabari, mon ami. 



    










{==246==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ode by de Eerste Verjaring der Opening van de Yzeren Spoorbaen tusschen Antwerpen en Keulen 
In deze stad plegtig gevierd den 13 october 1844.


Dat was een schoone dag (1), toen de oude Rhyn de Schelde 
In zyne reikende armen nam; 
Den vroegren broederband herstelde, 
Die 't heil van beide volken gelde, 
Van zede en godsdienst eens, en eens van tael en stam. 
 
De handel juichte toen de heldre toekomst tegen, 
Voorspelde Vlaend'rens grond en bloei en zegening; 
De welkom schaterde aller wegen, 
By schitrend feest- en jubelplegen; 
En kuste in geestdrift opgestegen, 
Het zegel der verbroedering. 
 
Thans, thans verjaert dit feest, dat nimmer aen 't geheugen, 
Van Duitsch of Belg ontschieten mag; 
Verwelkomt dan, met gulle teugen, 
ô Zaemverbondenen! dien glorieryken dag, 
Een van de schoonste wis die 't volk hier immer zag. 
 
't Is feest! Ja hoe de octoberbuijen, 
Door zaemgepakte wolken kruijen, 
Hoe ook de storm door 't luchtruim snelt; 

{==247==} {>>pagina-aanduiding<<}

Geen herftstschok zal de viering hindren, 
Geen najaersvlaeg de vreugd vermindren, 
Uit onzen boezem opgeweld. 
 
En telkens als het zal verjaren, 
Herin'ren wy dit broederfeest; 
Dan zullen wy met blyden geest, 
Ons in een ruimen cirkel scharen; 
Om op echtvaderlandsche altaren, 
In schaduw van olyf en palm, 
By 't stygen van den wierook walm, 
En 't schaetren van den jubelgalm, 
Onze offers onderling te plengen; 
Der vriendschap hulde en dank te brengen, 
Die Ambiorix teelt aen Herman's kroost verbond, 
En elken grens verdreef van der Teutonen grond. 
 
Zoo zullen wy, na later jaren, 
De vruchten onzer vlyt vergaêren, 
En dankbaer zal de naneef zyn, 
Als hy den blik werpt in 't verleden, 
En napeinst welke reuzenschreden 
De vaedren van de Schelde deden, 
Met hunne broedren van den Rhyn. 
 
Zoo blyft de handel immer groeijen. 
De nyverheid bestendig bloeijen, 
En schittren voor Europa's oog; 
Zoo klinkt de glorie dezer landen 
Eens aen de verstgelegen stranden; 
Zoo ryst het werkstuk onzer handen, 
Als Keulen's kerkbouw eens omhoog. 
 
Herin'ren we ons dan aen die stonden 
Die Belgien aen Germanje bonden, 
En zeegnen wy dien grooten dag, 
Die de afstand ylings deed verzwinden; 
Die landen kwam te zamen binden; 
Ons op den adem van de winden, 
Verplaetste als door een tooverslag. 
 

{==248==} {>>pagina-aanduiding<<}

Poog het der toekomst te bewaren, 
Boek het in uw gewyde blaêren, 
ô Muze van de poëzy! 
De kunst heeft het in brons gedreven; (1) 
Zoo blyft ons deugd en roemryk streven, 
Ten voordeel aen de later neven, 
Gewis de volgende eeuwen by. 
 
Komt, duitsche broeders! Feestgenooten! 
Moog niets ons werk aen duigen stooten, 
Dat ons zoo innerlyk verbond, 
Komt, klinkt de schuimende bokalen, 
Dat de echo's van de ruime zalen, 
In harmonie den kreet herhalen: 
Heil! Belgies- en Germanjes grond! 









{==249==} {>>pagina-aanduiding<<}

By het Beschouwen der Beeldtenis van den Weledel Gestrengen Heer D.H. Baron Chassé, Generael der Infanterie;


Naer het leven geschilderd door J. Van Rooy.

Wie kent hem niet - Chassé[...]


C.G. Withuys.

Ziedaer! dat gryze hoofd van meer dan tachtig jaren, 
Is de eer zyns vaderlands, de roem der legerscharen, 
Die Neêrland en Oranje, in 't grimmigst oorlogsvuer, 
Verstrekte, als een onwrikbre muer, 
Ten borstweer opgebouwd voor 't stormen der gevaren. 
 
De list der overmagt schoot by zyn moed te kort, 
Toen hy met eene hel van laeijen gloed omgord, 
Door Frankryks heiren aengestoken, 
Gelyk een reus, in 't hoekig fort 
Zich op zyn vyand heeft gewroken. 
 
Nooit zag men kleiner heldental, 
Met zoo veel moed bezield, den wissen dood trotseeren, 
Dan dit, aen welkers hoofd, Hy, als een steenrots pal, 
Voor de oogen van 't verbaesd heelal, 
De vlag van Nederland deed eeren! 
 

{==250==} {>>pagina-aanduiding<<}

De schrik had op zyn ziel geen magt; 
Hy kende alleen zyn pligt, hoe zwaer die ook zou wegen. 
De schrootlaeg loste op Hem haer digten kogelregen, 
Maer rukte de afgrond zelfs Hem tegen, 
Hy had zyn zending trouw volbragt! 
 
Het heugt de Schelde nog, hoe Alva's trotsch gesticht, 
Uit wraek en heerschzucht opgerigt, 
Verscheurd werd en vernield door al zyn ingewanden; 
Hoe bang het water vlood voor 't blaekrend sulferlicht, 
En 't dondren van 't metael, langs haer geschokte stranden, 
 
Hy is het zinnebeeld der onverzetbre trouw, 
Die nood en dood weêrstaet als alles is geweken; 
Die nimmer siddren kan noch bleeken, 
Maer boven 't bulderen van veldslag en kartouw, 
't Bevel zyns konings luid hoort spreken. 
 
Zoo vreeslyk in den kryg als lydzaam en gedwee 
In vredes stille en dierbre stonden, 
Heb ik Hem in zyn beeldtnis weêrgevonden.... 
Wie kan 't Genie der kunst doorgronden - 
Wees welkom, Held Chassé! 


25 van Slagtmaend 1844.



{==251==} {>>pagina-aanduiding<<}

Politieke Refereinen


{==252==} {>>pagina-aanduiding<<}

De eerste uitgave verscheen in 1844.





{==253==} {>>pagina-aanduiding<<}

Politieke refereinen.

Voorzang.

Wie dichter wordt.


Wie staen houdt dat men in de scholen 
De dichtkunst leert, 
Die meent het slecht, die is aen 't dolen 
En ver verkeerd. 
De dichtkunst wordt ons ingeboren, 
En vrouw Natuer 
Heeft er zoo weinigen verkoren, 
Die zy dit vuer, 
Dien drift door d'aderen doet schieten, 
Die zonder toom, 
Wil zwellen en naer wilkeur vlieten, 
Gelyk een stroom. 
Die kunst beheerscht ons gansch van binnen, 
En zet ons aen; 
Zy sterkt en hart en ziel en zinnen. 
Om pal te staen, 

{==254==} {>>pagina-aanduiding<<}

En luid het misdryf uit te schelden, 
Voor 's werelds oog, 
En 't volk de waerheid te vermelden, 
Wen 't zich bedroog - 
Om 't masker van verderf en domheid, 
En huichlary 
Dat ons langs kolk en doolweg omleidt, 
Ten allen zy, 
Te hinderen en te verdringen; 
Op dat men weet' 
Wat logens zyn en beuzelingen, 
Wat schande en leed. 
Zoo, wie een haetlyk feit ziet plegen, 
Een euveldaed, 
En als zyn harte niet verlegen 
En tastbaer slaet: 
Als hy dit zoo in koelen bloede, 
Gerust aenziet, 
En nooit ontsteekt in toorn en woede, 
Die zal geen lied, 
Geen echten toon der luit ontwringen; 
Dien zet geen vloed, 
Van hengste zap uit Pindus kringen, 
De ziel in gloed! 
En wie zyn landaerd ziet verdrukken, 
En zwygen blyft, 
En aen den dwang by 't nederbukken 
Nog hulde schryft: 
Die slechts om gunst naer alle winden, 
Zich keert en draeit; 
Een schat in valschen lof wil vinden 
Die men hem zwaeit: 
Die zal nooit in der dichtren orden, 
Na zynen dood, 
Gehuldigd en geprezen worden 
Van klein en groot. 
En wie geen bastaerdy durft wreken, 
Die wet en regt 
En vryheid naer de keel wil steken, 
En lagen legt; 

{==255==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die heeft geen dichtgloed in zyn aderen, 
Diens ziel is koud; 
Hy zal nooit de eeuwge dreven naderen. 
Van 't lauwerwoud. 
Hy kan op 't vleuglenpaerd niet ryden 
Langs 't zonnespoor; 
Hem telt men nooit by de ingewyden 
Van Febus koor. 
Maer, die zyn landaerd blyft waerderen, 
De vryheid mint; 
En deugd en moed naer eisch wil eeren, 
Zyn adel vindt 
In naer der oudren wet te leven, 
En zich vermeet 
Den drang van 't valsche te weêrstreven, 
Die wordt poëet -! 
Die zal op 't elpen snaertuig zingen 
Dat alles trilt; 
En bosch en rots tot luistren dwingen, 
Zoo 't volk niet wilt; 
 
o Gy dan, die wilt dichter wezen, 
Toets eerst uw kracht; 
Beproef of iets u kan doen vreezen 
In storm en nacht. 
Voel of gy by uws broeders lyden 
Wordt opgewekt; 
Of gy de hebzucht kunt bestryden 
Die 't hart zoo trekt. 
Of ge ooit zoudt met de wolven huilen 
In 's werelds woud, 
En of ge uw citer kunt verruilen 
Voor klatergoud. 
En als die proef naer welgevallen, 
Mogt goed vergaen: 
Laet dan uw snaren dondrend schallen 
Hef aen! hef aen! 
 
Dit is niet om my te doen kennen. 
Dat ik dit schryf; 
Noch ook niet om op gulden pennen, 
De volle schyf 

{==256==} {>>pagina-aanduiding<<}

Der vlotte maen voor by te varen, 
Op dat het volk, 
Alléén my achterna zou staren 
Uit diepte en kolk: 
Noch om in schriften en journalen 
Schier elken dag, 
Myn naem verblindend te zien pralen, 
Met alle slag 
Van snorkend eergetoet omgeven, 
En dof gegalm, 
Dat snel verzwindelt met ons leven, 
Gelyk een walm... 
Neen, hy die 's menschen hart kan treffen 
Die zoek' geen lof; 
Eens moet het volk zyn eerzuil heffen 
Uit puin en stof. 









Bediedenis van den Antwerpschen Ommegang aen hare Britsche majesteit koningin Victoria, tydens haer bezoek in onze stad.


1843.


Neen, 't gebeurt niet alle dagen, 
Dat de bonten reuzewagen, 
Schaldis burgeren verblydt 
En door onze straten rydt. 
Noch dat vreemde koningstelgen, 
In den kring der Vlaemsche Belgen, 

{==257==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zich bevinden als van daeg; 
Daerom wil ik heden graeg 
Mjn geliefde cieter stellen, 
En aen vreemde en buer vertellen, 
Wat de praeltrein toch beduidt; 
Naer de volkslegende luidt. 
 
Koningin der Britsche staten, 
U toch zal myn zang niet baten, 
Die gy nimmer zult verstaen; 
Och! dit gaet ons zòò niet aen. 
Dat wy van onze eigen Hoofden, 
Ons zoo maer wat meer beloofden; 
Maer die ook verstaen het lied 
Van een Vlaemschen zanger niet. 
Doch dat kan myn drift niet stuiten; - 
Vloei dan, pael en perk te buiten, 
Neiging! die ik heden vier, 
Giet uw beelden op 't papier. 
 
Ziet, daer komt hy aen getogen, 
Met den wilden blik ten hoogen; 
Met het harnas om de borst, 
Als een nooit verwonnen vorst. 
Met den helmhoed om de slapen, 
Grypt hy naer zyn vreeslyk wapen; 
Leunt hy op zyn legerstaf, 
Als of hy nog wetten gaf: 
Als deed hy de Vlaemsche streken, 
Nogmaels op zyn wenk verbleeken, 
Van zyn hoogen dwinglandstroon. 
Ginder nadert Antigoon! 
Die voorheen 's volks regt en wetten, 
Hier te lande dorst verpletten, 
En door zyn misbruikte magt, 
Vlaenderen tot armoê bragt; 
Nyverheid en handel stroopte, 
En nog in zyn vuisten loeg. 
Als het volk hem bad en kloeg. 
 

{==258==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer, als andre dwingelanden, 
Viel hy ook eens in de handen 
Van het lang mishandeld volk, 
Dat te lang in 's afgronds kolk, 
Door zyn toedoen had gelegen. 
Alles trok hem dapper tegen, 
Voor de vryheid en het regt. 
Antigoon verloor 't gevecht; 
En zyn eigen onderdanen, 
Doof en blind voor zucht en tranen, 
Sleepten hem ter slagplaets voort. 
Vrede en rust daelde in het oord 
Op fluweelen vlerken neder, 
Vreugde en welstand keerden weder. 
Maer, het volk te fel gesard, 
Had de wraek te diep in 't hart, 
En het zwoer met plegtige eeden, 
Om den smaed te zeer geleden, 
Dat het nageslacht nog lang, 
's Dwinglands lot en ondergang, 
Op zou zeggen en onthouên; 
Ja, met eigen oog aenschouwen... 
 
En de beeldtnis des tyrans, 
Zoo als die nog gaef en gansch, 
Wordt getrokken door ons straten, 
Werd den neven nagelaten; 
En by ieder burgerfeest, 
Komt het volk met blyden geest, 
Zaèmgestroomd langs alle wegen, 
Huppelend uit wyk en stegen, 
En het brengt den woestaerd meê, 
Vast gekluisterd op een sleê. 
Ieder heft zich op de teenen, 
Alles schatert om hem henen, 
Arm en ryk en klein en groot, 
Alles viert nog zynen dood. 
‘Ziet’ zoo roepen gryze en knapen, 
‘Ziet de bullebak eens gapen! 
Eens dacht hy zich groot als God, 
Nu wordt hy van elk bespot.’ 

{==259==} {>>pagina-aanduiding<<}

Neen, hy kan geen deernis wekken, 
'k Zie de kinders met hem gekken; 
Zelfs de hond schiet uit zyn krocht 
Op het naedren van 't gedrocht. 
Zy begreinzen en beschimpen 
Hem, die ons voorheen deed krimpen 
Voor het geeslen van zyn roê. - 
Volksvertreders, ziet maer toe! 
Tergt gy uwe vrome scharen, 
Eens zal u het lot weêrvaren, 
't Lot van Druon Antigoon. 
Eens komt alles om zyn loon; 
Want de Heer ziet uit de wolken. 
Immer neder op de volken, 
Die gelooven aen zyn leer. 
 
Doet dit zinnebeeld geene eer 
Aen de schimmen onzer vaderen? 
Ja, en in ons kloppende aderen, 
Vloeit nog van hun eigen bloed, 
Dat ons met denzelfden moed, 
Zou bezwaren en bezielen. 
 
Maer, zie ginds het volk eens krielen! 
Wat toch volgt er Druon's trein? 
't Is een mastbosch in het klein, 
't Slaet zyn vlugge vlerken op, 
Om den wind voorby te loopen. 
Op zyn hoogen spitsen top, 
Steekt een bonte wimpel op. 
O! 'k herken het trotsch gevaerte, 
Dat met reuzenkracht zyn zwaerte 
Sleept door storm en stroom en ty: 
't Is het beeld der koopvaerdy! 
't Is de handel, welkers glorie, 
(Zoo bekend in 's lands historie,) 
Eens op Vlaendrens voorhoofd blonk, 
Als een helle zonnevonk. 
Die de schatten uit het noorden, 
Kwistig stortte op onze boorden, 
Met de vruchten van het zuid, 
En der oosterlingen buit. 

{==260==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wondre dagen, gouden tyden! 
Nog kan 't harte zich verblyden, 
By 't gedacht aen uw bestaen. 
Maer die heileeuw is vergaen, 
Dat er duizend zwangre kielen, 
Op de Schelde mogten krielen, 
Weêrgekeerd uit Nereus (1) plas, 
Toen hier 's werelds marktplaets was. 
 
Nader, voorwerp van verblyden, 
Zinnebeeld van beter tyden, 
Steek uw vaendel fier om hoog, 
En laveer my onder 't oog. 
Maer, wat is uw kiel gekloven! 
Zit gy op een bank geschoven? 
Ach! uw masten en uw spriet 
Wagglen als een knikkend riet. 
Touw en takel is versleten, 
Boord en bodem zyn gespleten, 
En door tyd en storm vergaen. 
Hoe neêrslagtig vlot gy aen! 
'k Zie matroos noch stuerman pronken, 
Is het alles dan verdronken? 
Is uw magt en pracht voorby! - 
 
Waerdig beeld der koopvaerdy! 
Keer, en dobber uit de menigt', 
Thans om u te bly vereenigd; 
Want uw aenblik kan slechts smart 
Doen gevoelen aen ons hart. 
Brokkel, by der Nimfen wagen. 
Lang tot spaenderen geslagen; 
Als der vaedren lettereer 
Hoeft gy geen herspiegling meer; 
Vreemde tael word hier bevoordeeld, 
Maerland's neven zyn veroordeeld 
Om te kruipen in het stof, 
Door het snood verfranschte hof. 
Koningin der Britsche streken, 
Als uw volk u aen zou spreken, 

{==261==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zoudt gy 't ook dan niet verstaen.... 
Maer, eilaes wat ydle waen! 
Durft de vlaming zich nog noemen, 
Hoort men daeglyks hem niet doemen 
Door het lafste fielenrot, 
Dat 's lands eer en tael bespot....? 
 
Maer, het klinkend klokkenspel 
Komt de wolken luid en schel, 
Uit den hoogen tempeltoren, 
Met zyn zwaren galm doorbooren! 
Als een ander reuzenbeeld, 
Dat zyn yzren harp bespeelt, 
Huppelt alles op zyn toonen; 
Ouderlingen, jonge schoonen, 
Kind en knaep en vreemde en vrind. 
Ziet, de stroom des volks verzwind; 
Maer het juichen en het joelen, 
Schynt iets anders te bedoelen; 
En het levenst feestgeluid 
Breidt zich telkens wyder uit. 
Ha! daer nadert Rubens wagen! 
Vier paer schimmels ryk geslagen 
In het fonkelend gareel, 
Breed gestikt met goud en geel, 
Aengevoerd door palfrenieren. 
Die met pluimen vaendel zwieren, 
Voeren 's kunstnaers zegekar, 
Eerbiedwekkend aen van ver. 
Laet haer komen, laet haer naderen, 
Hecht en duerzaem zyn de raderen, 
Ja, zy schynen als bevryd 
Tegen 't knagen van den tyd. 
Span en tuig en trein en flanken, 
Geven glansen, schieten spranken, 
By het wentlen om heur as; 
En zyn hooge azuren kas, 
Met vergulde en vloeren randen, 
Legt heur kostlyke ingewanden, 
Duizende bewondraers bloot. 
Rubens zetel in heur schoot, 

{==262==} {>>pagina-aanduiding<<}

Door de muzen vast gehouên; 
Laet zy 't juichend volk aenschouwen, 
Dat des kunstnaers waerde schat 
Als de ziel van Schaldis stad. 
 
En zoo glansryk als de wagen, 
Blyft de kunst hier de eerkroon dragen; 
Wel met onverstand en list, 
Door den vreemdling eens betwist: 
Maer om schooner dan te voren, 
Met heur ouden roem te gloren, 
Die geen tyd verdooven zal. 
 
Kroonbezitters, die onz' wal 
Eens toevallig komt vereeren; 
Wilt u voor de kunst verneêren, 
Die met magt en goud en lot, 
En met rang en tytlen spot! 
 
Viert, o volken! viert de kunsten, 
't Zyn de reinste hemelgunsten, 
Die ten troost in 's werelds leed, 
God op aerde worden deed. 


1843.






{==263==} {>>pagina-aanduiding<<}

Uitboezeming by den Voorstel door Frankryk aen Belgie gedaen ter slegting van den Leeuw van Waterloo


Ja, 't laetste en 't jongste merk van vaderlandschen luister, 
Het eenigst dat ons nog een straeltjen overliet, 
Moet by het vroegere in het ondoordringbaer duister..... 
Moet weg van eigen boôm.... de vreemdeling gebiedt! 
 
De vreemdeling gebiedt, buig, buig u voor zyn wenken; 
Zyn wenk wordt u een taek, zyn wil wordt u een pligt. 
Wee! die aen Vaderland, aen volksbestaen durft denken, 
Of grootsch blyft op een feit door oudren deugd verrigt! 
 
De vreemdeling gebiedt: ‘Ga, werp die schandzuil neder, 
Op dat gy, nietig volk, myn toorn niet doet ontstaen! 
o Zwak en wanklend riet, gy tergt een trotschen Ceder; 
Gehoorzaem! En verkies, of slaef zyn of vergaen....’ 
 
Ja, loodzwaer weegt zyn juk ons op de matte schouderen; 
Het kleine Vaderland, reeds half van een gescheurd, 
Hecht weinig aen den roem, het erfdeel onzer ouderen, 
En hangt den afgod aen, die 't in den rampkolk sleurt. 
 

{==264==} {>>pagina-aanduiding<<}

o Belgen! om het bloed van broeders en van magen, 
Om 't dierbaer heldenbloed der zonen van het noord, 
Te Waterloo geslagt, in glorieryker dagen, 
Ach! spaert uw ziel een schand, het Vaderland een moord! 
 
Ja, trekt naer 't slagplein heen; niet om het zuil te schenden, 
Noch om der helden asch te vloeken op hun graf; 
Kruipt er hun lyksteen rond met ingekrompen lenden, 
En smeekt den hemel dáér een beter toekomst af! 
 
Ach! sloeg die yzren leeuw zyn forschgespierde klauwen, 
By vreeslyk wraekgebrul in 's doemlings laffe borst, 
Die met het inzigt kwam om 't standbeeld neêr te houwen, 
En met de hel in 't hart, het voetstuk schenden dorst! 
 
Doch, scheert den bodem kael, verbryzelt zuil en steenen, 
Beukt graf en opschrift weg, houwt pael en treurwilg neêr, 
En voert de beenderen naer Etna's vuerpool henen, 
De naem van Waterloo klinkt immer evenzeer! 
 
Zoo ver Napoleon door roem- en wanbedryven, 
Zyn naem heeft omgevoerd door heel de wereld heên; 
Zoo ver zal Waterloo in 's volks geheugen blyven, 
Die namen gaen gepaerd en scheiden nooit van een! 
 
Daer blonk het laetst, helaes! de moed der dappre Belgen, 
Daer, hield Europa 't oog verbaest op ons gerigt: 
Daer spoot het heldenbloed der fiere Noordertelgen, 
Den vreemdeling in 't aengezigt! 
 
Van Merle sneuvelde dáér naest Oranjes zyde, 
En menig waerdig kroost verkoos met hem den dood; 
Dáér daegde Neêrlands vuist den Gauler op ten stryde.... 
En dáér sprak Neêrlands God, des dwinglands vonnis uit...! 
 
Zeg ons, Wandalen troep, toen ge uitgeput van krachten, 
Voor 't noorderleger boogt, dat u genade deed; 
Wanneer uw aedlaer viel, beroofd van klauw en schachten, 
Toen het kozakkenheir den Loever daevren deed: 
 

{==265==} {>>pagina-aanduiding<<}

Is toen Arcole's brug niet ongeroerd gebleven? 
Liet men Vendome's pael niet op zyn grondvest staen? 
Maer, eeuwig zal die vlek u op het voorhoofd kleven, 
En nimmer zal de haet ons 't ingewand ontgaen. 
 
Kom, trotsche vreemdling, kom! met tygers en hyenen, 
En delf de lyken op, en wroet het slagveld plein; 
Zoo lang het menschdom door het zonlicht wordt beschenen, 
Blyft Waterloo bekend door heel de wereld henen; 
Ons zal het steeds ten troost, en u ten schande zijn! 


1840.


De Rietsuiker.


Wat poogt gy hier langer in wezen te blyven, 
En kraeit gy uw deugden en nuttigheid uit? 
Hoe nuttig endeugdzaem, men zal u verdryven, 
De beet is u vóór, uwe kans is verbruid. 
 
Gy liet zooveel duizende Vlamingen leven, 
En gaeft er in Braband zoo menigen 't brood; 
Juist daerom wordt gy van den bodem verdreven; 
En daerom alléén, uwe deugd is uw dood. 
 
Zóó! gy wildet blyven in Vlaenderen bloeijen? 
Neen, rietje! het vlas was zoo na toch als gy. 
't Waer erg dat de wevers alleen moesten schooijen, 
Ik zie er uw bakkers dan eindelyk by. 
 

{==266==} {>>pagina-aanduiding<<}

Heb slechts nog een weinig geduld in de ellende, 
Er is nog zoo veel dat aen 't waggelen gaet; 
Wy zyn nog op verre den stryd niet ten ende, 
Gy weet hoe de Wael ons belangen verstaet. 
 
Zoo is men ons eigene tael aen 't verpletten, 
Zoo zoet als het riet en zoo nuttig als 't vlas; 
Die ieder voor 't Walengebrabbel moet zetten, 
Als 't nachtegaelzingen voor 't hondengebas. 
 
Het eigenbelang op het raedsheeren kussen, 
Dat immer noch regt noch geweten ontziet, 
Ach! bragt er zoo menige duizende tusschen; 
Dit toont ons de stryd van de tael en het riet. 
 
Juicht, Walen! wy zinken mishandeld ter neder, 
Wy buigen en plooijen, maer plooijen als 't riet; 
Eens rigten we ons uit de vernedering weder, 
Eens wreken we ons moedig - dit spelt u myn lied! 




Loopt naer den Duivel.

Allez au diable! (1)


De Mérode.

Ja, loopt maer henen, wy zullen niet klagen, 
Dan werd het denklyk een betere tyd; 
Maer 'k zie nog niet dat het een er zal wagen... 
Loopt naer den duivel! dan zyn wy u kwyt. 
 

{==267==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het was waerachtig zoo slecht niet gesproken, 
Schoon 't op het volk geen effekt meer en deê; 
En toch, er waren geen beenen gebroken, 
Voerde de duivel die twisters eens meê. 
 
Dan zag me in Vlaendren die bedelaerstroepen 
Zeker niet zwerven langs markten en straet; 
Men is in Braband al moede geroepen: 
Loopt naer den duivel met heel uwen raed! 
 
Ach! mogt de duivel die genen eens halen, 
Die ons verstrekken tot ramp en tot last; 
Dan werden om te beginnen, de Walen 
Op hunne kussens het eerste verrast. 
 
Men zou zoo 'n duivel een praeltempel stichten, 
Als de patroon van het vlaemsche gebied, 
En hem vereeren met spreuken en dichten; 
'k Zong hem van harte meteenen een lied. 
 
Doch, ydle hoop die ons leed zal vermeêren! 
Er is van beetren geen enkele schyn; 
'k Zie hun zoo lang in den raed disputeeren, 
Tot dat het land naer den duivel zal zyn. 







De Staertstar van 1843. (1)


Neen, er is op de hemelteekenen 
Niet meer te tellen noch te rekenen, 
Dat is gedaen; 
Des werelds einde heeft geslagen, 
Het aerdryk zal na weinig dagen 
In vuer vergaen! 
 

{==268==} {>>pagina-aanduiding<<}

De starren dreigen neêr te storten, 
Men ziet hen op elkandren horten 
In fellen stryd. 
De maen is gansch in vlam gevlogen, 
En heeft den melkweg op doen droogen 
In korten tyd. 
 
De staertstar zal ons aerde raken, 
Het alles gloeijen doen en blaken, 
En arm en ryk, 
En die in Guatimala kwelen, 
In Brussel met miljoenen spelen. 
Vergaen gelyk. 
 
De hemel wil der grooten schulden, 
Der burgren klagt niet langer dulden; 
Het is te laet! 
 
Er heerscht verbroedring meer noch liefde, 
En wat der Godheid hevigst griefde, 
Was de eigenbaet. 
 
Ach! als die stond toch eens moet komen, 
(Want alle heil wordt ons ontnomen), 
Hy kome thans! 
Hoe diep wy sukklen, slaven, smeeken, 
Ik zie tot redding dezer streken 
Toch geene kans. 
 
't Kan namaels toch niet banger wezen; 
Wat heeft de Vlaming dan te vreezen 
Van de Komeet? 
Laet ons in koor de kelken heffen, 
En moet de Staertstar de aerde treffen, 
Wy zyn gereed! 








{==269==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vlaenderen Boven of de Eerste Tyding uit Guatimala (1)


Nu zyn wy toch weêr goed voor iets, 
Te voren dienden wy tot niets, 
De duivel moest ons halen.... 
Maer hoort eens wat er thans geschiedt: 
Men heeft het in Sint-Thomas niet, 
Op Fransquiljons noch Walen! 
 
De kerels van den zuiderkant, 
Zyn niet gezocht in 't zwarte land; 
Men kent er hunne streken: 
Men weet er nu 't verschil al schoon, 
Van die er in den franschen toon, 
Of op zyn neêrduitsch spreken. 
 
Daer tuimelt nu de trotsche waen, 
Van Bastaerdbelg en Gallomaen; 
En wie het niet gelooven, 
Verkroppen 't nieuws in smart en pyn; 
Wy wroeten hier in 't stof, maer zyn 
In Guatimala boven! 
 

{==270==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dáér kent men 't oude vlaemsche bloed, 
Voor sterk en deugdzaem, wys en goed. 
Dáér worden wy geprezen; 
Doch, mannen van 't verzengde strand, 
Wy blyven in ons vaderland, 
Hoe slecht het er moog wezen. 
 
Wy zouden ginds toch even goed 
Als hier, met eigen zweet en bloed, 
Den grond voor andren mesten; 
Hebt dank toch voor uw heusch onthael, 
Want ook by u gebiedt de Wael, 
Dus zyn wy hier de besten. 
 
Triumf! hoezee! dat doet ons eer, 
Men durft zich ginds van Vlaendren meêr 
Dan van de rest beloven! 
Dat strekt ons weêr tot eer en lof, 
Hier wroeten wy miskend in 't stof, 
Doch ginder zyn wy boven! 




O'Connell.


Daer ryst hy als een reus voor myne starende oogen, 
De groote redenaer en onverschrokken held; 
Die met den slavenstand zyns vaderlands bewogen, 
Het zwaerd der billykheid heeft uit de scheê getogen, 
En tegen de overmagt zich waegde in 't slibrig veld. 
 
De dierbre vryheid voor zyn medelandgenooten, 
Dit blakert en begeesterd hem: 
Hy kan zyn landaerd niet als boeven zien verstooten, 
En als een stormorkaen dreigt hy Britanjes grooten, 
Die angstig omzien op het dondren van zyn stem: 
 

{==271==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die, op den aêm des winds, door al de werelddeelen, 
Den dwingelanden met vervarelyken slag, 
In de ooren davert, dat 's lands wonden zyn te heelen, 
En dat één vrome borst de toegestrikte zeelen 
Om 's volks benauwden strot verbryzlen kan als rag. 
 
Daer klimt hy als een zuil uit honderd duizend koppen 
Ten hoogen styger. Aerde en lucht, 't is alles stil; 
De golfslag zwygt, de wind rust op de heuveltoppen, 
Het rietjen aen de bron weêrhoudt zyn zilvren droppen, 
Uit eerbied voor den held, die 't volk verlossen wil. 
 
Hy knikt, en alles schynt om hem zich te verheugen; 
Hy spreekt, zyn woorden zyn als milde balsemteugen, 
Die 't hart verkwikken in den afgrond van het leed. 
Hy dreigt, en ieders hand is reeds ten vuist geknepen; 
Hy wenkt, en alles voelt zich vurig medeslepen; 
Hy wil, en allen zyn gereed! 
 
Neen, volk van Erin, reeds vergrysd in band en keten, 
Uw hoop is niet geheel vergaen. 
De Hemel zal de zynen nooit vergeten, 
Houd aen, houd moedig aen! 
 
Mogt ook ons vaderland een O'Connell bezitten, 
Een andren Artevelde, in wien het volk weêr moed 
En hoop vond; want, als Ierland door de Britten, 
Wordt Vlaenderen miskend van 't Gallomaensch gebroed! 
 
Had ik de forsche stem van Erins volksbevryder, 
Hoe zoude ik hier om 't nypend wee, 
Uitdondren als een vrome stryder, 
Van d'ouden Maesstroom tot de zee: 
Op, op! o kroost der vrome Belgen! 
Laet u niet langer door den vreemdeling verdelgen. 
 
Geen Fransch meer om den troon, geen Fransch meer in den raed! 
Wilt gy niet mede u vaedren lastren, 
Waekt op dan! 't hof zal u verbastren, 
Waekt op, of gy vergaet!! 





{==272==} {>>pagina-aanduiding<<}

Liberael en Katholiek.


Wat twist men in de Christenstaten, 
Als vyanden en onverlaten, 
Als Turk en Griek! 
Wil my uw aendacht eens verleenen; 
Waer wilt gy met de namen henen, 
Van Liberael en Katholiek? 
 
De twist kan 't onheil niet bekampen, 
Verdeeldheid zet aen Vlaendrens rampen 
Nooit perk noch pael, 
's Lands vyand, om ons diep te wonden, 
Heeft vast de namen uitgevonden 
Van Katholiek en Liberael. 
 
't Verderf lokt ons in strik en webben, 
Wy moeten vrede en eendragt hebben, 
De staet is ziek; 
Waertoe dat eindeloos krakeelen, 
Dat hitsen, huichlen, en verdeelen 
Van Liberael en Katholiek. 
 
Hy, die het volksbestaen wil steunen, 
Zal zich om geen van twee bekreunen: 
Met mannentael; 
Moet hy hun huichlary verraden, 
De hebzucht voor elks oog versmaden, 
Van Katholiek en Liberael. 
 

{==273==} {>>pagina-aanduiding<<}

o Eendragt! zoek het volk te winnen! 
En dring paleis en raedhuis binnen, 
En kerkfabriek; 
Hoed ons voor meer verdriet en smarte, 
En wisch die namen uit het harte, 
Van Liberael en Katholiek. 
 
Ééns waren onze voorgeslachten, 
In spraek en handel en gedachten, 
In pronk en prael; 
Op, op! hetzelfde zeel getrokken, 
Eer Frankryk ons nog op komt slokken, 
Met Katholiek en Liberael. 




Miserielied.


Dichter, met uw steeklig rietje, 
Sprak myn buer eens goed gezind, 
Wat beduidt dat heeklig liedje, 
Tegen 't waelsche staetsbewind! 
Is er weêr wat vreemds geschied? - 
Miserie, Miserie! 
De Wael aen 't Ministerie, 
Dat deugt voor Vlaendren niet. 
 
Bliksems! zei myn buerman weder, 
Wel dat rolt er fiks en vry! 
Leg uw tuig niet spoedig neder, 
Maek er vlug een deuntje by, 
Eer de wyze u nog ontschiet. - 
Miserie, enz. 
 

{==274==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dichter, zeg me toch, wat duiker! 
't Is alweer van vooraf aen, 
Is de kwestie van de suiker 
Dan voor lang niet afgedaen! 
Droomt ge op nieuw van beet en riet! - 
Miserie, enz. 
 
Ja, de handel met het linnen 
Gaet nog daeglyks achteruit; 
Zy die weven en die spinnen 
Winnen geenen kopren duit. 
Weet ge ook waer dat uit ontschiet? - 
Miserie, enz. 
 
Wou men 't vlaemsch soms weêr versteken? 
Gaf men 't nog een felle krook? 
Echter kan 't de Koniag spreken, 
En de Prinsen leeren 't ook. 
Ras verstaen ze uw eigen lied. - 
Miserie, enz. 
 
Kwaemt ge ook weêr een schooijer tegen, 
Die marmotte en orgel droeg? 
Beedlend langs de groote wegen, 
Die in 't vlaemsch een aelmoes vroeg? 
o! Dat baert my zelf verdriet. - 
Miserie, enz. 
 
Kom! 't wordt nog eens als voordezen, 
Stoor u om geen politiek. - 
Als de duivel dood zal wezen; 
Ja, maer hy is nog niet ziek, 
En intusschen zing ik voort: 
Miserie, Miserie! 
De Wael aen 't Ministerie, 
De Vlaming aen de koord. 





{==275==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wat gaet dat den Minister aen.

Eene somme van 90,500 franks voor een standbeeld, en een half miljoen. Vlamingen vergaen van honger!!!


Vaderlander van 24 nov. 1843.

Wel, laet het volk eens honger lyden, 
Men kan zich toch niet steeds verblyden, 
Zoo gaet het op des levensbaen; 
Dit zal wel eens ten einde loopen, 
Al kan het volk geen brood meer koopen, 
Wat gaet dat den minister aen! 
 
Wel zeker, zulke kleinigheden, 
En wegen hem niet op de leden. 
Baert het ons ook al meengen traen; 
Schoon we allen voor de toekomst sidderen, 
Er is wat anders te beridderen, 
Neen, dat gaet geen minister aen! 
 
Zy moeten toch hun eigen zaken, 
Voorzeker eerst in orde maken, 
Zoo als 't al jaren heeft gegaen; 
En of de Vlamingen creveren, 
Wat kan dat aen de Walen deeren, 
Wat gaet dat een' minister aen! 
 
Waertoe toch dat oneindig twisten 
En smalen op dat geld verkwisten? 

{==276==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy kunnen ons toch niet verstaen; 
En wat er mag in 't vlaemsch verschynen 
't Zyn allen roozen voor de zwynen, 
Dat trekt zich geen minister aen! 
 
Zy hebben d'opstand eerst begonnen, 
Hun welstand heeft er by gewonnen; 
Zy zenden 't ovrig naer de maen. 
Zy zouden zich met ons bemoeijen? 
Ál moest het halve land gaen schoeijen 
Wat gaet dat een' minister aen? 




De Pekelharing en de Waelsche Ministers.


Ons visschers-meenden eens den vogel af te schieten, 
Toen de eerste haringschuit hier aengekomen was; 
En voor hun yverzucht een pluimken te genieten, 
Dat zy, regtuit gezeid, verdienden in dat kas. 
 
Zoo áls 't in Holland gaet, wen de eerste vischschuit nadert, 
Die nieuwen haring brengt, dan is het volk te been; 
Dan spreekt men op de kaei, met honderden vergaderd, 
Van 't vaderlandsch gerecht, ten smaek van iedereen. 
 
Dan eet hem 't hof het eerst, dan koopen hem de ryken, 
Dan is hy nog wat duer, en smaekt dus eens zoo goed; 
De koning eet hem ook, de schipper staet te pryken, 
En ieder zegt dan luid, dat het hem eer aen doet. 
 

{==277==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zoo wordt der nyverheid en moed en steun gegeven, 
Eenieder doet zyn best, verzot op winst en eer: 
Zoo leert men in een land de menschen werkzaem leven, 
Zoo wordt de burger ryk, zoo wint de werkman meer. 
 
De visscher die dit jaer met haring hier kwam landen, 
Bood er een paer dozyn aen ons ministers aen, 
Dat alle Walen zyn, en duchtige verstanden! 
Maer onze milde bloed had er welhaest gestaen. 
 
Hy dacht een kompliment voor zyne gift te krygen, 
Een woord in de gazet, of een: 'k bedank u zeer - 
Het is een vreemde zaek om nooit meer van te zwygen, 
Die ieder in 't vervolg kan houden voor een leer. 
 
De vischben komt aen 't hof, en onze waelsche gasten, 
Zien vry nieuwsgierig toe, en vragen: ‘Wat is dat?’ 
Zy zeggen tegen een, terwyl zy al eens tasten: 
‘'k Wou dat ik ras eens wist wat of er binnen zat! 
 
't Is zeker beeteraef, zei de een, dat mag ik hopen! 
Of wel marollekaes, of stalen van arduin? 
o ! Riep men, dat is puik, maek het maer aenstonds open! 
't Kan nog iets beter zyn, 't is mogelyk ajuin! - 
 
Ajuin! ajuin! ajuin!’ riep ieder opgerezen, 
‘Het zal hier keuken zyn! zy grepen gulzig aen, 
En zien en roepen luid: ‘Wat zou dat mogen wezen? 
't Is geen product van ons, als wy het goed verstaen! 
 
Wie is zoo onbeleefd van ons zoo iets te stieren? 
Er is geen enkel Wael, die zulke dingen kent; 
En haelt men deze spys uit Vlaenderens rivieren, 
Men is in ons pays aen beetren kost gewend. 
 
Ja, stuer dat maer weêrom, men zal hun anders leeren, 
Dien zouten vlaemschen kost ons in 't gezigt te slaen; 
En moet 's lands penningkist dit ding encourageren? 
Kom, kom, zoo 'n visschery en trekken wy niet aen.’ 
 

{==278==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zoo, ieder die nog iets naer 't hof zou doen bestellen, 
Aen Walen niet bekend, zie in 't vervolg maer toe; 
Eer hy het wederkryge en 't port nog af moet tellen.... 
Dus, Belgen, hier alweêr een stael van frère caillou. 







Bedezang by het Openen der Kamers.


o Gy! die boven lucht en wolken, 
De wereld met één wenk doorziet; 
God! Schepper, vader aller volken, 
Die worm en serafyn gebiedt, 
Aenhoor myn needrig bedelied. 
 
Ons vaderland is wreed geslagen, 
Door drukke ellende en tegenspoed; 
De toekomst toont nog banger dagen, 
Die zwaer gaen van geduchter vlagen, 
Zoo Gy ons niet by tyds behoedt. 
 
Steeds hebt Gy Vlaenderen bejegend, 
Met overvloed, met vrede en magt; 
Den voorzaet met Uw gunst gezegend. 
En hem ten top van eer gebragt; 
Hoor heden nog ons jammerklagt! 
 
Partyzucht rukte ons land aen stukken; 
Sinds jaren heeft het vlaemsche volk, 
In nypende armoê moeten bukken, 
Maek, Heer, een einde aen de ongelukken; 
En help ons uit den diepen kolk. 
 

{==279==} {>>pagina-aanduiding<<}

Geef aen ons volksverbeelders krachten 
Om alle list te wederstaen; 
Om ieder aenbod te verachten; 
Doe hen der Vlamen heil betrachten 
En sterk hen op de rechte baen: 
 
Dat zy niet zwichten voor de Walen, 
Die wis te slim in vreemde spraek, 
Het meerendeels op ons behalen; 
Zet alle hindernissen palen, 
Dat Vlaendren uit de ellende raek. 
 
Meest aen de zelfszucht vastgebonden, 
Doen zy en hart en oogen digt; 
Verzekerd van 's lands diepe wonden, 
Zien zy gerust nog banger stonden, 
Ons naedren uit het vergezigt. 
 
Doe hen met warmen boezem spreken, 
En straf wie onverschillig blyft; 
Of hebt Gy U op deze streken, 
Voor vroeger euvelen te wreken, 
Die men in weelde vaek bedryft? 
 
Zie echter goedig uit de wolken 
Ter neêr op Vlaendrens grondgebied, 
o Wyze Vader aller volken! 
Die 't alles met een wenk doorziet, 
En hoor myn needrig bedelied. 


1843



{==280==} {>>pagina-aanduiding<<}

Aen den Koning der Belgen. (1)


Koning der Teutoonsche telgen, 
Vorst der vlaemsche en waelsche Belgen, 
Heil U! heil U! vrede en rust! 
Wil myn needrig lied verschoonen, 
Hoor myn vaderlandsche toonen, 
Hier op onzer vaedren kust. 
 
Waer toch of ge U op moogt houden, 
In de wilde Ardenner wouden, 
Of te Londen of Parys; 
Op uw slot of in uw baden, 
'k durf U echter heden raden 
Op een zachtgestemde wys, 
 
Van aen Scaldis trotsche zoomen, 
Naer de pronkzael eens te komen, 
Die de kunst ontsloten heeft; 
Waer zich vreemde en vriend verwondert, 
Waer me Europe in de ooren dondert, 
Dat de Vlaemsche school nog leeft. 
 
't Zou de stad ter eere strekken, 
't Zou den moed der kunstnaers wekken, 
(Die toch nooit verzinken zal;) 
En Gy zoudt er zelfs by winnen; 
Kom de Reuzenstad eens binnen, 
Kom, als ware 't by geval. 
 

{==281==} {>>pagina-aanduiding<<}

't Zou U streelen, 't zou U raken, 
Al poogt men U wys te maken, 
Dat de Vlaming niets meer kan; 
Neen, die kruipers uit uw Brussel 
Zyn maer kindren in de bussel, 
By ons kunstenaers-gespan. 
 
Weet dat Vlaenderen reeds voor jaren, 
Al de volkren, die er waren, 
Verre in kunstroem achter liet! 
't Is er nog als voor twee eeuwen 
Maer dat op zyn fransch te schreeuwen, 
Maekt by ons de bazen niet. 
 
Waren Belgies noorderstreken, 
Niet van menig regt versteken, 
Dat den Zuiderling geniet; 
Dan zou dichtkunde ook hier pralen 
Die nu 't hoofd moet onderhalen, 
Maer den moed nooit zakken liet. 
 
Vorst der Vlamen en der Walen! 
Kom den roem uw' tol betalen: 
Ons vermaerde Akademie, 
Eischt ten steun der vrye kunsten, 
De eigen regten, de eigen gunsten, 
Die men schenkt aen d'industrie. 
 
Daer zal England nooit in lukken, 
Daer moet Frankryk zelf voor bukken; 
Dienen we anders hun tot slaef.... 
Dat doet meer in verre streken, 
Van der Belgen glorie spreken, 
Dan arduin en beeteraef. 
 
Dat kan nog ons harte streelen, 
Dat kan al de rest verheelen, 
Wat men ons ontnomen heeft; 
Trots de gal der lasteraren, 
Blyven wy gelyk wy waren, 
Tot de laetste Vlaming leeft. 
 

{==282==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat is prysbaer zoo wy meenen, 
Dat kan moed en kracht vereenen, 
En ons dienen in den stryd; 
Kom, o vorst der vrye Belgen!... 
Toon dat Gy uw vlaemsche telgen, 
Nog niet heel vergeten zyt. 







Het Petitioneren.


Daer zyn wy wat gelukkig meê, 
In deze vrye dagen! 
Wat mogt ons dit al menig wee 
En tegenspoed ontdragen! 
Dat heeft men sints een jaer of tien, 
Wel ondervonden en gezien. 
 
Eens dacht men dat daer alle kwaed 
Was door op zy' te wenden, 
Met slechts een smeekschrift aen den raed 
Behoorlyk in te zenden; 
Maer 't zag er heel wat anders uit, 
Het holp al geene koopren duit. 
 
Voor jaren, toen het Waelsch geweld, 
Het staetsroer kreeg in handen, 
Vroeg men verbaesd aen Lei en Scheld: 
‘Waer zal dat aen gaen landen? 
Nu is 't in Brussel alles fransch 
En hier begint dezelfde dans. 
 

{==283==} {>>pagina-aanduiding<<}

Men poogt de Vlaemsche natie in 
Een andre te versmelten; 
Ho! ho! dat stompeld van 't begin, 
Op waggelende stelten! 
Wel neen! verfranschen doen wy niet, 
Wy minnen eigen spraek en lied’ 
 
Maer neen of ja, 't bleef even mooi, 
't Bestuer ging zyne gangen; 
Men zag toen menig groot emplooi 
Door vreemde en buer vervangen, 
Die ons door onbekenden trant, 
Hier fopten in ons eigen land. 
 
Het vlaemsch werd uit de hoogeschool 
En uit den raed gebannen, 
Naer 't ministerie het bevool, 
Gevormd uit eerste mannen! 
Maer, riep het volk, in Godes naem! 
Kom, stellen we een petitie zaêm. 
 
En zoo gezegd en zoo gedaen, 
Het schrift kwam voor de staten: 
Men zag het ding weêwarig aen, 
En zonder veel te praten, 
Daer 't niet verstaen werd door den Wael, (1) 
Verzond men het naer Portugael. 
 
De suikerhandel, na dien tyd, 
Petitioneerde al even; 
De vlasteelt, die nog heden lydt, 
Zond er zyn smeekschrift neven. 
Het Strooijendorp, zoo arm als naekt, 
Had ook zyn klagtbrief opgemaekt. 
 
Het eene volgde 't ander op, 
't Menschlievend ministerie, 
Was hard van ziel en styf van kop, 
Miserie bleef miserie. 
De Tael, de Handel, heel de rest, 
Bleef antwoord wachten op 't request. 
 

{==284==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer, Belgen van den Noorderkant, 
Hoe fel men u moog nypen; 
Geeft moed en lydzaemheid de hand, 
Ik zie den appel rypen; 
Want een gebied van enkel dwang, 
En duert gemeenelyk niet lang (1). 


1843.






Een Wenk aen het Volk van Turnhout betrekkelyk de kiezing van 17 april 1844


Pas op, pas op, ô Kempisch volk! 
Men is u aen 't verleiden: 
Men graeft u eenen diepen kolk, 
Daer nadert u een donderwolk, 
Die neêrweegt op uw heiden. 
 
Sta vast, en luister naer geen raed, 
Door snoodaerds u gegeven; 
Versta elkaêr eens met der daed, 
En doe den oorsprong van het kwaed, 
By zyn geboorte sneven. 
 
Nu wil men u een vreemdeling, 
Voor volksverbeelder schenken; 
Wat is dat voor een duivelsch ding! 
Zoudt gy, in uwen eigen kring, 
Uw broeders dan verdenken? 
 

{==285==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wel, is er toch geen enkel man, 
Bekend by u te lande, 
Die 't volk naer eisch verbeelden kan! 
Ik meen wel ja! dus, kies hem dan, 
Nu trek u uit de schande. 
 
Een vreemdling die u tael niet kent, 
Uw landaerd noch manieren; 
Die nooit gezien werd hier omtrent. 
Die uw belang naer Satan zendt, 
Als 't zyne maer mag tieren. 
 
Dit mag niet zyn, dit 's valsch bestaen, 
Al poogt men u te dwingen; 
Neem toch geen onbekenden aen. 
Of anders zenden ze ons voortaen 
Gewis ook vreemdelingen. 
 
Zoo zou men eindlyk Peer en Pauw, 
En alle vieze mannen, 
Ons komen speten op de mouw - 
Wel holla! dat gaet niet zoo gauw, 
Gy moet te zamen spannen. 
 
Doe toch niet aen de Walen zien, 
Dat wy hun noodig hebben; 
Of wy bewerken ons ruien! 
Zy spannen al een jaer of tien, 
Ons niets dan looze webben. 
 
Dat zy maer in hun eigen land, 
Zich met hun zaken moeijen; 
Hier zyn ook mannen van verstand; 
Of haest gaet me in den Kempenkant 
Gelyk in Vlaendren schoeijen? 
 
Met vasten moed! o Kempisch volk, 
Hier dient gy op te passen: 
Men graeft u eenen diepen kolk, 
Daer nadert u een donderwolk, 
De list mocht u verrassen. 





{==286==} {>>pagina-aanduiding<<}

Nog een Woord aen de Kempenlanders tegen het kandidaetschap van den Heer Dubus.


Wie toch, ô volk van 't Kempenland, 
Bragt u op eens in het verstand, 
Een Wael voor kandidaet te stellen? 
Wat domkop raedde u dezen keus? 
Men heeft u leelyk by den neus, 
o Nederige landgezellen! 
 
Gy stelt uw eigen in de prang, 
Gy maekt den toestand dubbel bang 
Der kempen, reeds te veel geslagen; 
Gy zyt nog niet genoeg gekweld, 
Nog niet te zeer op zy' gesteld. 
Dan, dat gy 't ergste nog zoudt wagen. 
 
Want als gy dezen bangen slag 
Niet afweert op uw kiezingsdag, 
Dan zyt gy leelyk naer den donder; 
Men pryst u eenen vyand aen, 
Durft gy dit aenbod niet versmaên, 
Dan zucht ge er eenmael deerlyk onder. 
 
Kies een, die uw belangen kent, 
Maer toch geen ver gezochten vent, 
Die u niet enkel aen zal trekken; 
Trots Catholiek en Liberael, 
De groote zaek is Nationael, 
En dit moet ieders harte wekken! 
 

{==287==} {>>pagina-aanduiding<<}

Pas op! het geld uw dierbaerst pand, 
't Geluk van uw geboorte-land, 
Het heil van al uwe huisgenooten; 
Kom vroom te zaem, bedenk, beslis! 
En maek wie u nadeelig is, 
Dat hy uw kring worde uitgesloten. 
 
Herken uw eigen waerde eens goed! 
Roem op uw onverbasterd bloed, 
En wil uw vryheid toch niet schenden. 
Die aen het voorgeslacht gelykt, 
En voor geen vreemden invloed wykt, 
Zal zyne loopbaen eervol enden. 







De Geheime Zittingen der Kamer betrekkelyk de deferenciele wetten.


(Lied).


Dat konde men in het publiek, 
Toch zoo aen onzen neus niet hangen, 
Hoe men den landaerd perst en kneedt; 
Dan, 't is genoeg dat ieder weet, 
Hoe wy misleid zyn en gevangen, 
By akt van vroeger Politiek; 
Ons land is ziek, ons land is ziek! 
 

{==288==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat durfde men in het publiek, 
Ons nog niet onder de oogen leggen; 
Maer 't volk ziet dwars door het gordyn, 
Hoe Frank en Brit hier meester zyn, 
Hier gulzig ankeren en dreggen. 
Ons toestand wordt al fel kritiek; 
Het land is ziek, het land is ziek! 
 
Dat mogt men zoo in het publiek, 
Ons maer op eens niet kenbaer maken, 
Hoe ook de ellende daeglyks klimt, 
En ons de toekomst tegen grimt. 
De Heere God wil ons bewaken! 
In Vlaendren sterft me al van 't koliek, 
Het land is ziek, het land is ziek! 
 
Dat wilde men in het publiek, 
Ons zoo niet in het aenzigt smyten; 
Wy lyden al genoeg van 't lot, 
Dan dat men ons tot meerder spot, 
Een vroeger misstap zou verwyten.... 
Dit ware ook niet zeer katholiek; 
Het land is ziek, het land is ziek. 
 
Maer wil ik nu eens aen 't publiek, 
De zaek, zoo als zy is, vertolken.... 
Het schip van staet is rank en lek, 
Het water komt haest op het dek, 
Wy zien niets meer dan zee en wolken - 
Wie nu een neus heeft dat hy riek, 
Ons land is ziek, ons land is ziek! 


1844.



{==289==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Polka. (1)


(Lied voor het volk).


Maer welk verlichte Vlaming lacht er 
Die fransche nieuwigheid niet uit! 
Eén stap voorop en twee naer achter, 
Zie daer al wat die dans besluit! 
Meent ons Parys dit nu te leeren? 
Wel! dat is zeker toch niet waer; 
Gy zyt bedrogen, fransche heeren, 
Wy dansen zoo al viertien jaer. 
 
Wy zien byna geen andre dansen 
In dagelykschen omgang meer; 
Daerin zyn wy de rappe Franschen, 
Vooruit geschoven dezen keer. 
Let maer eens goed op ons regering, 
En vraeg het volk eens hier en daer, 
Naer handel, nyverheid en nering... 
Zy dansen hem al veertien jaer. 
 
't Is waer, daer zyn er die hun sprongen, 
Nog rigten naer den ouden trant; 
Die immer voorwaerts zyn gedrongen, 
Als hadden zy het lot in hand; 

{==290==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer die kan men zoo zelden vinden, 
Zy zyn er zoo verduiveld raer; 
De Polka wist ons te verblinden. 
Wy dansen hem al veertien jaer. 
 
En op myn woord, 't is niet gelogen, 
't Is alles waer wat ik vertel; 
't Is in de Kempen laetst geplogen, 
Daer dansen hem de boeren wel. (1) 
Steeds zyn wy by het rugwaerts treden, 
Helaes! te ras van zessen klaer; 
Let by den dans eens op ons schreden, 
Zoo dansen wy al veertien jaer. 
 
Ons vyf ministers slaen te zamen, 
De maet te Brussel op 't orkest; 
En zonder wikken noch beramen, 
Polkeert ons landje wonder best. 
En wie er zich wil tegen stellen, 
(Want zeker valt de sprong wat zwaer;) 
't Moet alles eens den dans verzellen, 
Begonnen over veertien jaer. 
 
Wanneer dit spel eens op zal houên, 
Is iets wat nog geen mensch verstaet; 
Met hoop de toekomst aen te schouwen, 
Is wat ik aen eenieder raed. 
Myn lier alléén blyft uitgezonderd, 
Geen dwang ontzet myn vrye snaer, 
Wat storm er boven ons ook dondert, 
Ik zing nog als voor veertien jaer. 








{==291==} {>>pagina-aanduiding<<}

Antwoord aen den Minister Mercier die onzen Representant Baron Osy als een Orangist schold.


Wel zoo! dat is al heel brutael, 
Dat een der braefste leden, 
Door eenen onbezonnen Wael 
Het woord wordt afgesneden. 
Mercier, gij hebt u sterk vergist, 
Dit blykt gelyk de zon; 
Gy noemt Osy een Orangist.... 
Hy 's toch geen Fransquiljon! 
 
Foei, foei! een' man van edelen staet, 
Zoo iets te durven zeggen; 
Hoe gy uw afkomst hier verraedt, 
Is duidlyk uit te leggen. 
O! gy vergramt u om een twist 
Die u ontmask'ren kon, 
En noemt Osy een Orangist... 
Dit 's nog geen Fransquiljon! 
 
Weet dat er eens een tydstip was, 
Dat men dien naem mogt roemen, 
Maer de andren van een bastaerdras, 
Bleef men met afschrik noemen; 
Wat men daer tegen ook verzon, 
Die zaek is lang beslist; 
't Is tienmael erger Fransquiljon 
Te zyn, dan Orangist. 
 

{==292==} {>>pagina-aanduiding<<}

Om dat Osy voor wet en regt, 
Durft onbewimpeld spreken; 
En het gebrek voor oogen legt 
Der Schelde en ommestreken: 
En gy door hem uw doelwit mist, 
Dat ons een valstrik spon; 
Is hy daerom een Orangist, 
Hy wordt nooit Fransquiljon. 
 
't Was goed dat elk representant 
Als hy, getrouw zyn pligten, 
Ten steun van 't dierbaer vaderland 
Zoo hartig bleef verrigten. 
Maer daer hy u in tyds verwon, 
Hebt ge achter 't net gevischt; 
Zoo kent het volk den Fransquiljon 
Eens uit den Orangist. 


1844.







By het plaetsen van den Eersten Steen van het Stapelhuis te Gent. in July 1844.

En lisant l'inscription, le roi fit observer qu'il aurait mieux valu la graver en langue flamande, puisque la cérémonie avait lieu dans la capitale de la Flandre.

De koning zag langs beide zyden, 
En sprak den praelstoet aen: 
‘Maer, ik hoor altyd van uw stryden, 
Voor tael en volksbestaen. 

{==293==} {>>pagina-aanduiding<<}

Waerom dit opschrift niet geschreven, 
In uwer vadren spraek? 
Dit is er nu eens leelyk neven, 
Dit is geen eigen smaek. 
't Zou toch in Vlaendrens hoofdstad voegen, 
Dat alle dingen vast 
Hun naem er in de volkstael droegen, 
Zoo als 't ook elder past. 
Gy zyt de Franschen hevig tegen, 
Gelyk uw voorgeslacht: 
Waerom hun tael dan zoo genegen? 
Dat had ik niet verwacht.’ 
Helaes! om enkel te behagen, 
Aen 't hooggezeteld hof, 
Zou men de zwaerste keten dragen, 
Gebukt in 't lage stof, 
Men zou zyn ouderen verzaken, 
En 't glorieryk weleer; 
Zyn eigen bloed ten schande maken, 
Om valschen lof en eer. 
'k Wed, zoo de sultan hier regeerde, 
Dat aenstonds dorp en stad 
Van d'eigen stond arabiesch leerde, 
En 't vlaemsch expres vergat. 
Zoo kwispelstaert men als de honden, 
Uit zucht naer roem en geld. 
Wat leven we al in drukke stonden, 
Aen Leistroom en aen Scheld! 
Dat Gent is 't Gent van over eeuwen, 
Op verre na niet meer; 
In 't vaendeldoek der zwarte leeuwen, 
Prykt nu een tamme beer, 
Wiens neus men met een ring doorboorde, 
Wiens ruige huid gewoon 
Werd aen de knel der knoopenkoorde 
Der zweep van zyn patroon. 
Dit is nu toch een duidlyk teeken 
Van onuitwisbre schand, 
Dat men de volkstael niet durft spreken, 
In 't hart zelfs van het land. 

{==294==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dit heet van schande en schaemte zwygen, 
Gelyk een bastaerd doet, 
Die zich laet hooploos neder zygen 
En vloekt zyn eigen bloed. 
Dit is nu iets om op te schreeuwen, 
Dit doet ons waerlyk zeer - 
Dat Gent is 't Gent van over eeuwen, 
Op verre na niet meer! 


1844.


Toen men het Monopolium op den Tabak wilde invoeren.


Nu gaen de mannen van 't bestuer 
Karoot en snuif verkoopen; 
En 't Belgies leger zal in 't kamp 
Vervolgens tabak stroopen. 
In ieder stad zal 't garnizoen 
Den handel in kanaster doen! 
 
Ons magazynen moeten weg, 
Fabriek en handelhuizen, 
Die breken met den eersten op 
En moeten hier verhuizen. 
De tabak had nog iets debiet 
Hy moet vergaen als 't suikerriet. 
 
En wat er hier den handel nog 
Een weinig houdt aen 't bloeijen, 
Zal men in 't kort, met heel de rest, 
Ten wortel uit doen roeijen. 
Er mag hier niets meer blyven gaen; 
Wy moeten allen naer de maen. 
 

{==295==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het ministerie wil slechts geld, 
En er is geen in handen; 
Daer hebben zy geen zaken meê 
Zy komen aen ons panden; 
En wat er nog een winstje gaf, 
Dat nemen ze ons al spoedig af. 
 
Er was nog met een goed cigaer 
Een stuivertje te winnen; 
‘Kom, zei 't medoogenloos bestuer, 
Kom, palmen wy dat binnen. 
Die commerçanten van het Scheld, 
Wat doen zy toch met al dat geld? 
 
Dat kunnen wy al ruim zoo goed 
Als zyliê emplooijeren; 
Hun handel, wat beteekent dat, 
Doet die een land floreren? 
De legertros en de industrie 
Gaen voor, en wy, in compagnie!’ 
 
Zoo Vlamen, die op uw gemak 
Een goede pyp mogt rooken; 
Gy zult haest bitter staen te zien, 
't Zal in uw beurs gaen spooken. 
En die geen slechten tabak mag 
Hy rook' dan boomwol over dag. 
 
Mercier zal nog al verder gaen, 
Nothomb zal hem wel staven; 
De Franschen raden hun dat aen; 
Ach! waren wy begraven! 
Want als dat zoo moet blyven staen, 
Dan is ons Belgie naer de maen! 





{==296==} {>>pagina-aanduiding<<}

Half Aep half Bedouyn


(Liedje)


Och neen, ontrouwe vrinden, 
Dit gaet nog niet zoo gauw 
Van Vlaenderen te blinden 
Tot het verfranschen zou. 
Hier staet gy om te gapen, 
En daer het niet kan zyn, 
Scheldt gy ons uit voor apen, 
En noemt ge ons Bedouyn. 
 
Wy blyven als voor dezen; 
Geen trouwe Vlaming zal, 
Ooit trotsche Franschman wezen, 
In geenerlei geval. 
Uw tael doet ons schier slapen, 
Al willen we uwen wyn; 
Ja hierom zyn wy apen, 
En daerom Bedouyn! 
 
Houdt u uit onze voeten, 
Denkt aen den sporenslag, 
Hoe wy u daer begroetten, 
Door meengen goedendag. 
Toen kreet ge als bange schapen 
Om hulp in de woestyn; 
Toen leken wy geen apen, 
Maer eer den Bedouyn! 
 

{==297==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wy zweren 't vroom te moede, 
Trots allen ramp en ly; 
Wy willen van uw goede, 
Uw kwade wraken wy. 
Daer wy 't niet beiden rapen, 
Zwelt gy van boos venyn; 
Toch liever dubbele apen 
Dan hallef Fransch te zyn. 







Santo-Thomas de Guatimala.


Een dichter spreekt als of hij 't ziet, 
En ziet het geen hij wil! 
Bilderdyk. 



Al wat hier te lande zyn brood niet kan winnen, 
Om dat ons de wetten der vreemden zoo slaen; 
Dat brengt men in Vlaendren de neiging te binnen, 
Van maer om het eerst naer Sint-Thomas te gaen. 
 
Zy zeggen: al die hier niet leven en kunnen, 
Verstrekken het landje toch enkel tot last. 
Zoo willen zy 't volk in de Vlaenderen dunnen 
Van menigen lastigen beedlenden gast. 
 
Zy raden eenieder van ras te vertrekken, 
Als werden daer centen verdiend met de ton; 
Als waren daer mynen van zilver te ontdekken, 
Die de Engelschman vast er niet vinden en kon. 
 
Als liepen de zwynen er gaer en gebraden, 
Het mes op den rug, de citroenbosschen rond; 
Als vielen de vruchten, om ons te verzaden, 
Er zoo van de boomen maer in onzen mond. 
 

{==298==} {>>pagina-aanduiding<<}

Neen, Vlamingen, laet u toch de ooren niet stoppen, 
Al smaekt gy hier menigen zuren beet brood; 
Wil liefst uw verdriet in uw vaderland kroppen, 
Zoo zwaer als een steen hier, doch ginder als lood. 
 
'k Zou nooit iemand raden het togtje te wagen, 
Het stormt er en 't regent er nachten aen een; 
Gy zoudt er geen Franschman door heên willen jagen, 
De killigheid dringt er door spieren en been. 
 
Men vindt er slechts bosschen zoo donker bewassen, 
Dat men er geen hand voor zyn oogen meer ziet; 
Waer in u de tygers en wolven verrassen, 
Die steeds op u loeren uit blâren en riet. 
 
Het krilt er van mieren en slangen en slekken, 
Die spuwen en steken naer zwart en naer wit; 
Er is schier geen boom in het ronde te ontdekken, 
Of vast is het dat hy vol martekoos zit. 
 
Zy gaen om den droes voor de menschen niet vlugten, 
Gelyk men het wel in Europa gelooft; 
Maer smyten uit vriendschap met kokosboomvruchten, 
U builen zoo groot als een ei op het hoofd. 
 
Ook heerscht daer Carrera, een specie van koning, 
Zoo zwart als de satan, zoo naakt als een vorsch; 
Die niets dan een suikerkist heeft voor zyn wooning, 
Voor rykskroon, een hoed van mahonihout' schors. 
 
Die wildeman loopt daer soms rond langs die streken, 
Tot afschrik der planters, om snaps en tabak. 
Het maekt u niets hem van: God help u! te spreken, 
Daer houdt gy geen centen mede in uwen zak. 
 
De negers die hem tot zyn lyfwacht verstrekken, 
En slechts met een sjerp van frenel zyn omgord, 
Die nauwlyks in staet is hun hespen te dekken, 
Die komen ook doorgaens van alles te kort. 
 

{==299==} {>>pagina-aanduiding<<}

En pakken natuerlyk dus al wat zy krygen 
En vinden, in velden, in hutten en bosch; 
Geen blanken bestonden hen ooit te bedrygen, 
Al roofden zy hun ook al menigen os. 
 
Bedenk eens, daer zyn er verscheiden uit Vlaenderen, 
Die daer over maenden naer toe zyn gekruid; 
Nog doen zy niets anders dan hakken en spaenderen 
Maer 't hout schiet er achter hun hielen weêr uit! 
 
Zy vinden geen grond, 't is er alles verwilderd, 
Versteend en doorworteld, verzand of verbrand; 
Zulk landschap heeft Koekoek nog nimmer geschilderd; 
En daer wordt de Vlaming naer overgeplant! 
 
Ook woont er een Heerschap uit Brussel gezonden, 
Die eens met de mannen is van ons bestuer; 
Die 't opzigt er voert over wouden en gronden. 
(Die zal er het beste meê zyn op den duer). 
 
Maer 't ergste van al nu: die vent kan de menschen 
Van Vlaenderens bodem geen woordje verstaen; 
Zoo dat zy hem daeglyks naer 't keiland verwenschen, 
Om dat hy de Walen meer toe is gedaen. 
 
Zie nu maer eens hoe zy de boeren bedriegen, 
Wanneer zy hun raden naar ginder te gaen. 
Wat kunnen die mannen in Brussel toch liegen. 
Ach! hadden er velen hun vroeger verstaen! 
 
't Is waer, daer is ginder nog geen ministerie, 
Waer 't volk hier te land als de tering van haelt; 
Maer, vlugt gy de ellende, ge vindt een miserie 
Waer in gy tot over uw schouderen daelt. 


1844.






{==300==} {>>pagina-aanduiding<<}

Eene Strafpleging in Marokko.


Wen een minister in Marokko 
Zyn pligten slecht vervult; 
En als er daeglyks klagten komen 
Dat hy de natie kult; 
(Zoo als het soms hier ook 't geval is, 
By tusschenzin gezegd). 
Dan doet men op 't bevel des keizers 
Hem kort en duchtig regt. 
Men bindt hem aev'regts op een ezel, 
Met de armen vast gekoord; 
En dryft het dier zoo langs de straten, 
Met fluit en trommel voort. 
Een gekskap spant hem om zyn ooren, 
Gelyk by een hansworst; 
De rinkelkraeg hangt met zyn franjen, 
Te wigglen op zyn borst. 
Een stads-serjant loopt met een horen, 
Den bonten stoet voor uit; 
Hy roept het volk uit wyk en stegen 
En meldt het plat en luid, 
Wat vonnis dat de Keizer velde, 
Tot straf van d'onverlaet; 
Die meer zyn eigen beurs verzorgde 
Dan 't heil van volk en staet. 
Dan schreeuwt het al van wraek ontsteken 
Hem vloekend achter na: 
‘Zoo varen die vergulde schelmen 
Toch allen vroeg of spâ!’ 
Men jaegt hem dan de grenzen over, 
En 't is er meê gedaen. - 

{==301==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer zoo dees wet in andre landen. 
Ook eenmael moest bestaen; 
Dan ging daer zeker alle weken 
Een kavalkade rond. 
't Is goed dus, dat men eigen wetten 
Bezit voor eigen grond. 
Want, daer dat ginds toch zelden voorvalt, 
Dat men een schelm betrapt, 
Die 't volk door hebzucht aengedreven 
Het bloed uit d'aedren tapt, 
Is men daer ook wel eens zoo streng op, 
En 't strekt tot eer des staets; 
Want, waer zou men al de ezels halen 
Greep dit eens elders plaets? 




Wapenkreet aen de Vlaemsche Dichters.


Grypt aen 't geweer! 't is meer dan tyd, 
Op, op! te wapen, op! 
Gy dichters, die nog mannen zyt 
Met hersens in den kop. 
 
Toont dat ge uw zending waerdig wordt, 
En trekt vereend te veld; 
Met moed in 's vyands drom gestort, 
Trots weêrstand en geweld. 
 

{==302==} {>>pagina-aanduiding<<}

't Is tyd, 't is tyd, 't is meer dan tyd! 
Het volksbestaen vergaet.... 
's Lands oude roem verzinkt en lydt, 
Het uer der slagting slaet! 
 
Verbindt u spoedig onderling, 
En zweert een dieren eed. 
Zoo eens de moedertael verging, 
Waer bleef dan al ons zweet....! 
 
Komt op! frisch op met hart en hand, 
En, een van twee geveld! 
By God! eer 't Vlaamsche vaderland, 
In 's nabuers grond versmelt.... 
 
De tael slechts is het eenigst merk, 
Waer men een land aen kent; 
Dus, haer dan onuitwischbaer sterk 
In 's volks gemoed geprent. 
 
Geen natie die heur regten graeg, 
Heur naem van volk verliest. 
Gy dan, wie ik te velde daeg, 
o Dichters! hoort, verkiest: 
 
Uw tael, uw lied, het volk, waervoor 
Uw goden speeltuig klinkt, 
Der oudren lof, uw eigen gloor, 
Verzwindelt en verzinkt; 
 
Zoo gy uw zang niet vlammen laet, 
Die u te lauw ontvliet; 
Zoo gy 't verderf niet tegen gaet, 
Dat op ons nederschiet! 
 
't Bewind wyst met een looden staf, 
Den staf der dwinglandy, 
Op onzer vaedren bodem af, 
En sticht er bastaerdy. 
 

{==303==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het voert verwoesting t' allen kant, 
Op 't wreedst en yslykst aen..... 
Maer, moedig, komt! met hart en hand, 
En houden wy het staen! 
 
Ach! schuldig zyn we in Godes oog; 
Hy schoot de gaef van 't lied, 
In onzen boezem van omhoog, 
En wy herkenden 't niet.... 
 
Wy sluimren in een laffen droom, 
En siddren voor den dwang; 
In plaets dat vlakte en vliet en boom, 
Zou daevren van den zang! 
 
Wy zyn de leiders van het volk 
Niet meer, zoo als voorheen; 
Wy ploffen mede in 's afgronds kolk, 
Met de oogen naer beneên; 
 
En schertsend trapt de vyand ons 
Op schouderen en kop.... 
Te velde! in digte batailjons, 
o Dichtren zonen, op! 
 
Ten Kruistogt, met de vaen omhoog! 
Ik hef den eersten schicht, 
En 't boos gespan dat ons bedroog 
Geslingerd in 't gezigt! 
 
Zoo laf als wy is 't voorgeslacht 
Toch nooit of nooit geweest; 
Hy is een bloodaerd die zulks dacht, 
Een ligchaem zonder geest. 
 
Hoe! zouden wy by zweet en bloed 
En schatting, onze spraek 
Nog missen moeten! Dit 's te wreed, 
En schreeuwt te luid om wraek! 
 

{==304==} {>>pagina-aanduiding<<}

Welaen dan, die niet voorwaerts wil, 
Die is geen echt poëet; 
Hy houd' zich by zyn vuerhaerd stil, 
Beducht voor last en leed. 
 
Hy is geen zanger los en vry 
Vereerd van vrouw Natuer, 
Die niet ten aenval trekt met my, 
Al valt het kampen zuer. 
 
Die eerst aen buer en vrienden vraegt, 
Wie 't voordeel winnen zou; 
En niets der goede zake waegt, 
In d'algemeenen rouw; 
 
Die is, en wordt ons broeder niet, 
Die is geen vrome bard; 
Hem stroomt het ongekunsteld lied 
Niet uit een vlammend hart! 
 
Maer gy, die myn gezang verstaet, 
De hand ten vuist gekneld; 
Die trouw wilt deelen in den haet, 
Gezworen aan 't geweld; 
 
Komt meê! en geen verwyfdheid mêer, 
Stort uit in grootschen klank; 
Wy brengen 't land zyn erfnis weêr, 
En 't nakroost wyt ons dank! 









{==305==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zinnebeeldig Gedicht, (in den smaek van Cats;) voor eene Mosselfeest vervaerdigd.


Er schiet by deze vrienden-feest, 
Een aerdig ding voor mynen geest; 
Een ding dat dient te zyn gemeld; 
Daerom heb ik het opgesteld, 
In ronden styl en fiksche tael, 
Om ondereen dit avondmael 
Te sieren met een leerzaem dicht, 
Waer veel in opgesloten ligt. 
Gy weet waervoor ik 't snaertuig span, 
En dat ik nooit misvatten kan, 
En dat myn altyd vrye geest, 
Nog nooit te koop en is geweest, 
Waerom ik menigeen bekoor. 
Dus, makkers, leent m'een luistrend oor; 
En als ik u behagen mag, 
Dan slyt ik weêr een blyden dag. 
 
Beschouwt dit gloeijend keukenvuer, 
Dat is der Belgen staetsbestuer. 
Die vlammen scherp en fel van aerd, 
Uit houillie-stof en erts gebaerd, 
Die flikkeren op muer en vloer, 
Dat zyn de mannen van ons roer; 
Dat zyn ons hoofden met elkaêr, 
Dat is der hovelingen schaer, 
Die 't volk van Belgie overheert, 
Naer wie zich alles wendt en keert, 

{==306==} {>>pagina-aanduiding<<}

Waerom er menig Vlaming zucht 
Voor grooter onheil nog beducht. 
Die pot met mosselen gevuld, 
Langs wien de roode gloed zich krult, 
Wyst duidlyk onze natie aen, 
Die innig poogt te blyven staen; 
Die wil en moed en krachten heeft, 
En aen heur eigen is verkleefd, 
Tot welvaert en bevoordering, 
Die levensgeest van alle ding. 
 
Maer, daer het gloeijend element 
Den aerd der mosslen niet en kent, 
En wreed en dwars te werrek gaet, 
Zoo raekt den boel in slechten staet. 
De harde pot wordt vinnig heet, 
De schelpvisch zucht, en krimpt, en zweet, 
En klaegt van last en ongeluk, 
En heeft het innig byster druk. 
Nu jaegt op eens een zwarte stoom 
Door heel den pot een fellen schroom; 
Dat alles wat van onder ligt, 
Op eenmael voor zyn invloed zwicht, 
Op eens zyn harde schelp ontsluit, 
En blaest er ziel en leven uit. 
Al wat van boven ligt getast, 
Is trager door den stoom verrast; 
Maer echter des al niet te min, 
De damp heeft wondre krachten in, 
Vermenigvuldigd uer op uer. 
Gejaegd door 't immer blakend vuer, 
En wat er ook al boven lag 
't Schreeuwt om het zeerste wee en ach! 
 
En is dit niet het regte beeld 
Dat myne lier u treffend speelt, 
Van wat er hier in onzen staet 
Al niet gebeurt en ommegaet? 
Wordt alles niet door stoom en brand, 
Den nek gekraekt door heel het land? 
En ligt den werkman niet in 't slyk 
Terneêrgebukt, den visch gelyk, 

{==307==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die door den drang der hitte sneeft 
En hulp noch uitkomst meer en heeft? 
Zie daer, waer ons de politiek, 
De stoomkracht van het mekaniek, 
Zal brengen na een korten tyd, 
Zoo ons de Hemel niet bevryd! 
 
Wy dan staen hunkrend by den disch, 
En wachten, tot den armen visch 
Zal gaer gekookt zyn in den pot, 
Om hem te zwelgen door den strot, 
Tot dat er geen meer overschiet. 
Gezellen, hoort, wat dit bediedt: 
Wy zyn de vreemde mogendheên, 
Die allen loeren groot en kleen 
Tot dat het land is uitgebraên, 
En 't etens uer voor hun zal slaen. 
Dan worden wy door Duitsch of Pruis, 
Van Engelschman of Fransch gespuis, 
Op eens gegrepen en ontzield, 
Op eens gekluisterd en vernield, 
Met volksbestaen en industrie, 
Met koopmanschap en colonie. 
Dat komt er van wanneer 't bewind, 
Het heil der natie niet bemint; 
Maer enkel voor zyn hebzucht slaeft, 
En kuilen voor den handel graeft; 
Gehoor aen vreemden invloed geeft, 
Zyn eigendom niet aen en kleeft, 
Slechts huichelt, en ik weet niet wat. 
 
Al wie den draed van 't stuk bevat, 
En in de mossels menschen ziet, 
In vuer en vlam het oog gebied, 
En in den stoom ellende en leed, 
Die heeft zyn aendacht wel besteed; 
Die wensch ik in den mosselpot 
Een heilryk en een draegzaem lot; 
Waer hem noch vuer noch stoom en schaed'. - 
Thans aen den disch, of 't wordt te laet. 


28 July 1844.






{==308==} {>>pagina-aanduiding<<}

Mijn Nieuwjaers-Wensch.


Vlaemsche Belgen, taelgenooten, 
Hoe miskent ook en verstooten, 
En vervolgd langs hier en daer: 
'k Durf u in den druk ontmoeten, 
'k Wil u heden allen groeten: 
'k Wensch u een gelukkig jaer! 
 
'k Wensch u dit uit ganscher harte, 
Vromen, die voorlang met smarte, 
Met de handen in het hair, 
Belgies volksregt zaegt verloopen, 
Maer op beetren tyd bleeft hopen: 
'k Wensch u een gelukkig jaer! 
 
'k Wensch u dit, en 'k zie het naken, 
't Onheil zal aen 't einde raken, 
't Duistre word nog eenmael klaer; 
Doch, vaert voort met stout te spreken, 
Telgen uit de Vlaemsche streken, 
En, 'k wensch u een heilryk jaer! 
 
U niet, valsche, die de natie, 
Slechts uit winst en speculatie, 
Als een onverzaed barbaer. 
Zoudt verraden en verkoopen, 
Om u schatten op te hoopen, 
Neen 'k wensch u geen heilryk jaer! 
 
Die alleen, op 't raedsheer's kussen, 
Uwen heblust zoekt te blusschen, 
Lagchend met 's lands diep gevaer; 

{==309==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die na 't jammren niet wilt luisteren, 
Hoe de ellende 't volk blyft kluisteren: 
'k Wensch u geen gelukkig jaer! 
 
Noch aen u ook die ons wetten, 
Tael en zede komt verpletten, 
Met der Gallomanen schaer; 
En het vlaemsche volk zoudt keelen, 
Om 't verfranschte hof te streelen: 
'k Wensch u een ellendig jaer! 
 
Vlaemsche schryvers, landgenooten, 
Komt, den krygsrok aengeschoten, 
Vall' de taek ons nimmer zwaer, 
Van het onregt te bespringen! 
Geeft der Natie door u zingen, 
Hoop op menig heilzaem jaer! 


1844.





Slotzang.


Houdt daer in Brussel toch wat op, 
Dit is niet by te houên! 
Myn vleuglenpaerd verliest den kop, 
In dien oneindigen galop; 
Ge zoudt ons doen verflauwen. 
 
Zyn vlerken hangen mat en slap, 
Zyn huid is klam van 't zweeten; 
Ik waeg myn lyf by elken stap, 
Er hoeft my rust na zulk een tap, 
Dat dient ge toch te weten. 
 

{==310==} {>>pagina-aanduiding<<}

'k Rym wel zoo vlugtig als 't me lust, 
Maer 't gaet my toch vervelen; 
Myn dichtvuer is schier uitgebluscht, 
Laet de arme Vlamen wat gerust, 
En ik schei uit van spelen. 
 
Ik ben zoo deerlyk afgemat, 
En laet de ryzweep hangen; 
Ach! 'k heb het eerst zoo ligt geschat, 
Zoo ik het eens geweten had, 
Vast ware ik niet gevangen! 
 
'k Dacht eerst, ik ga het staetsbestuer 
Eens op de teenen loopen; 
Dat het er uitscheije op den duer, 
Of moet het Vlaemsche volk zoo zuer, 
Hun dommigheid bekoopen? 
 
Ik ga de feiten tot 's lands schâ 
Zoo onbedacht bedreven, 
Eens allen met myn knoopzweep na, 
En 'k roep aen iedren snoodaert: sta! 
'k Wil alle kwaed weêrstreven. 
 
En hoor; ik zag het alles aen, 
Met nauw oplettende oogen; 
'k Bleef in myn drift verwonderd staen, 
'k Riep: zie dien vreemden boel eens gaen, 
Hoe wordt het land bedrogen! 
 
'k Telde euvlen en schanddaden op, 
Die 't volksbestaen verpletten; 
Ik sloeg my zelven voor den kop, 
En joeg myn klepper in galop 
Op tripplende koupletten. 
 
Maer ach! ik vond het einde niet 
Der plagen die ons drukken; 
Ik zag de rampwolk aen 't verschiet, 
In barensnood, ons klein gebied 
Met naerheid tegenrukken. 
 

{==311==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ik riep het luid, en 't zuchtend volk, 
Verstond myn vrye toonen; 
Maer in het diep van 's onheils kolk, 
Dorst men de drukkende onweêrwolk, 
Niet in heur buldring hoonen. 
 
Men boog den nek, men zonk ter neêr 
Ontmoedigd en verslagen; 
Ik drong door 't woelend rampenheir, 
Ik zocht, maer vond geen uitkomst meer... 
Zou ik my verder wagen...? 
 
Myn vingren krampen op de snaer, 
Het zweet druipt van myn wangen; 
Die kruistogt viel my hang en zwaer, 
Ik liep welligt een groot gevaer 
Liet ik de lier niet hangen. 
 
Want al de stormen na te gaen, 
Die 't Vlaemsche volk verslinden, 
Daer trof ik 't einde nooit van aen... 
Dus 'k zal myn muzenros voortaen 
Aen krebbe en drenkbak binden. 


1844.



{==312==} {>>pagina-aanduiding<<}

Aenteekening.

De bediedenis van den Antwerpschen ommegang, is vroeger afzonderlyk uitgegeven geweest; de praelwagens die denzelven uitmaken, of om beter te zeggen, voorheên uitmaekten, zyn in 1582 vervaerdigd geworden voor de inhulding van den Hertog van Alençon: later hebben zy ter versiering van alle volksfeesten en blyde inkomsten gediend. Ieder ambacht had er zyn eigene zinnebeeldige wagen by; zoo behoorde de Vulkanuswagen aen het ambacht der smeden, de Parnas of nimfenwagen was het eigendom der vrye kunstenaren of der Sint Lukasgilde, enz. De tyd en de onverschilligheid van later neven omtrent de vaderlandsche herinneringen, hebben het alles laten vervallen en te niet gaen; geene de minste schyn van het gewezene is er meer overgebleven, om zich een denkbeeld te vormen van hetgene dit alles voorheên moest geweest zyn.
Slechts de Rubenswagen alléén, voor het prachtige feest des grooten mans in 1840 vervaerdigd, door den onvermoeiden iever der kunstenaers van Vlaenderens schilderschool, gaf eene kleine herspiegeling van het gewezene grootsche terug.
Uitboezeming enz. Dit dichtstuk heeft nog by het tydstip zyner omstandigheid in een later gevallen maendwerk gestaen.
Een wenk aen het volk van Turnhout. Alléén om het Vlaemsche grond beginsel heb ik het volk willen opmerkzaem maken. En wie heeft de nationaliteit van Vlaemsch België niet miskend gevonden, als zy door eenen vreemdeling, die de tael des

{==313==} {>>pagina-aanduiding<<}
volks niet verstaet, en dus ook deszelfs belangen niet kan behartigen, moest vertegenwoordigd worden? Wie voelt zich het harte niet pynlyk jagen by het begaen van misstappen, die om deze of gene party ten dienst te staen, de hand aen de verbastering leenen, tegen het zoo weinig vaderlandsche dat er by ons nog bestaet!
Half Aep half Bedouyn. Dit referein slaet op het gezegde van den broodschryver Delatouche, die in eene impression de voyage of zoo iets, zich over Belgie onder anderen uitlaet: Ce pays sauvage et grossier, cette population moitié Singe, moitié Bedouin, enz.

Op bl. 257 is een vers overgeslagen, men vindt er

Nyverheid en handel stroopte, 


lees:

Nyverheid en handel stroopte, 
Gruwelen op gruwlen hoopte, enz. 



{==314==} {>>pagina-aanduiding<<}


    




    


{==315==} {>>pagina-aanduiding<<}

Karel de Stoute.


Jacob van Artevelde.


{==316==} {>>pagina-aanduiding<<}

De eerste uitgave verscheen in 1845.


{==317==} {>>pagina-aanduiding<<}

Karel de Stoute. Jacob van Artevelde.


Twee onbekroonde dichtstukken uit de pryskampen van Antwerpen en Gent.

Voorwoordje.

Men veronderstelle niet dat de hier volgende dichtstukken, voor myne vroegere uitgegevene poëzy moeten onderdoen, ofschoon zy door de plegtige uitspraek van min of meer bevoegde kunstregters zoo voldoende niet zyn geoordeeld geworden dan anderen, aen wie men de eerepryzen heeft toegekend. Neen, ik durf de zelve met fierheid eene eerste plaets geven onder al wat ooit van my vroeger het licht zag. Hy wie zich in het strydperk durft wagen, moet zich vooraf naer de dikwils grillige denkwyze der regters in allen gevalle weten te gedragen, hoe noodlottig dezelve voor hem ook wezen moge.
Of nu de letterkundige pryskampen in vele opzigten der goede zaek eenig voordeel doen, is toch iets dat volgens velen nog dient bewezen te worden: even zoo wel als het gezegde (1), dat het waerlyk beklagensweerdig is, wanneer men de dichtkunst op

{==318==} {>>pagina-aanduiding<<}
zulke wyze ziet verlagen en gelyk stellen met de eene of andere aengename bezigheid, zoo als boogschieten, duivenkweekery, enz., waar men ook gouden of zilveren medaliën voor uitdeelt. Waer is de dichter, vraegt de schryver verder, welke zyne hooge zending verstaet, welke waerlyk begrypt en voelt wat poëzy is, die zyn dichtvuer kan doen ontgloeijen, om in eenen pryskamp mede te dingen? Zeker is het dat de verlichtste geesten dikwyls in zulke gevallen den bal hebben misgeslagen, en niet altyd zyn bekroonde werken meesterstukken gebleven.
De geschiedkundige bronnen welke my ten geleide verstrekt hebben, zyn de werken van De Barante, N. Despars, Dewez en A. Voisin, welke voor wat de historische punten betreffen, verantwoordelyk zyn.

Th.V.R.

Antwerpen, Oogstmaend 1845.








{==319==} {>>pagina-aanduiding<<}

Karel De Stoute.


5 January 1477.

Hy droomt. - Het verledene en zyne aenstaende dood kwellen den geest des Hertogs.


I.


Een strenge winter had het al 
En meir en vliet en waterval 
En weide en weg en woud versteven; 
Het aerdryk was geheel omgeven 
Als met het somber kleed des doods; 
De middagzon vermogt des noods, 
Met flauwe schuinsch geschoten stralen, 
Door 't mistgordyn der lucht te dalen, 
Te weemlen om den harden grond; 
Maer, eer zy de yskorst kon doen weeken, 
Een enkel dropje mogt doen leken, 
Verscheen de duistere avondstond: 
Dan joeg de wind van 't snerpend noorden, 
De stofsneeuw huilend voor zich uit; 
Dan dreunde 't woud van 't naer gefluit, 
Tot in zyn afgelegenste oorden. 
 
Vorst Karel, de Onversrchokken, had 
Dit jaergety de aloude stad, 
Het moedig Nancy ingesloten; 
Vergeefsch was hem beleid en macht, 
Hoe fel de list zich ook bedacht; 
Al lag de ringmuer plat geschoten 
Al waeide 't bloedvlag hoog in top, 
De dappre steedling gaf niet op. - 

{==320==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat spytte Karel fel inwendig! 
Hy, die te voren zoo bestendig, 
Gehoorzaemd werd door 't goed fortuin; 
Hy, die zoo menig stad tot puin, 
Zoo menig burgt tot gruis deed stampen, 
Was nu, helaes! sinds korten tyd, 
Met alle tegenheên in stryd, 
Vermast van eindloos leed en rampen, 
 
Zyn heir, weleens Europa 's schrik, 
Zag men door Zwitserlands kohorten, 
By Morat, in een oogenblik, 
Verpletterd op het slagveld storten; 
Uit weêrwraek, voor de moordery 
Te Granson naer zyn wil bedreven. 
Ook dat kon Karel niet vergeven, 
Dat kon hy niet verkroppen, hy! 
Uit vorstelyken stam gesproten, 
Van 't bloed van Johan zonder Vrees.... 
Het zou zyn roem omverre stooten, 
Zoo hy dat bergvolk niet bewees, 
Dat, wie Bourgogne eens durft trotseren, 
Met schade of schande moet verleeren, 
Wat men door blindheid en door waen, 
Eens te onbezonnen heeft bestaen. 
 
De hoofdstad van het oud Loreinen, 
Zweert aen heur vorst René getrouw 
Te zullen zyn, hoe digt en nauw 
De vyanden haer muer omheinen. 
Hoe 't vuer de daken ook bestook', 
De honger door de straten spook', 
Zy blyven op ontzetten hopen. - 
Weêr had de vyand storm geloopen, 
En weder stond hem de aenval duer: 
De burgery stoof door het vuer, 
En 't snorren van den kogelregen, 
De naderende krygers tegen; 
Zy bonsden hen de bres weêr door, 
En jaegden langs het open spoor 
Hen rugwaerts met gevelde lansen; 
Verwoesteden zyn eigen schansen, 

{==321==} {>>pagina-aanduiding<<}

En slingerden met yslyk woên, 
Den brand in 's hertogs paviljoen. 
Maer daeglyks neep de winter harder, 
De ellende reikte telkens verder, 
Verdeeld was 't laatste korenbrood; 
Nog kon men van de hooge daken, 
Geen naedrend leger zien genaken, 
Dat hen zou redden uit den nood. 
Zy zagen d'ysselyksten dood, 
De bloedige armen naer hen strekken; 
Bang plooiden hunne wezenstrekken, 
Hun lippen kleurden zich als lood. 
 
Niet beter stond het er geschapen, 
In Karels ontevreden heir; 
De ridders en de legerknapen, 
Geteisterd door het schriklyk weêr, 
Bejammerden zich even zeer. 
Het paerd bevroor voor schut en wagen 
En ieder uitgezetten wacht 
Versteef op zynen post by nacht; 
En werd er door den wolf ontdragen, 
Die hongrig langs die streken zocht, 
En aenviel wat hy vinden mogt. 
 
Des hertogs leger smolt en dunde, 
Tot op een onaenzienbre schaer; 
Vol lyken lag het hier en daer, 
Waer de yzren grond geen graf aen gunde. 
De hopliên schaerden by elkaer, 
En toonden Karel 't bang gevaer; 
Berigteden hem, hoe de vanen, 
Der wrekende Helvetianen, 
Met vorst René aen hunne spits, 
Weêr uit hen schuilhoek kwamen dringen, 
Om als een storm hun te bespringen, 
Gewapend met de bliksemflits. 
Hoe zy reeds in de naeste bergen, 
Die met hun toppen 't luchtruim tergen. 
Zich vormden tot een talloos heir; 

{==322==} {>>pagina-aanduiding<<}

Verdeeld in orden en legioenen, 
Voorafgegaen door hun blazoenen 
Gewapend met geschut en speer; 
Hoe reeds de dolle horens schalden, 
Van Uri en van Unterwalden, 
Met schrikverwekkender getoet, 
Dan zy de lucht by Morat kloofden, 
En elken kreet en klank verdoofden, 
By 't stroomen van Bourgonjes bloed. 
Zy baden hem door roerend smeeken, 
't Beleg ten spoedigst op te breken, 
De ramp te heelen, en het heir, 
Dat door 't gebrek en 't nypend weêr, 
In magteloosheid lag te kwynen, 
By tyds t'herstellen zoo 't nog kon; 
En als de nieuwe lentezon, 
Het aerdryk weder zou beschynen, 
In min gevarelyk saizoen, 
Op nieuw den vyand aen te doen. - 
Stampvoetend met den yzren schoen, 
Zwol Karels hart van toorn en wrake. 
‘Dat men het leger slagreê make!’ 
Zoo bulderde hy woedend uit; 
‘Wat zyt gy, kindren of soldaten? 
En zal een handvol onverlaten. 
Alleen verhit op roof en buit, 
Bourgonje in angst en twyfling zetten? 
Ik zal dat beedlaersras verpletten, 
Hoe fel de noordvorst storme en vriez', 
Hoe ook de nood ons tegen grimme; 
Dat zal ik, by myn vaders schimme, 
Dat zweer ik, by myn gulden vlies!.... 
Het paste nimmer, vrome ridderen! 
Die onder myne vanen vecht, 
Van voor een nietig volk te sidderen, 
Dat krygstugt kent noch oorlogsregt! 
Neen, nimmer zal Bourgonje beven, 
Ten waer de hemel vallen zou! 
Herkent de pligt u voorgeschreven, 
En leert als dappere krygers sneven, 
Aen eer en eeden eeuwig trouw. 

{==323==} {>>pagina-aanduiding<<}

'k Zal u tot de overwinning leiden; 
Doet alles tot den slag bereiden, 
En met den eersten morgenstrael, 
Voer ik u tot den zegeprael.’ 
 
De scheemring daelde somber neder, 
En digter stoof de jagtsneeuw voort; 
De wind woei op met vaen en veder, 
En huilde snerpend over 't oord: 
De weêrklank raesde door de vlakte, 
Herhaelde 't woest geluid van ver, 
Der horden die te zamen pakten, 
En 't schokken van de legerkar. 
Het hoefgekletter van de paerden, 
Die op het steken der trompet, 
Zich hunkrend in geleedren schaerden, 
En draefden op gelyken tred. 
Ten stryde! klonk in ieders ooren. 
Ten stryde, zuchtte 't in het rond, 
Uit 's krygers bibberenden mond: 
Zoo zy ons dan door 't lot beschoren 
Te sneuvlen op een vreemden grond!.... 
 
De hopliên voerden hun kolommen, 
Slechts onaenzienelyke drommen, 
Door honger, koude en zwaerd gedund, 
Naer ieder aengewezen punt. 
De naeste morgen zou bepalen, 
Wie sneuvlen moest of zegepralen! 
De vorst wekte ieders krachten op, 
En joeg, in eens te paerd gestegen, 
Vast heên en weder in gallop, 
En zwaeide met zyn heldendegen. 
Die immer, door den minsten houw, 
De zwaerste harnasplaet deed buigen. 
Hy nam zyn volk in oogenschouw, 
En monsterde de dondertuigen; 
Versterkte post en battery, 
En wees op hoogte en hinderlagen, 
Waer men voor 't schot des vyands vry, 
Den storm 't voordeeligste kon wagen: 
Beval een goede waek aen 't heir, 
En keerde naer zyn veldtent weêr. 





{==324==} {>>pagina-aanduiding<<}

II.


De nacht werd naer en bang, en sleep zyn kruipende uren; 
De hemel was bezaeid met tintelende vuren, 
Waervan de schemering langs ys en sneeuwvlak schoot, 
En aen het starend oog een prachtig schouwspel bood. 
Soms werd de eentoonigheid gestoord door 't klimmend roepen, 
Van d'uitgezetten wacht en 't zwenken van de troepen, 
Die naer gegeven sein, langs heuvelkring en bogt 
Zich schaerden, en het ys vertrapten op hun togt: 
Of door de sneeuwlawien, die, rollend van de rotsen, 
In magt en zwaerte groeit, en met vervaerlyk botsen, 
Den glinsterenden vloer doet barsten van het meir, 
Dat de Echo van den schok terug beeft door de sfeer: 
Of door het ravenbroed, dat, zoekend naer de lyken, 
Van uit het hooggeboomte op zynen prooi komt stryken, 
Met uitgezetten vlerk, een tak der dennen raekt, 
Den zilvren yzel aen zyn hangend loover kraekt, 
Dat knappend nedervalt, en in zyn klinglend zakken, 
Het bros krystal verbreekt der onderstaende takken, 
En rond den stam des booms zich aen de sneeuwkorst hecht. 
 
De hertog, afgemat, gebood zyn wapenknecht, 
Eer hy de leden op zyn sponde neêr ging strekken, 
Dat men voor d'uchtendstond hem uit den slaep zou wekken; 
Zyn wapenrusting reê moest houden, zyn genet 
Bereiden tot den slag. Hy streek op 't legerbed 
Het matte ligchaem uit, van zorg en onlust zwanger, 
En sluimerde ylings in. Ras joeg zyn boezem banger; 
Als torschte hy den last van een ondraeglyk wigt. 
Een ysselyke droom verscheen aen zyn gezigt! 
Hy zag by 't heesch gekras, van nachtgedierte en raven, 
Zyn vaedren ryzen uit het stof der marmren graven; 
Het blanke lykkleed, dat hun lenden eens omgaf, 
Hing thans als donker krip van hunne schoudren af. 

{==325==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy kwamen nader door een wolk van mist omgeven, 
En huilden luid en bang, de palmen opgeheven; 
Zy schoven langs zyn sponde, en riepen in geklag: 
‘Wee! wee Bourgonje, wee! Ach Karel! Karel! ach!’ - 
Een waggelend geraemt, den stoet vooruit getogen, 
Hield met zyn beenen arm, een vael blazoen ten hoogen, 
Waerop een reuzeneik, door weer en storm verdrukt, 
Lag in het slyk verplet, ten wortel uitgerukt. 
Hy zag en hoorde 't al. Hy sidderde als de bladeren 
Der poppelboomen: 't bloed werd koud door al zyn aderen; 
Hy wou de handen voor zyn fronsende oogen slaen, 
Maer de beweging bleef zyn wilkracht wederstaen. 
De neevlen rolden voort, de spookenrei dreef henen, 
Maer lang nog hoorde hy den naklank van hun steenen; 
En lang nog kwol hem 't schild met d'omgerukten boom, 
En hevig joeg zyn hart van d'ysselyken droom. 
Zyn zinnen diep geschokt verdwalen in 't verleden; 
Daer weidt zyn blik in 't rond op wreed verwoeste steden, 
Op burgten gansch in gloed, op lyken torenhoog, 
Waer langs de gierendrift met open snavel vloog, 
Hy ziet al de ysselykheên in zynen naem bedreven; 
Hy ziet der volkren bloed aen zynen standaerd kleven, 
En 't zwangre wolkgevaert, dat, bliksmend in 't verschiet, 
Om zoo veel euvelmoed zyn donder hooren liet.... 
Hy gilt! als deed de slag des onweers hem ontwaken, 
Hy beeft van top tot teen, by pynlyk zuchten slaken. - 
Weêr werd het bang tooneel verzwolgen door den nacht 
Der dikke duisternis, die 't hem had voortgebragt, 
Om plaets te maken voor nog bloediger tafereelen. 
Daer schemert Granson's burgt met wallen en kanteelen; 
De rotswand druipt er nog van der gevangnen bloed, 
Dáér van de kruin gesmakt in dollen euvelmoed, 
Met de armen op den rug, als slagvee vast gebonden; 
Of door den strop verwurgt, aen staken opgewonden, 
Mishandeld al te laf, trots zyn gegeven woord! 
Nu kent hy in zyn droom de wreedheid van die moord. 
Hun bloed schreeuwt luid om wraek, de stem klinkt uit de dalen, 
De weêrklank blyft haer trouw van berg tot berg herhalen, 
En roept Helvetie op! Het bondschap door dien kreet 
In 't broederhart geraekt, is thans ter wraek gereed. 

{==326==} {>>pagina-aanduiding<<}

De hertog staert in angst de grauwe verte tegen, 
En ziet der bergen schors zich roeren en bewegen, 
Zoo zakte er drom by drom langs iedre helling neêr, 
Die zich vereenigden tot een ontelbaer heir. 
Der trompen luid getoet doordavert reeds de luchten, 
Verdooft het hourralied en andre krygsgeruchten; 
Het vreeslyk uer is daer! De vorst ziet koud van schrik 
De lyken waggelen aen galgenpael en mik, 
En de gesneuvelden uit hunne graven ryzen, 
Die op hun landsvolk zien, en naer zyn leger wyzen, 
Dat, door den slaep bekoord, in dolle sluimring ligt. 
Het koude zweet vloeit langs vorst Karels aengezigt. - 
Dan, ylings ziet hy hen ter aerde neêrgebogen, 
De handen biddend zaêm, de blikken naer den hoogen, 
Als of men om genade en om ontferming bad. 
Daer streek zich onverwyld zyn plooijend voorhoofd glad: 
Hy dacht dat zy hem wis vergeving wilden smeeken; 
Nu zou hy eerst den smaed op 't allerbloedigst wreken, 
Die men Bourgonje zoo verwaend als onbedacht, 
Uit laffe muitery te snood had toegebragt; 
Het vreesselykste lot bleef hun ter straf beschoren. 
Hy luistert, en dus klinkt hem hunne bede in de ooren: 
 
ô Heer der heeren! die van boven, 
Op uwe schepslen nederziet; 
Wien al wat adem haelt moet loven, 
Wiens glans het licht der zon kan dooven. 
Ach, weiger ons Uw bystand niet! 
 
Wanneer de dwang ons kwam bespringen, 
Hebt Gy ons immer bygestaen; 
Weêr poogt men onze vrye kringen, 
Door juk en slaverny te dwingen, 
Wees nogmaels met ons lot begaen! 
 
Ach! wil ons de overwinning geven, 
Of zet ons moed en krachten by, 
Om tot den laetsten man te sneven; 
En gold het ook ons aller leven, 
Dan zyn toch onze kindren vry! - 
 

{==327==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zoo dacht hy nimmer dat geboefte t' hooren spreken.... 
Hy doet in woesten drift de stormklaroenen steken, 
En wekt zyn krygers uit het harde legerbed; 
Maer niemand naderde op het klinken der trompet. 
Hy zag geen enklen man zich roeren noch bewegen, 
En allen schenen zy in doodschen slaep gezegen. 
Hy klimt den zadel in, en heft het slagzwaerd op, 
En vliegt de tenten langs in druischenden gallop. 
‘Bourgonje in 't geweer! zoo schreeuwt hy dol van toren,’ 
Maer niemand dan de galm scheen zyn geroep te hooren 
En kaetste 't schallend na tot driewerf toe herhaeld: 
Nu kwam des vyands heir de bergen afgedaeld, 
En viel des hertogs kamp, met uitgetogen degen, 
Gelyk een onweêr aen! Geen schildwacht hield hun tegen: 
De posten sluimerden op hoogte en ravelyn, 
En by de klaerte van den held'ren maneschyn 
Slaen zy van tent tot tent, met slingerende zwaerden, 
En hakken wild in 't rond op soldeniers en paerden, 
En juichen om het bloed dat van hun lemmer druipt. 
De gramme vorst, wien thans de razerny bekruipt, 
Gaet hun alleen te keer, en stort in 's vyands rangen; 
Nu schatert aerde en lucht van lied en hourrazangen, 
De boomen juichen, en de lyken juichen meê..... 
Hy klieft in zynen loop het gros van 't heir aen twee, 
En worstelt verder heen door zwaerd en spiesgewemel; 
Hy sabelt links en regts, en lastert hel en hemel, 
Tot dat een luchtgeest met een vlammend zwaerd verschynt, 
Hem toeroept: verder niet! en 't nachtgezigt verdwynt. 
 
Nu ryst hy overeind, gansch duizlig en verschrokken, 
Verwilderd staet zyn blik, het zweet hangt van zyn lokken; 
Hy loosde zucht op zucht en de adem deed hem zeer; 
Zyn hoofd viel schuddend in den kouden handpalm neêr. 
Nog hoorde hy 't gewoel, nog meende hy de schimmen 
Te zien die rondom hem geschaerd, met yslyk grimmen, 
Hem wenken bleven, en hem hitsten tot den slag. 
Hy meende nog dat hy den engel voor zich zag, 
Die in zyn dolle vaert hem tegen had gehouên. 
Hy poogde of hy dit al niet innig konde ontvouwen, 
En of 't zyn goede geest niet was, die zyn bestaen 
Uit deernis met zyn lot, in tyds te keer wou gaen. 

{==328==} {>>pagina-aanduiding<<}

Helaes! zyn hoogmoed steeg dit denkbeeld ras te boven! 
Hoe! zou een nachtgezicht, hem zynen moed berooven? 
Zyn plan verydlen? neen! ofschoon hy zelve viel, 
Hy wil dat 's vyands heir verwonnen voor hem kniel'! 
Hy springt zyn slaepkoets uit; verbergt aen aller oogen 
Het zwarte floers waermeê zyn geest is overtogen; 
En als de morgenstond zyn scheemring op liet gaen, 
Zag hy het talloos heir der Zwitsers voor zich staen. 
Hy gespt zyn helm vast, klimpt te paerde, en met den degen, 
Wyst hy zyn magtloos volk des vyands standplaets tegen. 
 
Het trotsch Bourgonje had dien dag geen hertog meer; 
Verwond en uitgeschud, vond men zyn ligchaen weêr, 
Versteven als een pael, aen 't slibrig ys gevroren: 
Dit was het vreeslyk eind, hem door het lot beschoren, 
Om zyn ontoombren drift en trotschen overmoed, 
En 't roekloos plengen van zoo veel onnoozel bloed. 









{==329==} {>>pagina-aanduiding<<}

Jakob van Artevelde

Voorzang.


Het was een akelige nacht: 
De stormen huilden door een fellen wind gedreven, 
Het statig eikenwoud stond als een riet te beven, 
De Schelde klotste uit al heur magt; 
't Geknakte koren werd door 't zwalpend nat verheven, 
Dat steeg uit poel en gracht. 
 
En, ik klom eenzaem en verzonken 
In diepe mymering, een steilen heuvel op; 
'k Staerde op het landschap neêr van zyn' verheven top, 
Waer, by des donders rommlend ronken, 
De gloende bliksems flikkrend blonken, 
En dansten over 't golvend zop. 
 
De windvlaeg slingerde myn lokken, 
In wilde golving langs myn aenzigt door elkaêr, 
Doch, 'k werd het snarpen van de buijen niet gewaer, 
Noch 't weêrlicht van de vlam, noch 's donders raetlend schokken, 
In myn gedachten van het aerdsche als afgetrokken, 
Stond ik, gelyk een standbeeld dáér! 
 

{==330==} {>>pagina-aanduiding<<}

Waerom zou 't weêr my doen versagen? 
Wat gaf my of het vuer met lucht en water streed, 
Het aerdryk midden openreet, 
Dat de verdoemden 't licht er door in d'afgrond zagen? 
't Was of me een hooger magt, der wereld had ontdragen, 
Naer 't oord waer men op starren treed. 
 
Ik dacht er aen het grootsch verleden, 
Aen daden, heden ongekend: 
Ik zag de neringen van Kortryk, Brugge en Gent, 
Die voor 't gemeenebest, als grieksche helden streden, 
Den leliekoning siddren deden, 
Die hunne vryheid had miskend. 
 
'k Zag gansche legers op het oorlogsveld bezwyken, 
Voor onzer vaedren krygskohort: 
Hier, kwam een ravendrift reikhalzend aengesnord, 
Die zich ter nederstreek op heuvelen van lyken; 
Daer, zag ik 't leeuwenvaendel pryken, 
Als met een sparrenwoud van goedendags omgort. 
 
'k Zag ginds den burgertwist, gedagvaerd uit zyn holen, 
Die de edelen op 't harte trad; 
Ik zag door 't woelig grauw zyn stegen uitgespat, 
Hun burgten blakeren tot kolen, 
En Arteveldes romp, langs modder en riölen, 
Rondslepen door de stad. 
 
Toen wilde ik diep geroerd een zang den volksvriend wyden: 
Ik zag beschaemd terug op 't wordende geslacht, 
Dat nog voor 't vreemde kruipt, waer 't eens werd door verkracht; 
Ik stemde myne harp in toorn en medelyden, 
En 'k riep de genius dier yselyke tyden, 
Van uit der middeleeuwen nacht. 
 
Het weêr bleef schriklyk wild en bulderde om my henen, 
Maer 't stormde in mynen boezem ook. 
Daer werd ik van een licht doorlouterd en beschenen: 
Ik zag op eens een aklig spook, 
Dat tot my nader kwam op waggelende beenen; 
Het zwaeide een fakkel en een pook. 
 

{==331==} {>>pagina-aanduiding<<}

De geest des oproers rees uit 's aerdryks binnendeelen, 
Hy sprak: ‘ô Vlaemsche Bard, uw' stemme drong tot my; 
Is uwe harp gesnaerd voor bloedige tafereelen, 
Treed het voorleden in, ik volg u van naby; 
'k Verliet myn schrikspelonk, verknocht aen uw bevelen, 
Door de almagt van de Poëzy.’ - 
 
Ik zeide: ‘Ja, afzigtlyk Wezen! 
Door wien der Vlamen heil zoo eindloos diep verviel, 
Verpletterd door uw yzren hiel; 
Laet my in 't boek der eeuwen lezen, 
Van 't fabelachtige voordezen, 
Met de oogen myner ziel. 
 
Ik wil uit 's lands geschiedenisse, 
De harten roeren door een yslyk, yslyk feit; 
'k Ontlast, ik reinig myn gewisse, 
En kwyt my van een pligt, door Gode ons opgeleid. 
Ontvang, ô Vaderland, dit lied ten offerdissche 
En zy myn loon, de onsterflykheid!’ 




{==332==} {>>pagina-aanduiding<<}

I.


Lang was men Frankryks invloed moede; 
Te lang had hier de geeselroede 
Van hoon en smaed het volk gesard: 
Het taei geduld vlood ieders hart, 
En werd door wrok en haet vervangen, 
Om 't wanbegrip dat heerschen bleef, 
Den landaerd ter verbastring dreef, 
Ten prys van 's vreemdelings belangen; 
Ten koste van 's volks ondergang. 
Het nydig Frankryk schouwde bang, 
De schitterende toekomst tegen, 
Die 't vlaemsche volk nog milder zegen 
Beloofde, dan 't alreeds genoot. 
Het zocht, myneedig in zyn wandel, 
Eens onze nyverheid en handel, 
Te knakken door een wissen stoot. 
Het loerde vast met nydige oogen, 
Op al het voorregt en vermogen, 
Op al den rykdom en den schat 
Die iedre nering hier bezat. 
Zoo als een tyger, die verscholen, 
In 't lommerig bananenloof, 
De reizigers die soms verdolen, 
Met blikken als ontvlamde kolen 
Vervolgt en hunkert na zyn roof. 
's Lands eedlen, Leliaerds en fielen, 
Beroofd van vaderlandsch gevoel, 
Ontsloten 't pad naer 't schandelyk doel, 
En hielpen 's volks belang vernielen, 

{==333==} {>>pagina-aanduiding<<}

Met Lodewyk, der Vlamen graef; 
Die, trots, zyn dieren eed, ô schande! 
Zich snood aen koning Flips verpandde; 
En liefst verkoos een fransche slaef 
Te wezen, met in vreemde streken, 
Ver van de zynen afgeweken, 
's Lands vyanden ten dienst te staen. 
En, 't waer met Vlaendren wis gedaen 
Geweest, had de Almagt van hier boven 
Niet mededoogend naer om neêr 
Geblikt, uit de opperhemelsfeer. 
Want, die in zynen naem gelooven, 
Bewaekt hy met onzigtbre hand, 
Hy laet geen vroom en needrig land, 
Dat trouw verkleeft aen pligt en wetten, 
Door snoode vyanden verpletten, 
Uit enkele afgunst haet en nyd. 
Van Artevelde had een tyd 
Aen 't hof van koning Flips verbleven; 
Daer zag hy het verderflyk streven, 
Der eedlen met den vreemden vorst, 
En Lodewyk, die laffe borst. 
Hem joeg nog 't echte bloed door de aderen; 
Het deed zyn boezem innig zeer, 
Dat hy den erfgrond zyner vaderen 
Zag schenden door zyn eigen Heer: 
Dat kon hy langer niet verkroppen; 
Hy voelde 't harte hevig kloppen, 
En, by zyn vlekkelooze kling, 
Zwoer hy, dat nimmer vreemdeling 
't Gezag in Vlaenderen zou voeren, 
Zoo lang zyn vuist zich nog kon roeren! 
Hy zei vaerwel aen 't snood Parys; 
En, weêr gekeerd in Vlaendrens beemden, 
Bewerkte hy den val der vreemden; 
En gaf den landaerd klaer bewys, 
Van wat er ylings kon geschieden, 
Van wat de graef en de edellieden 
Bestookten tot 's lands ondergang: 
Wat men al verder in 't belang 

{==334==} {>>pagina-aanduiding<<}

Der natie diende te verrichten, 
Opdat zy nooit zou moeten zwichten, 
Voor een' afgunstigen gebuer, 
Die op kon dagen ieder uer. 
‘Ja!’ riep het volk, van drift aen 't blaken, 
‘De strikken die me al lang ons legt, 
Tot breideling van keur en regt, 
Daer moeten wy ons van ontmaken! 
Men ondermynt de nyverheid, 
Omdat zy ons tot welvaert leidt, 
En tot vermogen op doet klimmen. 
Maer, by der vaedren zaelge schimmen! 
Het uer der wraek komt spoedig aen, 
't Is met den Lelieaerd gedaen; 
't Heeft uit met die verwaten edelen, 
Die liefst den ambachtsman zien bedelen, 
Dan, dat hy door de noeste vlyt 
Ook eens zou onafhanklyk worden. 
Wat gaf het, of wy langen tyd, 
Al tegen 't persend noodlot morden? 
Zy lachten luid met al ons leed, 
En spotteden met woord en eed.... 
ô Braef man! wees gy ons bevryder! 
Gy zyt een onverschrokken stryder, 
Begaefd met deugden en verstand; 
Behoed ons dierbaer vaderland. -’ 
Hy nam dan, en op aller smeeken, 
Het ambt van opperhoofdman aen; 
Ging waekzaem by het staetsroer staen 
Om aller ongelyk te wreken, 
En 't volk had geene wenschen meer! 
 
Nu vormde hy een magtig heir, 
Van meer dan zestig duizend mannen, 
Geoefend in het kruisboogspannen, 
En in het vellen van de speer: 
Al brave en onversaegde loten, 
Uit onverbasterd bloed gesproten, 
Met vlaemsche moedermelk gevoed, 
Die 't nimmer mangelden aen moed. 
Toen beefden alle de adelstanden! 

{==335==} {>>pagina-aanduiding<<}

Toen sidderden der Gaulen landen, 
En suffend zag de booze graef; 
Nu kon de Vlaming zich verweren, 
En allen vreemden aenval keeren, 
Van eigen erf en eigen haev'! 
 
Toen glom der vryheid morgenkrieken, 
Aen Vlaendrens blyden horizont: 
Men sloot met England een verbond, 
Dat aen 's lands weveryfabrieken, 
Een overvloed van wolle zond; 
En dappere koning Edward stelde 
Geheel zyn hoop in Artevelde; 
Maer Flips, voorzag zyn wissen dood, 
Toen men by Kameryk de scharen 
Der bondgenoten mogt ontwaren 
Waervoor geheel zyn leger vlood. 
De held drong al de schuldpapieren 
Den vrekken leliekoning af, 
Die hy den volke weder gaf; 
Om ze by schaetrend zegevieren, 
In 't vuer te blakeren tot asch, 
Dat onder 't jublend vendelzwieren, 
Ter Vrydagmarkt ontstoken was. 




II.


Van Artevelde, eens meester van den dwang 
En waekzaem voor het algemeen belang, 
Was Englands vorst in 't scheepryk Sluis gaen vinden; 
Om onderling zich trouwer te verbinden, 
En 't vaderland een immer vasten schoor 
Te zoeken, tot zyn welstand en zyn gloor. 
Wat was hy 't land, den erfgrond zyner vaderen 
Toch echt verkleefd! Hoe joeg hem 't bloed door de aderen, 
Hoe klopte 't hart van wellust hem in 't lyf, 
Als hy herdacht, hoe menig stout bedryf, 

{==336==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hem duizende gevaren had doen tarten, 
Tot wering der verkankerende smarten, 
Die Vlaenderen, zyn dierbaer vaderland, 
Vast knaegden door het lydend ingewand! 
Hoe grootsch was hy, daer hy de blyde stonden 
Zag naderen, waerin op vaste gronden, 
De hechte zuil der vry heid pryken zou, 
Door hem gesticht, gesteund door 's Vlamings trouw. 
Hy dankte er God zoo dikwils vurig over, 
En zag zyn loon, zyn blinkendste eereloover, 
Alleen in 't volk, in 's lands behoudenis, 
En in de rust van zyn voldaen gewis. 
 
Maer, 't stom verraed, een van de lyftrawanten 
Des Satans, wist zyn oproervaen te planten 
In 't bloeijend Gent. De logen en de list, 
De heerschzucht en de dolle burgertwist 
Verzelden het; zyn aêm verpest de luchten: 
De frischheid wykt van bloemen, blad en vruchten, 
En houdt zich schuil, ver van het open veld, 
Waer langs de stoet der vloekgenoten snelt. 
Een looden lucht woog schrik voorspellend neder 
Op heel de stad, als, dreigde een stormig weder 
Den omtrek met een yselyken slag, 
Terwyl het volk in diepe sluimring lag. 
 
De snoode graef had met zyn hurelingen 
Zoo lang gewacht den schuilhoek uit te springen, 
Tot Vlaendrens held, zich ver van daer bevond; 
Die nacht scheen hun de lang gewenschte stond: 
Daer zaten zy, by 't flauwe licht te beiden, 
In een gebouw, van de andere afgescheiden, 
Vast luisterend, in diepe stilte neêr. 
De donderslag klonk raetlend door de sfeer, 
Ten voorboô van het geen men by het dagen 
Des morgenlichts, te schriklyk dacht te wagen. 
Een aental Lelieaerds was daer vergaerd; 
Meest edelen, door 't vreemd begrip ontaerd, 
Die met hun vorst aen Frankryk zich verbonden. 
Hun eer en eed, zoo landverloochnend schonden, 

{==337==} {>>pagina-aanduiding<<}

Uit zelfsbelang en ydle gloriezucht. 
Daer hooren zy in eens een luid gerucht; 
De deur gaet op, twee mannen treden nader... 
Van Steenbeke is de voorste, de verrader! 
De banneling! en de andre was Denys, 
Een huichelaer, wiens lokken reeds het grys 
Des ouderdoms vertoonden, in wiens trekken 
Men haet, bedrog en snoodheid kon ontdekken. 
Van ligchaemsbouw geleek hy aen een' reus; 
Zyn blik was scherp, zyn uitgezette neus, 
Was in het hair zyns knevels schier verdwenen, 
Dat, borstlig door zyn bakkenbaerden henen, 
In 't rosse dons van zyne kin verliep. 
Zy bogen zich, zoo nederig als diep, 
En de eerste, die tot d'adelstand behoorde, 
Trad vast vooruit, daer hy de stilte stoorde, 
En sprak: ‘Heer graef! en allen hier vereend, 
Zoo thans uw hand my ondersteuning leent, 
En ge onbevreest, by 't ryzen van den morgen, 
Voor 't groote doel en uw behoud wilt zorgen, 
Dan is de zege aen ons, eer de avond daelt!..... 
Dus eedlen, op! niet langer meer gedraeld! 
Geen mensch heeft iets van ons bestaen vernomen; 
'k Ben met Denys alléén tot hier gekomen, 
't Is alles stil, geen volk doorkruist de stad. 
Slechts het geruisch van 't nederstortend nat, 
Dat zypelt uit zyn afloop in de grachten, 
En 't klepperen der holle ratelwachten, 
Is al 't gerucht dat me in de straten hoort: 
Zoo haest als nu de morgenlichtstrael gloort, 
Zal eerst Denys zyn gildebroeders wekken: 
Er zal een deel de Vrydagmarkt betrekken, 
Een ander deel, de poorten 't allen zy; 
Een derde vat bedektlyk post, naby 
Den Paddenhoek (1), zoo blyft er niet te duchten, 
Dat aen ons wraek de muiter zal ontvluchten; 
Nog Lelieaerds verscholen hier en daer, 
Zyn onderrigt, en staen reeds allen klaer, 

{==338==} {>>pagina-aanduiding<<}

Om op het sein, dat hen ten stryd zal wekken, 
Het wrekend stael tot onze hulp te trekken. - 
Maer,’ vroeg de graef, ‘wie grypt den muitling vast? 
Op wien drukt die gevarelyke last? 
Eer is de leeuw in zyne krocht te binden, 
Dan Artevelde omringd van zyne vrinden 
Te naderen!’ - En Steenbeke antwoordde: ‘ô! 
Het volk van Gent, bemint den wreedaerd zoo 
Gelyk voorheên niet meer; door geld en listen, 
Bragt men het grauw, de neringen aen 't gisten; 
Men scheldt hem reeds voor eenen dwingeland, 
Die 't volk bedriegt en looze strikken spant. 
Als hy uit Sluis naer Gent terug zal komen 
Zal 't laeg gemeen hem 't eerste tegenstroomen, 
Wy, hitsen 't aen langs achter, met den kreet: 
Slaet dood den muitling! die zoo wreed 
Ons land verdrukt! Leev' Lodewyk van Nevers! -’ 
‘Leev' Lodewyk!’ hernam het hoofd der wevers, 
Met een geluid waer heel 't gebouw van klonk. 
Hy trok zyn priem, die in de scheemring blonk, 
En zwoer den graef, dat hy met eigen handen, 
Het eerst hem met zyn mannen aen zou randen, 
En dat zyn bloed zou stroomen in de stad, 
Die, om zyn wil heur meester snood vergat. 
Des wevers stem drong al de zaêmgezworen 
Met siddring, maer, toch troostelyk in de ooren. 
Hy was de man slechts die men noodig had, 
Om in een wenk al hoeken van de stad 
In rep en roer te stellen; want de lieden, 
Aen welker hoofd hy de eer had te gebieden 
Gehoorzaemden hem blind'lings; en de graef, 
Had door belofte en geld hem tot zyn slaef 
Gemaekt, om zoo het volk weêr te verblinden, 
Allengs verleid door snoode Franschgezinden... 
En allen, door het klemmen van zyn tael, 
Beloofden, by het uitgetogen stael, 
Hem hulp en trouw, en hoe de nood mogt prangen, 
Van schrik en dood te spreiden door de rangen 
Van 't lage volk, dat zoo zyn heer verdreef; 
En nogmaels klonk: ‘de graef van Vlaend'ren leev'!’ 





{==339==} {>>pagina-aanduiding<<}

III.


Nauw schoof de dag in 't oost de vale wolkgordynen, 
En deed de duisternis voor heuren glans verdwynen, 
Of 't zondig vloekverbond, door Steenbeke opgeleid, 
Had zich door heel de stad bedektelyk verspreid. 
De wevers hadden zich, in horden en legioenen, 
Op 't eerste sein vereend, met waeijende blazoenen, 
En yvrig post gevat naer 't hun Denys bevool, 
Al wat zich sedert lang aen 't oog van 't volk verschool, 
Van snoode Lelieaerds en vogelvryverklaerden, 
Gebannen edelen en vreemden en ontaerden, 
Verscheen nu weêr in 't licht als door een tooverslag, 
Te wapen uitgereed, terwyl een bitse lach, 
Een zweem van wraek in hunne trekken stond te lezen 
Als by de duivelen, toen zy het Opperwezen 
Belagen durfden voor hun schandelyken val. 
Reeds was de morgen ver, zy groeiden aen in tal, 
Doorkruisten straet op straet in ordenlooze troepen, 
En siddrend staerde 't volk, om 't klimmen der geroepen 
Van: ‘Leve Lodewyk! weg met den dwingeland! 
Dood aen Van Artevelde en heil aen 't Vaderland!’ 
Zy gaven 't eerloos grauw den ponjaerd in de handen, 
Beloofden 't schat en rang, in plaets van leed en schanden, 
En door 't verleidend goud, tot reedloosheid geraekt, 
Schold het zyn redder die het eens had vrygemaekt, 
En aen den yzren klauw des vyands wist 't ontwringen. 
 
De held komt in de stad. Hy ziet zich vast omringen, 
Door heel de menigte, die als een oceaen, 
Onoverzienbaer met heur golven af en aen, 
In dolle grimmigheid langs klippen rolt en zoomen. 
Hy leest op 's volks gelaet, hoe verre 't is gekomen.... 
Hy hoort in kreet op kreet, die uit de golving klimt, 
Hoe 't oproer hem met klauw en tanden tegengrimt. 

{==340==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy ziet 's lands vyanden zich menglen in de hoopen, 
Die met gefronsten blik hem op de hielen loopen, 
En volgen naer zyn woonst, met uitgetogen kling, 
By 't laf herhalen van de snoodste lastering. 
Zyn harte bloedt er van. Daer ligt zyn edel poogen 
Op eens ter neder, heel zyn uitzigt is vervlogen!.... 
Het domme grauw bespot en deugd en eer en pligt, 
En snauwt zyn redder toe met onbeschaemd gezigt, 
Het eischt zyn bloed, ten prys van 's lands geschonden regten; 
't Wil zich aen Lodewyk voortaen alleenig hechten, 
En vloekt het bondschap met vorst Edward aengegaen. 
 
Van Artevelde blyft voor zyne wooning staen, 
En staert met kalm gelaet de muitelingen tegen, 
Die, door zyn aenblik als getroffen en verlegen, 
De snoodheid voelen van hun gruwelyk bestaen. 
‘Wat wilt gy? volk van Gent!’ sprak hy de menigte aen: 
‘Is het myn bloed waeraen gy uwen dorst wilt koelen? 
Kom, laet uw dolken door myn ingewanden woelen, 
Ik ben in uwe magt, treedt toe, volvoer den moord! 
Ik schenk u vry myn bloed als u dat bloed bekoort. 
Heb ik niet tot uw' dienst aen 't hoofd der legerscharen, 
Myn leven meer dan eens, in duizende gevaren 
En nooden zonder tal, voor 't vaderland gewaegd, 
Toen uwe vryheid door den vreemdling werd belaegd? 
Heb ik van kindsbeen af, de natie niet verdedigd, 
Toen zy door Lelieaerds en vreemden werd beledigd? 
Verdwaelden! 'k tartte om u zoo menigwerf den dood, 
En heden kan ik 't nog!.... Ik ruk myn boezem bloot.... 
Daer! ploft uw priemen tot den handgreep in myn lenden!’ 
Er heerschte een dof gemor, maer niemand van de benden, 
Die zich nog roeren dorst: het dondren zyner spraek 
Bragt hun 't berouw in 't hart, en 't schaemrood op de kaek. 
 
Zoo zag eens Israël by 't zondig beeldeneeren, 
Jochebets (1) telg terug uit de onweêrwolken keeren; 
Toen hy de tafelen vergramd aen stukken smeet, 
En 't volk, door zynen blik getroffen, siddren deed. 
 
Maer Steenbeke opgevolgd door honderd bannelingen, 
Komt door de menigte met blooten zwaerde dringen, 

{==341==} {>>pagina-aanduiding<<}

En stookt het wykend volk, in nieuwe gramschap op. 
Hy schreeuwt: ‘grypt, grypt hem aen! verplettert hem den kop! 
ô Vlamingen! hoe lang blyft uw geduld nog rekken! 
De muiter zoekt zich weêr aen uwe wraek te ontrekken; 
Heeft hy niet lang genoeg uw schatten uitgeput, 
Uw bloed doen stroomen op het slagveld, zonder nut 
Of voordeel van den staet? Slechts om zyn eigen plannen, 
Ten prys van England te bereiken. Gentsche mannen! 
Vorst Lodewyk alleen, is hier uw Heer en hoofd. 
En zoo gy uw tiran het schuldig leven rooft, 
Zult gy het Lelieryk en zynen vorst verpligten.’ - 
Een dolle woede glom op alle de aengezigten 
Van hureling en fiel, van vreemde en Lelieaerd, 
Die om van Steenbeke in de menigte geschaerd, 
Luid schreeuwden: ‘vloek en wraek en dood voor Artevelde!’ 
 
De vrome man, die noch verbleekte noch ontstelde, 
Schoon hy gewaer werd dat zyn marteluer ging slaen, 
Sprak, met de hand op 't hart nog eens die dwazen aen: 
‘Is dit het loon dan voor myn zorgen en myn zweeten? 
Ondankbaer volk! dan, mogt ik het vooraf ook weten, 
Ik had aen myn zending toch met bly gemoed voldaen: 
Ik poogde Vlaenderen van dwinglandy 't ontslaen, 
Ik had de banden reeds ten halve doorgebroken, 
Reeds was de vryheidsglans ter morgenkim ontloken; 
Maer aen de koestring zyner stralen niet gewoon, 
Gaeft gy voor wellekom hem smaed en bittren hoon. 
Welaen! laet u gedwee door Frankryk overheeren, 
Blyft in het knechtschap u voor de edelen verneêren! 
Gy waert niet ryp genoeg, om ongetoomd en vry 
Te leven; buk op nieuw in 't juk der slaverny, 
En 'k zal gewroken zyn. Myn schim zal alle jaren 
U, op myn marteldag, met regt geklommen hairen, 
En holle wonden, die nog rooken van het bloed, 
Den moord verwyten, in een dollen euvelmoed, 
Helaes! te snood begaen. Uw kindren zullen 't boeten, 
En als zy eens in 't stof, als 't hygend lastdier wroeten, 
Zal de vervloeking, om uw gruwelyk bestaen, 
By zucht en ketenklank, hun heeschen mond ontgaen! 
Gy ziet de strikken niet door de eedlen u gespannen; 
Daer gy te magtig werd in de oogen dier tirannen, 

{==342==} {>>pagina-aanduiding<<}

Heeft uwe nyverheid hun heerschzucht wreed geknokt; 
Zy knypen met den klauw u weder by den strot. 
Zy zyn het evenbeeld dier draken en griffoenen, 
Die met gesparden muil, hun wapens en blazoenen 
Omgeven, nog bespat van uwer broedren bloed. 
'k Zie reeds 's lands ondergang van verre te gemoet. 
Eens zult ge voor een vorst geboren in uw midden, 
Het stropzeel aen den hals, om lyfsgenade bidden, 
Na gy van regt de keur, hem willig afstand deedt: 
Maer hy zal spotten met uw hartdoorgrievend leed. 
De kryg zal 't vaderland het onderst boven rukken, 
Een slaefsche keten zal der Vlamen lenden drukken; 
En, eens verbasterd van uw eigen zede en trant, 
Versmelt ge als wingewest in een naburig land!... 
 
Intusschen was Denys met zyne weversdrommen, 
Van Arteveldes huis langs achter ingeklommen; 
Daer de opgedrongen schaer die het langs voor omsloot, 
Allengs vergrootte, en geen den minsten doorgang bood. 
Daer hakten zy in 't rond op knapen en bedienden, 
Vermoorden wie me in zael en gaendery mogt vinden, 
En ylden door den gang, die tot de straetdeur leidt. 
Denys ontsluit ze, en, tot de vadermoord bereid, 
Heft hy het slagtmes in de lucht met beide handen, 
Doorklieft Van Artevelde 't hoofd tot aen de tanden, 
En smyt zyn ligchaem ter mishandling aen het grauw!.... 
Dat, hunkrend na zyn prooi met uitgezetten klauw, 
Het afgemaekte lyk, als hongrige hyeenen, 
Door stof en modder sleept, langs markt en straten henen, 
Tot men, van woede zat, by een verslykte vliet 
De diep doorkorven romp baldadig achter liet. 
 
De duisternis verscheen, zy slopen naer hun stegen, 
Om er het stollend bloed hun handen af te vegen; 
Maer, hun geweten hield een gloende vlek bewaerd, 
Waervan het erflyk wee den naneef nog bezwaerd. 






{==343==} {>>pagina-aanduiding<<}

Volksliedjes


{==344==} {>>pagina-aanduiding<<}

De eerste uitgave verscheen in 1846.





{==345==} {>>pagina-aanduiding<<}

Volksliedjes.


Al wat jong en braaf is zingt. 
Zingen is de lust van 't leven, 
't Zij de blijde veldjeugd springt, 
Of de grijsheid zit te beven; 
Alles stemt en kweelt zijn hed, 
Slechts de boozen zingen niet. 
Tollens. 




Voorwoord.

Onder het afschryven myner Godgewyde Gezangen was ik den statigen en verheven toon, om zoo te zeggen, als moede geworden; ik nam voor, eene uitspanning te zoeken die mynen geest in meer overeenkomst met myn karakter zoude brengen, en my in myne ledige uren eene vrolykere stemming konde geven. Waerom zoude ik het niet bekennen? Daer ik my dagelyks aen den arbeid overgeef, heb ik altoos gezocht door afwisselende verscheidenheden denzelven te mogen onderhouden. Reeds by het overzien der proefdrukken van myn Dies irae in bovengemeld werk voorkomende, dacht ik aen een verzameling volksliedjes, en met een opgeruimd hart fluisterde ik blyde, het bekende referein van vriend Collé:

Dieu merci, me voilà tiré, 
Pour jamais du Dies irae, 
Et la gaité me ramène à 
L'alleluia. 
 
L'alleluia, ce chant joyeux, 
Etait le gai! gai! des Hébreux. 
A Jérémie on opposa, 
L'alleluia. 



{==346==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat ik dezen kleinen liedjesbundel niet op eenige weken zamengesteld en afgeschreven heb, zoo als het met meer andere myner vroegere werken gegaen is, dat durf ik myne lezers goed regtuit belyden, De liedjes moeten met de fabels wel het moeijelykste slach aller kleinere poëzy wezen; en wie den volksaerd zyner natie niet door en door kent, kan, myns dunkens, in geen van beiden goed gelukken. Men zal ligt kunnen zien, dat de vorm dezer liedjes meer van het fransche dan van het germaensche weg heeft, en dit heb ik noodzakelyk geoordeeld. Want, daer ons volk dagelyks met eenen vloed van fransche romancen en coupletten bestormd wordt, is het gedeeltelyk aen derzelver trant op den duer gewoon geworden. En de weinige nog bekende vlaemsche liedjes die men nu en dan, helaes! nog eens voor de aerdigheid napypt, heeft men slechts by mondelingsche overleveringen leeren kennen, en dezelve zyn door den tyd deerlyk gehavend en schier onkennelyk geworden; zoo dat het veel geweld kost om er de aendacht van het lezend publiek op terug te roepen.
Jammer is het, dat hier nooit iemand dit vak met byval beoefend heeft; het is een der sterkste middelen om den geest van nationaliteit by een volk te doen ontvlammen en het gevoel zyner eigenwaerde te leeren schatten. De Duitschers weten wat de gezangen van Uhland en Korner by hun te wege gebragt hebben, en de byzonderste der hedendaegsche dichters in Holland, bovenal Tollens en Beets, zyn veel van hunnen roem aen het volkslied verschuldigd.
Zoo myne liedjes het volk mogten bevallen, en hetzelve tot vreugde, onderlinge eenstemmigheid en vaderlandsliefde aensporen, dan zullen deze de eenigen niet zyn die ik myne landgenoten toezinge.

1846.
Th.V.R.







{==347==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Nederlanden.


Wie is 't die van ons wil weten, 
Waer de Nederlanden zyn? 
Aen de Lei of aen de Nethen, 
Aen de Maes of aen den Rhyn? - 
Daer, waer men in Zuid en Noord, 
't Oude Neêrduitsch spreken hoort. 
 
Vroom en deugdzaem als de vaderen, 
Is het nederlandsch geslacht; 
't Bloed dat omvloeit door zyn aderen, 
Houdt geen dwinglandy in pacht, 
En der oudren eigen trant, 
Heerscht door heel het Nederland. 
 
Met geen ryksgrens af te snyden, 
Door geen spraektoon uitgevaegd; 
Heerscht tot aen het graf der tyden, 
Neêrlands ongeschonden maegd, 
In heur uitgebreid gebied, 
Dat van eeuwen Neêrland hiet. 
 
Ach! wat al herinneringen 
Hechten ons niet aen elkaêr! 
Tegen Spanjes hurelingen 
Vochten wy eens tachtig jaer. 
Zoekt of gy nog volkren vindt, 
Waer me als hier de vryheid mint. 
 
Vryheid! was de spreuk der ouden, 
En nog wil 't de naneef zoo; 
Allen hadden 't ook onthouden, 
Tot op 't veld van Waterloo! 
Daer, by der kanonnen gloed, 
Stroomde 't nederlandsche bloed. 
 

{==348==} {>>pagina-aanduiding<<}

Schoon door 't lot van een gesneden, 
Deelde zich de volksaerd niet; 
Hier en ginds wordt God aenbeden, 
In het roerend neêrduitsch lied. 
Hier, en aen den overkant, 
Daer en hier is Nederland. 
 
Broedren, gy moet allen weten, 
Waer de Nederlanden zyn; 
Aen de Lei en aen de Nethen, 
Aen de Maes en aen den Rhyn: 
En, zoo ver men onverbleekt, 
Onverbasterd Neêrduitsch spreekt. 


1845.


Belgies Volkslied.

Wyze: Was ist des duitschen Vaterland!
    

Waer ligt der Belgen vaderland, 
Van ouds bekend aen 't verste strand? 
Wiens roem in kunst en wapenstryd, 
Van alle volken werd benyd, 
En nog de kroon der wereld spant, 
Waer ligt der Belgen vaderland? 
 
Waer woont het volk, dat Rome's heir 
Bespringen dorst met kolf en speer? 
Dat sterven maer niet kruipen kon, 
Weleer Jerusalem verwon, 
En thans nog prykt in fleren stand, 
Waer woont dat volk, waer ligt dat land? 
 

{==349==} {>>pagina-aanduiding<<}

Waer ligt het aen den Oceaen, 
Waer reikt het in het Oosten aen? 
Waer wordt het in het West gestuit, 
En strekt het zich ten Noorden uit, 
Waer aen 't voor eeuwen was verwant, 
Waer ligt der Belgen vaderland? 
 
Schouwrond, van daer 't verbreede Scheld, 
De zee in de open armen snelt, 
Het zwoele Zuiden ingegaen, 
Naest Frankryk op het Rhynland aen, 
Waer langs de Pruis zyn arend plant, 
Daer is der Belgen vaderland. 
 
Nauw zigtbaer op de wereldkaert, 
Maer heel de wereld door vermaerd; 
Omringd van menig reuzenryk, 
Schynt het ons ook een reus gelyk, 
Die nimmer ligt werd overmand; 
Zie daer der Belgen vaderland. 
 
Dat danken we aen der vaedren deugd, 
Die nog den minsten landzaet heugt; 
Dat boezemt ons in hart en zin 
De liefde tot de vryheid in, 
En afschrik voor den slavenband: 
Heil, zy der Belgen vaderland! 
 
Wy juichen met ontvlamde ziel, 
Om 't lot dat ons te beurte viel; 
En met den blik naer hooger sfeer, 
Zoo smeeken wy den Opperheer: 
‘o Gy! die 't grootsch heelal omspant, 
Bewaek der Belgen vaderland.’ 





{==350==} {>>pagina-aanduiding<<}

Scheldelied.


Zy zullen hem niet hebben, 
Den vryen Scheldestroom; 
Wat strikken zy ons leggen 
Zy steunen op een droom. 
 
Zoo lang er nog een bodem, 
Mag zeilen door den vliet, 
Bezitten zy de zoomen, 
Der vrye Schelde niet. 
 
Zy zullen hem niet hebben, 
Den vryen Scheldevloed, 
Zoo lang ons aedren zwellen, 
Van den Teutonen bloed. 
 
Zoo lang het grootsch verleden 
Der Vlamen hart nog streelt; 
Zoo lang er nog een dichter 
De harpensnaer bespeelt. 
 
Zy zullen haer niet hebben 
De vrye Scheldevaert; 
Zoo lang men aen heur boorden 
Der vaedren tael bewaert. 
 
Zoo lang er knapen vryen 
Naer ouderlyken toon; 
Zoo lang men 't vlaamsche meisje 
Herkent voor braef en schoon. 
 

{==351==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy zullen ons niet hebben 
Dat zweeren wy by God! 
Voor dat de golven dekken 
Ons aller overschot! 




Vlaenderen.


Voor Vlaendrens gouden kusten, 
Klinke aller lofgeschal; 
Daer waer ons vaedren rusten, 
En 't nakroost woonen zal: 
Waer moeder ons eens baerde 
En opleide aen heur hand; 
o Dierbaerst land der aerde, 
o Vlaenderland! 
 
Hier rooken geen volkanen, 
Uit bergen hoog van kruin; 
Slechts heffen de eiken lanen, 
Zich boven veld en tuin. 
Dat geeft er vaster waerde 
Dan kolk en klippig strand; 
o Schoonste land der aerde, 
o Vlaenderland! 
 
Befaemd voor duizend jaren, 
De heele wereld rond, 
Om uwe vrome scharen, 
En vruchtbren akkergrond. 
Geen nabuer evenaerde, 
In kunstmin en verstand, 
Het roemrykst land der aerde, 
Ons Vlaenderland! 
 

{==352==} {>>pagina-aanduiding<<}

Geen vyand overheerde, 
Hier ooit het voorgeslacht; 
Der oudren braefheid weerde 
Steeds list en overmagt. 
En 't kroost dat nooit ontaerde, 
Gedenkt der vaedren trant. 
o Dierbaerst ons op aerde, 
o Vlaenderland! 
 
Wel lydzaem zyn 's lands kinderen, 
Maer geene dwinglandy, 
Mag hunne regten hinderen 
o Dat bezweren zy! 
Wat me eens zoo duer vergaerde, 
Blyft steeds het waerdigst pand, 
Van 't vryste volk der aerde, 
In Vlaenderland! 
 
Gy, vader aller volken, 
Verhoor ons hartebeê 
En deel ons uit de wolken 
Uw milden zegen meê! 
Gy, die ons immer spaerde, 
Trek nooit uw vaderhand, 
Van 't vroomste volk der aerde, 
Van Vlaenderland! 









{==353==} {>>pagina-aanduiding<<}

Rederykers Lied.

Vervaerdigd voor het feest der Antwerpsche Rederykkamer de Olyftak, in 1835, op muzyk gebragt door den Heer


J.F. Volckerick.

Wien vloeit nog 't onverbasterd bloed, 
De zwellende aedren rond? 
Hy kome en stemme in ons gezang, 
Wy zingen vry van vreemden dwang, 
Op vaderlandschen grond. 
 
Verheft het hart, verheft de stem, 
Het klinke uit ieders mond, 
Wat lot ons dreig' wat ramp ons naek', 
Ten stryde voor de moederspraek, 
Op vaderlandschen grond. 
 
Dreunt luid het voorgeslacht ter eer, 
Klinkt, zangen, klinkt in 't rond! 
Van hier met vreemden pronk en prael! 
Wy zingen in der vaedren tael, 
Op vaderlandschen grond. 
 
Geen schooner tael dan neêrlands tael, 
Die 't voorgeslacht verstond; 
Wel hem! dien steeds haer rykdom smaekt, 
Wee hem! den bastaerd die haer laekt, 
Op vaderlandschen grond. 
 

{==354==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy riep Euroop ten kruistogt op 
Door Godefridus mond; 
En dond'rend van der vorstren troon, 
Herkende 't voorgeslacht haer schoon, 
Op vaderlandschen grond. 
 
De Gallobelg beschimp' haer vry, 
En braek zyn gal in 't rond; 
Eens treft hem wis een schandlyk lot, 
En 't nakroost werp' zyn overschot 
Ver van der vaedren grond. 
 
Staeft, staeft met hart en ziel en zin, 
Ons heilig kunstverbond; 
En dra herryst in gloed en pracht, 
De tael van 't edelst voorgeslacht, 
Weer op der vaedren grond. 




Rhynlied.

Naer Bekkers volkslied.

Zy zullen hem niet hebben, 
Den vryen duitschen Rhyn! 
Schoon zy als gierge raven 
Er hongerig naer zyn. 
 
Zoo lang hy rustig golvend 
Zyn groenend kleed nog draegt; 
Zoo lang een roeijer vrolyk, 
Zich in zyn bootje waegt. 
 

{==355==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy zullen hem niet hebben, 
Den vryen duitschen Rhyn; 
Zoo lang zich harten laven, 
Aen zynen eedlen wyn. 
 
Zoo lang er vaste rotsen, 
Op zyne bedding staen; 
Zoo lang als dom en toren 
Er zich in spieglen gaen. 
 
Zy zullen hem niet hebben 
Den vryen duitschen Rhyn; 
Zoo lang er koene knapen, 
En flinke deernen zyn. 
 
Zoo lang er visch zal leven, 
Die omwoelt langs zyn grond; 
Zoo lang een lied zal schateren, 
Uit zyner zangers mond. 
 
Zy zullen hem niet hebben, 
Den vryen duitschen Rhyn; 
Voor dat de laetste Duitschers 
Er in verdronken zyn! 







Vlaenderen den Leeuw!


Wanneer geregte wraek, de zwaerden onzer vaderen, 
Driest aen de scheede ontwrong; 
Als de ingeschapen moed met gisting door hun aderen, 
Den boezem kloppen deed en naer het harte drong; 
Omdat de vreemdeling ons heilig regt vertrapte, 
's Lands ingezetenen het bloed uit de aedren tapte, 
Dan klonk, te lang getard, op eens de luide schreeuw, 
Door stad en dorp herhaeld van: Vlaenderen den Leeuw! 
 

{==356==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die kreet was d'oorlogsgil, het sein van wee en tranen, 
Gevreesd door gade en spruit; 
Die kreet, in bloedig schrift herhaeld op 's ambachts vanen, 
Lokte oud en baerdeloos tot zege of sterven uit! 
Dan hief de Vlaming 't hoofd om zyn miskende regten, 
Dan plaste hy door 't bloed, in yslyke gevechten, 
Waervan de schelle faem zal spreken eeuw aen eeuw: 
O vreeselyke kreet van: Vlaenderen den Leeuw! 
 
Ziet in de vlakte, ginds, die zaêmvergaerde volken, 
't Is Kortryk, Brugge, Gent! 
Zy rukken naer het Zuide als ronkende onweêrwolken, 
Die God een boos gewest in gramschap overzendt: 
De weêrgalm blyft den schok van hunnen marsch herhalen, 
De zon hult hun geweer in 't licht der blixemstralen; 
De vyand schrikt en deinst gelyk de schuwe meeuw, 
Want aerde en lucht weêrgalmt van: Vlaenderen den Leeuw! 
 
Onze oudren waren groot, zy hadden moed en krachten, 
En waren niet ontaerd als wy; 
Ach; zoo hun kindren nog hun daden eens herdachten... 
De vreemde ketende ons niet lang in slaverny! 
Bekent dit, Lelieaerds! hier stortte uw magtige adel, 
Door 's Vlamings yzren vuist, verpletterd uit den zadel; 
Herhaelt het, Hermans kroost! tuig Batavier en Zeeuw, 
Wat eens de kreet vermogt van: Vlaenderen den Leeuw! 


1844.






{==357==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Vagebonden. (1)

Wyze: T'en souviens-tu, disait un capitaine.


‘Herinnert ge u die zegenryke dagen, 
Toen Vlaenderland in eer en aenzien stond? 
Toen de ambachtsman geen bedelzak moest dragen, 
En iedereen bestaen en nooddruft vond? 
Herinnert gy u nog die zaelge stonden, 
En blaekt uw borst van toorn en weêrwraek niet? 
O! zegt het luid, rampzaelge vagebonden, 
Het geve uw hart verpoozing in 't verdriet. 
 
‘Herinnert ge u, vóór dat de vreemdelingen 
Zich plaetsten aen het hooge staetsbewind, 
Hoe vreedzaem elk, in huiselyke kringen, 
Het eerlyk brood bezorgde aen vrouw en kind? 
Hoe vrolyk men op onzer vaedren gronden 
Het leven sleet, by gullen kout en lied? 
O! zegt het luid, rampzaelge vagebonden, 
Het geve uw hart verpoozing in 't verdriet. 
 
‘Herinnert ge u, hoe hier de vryheid bloeide? 
Herhaelt het weêr, hoe thans de handel kwynt; 
Hoe men ons regt en nyverheid besnoeide, 
Hoe 't volksbestaen allengs geheel verdwynt; 
En hoe de Wael van stad tot stad gezonden, 
In vreemde spraek ons omdryft en gebiedt; 
O! zegt het luid, rampzaelge vagebonden, 
Het geve uw hart verpoozing in 't verdriet. 
 

{==358==} {>>pagina-aanduiding<<}

‘Zy weten het, wat ons aen d'armoê kluistert; 
Zy zien ons meer en meer ten gronde gaen: 
Ach! geen die eens naer onze beden luistert, 
Zy willen zelfs de volkstael niet verstaen. 
De vlasteelt krygt nog daeglyks dieper wonden: 
Geen strael van hoop vertoont zich in 't verschiet, 
O! zegt het luid, rampzaelge vagebonden, 
Het geve uw hart verpoozing in 't verdriet. 
 
‘Gevloekt, gevloekt tot in de nageslachten, 
Wie ooit gedwee voor 's vreemdlings wenken buigt! 
Uit zucht naer goud zich zelven kan verachten, 
En mede 't bloed uit 's landaerds aedren zuigt. 
Hy zy gehaet, gevloekt door duizend monden; 
Zyn lyk ruste op der oudren erfgrond niet. 
Herhaelt dien vloek ramzaelge vagebonden, 
Het geve uw hart verpoozing in 't verdriet!’ 
 
Zoo zong een troep half naekte bedelaren. 
Met knods en mes verscholen in het loof; 
Daer schoot de maen heur glansen door de blaren, 
Zy trokken op, beraden tot den roof. 
Wat of zy al uit honger eens bestonden, 
O! reken, Heer, hun deze feiten niet! 
Myn harte bloedt om 't lot dier vagebonden, 
En 't vaderland deelt mede in hun verdriet. 


1840.



{==359==} {>>pagina-aanduiding<<}

Schild en Vrind!


Of de stryd voor de volkstael, 18-00.


O Vlaemsche Belgen! landgenoten! 
Hoe diep zonk onze natie neêr; 
Door vreemde en nagebuer verstooten, 
Nam alles eenen ommekeer. 
Men boog zich willens in den kluister, 
Door 't schynschoon meer en meer verblind; 
't Verleden werd ons valsch en duister, 
En 't volk vergat zyn Schild en Vrind! 
 
Maer, brave mannen, kloeke helden, 
Herrezen eensklaps uit den nacht; 
Het moest 's lands oude glorie gelden 
En de eer van 't vroege voorgeslacht. 
Klein was hun aental, doch vermeten 
Beriepen zy 't verfranscht bewind; 
Wyl de echo hunne luide kreten 
Herhalen deed van Schild en Vrind! 
 
De vyand spotte met zyn poogen, 
Zag uit zyn hoogte op ons ter neêr, 
Verzon op list en snoode lagen, 
En dacht aen wraek en tegenweêr, 
En velen der inborelingen, 
Uit bastaerdy tot hem gezind; 
Zag men de goede zaek verdringen, 
En lastren 't oude Schild en Vrind! 
 

{==360==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wel langzaem neigde 't volk zyn ooren, 
En traeg herrees hy uit den nacht, 
Waerin het volksbestaen zou smooren, 
Wierd er niet haestig hulp gebragt. 
Maer zigtbaer toch was te bemerken, 
Hoe 't goede steeds nog bystand vindt; 
De geestdrift sloeg op eens aen 't werken, 
Op eens, riep alles: Schild en Vrind! 
 
Ja, velen spanden de oogen open, 
Vast blozend om de diepe schand, 
Waer men zoo lang had in gekropen, 
En weenden voor het vaderland. 
Een duren eed werd luid gezworen. 
By God om hoog! by gade en kind, 
Dat nimmer 't vreemde ons zou bekoren, 
En toen begreep men 't Schild en Vrind. 
 
O toen eerst zag men dat de vreemden, 
Hun schapen dreven in onz' wei; 
Dat de eigenaer der vette beemden 
Moest zwoegen in de dorre hei, 
Gelyk een kudde schrale lammeren, 
Bestoken van orkaen en wind; 
En dat de schuld van al die jammeren, 
Te heelen was door Schild en Vrind! 
 
Sinds werd een worstling aengevangen, 
Een stryd zoo hachlyk, als verwoed! 
Die Vlaendrens dierbaerste belangen, 
Toch eenmael gansch herstellen moet, 
Toch eens herkrygt de tael haer regten, 
Zoo 't volk zyn regt als volk herwint: 
Geen Belgen blyven 's nabuers knechten, 
Dat tuigt ons 't oude Schild en Vrind! 








{==361==} {>>pagina-aanduiding<<}

Nieuwjaerslied.


Het jaer is gaen vlugten, 
Vrindin en gezel! 
Veel heils en genuchten, 
Voor 't zweeten en 't zuchten, 
Zoo lang en zoo fel! 
Klinkt op nu de glazen, 
By 't razen 
En 't blazen 
Van pypen en bom: 
Het jaer is om, het jaer is om! 
 
Vergeten zyn plagen 
En ramp en verdriet; 
Geen harten die knagen 
Noch boezems die jagen 
Begrypen ons lied. 
Ons zorgen verzinken, 
By 't drinken 
En 't klinken 
Van vedel en luit: 
Het jaer is uit, het jaer is uit! 
 
't Sloop weg als zyn oude, 
Versleten en krom; 
Bevreesd dat het zoude 
Vergaen van de koude, 
Die dagelyks klom; 
En 't nieuwe, verschrokken 
Voor vlokken, 
Noch 't schokken, 
Der Noorder orkaen, 
Ving juichend aen, ving juichend aen! 
 

{==362==} {>>pagina-aanduiding<<}

Verheugd er dan binnen 
Met vrolyk gemoed! 
Een lustig beginnen 
Zal zaligheid winnen 
En zegen en zoet. 
Dan treffen geen vlagen 
De dagen 
Van magen, 
Van vryster en vrind, 
Als 't jaer begint, als 't jaer begint. 
 
Welaen dan, geklonken 
Voor buer en gezin! 
Eens jeugdig gedronken, 
Om 't harte te ontvonken, 
Voor vreugd en voor min! 
En staven en steunen 
Wy 't dreunen 
Der deunen, 
Van lieder en snaer. 
Voor 't nieuwe jaer, voor 't nieuwe jaer! 


1842.





Vastenavondlied.


Ziet het alles uitgelaten, 
Stroomen over plein en straten, 
Uit paleis en steeg; 
Adeldom en laeg gepeupel, 
Oud en jong en regt en kreupel, 
Huis en hut zyn leêg. 
 

{==363==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wysgeer, met uw zedepreken, 
Laet uw lessen thans wat steken, 
Voor gesnap en lied; 
Grolpot, met uw gryze hairen, 
Ging het in uw jonge jaren, 
Juist als heden niet! 
 
Danst en dartelt lieve schoonen, 
Schikt en schildert lok en koonen, 
Rygt de heupen in; 
Knapen, wilt u heden wagen, 
Zamelt u voor later dagen, 
Schat van vreugd en min. 
 
Ziet, hoe tooi en sluijer vleijen, 
En verblinden en verleijen, 
Hoe het kapsel liegt; 
Ziet by munniken en vorsten, 
Filosofen en hansworsten, 
Hoe de mom bedriegt! 
 
Komt, wie huis en hut bewoonen, 
Heden moogt ge buiten toonen, 
Wat gy binnen waert; 
Tuigt hoe valsch het hier moet wezen, 
Voor die geene vreugde lezen, 
Op dees huich'lend aerd'! 
 
Komt ook, wie de boezems prangen, 
Kap en masker omgehangen, 
En het leed vermomd; 
Zy alleen die vreugde zaeijen, 
Zullen vrede en ruste maeijen, 
Als de grysheid komt. 
 
Adeldom en laeg gepeupel, 
Oud en jong en regt en kreupel, 
Alles is vermomd; 
Op! met kolf en rinkelkappen, 
Laet het uertje niet ontsnappen, 
Komt, gezellen, komt! 


1843.



{==364==} {>>pagina-aanduiding<<}

Kermisliedje.


't Vrolyk uertjen is verschenen, 
Makkers, opgeruimd van geest! 
Jaegt de drukke zorgen henen, 
En vereert het kermisfeest. 
Altoos moet de boog niet spannen, 
Eenmael mag men d'arbeid bannen; 
Heden worde 't water wyn, 
Heden zal het kermis zyn! 
 
Slokkers, die zoo graeg uw voeten, 
Onder buermans tafel zet; 
Heden moogt ge uw lust eens boeten; 
Hebt ge uw tanden al gewet? 
Ziet de schouwen toch eens rooken, 
Hoort hoe pot en pannen koken, 
Riekt hoe aengenaem en fyn... 
't Zal te middag kermis zyn! 
 
Vrinden! hoort de snaren klinken, 
En ons lokken tot den dans; 
Ziet de rei der liefjes blinken, 
Als een frissche roozenkrans. 
Komt, de hoopen door gedrongen, 
En in kringen omgesprongen, 
Met een jeugdig maegdelyn, 
't Zal van avond kermis zyn! 
 
Meisje met uw blonde lokken, 
Dat u zoo door 't duister waegt, 
Van uw vryer meê getrokken, 
Die zoo dringend vleit en vraegt; 

{==365==} {>>pagina-aanduiding<<}

Kyk zoo trots niet in den hoogen, 
Ach! men wordt zoo ligt bewogen, 
In den heldren maneschyn, 
's Nachts kan 't ook nog kermis zyn! 




Schilderslied.


Heil ons! Rubens volgelingen; 
Wy die op het gloriepad, 
Naer den palm der eere dingen, 
Voor den roem der Scheldestad; 
Dien het voorgeslacht zyn neven 
Schonk ten eeuwgen aureool; 
En waerom wy voorwaerts streven: 
Leve de vlaemsche schilderschool! 
 
Neen, wy bukken voor geen ander 
In het scheppend kunstgebied; 
Vlaendrens kleur, dat tuigt Van Mander, 
Hebben vreemde volken niet. 
Roeme Spanje op groote mannen, 
Wyze Itaelje ons 't Kapitool; 
Toch blyft Belgie de eerkroon spannen: 
Leve de vlaemsche schilderschool! 
 
Opgeruimd van ziel en zinnen, 
By 't handteren van 't penseel, 
Schiet ons keus en voordragt binnen, 
En wy toovren op 't panneel 
Daden uit het oud verleden, 
Uit den kryg met den Spanjool; 
Of de onnoozle boeren zeden: 
Leve de vlaemsche schilderschool! 
 

{==366==} {>>pagina-aanduiding<<}

Is de werklust ons ontvlogen, 
O! dan heffen wy zoo vaek 
d'Ingeschonken kelk ten hoogen, 
By gesnap en luid vermaek. 
Dobbrend door des levens baren, 
In een wiegende gondool, 
Blyven wy 's lands roem bewaren: 
Leve de vlaamsche schilderschool! 
 
Zoo verkrygen wy den lauwer 
Op den nabuer die ons laekt; 
Heil Teniers, Jordaens en Brouwer! 
Die ons ziel in gloed onstaekt.... 
Komt, de stemmen opgeheven, 
Dat het klink' van pool tot pool: 
Moet de roem der Belgen leven, 
Leve de vlaemsche schilderschool! 




De Smulbroeders, tafellied.


Ach! wat aengename reuken, 
Van gebak en van gebraed, 
Kwamen ons van uit de keuken, 
Tegenstroomen op de straet. 
Tafelmakkers! ach, wat zullen 
Wy onz' leêge buiken vullen, 
Onder 't smullen 
Aen den volgezetten disch, 
Die voor ons besproken is. 
 

{==367==} {>>pagina-aanduiding<<}

Lekkere oesters met citroenen, 
Versche zeevisch, zalm en kreeft, 
Sterk getruffelde kalkoenen; 
Wee hem, die geen honger heeft! 
Ach! wat zyn zy diep ellendig, 
Die op aerde niet bestendig, 
Voor 't inwendig 
Zorgen van hun eigen buik, 
Naer oudvaderlyk gebruik. 
 
Gy, kleingeestige Latrappen, 
Die voor dood en toekomst beeft, 
Nimmer met elkaêr durft klappen, 
En by brood en water leeft; 
U schyntde aerde een dal van tranen, 
Ons, een perk met effen lanen, 
Waer de organen 
Van gevoel, van geur en smaek, 
Overvloeijen van vermaek. 
 
Laet ons leven in genuchten, 
En voldoen aen ieder wensch; 
Vee en visschen, kruid en vruchten, 
Zyn geschapen voor den mensch. 
Zy, die schrikken voor 't verbruiken, 
Krygen nimmer vette buiken, 
En zy duiken 
Eenmael in het gapend graf 
Als een dorre momie af. 
 
Schenker, geef my wyn die puer is, 
Stover, breng maer op van 't fyn; 
Lof zy vader Epicuris, 
Trots den toenaem van het zwyn! 
Wie zou 't langer hier verdragen, 
Konden wy niet alle dagen 
Krop en magen 
Vullen, dat langs allen kant, 
't Vel ons als een trommel spant. 
 

{==368==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hospes! doe het spit maer draeijen, 
Dat er 't vet in 't vuer van sist; 
Streelend is 't zyn lust te paeijen, 
Wat toch dragen we in ons kist? 
Houde een vrek zyn geld verborgen, 
Wy verschoppen last en zorgen, 
Want soms morgen 
Is ons lichtjen opgebrand, 
En dan steekt me ons onder 't zand. 




De Luitspeler.


In het ondermaensche dal, 
Gaet het zeer verschillig, 
En de zwaei van 't lotgeval 
Is zoo dwaes als grillig. 
Naest mij houdt een ryke guit 
Meiden en bedienden; 
Ik bezit alleen myn luit 
En een aental vrienden. 
 
Ginder woont een oude schrok 
Die schier niet durft eten; 
Hy heeft slechts een enklen rok, 
Door en door versleten. 
Later zal een neef er buit 
In den kelder vinden; 
Slechts de toonen van myn luit, 
Erven myne vrinden. 
 
'k Weet een jonker los en ryk, 
Kwistig in 't verteren; 
Al de meisjes van de wyk 
Zou hy wel begeren; 

{==369==} {>>pagina-aanduiding<<}

Maer men lacht hem vierkant uit, 
Hy wil van geen binden; 
Zonder moeite won myn luit, 
Zoo veel goede vrinden. 
 
Hoor ik soms een kwezelaer, 
Vreugde en wereld vloeken; 
Ik kom met gespannen snaer 
Beiden wel bezoeken; 
'k Vraeg dan waer het kwaed ook muit; 
Nimmer mogt ik 't vinden; 
En ik zing het op myn luit, 
Voor myn goede vrinden. 
 
't Lot ontneemt my rang noch schat, 
Hoe 't my soms moog plagen; 
'k Bleef al wat ik ooit bezat, 
Altyd mede dragen; 
Hagelt het op dak en ruit, 
Botten eik en linden; 
Immer vrolyk klinkt myn luit 
By myn goede vrinden. 
 
En zoo lang my 't aenzyn hier 
Blyft op aerd' gegeven; 
Zy de kan met schuimend bier 
Vrolyk opgeheven; 
En wanneer myn adem stuit, 
Wilt dan, trouwe vrinden, 
Dezen drinknap met myn luit 
My op zyde binden. 





{==370==} {>>pagina-aanduiding<<}

Holland.

Koepletten voor een myner vrienden die voorgenomen had eene reis door Holland te doen.

Op eene hier bekende wijze.


Wie graeg eens een toertje door Holland wil doen, 
Die zou het zich nimmer beklagen; 
De morgenstond komt er als hier, voor den noen, 
Er zyn wintersche en zomersche dagen. 
Het ligt zoo wat nader aen zee, 
En als by ons zyn er menschen en vee; 
Doch wat ge vooraf dient te weten: 
Het krielt er van schiedam van kaes en tabak, 
Dukaten en poëten. 
 
Ja, hy die het reizen door Holland versmaedt, 
Heeft vast er zich nooit in bevonden; 
Men vindt er ook loddrige meisjes op straet, 
Zoo als te Parys en in Londen. 
En is er de luchtstreek wat koud, 
Zyn er geen bronnen nog mynen van goud: 
Men is er zoo zalig gezeten, 
Te midden van schiedam van kaes en tabak, 
Dukaten en poëten. 
 
Er zyn zoo veel paters noch kwezelaers niet, 
Als hier in de Brabandsche streken; 
Toch heeft er de beedlaer het grootste verdriet, 
De ryken de meeste gebreken. 

{==371==} {>>pagina-aanduiding<<}

Men kloeg er voor eeuwen als hier, 
Tegen de lasten en 't hoogebestier; 
Maer als men er moede is gekreten, 
Vindt men er toch schiedam en kaes en tabak, 
Dukaten en poëten. 
 
Ook hy, die een hartelyk haringje lust, 
Zal vast er zich nimmer bedroeven; 
Dat kan hy als daer aen geen andere kust, 
Voor klinkende specie zoo proeven. 
Zie dat gy uw reiskoffer maekt, 
Als u dat lekkere zeevischje smaekt, 
Schoon 't hier geen minister wilde eten (1) 
Ach kreeg hy nooit schiedam noch kaes noch tabak, 
Dukaten noch poëten. 
 
'k Berym u uit vriendschap dit liedje daer nu, 
En zyt ge in de hollandsche beemden, 
Verkryg daer wat vaderlandsliefde voor u, 
Wat afkeer van verren en vreemden; 
Herhael het na jaren en dag, 
Wat men door yver en eenheid vermag, 
Hoe druk door natuer ook vergeten; 
En zendt my wat schiedam wat kaes en tabak 
Dukaten en poëten. 






{==372==} {>>pagina-aanduiding<<}

Yzerenspoorbaenlied.

Wyze: Voyage au pays de Cocagne.


Och, makkers en magen, 
't Zyn ledige dagen, 
Komt, springt op den wagen, 
De brander staet klaer; 
Hy snuift onder 't rooken, 
Van 't gloeijen en koken, 
Als waren zyn knoken, 
Gebraden en gaer. 
 
Kunt ge niet lezen, 
Gy moet niet vreezen, 
Waer wilt ge wezen, 
Ga zegt het hem maer; 
Vreest voor geen hinder, 
Niets loopt gezwinder, 
Moet ge langs ginder, 
Of wilt ge langs daer? 
 
Bezoek uwe vrinden, 
Op d'adem der winden, 
Zult gy hen hervinden, 
Zy woonen hier naest. 
Daer gaet hy aen 't stoomen, 
Daer draeijen de boomen, 
Het is of wy droomen, 
Wy zyn er al haest! 
 
Zoudt ge uw gezellen, 
Die met u snellen, 
Kennen en tellen, 

{==373==} {>>pagina-aanduiding<<}

Aenschouw hen eens goed: 
Van vreemde landen, 
En verre stranden, 
Uit alle standen, 
Heb ik er ontmoet. 
 
En oude matroonen 
Met jeugdige schoonen, 
En ruige persoonen, 
Latrapp' en huzaer; 
En Redemptoristen, 
En slordige artisten, 
Met styve drogisten, 
Verstaen hier elkaêr. 
 
Steden verdwynen, 
Dorpen verschynen, 
Kuilen en mynen 
Zyn diep onder ons - 
Maer voor den drommel! 
Welk een gerommel, 
Ach, wat getrommel, 
Wat huilend gegons! - 
 
Ginds moeten zyn sporen 
De bergen doorbooren, 
Bestop hier uw ooren, 
Meteen wordt het nacht - 
Ach! zoo wy eens vielen.... 
Wat kraken de wielen, 
O wee! christen zielen, 
Had ik my bedacht! 
 
Ach in dit donker 
Zonder geflonker! 
De yzeren ronker 
Verscheurt my het oor! - 
Wil u bedaren, 
Vrees geen gevaren, 
Het zal wel klaren, 
Wy zyn er haest door. 
 

{==374==} {>>pagina-aanduiding<<}

Klem u om myn zyden 
Ik zal u bevryden 
Voor 't schokken in 't ryden 
Zoo veel ik vermag. 
Maer zorg voor uw brieven; 
Hier tasten de dieven, 
Hier zoenen gelieven.... 
Nu is het weêr dag! - 
 
O dat is aerdig! 
Het is wel waerdig - 
Maek u thans vaerdig 
Wy zyn er al.... kom! 
Kwyten we onz' pligten, 
By neef en nichten, 
En met den lichten 
Zyn wy nog weêrom! 
 
Dag nichtje! hoe gaet het? - 
Wel neefje! hoe staet het? - 
Lief meisje! gy raedt het, 
Wel goed, als ge ziet. 
Hoe maken het de ouden 
En de onlangs getrouwden? 
Loopt Klaes van der Wouden 
Zyn kleintje nog niet? 
 
Hebt gy voor 't stoomen, 
Onder het komen 
Niet moeten schroomen? 
Zoo zoo, dat is best. 
O dat zyn tyden! 
Nu kan men ryden, 
Van alle zyden 
Naer ieder gewest. 
 
Laet grootje maer klagen 
Dat zy heure dagen, 
Er nooit zal aen wagen, 
Daer lagchen wy meê; 

{==375==} {>>pagina-aanduiding<<}

Eer zy heeft ontbeten 
En het noch kan weten, 
Zyn wy al gezeten 
Aen 't strand van de zee. 
 
Ligt als een veder, 
Voert hy ons weder, 
Zet hy ons neder 
En vaert hy weêr heen. 
Heilryke stonden! 
Wondere vonden, 
Wilt ge naer Londen, 
Gy zyt er meteen. 
 
Laet anderen schokken, 
Ellendig getrokken 
Door paerden 'lyk stokken, 
Dat zyn wy ontwend; 
Wy jagen als buijen 
Van 't Noorden naer 't Zuiên, 
Van 't Scheld naer Sint-Truijen, 
Van Brussel naar Gent. 
 
Ver liggende oorden, 
Aeklige boorden, 
Ydele woorden... 
Zy zyn er niet meer! 
Kreuplen en lammen, 
Wilden en tammen, 
's Aerderyks stammen, 
Versmelten zich weêr! 
 
Neen! staet niet verslagen 
Dat men u dees dagen, 
Verhaelt van een wagen 
In dienst op de maen! - 
Ach! ziet hem toch stoomen, 
't Schynt dat zy hem toomen,... 
Waer zyn we al gekomen? - 
Onz' reis is gedaan! 





{==376==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Bierdrinkers.


Hourra! voor den garstewyn! 
Hourra! voor die vrolyk zyn! 
Heil Sylenus en de zynen, 
Leken zy wel eens de zwynen, 
Zy gevoelden leed noch smart! 
Heisa! mannen! 
Vult de kannen 
Wilt de zorgen bannen 
Uit uw hart. 
 
Godenteugen, edel bier! 
Klinkt het van der dichtren lier; 
De oorlogsman oogst eerlaurieren 
Als hy tuk op zegevieren. 
Door uw hulp den vyand tart. 
 
Heisa! mannen! 
 
Hy die u niet steeds bemint, 
Heeft gezel noch buer noch vrind; 
Hy zal het leven haetlyk vinden, 
En vergaen als een ontzinden, 
Want hy heeft het brein verward. 
 
Heisa! mannen! 
 
Slorpen andren gloenden thee, 
Geen van ons doe daer van meê! 
Garstewyntje moet het wezen, 
Ander kooksel doet u vreezen, 
Dat gy uw gorgel open schart. 
 
Heisa! mannen! 
 

{==377==} {>>pagina-aanduiding<<}

En is 't leven slechts een droom, 
Die vergaet als rook en stoom; 
Laet ons dan van vreugde droomen 
En voor lot noch toekomst schroomen 
Hoe onzeker ook en zwart. 
 
Heisa! mannen! 
Vult de kannen 
Wilt de zorgen bannen 
Uit uw hart. 







Schiedammer Lied.


Zilvren slokje, geestig nat! 
Dat de kunst in zich bevat, 
Van ons moet en kracht te geven; 
Ach! wat waer ons treurig leven 
Door uw byzyn niet verligt! 
Slokje, waer ons heil in ligt. 
 
Bobblend langs der kelken rand. 
Klaert gy 't nevelig verstand; 
Doet ge ons in de toekomst lezen, 
En voor niets ter wereld vreezen, 
Dat wy met een hooge borst, 
Durven spreken tot een vorst. 
 
Spookt u 't wee in hoofd of buik, 
Raedpleegd de jeneverkruik; 
Wilt gy etenslust gewinnen, 
Jaeg een dubblen slok naer binnen, 
Vast is 't dat uw ingewand, 
Als een oven gaept en spant. 
 

{==378==} {>>pagina-aanduiding<<}

Plagen u uit politiek, 
Liberael en catholiek, 
En kunt gy om dat menschen foppen, 
't Zwygen langer niet verkroppen, 
Troost door een volle maet, 
Altyd vindt gy troost en baet. 
 
Hebt gy met geleerde liên, 
Die het volk voor gek aenzien, 
Rymelaers of advokaten, 
Over dit of dat te praten, 
Ledig eerst een halve fles, 
En gy krygt verstand voor zes. 
 
Toen Elieas, Gods profeet, 
Armoede en vervolging leed, 
En van honger moest verkwynen, 
Viel hy by de zandwoestynen, 
Onder een jeneverboom 
In een aengenamen droom. 
 
Toen hy uitgesluimerd was, 
Zat hy welgemoed op 't gras, 
In het digt jeneverlommer; 
Dacht er aen gebrek noch kommer, 
En als hy nog wee bezat, 
Klaegde hy 't aen 't edel nat. 
 
Makkers, komt, nog eentje dan! 
Toont dat het geen kwaed en kan: 
Het versterkt en loos en lever, 
Niets zoo voedzaem als jenever, 
Holla! holla! kastelein! 
Schenkt ons ieder nog een klein! 





{==379==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Klepperman.


Saertje wou van moeder weten, 
Wie by nacht voor steeg en kroeg, 
Uitviel met die luide kreten, 
Telkens als het twalef sloeg. 
‘'k Vlamde eens,’ sprak zy, ‘van verlangen, 
Om door 't raem hem aftevangen, 
Toen hy laetst hier neven trok, 
Twalef uren had de klok. - 
 
Wat!’ sprak moeder, ‘zoudt gy 't wagen 
Ooit te kyken door het raem! 
Ach hy zou u mede dragen, 
Hy spand met de geesten zaem... 
'k Heb hem eens van ver zien naken, 
Alle zyne leden blaken; 
Hy heeft horens als een bok: 
Twalef uren had de klok.’ 
 
Saertje werd uit hare droomen, 
Weêr eens wakker van 't geluid; 
Zy hoort buiten iemand komen, 
En zy wipt haer leger uit, 
Schuift het raem en kykt naer buiten, 
Voelt het noorderkoeltje fluiten, 
Om heur zilverblonden lok: 
Twalef uren had de klok. 
 
Saertje zag daer iemand treden, 
Met een bonte manteljas, 
Om de forsche jonglingsleden, 
En zy vroeg hoe laet het was? 

{==380==} {>>pagina-aanduiding<<}

‘'t Slaet daer even op den toren!’ 
Sprak hy fluistrend aen heur ooren, 
Wyl zyn aenzigt heel betrok. 
‘Twalef uren heeft de klok.’ 
 
Saertje met verwonderde oogen, 
Onderzocht den Klepperman; 
Moeder die haer had belogen, 
Wist er niet met allen van. 
Hy zoent haer de rozen kaken; 
Nu begon zy gansch te blaken, 
En heur hart gaf schok op schok: 
Twalef uren had de klok. 
 
Nu deed Saertje aen moeder weten, 
Dat het klepperend gedrocht, 
Ver van menschen op te vreten, 
Zelfs de meisjes graeg bezocht; 
Dat hy om de rust te hoûen, 
Onder zyne mantelvouwen, 
Slechts voorzien was van een stok: 
Twalef uren had de klok. 
 
‘Saertjen, ach! by God hier boven!’ 
Riep de moeder fel bestaen, 
‘Hebt gy 't venster opgeschoven? 
Hield gy met den nachtwacht aen? 
Ja! ik merk het aen uw oogen, 
Gy zyt schandelyk bedrogen.... 
En 'k zie 't aen uwen rok: 
Twalef uren heeft de klok!’ 





{==381==} {>>pagina-aanduiding<<}

Champagne dronk.


Welhem! die het hart van genoegen voelt branden, 
En zich in den kring zyner vrienden verheugt; 
Die tydlyk ontslagen van zorgen en banden, 
De feestkelken inschenkt tot over de randen, 
Want kort is het leven en zoet is de vreugd! 
 
Hy zal aen geen zegenend avondkust landen, 
Die eenzaem verkwynde in het vuer zyner jeugd; 
Die nimmer de dorre, de bevende handen 
Dorst reiken naer kelken gevuld tot de randen, 
Want kort is hem 't leven en bitter de vreugd! 
 
Voor ons zyn des levens paên frissche waranden, 
Waer niemand zich rampen noch jammeren heugt; 
De weêrgalm herhale ons geroep langs de wanden: 
Schenkt op! in de kelken tot over de randen, 
Want kort is het leven, en zoet is de vreugd! 




De Pelgrim.


Er kwam een onvoorziene klop, 
Des avonds op het glas: 
Vrouw Martha deed al spoedig op, 
Nieuwsgierig wie het was. 

{==382==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daer zag zy by den schyn der maen, 
Die op heur voorhuis gaf, 
Een jong en ryzig Pelgrim staen, 
Met kallebas en staf. 
 
Hy vroeg wat legstroo in de schuer: 
De goede weduwvrouw 
Gaf hem by 't krakend keukenvuer, 
Een plaetsken in de schouw. 
Zy bragt hem koek en melksoep aen, 
En sneed hem beuling af; 
En vroeg toen waer hy heen wou gaen 
Met kallebas en staf. 
 
Hy sprak: ‘ik reis de wereld rond 
En heb noch maeg noch vrind; 
Ik zoek wat ik nog nimmer vond 
Wat ligt een ander vindt; 
Een harte, dat het myne wil, 
En trouw blyft tot aen 't graf; 
En dan eerst blyf ik thuis en stil, 
Met kallebas en staf.’ 
 
De weduwvrouw bekeek hem goed, 
Met lonken van op zy; 
Heur boezem zette zich in gloed; 
Zy schoof wat nader by, 
En vond het een uitheemsch bestaen, 
In rusteloozen draf, 
Zoo altoos altoos door te gaen, 
Met kallebas en staf. 
 
Zy hield hem op nog dagen lang, 
En vroeg tot middernacht, 
Hem telkens om verhael en zang 
Van zaken nooit gedacht. 
En als hy dan vertrekken zou, 
Bedacht zy zich kort af, 
En vroeg of hy maer blyven wou 
Met kallebas en staf. 
 

{==383==} {>>pagina-aanduiding<<}

De reizer knikte op deze vraeg, 
Zy werden man en vrouw; 
Hy hing zyn hoed en schelpen kraeg 
In 't hoekje van de schouw. 
De buertschap vierde 't echtfeest meê, 
't Geweer schoot pif pof paf! 
Men wenschte Martha heil en vreê, 
Met kallebas en staf. 
 
Vrouw Martha's neefjes waren kwaed, 
Hun uitzigt werd een droom; 
Zy schoten toe, helaes! te laet, 
De Pelgrim was hun oom. 
En menig meisje in jaloezy, 
Riep, toen men bruiloft gaf: 
‘Ach! klopte er ook eens een by my 
Met kallebas en staf!’ 




Bruiloftlied.


't Huwlyk is een dobb'rend schip, 
Dat door 's werelds zee moet varen; 
Tusschen kolk en steile klip. 
Jeugdig paertje, klieft de baren, 
En wil bly om de afreis zyn; 
Zy alleen vergaen die beven; 
Lustig 't anker opgeheven: 
Schippertje hael in dat lyn! 
 
Smaekt het heil van dezen dag, 
Verder slaen de golven grover! 
Geeft by bekerklank en lach, 
Zorgloos u der vreugden over: 

{==384==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wat ge u oogst by liefde en wyn, 
Is 't geheugen zoet om dragen; 
Dan nog roept ge eens oud van dagen: 
Schippertje hael in dat lyn! 
 
't Koeltje blaest den wimpel glad, 
En zal ras het zeil doen zwellen, 
Dat het schuim den spriet bespat; 
Troost u, oudren en gezellen! 
Doet u 't afscheid innig pyn, 
Allen zal de min eens dwingen, 
Ieder moet op beurt eens zingen: 
Schippertje hael in dat lyn. 
 
Één zyn bruidegom en bruid, 
Meent ons 't spreekwoord wys te maken; 
Maer ik leg het anders uit, 
Om een juister doel te raken; 
Twee maer één? Wel dat waer fyn! 
Wie heeft zulks nog ooit vernomen? 
Neen, er gaan er drie van komen: 
Schippertje hael in dat lyn. 
 
Wie niet haekt naer dat geluk, 
Zal met weêrzin verder streven: 
Hem zy de echt een knellend juk. 
Is in 't alledaegsche leven, 
Ieder beet geen marsepyn; 
Waer de liefde mêe mag varen, 
Heeft men doorgaens kalme baren: 
Schippertje hael in dat lyn. 
 
Vrinden, thans de roomers uit, 
Beide blaekren van verlangen; 
'k Zie hem reeds zyn dierbaer bruid, 
In de klemmend armen prangen... 
Ach! men schuift de bedgordyn. 
't Vaerwelteeken is gegeven.... 
Schoot- en fokzeil opgeheven: 
Schippertje hael in dat lyn! 





{==385==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Tabak Rookers.


Sedert dat de menschen rooken, 
Is men eens zoo vroom van aerd; 
Er wordt minder kwaed gesproken, 
En van duivelen en spooken 
Is men zelfs niet meer vervaerd. 
Christenen rooken gelyk Joden, 
Ware 't een punt der tien geboden; 
En ligt de Sultan by zyn vrouw, 
Dan rookt zyn pyp nog als een schouw. 
 
Laet die wil er tegen blaffen, 
Zoo in huis als op de reis 
Zit men rustig onder 't paffen, 
En een koppel pypen straffen 
Plaatst u in een luchtpaleis. 
Onder het warlen van de dampen, 
Blazen wy achterdocht en rampen. 
Uit onze longen naer de maen, 
En daer neemt men ze tolvry aen. 
 
Als een schilder zit te knoeijen, 
Mymrend om een goed gedacht; 
Hy doe slechts zyn pyp ontgloeijen, 
En zyn brein begint te vloeijen, 
Eerder dan hy 't had gedacht. 
Als een poëet moet verzen maken. 
En wil zyn dichtgeest niet ontwaken, 
Hy steke slechts zyn pyp aen brand, 
En 'k wed dat zyn verbeelding spant. 
 

{==386==} {>>pagina-aanduiding<<}

Kobus trad in 't echteleven, 
Maer er werd hem by zyn vrouw, 
Geen de minste hoop gegeven, 
Van te tellen op zyn neven, 
En hy sufte in diepen rouw. 
Nu begaf hy zich tot het rooken, 
Daer schoot het zap hem uit zyn knoken. 
En eer het vierde jaer daer was, 
Zond hy een knaepje om Varinas. 
 
Gaet gy 's nachts door mist en dampen, 
Ryst gy in een polderland; 
Waer men veel met koorts en krampen. 
In het najaer heeft te kampen, 
Houdt uw pyp er goed in brand. 
Gy tart den ongezonden wasem, 
En zyt zoo ras niet buiten aessem; 
Wie geen tabak rookt in zoo 'n oord, 
Sukkelt er nooit tot veertig voort. 
 
Eer een schip de zee klieft, tast er 
Elk zyn proviant aen boord; 
Wie geen smaek vindt in kanaster, 
Hy spreekt leugentael en laster, 
En beleedigt al wat smoort; 
Hy moet zich nacht en dag vervelen, 
En als de rook door onze stelen, 
Trekt hy door 't lastig leven heên, 
Dat hem gelyk een damp verdween. 
 
Laet ons daer nog eens op stoppen, 
Breng my 't bulstertestjen aen; 
'k Zal haer eerst eens ledig kloppen, 
'k Hoû niet van geweekte proppen, 
Die de lucht in 't doorgat staen. 
Kom, nu eens rondom aengestoken, 
Dan zult gy heur fourneis zien rooken, 
Gelyk de schouw van een fabriek; 
Wie zoo kan dampen is niet ziek. 





{==387==} {>>pagina-aanduiding<<}

Jagerslied.


Wy trekken op voor dag en douw, 
En laten huis en haerd: 
Een ander hange aen kind en vrouw, 
Wy trekken op voor dag en douw, 
En kruisen onvervaerd, 
Door heiden 
En weiden, 
Door zanden en groen, 
Wy hebben geen wegen vandoen. 
 
Wy jagen achter 't vluchtend ree, 
En geven 't wond op wond; 
Een ander zeil' door meir en zee, 
Wy jagen achter 't vluchtend ree 
En vellen 't op den grond; 
En beuren 
En sleuren 
Het heen door het groen, 
Wy hebben geen knechten vandoen. 
 
Gelyk een vogel in zyn vlugt. 
Zoo vry zyn wy in 't veld, 
Daer geven wy ons hartje lucht; 
Gelyk een vogel in zyn vlucht, 
Is 't ook met ons gesteld. 
Wy rusten 
Naer lusten 
In 't lommerig groen, 
Wy hebben geen leger van doen. 
 

{==388==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wy leggen aen in dorp en vlek, 
En zingen 't jagrenlied; 
Voor ons ontsluit zich poort en hek; 
Wy leggen aen in dorp en vlek 
Waer men ons 't welkom biedt; 
Daer streelen 
We en stelen 
Wy menigen zoen; 
Dat hebben we ook somtyds vandoen. 
 
Gelukkig hy die zoo zyn tyd 
Verdryven kan als wy; 
Die in genot het leven slyt, 
Gelukkig hy die zoo zyn tyd 
Ziet spoeden vrank en vry; 
En wekken 
En trekken 
We een meisjen in 't groen, 
Daerin kan geen jager misdoen. 




Schipperslied.


Ons bodemtje dobbert en stevent door 't nat 
Der schuimende en hobb'lige zee; 
Zeer ver achter ons liggen haven en stad, 
Met vrinden en vrysters, zoo innig geschat! 
Zy staerden ons toe van de ree; 
En riepen: geluk in het varen! 
Keer vrolyk weêrom uit de baren, 
En breng het geluk met u meê! 
 
Kom bootsman, wy hyschen de zeilen in top, 
De wind is ons gunstig en goed; 
Te spoediger klieven wy 't bruischende zop, 
En halen we ons hoeken en fuiken vol op, 

{==389==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat geeft ons weêr adem en moed. 
Dan keeren wy zonder gevaren, 
Terug uit de schuimende baren, 
Door 't hoezee! by de aenkomst begroet. 
 
Hoe woest ook het meer met zyn golven mag slaen, 
Wy vreezen de woede niet ligt; 
Wy hebben zoo menige razende orkaen 
En noodweêr by nachten en onty doorstaen, 
Wy sluiten de luiken slechts digt; 
En dobbren gerust op de baren, 
Tot winden en stormen bedaren, 
En houden den Hemel in 't zigt. 
 
Myn vader was zeeman en ik ben het ook, 
Van jongs af aen ben ik aen boord; 
Ons voedsel is haring en boonen en look, 
Ik klauter, kalfaet, en ik zing en ik rook, 
Zoo slyten wy 't leventje voort; 
Gezweept of gewiegd door de baren, 
By kalmte en in bange gevaren; 
Wy zyn om ons lot niet gestoord. 
 
Haest trouw ik myn Kaetje die reeds op my wacht, 
En kryg ik een kleintje by haer, 
Door beiden zoo vurig en innig betracht, 
Vroeg word het aen boord by zyn vader gebragt; 
Het oefen zich ras in 't gevaer. 
Wy zullen eens zamen de baren, 
By kalmte en by stormen bevaren; 
Die hoop streelt myn boezem zoo zacht. 
 
Als de arbeid by onweêr ons leden vermoeit, 
De brandewyn lenigt ons wee; 
En als ons de bui in het aengezigt loeit, 
Wy tarten haer immer en vreezen haer nooit, 
Al voert ze in heur armen ons meê! 
Dan sluimren wy zacht in de baren, 
Bevryd van den knel der gevaren; 
Ons graf is de onmeetbare zee! 





{==390==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Latynisten.


Hoort eens, hooggeleerde mannen, 
Trotsche bollen, felle Jannen, 
Die de stem zoo hoog verheft, 
Die zoo graeg op ieder keft, 
In uw haestig vierschaerspannen. 
Ik beken 't u zonder pyn, 
'k Slaeg er dikwils al eens neven, 
Maer gy moet het my vergeven, 
Want ik kan geen woord Latyn. 
 
Kan ik er niet meê van praten, 
'k Zal er toch geen traen om laten, 
Dat myn vader 't vroeger niet 
In myn jeugd my leeren liet; 
Mag het er al eens aen baten, 
'k Ken er ook, die groot in schyn, 
Nooit een vel papier beschreven, 
Maer gedurig stoffen bleven 
Op hun kennis in 't Latyn. 
 
Gy, die door uw schooltalenten, 
Als op welbezette renten, 
Met geleende veren prykt, 
Daeglyks uwen roem verrykt 
Door uw wysheid uit te venten; 
Waer zoudt gy te vinden zyn, 
Moest ge op eigen wieken dryven 
En eens iets in 't Neêrduitsch schryven 
Met uw kennis in 't Latyn! 
 

{==391==} {>>pagina-aanduiding<<}

De oude doktor Van der Varen, 
Is een man, voor zyne jaren, 
Nog zoo moedig als een leeuw, 
Want hy telt van de ander eeuw. 
Hy sleet zyne studiejaren 
By een pater Augustyn; 
Lagchend met alle andre boeken, 
Die naer rede en voortgang zoeken, 
Roemt hy slechts op zyn Latyn. 
 
Er zyn nog veel styve pruiken, 
Met hun beffen en hun buiken, 
Trots op vroegre studieëer; 
En daer wy in 't lettermeir 
Gunstig vangen met de fuiken, 
Visschen zy nog met de lyn. 
Wie zyn landaerd poogt te stichten, 
Zal toch nimmer veel verrichten 
Met zyn spreuken in 't Latyn. 
 
Hy zal nooit zoo ver genaken 
Eens dien hoogen toon te raken, 
Die het oog in tranen weekt, 
Of de ziel in gloed ontsteekt: 
Hy zal nooit een liedje maken, 
Dat by vreugd en ambrozyn 
Schaterlagchen kan verwekken; 
Want zyn sombre wezenstrekken 
Spreken enkel in 't Latyn. 
 
Zy geleerdheid hoog geprezen! 
Maer toch kan men dichter wezen 
Zonder men 't Latyn verstaet; 
't Is verderfelyke raed 
Die er menigeen deed vreezen. 
Baes Van Loo begreep dit fyn (1): 
Hy wou Belgies zangkoor stichten, 
Maer 't geeuwde alles voor zyn dichten: 
Die wist veel te veel Latyn. 
 

{==392==} {>>pagina-aanduiding<<}

Gy, die by Romein en Grieken, 
In der kunsten morgenkrieken, 
Steeds naer leer en regel zoekt, 
En u nimmermeer verkloekt 
Tot een vaert op eigen wieken; 
Nooit schenkt m'u der goden wyn: 
Altyd blyft gy volgelingen; 
Nooit zal 't volk een lied herzingen 
Afgefluisterd van 't Latyn. 







Ons Lied.

Wyze......


De vreugde is zoo zoet en het leven zoo kort, 
Komt, makkers, de kelken gevuld! 
Eer 't loover van 't kruidje des levens verdort 
En eens voor den najaerswind krult. 
Wie zich aen de vreugde niet wagen, 
Zy hebben hun stokoude dagen 
Van treurig herdenken omhuld. 
 
Het leven is kort en de vreugde zoo zoet, 
Komt, makkers, de kelken omhoog! 
De ellendling die nimmer zyn lust heeft geboet, 
Wen hem het genoegen bewoog, 
Verkwyne als een dweepende droomer: 
Zyn schedel vergryst in den zomer, 
En 't nawee verdonkert zyn oog. 
 
De vreugde is zoo zoet en het leven zoo kort, 
Komt, makkers, de kelen gespoeld! 
't Genot in de poezelige armen gestort, 
Wee! die zich niet zalig gevoelt! 

{==393==} {>>pagina-aanduiding<<}

En thans voor zyn latere jaren, 
Geen vrolyk herdenken wil garen, 
Zyn luimen en lusten niet koelt. 
 
Diens leven is kort en van vreugden ontbloot, 
Diens beker smaekt bitter en wrang; 
Hy siddert alvroeg voor de naedrende dood, 
Vroeg kuilt hem de bleekende wang. 
Wy zullen ons einde zien naken; 
Gerust op genoten vermaken. 
Ons leven was vrolyk en lang! 


1844.





De Zangstryd. Of de ezelsooren.


Bokvoet Pan en god Apol 
Zongen tegen een; 
Daphne's minnaer hield het vol, 
Tegen 't Geitenbeen; 
Godlyk klonk zyn roerend lied, 
Door het lauwrenloof; 
Maer de sater op zyn riet, 
Floot schier ieder doof. 
 
Midas, die als regter prat 
Tusschen beide stond, 
En vast nageluisterd had, 
Opende den mond. 
De aendacht klom op eens ten top 
By der hoordren rei; 
Ieder hief de blikken op, 
En de regter zeî: 
 

{==394==} {>>pagina-aanduiding<<}

‘Naer myn kennis in dit vak, 
Spreek ik 't vonnis uit: 
Pan, speelt al met veel gemak 
Op zyn rieten fluit! 
Hy verstaet den echten zin 
Van de poëzy; 
Zyn gezang heeft losheid in, 
Mode en harmony. 
 
In Apolo's liergedicht 
Is veel ouderwets; 
Taemlyk gaet zyn voorberigt, 
't Volgende is een schets. 
'k Geve dus aen Pan den prys.’ 
Heel de rei zag stom, 
En men hing het eerbewys 
Aen den sater om. 
 
‘Ezel!’ riep Apolo toen, 
‘Moet myn gouden lier 
Voor een rietpyp onderdoen? 
Hoor uw vonnis hier! 
Nooit meer zy door 't volk geloofd, 
Waer uw keus besluit!’ 
En er schoten langs zyn hoofd 
Ezelsooren uit. 
 
Ezelsooren ruig en slank, 
Duimen in de koord! 
't Volk onthield het levenslang 
Door alle eeuwen voort. 
En waer thans een regterschaer 
Nog zyn uitspraek doet, 
Steekt schier 't Midasoorenpaer 
Onder iedren hoed. 
 
Nog wordt Pan door vuige gunst 
Menigwerf gekroont; 
Nog wordt hier de ware kunst 
Laffelyk gehoond. 

{==395==} {>>pagina-aanduiding<<}

Regters, zonder regt noch smaek, 
Ja, gy zult voorthaen, 
Met uwe hooren aen den kaek 
In myn liedje staen. 


1845.


De Franskiljons.

Wyze, als het koekoeklied.


Eens naderde ons van Frankryks grens, 
Een troep; 
Zy eischten voor hun mager pens 
la soup', 
En vonden nergens goesting in, 
't Ging alles beter naer hun zin 
Chez nous (bis). 
 
Zy zagen nooit zoo 'n arme land 
Als hier; 
Het volk verzoop er zyn verstand 
In 't bier; 
Ze aenzagen hier een deftig man, 
Voor minder als een beedlaer van 
Chez nous (bis). 
 
Zy keken allen boos in 't rond, 
En 't was, 
Om dat niet ieder fransch verstond 
En las. 
Zy spotteden met alles luid; 
Maer 't volk zeî: Och 't zyn zwervers uit 
Chez nous (bis). 
 

{==396==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wy leken half, zoo zeiden ze, aen 
d' Araeb; 
Ons andre helft, om kort te gaen, 
Was aep! (1) 
Zy bragten ons beschaving meê, 
Maer ieder riep hun luid: allez! 
Chez nous (bis). 
 
Hun lessen klonken veel te zuidsch 
Van reên; 
Ons volk schudde in het Nederduitsch 
Van neen! 
Maer eenigen van 't hoog bewind, 
Herkenden hun in 't einde als vrind, 
Chez nous (bis). 
 
Men gaf hun allen ambt en plaets 
En eer, 
Toch wilden deze vreemde maets 
Nog meer; 
En zie, geen dank van zulk een ras, 
Daer 't volgens hen steeds beter was, 
Chez nous (bis). 
 
Wy hebben er nog velen thans 
By ons, 
Zy kregen hier den naem van Frans- 
kiljons; 
Al worden zy er vet en ryk, 
Zy willen dat wy leven 'lyk 
Chez nous (bis). 
 
Zy denken 't land eens vroeg of laet 
Aen hun; 
Och! zulk een ongezouten praet 
Is dun; 
Want wat ze ook in 't geheim beslaen, 
Het land der Belgen komt niet aen 
Chez nous (bis). 









{==397==} {>>pagina-aanduiding<<}

Den Heere De Decker.

Die in de zitting der Kamers van 31 january 1844, de volkstael verdedigde tegen de aenvallen der Gallomanen en der Des Rochisten.

Wyze: Wien neêrlands bloed in de aedren vloeit.


Gezegend hy, die onbedeesd 
Voor tael en volksbestaen, 
Noch overmagt, noch laster vreest, 
Noch steigerenden waen: 
Die list en huichlaryen keert, 
En 't onregt tegenkant, 
Hy zy van iedereen vereerd, 
In naem van 't Vaderland. 
 
Hy toont zyn medebroedren aen, 
Hoe steeds, voor deugd en moed, 
Ons innig harte luid moet slaen, 
Trots list en tegenspoed; 
Hoe fel de twist den Staet bezeert, 
En alle heil verbant; 
't Is hy, die 't volk naer eisch vereert, 
In naem van 't Vaderland. 
 
Zyn roem blinkt door der eeuwen nacht, 
Met onverdoofbren gloor: 
Hem zingt het dankbaer nageslacht, 
De volgende eeuwen door, 
Een lied dat kind en grysaerd leert, 
Naer ouderlyken trant: 
Zoo wordt en blyft de held vereerd. 
Tot lof van 't Vaderland. 
 

{==398==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Decker, zoo wordt eens uw naem, 
Om uw regtschapenheid, 
Gedragen door de schelle faem, 
Die u een krans bereidt, 
Een kroon die tyd en eeuw trotseert, 
Der Natie aenverwant; 
Gy zyt het wien het volk vereert, 
In naem van 't Vaderland, 
 
U ligt de landaerd aen de ziel, 
Gy zyt uw zending waerd; 
Hoe menig er in d' afgrond viel, 
Gy houdt uw vlaemschen aerd. 
Zoo lang myn geest geen kracht ontbeert 
En 't vlaemsche snaertuig spant. 
Wordt uwe deugd door my vereerd, 
In naem van 't Vaderland. 


3 feb. 1844.



De Abt De Foere. (1)

Die in de zitting der Kamers geweldig tegen de verbeterde spelling uitviel, en de vlaemsche schryvers voor intriganten en oproermakers schold.

Geleerden, die in Vlaendren woont, 
Dit zal er niet by blyven! 
Hoort eens hoe men ons nu beloont, 
En dat voor al ons schryven. 
Komt, luistert wat ik heb verstaen 
Van eenen zwarten tikkenhaen. 
 

{==399==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Foere, met zyn groot verstand, 
Kwam in den raed verklaren, 
Dat al de schryvers van ons land 
Slechts intriganten waren. 
Hy zei het nog, hy hield het staen, 
Die valsche zwarte tikkenhaen! 
 
Zoo is er nooit een Franskiljon 
Ons in 't gezigt gevlogen... 
O leerling van de school van Bôn, 
Wat heeft u toch bewogen, 
Er zoo op eens maer door te slaen 
Met uwen zwarten tikkenhaen? 
 
Gy twistapostel daer gy zyt, 
Zoo zwart van hart als kleêren; 
Is dit den vrede wyd en zyd' 
Naer Godes voorschrift leeren? 
Gy voert de tweedragt in uw vaen, 
Gy booze zwarte tikkenhaen. 
 
Waerom het kwaed niet uitgeroeid, 
De twistzucht meê verdreven? 
Of mag de gouden eendragt nooit 
In 't land der Belgen leven? 
Wie onzer heeft u ooit misdaen, 
Gy styve zwarte tikkenhaen? 
 
Gy zyt geen Vlaming! by myn ziel, 
Dat zult ge nimmer heeten; 
Wie eens zoo diep en schandig viel 
Is vast zyn land vergeten, 
Met wat de voorzaed heeft gedaen; 
Onthoud dit, zwarte tikkenhaen. 
 
Zoo zoo! gy zoudt de regte alleen, 
Wy, de intriganten wezen.... 
Roep uwe pruiken maer te been, 
Wy hebben niets te vreezen: 
Wy tarten aep en baviaen; 
Tot wederziens, heer Tikkenhaen. 





{==400==} {>>pagina-aanduiding<<}

Spellingslied.

Wyze: A! a! a! Valete studia!


A! a! a! 
Hoezee, viktoria! 
't Oud kalottenstelsel brokkelt, 
Thans de snaren eens getokkeld, 
A! a! a! 
Hoezee; viktoria! 
 
E! e! e! 
Geen teeken meer op de é. 
Bôn zal aen Behaegel vragen, 
Of hy 't zyn mag blyven dragen; 
E! e! e! 
Maer alles moet van de é. 
 
I! i! i! 
De Foere en kompanie, 
Met hun patriotsche streken, 
Zyn gevallen en bezweken, 
I! i! i! 
Daer liggen ze alle drie! 
 
O! o! o! 
't Is eindelyk toch zoo! 
Wil u maer stilaen gewennen, 
Aen de deën voor de dennen; 
O! o! o! 
't Is eindelyk toch zoo. 
 
U! u! u! 
Voor eeuwig dan salut! 

{==401==} {>>pagina-aanduiding<<}

Schoolpedanten, styve krukken, 
Overeeuwsche taelperukken! 
U! u! u! 
Voor eeuwig dan salut! 
 
Y! y! y! 
De letterboxery, 
Had reeds te veel inkt doen stroomen, 
Thans den kelk eens opgenomen. 
Y! y! y! 
Wel hem, die doet als wy! 







Vader Cats.


Voor omtrent twee honderd jaren, 
Leefde in Zeeland, achter Baths 
Midden in de woeste baren, 
De eedle ridder Jacob Cats. 
Kinderen, ja, gy kent hem allen, 
Dikwyls zocht ge er prentjes in. 
Echter des al niet te min, 
Zal zyn rym u eens bevallen 
Als uw geest den tekst doorweidt; 
Ziet, wat dient er meer gezeid. 
 
Wat in 't losse jonglings leven, 
Als het harte klopt en jookt, 
Te onbezonnen wordt misdreven, 
Door de liefde in gloed gestookt, 
Schreef by ons in platte dichten, 
Vatbaer voor eenieders zin; 
Echter, des al niet te min, 

{==402==} {>>pagina-aanduiding<<}

Moeten hoogren er voor zwichten; 
Vrysters, geeft daer van 't bescheid, 
Ziet wat dient er meer gezeid. 
 
Huisman, die door de echte banden, 
Aen een weêrhelft zyt verkleeft, 
Blyft het innig vuer niet branden, 
Dat u eens vereenigd heeft! 
Zou uw gade uw naem bevlekken! 
Nam uw rampspoed reeds begin: 
Echter, des al niet te min, 
Hy zal u ten gids verstrekken, 
Werd ge zelfs al eens verleid. 
Ziet wat dient er meer gezeid. 
 
Trouwe staetsman, ievrig Christen, 
Maek hy zynen medemensch, 
Schuw voor oneer, bang voor twisten, 
En bevredigd aller wensch. 
Geen, die door 's mans werk te lezen, 
Niet in deugd en wysheid win! 
Echter, des al niet te min, 
Heeft de mode 't soms verwezen. 
Ach! wat onregtvaerdigheid! 
Ziet wat dient er meer gezeid. 
 
Over ruim twee honderd jaren 
Leefde en leerde vader Cats; 
Vlaend'ren blyf zyn boek bewaren, 
't Is den lande eene tonne schats, 
Hoe verblinding 't moog verwyzen, 
En heur loozen valstrik spin; 
Echter, des al niet te min, 
Blyven 't alle braven pryzen 
En die winnen eenmael 't pleit: 
Ziet wat dient er meer gezeid. 





{==403==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tante Geertruid.


Tante Geertruid was een kwezel; 
Driftig vroeg zy aen heur nicht: 
‘Wat was daer voor een gefezel 
Onder het lantarenlicht? 
'k Liet myn paternosterbeden, 
'k Tastte in haest naer mynen bril, 
En voor 't open raem getreden 
Was weêr alles weg en stil! 
 
Maer ge staet daer als bezweken, 
Zeg my toch wat dit beduidt! 
Tusschen heden en vier weken, 
Kan ik er maer nimmer uit.’ 
Leisje moest heur Tante duchten, 
En heur harte ontrolde een traen; 
Eindlyk na herhalend zuchten, 
Ving het meisje stottrend aen: 
 
‘Tante, 'k mag niet meer verblauwen, 
Het is Karel Van den Schout, 
Die my spreken komt van trouwen, 
En zoo graeg eens met my kout. 
'k Moest het u allang verklaren, 
Zeide hy daer even weêr; 
'k Ben nu toch al twintig jaren, 
En myn boezem klopt zoo zeer. - 
 
'k Dacht het dat gy iets beraemde,’ 
Schreeuwde Tante uit al heur magt. 
‘Foei! Gy zondige, onbeschaemde, 
Weg! Gy zyt ten val gebragt! 

{==404==} {>>pagina-aanduiding<<}

Satan heeft dien drift doen blaken, 
In uw al te schuldig hart! 
Wat wil Karel met u maken?... 
Ach! 'k bezwyk van schand en smart. - 
 
Tante, allang is 't dat wy minden, 
'k Zag hem daeglyks in den tuin; 
Zat ik onder onze linden, 
Met hun groene blaedrenkruin, 
Dan klom hy de heining over, 
Hy was 't die myn hart ontstak, 
Op een bank die achter 't loover 
Later onder ons eens brak.’ 
 
Tante was maer niet te sussen, 
Heftig stooft zy naer den Schout; 
Maer, de Pastor kwam er tusschen, 
Met een leerzaem onderhoud; 
En zoodra zy moest besluiten, 
In 't herstel van beider eer, 
Riep zy, pael en perk te buiten: 
‘Ach! daer zyn geen kindren meer!’ 




Het Rydertje.


Eens reed er een rydertje door het gehucht. 
't Geklikklak der zweep gaf een schallend gerucht. 
Toen snelde een boerinnetje nader, 
En riep: had ik 't paerd van myn vader, 
Zoo reed ik dat rydertje na, na na na, 
Tra la la la, enz. 
Viktoria! 
 

{==405==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het rydertje bleef by een waterbak staen, 
En vroeg het blondinnetje om mede te gaen. 
Het meisje zag blozend ter neder; 
Nog vroeg het haer 't rydertje weder, 
En eindelyk knikte zy ja, ja ja ja, 
Tra la la la, enz. 
Viktoria! 
 
Daer tilde hy 't maegdelyn voor op het paerd, 
En hield zich een plaets in den zadel bewaerd; 
Hy klemde zich om heure zyden, 
En zoende haer onder het ryden, 
Als ware 't zyn wettige ga, ga ga ga, 
Tra la la la, enz. 
Viktoria! 
 
‘Ach rydertje!’ vroeg zy, ‘waer gaen wy naer toe? 
Ik word van het schokken zoo duiz'lig en moe: 
Het draeit my schier alles voor de oogen. 
Ach! rydertje, wees toch bewogen! 
Voldoe eens uw liefsten en sta, ta ta ta. - 
Tra la la la, enz. 
Viktoria! 
 
‘Dat zal ik, schoon meisje, uw wensch zy voldaen, 
Daervoor heb ik u op myn klepper gelaên, 
Wy zullen ons beide vermaken, 
Zoo dra wy ons leger genaken: 
Wy liggen in d'omtrek van Spa, pa pa pa, - 
Tra la la la, enz. 
Viktoria! 
 
‘Ach! rydertje! rydertje! 't rouwt my zoo zeer, 
Ach! zet me van 't paerd op den aerdeweg neêr. - 
Schoon liefje, de weg is aen 't korten! 
Ginds leegren myn vrye kohorten; 
Nooit bad ik noch schonk ik genâ, na na na,’ 
Tra la la la, enz. 
Viktoria! 
 
Zy kwamen langs grachten en schansen en wal, 
De lucht wederklonk van trompettengeschal; 

{==406==} {>>pagina-aanduiding<<}

Nu stroomde de vrees door heur aderen, 
Om dat zy aen 't legerkamp naderen; 
Daer riep hun de schildwacht: wer da! da da da, 
Tra la la la, enz. 
Viktoria! 




De Jaergetyden des Levens.


Koestrend daelt het lenteweder 
Op het lagchend aerdryk neder, 
Maer kortstondig is zyn duer; 
Want de zomerzonnestralen, 
Nydig op 't onschuldig pralen, 
Deden haest en bosch en dalen 
Als verschroeijen door haer vuer. 
 
Dan, de harfst die buldrend nadert 
Zweept het ryzende gebladert 
Cirkelvorming door het dal; 
Maer de winter dra verschenen 
Jaegt het najaer voor zich henen. 
En de regens worden steenen, 
En de wateren krystal. 
 
Schouwt de naekte velden over, 
Vraegt naer kruiden, bloem en loover. 
Zoekt naer zoompjes zacht bemost: 
Blikt de pleinen over enden, 
Alles, waer ge 't hoofd zult wenden, 
Heeft het baerkleed om de lenden, 
Is in 't aeklig wit gedost. 
 

{==407==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vrienden! zoo vergaet het leven, 
Als het lentegroen der dreven 
Voor de heete zomerstrael: 
Als de ruwe octoberschokken 
Voor de kille wintervlokken. 
Wordt het leven voortgetrokken, 
Worden wy eens oud en kael. 
 
Komt dan, vrienden en vriendinnen, 
Laet ons 't jeugdig leven minnen. 
Trots de keering van het lot; 
Laet ons 't heil der lente smaken, 
En, als harfst en winter naken, 
Zal ons hart zich nog vermaken 
By 't herdenken aen 't genot. 




Het Liedje van den Liereman.


Brave lieden, wilt me aenhooren, 
'k Ben een arme liereman, 
Die geen ander ambacht kan 
En tot zingen werd geboren. 
'k Zag wel tydig in 't verschiet 
My van elke gunst verstooten; 
Maer het noodlot had besloten, 
En ik kreeg de gaef van 't lied. 
 
'k Zat van myne kinderjaren, 
Ach! zoo zorgeloos en bly, 
Met het speeltuig aen myn zy; 
'k Roerde stout aen al de snaren, 

{==408==} {>>pagina-aanduiding<<}

En als trotschheid my verstiet, 
Of verbastring my dorst hoonen, 
Stemde ik daverende toonen, 
En ik zong een krachtig lied. 
 
Luid de waerheid op te zingen, 
Met een vaderlandsch gevoel, 
Bleef op aerd myn eenig doel; 
Zag ik my daerom verdringen, 
Huichlen kon ik echter niet; 
Velen heeft er 't goud bewogen, 
Maer, bezit ik geen vermogen, 
Ik bezit de gaef van 't lied. 
 
'k Zal aen 't lot niet eens verwyten, 
Dat het een te zwaren last 
Op myn schoudren heeft getast; 
Ik weet in de lip te byten, 
Waer 't de drang des noods gebiedt, 
En wat stormen rond my joegen, 
Ik vond vryheid en genoegen 
In het stemmen van myn lied. 
 
'k Heb een gade met drie kleinen, 
Needrig is myn huisgezin, 
Waer ik 't schrael bestaen voor win; 
Doch ik ruil myn refereinen 
Voor geen gevel van graniet; 
't Zingen blyft myn taek op aerde, 
Schoon 't my nimmer schatten baerde, 
En myn leven is myn lied. 
 
Zyn dan eens door later neven, 
Als ik, arme liereman, 
Langer niet meer zingen kan, 
Myne liedren aengeheven, 
Waer me elkaer den roomer biedt, 
Dan ligt zal me ook onder 't drinken, 
Wel eens voor den zanger klinken, 
Van zoo menig vroolyk lied. 


1845.

    




{==409==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ophelderingen en Nalezingen voor het Tweede deel.

De Balladen verschenen oorspronkelijk in vier afleveringen, elk ten prijze van 1 fr. Taal en schrijfstijl waren heter verzorgd dan dit met de vorige werken van den Door het geval was. De dichter had evenwel daarin geene vorderingen gedaan, zooals men wellicht denken zou, want in eene briefwisseling uit Antwerpen aan het Kunst- en Letterblad van 1 Sprokkelmaand 1843, treffen wij, nopens de Balladen, de volgende bekentenis aan: ‘Jammer dat de bescheidenheid my verbiedt te zeggen welke mooije hand, by het overlezen der proeven, de pen houdt.’ Aan wien die ‘mooije hand’ toehoorde, is niet met zekerheid bekend; misschien was het wel aan den heer W.J. Avontroodt, van Lier, met welken de dichter alsdan zeer nauw bevriend scheen te wezen. - Het eerste deel van het tijdschrift de Vlaemsche Letterbode, alsook het Kunst- en Letterblad deelden gunstige beoordeelingen over dit werk mede.
Overigens, Van Ryswyck was de eenige niet, wien men om zijne gebrekkige taal had aangevallen; ook Conscience had, na de uitgave zijner twee eerste werken: In 't Wonderjaer en Phantazy, dergelijke aanrandingen te onderstaan. In het Provinciael Antwerpsch Nieuwsblad van 10 Mei 1838 werd hem zijn gebrek aan taalkennis op eene zoo vinnige wijze ten laste gelegd, dat hij het niet van zich kon verkrijgen, die critiek onbeantwoord te laten; zijne nog al uitgebreide weerlegging komt, twee dagen nadien, in het zelfde blad voor. Daarmee was het pleit evenwel niet beslist: in de volgende nummers werd er nog veel voor en tegen geschreven; maar de

{==410==} {>>pagina-aanduiding<<}
aanvallers zoomin als de verweerders, onderteekenden hunne epistels.
De Gasthuisnon, voorkomende in de Godgewyde gezangen, is de heromwerking van een gedicht, dat Van Ryswyck, in 1838, afzonderlijk in brochuur had doen drukken. Ten einde onze lezers zouden kunnen oordeelen welke veranderingen hij het deed ondergaan, laten wij hier het oorspronkelijke opstel in zijn geheel volgen:

Aen myne Zuster 

Maria Katharina van Ryswyck, 

Gasthuisnonne bij 's Ryks Ziekenzalen 

Ingewyd den 17 van wintermaend MDCCCXXXVIII te Antwerpen.

Hoor toe, dochter, zie, en neig uw oor: en vergeet uw volk, en het huis uws vaders.


Psalm. XLIV.

Keur en zinlijkheden 
Met den voet te treden, 
God ten prijs tot 's naestens baet, 
Is een strijd gestreden 
Hooger dan de reden, 
En 't verstant der wijzen gaet. 


Vondel.

Aen ydelheid, 
En nietigheid, 
Besteedt de mensch zyn dagen; 
Een roozenknop, 
Een waterdrop 
Kan zyne ziel behagen; 
Hy mint en haet, 
Volgt steeds het kwaed, 
En durft de deugd belagen: 
Zyn tyd verkort, 
Zyn geest verdort, 

{==411==} {>>pagina-aanduiding<<}

Reeds mist hy vriend en magen; 
Toch houdt zyn oog, 
Naer God omhoog, 
Geen enklen blik geslagen; 
Maer altoos spoedt 
De dood, en doet 
Hem vallen voor zyn slagen. 
 
Ja, des levens lamp is vroeg leêg, en uitgebrand, 
En zoo onvoorziens, genaekt m' aen der graven rand: 
En des werelds vreugdedans, schemert fletsch en droog, 
In des levens bangsten stond, ons voor 't brekend oog: 
Ylings gaept de dood ons aen, siddrend zien wy rond! 
En wy struikelen in den kuil, over klei en klont, 
Werp in 't doorgeloopen spoor, 't oog nog eens weêrom, 
Waer het vreugde vuer ontstak, dat zoo flikkrend glom; 
Waer gy volle teugen dronkt, uit de lust bokael, 
Waer u 's levens lent' vervloog, als een bliksemstrael. 
 
Vraeg u ziel dan, wat de vreugd is, 
Die men in een eeuw beleeft; 
Hemel! niets dan wrange zappen, 
Die de gorgel weder geeft. 
Ach! wie hangt in 's levens lente, 
Geen verlokkend roosjen aen? 
Wie, wie blyft niet in verrukking, 
By een nuchtren dauwdrop staen? 
Schoon wy 't roosje ras verdorren, 
En het dropje spatten zien, 
Blyven wy aen byden kleven, 
Daer onz dagen met hun vliên. 
Wel hem! die in tyds den rug keert, 
Naer des werelds tooverlicht; 
En langs bloem en lokloof heên stapt, 
Met het oog op God gericht. 
Neen! hy zal niet siddrend rond zien, 
Als het graf zich open sluit; 
En niet ylings wordt zyn voetspoor, 
Door een aerden bed gestuit. 
Zalig, zalig die al tydig, 
Zich verbinden aen hun God, 

{==412==} {>>pagina-aanduiding<<}

Om een wisser doel te treffen, 
Om een zaligend genot. 
 
Ja, zy wandlen in de glansen, 
Van Gods eeuwig koestrend licht; 
Om hun, sluiten zich de poorten, 
Van des Hemels wraek gericht. 
Dierbre zuster! die ik heden, 
Ook geplaetst zien in dien rei, 
Zie myn zwellend oogen leken; 
Weet gy wel waer om ik schrei? 
Niet om dat g' ons afgestorven, 
En aen God vermaegdschapt zyt: 
Om den hoon slechts en den laster, 
Dien gy van de booze lydt. 
Ach! de wereld tuk op liegen, 
Braekt zyn giftig speeksel uit, 
Op de deugdenrykste zielen, 
Op de God gewyde bruid. 
Booze menschen kent hun nader, 
En verklaer u frank en vry, 
Is hun handel, is hun inzicht, 
Schadelyk aen de maetschappy? 
 
Kwade! nadert, komt, schouwt rond, 
Zie, uw broeder is gewond: 
Hoe zorgvuldig, en hoe teder, 
Leggen z' hem op 't krank bed neder, 
Zuiveren hem van bloed en brein, 
Houden hem de leden rein, 
Bidden zaem voor zyn behouên, 
Doen hem op Gods hulp betrouwen, 
Wyzen hem het kruisbeeld staen; 
Bieden hem den laefdronk aen.... 
Oefenen zy slechts hunne plicht! 
Werd het ooit door u verricht...? 
 
Booze menschen, staet, laet af! 
Blyft de brave niet bedroeven 
Eer gy 's Hemels wraek zult proeven; 
Siddert voor geduchte straf. 

{==413==} {>>pagina-aanduiding<<}

Strektet g'ooit uw armen broeder, 
Tot vertrooster of tot hoeder; 
Als hy op het bed van smart, 
Neêrlag met een brandend hart, 
Door de koorts aen gloed gestoken? 
Toen hy zynen dorst u kloeg, 
En een teugje water vroeg; 
Had gy dan wel moeds genoeg 
Hem het zelve toetereiken? 
Geeft van menschenliefde blyken?... 
Maer gy zwygt, gy houdt u stom! 
Waerom laekt gy brave scharen? 
Ik! ik doe hun recht weêrvaren; 
Ik bazuin hun deugd alom, 
Klinkt myn snaren! 
 
Verschriklyk woedde in Barcelona's vest (1) 
Een doodelyke pest. 
De kranken kropen langs de straten 
Van alle hulp ontbloot; 
De vrouw was van haer echtgenoot verlaten; 
De moeder liet haer zuigling in den nood. 
De walm der hoopen lyken 
Drong stinkend door de wyken, 
En warde in de lucht; 
De nood neep telkens harder, 
De kwael drong ver en verder, 
En wie nog kon verkoos de vlucht. 
 
Nu wrong m'er wanhopig de handen te zamen, 
En blikte tot God; 
En Hy op het smeeken der goeden bewogen, 
Verzachtte hun lot. 
 
Een aental van maegden den hemel gewyd, 
Doorkliefden de schuimende baren; 
Zy peilden geen afgrond, zy kenden geen nood, 
Maer streden om Godswil met rampen en dood. 
En gevaeren. 

{==414==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zy komen, zy naken met moedigen tred, 
En stuiten op 't karmen noch 't janken; 
Zy graven de stinkende lyken in d'aerd', 
En blyven by ziekbed en leger geschaerd, 
Van de kranken. 
 
Zy brengen het heulzap den dorstigen toe, 
En vasten en danken en waken; 
Zy smeeken voor 't menschdom een heilzamer lot, 
En bidden voor hen, om vergeving by God, 
Die hun laken. 
 
Dit zyn deugden, dit zyn daden, 
Niet uit een wysgerig doel 
Voordgeronnen, 
Maer begonnen 
Door een goddelyk gevoel: 
 
Dat de zielen van de braven, 
Macht en moed en krachten geeft, 
Om te lyden, 
En te stryden, 
Waer hun d'ondeugd tegenstreeft. 
 
Ja, God zal het menschdom sparen, 
En zyn bronnen van genâ, 
Om hun smeeken 
Neêr doen leken, 
Op de boozen en de kwâ. 
 
Zuster, 'k zend u uit de wereld, 
Die my noch omzwachteld houdt, 
Die my vreugde vuren toovert, 
En my lucht kasteelen bouwt, 
'T klinken van myn snaertuig over, 
Dat gy voormaels graeg ontvingt: 
Mag het u nog heden streelen? 
Duldt gy, dat u een bezingt, 
Die het aerdsche nog niet afschudt; 
Dien op s'levens glibbrig pad, 
Nog een roosje kan behagen, 
Met verlokkend loof en blad.... 

{==415==} {>>pagina-aanduiding<<}

Zuster, myn zuster aen Jesus verbonden, 
Neem myn gezang in erkentenis aen; 
En zit gy soms in gebeden verslonden, 
Voor menschelyke zonden, 
Te roekloos begaen: 
 
Ken dan uw magen, en stort hun een traentje, 
Offer een zuchtje te meerder voor my: 
Wis zal u God in den hemel verhooren; 
Hem, konden immer de beden bekoren 
Der vromen, als Gy. 
 
uw' broeder, 
 
Th. VAN RYSWYCK. 


Zooals men ziet, is het oorspronkelijke gedicht, veel uitgebreider dan het heromgewerkte, ofschoon wij aan dit laatste de voorkeur geven.
De biografisten schrijven meestal slaafsch elkander na, zonder zich te vergewissen of datgene wat zij melden, wel op waarheid is gegrond. Alzoo vinden wij herhaaldemaal opgegeven, als verschenen zijnde: Tafereelen der zeven Hoofdzonden, in koper geëtst door de heeren H. Vianden en L. Durlet, met nevensgaende verzen van Th. Van Ryswyck. - Dit plaatwerk werd inderdaad in de eerste helft van 1844 aangekondigd, als zullende in de maand September van dit jaar verschijnen - Wij kunnen verzekeren dat het nooit gedrukt werd. Het valt sterk te betwijfelen of Van Ryswyck zijne dichtregelen er voor geschreven heeft; althans, wij hebben er nergens eenig spoor van gevonden.
De heer Em. Rosseels had in 1844 eene verzameling van 271 anecdoten, onder den titel van Iets om te lachen in het licht gegeven. Th. Van Ryswyck bezorgde er in 1846, eene tweede met dertig anecdoten vermeerderde uitgave van. Daarin vinden wij het onderstaande voorwoord, met zijne naamletters geteekend:

‘Toen de eerste druk van deze verzameling uitkwam hebben wy gezien met welke gretigheid hy door het Publiek werd ontvangen en met wat vermaek hy door ieder is gelezen geworden. Het spoedig vertier van deszelfs afdrukken, deed ons besluiten eene nieuwe uitgaef opteleggen, welke, door hare

{==416==} {>>pagina-aanduiding<<}
vermeerdering en byvoegsels, de eerste verreweg achter zou laten. Daerdoor meenen wy de ruimte te vullen die er in onze letterkunde, gewis lang heeft bestaen, en waerover de blygeestige harten zoo dikwils, en met regt hun misnoegen door te kennen gaven.
‘De Engelschen hebben voorlang hun Dictionary of Wit, de Franschen bezitten hunne Encyclopédie facétieux en Receuil pour rire, en Duitschland stroomt over van anecdoten almanakken. Ook hebben by ons Huygens en Gysbeek, twee nederduitsche dichters, zelfs zich gewaerdigd eene verzameling van geestige gezegden te berymen hetwelk hunnen roem niet weinig heeft vermeerd. Dus zal het nut van den volksgeest, door niemand betwist worden; en hoe menigmael doet een belezen persoon in gezelschap op reis of elders, de aenwezigen den tyd vrolyk vervliegen door een welgepaste anekdoot aentehalen of een snedig gezegde op te disschen?
‘Door geestigheid en vermaek worden de menschen opgeruimder, het verstand scherper en de verveling vlugt alle gezelschappen om er plaets voor het streelend genoegen te maken; en toch:

‘Wat kan op deez' kortstondige aerde, 
Des menschen lot verlichten doen? 
Wat geeft hier aen ons wezen waerde, 
In lentestond en herfstsaisoen? 
Alleen 't blygeestige genoegen, 
Dat, als wy ons te samen voegen, 
Het sombre van den legen tyd; 
In hartelyke vreugde slyt.’ 


Behalve de in dit boekdeel opgenomen Politieke Refereinen en Volksliedjes, zal het derde en laatste deel dezer nieuwe uitgave, er nog een groot getal andere bevatten.

J. St.


{==417==} {>>pagina-aanduiding<<}

INHOUD

VAN HET TWEEDE DEEL
Rubens en Van Dyck of de Reis naer Itaelje	5

Balladen	15
	Voorwoord	17
	De Krankzinnige	19
	De Dans by de Zee	25
	De Drakenrots of het Kristen Geloof aen den Rhyn	31
	De Verloofden	39
	De Oude Schipper	48
	De Bedelaer	50
	De Weêrwraek.	52
	Twee Broeders.	54
	Hatto, of de Muizentoren	58
	De arme Luitspeler	63
	De Dood van Johan van Marnix	66
	De twee Boogschutters	70
	De Burggravin van Vergi.	73
	Wilmientje's Bede	83
	De Boschgeuzen	85


{==418==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Gallifort	87
	De Dood van Generael van Merlen	92
	De Kruisvaerder	109
	Karel de Stoute, na den Slag van Nancy	111
	Nina.	115
	Richard met de Lans.	117
	Blanka van Felzenstein	120
	De Watergeuzen (1573)	129
	Het Broederken	131
	De Duivelsladder	134
	Aenmerking	162

Zamenspraek tusschen Rubens en eenen Burger dezer Stad	163

Ode by het Openen der yzeren Spoorbaen tusschen Antwerpen en Keulen	172

Hulde aen de Nagedachtenis van Koning Willen den Eerste	175

Godgewyde Gezangen	177

	Voorwoord	179
	Dies Irae	180
	De Psalmen Davids	186
	Reizang van Engelen by Maria's Hemelvaert	195
	Allerzielendag	197
	Passiezang	200
	Christus Opstanding	204
	Jehovah	208
	Kerslied. Koorzang van Engelen	210
	Loflied aen de Heilige Maegd	212
	De Regenboog	214
	De Heilige Dorothea. Eene Legende.	217
	De Legende van Sint Christoffel	219
	De Gasthuisnon	230
	Troost aen iemand wiens Zuster gestorven was	235
	By den vroegtydigen Dood van Jonkvrouw Charlotta Johanna Maximiliana Suremont	236


{==419==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Grafschrift voor den zeer Eerwaerden Hooggeleerden Heer Frans Matthys Van Cannaert D'Hamale	237

Een Woord aen het Volk	239
	Lied	244

Ode by de Eerste Verjaring der Opening van de Yzeren Spoorbaen tusschen Antwerpen en Keulen	246

By het Beschouwen der Beeldtenis van den Weledel Gestrengen Heer D.H. Baron Chassé.	249

Politieke Refereinen.	251

	Voorzang. - Wie Dichter wordt.	253
	Bediedenis van den Antwerpschen Ommegang.	256
	Uitboezeming by den Voorstel door Frankryk aen België gedaen ter slegting van den Leeuw van Waterloo.	263
	De Rietsuiker.	265
	Loopt naer den Duivel	266
	De Staertstar van 1843	267
	Vlaenderen boven, of de Eerste Tyding uit Guatimala	269
	O'Connell	270
	Liberael en Katholiek	272
	Miserielied	273
	Wat gaet dat den Minister aen.	275
	De Pekelharing en de Waelsche Ministers	276
	Bedezang by het Openen der Kamers	278
	Aen den Koning der Belgen	280
	Het Petitioneren	282
	Een Wenk aen het Volk van Turnhout	284
	Nog een woord aen de Kempenlanders tegen het kandidaetschap van den Heer Dubus	286
	De Geheime Zitting der Kamer betrekkelyk de differentiele wetten (Lied.)	287
	De Polka. (Lied voor het Volk.)	289
	Antwoord aen den Minister Mercier die onzen Representant Baron Osy als een Orangist schold	291
	By het plaetsen van den Eersten Steen van het Stapelhuis te Gent.	292
	Toen men het Monopolium op den Tabak wilde invoeren	294


{==420==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Half Aep half Bedouyn (Liedje.)	296
	Santo-Thomas de Guatimala	297
	Eene Strafpleging in Marokko	300
	Wapenkreet aen de Vlaemsche Dichters	301
	Zinnebeeldig Gedicht voor eene Mosselfeest vervaerdigd	305
	Myn Nieuwjaers-wensch	308
	Slotzang	309
	Aenteekening	312

Twee Onbekroonde Dichtstukken	315
	Voorwoordje	317
	Karel de Stoute	319
	Jacob van Artevelde	329

Volksliedjes	343
	Voorwoord	345
	De Nederlanden.	347
	Belgies Volkslied	348
	Scheldelied	350
	Vlaenderen	351
	Rederykers Lied	353
	Rhynlied	354
	Vlaenderen den Leeuw	355
	De Vagebonden	357
	Schild en Vriend	359
	Nieuwjaerslied	361
	Vastenavondlied	362
	Kermisliedje	364
	Schilderslied	365
	De Smulbroeders	366
	De Luitspeler.	368
	Holland	370
	Yzerenspoorbaenlied	372
	De Bierdrinkers	376
	Schiedammer Lied	377
	De Klepperman	379
	Champagne dronk	381
	De Pelgrim	381
	Bruiloftlied	383
	De Tabak Rookers	385
	Jagerslied	387


{==421==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Schipperslied	388
	De Latynisten	390
	Ons Lied	392
	De Zangstryd	393
	De Franskiljons	395
	Den Heere De Decker	397
	De Abt De Foere	398
	Spellingslied	400
	Vader Cats	401
	Tante Geertruid	403
	Het Rydertje	404
	De Jaergetyden des Levens	406
	Het Liedje van den Liereman	407

Ophelderingen en Nalezingen voor het Tweede deel	409

EINDE VAN HET TWEEDE DEEL.

{==422==} {>>pagina-aanduiding<<}






(1) Zie in het tweede deel van het Belgisch Museum, over het Heerken van Maldegem; dat toch enkel door het voorwoordje van zyn inzender de meeste aendacht naer ziel getrokken heeft.

(1) E.A. Borger.

(1) Dit wil Christidrager zeggen.

(1) Sint Augustinus

(1) Les droits-réunis van gevloekter gedachtenis.

(1) 13 october 1843.

(1) Zinspeling op den penning te dier gelegenheid vervaerdigd en rondgedeeld.

(1) De God der Zee.

(1) In eene zitting der volksvertegenwoordigers sprak de heer De Merode, onder anderen, over den Jury in crimineele zaken, en wilde beweren dat deze instelling eerder verderfelyk dan nuttig was. De minister Nothomb haestte zich deze redenen te wederleggen en verklaerde dat het ministerie deze, even als al de wetten zedert 1830 ingevoerd, altyd zou handhaven. De edele graef toonde zich ten hoogste over deze verklaring verbitterd, en zyne gramschap niet kunnende bedwingen, snauwde hy den minister, met eene bulderende stem, deze woorden toe.


Uit eerbied voor de twee hooge personaedjen, laten wy hier weg den scheldnaem die deze woorden vergezelde.

(1) Men herinnere zich de schrikverwekkende voorspelling door de sterrekundigen wegens dit luchtverschynsel gedaen.

(1) Waerin de wensch werd geuit van geen Jeune-France, geen Gallomaen, of verfranschte Belg naer de volksplanting te zenden; want dat er met dit goedje niets was uit te zetten; en dat een ronde echte Vlaming boven hen te verkiezen was. Zie de dagbladeren van dittydstip.

(1) Dit gedicht is vervaerdigd toen men, in 1843, dacht dat het de koning der moeite niet waerdig achtte de Antwerpsche ten toonstelling van schilderyen te komen zien; echter heeft hy de pronkzael later met een bezoek vereerd.

(1) Het verzoekschrift, om onze tael in heure volle regten als iedere andere te mogen bezitten, in 1840 opgezonden, was in 't vlaemsch opgesteld.

(1) Vader Cats, Zinnebeelden.

(1) Deze dans die ons uit Parys is toegekomen, en in het begin een zonderling gerucht verwekte, bestaet uit twee byzondere bewegingen; namelyk één stap vooruit en twee achteruit.

(1) Men herrinnere zich de kiezing van Dubus te Turnhout van hatelyker gedachtenis[...]

(1) Zie de beoordeeling over de Mengelpoezy van Blieck, in het II deel, eersten jaergang der Noordstar.

(1) Waer de wooning van Artevelde was.

(1) Mozes.

(1) By een geregtshof in eene onzer zuidelyke Provincien, beweerde men dat Vlaenderen, veel meer schelmen en vagebonden voortbragt dan het overige gedeelte des Ryks. Dit gezegde, dat des tyds door verschillige dagbladeren werd medegedeeld is de oorsprong van dees lied.

(1) Zie in myne Politieke Refereinen het stuk de Nieuwe Pekelharing en het Waelsch Ministerie.

(1) Een zekere Th. Van Loo van Brugge gaf, over drie jaer, eene zwaerlyvige Vlaemsche Dichtkunst in het licht, die nog in de verouderde spelling berymd was. De man beweerde in zyne aenteekeningen ergens, onder andere ouderwetsche dingen, dat het onmogelyk was een goed dichter te worden, zonder de noodige studie der oude Grieken en Latynen te bezitten.

(1) Zie hierover in myne Refereinen het gedicht: Half aep half Bedouyn.

(1) Dit lied, het voorgaende en het volgende, zyn afzonderlyk gedrukt geworden ter gelegenheid der algemeene vergadering van het Taelverbond, in february 1844 te Brussel gehouden.

(1) Tydens de laetste pest in Barcelona, zyn er een aental nonnen, en wel uit Frankryk, den lydenden ter hulp gesneld.