Hondert Psalmen Davids mitsgaders het ghesangk Marie, t'ghesangk Zacharie, t'ghesangk Simeons
                    de thien Geboden, de artikels des Gheloofs, t’ghebed des Heeren &c. ouerghesett in Nederlandschen dichte
                    Jan Utenhove
                
                
                    
                        Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Hondert Psalmen Davids mitsgaders het ghesangk Marie, t'ghesangk Zacharie, t'ghesangk Simeons, de thien Geboden, de artikels des Gheloofs, t’ghebed des Heeren &c. ouerghesett in Nederlandschen dichte van Jan Utenhove in de eerste druk, verschenen in 1561.
Er is gebruik gemaakt van een door Stichting Vrijwilligersnetwerk Nederlandse Taal o.l.v. Nicoline van der Sijs en Hans Beelen aangeleverd bestand.
                        
                    
                        
                            Een bijzonderheid van deze bundel is het letterteken ɇ, dat in de druk wordt gebruikt om aan te geven dat de lettergreep niet wordt gezongen.
                            p. 2r: beond → beuonden: ‘die ich namaels beuonden hebbe’.
                                p. 139r, psalm 139: ontbrekende titelkop uit register aangevuld.
                                p. 150r: het foutieve folionummer 151 is verbeterd naar 150r.
                        
                    
                
                
                
                    
                        
                        
                        
                        
                    
                    
                        1v
                        
                        
                    
                
                
                    uten003hond01_01
                    DBNL-TEI 1
                    
                        2013 dbnl
                    
                
                
                    DSOLmetadata:yes
                
                
                    
                        
                        exemplaar universiteitsbibliotheek Gent, signatuur: G 8346/1. Bij leesproblemen is gebruik gemaakt van het exemplaar universiteitsbibiotheek Groningen, signatuur: uklu DN 45
                    
                    Jan Utenhove, Hondert Psalmen Davids mitsgaders het ghesangk Marie, t'ghesangk Zacharie, t'ghesangk Simeons, de thien Geboden, de artikels des Gheloofs, t’ghebed des Heeren &c. ouerghesett in Nederlandschen dichte. Ian Daye, Londen 1561
                    
                
            
            
                
                    Wijze van coderen: standaard
                    
                
            
            
                
                    Nederlands
                
            
            
                
                    Hondert Psalmen Davids mitsgaders het ghesangk Marie, t'ghesangk Zacharie, t'ghesangk Simeons
                    de thien Geboden, de artikels des Gheloofs, t’ghebed des Heeren &c. ouerghesett in Nederlandschen dichte
                    Jan Utenhove
                    
                    
                    
                    
                        
                        
                        
                    
                
                
                
                    
                    
                
                
                
                
            
            
                
                    Hondert Psalmen Davids mitsgaders het ghesangk Marie, t'ghesangk Zacharie, t'ghesangk Simeons
                    de thien Geboden, de artikels des Gheloofs, t’ghebed des Heeren &c. ouerghesett in Nederlandschen dichte
                    Jan Utenhove
                    
                    
                    
                    
                        
                        
                        
                    
                
                
                
                    
                    
                
                
                
                
            
            
                
                    2013-03-26
                    
                        MvdH
                    
                    colofon toegevoegd
                
            
        
        
Verantwoording 

Dit tekstbestand is gebaseerd op een bestand van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (https://www.dbnl.org)

Bron: Jan Utenhove, Hondert Psalmen Davids mitsgaders het ghesangk Marie, t'ghesangk Zacharie, t'ghesangk Simeons, de thien Geboden, de artikels des Gheloofs, t’ghebed des Heeren &c. ouerghesett in Nederlandschen dichte. Ian Daye, Londen 1561
 
Zie: https://www.dbnl.org/tekst/ques002lauw01_01/colofon.php

In dit bestand zijn twee typen markeringen opgenomen: paginanummering en illustraties met onderschriften. Deze zijn te onderscheiden van de rest van de tekst door middel van accolades: {==13==} {>>pagina-aanduiding<<} {==Figuur. 1: Onderschrift van de afbeelding.==} {>>afbeelding<<} 

            
             
Jan Utenhove: Hondert Psalmen Dauids Mitsgaders het ghesangk Marie, t’ghesangk Zacharie, t’ghesangk Simeons, de thien Geboden, de artikels des Gheloofs, t’ghebed des Heeren &c. ouerghesett in Nederlandschen dichte. Londen, 1561.
    
{==1r==} {>>pagina-aanduiding<<}

HONDERT Psalmen Dauids

Mitsgaders het ghesangk Marie, t’ghesangk Zacharie, t’ghesangk Simeons, de thien Geboden, de artikels des Gheloofs, t’ghebed des Heeren &c. ouerghesett in Nederlandschen dichte, door
IAN WTENHOVE

Coloss. 3.c.16.
Het woord Christi wone in v ryckelick, in allerley wysheyt: leert end vermaent malkanderen, mit Psalmen, end lofsanghen, end gheestelicke liedekins, in ghenaede, singhende den Heere in uwen herten.

Iacob. 5.c.13.
Is yemand in lyden onder v? die bidde Is yemand goeds moeds? die singhe Psalmen.

{==2r==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Ouersetter tot den Christelicken Leser.

CHRISTELICKE Leser, de veranderinghe, die in velen deser Psalmen alsnv, door my ghedaen is, is in somighen der seluen eensdeels ghedaen, wt oorsaken dat sy, in onser verstroeyinghe, menigherley wyse gheschonden, end van der eerster myner ouersettinghe verandert syn gheweest, buyten mynen weten end wille. Eensdeels auer end aldermeest, in somighen anderen (die ick ouer thien iaren ongheuęrlick, wt hoogher spraken, legher ghesett hadde) wt oorsaken der grofuer licency of vryheyt, die ick namaels beuonden hebbe dat daerinne ghebruyckt was. Welcke sonderlickste oorsaken, beneuen meer andere, nademael sy niet lichtwightigh syn, ick verhope dat du dy niet salt laten verwonderen, of bemoeyen, ouer de selue veranderinghe dewyle sy dy grootelicks ten besten ghedyen sal, so vele als daer aengaet de reynicheyt ende louterheyt der eewigher end salighmakender waerheyt Godes: aenghesien dat de selue hier alleenlick ghesocht end gheuoordert werdt. Om welcker onderhoudinghe wille ick somwylen het dicht lieuer hebbe willen versuymen end naelaten, in der ouer-

{==2v==} {>>pagina-aanduiding<<}

settinghe, dan dat ick der selue te kort dede, of dat ick des dichts haluen eenighe lichtuęrdigheyt, in so swaerwightighen handel des heylighen Gheestes, soude bruycken, so verre emmers alst my moghelick is gheweest. Derhaluen bidde ick dy hertgrondelick, du willest desen mynen trauwen aerbeyd my danckelick afnemen, end in’t goede keeren, so wat daer te gheringhe, end niet nae der węrdigheyt des teghenwoordighen handels, in der ouersettinghe, moghte beuonden werden. So du sulckes doest, so magh ick veroorsaeckt werden mit der tyd, in meer andere Psalmen te arbeyden, so verre als God my de ghenaede daertoe gunne. Dit auer wil ick hierentusschen ghebeden hebben, in den name Christi des Heeren, dat sick niemand lichtuęrdelick veruoordere dese myne ouersettinghe eenigerley wyse te veranderen, onder wat voorwendinghe het selue oock gheschien moghte: Waerdoor (also ick alrede wel voortyd eruaren hebbe) so wel de meyninghe des heylighen Gheestes, als oock de kracht der composicy, in der ouersettinghe, ghekranckt end gheschonden moghte werden ten naedeele der waerheyt. So daer yemand beghenadight werde van den Heere, de selue Psalmen van nieus aen ouer te setten, mit meerder ghenaede end stichtinge, die magh hier in synen aerbeyd oock aenwenden ten nutte der Ghemeynten Gods, in onsen Nederlandschen Vaderlande, also hy ghehou-

{==3r==} {>>pagina-aanduiding<<}

den is te doene: op dat hy het talentpond vanden Heere ontfangen, niet begraue, męr meer wtgheue tot winnighe, ter eeren onses ghemeenen Heeren Christi Iesu, end ten nutte syner ledematen. My is ghenough dat myne aerbeyd in syn wesen ghelaten werde: ten ware mit mynen weten end bewillinghe, tot meerder beteringhe end stichtinghe, welcker haluen men moet sick gantslick te buyten gaen, op dat Gode alleene de eere blyue in der onbeuleckter eewigher waerheyt syns woords. Anders, dewyle ick aenmęrcke de onuersaedde ghierigheyt veler bouckdruckeren, die daer een onwtsprekelicke schade daeghelicks aen bringhen der ghemeyner weluaert, so heb ick Meester Ian Day, wiens vroomicheyt ghenoughsamelick bekent is, voor mynen drucker verkoren, end hebbe betuyght end betuyghe mits desen, dat ick dese teghenwoordighe ouersettinghe end composicy in hueren stand end mit huere maten alleene voor de myne bekenne end gheen andere, op dat niemands ghierigheyt onder mynen name gheuoedt werde ten achterdeele der goddelicker waerheyt.
Gheschreuen te Londen den 20. Iunii. 1561.



{==3v==} {>>pagina-aanduiding<<}

§ Een dichtschrift van der vrucht end nut des lesens der Psalmen, door den seluen.

SO wat faele of nood dy moghte aenstaen,Psal.xci.
Du kanst wt den Psalmen troost ontfaen,Psal.cxxi.
So wel nae der siele als na den lyfue.Psal.cxxx.
Maeck dy dan mit den seluen ghemeyn,Psal.xxxiij.
Op dat du Gods hulp end anders gheyn,Psal.xxxiiij.
In nood aensoeckest, na Dauids, schryuen.Psal.l.

Faelt dy wysheyt aen eenighen oord,Psal.cxix.
Begheer de selue nae s’Heeren woord,Psal.xix.
Mit Dauid, so sal dy ghewerden.Psal.xxviij.
So wanneer Godes gheest in dy swychtPsal.xxij.
Du salt oock daermit werden verryckt,Psal.li.
So du hem biddest mit een volherden.Psal.xxiij.

Wilstu dat der Schriftueren verstand
Dy recht deghelick werde bekant,
Begheer het, mit Dauid, van den Heere,Psal.cxix.
Wilstu lust hebben tot Gods gheset,D.O.R.
End liefde tot syn heylighe Wet,Psal.xix.
Begheerse van God, nae Dauids leere.Psal.xxv.

Als du gheuoelst Gods toorn ouer dy,Psal.cxix.
End dyn consciency gaer onvryPsal.vi. xxij. xxxviij. cxxx.
Roup den Heere aen wt gantsen ghemoede,
Gheuoelstu dyn gheloof swack te syn,
Bid God. mit Dauid sonder waenschyn,Psal.li.
Dat hy’t dy vermeerdere end behoede.

Wilstu weten hoe krachtigh daer sy
Gheloouen aen Gods goedicheyt vryPsal.cxi. cxxv.
End op hem volstandelick betrauwen.
Wilstu oock weten mit goed bescheyd,
Hoe schoon sy der broedern eenigheyt,Psa. cxxxiij
De leccy Dauids kant dy ontuauwen.

{==4r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Bistu mit sondenbinde beswaertPsa. xix. xxj. xxxij. xl. li.
So neem, mit Dauid, na God dyn vaert,
Tot volle quytlatingh dyner sonden.Psal.lxi.
End hoe swaer beladen du oock bist,
Du salt gherechtich door Iesum Christ
Gherekent werden t’eewighen stonden.Psal.xxii.

Al wat van Christo te kennen sy,Psal.xlv.
Kanstu, wt Dauid, vernemen vryPsal.cxxxij.
Naemlick syn Godlick end Menschlick wesenPsal.il.
Syn Koningkryck na den rechten aerd,Psal.cx.
Syn Priesterdom oock rechtsins verclaert,Psal.ij
End syn Propheetschap fyn aenghewesen,Psal.xxij. lxix.

Oock syn Lyden end Nederuaert,
Syn Wederopstaen end Hemeluaert,Psal.xvi.
Syn Sitten aen s’Vaders rechte syde.Ibi.cx.
Daer toe syn Wedercomen van daer
Om te richten t’gantse erdryck, werdt claerPsal.lxxv.
Hier wtghedruckt voor eewighen tyde.

So du des gheloofs ghehoorsaemheytPsal.l.
Fyn wilst bewysen in lief end leyd,Psa. ci. cxi.
Mit alderhande goede ghewercken.
Bid God, mit Dauid, in sulcken stand,Psal.cxv.
Dat hy dy hier aenbiede de hand,Psal.cij.
End dy daertoe fyn wille verstercken.

Wilstu die afgodery sien vlien,Psal.xliij. lxvij.
End Ierusalems spoedigheyt sien,
D’Euangelium synen loop kryghen.
Daertoe trouwe dienaers inden gangk,Psal.lxviij.
Sampt den godsdienst in den rechten swanck,Ps. cxxxviij
Bid, mit Dauid, du salt het vercryghen.

Wanneer Gods Gemeynte werdt gedruckt,Psal.xliiij lij. lxxi. cij.cxxxix. cxl. cxlij.
End door tyrannen swaerlick verdruckt,
Du kanst mit bidden daer syn enteghen.
Du kanst daertoe dy vertroosten wel,
Teghen der seluighen wreedheyt fel
Mit Dauid, in allen dynen weghen.

Wilstu bidden voor Gods volcks weluaert,
Teghen Gods vyanden booser aerd:Psal.lxxx. lxxxiij.
Dat kanstu, mit Dauid, wel wtrichten

{==4v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wilstu beclaghen d’onnoosel bloedPsal.lxxij. lxxix. cxiiij.
Der tuyghen Christi, so Dauid doet,
Dat kanstu oock doen al sonder swichten,

So du onder volck, boos in’t ghemeyn
Bist verre van Gods ghmeynten reynPsal.xlij. xliij. lxxxiiij. cxx.
Daer du syn stem fyn moghst hooren luyden
Du kanst God bidden dat du maghst fyn
Verschynen voor des Heeren aenschyn,Psal.cxxij.
Mit Dauid, na syns schriuens beduyden.Psal.cxix.

So eenighe veruoerers opstaenPsal.cxxiij. cxlix.
Die der reyne leere teghen staen
End menschelicke droomen sterck dryuen,Psal.xli. lv.
So daer eenighe twistmakers syn,
Of valsche broeders, so kanstu fyn
Daer teghen bidden, na Dauids schryuen.

So s’rijcks Christi lyden swaer valt dy,Psal.ij. cx.
Denckt dat het een rijck des lydens sy,
Daer teghen sick alle menschen stooten,
Welck ouermits het beuestight isPsal.ij. cx.
Van den Vader, so sal het ghewis
Eewigh bestaen teghen alle aenstooten.

Werdstu mit eenigh cruyce beuaenPsal.iiij. xxvij. cxli.
Aenroep den Heere van stonden aen
End hy sal dy ghewislick verhooren,
So dy in lyden faele ghedultPsal.iij.
Roep oock God aen (mit Dauid) om huld
End hy sal dy ontsluyten syn ooren.

Als dynen gheeste droefheyt aenstaetPsal.xiij. xlij. lxxvij.
Of eenigh kommer dyn hert beuaett,
So kanstu dy hier ghetroost beuinden.
Werdstu besocht mit kranckheyden swaerPsal.vj. xxxviij.
In den lyue, so kanstu voorwaer
Hier oock bequame remedy vinden.

Werdstu mit eenighe schade of schandPsal.xlij.
Verdreuen wt dynen vaderland,Psal.iij.
Om der waerheyt end Christi willen.
Komstu oock daerom of andersins
Tot verliese dijns goeds of ghewinsPsal.xxij.
Vlie (mit Dauid) tot God dy te stillen

{==5r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Verualt dy daer eenighe bloedvriendPsal.xxvij
Of eenigherley hertlieue vriendPsal.xxxvi xli. lv.
Vertroost dy fijn mit der selue leere.
So du in yemand beueynstheyt vind,
Iae ontrauwigheyt in vriend of kindPsal.xxxviij xli. lv.
Troost dy, mit Dauid, in allen keere.

So du voor weldoen werdest verdrucktPsal.cix.
Behaett, beloghen, veracht ghedruckt,Psal.vij.
Troost dy fyn, mit Dauid, in den Heere.cxxiij.
Bistu veruallen van stande grootPsal.ij.
Tot kleynen stand, mit swaren aenstoot
Troost dy, mit hem, oock in desen keere,Psal.lxx. lxxij. cij

Komstu tot eenigh ghebreck of nood
Tot grooter aermoede of honghernood,Psal.iiij.
Neem dyn vlucht, mit Dauid, tot den HeerePsal.xxxvij.
End hy sal dy oueruloedelickPsal.xxiij.
Voorsien, end bystaen ghenadelickPsal.lv.
Nae syne bermhertigheyden teere.Psal.liiij. xxxv. lvi. lvij lxxxvi. cxxi.

So du eenigh peryckel ontsiest
Of daerin alrede komen syst
Bid, mit Dauid, tot den Heere aendachtigh.Psal.cxxvi.
Ligstu gheuanghen swaerlick bemoeytPsal.cxliij.
Of mit ysern ketenen gheboeyt,Psal.cxlvi.
Aenroep mit den seluen God almaghtigh.Psal.iij.

Wanneer dyn vyanden dy aenstaenPsal.iiij.
Aenroup den Heer, mit Dauid, voortaenPs. iij. xxviij
Op dat du van hen verlost maghst werden,Psal.lvi.
Werdstu oock veruolght door tyranny,Psal.lvij.
Benautt of omringht, so waer het syPsal.xiij. cxxxvij.
Wil stracks, mit Dauid, t’ghebed aenuerden.

Bistu mit eenighen druck beswaertPsal.xxiij.
Keer dy, mit Dauid, te Gode waert,Psal.iij. iiij
End hy sal dy deghelick vermaken.Psal.l.
Heefstu eenighe klaghe te doen,Psal.lxxxv.
Doe de selue tot den Heere koen,Psal.cxliiij
Du salt daer ouer vertroosting smaken.Psal.xxxvij. xxxix. xlix. lxxiij.

Eergherstu dy door den teghenspoed
Der vroomen: of door den medespoed
Der Godloosen, dien niets gaet enteghen:

{==5v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Troost dy, mit Dauid, schauwende blood,
Deser eynde te wesen den dood,
End der ghener den eewighen seghen.

So de richters daer richten onrechtPsal.lxxxij.
Wedewen, weesen, den vreemden knecht,Psal.xciiij.
Du kanst, mit Dauid, tot Gode roupen.Psal.xxi.
Heefstu oock eenigherley OuerheytPsal.lxxij.
Voor der seluer weluaert, mit bescheydPsal.xx. cij.
Moegstu, mit hem, God den Heere aenroupen.

Des leuens der menschen kortigheytPsal.xc.
Syn ellendigheyt en ydelheytPsal.xxxix. lxij. cxliiij.
Kanstu wt Dauids schryuen wel vaten.
So dat du niet te staen heefst op dyPsal.cviij. cxvi. cxlvi.
Noch op eenigh mensch hoe groot hy sy
Tensy saeck dat du God wilst verlaten.

So du wilst rechtsins dancken den HeerPsal.ix. xxiij xlvi. xlviij lvij. lxvi. lxxvi. cxv.
End hem gheuen syn behoorlicke eer
Voor alderhande syne weldaden.
Volgh hier in Dauids exempel naer,
Welck menigherwys is openbaerciiij. ciiij. cxxiiij 
So bistu voorwaer niet onberaden.

Wilstu konden end verbreyden fynPsal.xcvi. xcvi. c. cv. cvi. ci. cxlix. cl.
De weldaden Gods des Heeren dyn.
Dat kanstu mit Dauid deeghlick maken.
So wat daer oock meer te bidden sy
Of te doen tot Gods eer, du kanst vry
Daer toe door der Psalmen leere raken.
    

        
    

{==6r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    § De Psalmen Dauids.

Beatus vir qui non abijt. Psalmus.I.


§ Dese Psalm segt saligh te syn, die daer verwerpende de seden end raed der godloosen, sick begheuen om te kennen end na te trachten de Wet des Heeren, end wederom omsaligh die ter contrary doen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

SAligh is de man die den rade 
Der boosen niet is na ghegaen, 
Niet staendɇ in der sondaren pade. 
Noch den spotteren toeghedaen. 
 
Męr in die Wet Godes des Heeren 
Neemt synen lust, end dagh end nacht 
Daerin ghedenckt vast t’syner leere, 

{==6v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy sal syn als een boom gheacht. 
 
Ghelyck een boom by waterbeken, 
Syn vruchten fyn gheeft t’syner tyd: 
Also sal oock syn vergheleken 
Dese man gaer ghebenedyt. 
 
Een blad sal doch niet moghen wycken 
Van sulcken boome so gheplant: 
Also sal hy oock desghelycken 
Bespoedight syn aen allen kant. 
 
Dit sal gheensins moghen gheschieden 
Den boosen die God wederstaen, 
Męr sy sullen stracks moeten vlieden 
Als t’kaf voor wind niet can bestaen. 
 
Daerom sullen die boose knechten 
In’t oordeel niet konnen bestaen, 
Noch die sondaers by den gherechten, 
Mits dat sy na der boosheyt staen. 
 
Want God bekent den wegh end d’leuen 
Der die de dueghd natrachten fyn, 
Męr die de boosheyt hier aenkleuen, 
Huere wegh sal verloren syn. 




        
    
Quare fremuerunt. Psal.ii.


De Prophete verhaelt hoe dat de Vorsten deser wereld, Christo end synen ledematen, mit alle huer maght wederstaen sullen. Mer dat huer bedrijf also te vergheefs sal syn, dat sy van Christo verdaen sullen werden, ten sy dat sy sick hem, end synen woorde onderwerpen.


{==7r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WAerom grimt der Heydenen hoop, 
T’volck bedryft ydel dinghen, 
Die Koninghen richten sick op, 
De Vorsten raed t’hoop bringhen, 
Te stryden teghen God den Heer, 
Sampt synen Christum end syn leer, 

{==7v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Dien hy ons heeft gheschoncken. 
 
Sy willen wesen onghestraft 
End blyuen in d’booß steken, 
Dies spreken sy seer onbedacht, 
Laett ons huer banden breken, 
End verwęrpen al huer beuel, 
Oock leuen na ts’herten gheual, 
End gheenßins daer af wycken. 
 
Męr God die in den hemel woont, 
Die salse noch belachen, 
Oock vernietighen huer verbond, 
End huer bedryf beschachen. 
Hy salsɇ in tooren spreken aen 
End bestraffen wat sy begaen, 
End grimmich seer benauwen. 
 
Ik heb mynen Koningk ghestelt 
Op mynen heylghen bęrghe 
Sion daer-van de Schrift vermeld 
Dien ghy stedes betęrghet. 
Verkondighen alom ick will, 
Na s’Heeren ordeninghe still, 
End synen wille leeren. 
 
Hy sprack tot my, du bist myn soon 
Ick heb dy huyden ghboren, 
Du bist alleyn myns herten kroon 

{==8r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dy heb ick wtuercoren. 
Beghęr van my, de Heydens dy, 
Tot dyn ęrf sal ick gheuen vry, 
End die eynden der ęrden. 
 
Du saltse mit den woorde voen, 
Huers vleeschs lusten verdęruen: 
End mynen naem hen prysen doen 
Als dyne medeęrfuen. 
Du salt de teghenstreuers straf 
Breken mit eenen ysern staf, 
End bryselen als schęruen. 
 
Nv dan, ghy Koninghen, verstaet, 
Ghi richters laett v leeren, 
End in desen Koningk bestaet, 
Wilt syn woord fyn vereeren. 
Dient den Heere mit vreesen fyn, 
Lieuet vast de gheboden syn, 
Verhueght v oock mit vreesen. 
 
Kust doch den Sone vriendelick 
Dat hy sick niet vergramme, 
Dat ghy vanden wegh niet eewlick 
Vergaet, hooret syn stemme 
Wen syn tooren als vier op gaet, 
Wel hem die op hem alleen staet, 
Mit vastɇ hopɇ end vertrouwen. 




        
    
Domine quid multiplicati. Psal.III.


De Prophete leert mit syn exempel, dat der godsalighen vyanden in grooten ghetalle syn, auer datmense niet sal vreesen om der teghenwoordigher hulpe Godes wille.


{==8v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

HEer, hoe syn myn vyanden veel 
Die my te hoop aenuallen? 
Vele segghen tot myner siel: 
Gods heyl is hem misuallen, 
Męr du, O Heer, bist myne schild, 
Die my tot eeren setten wilt, 

{==9r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End myn hoofd oock oprichten. 
 
Tot den Heeren ick roupen wil, 
Hem myn stem niet verbęrghen. 
End hy sal my andwoorden stil, 
Van synen heylghen bęrghe, 
Ick sliep sorghloos end bin ontweckt, 
Mit syner hulp thien duysent knecht 
Moghen my niet beschaden. 
 
Sta op, O Heer, behoud doch my, 
Want du all myn vyanden 
Heefst gheslaen, end ghebroken vry 
Oock der godloosen tanden, 
De saligheyt, Heer, is van dy 
End dynen volcke stedes by 
Is dyns seghens ghenade. 




        
    
Verba mea auribus. Psal.v.


§ Dauid ballingk, veel gheleden hebbende van Saul: vreesende oock noch meer te lyden door de vleyers die ontrent Saul waren, doet syn ghebed tot God, daerna vertroost hy sick, als hy denckt dat God de godloosen haett, end den vroomen gunstigh is.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

VErneem doch myn woorden, O Heere, 

{==9v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Wil myn betrachten wel verstaen, 
End myns gheschreys stem męrcken aen, 
Want ick myn God, Koningk vol eere, 
Bid tot dy seere. 
 
S’morghens seer vrough, ia voor den daghe 
Du salt, O Heer, verhooren my, 
Want ick sal my s’morghens tot dy 
Voughen, troost wachtendɇ, op myn klaghe, 
Die my behaghe. 
 
Want du een God (niet te verschoonen) 
Bist, den die boosheyt niet behaeght, 
Dien oock die godloose mishaeght: 
Welck sick mit God niet sal ghewonen, 
Noch by hem wonen. 
 
Gheenßins sullen die dwase lieden 

{==10r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Voor dyn ooghen konnen bestaen, 
Want du haetsɇ alle die begaen 
End węrcken boosheyt t’allen tyden, 
Mit een verblyden. 
 
Du salt oock gant-slick die daer lieghen 
Bringhen tot verdęrf end in pyn, 
De Heer haett die bloedghierigh syn, 
End die daer altyd mit bedrieghen 
Om te gaen pleghen. 
 
Ick auer op dyner ghenaden 
Veelheyt, eendeels aen my ghedaen, 
Sal in dyn heyligh huys vry gaen 
T’aenbidden, door dyn vreeß beraden, 
Oock vrough end spade. 
 
O Heer end God, will my doch gheuen 
Door dyn trauwe gherechtigheyt, 
Om mynr vyanden will, gheleyd, 
End bereyd my dyn wegh te deghen, 
Voor allɇ afweghen. 
 
Want niets vast is in hueren monde, 
Huer hert is gaer beueynst, kuraf, 
Huer kelɇ is recht een open graf, 
Huer tonghe werdt oock t’allen stonden 
Vol smeeckens vonden. 
 
Verdrayse, O God, laetse veruallen 
Van den raedslaghen die sy doen, 
Verdęrfse om huere swaer misdoen, 
Want sy syn oproerigh gheuallen 
Teghen dy allen. 

{==10v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End laetsɇ alle vroo syn van sinnen, 
Die sick gaer vertrauwen op dy, 
Laetsɇ, eewlick mit vrueghdstemme vry 
In dy vroo syn, mit den die dynen 
Naem recht beminnen. 
 
want du bewyst veel goeds, O Heere, 
Den gherechten mensche mit spoed, 
Du salt hem mit dyn gunste goed, 
Euen als mit een schild end spęre, 
Seer fyn bewęren 




        
    
Domine ne in furore. Psal.vi.


§ Wy werden, door d’exempel Dauids gheleert, hoe wy ons draghen sullen, in onse sieckten, end andere verdrieten, beyde des lyfs end der sielen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

IN dynen toorn wil my niet straffen Heere, 
Casty my niet, in dyner gramschap seere, 
Męr wildy Heer, erbarmen ouer my, 

{==11r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Want ick bin kranck, maeck my van sonden vry. 
 
Maeck my ghesond, want myn beenen end leden 
Syn gaer ontween myn siel is daer beneuen 
In groot verdriet, beswaert end gants onvro, 
Hoe lang salt du my laten, Heer, also? 
 
Keer dy tot my, wil my aensien, O Heere, 
Verloß myn siel, end wil oock van my weeren 
Myn lyden swaer, om dyns naems willen groot, 
Want wie sal dynr ghedencken in den dood. 
 
Wie salder oock dy dancken in der helle, 
In mynen sucht, gheheel vermoeyt, ick quelle, 
Myn bedde doe ick vloeyen alle nacht, 
End myn bedste mit tranen myns gheklaghs. 
 
Myn aenghesicht van versuchten end weenen 
Is gaer verdrooght, end veroudert mit eenen 
Om der willen aller vyanden myn, 
Die my alwegh swaerlick quellende syn. 
 
Gaet wegh van my alle die boosheyt węrcket, 
Want op de stem myns weenens heeft gemęrcket 
De Heer, end heeft schoon verhoort myn ghebed, 
End myn ghegunt all myn beghęrtɇ end bet. 
 
Dat dan beschaemt all myn vyanden werden, 
End achterwaert verwonnen van my terden, 
Mit schanden groot, na dat de Heer so goed 
Te mywaert is, end my so vele doet. 




        
    

{==11v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Domine dominus noster. Psal.viij.


§ Dauid mit een groote verwonderinghe, maeckt hier groot de wonderbare maght des Scheppers aller dinghen, end de groote goedigheyt die hy heeft willen bruycken tot den mensche, den seluen hem schier ghelijck ghemaeckt hebbende.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Onse God end Heer van grooter węrde, 
Hoe wonderbaer ia ouer die gantsę ęrde 
Is dyne naem? du heefst seer fyn verhooght 
Dyn heerlicheyt bouen die hemels hoogh. 
 
Du heefst dat lof dyner stęrckte ghegrondet 
Wt der kindern end suyghelinghen monde, 
End maeckst daer door verslaghen end beschaemt, 
Dyn vyanden end wrekers onbeschaemt. 
 
Als ick aensie, end aenschauwɇ alleweghen 

{==12r==} {>>pagina-aanduiding<<}

D’hemels, die daer syn een recht węrck van deghen 
Dyne vingheren, de maen schyndendɇ aen breyd, 
End de sterren die du heefst toe bereyd: 
 
So seg ick vry, verwondert end aendachtigh: 
Wat is de mensch dat du bist syns ghedachtigh? 
Of wat is der menschen soon, dat du vraeghst 
Na hem, end dat du syner sorghe draeghst? 
 
Gode by na ghelyck heefstu hem schoone 
Ghemaeckt, end heefst hem verciert mit der kroone 
Der heerlicheyt, end heefst hem ghestelt fyn 
Ouer alle węrcken der handen dyn. 
 
Synen voeten heefstu hem onderworpen 
Alle schapen, end rinders, end gheworpen 
Onder hem de dieren die daer op t’veld, 
Om huer weyde te soecken, syn ghestelt. 
 
De voghels des luchts mit huer clare stemmen. 
End de visschen der Meers die in breed swemmen, 
End wat in s’Meers weghen syn wesen heeft, 
End so wat daer onder den water sweeft. 
 
O eewigh God, onß Heer, weerd te vereeren, 
Hoe wonderbaer, end vol allerley eeren 
Is dyne naem, ouer de węreld breyd, 
Ia ouer all, door dyn wonder, verbreydt? 




        
    
Saluum me fac Domine. Psal.xii.


De Propheet beklaeght sick dat in der plaetse der waerheyt end gherechtigheyt daer niets sy ouer al dan lueghen end bedriegherie. End bidt den Heere dat hy daer in voorsie, om der toesegginghe syner waerheyt willen.


{==12v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DOe bystand Heer, t’is groot tyd nv ter stonden 
Want der heyli-ghen hebben wy ghebreck, 
Onder de menschen werden gheen beuonden 
Die daer trauw syn van herten, end oprecht, 
 
Een yeder spreeckt niet dan bedriegheryen 
End lueghnen mit syn naesten allesins, 
Syn lippen doen doch anders niet dan vleyen, 
De mond spreeckt eens, het hert denckt andersins, 
 
De Heer snydɇ af alle lippen die vleyen, 
End de tong hoogh-romigh, sy segghen vry 
Door onß tonghen sullen wy ons verbreyen, 
Onß lippɇ is vry, wie sal onß meester syn? 
 
Om den mistroot der bedruckten end t’suchten 
Der armen spreeckt die Heer, ick sal opstaen. 
End van den ton-ghen diese doen versuchten 

{==13r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Se verlossen, end daervan gants ontslaen. 
 
S’Heeren woorden syn, na der rechter węrden, 
Reyne woorden ghelyck siluer te mael 
Dat daer ghesuy-uert is fyn vander ęrden, 
Ia dat reyn is ghesuyuert seuenmael 
 
Dyn trauwɇ houd, Heer, end van desen geslachte 
Ghenadelick vry ons in eewigheyt, 
De boosen gaen omhęr na dat in maghte 
Ghestelt werden de boosten ouer breyd. 




        
    
Vsquequo Domine. Psal.xiii.


§ Dauid synde in een wterlicke benautheyt, syner vyanden haluen, beklaeght sick by den Heere, vander wtghestelder hulpe, begheerende een blyde verlossing.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
HOe lang vergheetstu mynr, O Heer? 
Hoe lang salstu noch verbęrghen 
Dyn aenghesicht voor my so seer? 

{==13v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Hoe lang sal ick myn siel tęrghen, 
Mit ydel sorghɇ end moeylickheyt, 
Die my daeghlicks droefheyt end leyd 
In mynen hertɇ aenbringen? 
 
Hoe lang sal myn vyand noch syn 
Myn verwinner, my tot schanden? 
Sie my aen, O Heer end God myn, 
Andwoord my in desen stande, 
Verlicht myn ooghen in der nood, 
Dat ick niet ontslapɇ in den dood, 
End komɇ in s’vyands handen. 
 
Op dat myn vyand segghe niet, 
Ick heb hem schoon ouerwonnen, 
End dat niet om myns vals verdriet, 
Van vrueghden oock werdɇ ontspronghen. 

{==14r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Myn party, męr op Gods goedheyt 
Stuenɇ ick end verhueghɇ op dyn heil, 
Danck Gode sal ick noch singhen. 




        
    
Domine quis habitabit. Psal.xv.


Hier werdt verklaert mit welckerley dueghden verciert moeten werden de warachtighe burghers der hemelen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Heer, wie sal in d’hutte dyn 
Verkeeren mit allerley lusten? 
Wie sal doch so ghelucksaem syn, 
Dat hy, door dyn ghenade fyn, 
In dynen heylghen bęrgh sal rusten? 

{==14v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Het sal de man syn sonder fael 
Die eenuoudigh gaet in syn leuen, 
End die daer recht doet ouer al, 
End wiens mond, in syn herte sal, 
Tot der waerheyt tuyghnisse gheuen. 
 
Die mit syner tonghe niet doet 
Achterklap tot eens anders schade, 
End synen naesten niet misdoet, 
Die synen nabuer oock behoedt 
Datmen hem mit schand niet belade. 
 
Die oock veracht de sondaers quaed 
End eert die (door Godes ghenade) 
Den Heere vreesen mit der daed, 
Dye syn beloftɇ houdt sonder baet, 
Ia als waert schoon tot syner schade. 
 
Die syn gheld fyn onthoudet van 
Woucker, end wilt gheen gauɇ ontfanghen 
Ouer den onnooselen man, 
Die sick hier in so draghen kan, 
Sal stadigh blyuen in syn ganghen. 




        
    
Conserua me Domine. Psal.xvi.


§ Dauid begheert hulpe van God, voorbringhende syn ghelooue, end niet syn wercken, die hy niet bekent te syn voor God, voorhoudende dat hy alle afgoderye haett, God aenkleuende, so versekert dat syn ghebed verhoort is, dat hy God daer voren danckt, sick versekerende dat hy hem niet alleenlick hieraf sal dancken, mer oock van een meerder ghelucksaemheyt achter de doot, door de kracht der verrysenisse Messie, die hy opentlick voorsegt: als wtghelegt werdt. Act.ij. Het is een Psalm


{==15r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    inhoudende een voorschryuinghe van bidden voor de gheloouighen, die daer quellen in desen leuen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

NEem my, O Heer end God in dyn behoed 
Want in dy is gheleghen myn vertrauwen. 
Myn siel, seg den Heere mit goeden moed, 
Du bist myn Heer vol goedigheyt end trauwen 
Daerom behoufst du myner węrcken gheene, 
Want alle maght end dueghd heefstu alleene. 

{==15v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tot den heylghen, end die naemaftigh syn 
Op ęrden, heb ick eenen lust ghekreghen: 
Auer ouer den komme straffɇ end pyn, 
Die daer gaen tot afgoden end byweghen. 
Ick wil hueren bloedoffer niet ghenaken, 
Noch huer namen oock nemen in de kaken. 
 
God is d’lot myns deels end des bekers myn, 
Du bist, O Heer, myn ęrfdeel wtghemeten, 
Dat my voorwaer is toegheeyghent fyn, 
In een so schoon plaetsɇ als men can gheweten, 
Ia t’schoonste deel dat daer was onder allen, 
Is my fyn tot mynen deele gheuallen. 
 
Ick sal den Heer dancken dat hy my so 
Beraden heeft, om dese saeck t’aenmęrcken 
Ia myn nieren vought hy des nachts also, 
Dat sy my niet hinderen t’goed te węrcken. 
Ick heb den Heer my steets ghestelt voor ooghen, 
Hy houdt my (ter rechtɇ hand staendɇ (onbewogen. 
 
Daerom ghewis myn hert sick seer verblydt, 
Myn siel is vroo, ia myn vleesch is in rusten, 
Wetende dat du niet t’eenigher tyd 
Myn siele salt in’t graf laten berusten, 
Du salt oock gheen-derley wyse ghehenghen 
Dat rottinghɇ aen dyn heilghe sick sal menghen. 
 
Męr du salt Heer, my aenwysen den pad 
Die my tot den rechten leuen gheleyde, 
Want daer is gheen vrueghd die kan maken sat, 
Dan d’aensien dyns aenschyns daer ick op beyde 
In dyn rechter hand syn oock alle iueghden 

{==16r==} {>>pagina-aanduiding<<}

In eewigheyt, end allerhande vrueghden. 




        
    
Coeli enarrant gloriam Dei. Psal.xix.


Dauid verheft de grootheyt Gods, mits de grootheyt syner creatueren, end syner Wet. Hy roupt-wt om der ontallicker sonden wille des menschen, begheert vergheuinghe daervan, end de belydinghe des heylighen Gheests.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

D’Hemels aen allen kant, 
Vertellen, mit verstand, 
Gods groote heerlicheyt 
End dat wtspreydsel groot 
Verkondight daertoe blood 

{==16v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
D’węrck syner handen breyd. 
Een dagh die daer volght naer 
Den andren, spreeckt wt klaer 
Ons van Gode den Heere, 
De nacht die daer seer fyn 
Nae der ander verschynt, 

{==17r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Ons van syn wysheyt leeret. 
 
End daer is gheen gheslacht 
Noch tongh, hoe seer veracht, 
Of hoe vrémd sy syn magh, 
Die niet hoore t’gheluyd, 
End verstae het beduyd 
Der hemelen ghespraech. 
	Huere loop sterckt sick wt, 
End huers sprekens gheluyd 
Oock tot der węreld ende, 
God heeft ghestelt daerin 
Der sonnen een wooning, 
Daerin sy sick vry wendet. 
 
Daerwt sy komt seer schoon 
Ghelyck een bruydegoom, 
Wt syner kamer doet: 
Vroeylick als een stęrck man. 
Die synen loop voortan 
Eynden wilt wel gemoedt. 
	Sy gaet wt van d’een end’ 
Der hemelen, end rent 
In een dagh tot dat ander: 
Niemand is die sick kan 
Eenigherwyse van 
Huerer hittɇ afghewenden. 

{==17v==} {>>pagina-aanduiding<<}

De Wet des Heeren is 
Gants, end volmaeckt ghewiß, 
De siel quickende recht. 
S’Heeren tuyghniß is waer 
Gheuende wysheyt klaer 
Den ongheleerden slecht. 
	S’Heeren gheboden syn 
Gherecht, end maken fyn 
Dat hert vroo end vermoghen, 
Gods beuel in’t ghemeyn 
Is gaer suyuer end reyn, 
Verlichtende die ooghen. 
 
S’Heeren eerwęrdigheyt, 
Blyft steets in eewigheyt, 
Mits dat sy suyuer is, 
S’Heeren gherechten syn 
Gants waer, sonder waenschyn 
End gherechtigh ghewiß. 
	Dit al is menighfaut 
Beghęrlicker dan goud, 
Ia goed goud sonder maten: 
End in een herte goed 
Is huenigh niet so soet, 
Noch oock de huenigh-raten. 
 
Oock hier door dyn knecht, Heer 
Heeft een ghenoughsaem leer, 
Den rechten wegh te gaen, 
End wie sulcks onderhoudt, 
Die sal, als die wel bout, 

{==18r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Treflicken loon ontfaen, 
	Męr wie is doch de man 
Die syne sonden kan 
Wel verstaen of wt-reden, 
Van allen sonden myn, 
Die my verborghen syn, 
Wil my vryen end redden. 
 
So wat ick onberaen 
Door hoouęrdɇ heb ghedaen, 
Vergheef my daertoe meer, 
Dat het niet hęrsche in my, 
So werdɇ ick reyn end vry 
Van grofuer sondɇ, o Heer. 
	Myne mond spreke niet 
End myn hert dencke niets 
Dan dat gheuallet seere 
Voor dy, myn schepper reyn 
End verlosser alleyn, 
Door Christum onsen Heer. 




        
    
Dominus regit me. Psal.xxiij.


§ Hier werdt beschreuen, hoe ghelucksaem end gherust sy in allen dinghen een gheloouigh mensch, die op des Heeren goedheyt is rustende, want hy voedt, regiert, troost end beschermt de synen, als een herder syn schapen.


MYn Heer voedt my in oueruloed, 

{==18v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
My kan gaer niets ghebreken, 
In’t groen gras hy my weyden doet, 
Leydt my aen waterbeken, 
Mynr siel huer kracht, 
Door syne maght, 
Heeft hy weder ghegheuen, 

{==19r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End leydt my stil. 
Om syns naems will, 
Ouer d’oprechte weghen, 
 
Als waert schoon dat ick moeste gaen 
In’t dal des doodschen schaduw, 
So kondɇ ick niet vreesen daeraen, 
Want du my bystaest stadigh, 
Dyn roedɇ end staf, 
Daermit du strafst, 
Hebben my troost gheboden, 
End mynen disch 
Vercierstu frisch 
In mynr vyanden ooghen. 
 
Du salfst myn hoofd mit oly schoon, 
Welck du seer klaer doest blincken, 
End mynen beker tot den soom 
Du wilst daertoe vol schincken. 
Dese goedheyt 
In eewigheyt 

{==19v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sal my huer ghselschap gunnen, 
So dat ick sal, 
Sonder afual, 
In t’huyß des Heeren wonen, 




        
    
Domini est terra. Psal.xxiiij.


§ Dauid wel wetende dat de Tempel ghebauwt soude werden op den bergh Moria: singht wt de groote goedheyt Gods tot den Israeliten: tusschen de welcken hy eyghentlick een plaetse voor sick verkoos, na den mael het gantse erdryck hen toequam.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DErdryck komt toe den Heerɇ allein, 
Die gantse węreld in’t ghemeyn, 
End die daerin ouer breyd woonen. 
Hy heeftsɇ op d’Meer stęrck ghegrondeert 

{==20r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Verryckt, end lustelick verciert 
Mit menigherley waterstroomen. 
 
Wie sal comen op s’Heeren bęrgh 
End op de plaetß die sonder ęrgh 
Gants heyligh is, end sonder vlecke? 
Die daer handen end hertɇ heeft reyn, 
Mit ydelheyt niets heeft ghemeyn, 
Sick mit valschen eed niet beulecket, 
 
Sulck een sal vanden Heer voortaen 
Seghening end ghenadɇ ontfaen, 
Van Gode synen salighmaker, 
Dit is t’gheslacht dat hem mit vliet 
Souckt, end beghęrt doch anders niet 
Dan tot syn aenschyn te gheraken. 
 
Heft op uwɇ hoofden poorten groot, 
Eewighe doren heft v blood, 
Ingaen sal de Koningk vol eeren, 
Wie is de Koningk sulcker eer? 
Het is een ouerweldich Heer, 
Door krygshandel vol aller eeren. 
 
Heft op uwɇ hoofden poorten groot, 
Eewighe doren heft v blood 

{==20v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ingaen sal de Koningk vol eeren, 
Wie is die Koningk sulcker eer? 
Het is der heyrscharen de Heer, 
Een Koningk vol allerley eeren. 




        
    
Ad te leuaui. Psal.xxv.


§ Dit is een ghebed eens menschen gheperst van syn sonden, end door de boosheyd syner vyanden, waerin hy bidt voor de vergheuinghe syner sonden, end in’t ghemeyn voor t’gantse volck, die bermhertigheyt des Heeren grootmakende end prysende.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

MYn siel heff ick tot dy, Heere, 
Myn Heere, ick hopɇ op dy fyn, 
Dat ick niet com tot oneere, 
Ter vrueghd der vyanden myn. 

{==21r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Want beschaemt sal doch niet syn 
So wie syn hopɇ op dy staket, 
Męr wel, die den seluen pyn 
End druck andoet on oorsake. 
 
O Heer, will my dyne weghen 
Ghenadelick maken kond, 
Onderwyß my recht te deghen 
Oock dyner voetpaden grond. 
Leyd my in de waerheyt reyn, 
End leer my, O Grootgheachtde, 
Want du myns heyls God alleyn 
Bist, daer ick daeghlicks op wachte, 
 
Wil doch fyn ghedachtigh wesen 
Heer, dyner bermhertigheyt, 
End dyner goedheyt ghepresen, 

{==21v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die du bruyckst van eewigheyt. 
Myner ionckheyt sonden niet 
Ghedenck, noch myner misdaden, 
Sy mynr ghedachtigh mit vliet, 
Na dyn goedheyt end ghenaden. 
 
Die Heer is goed bouen maten 
End gherecht in alle doen, 
Daerom voert hy de verlaten 
Sondaers op de rechte baen. 
Den sachtmoedighen maeckt hy 
Dat hy een vroom leuen leyde, 
End den seluen leert hy vry 
Synen wegh, oock mit bescheyde. 
 
Enckel waerhyt end ghenade 
Alle s’Heeren weghen syn, 
Den die houden vrough end spade 
Syn bond end tuyghnissen fyn. 
O Heer God, om dyns naems wil 
Vergheef my (bid ick) myn sonde 
Die ick ghdaen heb mit moedwil, 
Want sy werdt seer groot beuonden. 
 
So wie den Heere voor ooghen 
Sal hebben in desen dal, 
Hy sal hem opentlick tooghen 
Wat wegh hy verkiesen sal. 
Hy sal schoon in rusten syn, 
Mit dat synɇ, in desen leuen, 
Syn saed sal tot ęrfue fyn 
D’ęrd besitten daer beneuen. 

{==22r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die Heer wilt schoon openbaren 
Syn verborghentheyden den, 
Die in synder vreeß voortuaren 
End maeckt kond syn bond tot hen. 
Myn ooghen in allen keer 
Syn tot den Heere ghewendet, 
Want myn voeten, so-wanneer 
Sy verstrickt syn, hy ontwendet. 
 
Wend dy doch tot my, O Heere, 
End wil my ghenadigh syn. 
Want ick bin bekommert seere 
End bin in den druckɇ allein. 
Want myns herten angsten groot 
Die groeyen so langks so meere, 
Bring my dan wt deser nood 
Door dyne ghenaden teere. 
 
Sie aen myn druckighe sake 
End d’iammer dat my aenkleeft, 
End all myn sond, die d’oorsake 
Hiervan is, doch my vergheef. 
Heb op myn vyanden męrck 
Die daer syn groot in ghetale, 
Die oock mit hate seer stęrck 
My haten alle te male, 
 
Hoed myn siel end wil my vryden, 
Dat ick niet werde beschaemt, 
Want ick betrauwɇ, in dit lyden 
Heer, op dy, alsoo’t betaemt. 
	Redelickheyt houde my 

{==22v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End recht, want ick op dy wachte, 
O God, maeck Israel vry 
Van all synen druckɇ onsachte. 




        
    
Iudica me Domine. Psal.xxvi.


§ Dauid protesteert van syn goede consciency, teghen syn vyanden, sick gantslick eyghenende tot Godes dienste: welcken hy bidt dat hy hem beware, end erghens ter syden houde, voorsiende de groote straffe die God doen sal ouer die godloosen. Het is een Psalm bequame voor den die daer verdruckt syn onder de afgoden-dienaers.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Heer, hoed my myn recht, 
Want ick heb recht end slecht 
Ghewandelt hier opder ęrden. 
Ick heb op dy myn hope 

{==23r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Ghesett, dies ick verhope 
Dat ick niet beweeght sal werden. 
 
O Heer, ick bidde dy, 
Wil recht beprouuen my, 
End my versoucken te deghen, 
Myn nieren end ghedachten 
Ondersouck mit aendachten, 
End daertoe alle myn weghen. 
 
Want ick heb dyn goedheyt 
My voor ooghen gheleyd, 
End wandelɇ in dyn waerhede. 
Ick pleegh my te vermyden 
Van lightuęrdighe lieden, 
End van den beueynsden mede. 
 
T’gheselschap der boosen 
Haet ick, mit godloosen 
Bin ick oock nemmer gheseten. 
Ick sal wasschen myn handen 
Mit onschuld, end omranden 
Dynen autaer onuermeten. 
 
Op dat ick monde ick 
Dyn lof kondɇ end rycklick 

{==23v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Vertellɇ all dyn wonderdaden. 
Dyns huyses wooning Heere 
Lieuɇ ick, end dyner eere 
Hutt, daer du toonst dyn ghenade. 
 
My mit den boosen niet 
Laet vergaen, noch my mit 
Den die na bloedsturting dencken, 
Die daer hebben voor handen 
Schalckheyt menigherhande, 
End de rechtɇ hand vol gheschencken. 
 
Męr ick wandele vry 
Mit ontschuld, verloß my 
End wil my gnade bewysen. 
Myne voet is vast seere, 
Daerom sal ick den Heere 
Oock in der Ghemeynte prysen. 




        
    
Dominus illuminatio mea. Psal.xxvii.


§ Dauid verlost wt eenigh groot perikel, versekert sick seere van Godes goedheyt, welcken hy bidt verklarende syne wterlicke nood, versekert dat hy sal verhoort werden. Het is een bequame Psalm voor den aermen gheloouighen, die God verlost heeft wt der veruolghinghe, end die tot de Ghemeynte Godes ghekomen syn.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DIe Heer is myn licht, dat my can geleyden, 

{==24r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End myn heil voor wien soudɇ ick vreesen my, 
D’Heer is myns leuens kracht, my te vermeyden 
Voor wien soudɇ ick my schrichen, so gaer vry, 
Als wouden die boosen kryghwysɇ opstaen, 
Teghen my, sy die myn vyanden syn, 
Om myn vleesch te vereten, mit ghepyn, 

{==24v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Sy souden struyckelen end t’ondergaen: 
	Wen ick schoon ware van eene heyrkrachte 
Beleghert, so vreesde myn hert gaer niet, 
Wen my aenstondɇ een slaghstryd groot van maghte, 
Noch soudɇ ick verhopen, in sulck verdriet. 
 
Ick heb een dingk vanden Heere beghęrt. 
Welck ick noch meer van hem beghęren wil, 
Naemlick, dat ick blyuɇ in s’Heeren huyß stil 
Alle de daghen myns leuens op ęrd. 
 
Op dat ick magh aensien end fyn aenschauwen 
De cierlickheyt des Heeren schoon end frisch, 
End in synen tempel, hupsch opghebauwen, 
Schauwen so wat daer aen te schauwen is. 
	Want in de dagh der teghenheyt sal hy 
My wel verbęrghen, in der hutte syn, 
End bedeckt houden aen een syde fyn, 
End my op een steenrootse stellen vry. 
 
Hy doet my gaen mit den hoofde verheuen 
Ouer myn vyanden, die my omstaen, 
Daerom wil ick hem in syn huttɇ opgheuen 
Offer, Godɇ oock eenen lofsangk aenuaen. 
	Wanneer ick dy, o Heer, aenbidde vry, 
Ghenadelick my doch aenhooren wil: 
Wanneer du salt my hooren roepen stil. 
Ghenadigh sy mynr, end beandwoord my. 

{==25r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ick heb van mynen herte wel vernomen, 
Als in dynen naem segghende tot my: 
Souck myn aensicht, alsoo’t betaemt den vromen, 
Du siest nv, Heer, dat ick’t souckende sy. 
	Verbęrgh niet voor my dat aenghesicht dyn, 
End in dynen tooren my niet verstoot, 
Du bist myn hulp gheweest in alle nood, 
Verlaet my niet, O Heer, end Heyland myn. 
 
Want myn vader end moeder hebben beyde 
My verlaten, męr de Heer neemt my aen, 
Leer my, O Heer, dynen wegh mit bescheyde. 
End voor my nv voort op de rechte baen. 
	End dit om myner laeghleggheren wil, 
Gheef my niet ouer der moedwilligheyt 
Mynr vyanden, Valsche tonghen in’t breyd 
Syn opghestaen stracks teghen my seer veel. 
 
Ten ware gheweest dat vaste verhopen 
Dat ick had, des Heeren goeders te sien 
In der leuenden ęrdɇ ick waer versopen 
Van den droufsalen die my syn gheschien. 
	Hoop dan op den Heerɇ in gheduldigheyt, 
Laet dy des langh toeuens verdrieten niet, 
Dyn hert werde stęrck in alle verdriet, 
End op s’Heeren toekomst duldigh verbeyd. 




        
    
Ad te Domine clamabo. Psal.xxviij.


De Prophete wterlick bedrouft synde, ouer dat hy sach Gods name onteeren, door de godloosen, begheerter van ontslaghen te syn: end roupt wt tegen hen, daer


{==25v==} {>>pagina-aanduiding<<}

    na is hy versekert dat hem God verhoort heeft, welcken hy beueelt alle gheloouighen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
O Heer, die daer bist myn steenrootse, 
Ick roup tot dy, daer op ick trotse, 
Wil dyn ooren voor my niet stoppen, 
So du dynen mond niet doest open, 
Ick sal den ghelyck syn (kurt af) 
Diemen daer is schietendɇ in’t graf. 

{==26r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wil mynr stem bede, sonder stooren, 
Wanneer ick tot dy roup verhooren 
End wanneer ick verheff myn handen 
Tot dyn heilighdom, my mit schanden 
Den godloosen wil niet toedoen, 
Noch den die mit luste booß doen, 
 
Die daer wel mondlick spreken vrede, 
Męr huer hert spreeckt quaed end onurede, 
Gheef hen, Heer, na huere misdaden, 
End na d’ergheyt huerer aenslaghen, 
Na huer handwęrck geef hen doch schoon, 
End vergheld hen den rechten loon. 
 
Want sy hebben des Heeren węrcken 
In huerɇ herten niet willen męrcken, 
Noch bemęrckt het węrck syner handen 
Wonderbaer end menigherhande, 
Hy salsɇ also te gronde slaen, 
Dat sy nemmer sullen opstaen. 
 
Danck sy God, die nv (als oock stedes) 
Verhoort heefst de stem myns ghebedes, 
God is myn kracht end myn schild reine: 
Myn hert vertrauwt op hem alleine: 
Hy is myn hulp, dies bin ick bly, 
End sal hem oock lofsinghen vry. 
 
God is onß sterckheyt mit ghewalde, 
End een heilsaem kracht syns ghesalfde, 
Bewaer dyn volck, Heer, sonder sneuen, 
End spoed dyner ęrfuen wil gheuen, 
Weydse deghelick ouer breyd, 

{==26v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End verheffɇ oock in eewigheyt. 




        
    
Exaltabo te Domine. Psal.xxx.


§ De Prophete danckt God dat hy hem wt dootsnood verlost heeft, vermanende alle gheloouighen tselue te doen, end te bekennen door syn exempel, hoe sachthertigh dat God sy, tot den synen. Daer na bidt hy hem end belooft synen lof te singhen in eewigheyt. Een bequame Psalm om God te prysen, na de veruolghinghe.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Heer ick wil hoogh prysen dy, 
Want du heefst my verheuen, 
End myn vyanden ouer my 
Niet vroeylick laten wesen. 
Myn Heer, myn God, van herten vry 

{==27r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Ick heb vast gheroupen tot dy, 
Du heefst my heil ghemaeket, 
 
Heer, du heefst wederroupen fyn 
Myn siele vander helle, 
End ghetoghen dat leuen myn 
Wt der dooden ghestelle. 
Singhet den Heere, ghy, die blood 
Syn goedheyt bekent, end maeckt groot 
Syn heilghe ghedachtnisse. 
 
Want syn tooren kortwyligh is, 
Męr syn gunst duert seer langhe. 
S’auonds komt wel d’weenen, męr frisch 
S’morghens vrueghd mit gheklanghe. 
Wanneer ick was in goeder spoed, 
Ick seydɇ in my, seer wel ghemoedt, 
Ick kan niet beweeght werden. 
 
Heer, du heefst myn bęrgh stęrck ghemaeckt, 
Na dynen goeden wille, 
Męr als du barghst dyn aensicht naeckt, 
So ward ick verschrickt stille. 
Doe riep ick, O Heer, dy vast aen 
Myn ghebed, myn God, dy ghedaen 

{==27v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Heb ick mit desen woorden. 
 
Wat nut sal in myn bloed doch syn, 
So ick in’t graf moet dalen? 
Sal dat stof dy belyden fyn? 
Of dyn trauwe verhalen? 
Verhoor my dan, myn God end Heer, 
Wil my ghenadigh wesen seer, 
End my behulpsaem wesen 
 
Du heefst in groote vrueghd myn leyd 
My verandert mit iueghden, 
Den sack heefstu my afgheleyd, 
End my begordt mit vrueghden. 
Dus sal dyn eer besonghen syn, 
End niet versweghen, Heer God myn, 
Danck wil ick dy steets segghen, 




        
    
In te Domine speraui. Psal.xxxi.


§ Dauid omringelt van Saul in der woestenye Maon, so beschreuen is 1.Sam.xxiij. beschryft leuendigh de groote verdruckinghen der gheloouighen. Daerom in beghinne hy werpt vier of vijf groote roepen wt, toonende d’wterste perikel daer hy in is, end synen iammerlicken staet. Daer na roupt hy wederomme teghen syn vyanden. Endelick hy versekert sick op de goedheyt Gods, vermanende de gheloouighen hem te volghen. Een Psalm seer treffelick in grooter verdruckinghe.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ICk heb dy ghesett myn hope, 

{==28r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Bewaer my dan, O Heer, 
Van eewigher oneer, 
Wil my, also ick vast verhope, 
In dyn gherechtigheyde 
Verlossen on verbeyden. 
 
Neygh dyn oorɇ, O Heere ghepresen, 
Tot my stracks, end haest dy, 
Om te verlossen my. 
Wil my een stęrcke steenrootß wesen 
End een stęrck slot ghewerden, 
Daer ick seker magh werden. 
 
Want myn toevlucht end stęrcheyt Heere 

{==28v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Du bist: om dyns naems wil 
Voer my end leyd mi stil. 
Wil my doch vanden strickɇ afkeeren 
Den sy teghen my bęrghen, 
Want du bist myn beschęrmer. 
 
Mynen Gheest ick gantslick beuele 
In dyn hand, verloß my 
Heer God der waerheyt vry. 
Ick hate van herten so vele 
Als doen onnutte dinghen, 
Myn hopɇ ick dy toebringhe. 
 
Icl sal vrolick syn sonder trueren 
In dyn bermhertigheyt, 
End groote goedigheyt. 
Wanneer ick sal konnen bespueren 
Dat du d’ooghɇ heefst ghewendet 
Ouer mynr sielɇ ellenden. 
 
Niet toestaende dat ick sou vallen 
In myns vyandes hand, 
Die my daer soeckt ter schand. 
Męr myn voeten (by na gheuallen 
In’t strick) stellendɇ in’t breyde 
Op dat ick my vermeyde. 
 
Heer, bewyß aen my dyn ghenade. 
Want ick bin nv in nood, 
Door angsten ouergroot 
So dat door droufnissen gherade, 
My d’oogh verdwynt end d’leuen, 
End de buyck daer beneuen. 

{==29r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Door smertɇ is myn leuen versleten, 
End myn iaeren syn saen 
Mit swaersuchten vergaen. 
My, mits myner sondɇ, heeft besweken 
Myn stęrckheyt, end myn beenen 
Syn dorr worden mit eenen. 
 
Ick bin een rechte smaed ghedeghen 
Mynen vyanden al, 
Myn vrieden een ghekal, 
End nabueren, Die my enteghen 
Daer komen op de strate, 
Die vlien van my mit hate. 
 
Men heeft my ghestelt buyten herten, 
Ghelyck die daer syn doot, 
End als een ghbroken pot. 
Sy hebben my, my te beschorten 
Smaed aenghedaen, vol vruchten 
Ick bin gheweest, end suchten, 
 
Want sy hebben gheraedslaeght t’samen 
(Hoe wel qualick beraen) 
My na d’leuen te staen. 
Męr Heer, ick hopɇ op dy by namen, 
End seggɇ oock dy te wesen 
Myn eenigh God ghepresen. 
 
Myns leuens loop is in dynɇ handen 
Verloß my van der hand 
Myner stęrcker vyand, 
End van den die my (mit haets brande 
Alleßins syndɇ enteghen) 

{==29v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Veruolghen alle-weghen. 
 
Laet ouer dynen knechte lichten 
Dyn aensicht, maeck my heyl 
Door dyne goedheyt veel. 
Heer, laet my door schande, niet swichten, 
Want ick mit vaster hope 
Dy eenparigh aenroupe. 
 
Laet auer de godloosen werden 
Te schanden, end vergaen, 
End stom in de stil gaen. 
Die lueghentaligh door hoouęrden 
Mit een verachtigh romen 
Daer spreken vanden vromen. 
 
Och wat groot goed heefstu den ghenen 
Die dy vreesen bereydt 
Hier end in eewigheyt? 
Och wat groot goet bereydstu denen, 
In der menschen aenschauwen, 
Die op dy vast betrauwen? 
 
Du verbęrghtsɇ in dyns aenghesichtes 
Verborghenstɇ, om den wil 
Der prachtighen moedwil. 
Du verbęrghtsɇ in dyn hutte dichte 
Om se van klappernyen 
End valsche tongh te vryen. 
 
God sy lof, want groote ghenaden 
Hy heeft ghedaen aen my, 
Als in een stad seer vry. 
Doe ick vlood mit vreesen beladen 

{==30r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ick seydɇ, ick (vol ghebreken) 
Bin voor dyn oogh versteken 
 
Nochtans du heefst myns biddens stemme 
Verhoort, wanneer ick vry 
Gheschreyt heb, Heer, voor dy, 
Ghy vromen end van herten temme, 
Hebbet dan lief den Heere, 
Vol van ghenaden teere. 
 
Die Heer beschęremt de gherechten 
End sal den grootschen schoon 
Verghelden hueren loon. 
Syt manlick end standuaste knechten, 
Hy sal v t’hert beuesten, 
So wie op hem hoopt vaste. 




        
    
Beati quorum. Psal xxxii.


§ Hier werdt grondelick gheleert, by Dauids exempel, hoe de mensche, mit syner sonden last beswaert synde, tot saligheyt end warachtighen troost der consciencien gheraken magh.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Wel saligh wiens boosheyt is vergheuen, 
End wiens sonden bedeckt syn in dit leuen, 

{==30v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Welsaligh is, wien die Heer niet toeschryft 
Syn sondɇ, end in wiens geest geen bedrogh blyft. 
 
Om dat ick myn misdaed dy heb versweghen, 
Mits myn roupen, myn beenen syn verdwenen. 
Want dyn hand heeft my beswaert dagh end nacht, 
Myn sap is gaer tot somerdrooghten bracht. 
 
Męr als ick dy gheopent heb myn sonde, 
End niet bedeckt, ia selfs als ick vermondde: 
Ick wil den Heer belyden myn misdaed 
Alteghen my, so vergaefstu myn quaed. 
 
Hierom sullen allɇ heylghɇ, aen alle syden, 
Bidden tot dy, Heer, in bequame tyden, 
Also sal hy beurydt syn ouer al, 
Voor watervloed, end allerley misual. 
 
Du bist myn burgh, van druck salt du my vryden 
Dies sal ick my mit lofsangk gaer verblyden. 
Verstand end leer dyns weghs ick gheuen wil 
Dy, end dy mit myn oogh gheleyden stil. 
 
Wilt doch den pęrdɇ end muyle niet gelycken, 
Die gheen verstand hebben soo’t licht kan blycken, 
Mit een ghebit męr ghetemt moeten syn, 
Op dat si sick schicken na uwen sin. 

{==31r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Veel onghelucks sal den godloosen naken, 
Męr die vertrauwt den Heere sal troost smaken, 
Ghy oprechten, in den Heerɇ v verblydt, 
End verhueght v all die rechthertigh syt. 




        
    
Benedicam Dominum. Psal.xxxiiij.


§ Dauid ontuloden van Achis, als beschreuen is .i.Samu.xxi. dichtde desen Psalm, welcke also vele sentencien is vatende, als hy versen heeft, grootmakende daerin de voorsichtigheyt Gods end syn mildigheyt tot den die tot syn bermhertigheyt huere toeulucht nemen, vermaent oock alle menschen tot liefde end oeffeninghe der godsaligheyt.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

Ick wil steets den Heer vry 
Prysen, syn lof sal t’aller stond 
Rycklick wesen in mynen mond, 
So langhe als ick hier sy, 

{==31v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Myn siel sal hueren rom 
In God hebben, Die beangst syn, 
Sulckes hoorende sullen fyn 
Sick verhueghen daerom. 
 
Maeckt doch groot end bekent 
Mit my den Heer, van herten reyn, 
End laett ons louen in’t ghemeyn 
Synen naem excellent. 
	Ick heb den Heer ghesocht, 
End hy heeft my verhoort seer fyn, 
End wt allerley vreeses pyn 
Verlost end wtghebrocht. 
 
Wie hem t’aenschauwen komt 
Die sal ghewiß werden verlicht, 
Daer beneuen syn aenghesicht 

{==32r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sal niet werden beschaemt. 
	Wie daer is onderdruckt, 
Roupende tot God werdt verhoort. 
End werdt brocht wt den angste voort 
Tot vrueghden onghedruckt. 
 
S’Heeren Enghel omschranst 
End mit bollewęrcken beurydt 
Die den Heere vreesen altyd, 
End versekertse gants. 
	Smaket doch end aenschauwt 
Hoe vriendelick dat de Heer sy, 
Och hoe ghelucksaligh is hy, 
Die op hem vast vertrauwt? 
 
Hebbet voor ooghen fyn 
Den Heer, ghy, die syn heylghen syt, 
Want ghebreck hebben sullen niet 
Die hem vreesende syn. 
	Die Leeuwen sullen wel 
Hongher lyden end groote nood, 
Męr die daer soecken den Heer groot 
Den niets ghebreken sal. 
 
O kinders, komt tot my, 
End wilt uwɇ ooren sluyten niet 
Ick sal v leeren mit der vliet 
Des Heeren vreese vry. 
	So wie beghęrigh bist 
Een kurtwyligh leuen te vlien, 
End in gherusticheyt te sien 
Veel goede daghen frisch: 

{==32v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Voor d’boose alwegh beleyd, 
End verhoed dyn tonghɇ alleßins 
Laet dyn lippen spreken gheenßins 
Bedrogh, yemand tot leyd. 
	Van d’booß wyck end afsta, 
End doe goed mit alle bescheyd, 
Ondersouck oock de vreedsaemheyt, 
End volgh de selue na. 
 
Des Heeren ooghen syn 
Op den gherechtighen gheslaen, 
End synɇ ooren syn opghedaen 
Hueren ghebeden fyn. 
	D’aenschyn des Heeren is 
Ouer alle misdaders quaed, 
Om wt te royen mit der daed 
Wt ęrdɇ huer ghedachtniß. 
 
De gherechtighen frisch 
Roupen tot den Heer, diesɇ erhoort, 
End wt allɇ huer verdrieten voort 
Verlostse vry ghewis. 
	Die Heer is den na by 
Die eens ghebroocknen herten syn 
End die na den gheest syn in pyn, 
Helpt hy end steltse vry. 
 
Veel iammer end verdriet 
Den gherechten mensche ghemoedt, 
Męr God maeckt hem wral, mit spoed 
Los, end verlaett hem niet. 
	Hy bewaert sulcken man 

{==33r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Alle syn ghebeenten so vry 
Datter niet een, hoe kleyn het sy, 
Ghebroken werden kan. 
 
Męr de godloose sal 
Door syn eyghen boosheyt vergaen, 
End wie haett den gherechten man 
Die sal komen tot val. 
	Die Heer lost end beurydt 
Synr knechten siel die op hem staen, 
Daer sal oock ia niet een vergaen, 
Die op hem verhoopt vry. 




        
    
Dixit iniustus. Psal.xxxvi.


Dauid verwondert sick ouer de groote goedheyt Gods, die daer so verbreydt is, datse oock de godloosen (die hier beschreuen werden) gheuoelen: daer na segt hy datse de gheloouighen in sonderheyt gheuoelen, biddende God dat hyse late gheduerigh blyuen tot den ghenen die hem kennen, ende dat hyse beware voor t’gheweld der godloosen, waer van hy den val voorsegt,


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DE boosheyt der godloosen my 
Betuyght in mynen herten, 

{==33v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Dat gheen godsvreese by hem sy, 
Hy kan gheen goed beherten. 
Want hy sick vro 
In d’booß romt so, 
Datmen hem gants moet haten, 
Daertoe ghewiß 

{==34r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Niet dan quaed is, 
End bedrogh syn monds praten. 
 
Hy wilt gheen leering nemen aen, 
Om syn leuen te dwinghen, 
Hy tracht in syn bedde voortaen 
Snoodigheyt te volbringhen. 
End lieft onslecht 
Den wegh onrecht, 
Dien hy betreett te deghen, 
Mit hertɇ end daed 
Haett hy gheen quaed, 
Den goedɇ altyd enteghen. 
 
O Heer, dyn goedigheyt ghyeraeckt 
Oock tot den hemel schoone, 
End dyn waerheyt de wolcken raeckt, 
Ia ook des hemels throone, 
Dyn gherechtheyt 
Werdt ouer breyd, 
Als Gods bęrghen beuonden. 
Dyn daden fyn 
Te achten syn, 
Euen als diepɇ afgronden. 

{==34v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Du behoudst, Heer, seer voorsichtbaer 
Den menschɇ end oock de beesten, 
Ach hoe is dyn goedheyt costbaer 
Tot ghenen aldermeesten 
Die daer steets vry 
Betrauwen dy, 
End in dynr vlęrcken schadu: 
Si sullen sich 
Van dyns huyß frisch 
Oueruloeden versaden. 
 
Du saltse bedrencken ghewiß 
Van dynr wellusten beken, 
D’oorsprongk des leuens by dy is, 
Wy sien klaer (fyn aensteken) 
In dyn licht, Heer, 
Dyn goedheyt teer 
Wend tot den die dy kennen, 
De ghrechtheyt dyn 
Wil tot den fyn, 
Die rechthertigh syn, wennen. 
 
Dat my gheenßins ghenaken doch 
Der hoouęrdighen voeten, 
Dat der godloosen handen oock 
My van myn plaetß niet stooten. 
Die daer boos doen, 
Hoe stęrck end koen, 
Sullen ghewislick vallen: 
End door aenstoot 
Gheuallen blood, 

{==35r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sullen blyuen veruallen. 




        
    
Noli emulari. Psal.xxxvij.


Dauid vermaent de godsalighen dat sy sick niet verwonderen, noch laten beweghen ouer den grooten voorspoed der godloosen, nademael hy kortwyligh is, ende dat hen de verderfnis is nakende, daer ter contrarien den vroomen end gherechten niet quaeds kan ouerkomen, noch in desen leuen, noch hiernamaels.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

TOoren dy niet so du in desen leuen 
De boosen siest dickmael in spoedigheyt, 
Benyd niet den die sick tot booß begheuen: 
Want sy sullen stracks veruallen tot leyd, 
Euen als hoy werden sy afghehauwen, 

{==35v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End als groen gras verwelckert ouer breyd. 
 
Betrauw den Heer, end daertoe doe goed ghęren 
So salt du dat ęrdryck bewonen fyn, 
Du salt dy oock wel sekerlick ghenęren: 
In den Heere sal dyn belusting syn, 
End hy sal dy, na dyns herten beghęren, 
Wat du behoufst gheuen mit blydɇ aenschyn 
 
Leg op den Heer vry alle dyne weghen, 
Betrauw hem vast, end na den wensche dyn 
Hy sal dynen wil volbringhen te deghen, 
Dyn gherechtheyt sal hy al sonneschyn 
Stellen, end dyn billickheyt doen verschynen 
Als de middagh, in synen klaren schyn. 
 
Wacht op den Heer, voer in stilheyt dyn leuen, 
Bedrouf dy niet ouer den grooten spoed 
Der menschen, die sick tot boosheyt begheven, 
Laet dynen too-ren bedwyngh dynen moed, 
Dynen yeuer laet dy niet so beweghen, 
Dat du dat booß, na huer exempel, doet. 
 
Want de boosen sullen wtgheroeyt werden, 
Die auer op den Heere duldigh staen, 
Sullen besit-ten de volheyt der ęrden: 
De godloose sal so haestlick vergaen, 
Dat, so du syn plaetß willest ondersoucken, 
Daer werdt gaer niets voor handen op de baen. 

{==36r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Męr dat ęrdryck de sachtmoedighen sullen 
Besitten vry, end buyten alle nood, 
In vrede goed, sick mit vrueghde veruullen, 
De godloose sal wel aenslaghen groot 
Teghen den ghe-rechten doen end aenwenden, 
Oock ouer hem knersen de tanden blood. 
 
Męr God de Heer belacht hem t’syner schanden, 
Want hy kan sien mit synen ooghen schoon, 
Dat de dagh syns veruallens is voor handen, 
De godloosen trecken wt huer swęrd koen 
End spannen hue-ren boogh teghen d’ellenden 
End soucken die daer recht leuen te doon. 
 
Męr huer swęrd sal ghewiß huer eyghen herte 
Doorgaen, hoe loos end listigh sy oock syn, 
End huer boogh sal ontween ghebroken werden. 
Dat weynighe dat daer besittet fyn 
De gherechtɇ, is beter dan de grootɇ hauen 
Der godloosen, mit hueren hooghen schyn. 
 
Want de armen end de kracht der godloosen, 
Sullen werden ghebroken, męr die Heer 
Sal de vromen hoeden onder de boosen, 
Oock weet hy, door syn vaderlickheyt teer, 
De bequame tyd der, die vroomlick leuen. 
End huer ęrf blyft eewlick in allen keer 
 
Sy sullen niet in booser tyd tot schanden 
Komen, end sy sullen sick syn versaen, 
Wanneer daer sal honghernood syn voorhanden 
De godloosen auer sullen vergaen, 
Gods vyanden sullen oock gheslacht werden, 

{==36v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Als lammeruet, als roock verswinden saen: 
 
<h>De booßdader ontleent, end niet betalet, 
Męr de vrome bewyst bermhertigheyt: 
Waermit hy steets synen naesten onthalet, 
Want die daer staen in Godes gunstigheyt, 
Sullen d’ęrdryck vry besitten mit vrueghden, 
Syn verulouckten sullen vallen tot leyd. 
 
De ganghen des vroomen beleydt die Heere, 
Den seluen doendɇ altyd goed onderstand, 
End syns leuens handel gheualt hem seere, 
So hy sick van vallen niet myden kan, 
Hy darf gheenßins vreesen voor onderblyuen, 
Want God die houdt hem stedes by der hand. 
 
Ick bin geweest iongk, end bin oud gheworden 
Heb den ghrechten niet verlaten ghesien, 
Noch syn saed na brood soucken t’allen oorden, 
Doch bewyst hy weldaed aen allen lien, 
Gheeft end leent-wt, doch rycklick oueruloeyen 
Syn nakomers alweghe kan men sien. 
 
Wyck van dat quaed end doe goed sonder myden, 
End de Heer sal dy de ghenade doen, 
Dat du blyven salt oock t’eewighen tyden, 
Want hy verlaett gheenßins die daer weldoen 
So lieft hy t’recht, end salsɇ eewlick bewaren, 
Męr der boosen saed sal gantslick vergaen. 
 
De gherechten sullen dat ęrdryck schoone 
Besitten vry, als huer ęrfuɇ on verdriet, 
End daerin oock eewelicken fyn woonen, 
Des gherechten mond spreeckt doch anders niet 

{==37r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dan wysheyt klaer, end syn tongh alleweghe 
Spreeckt niet dan dat recht is, mit alle vliet. 
 
Want syns Gods Wet in syn herte berustet, 
Derhaluen sal syn voet stantvastigh syn, 
Wat wegh dat hem t’aenuęrden emmer lustet. 
De godloose mit all dat wesen syn, 
Den gherechten bespyet alleweghen, 
Om te brenghen hem in des doodes pyn. 
 
Męr God sal hem niet laten in syn handen, 
Noch laten om eenigher boosheyt wil, 
Hem door t’ghericht verwinnen t’syner schanden, 
Hoop op God, op synen wegh wachten wil, 
End hy sal dy verheffen op der ęrden, 
Du salt oock sien der boosen verdęrf stil. 
 
Ick heb ghesien den boosen sick stęrck draghen, 
Opwassendɇ in groenheyt seer hoogh end breyd, 
Euen als een lauwerboom wtgheslaghen, 
Daerna voorby gaende mit haestigheyt, 
Was hy daer niet meer, ick sochtɇ hem mit vliete, 
Męr kondɇ hem niet vinden na den afscheyd. 
 
Wil een oprecht wesen alwegh aenuęrden 
Sampt billickheyt, so wat du werdst bestaen, 
Want vrede sal sulcken mensche ghewerden, 
De misdaders sullen te gronde gaen, 
End d’eynde der godloosen sal doch wesen, 
Dat sy sullen seer iammerlick vergaen. 
 
Der ghrechten heyl is van God te verbeyden, 
Hy sal hen syn huere beschęrmer groot. 
End huer stęrckheyt in tyd der teghenheyden, 

{==37v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy salsɇ helpen, end verlossen in nood 
Van den boosen, end salse fyn bewaren, 
Om dat sy op hem betraut hebben blood. 




        
    
Domine ne in furore, Psal.xxxviij.


§ Dauid hebbende de pestilency of eenighe andere groote sweeren, in de huepe, beklaeght sick daer ouer tot God, ouermits de grootheyt der pynen, desghelycks oock ouermits het afwycken syner vrienden, end de wreedheyt syner vyanden, begheert ernstlick de bystandigheyt Godes.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

HEer, wil my, in dyns grims straffe, 
Niet bestraffen 
Om myner vertreding wil, 
Dyn toorn, dien ick heb verwecket, 

{==38r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Doch vertrecket, 
My daerin niet straffen wil 
Want dyne pylen end klooten 
Wtgheschoten, 
Steken seer diep in myn lyf, 
End dyn hand hęrafghesteghen, 

{==38v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Is gheleghen, 
Swaer op my, end druckt my styf. 
 
In myn vleesch werdt niets beuonden 
Ongheschonden, 
Om der onghenaden dyn, 
Myn beenen syn mit onluste 
In onruste, 
Ouermits de sonden myn. 
	Want ghewislick myn boosheden 
Syn veel schreden, 
Hooghe bouen mynen kop, 
End syn, als een sware packe, 
Voor my swacke, 
Onmoghelick t’houden op 
 
Myn swęren vol stanks beuonden 
End gheschonden 
Syn, ouermits myn boosheyt. 
Verkromt end verdruckt ick trede, 
Mit onurede, 
In swarten schyn, door droufheyt. 
	Want myn huepen syn vol seeren 
Mit oneeren, 

{==39r==} {>>pagina-aanduiding<<}

In mynen vleeschɇ is gants niet, 
Ick bin in so grooten kommer, 
End sulck iammer 
Dat ick brieschɇ wt hertverdriet. 
 
Heer, du kenst all myn beghęrte, 
Myn suchtsmerte 
Is voor dy verborghen nicht, 
T’hert klopt my, ick bin te deghen 
Krachtloos ghdeghen, 
Myner ooghen klaerheyt swicht. 
	Myn vrienden end mitghesellen 
Sick recht stellen 
End ouer myn slaghen staen, 
End die daer waren myn naesten, 
Sick niet haesten 
My te helpen verr ghestaen. 
 
End die na myn siel staen dicke 
My te stricken, 
Mit listigheyt soecken sy, 
Mit quaed spreken sy ęrgh dencken 
End bedencken 
Daeghlicks bedrogh teghen my. 
	Męr ick bin als doof gheworden, 
Tot huer woorden, 
End als ghehoorloos voorwaer, 
End eenen stomme gheleken 
Sonder spreken, 
Heb ick mynen mond bewaert. 
 
Ick bin als een doof mensch worden, 

{==39v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End andwoorden 
Die mit synen mond niet kan: 
Męr, Heer, op dyn hulpɇ, ick wachte, 
Ick verwachte 
Myn God, een andwoordɇ hier van. 
	Op dat sy sick niet verhueghen. 
End verhooghen, 
Ouer t’slipperen myns voets, 
Want ick bin bereyd tot hincken, 
Oock myn lincken 
Staen my altyd in’t ghemoed. 
 
Want ick myn boosheyt van herten 
Sonder scherten 
Bekennɇ, end myn sond my quelt 
Daerentusschen myn vyanden 
Veelderhande 
Syn fraey, stęrck end onghequelt. 
	Die mit haet teghen my rechten 
Sick t’onrechten, 
Syn volwassen end ghegroeyt, 
End die voor goed quaed betalen 
My so onthalen, 
Om dat ick stuene na t’goed. 
 
Wil my dan in desen state 
Niet verlaten, 
Dat bid ick, myn Heer, myn God. 
Wil van my niet verre wycken, 
Sus beswycken 
Moet ick haest in dese nood. 

{==40r==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Kom my dan asnv te baten 
Sonder laten, 
Myn hopɇ op dy allein steit, 
Tot myner hulp haest dy seere, 
O myn Heere, 
End God myner saligheyt. 




        
    
Dixi custodiam.

Psal.xxxix.

Dauid vluchtende voor Absalom, end ghevlouckt van Semei, so beschreuen is ij.Sam.xvi. in die stede van sick te wreken, aenmerckt door syns staets veranderinghe welckerley iammerlickheyden onderworpen syn ia de grootste deser wereld, end bekent dat hem dit verdriet van hoogher toekomt, om syner sonden willen: waer van hy begeert ontsleghen te syn. Een Psalm van grooter leeringe voor den verdruckten.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ICk heb in my gheseyt, niet onbedacht, 
Ick wil op myn weghen wel nemen acht, 
Dat ick niet sondighe t’eenigher stond 
Mit myner tong, ick sal steets mynen mond 

{==40v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Bedwinghen mit eenen muylkorue fyn, 
Wanneer ick sal by myn vyanden syn. 
 
Also heb ick gants stom ghesproken niet, 
Ia selfs het goed versweegh ick, mit verdriet 
End pyn die my daerwt reeß, dat myn hert 
Van grooter hittɇ in my beuanghen ward. 
End, als een vier, mit dencken ick aenstack 
So dat ick mit myner tonghɇ also sprack. 
 
Gheef my myn eynde te kennen, o Heer, 
End het ghetal der daghen die ick meer 
Te leuen heb in desɇ ellendigheyt 
Op dat ick daervan wete klaer bescheyd, 
Du heefst myn daghen een handbreed langk gstelt 
Die niets syn by dy, oock alle ghetelt 
 
Voorwaer de mensch is niets dan ydelheyt, 
Hoe vast hy schynɇ, in d’wesen, dat hy leydt, 
Hy gaet, als een beeld, gherade voorby, 
Onrustigh van herten vergheefs is hy. 
Hy vergadert groot goet in desen dal, 
Sonder te weten wie’t beęruen sal. 
 
Nv dan waerop wachtɇ ick in desen stand, 
Dan op dy, Heer, waertoe myn hoop sick wendt, 

{==41r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Verloß my van allen den sonden myn, 
Die daer d’oorsaeck myner droufsalen syn. 
Op dat ick niet werde tot eenen spot 
Den godloosen menschen gaer ęrgh end sot. 
 
Ick bin gants stom gheworden t’elcker stond, 
Sonder eenmael t’openen mynen mond. 
Want du Heer seluɇ heefst my dit aenghedaen, 
Neem van my wegh, bid ick, dyn gheessel saen 
Ick bin schier gants besweken, end gheruckt, 
Mits dyner hand swaerheyt, die my so druckt. 
 
Want als du den menschɇ, om der sonden wil 
Bestraffest so sietmen hem vergaen stil, 
Men siet, in hem, so wat schoon is, vergaen, 
Ghelyck een kleed van den motten beuaen, 
Also dat alle mensch (mit kurt bescheyd) 
Anders niet is dan enckel ydelheyt. 
 
Hoor myn ghebed, Heer, myn roupen neem aen, 
Mit dyn ooren, veracht niet myn ghetraen, 
Want ick by dy een recht wtlander bin, 
Ghelyckerwyß myn vaders gheweest syn. 
Houd op, dat ick myn kracht ęrneme vry, 
Eer dat ick daer hén gae, end niet meer sy. 




        
    
Expectans expectaui. Psal.xl.


§ Dauid pryst God van den onderstand die hy hem ghedaen heeft, besluytende dat alleene ghelucsaligh sy, die sick op den Heere verlaett. Voorsegt oock de wtwasschinghe syner sonde door de ghehoorsaemheyt Messie, also het wtgheleyt werdt Hebr.x. daer na begheeft hy sick gantslick tot den pryse Gods, roupt hen aen in sy-


{==41v==} {>>pagina-aanduiding<<}

ne groote nood, versekert van verhoort te syn, op datter God door ghepresen werde.

{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
NA dat ick langhɇ op den Heerɇ heb gewacht 
Mit groot verlanghen, seer benauwtt, 
Hy heeft my eyndlick aengheschauwt 
End myn klaeghlick roupen heeft niet veracht, 
My wt den vuylen slycke, 
End kuyle afgryselycke, 

{==42r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Heeft hy ghetoghen vast. 
Myn voeten mit gheweld 
Heeft op een rotß ghestelt, 
End myn ganghen beuest. 
 
In mynen mond heeft hy een nieuwe lied 
Ghesett, tot onses Godes prys, 
Daer doer vele sullen, als wys, 
God vreesen, end op hem hopen mit vliet, 
O wel saligh bewesen, 
Die op den Heer ghepresen 
Heeft syn hope gheleyt, 
End wyckt van menschen fier, 
End lueghenaers, die hier 
Syn gaer vol ydelheyt. 
 
Myn God, veel syn de wonderdaden dyn, 

{==42v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Oock dyn raden die du bedenckst, 
End, ons ten goede, te hoop brengst, 
Hebben gheen maet, gheen eynde, noch termyn: 
Wen ickse schoon wou tellen, 
Ick konse niet vertellen, 
T’ghetal is onghespuert. 
Offer gheeft dy verdriet, 
Spyßoffer wilstu niet, 
Męr d’oorɇ heefst my doerboort. 
 
Du heefst gheenen sondoffer doch beghęrt, 
Dan seydɇ ick, hier bin ick bereyd, 
In den Wetbouck gheschreuen steit, 
Van myn persoon, die self de sonden węrt, 
Myn God dat ick magh stille 
Volbrenghen dynen wille, 
Is myn beghęrte fyn. 
Dyn Wet eerɇ ick gewiß, 
Die daer gheschreuen is, 
Binnen in t’herte myn. 
 
Alwegh heb ick verkondight end gheleert 
Dyn gherechtheyt in scharen groot, 
Du weetst oock, Heer, dat ick in nood, 
Myn lippen noyt te spreken heb gheweert. 
Dyn waerheyt onuerdroten, 
Dyn saligheyt ghesloten 
Heb ick in t’herte niet, 
Dyn goedigheyt allein, 
Dyn trauwɇ oock in’t ghemein, 
Heb ick verbreydt mit vliet, 

{==43r==} {>>pagina-aanduiding<<}

O Heer, wil dyn bermhertigheyden niet 
Van my wenden, dyn goedheyt blood 
End dyn trauwigheyt euen groot 
Laet my bystaen in allerley verdriet. 
Want veel quaeds my omringhet, 
Myn sonden my so dringhen 
Dat ick niet schauwen kan, 
Mit sulck ghetal verdooft 
Bin ick, als ick op t’hoofd 
Hayr heb, t’hert swyckter van 
 
Verloß my Heer, na dynen goeden wil, 
Haest dy tot myner hulpɇ, o Heer, 
Laetse doch schaemrot werden seer, 
Die na myn siel vyandelick staen stil, 
Dat sy vluchtigh verterden 
End mit schand bedeckt werden, 
Dien na myn verdęrf lust, 
Laetse den loon ontfaen, 
Voor dat sy my ghedaen 
Hebben mit spot, om sust. 
 
Alle die daer van herten soucken dy, 
Dat sy bly werden end verhueghd, 
End die dyn heyl lieuen mit vrueghd, 
Laet segghen vry: die Heer groot ghemaeckt sy, 
Ick bin aerm end ellendigh, 
Męr die Heer is bystandigh, 
End sorght ouer my seer, 
Du bist myn hulpɇ alleyn, 
End myn verlosser reyn, 

{==43v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Touf niet, myn God en Heer. 




        
    
Beatus qui intelligit. Psal.xli.


§ Dauid synde in een wterlicke pyne, seghent de ghene die hem der haluen niet hebben veroordeelt, hy beklaeght sick der verraderye syner valscher vrienden, end onder anderen, van eenen die mit hem seer famelier end ghemeensaem was, die daer was een voorbild Ivde, Io.xiij. hy roupt om de bermhertigheyt Gods teghen hen, mit sulcker sekerheyt, dat hy hem alrede danckt ouer de vercreghen ghesondheyt, keerende het alles ten loue Godes. Een bequaeme Psalm voor den die derghelycke eruaren heeft,


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Wel saligh die daer rechtsins verstaet 
Ouer der aermen staet, 
Den sal die Heer verlossen wt syn leyd 
In tyd der teghenheyt. 

{==44r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
God sal hoeden hem, end maken ghesond, 
End fraey menigher stond, 
End sal hem niet ouergheuen, mit schand, 
In synr vyanden hand. 
 
Als hy sal op syn smertbed ligghen kranck 
God sal hem doen bystand, 
Veranderen sal hy de kranckheyt syn 
In een ghesontheyt fyn. 
Ick heb gheseyt in mynen smerten, Heer, 
Erbarm dy myner seer, 
Geneeß myn siel, want ick heb al te vry 
Ghesondight teghen dy. 
 
Myn vyanden hebben my quaed gheweynst 
In huer herte beueynst, 
Segghende, sal hy doch niet stęruen saen, 

{==44v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End syne naem vergaen. 
End als yemand my te besoucken quam, 
Mit lichtuęrdigher stem 
Die ghingk van my hén, t’herte vol boosheyt, 
End heeftsɇ also verbreydt, 
 
Myn haters, die alle komen te hoop, 
Rysen teghen my op, 
Mit listigheyt slaen sy eenen raed vry, 
Eendraghtigh teghen my. 
Segghendɇ, het is om syner sonden wil, 
Dat hy te bed ligt stil, 
Hy is so kranck, dat hy daer nemmer van 
Ontsleghen werden kan. 
 
Ia myn groot vriend dien ick trauwɇ heb gheacht 
End myn secreet opbracht, 
Die myn brood aen myn tafel gheeten heeft, 
Heeft teghen my ghestreeft. 
Erbarem dan dy myner nv, o Heer, 
Na dyn ghenade teer, 
Recht my fyn op, dan sullen loon ontfaen 
Die teghen my opstaen. 
 
Męr men kan, Heer, wel bemęrcken hier by 
Hoe lief dat ick dy sy, 
Dat myn vyand te lachen gheen oorsaeck 
Heeft ouer myne saeck. 
Du bist die my ęrhouden heefst altyd 
End alleßins bevrydt. 
End salt voortaen vrylick beschutten my 
End stellen steets voor dy. 

{==45r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hoogh ghelooft sy d’Heer God van Israel 
Alleenɇ end niemand el, 
Van eewigheyt tot eewigheyden vry, 
Amen, also het sy. 




        
    
Quemadmodum desiderat. Psal.xlij.


§ Dauid beklaeght sick seer dat hy verhindert werdt vander ghemeynte Gods, waerna hy heeft een groot verlanghen: te kennen gheuende syn ellendigheyden, end sick vertroostende ouer de goedheyt Gods, dat hy noch tot der ghemeynte Gods ghebracht sal werden, om hem aldaer te dancken.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ALs een hert haeckt na waterbeken, 
Na dat hy langhɇ is beiaeght: 
So haeckt myn siele, van ghebreken, 
Tot dy myn God onuersaeght. 

{==45v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Myn siel durft vast tot dy myn God, 
Myn leuendigh lot, 
Wanneer sal ick doch toetreden, 
End aenschauwen dat aenschyn Gods. 
 
Myn tranen by daghɇ end by nachte 
Hebben my tot spyß ghedient, 
Doe daeghlicks dat boose gheslachte 
Tot my sey, doch onuerdient: 
Waer is dyn God den du vertrauwst, 
Daer du vast op bauwst, 
Waer is hy ter deser vren, 
De wylɇ hy dy laett so benauwtt? 
 
Wanneer ick de voorleden vrueghden 
Bedenck des huyses Gods groot, 
Daermit wy ons hooghlick verhueghden, 

{==46r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End troostden in aller nood: 
So stortɇ ick wt myn siele gaer, 
Door droufnissen swaer, 
Wanneer sal my doch ghebueren 
Schaerwyse te komen aldaer. 
 
Myn siel waerom bistu verslaghen, 
Wat beroestu dy in my? 
Verhoop op God mit een behaghen, 
Want ick sal hem dancken vry, 
Midden inder Ghemeynten reyn, 
Voor groot end voor kleyn, 
Ick sal hem lofdanck toedraghen, 
Voor de groote weldaden syn. 
 
O myn Heer, end myn God almaghtigh, 
Myn siel wilt sick gants verslaen 
In my, wanneer ick bin ghedachtigh 
Des lands ouer den Iordaen, 
End des bęrghs Miser, die daer is 
Seer verre ghewiß, 
End seer wyden wegh gheleghen, 
Van dyner Ghemeynte gaer frisch. 
 
D’eens drucks diepte treckt d’ander vast naer 
Mits t’gheruys dyner sluysen breyd, 
Die my swaerlick oueruallen daer 
Mit goluen der teghenheyt, 
Die Heer sal noch, na myn vermoen, 
Ghenade my doen, 
Dewyl wil ick alle nachte 
Onsen Heere God prysen koen. 

{==46v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ick sal tot God vrymoedigh spreken, 
Want hy is myn steenrotß vry: 
Hoe kanstu my also vergheten, 
Daer de vyand verdruckt my? 
Een swęrd in myn lyf sou my syn 
Niet weynigher pyn, 
Dan dat sy my daeghlicks segghen, 
Ey lieuer, waer magh dyn God syn. 
 
Wat verslaetstu dy, o siele myn, 
Wat beroestu dy in my. 
Betrauw vast op God den Heeren dyn 
End op hem gaer verlaet dy. 
Want ick sal hem noch prysen fyn 
Voor synen aenschyn, 
Voor de saligheyt ontfanghen, 
Want hy altyd myn God werdt syn. 




        
    
Iudica me Deus. Psal.xliij.


§ Dauid begheert ontsleghen te syne van den, die mit Absalom te samen ghesworen hadden, op dat hy den Heeren ernstlick prysen magh in der Ghemeynte.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

RIcht my, Heer, end gryp myn saeckɇ aen, 
Teghen d’onheylghe schare, 

{==47r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Verloß my van den valschen man, 
My voor boosen bewaret. 
Du bist de God der stęrckheyt myn, 
Waerom laetstu my truerigh syn? 
Als myn vyand my quellet. 
 
Send dyn klaer licht end dyn waerheyt 
Dat sy my recht gheleyden, 
Tot dynen heylghen bęrghe breyd, 
End tot dyn tenten leyden. 
Dat ick ingae tot Gods autaer, 
Tot den God myner vrueghden gaer, 
End dy, God, danckɇ op d’harpe. 

{==47v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Waerom truerstu, o siele myn, 
Wat beroestu dy stille? 
Betrauw op God den Heere dyn, 
Dien ick noch prysen wille. 
Du bist myns aenschyns saligheyt, 
End myn God die daer bist bereyd, 
Door Christum onsen Heere. 




        
    
Deus auribus nostris. Psal.xliiij.


§ Dit is een vierigh ghebed, wt den name der gheloouighen die allessins verdruckt syn om Gods woords willen, volghende de wtlegghinge Pauli. Rom.viij.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WY hebben, Heer, ghehoort mit onsen ooren, 
Onß vaders ons hebben vertelt te vooren, 
Wat du alwegh ghedaen heefst t’hueren tyden, 
End desghelycks wat du deedst in voortyden. 

{==48r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Die Heydens, wt huer land 
Verdryuendɇ, heefst gheplant, 
Onse vaders daerinne, 
Du heefst de volcken ghquelt 
End in huer plaetß ghestelt 
Der Vaderen ghesinne, 

{==48v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want tot besit hebben sy d’Land niet kreghen, 
Door huer swęrd, noch ouerwinning verkregen, 
Door hueren arm, męr door dyn maght alleine, 
End door dyn kracht, o Heer, end anders gheyne. 
End door dyns aenschyns licht, 
Is huer vyand gheswicht, 
Want du heefstse ghelieuet. 
Du bist die Koningk myn, 
Wil doch ghehuldigh syn 
Iacob dynen gheliefden, 
 
So hebben wy, als mit hoornen, ghestooten 
Onsen vyand end ghebracht onder voeten, 
In dynen naem die teghen ons opstonden: 
Welck wy altyd, dy ter eeren, vermonden. 
Onß hoop was noyt ghestelt, 
Doe wy waren in’t veld, 
Op onsen stęrcken boghe, 
Onse swęrd heeft oock niet, 
Wt swaer last end verdriet, 
Onse siel wtghetoghen. 
 
Męr du heefst ons beurydt voor onß vyanden, 
Die ons haettden heefstu ghebracht tot schanden, 
So dat wy ons, in God altyd verblyden, 
End dynen naem groot maken t’allen tyden, 
Męr nv verstootstu, Heer, 
Ons, end beschaemest seer, 
End wilt mit ons niet treden, 
Veldvluchtigh ons maeckstu 
Voor die ons haten nv, 

{==49r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End ons, als roof vertreden. 
 
Ghelyck schapen die ten dood syn gheeyghent, 
Heefst ons ghestelt, end verstroeyt onder d’heyden, 
Dyn volck heefstu alom, mit grooten hoopen, 
Sonder eenigh ghewin willen verkoopen. 
Den nabueren syn wy. 
End die ons woonen by, 
Tot spot end schimp bedeghen, 
Van den Heyden bespott 
End den volcken een spot 
Syn wy aen alle weghen. 
 
Daghelicks is oneer voor ons gheworden, 
Schaemte bedeckt onsɇ aensicht om de woorden 
Der schamperheyt, end om des vyands wreken, 
Dit gheschiett ons, die dy doch niet vergheten. 
Wy houden dyn verbond 
Trauwelick t’aller stond, 
T’hertɇ is niet afgheweken. 
Onß ganghen syn doch niet 
In nood, end doods verdriet, 
Van dyn banɇ afgheweken. 
 
So wy den naem onses Godes vergaten, 
Of onsɇ handen tot vrémde goden staken 
End streckten wt, soudt God niet ondersoucken 
Te rechten, die s’herten grond kan doorsoucken. 
Męr daeghlicks lyden wy 
Verdriet end druck voor dy, 
Ghedoodt al om wy werden. 
Wy syn voor dit gheslacht, 

{==49v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Als slachtschapen gheacht, 
Diemen ten dood siet terden. 
 
Ontspring dan, Heer, waerom slaepstu, ontspringhet 
Versteeck ons niet voor eewlick, gelyck t’schynet, 
Waerom wilstu dyn aenschyn van ons wenden, 
End vergheetst gaer onsen druck end ellenden, 
Want onse sielɇ on lof, 
Verneert is tot in’t stof, 
Onse buyck kleeft aen d’ęrde, 
Sta op, Heer, end help ons, 
End verloß ons ter stond, 
Om dyner goedheyt węrde. 




        
    
Eructauit cor meum. Psal.xlv.


§ Onder t’voorbeeld des houwelicks Salomonis, mit de dochter Pharaonis, werdt hier beschreuen t’gheestelick houwelick Christi mit syn Ghemeynte, Osee.ij. Ephs.v.

Singt op die wyse des xxiiij. Psalms.

MY komt te voor een rede goed, 
Die wt den herte borsten moet, 
Welckɇ ick den Koningk wil toeschryuen. 
Myn tonghɇ is nv seer wel ghemoedt, 
Also te dichten, mit der spoed, 
Als een rasch schryuer konde schryuen. 
 
Du bist de schoonste die daer leeft, 
Dynen lippen ghenadɇ aenkleeft, 
Mit dat dy God seer heeft begnadight. 
Gord aen dyn swęrd, mit grooter kracht, 
Gheweldigh Vorst, so groot gheacht 
Salt du syn, door dyn wonderdaden. 

{==50r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Mit spoed ryd eerlick ouer breyd, 
Op het woord der waerachtigheyt, 
Tot den volcken mit grooter eeren: 
Verghselschapt mit sachtmoedigheyt. 
End allerley gherechtigheyt, 
Dyn rechtɇ hand sal dy wonder leeren. 
 
Dyn pylen sullen schęrp end hard 
Doorgaen dyner vyanden hert: 
De volcken sullen voor dy vallen. 
Dyn throon bestaet doch eewelick, 
De staf, o God, dyns Koningkrycks, 
Is der gherechtheyt staf in allen. 
 
Du heefst lief de gherechtigheyt, 
End haetst oock allerley boosheyt, 
Daerom dat God dy bouen allen 
Dyn mitghesellen heeft ghesalft 
Mit der blyschap oly end salf, 
Die op dyn lidmaten moet vallen. 
 
Dyn kleyders wel rieckende syn 
Na Myrrhɇ, Aloɇ, end Cassy fyn, 
Wt Yuoorencassen ghenomen. 
Om dy alwegh te maken vroo, 
Der Koninghen dochters daertoe 
In dynen dienst ghewilligh komen. 
 
Dyn bruyd staet dy ter rechter hand, 
Verciert mit goud van Ophir gent. 
Hoor, dochter, sie, neygh doch dyn ooren, 
Vergheet dyn volck als dreck end stof, 
Vergheet dyns vaders huyß end hof, 

{==50v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Kleef hem aen, hem alleen wil hooren. 
 
De Koningk sal dyn schoonheyt frysch 
Belusten, want hy dyn Heer is: 
Du salt hem dienen end aenbidden, 
De dochter Tyri, mit gheschinck, 
End die de ryckstɇ onder t’volck syn, 
Sullen oock voor dyn aenschyn bidden. 
 
T’ciersel de Koninghinnen schoon 
Is inwendigh, door s’Koninghs doen, 
Huer kleed is van goude gheulochten, 
Sy sal den Koningk syn toebracht, 
In kleyderen konstigh ghewracht, 
Mit den maeghden die huer steets volghen. 
 
In blyschap end verhueghing groot, 
Sullen sy buyten alle nood, 
In s’Koningks tempel ghebracht werden. 
Voor dyn vaderen sullen dy 
Kinders syn, die du stellest vry, 
Tot vorsten ouer de gantsɇ ęrde. 
 
Dyns naems mit schryuen wil ick, Heer 
Ghedachtigh syn, so langs so meer, 
Tot allen eewen end gheslachten. 
Daerom sullen de volcken dy 
Belyden eewelick seer bly, 
End dynen naem altyd groot achten. 




        
    
Deus noster refugium. Psal.xlvi.


§ Dauid singht mit vrueghden van Gods stercke maght, end van syn vaderlicke hulpe, bewysende dat hy vastelick op God betrauwt, end niets vreest des ghenes


{==51r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    datter gheschiedt, naedemael dat God mit hem is. Dese Psalm verweckt oock alle kranckgheloouighen op God te betrauwen, wanneer de godloosen rasen end veruolghen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

GOd is ons een toevlucht end vaste borgh, 
In teghenheyt bystandigh onbesorght, 
Dies sullen wy niet schricken. 
Als waert schoon dat d’ęrdryck soude vergaen, 
Of de bęrghen in Zee sick souden slaen, 
Wy souden niet verschricken. 

{==51v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Laet druyschen d’Meer, end sick verheffen op, 
Laet de bęrghen mit hueren hooghen t’sop, 
Sick roeren end beweghen, 
De beken schoon alder ghenadigheyt 
Sullen Gods stad verhueghen ouer breyd, 
End s’Heeren woonst verheuen. 
 
Midden in huer, is God, daerom sal sy 
Niet wanckelen: want God sal huer staen by, 
Oock voor des morghens stonde. 
De volcken syn seer oproerigh gheweest, 
De rycken syn door oploop oock beweeght, 
D’ęrdɇ is ghedrooght te gronde, 
 
Męr der Herscha-ren Heer, is onse sorgh, 
De God Iacobs is ons een vaste borgh, 
In allen teghenheyden, 
Komet doch all end willet męrcken aen 
De węrcken groot, die de Heer heeft ghedaen. 
End syne wonderheyden. 
 
Ghenadelick węrt hy de kryghen wreed, 
Tot den eynden des gantsen ęrdrycks breed, 
Den vyanden tot schande. 
De boghen stęrck breeckt hy, mit grooter spoed, 
De spyssen schęrp maeckt te niet, end verdoet 
De waghens mit den brande. 
 
Staet af, end my voor dynen God bekent, 
Die daer groot bin, in den volcken, erkent, 
Ouer die gantse ęrde. 
Mit ons is der heyrscharen Heer end God, 
De God Iacobs sal ons een vaste borgh 

{==52r==} {>>pagina-aanduiding<<}

In nood beuonden werden. 




        
    
Audite haec omnes gentes. Psal.xlix.


§ Dauid veemaent tot verachtinghe der ryckdomen end eeren deser wereld, end tot oeffeninghe der godsaligheyt, vertoonende dat sy dwaes syn end ellendigh die de begheerlickheyt der verganckelicker dinghen dienen. End wederom wys end ghelucksaligh die de erdsche dinghen verachtende, alleene de hemelsche natrachten.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

HOort doch alle volcken wat ick v seggen sal, 
Luystert toe alle die daer woont op d’ęrdsche dal, 
So wel edelen als onedelen van stande 
T’sy rycken, t’sy armen, ia menschen alderhande 
 
Myne mond sal bescheydelick spreken wysheyt 
End myns herten ghedachteniß, voorsichtigheyt 
Ick wil myn oore wenden tot verghelyckinghen 
End myn raedsels op de harp wtleggen mit singen. 

{==52v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Waeromme soudɇ ick vreesen in den daghe quaed 
Wanneer my myner versenen boosheyt omstaet, 
Die daer in hueren hauen sick hooghlick beromen, 
End inden grooten oueruloed huerer ryckdomen. 
 
Niemand kan syn broeder lossen mit eenigh dingh. 
Noch daer voor Gode betalen verantsoening, 
Want t’is te costlick de siel voor den dood te vryden, 
Om t’graf niet te sien end te leuen t’allen tyden. 
 
Want men siet also wel stęruen end omkomen 
De wysɇ als de dwasɇ end dat sy huer ryckdomen, 
Die sy opghehoopt hebben, mit sorghfuldigheden, 
Anderen nalaten sietmen aen allen steden. 
 
Doch dencken sy huer woonsteden eewigh te syn, 
Huer namen grootmakendɇ op ęrd mit groten schyn 
Męr de mensche blyft niet lang in eeren op ęrden. 
End moet den beesten, die gants vergaen, ghelyck werden 
 
Dit huer doen werdt enckel ydelheyt beuonden 
Doch huer nakomers volgen d’woord huerer monden 
Sy sullen als kudden na den graefuen hén varen, 
De dood salse verslinden, sonder eenigh sparen. 
 
De vromen sullen s’morghens hęrschen ouer hen, 
Huer ghedaente sal oock gantslick verouderen, 
D’hell sal huer woning syn, męr God sal myn siel redden 
Van der hellen, end sal my aennemen in vreden. 
 
Vreeß doch niet wanneer yemand ryck is geworden, 
Of so syns huyses heerlicheyt groot is worden, 
Want hy sal niets mit sick nemen, als hy sal stęruen, 
End syn heerlicheyt sal hem niet volghen tot ęruen. 
 
Want hy sal segghen dat syn siel hier saligh sy, 

{==53r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End so du der selue goed doest, so salmen dy 
Louen, dese sullen tot huer vaderen varen, 
End gheen klaerheyt sal sick emmermeer tot hen baren 
 
So seg ick dan voor een besluyt, niet ongewis, 
Dat d’onwyse mensche, die daer in eeren is, 
Dit niet bemęrckt, end werdt, van God syndɇ afgheweken, 
Den beesten, die daer gantslick vergaen, vergheleken. 




        
    
Deus Deorum Dominus. Psal.l.


Dauid voorsegt hoe dat God tot sick roupen soude alle gheslachten door d’Euangelium, end dat hy van den synen voor allerley offeranden niet begheeren soude, dan belydenisse end aenroupinghe syns naems end verkondinghe syner goedheyt, vlouckende alle die sick Godes dienstes beromen, sonder dat huer hert beweeght sy van eenighen yefuer, of Godes liefde.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

GOd, der goden Heer spreken sal 
End t’samen roupen d’ęrdsche dal, 
Van Oosten tot den Westen. 

{==53v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Wt Sion God verschynen wilt, 
Verciert mit schoonheyt onghestilt, 
Komt hy syn bond beuesten, 
Voor hem verdoende vier sal gaen, 
Omringt mit een tempeest voordaen 
Ouer al sal hy lichten, 

{==54r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Van bouen hy dan roepen sal 
Hemel end ęrde, mit gheschal, 
Syn volck also te richten, 
 
Segghende, wilt versaemlen my 
Myn heylghen, die door offer vry, 
Myn bond willen wtrichten. 
Die Hemels sullen ouerbreyd 
Verklaren syn gherechtigheyt, 
Want God sal selue richten. 
	Hoor, myn volck, de woorden myns monds 
O Israel, dits myn verbond, 
Dat ick dyn God wil wesen, 
Ick sal dy straffen, spreeckt die Heer, 
Voor dynen offer nemmermeer, 
Ick bin gaer sat van desen. 
 
Ossen wt dyn huyß nemɇ ick niet, 
Noch bocken van dy: want verdriet, 
End walghing sy my gheuen. 
Want alle boschdieren syn myn, 

{==54v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End alle beesten die daer fyn 
Duysent bęrghen aenkleuen. 
	Myn syn der bęrghen voghels al, 
Der wilder dieren t’ganß ghetal 
Is in myn maght alleine. 
So my hongherdɇ ick soudt ghewiß 
Die niet segghen, want doch myn is 
De węreld end dat syne. 
 
Meynstu doch dat ick stierenvleysch 
Of dat ick bockenbloed verheysch’, 
Te eten oft te drincken? 
Offer den Heere lof end danck, 
Den Alderhooghsten saltu dan 
Dyne beloften schincken. 
	Aenroup my oock in dyner nood, 
Ick sal dy helpen kleyn end groot, 
Waermit du my salt eeren. 
Męr tot den boosen spreeckt die Heer, 
Wat verkondighstu euen seer, 
Myn Wet end myns woords leere. 
 
Ghemęrckt dat du de straffe haet 
End verwęrpst myn woord ende raed 
Alwegh end t’allen tyden. 
So du eenighen dief aensiet, 
Du loopst mit hem, end wilt dy niet 
Van echtbrekers vermyden 
	Tot quaedt is dyne mond ghestelt, 
Dyn tongh mit valscheyt is ghequelt, 
Welcke du vercierst schoone. 

{==55r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sittende spreeckstu mit der daed, 
Teghen dynen broeder vast quaed, 
End dyner moeder sone. 
 
Dese stucken heefstu ghedaen, 
End om dat ick swygh denckstu saen, 
Dat ick sy dy ghelycke. 
Męr hoewel ick wat lyden magh, 
Ick salt noch bringhen aen den dagh, 
Dy straffen desghelycken. 
	Nv hoort (bid ick) ter deser tyd, 
Ghy die Godes verghetigh syt, 
Op dat ghy niet verdęruet. 
Die lof end danck offert eert my, 
Dit is de rechte wegh waerby, 
Datmen saligh magh werden. 




        
    
Miserere mei Deus.

Psal.li.

§ Dauid na den dood Vrie, bekennende syn sonde, begheert verghef van God, sampt dat hy sende synen gheest om hem te houden van meer te sondighen, voornemende andere te leeren, end biddende voor Ierusalem de ware Ghemeynte. Een Psalm waerin wtghedruckt werdt de rechte aerd eens waren penitens.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O God, myner ghenadigh sy, 
Na dyner goedheyt sta my by, 

{==55v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Doe wt mynɇ ouertreding, 
Na dyner grootɇ erbarming. 
End wasch my God, myn toeuerlaet, 
Van alle myne boose daed, 
End maeck my reyn van sonden, 
Gheneeß my myne wonden. 

{==56r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Myn sonde staet altyd voor my, 
Ick heb ghesondight teghen dy, 
Voor dy allein boosheyt ghedaen. 
In dyn woord salt du blyuen staen, 
Waerachtich so men dy richtet. 
 
Sie, ick bin in ghebreck ghewracht, 
So my myn moeder heeft voortbracht, 
End in sonden ontfanghen, 
Veel quaeds heb ick beganghen. 
Męr totter waerheyt heefstu lust, 
End du gaefst my oock dat ick wist 
Dyn wysheyt sonder sorghen, 

{==56v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die heymlick was verborghen. 
	Ontsondigh my mit Ysoop schoon, 
Dat ick reyn werdɇ, end wasch my saen 
Sneeuwit, end vrueghd laet hooren my, 
Dat myn ghebeenten werden bly, 
Die du so seer heefst verslaghen 
 
Męrck niet op mynen aermen staet, 
Doe wt alle myn boosheyt quaed. 
Heer, wil doch in my scheppen 
Een reyn hert, sonder vlecken. 
Den rechten gheest in my vernieu, 
Stoot my niet van dy, wil my niet 
Dynen heylghen Gheest węren, 
Dien ick niet kan ontbęren. 
	End laet my wederkomen meer 
Dyner saligheyt troost, o Heer: 
De vrye gheest weerhoude my, 
De boosen wil ick leeren vry, 
Dat sy sick tot dy bekeeren. 
 
Van bloedschuld, O God, my beury, 
God myner saligheyt, door dy, 
Dan sal myn tongh verhalen 
Dyn gherechtheyt tot allen. 
Myn lippen open doe, o Heer. 
Dat myne mond, so langks so meer, 
Dynen lof magh verkonden, 
Daertoe ick bin verbonden. 
	Want totten offer heefstu gaer 
Gheen welgheuallen, Heer, voorwaer, 

{==57r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Anders so haddɇ ick en ghedaen, 
De brandoffer werdt niet ontfaen 
Van dy, auer dy misuallet. 
 
Een recht offer Gode den Heer, 
Is doch een gheest mistroostigh seer, 
End een hert gaer verslaghen, 
Sal dy, God, niet mishaghen, 
Na dyn goedheyt doe Sion wel, 
Op dat werden erbauwen snel, 
End stadich moghen dueren, 
Des Ierusalems mueren. 
	Dan saltu wesen gaer bereyd, 
Tot den offer der gherechtheyt, 
Tot den brandoffer wel ghemoedt, 
So salmen dan de caluers goed 
Op dynen autaer fyn legghen. 




        
    
Quid gloriaris. Psal.lij.


§ Dauid straft de godloosen, die de goedheyt Gods verachten, welcke, ouermits dat sy staen op hen seluen, sullen haestlick vergaen: mer die op God betrauwen, sullen groen syn ghelyck die Olyuenboom.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WAerom roemstu, du maghtighɇ in boosheyt, 
De goedheyt Gods men daghlicks wel aensiet 

{==57v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Schand end verdriet dyn tongh steets ouerleyt, 
Als een schęrp schęrs dat buyten weghe schiett, 
Schadighen seer, weldoen liefstu gaer niet, 
De lueghen oock liefstu meer dan het rechte, 
Du wenst dyn tongh tot bedrogh end onrechte. 
 
God sal schenden dy, end verdryuen vry, 
Wt dyn land, end dyn saed te gronde doen. 
Welck de vromen schauwende, sullen sy 
Seer vreesen, end bespotten die onvroen, 
End segghen, dits de man die euen koen, 
Niet stuendɇ op God, męr op syn groote hauen, 
End stęrckte sick in syne boose daden. 

{==58r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Męr ick sal den groenen olyuenboom, 
Wesen ghelyck in t’huyß des Heeren breyd, 
Want ick heb myn hoop seker, sonder droom, 
Op Gods goedheyt voor eewelick gheleyt. 
Ick sal tot dyn lof eewlick syn bereyd, 
Voor dyn trauwɇ end ick wil dyn hulp verwachten, 
Om dyns naems wil, dien de vroomen grootachten. 




        
    
Dixit insipiens.

Psal.liij.

§ Dauid segt hier, hoe dat God aensiet de boosheyt de godloosen, end dat hy de selue sal straffen, beschermende de gheloouighen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DE dwaes die spreeckt: daer is gheen God, 
In syn ghemoed end leuen. 
Sy syn gheschendt, door schandɇ end spot, 
Tot goed gheenßins begheuen, 

{==58v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Die Heer sach op der menschen kind, 
Of yemand God souckt, end versint, 
Sy syn allɇ afgheuallen. 
Gants onnut, end vol ęrghes moeds, 
Gheener van hen węrcket wat goeds, 
Ia niet een onder allen. 

{==59r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ghy booßdaders alle ghemeen, 
Wen wilt ghy v bekeeren, 
Die myn volck op eett tot op d’been, 
Als doen die d’brood verteeren: 
Sy roupen God den Heer niet aen, 
In grooter vreese sy steets staen, 
Daer gaer niet is te vreesen, 
Sy syn alle vol ęrghes lists, 
End maken sonde, daer gheen is, 
Erghlick is allɇ huer wesen. 
 
Want God verstroeyt der beenen al, 
Die de vroomen belegghen, 
Want God heeftse versmaedt, end sal 
Se straffen, wat sy segghen. 
Wie sal verlossen Israel, 
Wt Sion, van syn groot ghequel, 
Als God sal wederbringhen 
Syn volck, wt der gheuanghniß swaer, 
Iacob sick sal verheughen gaer, 
End Israel ontspringhen. 




        
    
Nonne Deo subiecta.

Psal.lxij.

§ Dauid leert datmen syn hope op God alleene sal setten, end datter niets ydelder of bedrieghelicker sy, dan de menschen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

MYn siel siet, mit gheduld, op den Heer reyn, 

{==59v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Want myn bystand hangt gants aen hem alleyn, 
Myn steenrotß is hy, end myn saligheyt, 
Myn seker burgh, daerom sal ick tot leyd 
Wanckelen niet. Hoe langhɇ, aen alle syden, 
Sult ghy laghen yeghelicken bereyden? 
 
Ghy sult ghedoodt werden (alsnv bedreyght) 
Ghelyck een wand, die sick ten valle neyght, 
End euen als een muer ghebroken gaer, 
Ghy raedslaeght hoe ghy hem afwęrpet daer, 
Ghy hebbet lust aen de lueghen. mit monde 
Ghy looft wel, męr vervlouckt van herten gronde. 
 
Doch, o myn siel, wacht op God, mtt gheduld, 

{==60r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want gantslick aen hem hanght dyn hopɇ end huld 
Hy is myn rotß, myn heyl, kurt afgheseyt, 
End myn burgh, ick sal niet wanckeln, myn heil 
End eerɇ is van God, den rotß myner crachte, 
Myn hope staet op God daer ick op wachte. 
 
Ghy volcken all betrauwt op hem altyd, 
Stortt uwɇ herten vrymoedigh voor hem wt, 
God is uwɇ hoop, męr der menschen ghetal 
Is lichtuęrdigh, end lueghentaligh al, 
Wen sy in der waghɇ all waren gheleghen, 
De lichtuęrdig-heyt sousɇ allɇ ouerweghen. 
 
Vertroostet v niet op onrecht end roof, 
Begheeft v niet tot ydelheden grof. 
So t’goed aenuloeyt, sett der t’herte niet op, 
God heeft gheseyt, hy is onß maght end hoop, 
Ghenadigh bist du, Heer, so men kan męrcken. 
End vergheldest allen na huere węrcken. 




        
    
Iubilate Deo omnis terra. Psal.lxvi.


§ Dauid bringht hier in het Hebreish volck sprekende, end sick verhueghende ouer de verlossinghe, wter langduerighe Babilonische gheuanghenisse.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

IVechet Gode, du ęrdsche dal, 
Van syns naems heerlicheyt singhet, 

{==60v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Biedt hem eer, na węrde, ouer al, 
Segt Gode, mit een verlinghen: 
Hoe schricklick du bist, 
In dyn węrcken frisch, 
De vyanden dyn, 
Sullen dy dienstbaer syn, 

{==61r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Om dyner moghentheyt willen. 
 
Dat ęrdryck sal aen alle syd. 
Dy aenbidden end vereeren, 
End dy lof singhen ouer wyd, 
End dynen naem mit sanghɇ eeren: 
Komt hierhęr mit vliet, 
Gods węrcken aensiet, 
End hoe wonderbaer 
Syn raedslaghen syn daer, 
Ouer de kinders der menschen. 
 
Hy heeft dat Meer in ęrde dorr 
Verkeert, tot syns lofs verklaren, 
So dat sy fyn ghegaen syn door 
De vloed, end in hem vroo waren. 
Hy hęrscht mit syn kracht, 
Van eewigheyt af, 
D’Heydens aensiet hy. 
Die afuallen van dy, 
Sullen sick gants niet verheffen. 
 
Ghy volcken louet onsen God, 
End predickt hem mit gheschalle, 
Mit vliete maeckt so vele doch, 
Dat syns loues stem verschalle, 
Hy heeft ons daer styf 
Behouden te lyf, 

{==61v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Toeghelaten niet 
Heeft hy, dat tot verdriet 
Onß voeten struyckelen souden. 
 
Als beproufdestu ons, o Heer, 
Als siluer, on eenigh schenden, 
End brochst ons in t’strick, end slougst meer 
Een keten aen onse lenden. 
Als lietestu toe, 
Dat m’ons leyd doen sou, 
Als moesten wy schoon 
In vier end water gaen, 
Du salt ons verkoeling gheuen. 
 
Ick sal dan vrymoedigh ingaen 
In dyn huys, mit offerbrande, 
End myn beloften dy voordaen 
Betalen, in allen stande: 
Die myn lippen vry 
Ghedaen hebben dy, 
End die myne mond 
Belooft heeft, in der stond, 
Doe ick was mit nood beuanghen. 
 
Ick sal dy opofferen koen 
Brandoffervet, mit ghebede, 
Mit wederen rueckbrandsel schoon, 
Ossen end bocken daermede. 
Komet nv welaen, 
So veel daer beuaen, 
Mit syn vreese syt, 
Dat ick segghe vry wt, 

{==62r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wat God ghedaen heeft mynr sielen, 
 
Ick heb tot hem gheroepen fyn, 
Mit mynen eyghenen monde, 
End hy is, on eenigh waenschyn, 
Verhooght, door mynr tonghɇ wtkonden. 
So ick had ghesien 
Quaed in’t herte myn, 
Of eenigh bedrogh, 
Die Heer soude my doch 
Niet so gunstlick verhoort hebben. 
 
Auer God heeft my nv verhoort, 
Wt vaderlicker ghenaden, 
My komende, gaer onghestoort, 
Op myns biddens stem, te staden. 
Lof sy Godɇ alleyn, 
Die daer niet onreyn 
Gheacht (somen siet) 
Heeft myn ghebed, end niet 
Syn goedheyt van my ontoghen. 




        
    
Deus misereatur. Psal.lxvij.


§ Dauid bidt den Heere, dat hy niet alleene den Ioden, mer oock den Heydenen mit syner kennisse begaue, also hy belooft heeft dat het gheschien sal, der haluen vermaent hy oock alle volcken, God te louen end te dancken.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

GOd willɇ onser ghenadigh syn, 

{==62v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End ons synen seghen gheuen, 
Hy late lichten syn aenschyn, 
Op ons, ten eewighen leuen, 
Dat dyn wegh op ęrd werdɇ erkent, 
End dyn saligheyt den Heyden, 
Aen allen syden, 

{==63r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
T’volck dancke dy wel bekent, 
Ia alle volcken blyde. 
 
De volcken laet verblyden sick 
Om dat du hen goed recht wysest, 
End dat du se beleydest frisch, 
T’volck sal dy louen end prysen. 
D’ęrd bringhe voort de vruchten syn, 
God gheuɇ ons synen seghen, 
Altyd te deghen: 
God seghenɇ ons, end hem fyn 
Vreese t’volck, alle weghen, 




        
    
Quam bonus Deus. Psal.lxxiij.


§ Dauid bewyst, door syn exempel, hoe wel dat de voorspoed der boosen, end de teghenspoed der vromen, sy een groote versoucking in der gheloouighen herten, dat sy nochtans sick eyndelick troosten moeten, schauwende op Godes woord, end op het eynde der boosen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

GOd is recht goed den Israel, 

{==63v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Den die daer syn reyn van herten: 
My aengaende, myn voeten snel 
Waren by na sonder scherten, 
Ghestruyckelt, end gheslippert schier, 
Want ick yuerdɇ ouer den hier, 
Die gaen moedwillighe paden: 

{==64r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Schauwende den grooten voorspoed 
Der boosen, dien na huer ghemoed, 
Alle dinghen wel gheraden. 
 
Sy syn mit gheen kranckheyden swaer, 
Voor hueren dood, veel beuanghen, 
Sy syn vet end stęrck gants end gaer, 
Door moeyten is hen niet banghe: 
Ghelyck het anderen menschen is, 
Menigherley ghestraft ghewiß, 
Sy mit den menschyn niet werden. 
Daerwt komt datsɇ hooghmoed omringhle, 
Sy syn, als mit een kleed, becinghlt 
Mit gheweldigher hoouęrde. 
 
Huer ooghen oock pulen vast wt 
Van vettigheyt: sy ghenęren 
Sick alleßins, na huer besluyt, 
Ia beter dan sy beghęren. 
Sy scheyden sick end spreken quaed, 
Van gheweld end onrechte daed. 

{==64v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sy spreken vast vol onwęrde. 
Sy stellen hueren mond, mit spot, 
Teghen hemel end teghen God, 
Huer tonghe gaet ouer d’ęrde. 
 
Daerom werdt syn volck oock beweeght, 
Twyfelmoedigh in der saken, 
Een groot deel sick tot hen begheeft, 
Om oock die weelde te smaken. 
Ia sy duruen wel segghen prat: 
Hoe sou God konnen weten dat? 
Heeft kentschap die Alderhooghste? 
Sie, de godloosen hebben spoed, 
In deser węreld, end groot goed, 
Sittendɇ in dat bestɇ end hooghste. 
 
Voorwaer ick heb myn hertɇ altyd 
Vergheefs reyn, end recht ghedreghen, 
End myn handen niet sonder stryd, 
Mit onnooselheyt ghedweghen: 
End heb daeghlicks aenstoot gheleen, 
End alle morghen veel ghestreen, 
Doe ick sulcks ouerleyde: 
Ghewiß ick hadde schier veracht 
Heer, dyner kinderen gheslacht, 
End my daer van afghescheyden. 
 
Ick dacht by my oft mooghlick waer 
De sake recht t’onderkennen, 
Męr dat was my moeylick end swaer, 
End hebs niet konnen versinnen. 
Tot dat ick in Gods heylighdom 

{==65r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Inghingk, end huer eynde vernam, 
Welck is ia eewigh stęruen. 
Du heefstse slipperigh ghestelt, 
Du saltse doen vallen so snel. 
Dat sy te male verdęruen. 
 
Ach hoe haestlick syn sy beuaen 
End onbehoeds oueruallen. 
Sy syn ellendelick vergaen, 
Door vreese syn sy veruallen, 
Euen als daer een droom vergaet, 
So haest de slaep den mensch verlaett, 
So syn sy te niet ghekomen. 
Du salt veracht maken ghewiß, 
In der stad, huers beelds ghedachtniß, 
End al huer wesen end romen. 
 
Want myn hert was my gaer versuert. 
End bestraelt waren myn nieren, 
Ick was gaer bot end onghestuert, 
Onuerstandigh, als de dieren. 
Ia ick was voor dy, als een beest, 
Ick was niettemin mit dy meest, 
Du woust my by der hand nemen: 
End heefst my gheleydt gnadelick, 
Door dynen raed seer stadelick, 
End werdst my tot eerɇ aennemen. 
 
Wien heb ick in den hemel breed, 
Dan dy, o myn God, alleyne, 
End op ęrden, niemand ick weet, 
Die my gheualt, in’t ghemeyne. 

{==65v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Myn vleesch swyckt, end myn hert van nood, 
Ouermits huer beghęrte groot, 
Tot dy, Heer, in dit verbeyden, 
God is myns herten steenrotß vast, 
Daer op alleyn is het ghepast, 
End myn deel, in eewigheyden. 
 
Want sie, die sick daer scheyden af, 
End verre van dy afwycken, 
Die sullen vergaen, als dat kaf, 
End wie dy verlaett, desghlycken, 
Du salt verdęruen mit dyn maght, 
Daerom heb ick voor goed ghedacht, 
My tot Gode toe te wenden. 
Ick heb op God ghstelt die hoop myn, 
Op dat ick alle węrcken dyn 
Verkondighe tot den eynde. 




        
    
Confitebimur tibi Deus. Psal.lxxv.


§ De gheloouighen prysen des Heeren naem, mits dat sy dit van hem weten, dat hy eenmael sal sitten te richten end te reformeren de weereld, tot verderue der boosen end verheffinghe der vroomen. dit werdt aengheuaen door de predicacy des Euangeliums, end sal volleyndt werden ten wtersten daghe.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WY sullen dy vast louen, Heer, 

{==66r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Ende prysen seer, 
Voor alle dyne weldaden. 
Want dyns naems teghenwordigheyt, 
Is by end bereyd 
Den die konden dyn groot daden, 
Wen ick heb (God seyt) 

{==66v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
De bequame tyd, 
Alsdan sal ick slecht, 
So wat daer is recht 
Richten mit woorden end daden. 
 
Dat ęrdryk sal versmelten schier, 
End alle die hier, 
Daerop woonen end reppen. 
Męr ick heb het seer vast ghesett, 
End fyn ondersett, 
Als mit pylaren die treffen. 
	Den dwasen heb ick 
Gheseyt te mael dick 
Raset doch so niet, 
End den boosen lied: 
Den hooren wilt niet verheffen. 

{==67r==} {>>pagina-aanduiding<<}

verheft niet uwɇ hoornen, mit spot, 
In’t hoogh teghen God, 
Halstęrckigh willet niet reden: 
Want niet van Oost noch Westen breed, 
Noch van Suyden heet, 
Komt die hoogheyt hier beneden. 
Want de richter is 
God selue ghewiß: 
Den eenen verstoott, 
Den andern maeckt groot 
Hy, na syne wonderheden. 
 
Want de beker mit stęrcken wyn, 
Is in Gods hand fyn 
Bereyd, daer sal hy wt schincken: 
Męr den droussem sullen daer snel 
Alle boosen fel 
Wtsuyghen, end gaer wtdrincken: 
So velɇ als op ęrd, 
Mit grooter onwęrd, 
Seer qualick beraen, 
Gode wederstaen, 
End syn gheloouighen krincken. 
 
Męr ick sal Gods gherechtigheyt, 
Ia in eewigheyt, 
Verbreyden ende verkonden. 
End ick sal eenen Psalm den Heer 
Iacobs God ter eer, 
Mit ghesanghe, vry vermonden. 
End breken sal ick, 

{==67v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Allɇ hoornen in stuck 
Der godloosen: męr 
Der ghrechten tot eer, 
Sullen werden t’allen stonden. 




        
    
Voce mea ad Dominum. Psal.lxxvij.


§ Dauid verhaelt de grootheyt syner verdruckinghen, end versouckinghen: daernae oock door wat middel hy tot eenen goeden eynde ghecomen sy, naemlick door’t betrauwen in de goedheyt Gods, welcke hy wel aenmerckt, wt den voorledenen weldaden, end den krachtdadighen wercken des seluen,


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ICk riep, mit myn stem, tot den Heere, 
Wanneer ick was in lyden groot: 
Ick riep, mit myn stem, tot God seere, 
End hy heeft my verhoort, in nood. 

{==68r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Wanneer my was banghe, 
Ick socht mit verlanghen. 
Aen mynen Heere troost, 
Myn hand was by nachte 
Steets ghestreckt, mit klachte, 
Myn siel bleef onghetroost. 

{==68v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wanneer ick by my ouerdachte 
Gods handel, so maecktɇ ick misbaer, 
Ick klaeghde by daghɇ, end by nachte, 
De gheest besweeck my gants end gaer. 
	Myner ooghen schelen 
Hielstu, dat ick quelen 
Moeste daer sonder slaep: 
Ick was so verslaghen, 
Vermoeyt, mits myn klaghen, 
Dat ick bleef sonder spraeck. 
 
Alsdan dachtɇ ick op d’oude tyden, 
End op d’oude iaeren ick sach: 
S’nachts ouerleydɇ ick myne lieden, 
Daermit ick my te troosten plagh. 
	Ick sprack, wel beraden, 
Hoe swaerlick beladen, 
Mit mynen hertɇ onvroo, 
End myn gheest gheringhe 
Kreegh in sin veel dinghen, 
End ondersochtɇ also: 
 
Sal ons die Heer eewlick versteken? 
Sal hy ons niet meer vriendlick syn? 
Sal syn goedheyt ons steets ghebreken, 
End syn woord eewlick, t’onser pyn? 
	Heeft oock God vergheten, 
Of soudɇ hy niet weten, 
Sick te ontfermen meer? 
Sal hy in syn tooren 
Besluyten syn ooren, 

{==69r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End syn ghenaden teer? 
 
Ick began te dencken ten lesten, 
Dits niet dan myne kranckheyt klaer, 
De rechte hand des Allerhooghsten 
Verandert sulck wesen voorwaer. 
	Ick bedacht Gods węrcken, 
End dyn wonderwęrcken, 
Die du daer heefst ghewracht: 
End van all dyn daden, 
End van dynen raden 
Sprack ick, niet onbedacht. 
 
O Heer, dyne weghen end raden 
Syn vol allerley heyligheyt. 
Wie is so groot een God van daden, 
Als onse God, van eewigheyt? 
	Du bist, na recht męrcken, 
Die daer wonderwęrcken 
Wtrichtest ouer breyd, 
Du heefst laten blycken 
Dyn kracht, op ęrdrycken, 
Onder de volcken wyt. 
 
Du heefst, Heer, wt louter ghenade, 
Verlost dyn volck gheweldelyck, 
Naemlick Iacob, mit synen sade, 
End Iosephs kinders te-ghelyck. 
	De waters, o Heere, 
Hebben, t’onser leere, 
Dyne maght wel ghesien, 
End sy syn beuonden 

{==69v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Krachtloos, die afgronden 
Verschrickt oock gheweest syn. 
 
De wolcken hebben oock ghegheuen 
Vele waters, door reghenslagh, 
Hebben ghedondert daer beneuen, 
Dyn haghelschut men vlieghen sach, 
	De stem dynes donders 
Is, mit vele wonders, 
In der lucht stęrck ghehoort, 
De blixem die lichten, 
Sloughen de ghesichten, 
D’ęrd was door vreeß beroert. 
 
Heer, in der See syn dyne weghen, 
End dyn paden, in watern stęrck, 
Waerdoor du woudst dyn volck beweghen, 
Męr dyner stappen bleef gheen męrck. 
	Als een kudde schapen 
Leyddestu dyn knapen, 
Dyn trauw volck, door de hand 
Mosis end Aaron. 
Hier wt klaer, als de Son, 
Werdt dyn goedheyt bekent. 




        
    
Deus venerunt gentes.

Psal.lxxix.

§ Een beklagh der gheloouighen om der ghemeynten verstroeyinghe willen, end een aenroupinghe der hulpen Gods, teghen alle veruolghers.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DIe Heydens syn, O Heer gheloopen 

{==70r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
In dyn ęrfuɇ end hebben besmett 
Dyn tempel, end tot steenen hoopen, 
Hebben Ierusalem versett. 
Sy hebben dynr knechten lichamen 
Den voghelen, tot spyß ghestelt, 
End t’vleesch dyner vroomen, by namen, 

{==70v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Den dieren des velds voorghestelt. 
 
Sy hebben, als water, vergoten 
Huer bloed rondom Ierusalem, 
Daer was oock (welck ons heeft verdroten) 
Niemand diesɇ heeft ten graef ghedaen. 
Wy syn tot eenen spot bedeghen 
Onsen nabueren, groot end kleyn, 
Tot eenen lachter alle weghen 
Leuen wy den die by ons syn. 
 
Hoe langhɇ, Heer, sal dyn gramschap dueren, 
End, als een vier, aensteken syn 
Wil dyne toornigheyt doch stueren, 
Ouer t’volck dat dy niet bekent: 
End ouer rycken, die vol sonden 
Dynen name niet roupen aen, 
Want sy hebben Iacob verslonden, 
End syn woonstee te niet ghedaen. 
 
Wil nu voortaen niet meer ghedincken 
Onß ouder sonden schuld end pyn, 
Laet dyn ghenadɇ haestelick blincken 
Op ons, want wy ellendigh syn. 
Doe ons bystand, O God ghehuldigh, 
Om dyns naems eeren wille stil: 
Verloß ons, sy goed end gheduldigh 
Onsen sonden, om dyns naems wil. 

{==71r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Waerom souden die boose scharen 
Segghen, waer is huer God? daerom 
Wreeck, voor ons, d’bloed dyner dienaren 
T’onrechte vergoten al om. 
Tot dyn aenschyn laet komen t’suchten 
Der gheuanghenen, end laet fyn, 
Door dyn kracht, vry leuen end vluchten, 
Die tot den dood gheeyghent syn. 
 
Wil onsen nabueren verghelden, 
In hueren schoot, Heer, sevenfaut 
Den laster, daermit sy dy quelden, 
End schand die sy dy deden staut. 
End wy dyn volck, by dy ghepresen, 
End het kudde dynr weyden breyd, 
Sullen dy steets dancken voor desen, 
End prysen ia in eewigheyt. 




        
    
Deus stetit. Psal.lxxxij.


God werdt hier herin ghebrocht, straffende de Richters end Regenten, hen te kennen gheuende huer ampt. Dauid bedreyghtse oock, end siende huer ongerechtigheyt, bidt God, dat hy als opperste Richter, daerin voorsie.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

GOd is ghestaen in der saemlingh’ 
Der grootmaghtighen, 

{==71v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Om een oprecht richter te syn, 
Aller richteren, 
Hoe langh sult ghy richten onrecht, 
End gunstigh den boosen wesen? 
 
Beschęrmt doch die aerme lien, 
End oock de weesen, 
Dien gheweld end onrecht gheschien, 
Daer voor sy vreesen. 
Den die daer in ellenden syn, 
Doet recht in uwen oordeelen. 
 
Des ellendighs end aerems volcks 
Die verdruckt werden, 
Laett v eenmael ęrbarmen doch, 
End redtse op ęrden 
Wt der hand der godloosen sterck 

{==72r==} {>>pagina-aanduiding<<}

So wil ick uwer ontfęrmen. 
 
Sy weten niet, sy verstaen niets 
In duysternissen 
Wandelen sy, dies vol verdriets 
End ęrghernissen, 
Werdt d’ęrdryck, door huer regiment, 
Ia t’rechtɇ oordeel gants veruallet. 
 
Ghy syt goden, heb ick gheseyt, 
My ghlyck, mit namen, 
Soons des Alderhooghsten ghy syt 
Doch alle t’samen 
Ghy sult stęruen, als andre doen, 
Vallendɇ als der Vorsten eene. 
 
Sta op, o God, richt du dęrdryck, 
In desen stande, 
Na dat de richters onrechtlyck, 
Richten, mit schande, 
Want allɇ Heydens komen dy toe, 
Als dyn ęrfdeel alle weghen. 




        
    
Deus quis similis erit tibi. Psal.lxxxiij.


Dauid begheert bystand van God, teghen die onbesnedene omligghende nacien, die daer sochten Ierusalem, de ware Ghemeynte Godes te vernielen. Het is een ghebed der Christenen teghen alle tyrannen, end poorten der hellen die teghen de Ghemeynte Christi conspireren.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

SWygh doch niet, Heer, o God, wil niet stil wesen, 

{==72v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Verdraegh doch niet langher dit iammer wesen, 
Want, sie, dyn vy-anden sick steken op, 
Die du haten verheffen hueren kop, 
Teghen dyn volck listelick sy raedslaghen, 
Teghen dyn ęrfuɇ hebben sy raed gheslaghen. 
 
Hebben gheseyt, laetsɇ ons gantslick wtroeyen 
Dat sy niet meer volck syn, noch niet meer bloeyen 
Dat gheen ghewach sy des naems Israel, 
Gherott han sy, end teghen dy rebel 
Een bond ghemaeckt Edom, d’Ismaëliten, 
Moab, Agar end oock de Gebaliten. 
 
Amon, end A-malech de Palestynen, 

{==73r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die van Tyro, end Assur mit den synen, 
Den kinderen Loths hulpɇ hebben ghedaen. 
Laetse den loon, mit Madian, ontfaen. 
Mit Sisara end Iabin, aen Kisons beke, 
In Endor al vergaen, so t’heeft ghebleken. 
 
Maeck dat allɇ huer vorsten, als Oreb, varen, 
Als Zeeb, Zebah, Salmana sonder sparen, 
Die daer seyden, laett ons de woonste Gods 
Besitten vry, als het deel onses lots, 
Ierusalem latet ons nv vertreden, 
End t’gantse land, mit allen synen steden, 
 
O God, wilsɇ, als een rat, onstadigh maken, 
Als een stoppel voor den wind, door dyn wraken, 
Ghelyck een vier dat een groen woud verbrandt, 
End als een vlam, die d’hooghe bęrghen brandt, 
Veruolghsɇ also, mit dynen wederwinden, 
End verslaese mit dyn harde draeywinden. 
 
Huer aenghesicht wil, mit schaemten, versoucken, 
Op dat also sy dynen naem aensoucken, 
Maeckse beschaemt, verslaesɇ in eewigheyt, 
Gants ongheacht, brengsɇ in verdriet end leyd, 
Op dat dyne naem hen bekent magh werden, 
End dat du bist alleen die Heer op ęrden. 




        
    
Quam dilecta tabernacula. Psal.lxxxiiij.


Dauid bewyst hier, wat groote begheerte hy hadde, tot den tabernakel Gods daer de rechte Godsdienst was. End hoe lieflick het sy, midden in der Ghemeynte te wesen.


{==73v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

HOe lieflick syn dyns tempels woonsten, Heer, 
Myn siel mit lust dyns huyß ingangk beghęrt, 
Myn hert end vleesch syn mit vruegden ontsprongen 
Mit haest, tot den leuenden God, te komen. 
 
De musschɇ end de swalwɇ hueren nest slecht 
Gheuonden heeft, daer sy huer ionghen legt, 
So lust my oock, o God na dynɇ autaren, 
O myn Koningk, end Heere der heyrscharen. 
 
Saligh syn die in dyn huyß woonen vry, 
Eeuwelick vroo, sy sullen prysen dy. 
Saligh is wiens kracht in dy is gheleghen, 
End in wiens hert beuest syn dyne weghen. 
 
Door t’dal des drucks gaende sy sullen fyn, 
Altyd voorsien van schoon fonteynen syn, 
Van dueghd tot dueghd sy sullen gaen mit vreden, 

{==74r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End sullen vry in Sion tot God treden. 
 
O Heer, end God der heyrscharen verhoor 
Myn bidden, hęrck God Iacobs onghestoort. 
God, die onse beschęrmer bist, vol trauwen, 
Wil in d’aenschyn dyns Ghesalfden stracks schauwen. 
 
Want ghewislick een dagh in dyner sael 
Is beter dan elders duysent te mael, 
Lieuer wachtdɇ ick de duer des huyß myns Heeren, 
Dan dat ick wou, mit den boosen, verkeeren. 
 
Die Heer is my tot eener sonnɇ end schild, 
Ghenadɇ end eer die Heere gheuen wilt, 
End syn goeden den vromen sonder rauwen, 
Saligh is, Heer, die in dy sal betrauwen. 




        
    
Benedixisti Domine. Psal.lxxxv.


§ Dauid, door den heylighen Gheest, singt end proopheteert, van der toekomste Messie, end van syn gheestelicke koningkrycke, waerin vrede, gherechtigheyt, end waerheyt souden regneren, als Esa.xi. staet, Hy bewyst oock hoe der gheloouighen sonden wegh ghenomen syn, door Christum, so Dani.ix end Miche.vij. staet, end t’gantse nieuwe Testament leert.

§ Singt op de wyse des lxij. Psalms.

DYnen ęrdryckɇ, Heer, gnade heefstu ghedaen, 
Du heefst Iacob van den banden ontslaen, 
Du heefst dyns volcks boosheyt ghenomen wegh 
Al syn sonden, wt ghenadɇ, heefst bedeckt, 
Dyn gramschap groot heefstu versoett ten ende, 
End dynen toorn, daer van, oock willen wenden, 
 
Keer dy tot ons, God onser saligheyt, 
Wend van ons af den brand dynr toornigheyt, 

{==74v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wilstu alwegh teghen ons syn verstoort, 
Of dynen toorn vertrecken van nv voort, 
Bistu niet, die ons ten leuen sal bringhen, 
Waervoor dyn volck in dy sick sal ontspringhen. 
 
Toon doch, o Heer, ons dyn bermhertigheyt, 
Ghenadelick gheef ons dyn saligheyt, 
Hooren wil ick wat daer spreeckt de Heer mild, 
Want hy tot syn volck vrede spreken wilt, 
End tot den die weldadigh syn tot allen, 
Op dat sy niet tot sotticheyt veruallen. 
 
T’heyl is voorwaer den godvreesighen by. 
Op dat by ons d’heerlicheyt woone vry. 
Gnade, end waerheyt komen sick in’t ghemoed, 
Gherechtheyt, end vrede sick kussen soet, 
T’ghelooue sal vast spruyten, wter ęrden, 
Gherechtheyt sal, van hemel, gheschauwt werden. 
 
Die Heer sal oock syn goedertierenheyt 
Gheuen seer mild, end storten ouer breyd. 
Onß ęrdryck sal syn vruchten bringhen voort. 
In oueruloed, na onses Heeren woord, 
Gherechtigheyt sal voor den vromen treden, 
End hy sal fyn ouer-wegh gaen mit vreden. 




        
    
Inclina Domine. Psal.lxxxvi.


§ Dauid, in desen schoonen Psalm bidt God den Heere, dat hy voor hem voor der vyanden listen wille bewaren, end syn ghemoed mit luste der dueghden end godsaligheyt aensteken, hy looft oock de goedigheyt des Heeren.


{==75r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Heer, neygh tot my dyn ooren, 
End wil my alsnv verhooren, 
Want ick bin allßins verdruckt, 
Gaer ellendigh end bedruckt. 
Bewaer (bid ick dy) myn leuen, 
Want tot deughd bin ick begheuen. 

{==75v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Myn God, bewaer dynen knecht, 
Die sick op dy vertrauwt recht. 
 
O Heer, sy my doch weldadigh 
Goedgunstigh, end oock ghenadigh, 
My, die so oedmoedelick, 
Dy aenbidde daghelicks. 
End wil dyns knechts siel verblyden, 
Die sick dyns romt t’allen tyden, 
Want tot dy, myn Heer, myn God, 
Hert end ghemoed heffɇ ick op. 
 
Heer, op dy wacht ick gheduldigh, 
Want du bist sacht end ghehuldigh, 
Seer goedigh tot yederman, 
Die dy van herten roupt an. 
Myn ghebed, o Heer volkomen, 
Tot dynen ooren laet komen, 
End hoor, so du alwegh doet 
Myns biddens stem mit der spoed, 
 
Wanneer my angsten beuanghen, 
Tot dy roup ick mit verlanghen, 
Want du pleeghst my in’t ghemeyn 
By te staen end ander gheyn. 

{==76r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daer is gheen god, te ghelycken 
By dy, o Heer des ęrdrycken, 
End daer is noch God noch man, 
Die dyn węrcken na doen kan. 
 
Alle dyn schepsel mit hoopen, 
Sal tot dy komen gheloopen. 
End sal dy aenbidden, Heer, 
End grootmaken dyns naems eer. 
Want du bist groot in dyn raden, 
End van grooten wonderdaden, 
Daerom heefstu desen prys 
Dat du gaer al een God syst. 
 
O Heer, wyß my dyne weghen, 
Dat ick wandle recht te deghen, 
Bedwing myn hert, dat het dy, 
End dynen naem vreese vry. 
Myn Heer God, van gantsen herten, 
Ick wil dyn lof steets beherten, 
End dynen naem tot den dood, 
Sal ick altyd maken groot. 
 
Want dyn goedigheyt ghepresen 
Heefstu aen my wel bewesen. 
Myn siel treckendɇ wt der nood, 
End vryende van den dood, 
Heer, de grootschen my bespringhen, 
End mit grootɇ hoopen my dringhen, 
End staen, na myn siel bedacht, 
Sonder op dy t’hebben acht. 
 
Męr Heer, du bist seer bermhertigh, 

{==76v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Seer weldadigh end goedhertigh, 
Langkmoedigh tot toornigheyt. 
Gants goed, end vol trauwigheyt: 
Sie my aen, sy my ghenadigh, 
Gheef kracht dynen knechte stadigh, 
End den soon dyner dienstmaeghd 
Bewaer, end maeck onuersaeght. 
 
Wil my doch in desen leuen, 
Een teeken dynr goedheyt gheuen. 
Op dat daer werden beschaemt: 
Die my haten onbeschaemt. 
End op dat het hen magh rauwen, 
Wanneer sy sullen aenschauwen, 
Dat du, Heer, my byghestaen 
Een vertroostingh heefst ghedaen. 




        
    
Domine refugium factus. Psal.xc.


§ Dauid verhaelt hier die ellendigheyt end kortigheyt des menschen leuens, end bidt God dat hy de selue eenen ieghelicken gheuoelen doe, op dat hy Gods gunste t’hemwaerts te beter smake: ter eeren Godes.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

HEer, du bist ons ghewesen 
Een toevlucht, van eewigheyt, 

{==77r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Eer de bęrghen huer wesen. 
Hadden, end die ęrde breyd: 
Iae voor der węreld gronde. 
Heefstu schoon dyn wesen fyn, 
Du werdst oock onderuonden 
Eewigh, on eynde te syn. 

{==77v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Du sleepst den mensch so langhe, 
Dat hy sick onnut beuindt, 
Dan segstu straf end stranghe: 
Keert weder, o menschen kind. 
Want voor dy duysent iaeren 
Syn euen doch, als de dagh 
Van ghistern, hén gheuaren, 
End als de waeck inder nacht. 
 
Du doetse vergaen rade, 
Als water dat henen vloeyt, 
Ghelyck een droom gherade, 
Sy vergaen seer swaer bemoeyt. 
Sy syn s’morghens in ruste, 
Euen als gras fyn ghesaeyt, 
S’morghens bloeytt het mit luste, 
T’werdt s’auons dorrɇ afghemaeyt. 
 
Wy swycken mits dyn tooren, 
End schricken mits dynen grim. 
Du legst onß boos dy vooren, 
Ia in het licht dyns aenschyns, 
Want onse daghen alle 
In dynen tooren vergaen. 
Onse iaren veruallen, 
Als woorden die henen gaen. 
 
De iaren die wy leuen, 
In desen drouuen foreest, 
Syn iaren, thienmael seuen, 
Of tachtentigh aldermeest, 
Oock de ieughd self daer inne 

{==78r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Is niet dan arbeyd end pyn, 
Sy gaet voorby gheringhe, 
End wy vlieghen haest daerhin. 
 
Wie isser die ten rechten 
Bekent dynes toorens maet? 
Hoe de menschen meer vruchten 
Dy, hoe hy hen meer aenstaet. 
Op dat wy dan wel weten 
T’ghetal onser daghen saen, 
Doe ons daervan de wete, 
Op dat wy na wysheyt staen. 
 
Keer weder, Heer, hoe langhe 
Wilstu so seer toornigh syn, 
Versoen dy (ons is banghe) 
Eenmael mit den knechten dyn. 
Sadigh ons, in den morghen, 
Mit dyner goedigheyt groot, 
Dat wy ons, sonder sorghen, 
Verhueghen tot in den dood. 
 
Verhuegh ons voor den daghen 
Daerin du ons heefst ghequelt, 
End voor der iaren qualen, 
Die wy langhɇ hebben ghetelt. 
Dyn węrck laet doch verschynen, 
Aen dynen knechten, o Heer, 
End dyn heerlicheyt schynen, 
Aen hueren kinderen teer. 
 
Die cierlickheyt onß Godes 

{==78v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Na den eysch dyns ghebodes, 
Wy bidden van herten vry: 
Seghen d’węrck onser handen 
Alweghe, door dynen Gheest, 
Gheef dat wy onsen handel, 
Voluoeren in dyner vreeß. 




        
    
Qui habitat. Psal.xci.


§ Hier beschryft Dauid de groote voorspoedigheyt end sekerheyt der gheloouighen end van hoe veel quaeds beurydt sy, die in God vaste vertrauwt.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WIe syn vertreck neemt tot den schut 
Des die dat hooogstɇ inwoonet: 
Die sal, als in een seker hut, 
Onder Gods schaduw woonen: 

{==79r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
So segt hy ęrnstlick tot den Heer, 
God is myn toevlucht reyne, 
Myn burgh, myn hoop, derhaluen seer 
Stuenɇ ick op hem alleyne. 
 
Want van des iaghers strick sal hy 
Dy vryen end wttrecken, 
Oock van der pestɇ, hoe swaer sy sy. 
Hy sal dy schoon bedecken 
Mit syn vlercken: du salt vry syn, 
Onder syn vedern teere, 
Du werdst mit syn trauw bedeckt syn, 
Als mit een schild end speere. 
 
So dat du niet te vreesen heefst 
Wat grousaem is by nachte, 
Noch voor den pyl (so lang du leefst) 

{==79v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die s’daeghs vlieght, dy te wachten: 
Noch voor eenighe pest, die daer 
In’t duyster heeft huer wesen, 
Noch voor t’booß op den middagh klaer 
Verdęrflick opgheresen. 
 
Laet vallen dy ter lincker hand 
Duyst, end thien duyst ter rechter, 
So sal sulck iammer schade end schand 
Dy gantslick niet aenuechten. 
Męr du salt huer verdęrf sien saen, 
Mit dynen eyghnen ooghen, 
End de godloosen stracks ontfaen 
Hueren loon, onbedroghen. 
 
Want om dat du tot den Heer reedst, 
Du bist myn toeulucht reyne, 
End om dat du in’t hoogh besteetst 
Dyn hopɇ, op God alleyne: 
Gheen ongheluck kan dy voordaen 
Eenigher wysɇ aennypen, 
Gheen plaghe salder oock aenstaen, 
Die dyn hut kan aengrypen. 
 
Want hy sal synen Engheln snel 
Beuel gheuen te deghen, 
Dy te bewaren rechtsins wel, 
In allen dynen weghen. 
Sy sullen op huer handen dy 
Draghen, dat dyn voet bloote 
Niet struyckele, noch sick, onury, 
Teghen eenen steen stoote. 

{==80r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op Luparden end slanghen fel 
Du salt onbesorght treden, 
Leeuwen end Draken euenwel 
Du salt schaedloos betreden. 
Om dat hy my lieft (spreeckt die Heer) 
So wil ick hem beweeren, 
Ick wil syn huld syn langhs so meer, 
Want hy mynen naem eeret. 
 
Hy sal my aenroupen mit vliet, 
End ick sal hem verhooren, 
Ick sal hem by syn in’t verdriet, 
Hem redden end vereeren. 
Vullen sal ick mit daghen veel, 
Sulckerley eenen mensche, 
Ick sal hem oock rycklick myn heyl, 
Vertoonen t’synen wensche. 




        
    
Deus vltionum. Psal.xciij.


§ De Prophete straft in desen Psalm de Epicureers, de Atheisten end de godloose tyrannen, die de godsalighen veruolghen, end verdrucken euen als of daer gheen God ware die het merckt end straft. Troostende alle vroomen in sulckerley veruolghinghe, hen toesegghende datse de Heer verlossen sal, end de godloose veruolghers verderuen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Heer, end God der sonden wreker recht, 

{==80v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
God wreker recht, wil dyn kracht laten blycken, 
Hef dy nv op, o Richter des ęrdrycken. 
Om den grootschen te gheuen loon end recht, 
Hoe lang sullen de boosɇ, Heer, hebben spoed? 
Hoe langh sullen sy sick moedwilligh draghen? 
Hoe langh sullen sy spreken, mit hooghmoed, 

{==81r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End in huer booß, sick romen end behaghen? 
 
Dyn ghelieft volck wryuen sy gaer entween, 
End dyn ęrfdeel seer schandelick sy plaghen. 
Wedewen end vrémdlinghen sy doodslaghen, 
Weeskins verdruckt verworghen sy miteen, 
Daer en tusschen dencken sy op dy niet, 
Męr segghen stout, die Heer siet niet de saken, 
De God Iacobs weet niet wat daer gheschiedt, 
End verstaet niets, van t’ghene dat wy maken. 
 
Werdet doch wys onuerstandighe lien, 
End ghy dwasen, wanneer sult ghy vroed werden, 
Die d’oor gmaect heeft hoe soudɇ hy doof gewerden 
Die d’oog gewracht heeft hoe soude hy niet sien, 
Die de volcken straft, end wetenschap gheeft 
Den menschen al, soudɇ hy (wilt dit betrachten) 
V straffen niet? want die Heer die daer leeft, 
Idel bekent aller menschen ghedachten. 
 
Wel saligh is de man, Heer, dien du straefst, 
End dien du heefst in dyn Wet onderwesen, 
Op dat du hem rust gheefst in’t druckigh wesen, 
De wyl men den boosen eenen kuyl graeft. 
Want die Heer sal syn volck verwęrpen niet, 
Syn ęrfdeel oock sal hy gheenßins verlaten, 
Tot dat t’ghericht’ mit gherechtheyt gheschiedt, 
Die de vromen gheenßins sullen naelaten. 

{==81v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wie sal, voor my, teghen de boosɇ opstaen? 
Wie sal mit my staen teghen de boosdaders? 
Ten waer dat my die Heer gheholpen hadde, 
Myn siel ware nv schoon ter hell ghegaen. 
Als ick oock dacht, myn voet is op den val, 
Dyn goedigheyt heeft my seer vast ghemaket, 
Na d’hitte groot myner ghedachten all, 
So hebben my dyn troostinghen vermaket. 
 
Heefstu yet ghemeyn mit der Tyrannen stoel, 
Die daer verdruckt onder den schyn van rechte, 
T’samen loopen sy teghen de gherechte, 
D’onnoosel bloed dommensɇ end maken koel. 
Męr die Heer is my als een vaste borgh, 
Myn God is my de steenrotß myns betrauwen, 
Hy sal hen d’booß verghelden sonder sorgh, 
End in huer quaed verstroeyensɇ end benauwen. 




        
    
Venite exultemus. Psal.xcv.


§ Hy vermaent het volck mit trefflicke spruecken God te dienen, hem te prysen, predekende syn oneyndelicke mogentheyt, end wysheyt, nademael hy alles gheschapen heeft, wt niets, oock syn bermhertigheyt end goedigheyt, daer mit hy in sonderheyt de Godsalighen regiert. Item door d’exempel der Ouderen die in der woestenye verghinghen, verschrickt hy van godloosigheyt end ongheloouigheyt teghen God.

§ Singt op de wyse des lxvi. Psalms.

KOmt, laett ons vroo den Heere syn, 
End der rotsɇ onses heyls iuechen, 
Laett ons, voor hem, danck seggen fyn, 
End ons, mit lofsangk, verheughen, 

{==82r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want de Heer ghewiß 
Een recht groot God is, 
Voor een Koningk groot 
Is hy oock bekent blood, 
Ia grooter dan alle goden. 
 
In wiens hand d’ęrdediepten syn, 
Daertoe de spitsen der bęrghen, 
Wiens d’Meer is, door hem ghemaeckt fyn, 
End t’drooghe synr handen węrcken. 
	Nv ghelyck welaen, 
Komt latet ons gaen, 
Hem aenbidden fyn, 
End buyghen onse knyen, 
Voor den Heeren onsen Schepper. 
 
Want hy is onse God end Heer, 
Wy auer t’volck syner weyden, 
End syner hand het kudde teer, 
Welck hy seker kan gheleyden. 
	So ghy huyden hoort 
Syn stem, verhardt voort 
Vwɇ herten doch niet, 
So in Meriba is ghschiedt, 
Ten proufdaghe in der woestyne. 
 
Waer uw vaders my versocht han, 
Beprouft end ghesien myn daden, 
Ick heb ghehad viertigh iaer langh, 
Aen dit gheslacht een mishaghen. 
	So dat ick sey bald, 
Dit volck seere dwaelt, 

{==82v==} {>>pagina-aanduiding<<}

T’kent niet mynen wegh, 
Dies ick ghesworen heb, 
Dat’t in myn ryck niet sal komen. 




        
    
Iubilate Deo omnis. Psal.C.


§ De Propheet vermaent alle menschen, sick te begheuen tot den dienste Godes, end sick te vinden laten, in de heylighe versamelinghe.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

IVechet in den Heeren alle ghy 
Die daer syt op ęrdɇ hier beneden, 
Vereert den Heere mit vrueghden bly, 
Voor syn aenschyn mit vruehgd wilt treden. 
Bekent den Heere, dat hy is dyn God, 

{==83r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Hy heeft ons beyde Iodɇ end Heyden, 
Ghemaeckt niet wy ons self, wy syn syn volck, 
End dat kudde syner weyden. 
 
Tredet vry aen in die poorten syn, 
Hem danckende voor syn weldaden, 
End in syn sael prys singhet hem fyn, 
Looft hem end pryst syn naem mit daden: 
Want die Heer seer goedertieren is, 
Syn bermhertigheyt neemt gheen ende, 
End syn trauwigheyt die sal ghewiß 
Sick nemmermeer van ons afwenden. 




        
    
Misericordiam & iudicium. Psal.Ci.


§ Hier werdt voorghehouden het officy eener Christlicker Ouerheyt, hoe sy haer seluen sal schicken, de boosen verwerpende, end de vroomen aennemende, waerin alle huyßvaders een voorbeeld hebben sick in hueren huyse also aen te stellen.


{==83v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

VAn goedheyt end gherichte 
Ick wil deghelick dichten, 
Dy wil ick singhen, Heer, 
Wyselick wil ick leuen, 
In oprechtighe weghen, 
Tot dat du tot my keerst. 

{==84r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Mit oprechten ghemoede, 
Wilick my voordaen hoeden, 
Te mynen huysɇ eenpaer, 
Van d’booß wil ick my myden, 
Noch dat in ander lyden, 
Want ick haet’t, gants end gaer. 
 
Alle die van dy wycken 
Haetɇ ick oock desghelycken, 
So dat niet een van haer 
By my sal moghen blyuen, 
Die een booß ghemoed dryuen, 
Die moeten oock van daer. 
 
Ick sal oock niet bekennen 
Die sick tot schade wennen. 
Die synen naesten vry, 
Mit achterklap beschadight, 
Dien sal ick onghenadigh 
Verwęrpen verr van my. 
 
Die mit grootscheyt beuanghen, 
End hooghmoed is behanghen, 
Te lyden waer my pyn. 
Myn ooghe sal aenmęrcken, 
Die door t’ghelooue węrcken, 
Op dat sy by my syn. 
 
Die sick onnoosel draghen, 
Welcke my wel behaghen, 
Sullen my dienen fyn. 
Die omgaet mit bedrieghen, 
Mit spotten end mit lieghen, 

{==84v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sal in myn huyß niet syn. 
 
Męr de boosdaders alle, 
Wil ick bringhen ten valle, 
Ouer het gantse land. 
Op dat de stad des Heeren, 
Reyn werdɇ, end sick vermeere 
Gods word, aen allen kant. 




        
    
Domine exaudi orationem. Psal.Cij.


§ Dit is een ghebed der Hebreeren, synde by den van Babylonien in sware slauernye, die hueren iammer beweenden. Dauid auer propheteert van huere weder komste wter seluer oueruoeringhe, sampt vanden Koningrycke Christi end de bekeeringhe aller Heydenen tot de ware Religy.

Singt op die wyse des derden Psalms.

O Heer, verhoor doch t’ghebed myn, 
Myn gheschrey tot dy kome, 
Verbęrgh niet voor my dyn aenschyn, 
Dewyl my nood aenkomet. 
Męr wil neyghen dyn oor tot my, 
So wanneer ick aenroepe dy, 
End my andwoorde gheuen. 
 
Want myne daghen syn vergaen, 
Als roock die daer verswindet, 
Myn ghebeenten gaer dorr ghebraen, 
Als eenen heert men vindet. 
Myn hert, dat daer was fraey end frisch 
Als afghemaeyt hoy gaer dorr is, 

{==85r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Myn spyß verghetɇ ick t’eten. 
 
Myn beenen houden aen t’vleesch myn, 
Voor t’gheschrey myns versuchten, 
Ick bin gheworden in den schyn 
Pyllicaenwyß, vol suchten. 
End, als een wl, inder woestyn, 
Ick waeckɇ, als een musken, dat syn 
Woenstɇ heeft op t’dack alleyne. 
 
Myn vyanden doen my smaed aen. 
End my daeghlicks beswaren, 
End die my mit smaedheyt belaen, 
Han teghen my ghesworen, 
D’brood dat ick etɇ hoe ongeschraeckt, 
Heeft my ghelyck asschen ghesmaeckt, 
Myn dranck is ghmengt mit weenen. 
 
End dit, mits d’onghenade dyn, 
End om dyns toorens wille, 
Want du hast my verhooght seer fyn, 
Daerna vernedert stille. 
Myne daghen syn gants vergaen, 
Ghelyck een auond-schadu saen, 
Ick bin als hoy verdorret. 
 
Du auer, Heer salt eewelyck 
Blyuen in dyner maghte, 
End dyn ghedachtniß te ghelyck 
Dueren, in all gheslachte. 
Sta op erbarm dy der Sion, 
Huerer t’erbarmen ist tyd schoon, 
Die tyd bestemt is komen. 

{==85v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want dyn dienaers beghęren seer, 
Huer steenen aen te schauwen, 
Huer greys iammert hen meer end meer 
End haken na d’opbauwen. 
Dan sullen d’Heydens s’Heeren naem 
Vreesen, end dyne maght voortaen 
All koninghen der ęrden. 
 
Als die Heer daer sal opghebauwt 
Sion hebben, na węrden, 
Hy sal daer seer syn aengheschauwt, 
In syn heerlicheyt werden. 
T’ghebed der die ootmoedigh syn, 
Sal hy aenmęrcken end aensien, 
Huer bedɇ oock niet versmaden. 
 
Dat sal in gheschrift ghestelt syn, 
Om der nakomren wille, 
End dat toekomstigh volck sal syn 
Den Heere prysen stille. 
Want hy heeft schoon hęraf ghesien, 
Van den hooghen heylighdom syn 
Van den hemel op ęrden: 
 
Te hooren der gheuanghnen sucht 
Te lossen de gherichtde, 
Dat in Sion Gods naem verhooght 
End syn lof verkondt werde, 
Als daer sullen komen in een 
Volcken end rycken in’t ghemeen, 
Den Heere recht te dienen. 
 
Hy heeft my op den wegh verdruckt, 

{==86r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End myn kracht schier benomen, 
End heeft myne daghen verkurt, 
So wil ick tot hem komen: 
Segghende, myn God, neem my niet 
Van hier henen mit groot verdriet, 
In midden myner daghen. 
 
Want dyne iaren, t’aller stond, 
Blyuen in hueren stande, 
Du heefst gheleyd der ęrden grond, 
D’hemels syn d’węrck dynr handen 
Sy sullen vergaen, auer du 
Bestaest, alle dingk sal voor dy 
Kleedwyß veroudert werden. 
 
Du auer, Heer, de ghene bist 
Die daer blyfst t’allen stonden, 
Dyne iaren syn oock ghewiß 
Sonder eynde beuonden. 
Laet de kinders der knechten dyn 
Stedes woonen end huer saed fyn 
Voor dy beuestight werden. 




        
    
Benedic anima mea. Psal.Ciij.


§ Dauid leert hier, dat die herboren mensche hem seluen gantslick vought om God te dancken, voor allen gheestelicken end lyfuelicken weldaden. Bekennende de snootheyt der menschelicker naturen van herten, end verweckt oock alle andere creatueren, God, die so maghtigh end bermhertigh is, te prysen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

MYn siele looft den Heere dyn, 

{==86v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End vough dy oock te samen, 
Dat inwendigh des herten myn, 
End pryß synen heylghen name. 
Myn siel vergheet de weldaed niet, 
Die dy door den Heerɇ is gheschiett, 
In dynr boosheyt vergheuen. 

{==87r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Want hy gheneest alle dyn kranckheyt, 
End kroont dy mit bermhertigheyt, 
Vrydt van den dood dyn leuen. 
 
Hy veruult dynen mond mit goed, 
End sal dy oock vernieuwen, 
Dyn iueghd, so hy den Arend doet, 
Als dyn sonden dy rouwen, 
Die Heere doet bermhertigheyt, 
Recht oordeel end gherechtigheyt, 
Allen die onrecht lyden, 
Hy heeft syn we-ghen doen verstaen, 
Mosi, end syn daden ghedaen 
Kond den Israeliten. 
 
Onß God onß Heer is bermhertigh, 
Ghenadigh end langkmoedigh, 
Hy straft oock niet na syn ghericht, 
End is also sachtmoedigh, 
Dat hy niet altyd schelden wilt, 
Męr synen grooten tooren stilt. 

{==87v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy heeft ons niet ghehandelt, 
Na onse sondɇ end boose daed, 
End heeft ons niet vergholden t’quaed, 
Dat wy hebben bewandelt. 
 
Want alo hoogh die Hemel is, 
Ia hoogher dan die ęrde, 
Also is Gods goedheyt ghewiß 
Tot die syn vreesɇ aenuęrden. 
So verr de morghen van auond is, 
Hy węrpt van ons onß sonden frisch, 
Laet de boosheyt niet hęrschen, 
Als een goed vader sick syns kinds 
Ontfermt, oock God is des sins 
Ouer den die hem vreesen. 
 
Want hy weet hoe wy syn ghewracht, 
Dat wy stof syn, ghedachtigh, 
S’menschen daghen syn recht gheacht, 
Als gras dat daer groeyt prachtigh, 
Hy bloeyt, in deser węreld dal, 
Ghelyck een blom doet ouer al, 
Op t’veld, in kurter stonden. 
Want als de wind daer ouer gaet, 
De selue gaer haestlick vergaet, 
En huer plaetß werdt niet vonden. 
 
Męr s’Heeren goedertierenheyt, 
Sal eewlick den aenklyuen. 
Die hem vreesen, end syn goedheyt, 
Ouer s’kinds kindern blyuen: 
So sy behouden syn verbond, 

{==88r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End syn gheboden t’aller stond, 
Op dat sy se beleuen, 
Want Gods heeft sy-nen stoel beuest, 
In den hemel, end syn ryck vast 
Hęrscht ouer aller leuen. 
 
Nv looft den Heer, ghy Engels al 
Krachtigh in daed gheworden, 
Die daer wtrichtet syn beuel, 
Na de stem syner worden. 
Looft den Heer allɇ heyrscharen syn, 
Syn dienaers, die synen wil fyn 
Doet, loeft des Heeren name 
Allenthaluen syn węrcken al, 
Ouer syn Heerschap, mit gheschal, 
Doe oock so, myn siel, Amen. 




        
    
Benedic anima mea. Psal.Ciiij.


§ Dit is een wtnemende schoon ghesangk, waerin Dauid maeckt God groot end heerlick, wt der scheppinghe, onderhoudinghe, end regieringhe aller dinghen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WElaen, myn siel, loof end maeck groot den Heer 
Myn Heer, myn God, hoe wtermaten seer 

{==88v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Excellent werdt dyne grootheyt beuonden? 
Du werdst mit eerɇ end cieraet ommewonden. 
Du bist mit licht verciert, euen ghelyck 
Als mit eenen kleedɇ wtstreckigh end ryck, 
Den hemel span-stu voor een tentɇ, in schyne, 
Euen als een voorhanghsel end gordyne. 

{==89r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Du solderst dyn kamers mit watern fyn, 
De wolcken maeck-stu tot den waghen dyn, 
End de winden die door de lucht stęrck vlieghen, 
Voeren dy op huer vlęrcken, in huer weghen. 
De winden die seer licht end dapper syn, 
Du makerst tot loopers end boden dyn. 
De viervlammen maeckstu end bereydst stille, 
Wt te richten dynen godlicken wille. 
 
Du heefst daer oock, o Heer, d’ęrde ghegrondt 
End fyn ghesett op eenen vasten grond, 
Also dat sy nemmer beweeght kan wesen. 
Męr sal altyd volhęrden in huer wesen. 
Du heeftse mit den afgronde bedeckt, 
Als mit eenen kleede schoon wtghestreckt, 
End de waters ghinghen ouer de bęrghen, 
Also dat sy’t alles konden verbęrghen. 
 
Welcke, so du se bescheldest voortaen, 
Sy vlien, end sy konnen so niet bestaen, 
End van dyner stemmɇ alle te ghelycken, 
Als van eenen donderslaghe sy wycken. 
End de bęrghen richtden sick alsdan op, 
End de dalen nederden hueren kop, 
Tot dat sy in die eyghen plaetse quamen. 
Die du ghegrondt heefst hen alle te samen. 
 
End du heefst den wateren fyn bestelt 
Een ondermęrck, end een mate ghestelt, 
So dat sy sick niet voorder konnen strecken, 
Op dat sy dat ęrdryck niet meer bedecken. 
De springkbornen maeckstu ten dale gaen, 

{==89v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Datsɇ hueren loop tusschen de bęrghen han, 
Daer wt drincken alle dieren der ęrden, 
De wildɇ ezels daer wt oock ghedrenckt werden. 
 
De voghels des Hemels woonen daer by, 
Die midden in de tacken singhen bly: 
Du begietst van bouen die hooghe bęrghen, 
End door dyns węrcks vrucht werdt versaedt die ęrde 
Du doest wassen den vee hoy, ouer al, 
End kruyders oock, ouer bęrgh ende dal, 
Die daer syn seer ghedienstigh tot den mensche, 
Bringhendɇ wt der ęrde brood, t’synen wensche. 
 
Oock den wyn, die s’menschen herte vervrueght, 
End d’oly soet, die d’aenghesicht verhueght, 
End d’brood dat daer meest, onder alle dinghen, 
Des menschen her-te stęrckheyt kan aenbringhen. 
Dyn boomen, Heer, syn sat, oock die dyn hand 
(Naemlick Ceders) in Libano heeft gheplant, 
Daer de muskens te nestelen sick wennen, 
D’oyuaers maken oock huer huys op de dennen. 
 
<h>Du heefst oock die hooghe bęrghen bereydt 
Den herten, voor een toevlucht ouer breyd, 
Den conynen die daer seer dapper loopen, 
Oock de rotsen, daersy toe vlien mit hoopen, 
Du heefst de Maen ghemaect mit sulck bescheyd, 
Dat sy toone der tyden onderscheyd, 
End de Sonnɇ, als sy opstaet klaer te lichten, 
Weer schoon hueren nedergangk sonder swichten. 
 
Dan bringstu voort de nacht, door duysterheyt, 
Waerin alle woutdieren gaen in’t breyd, 

{==90r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Als Leeuwelpen, die na den roof vast brullen, 
Souckendɇ huer spyß van God om sick te vullen. 
Wen nv de Son opgaet, vertrecken sy 
In huerɇ holen, daer sy berusten vry, 
Auer de mensch gaet dan hén t’synen węrcke, 
Daerin hy blyft, tot den auond, mit snętcken. 
 
O Heer, hoe seer vele dyn węrcken syn 
Die du allɇ heefst door wysheyt ghemaeckt fyn. 
End hoe vol werdt d’ęrdrycke, ia in’t ronde, 
Dyner mildheyt, end ryckdommen beuonden. 
D’Meer is seer wyd mit visschen, on ghetal, 
End dieren, oock groot, end kleynɇ ouer al, 
Daer de schepen varen, daer oock syn vele 
Waluisschen die du ghmaect heefst daer te spelen. 
 
Dese allɇ op dy wachten aen alle syd, 
Op dat du hen spyß gheuest t’huerer tyd. 
So du hen gheefst, sy nemen’t wt ghenaden, 
So du dyn hand openst sy sick verladen. 
So du auer dyn aenghesicht verbęrghst, 
So werden sy gaer versaeght, end beureest. 
Su du hen neemst den gheest, ter stond sy stęruen. 
End keeren weer tot huer stof end verdęruen. 
 
So du dynen gheest senst daer komen voort 
Andre end vernieust der menschen aenschyn voort, 
D’heerlicheyt Gods die blyue t’allen tyden, 
End laet God in syn węrcken sick verblyden. 
Die Heer die doet daer beuen ouer breed, 
Dat ęrdryck gants, oock door syn aensien wreed. 
Ia hy doet de bęrghen, mit een aenroeren 

{==90v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Roocken, end oock beweghen end beroeren. 
 
Ick wil den Heer singhen myn leuen langk 
Mynen God sal ick stedes doen lofsangk, 
So hem daer sy aenghenaem myne rede, 
Ick sal my in God verhueghen mit vrede. 
Laet de sondaers wtgheroeyt werden gaer. 
De godloosen laet oock niet wesen daer, 
Nv, myn siel, loof den Heer van herten seere, 
Louet ghy oock alle ghelyck den Heere. 




        
    
Confitemini Domino, inuocate,

Psal.Cv.

§ Dauid vermaent dat volck, Gode lof te singhen, ververhalende syn wtnemelicke groote weldaden tot den Ioodschen volcke, end bringht voor de history van Abraham aen, tot der tyd toe, dat God den Ioden gaf te besitten dat land Canaan.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DAnckt doch end looft God den Heere, 
End synen name roupt aen. 
Syn voornemen maeckt kond seere, 

{==91r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Onder die Heydens voordaen, 
Singht mit stemmen t’syner eer, 
Speelt hem lofsangk meer end meer, 
End wilt stichtlick (wel beraden) 
Spreken van syn wonderdaden. 
 
Romt u vry, in synen name, 
Die daer alderheylighst is, 
End laet vroo syn alle t’samen, 
Die den Heere soucken frisch 
Souckt den Heer, fyn toebereyd, 
End syn groote moghentheyt, 
End daertoe wilt v verkloucken 

{==91v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Syn aensicht altyd te soucken. 
 
Willet ęrnstlick bemęrcken 
Syne wonderdaden groot, 
End syn wonderteekens męrcken, 
End syns monds gherichten blood. 
Du, die daer bist dat gheslacht 
Abrahams syns knechts gheacht, 
O Iacobs kinders ghemeyne, 
Syn wtuercoren volck reyne. 
 
Want hy is onß God end Heere, 
So hy seluɇ heeft toegheseyt, 
Wiens gherichten syn schoon seere, 
Ouer t’gantsɇ ęrdryck verbreydt. 
Want ghedachtigh syns verbonds 
Hy is, end des woords syns monds, 
Welck hy, in duysent gheslachten, 
Heeft gheboden groot te achten. 
 
Des verbonds, dat hy ghesworen 
Duydlick heeft tot Abraham, 
Tot Isaac den verkoren, 
Oock niet eenen eed ghedaen. 
End heeft desen bond beuest, 
Tot Iacob eewelick vast, 
End oock, tot eewighen bonde, 
Sick mit Israel verbonden. 
 
Seggende, dy wil ick gheuen 
Dat land Canaan vruchtbaer, 
Op dat het dy, in den leuen, 
Dyn ęrfdeel sy openbaer, 

{==92r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Doe sy dan daer waren in 
Weynigh, end een kleyn ghesin, 
End, in den seluighen lande, 
Vrémdelinghen goederhande. 
 
End doe sy daer syn ghetoghen, 
Van d’een volck tot d’ander hén, 
So wanneer sy oock vertoghen, 
Wt een rycke dander in: 
Hy liet gheenen mensche toe, 
Datmense verdrucken sou, 
Auer straftɇ, om hueren wille, 
Stracks den Koninghen moedwille, 
 
Segghende, wilt niet aenroeren 
Die daer myn ghesalfden syn, 
End mit leyd oock niet beroeren, 
D’heylighe Propheten myn. 
Als-dan eenen honghernood, 
Ouer d’ęrdɇ hy beriep groot, 
End oock alle koorenspyse 
Ontoogh hy allerley wyse. 
 
End voor hen sand hy daer henen, 
Mit grooter voorsichtigheyt, 
Ioseph, die daer van den synen, 
Verkocht was tot dienstbaerheyt. 
Wiens voeten, alsomen meld, 
Waren mit boeyen ghequelt, 
End syn siel, niet sonder schanden. 
Beprouft mit yseren banden. 
 
Tot der tyd toe dat ghegheuen 

{==92v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hem Gods woord was in den mond. 
Daerdoor hy fyn ward ontsleghen 
Van den karcker, na der stond. 
Want de Koningk wel bekant 
Eenen bode tot hem sand, 
End liet hem wt banden slaken, 
Des volcks Heer hiet hem los maken. 
 
End hy steldɇ hem tot een Heere 
Ouer syn gantß huysghesin, 
End tot een hęrscher mit eeren, 
Ouer all die hauen syn, 
Op dat hy, na synen wil, 
De Vorsten ringhelde stil, 
End dat hy synen raedsluyden 
Wysheyt leerde t’allen tyden. 
 
<h>So quam Israel gherade, 
Mit spoed, in Egyptenland, 
End Iacob, mit synen sade, 
Een vrémdlingk, in den landɇ Ham, 
End God meerderde t’ghetal 
Syns lieues volcks Israel, 
End maeckte’t aldaer te lande, 
Maghtigher dan syn vyanden. 
 
Daernae God huer hertɇ omwende 
Tot hate des volckes syn, 
So dat sy begrogh aenwendden, 
Teghen syne dienaers fyn. 
Hy auer, in desen stand, 
Mosen synen dienaer sand, 

{==93r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End Aaron, dien hy reyne 
Verkoren haddɇ in’t ghemeyne. 
 
Die syn wonderteekens deden, 
Onder hen, na syn beuel, 
End seldsame wonderheden 
In d’land Ham quaed end rebel, 
Hy sand duysternissen sward, 
Dat het alles doncker ward: 
End synen woorde ghepresen 
Syn sy ghehoorsaem ghewesen. 
 
Huer waters alle ghemeyne 
Veranderdɇ hy gaer in bloed, 
Huere visschen groot end kleyne 
Hy gaer dooddɇ oock op den voet. 
Huere land dat bracht oock voort 
Veel vorsschen aen allen oord, 
End in d’innerste ghemaken 
Des Koningks konden sy raken. 
 
End daer quamen, te verschenden 
Allerhande vlieghen fel, 
End in allen hueren enden 
Luysen schęrp door syn beuel. 
End voor reghen seer beghęrt, 
Sand hy hen haghel op ęrd, 
End een viervlam die daer brandde 
Ouer hueren vaderlande. 
 
Huer wyngaerden gaer te neder, 
End huer vyfboomen hy slough, 
Daertoe, door groot ongheweder, 

{==93v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Huere boomen hy verslough 
End door syn beuel aen boord 
Quamender springkhanen voort, 
End kruydwormen, die daer waren 
Ontellick, sachmen vergaren. 
 
Die alle kruyden op aten, 
Die daer waren in huer land, 
Die oock te male veraten 
De vruchten huers ęrdryks gants. 
Hy slough oock, in huere land, 
D’eerstgheboornen voor der hand. 
D’eerste vruchten huerer krachte, 
Gheboren in voller maghte. 
 
Daerna voerdɇ hy sɇ wt geladen 
Mit goudɇ end mit siluer veel, 
Daer was oock niemand beladen 
Mit kranckheyt in Israel. 
End doe sy wttoghen, so 
Was Egyptenland seer vroo, 
Want daer was ouer hen allen, 
Groote vreeß van hen gheuallen. 
 
End die Heer spandɇ wt een wolcke, 
Diese s’daeghs bedeckte fyn 
End een vier, dat synen volcke 
Des nachts gaue klaren schyn, 
End na hueren heesch, ghestoort 
Hy bracht hen veel quackels voort, 
End versadighdesɇ in noode, 
Mit den hemelischen broode. 

{==94r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy dedɇ op de steenrotß drooghe, 
End waters vloeydender hęr, 
Welcke daer liepen van hooghe, 
Als stroomen door plaetsen dorr, 
Want hy was ghedachtigh fyn 
Der heyligher toesegg syn, 
Die hy ghedaen haddɇ in’t klare 
Abraham synen dienare, 
 
End hy bracht syn volck ten ende 
Daer hęrwt, mit blyschap groot, 
End syn wtuerkoren bende, 
Mit vrueghden wt sulcker nood. 
End gaf hen de landen in 
Der volcken, na hueren sin: 
End hebben so onuermeten 
Des volcks arbeyd vry beseten. 
 
Op dat sy van herten gronde, 
Bewaerden de bruycken syn, 
End dat sy t’eewigher stonde 
Hielden syne rechten fyn. 




        
    
Confitemini Domino. Psal.Cvi.


§ Het Hebreische volck, ghebracht synde in slauernien, vertelt de sonden syner ouderen,end de weldaden Godes t’henwaerts, end bidt om hulpe, in synen droef salen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DAnckt God den Heer, want hy is goedigh gaer, 

{==94v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End syn groote bermhertigheyt voorwaer 
Werdt eewelick beuonden. 
Wie konde van s’Heeren stęrckdaden fyn 
Spreken te rechtɇ? of den gantsen lof syn 
Wel van deghen verkonden? 
 
O wel saligh die daer bewaren slecht 
Wat billick is, end die steets wat is recht 
Te houden sick verkloucken. 
Ghedenck onser, Heer, om des gunstes wil 
Die du daer draeghst tot dynen volcke stil, 
Door dyn heyl my besoucket. 
 
Op dat ick t’goed sie end aenschauwe fyn, 

{==95r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat du bereyd heefst den verkoornen dyn, 
Namelick allen vroomen. 
Op dat ick my verhueghe t’aller stond, 
In dyns volckes vrueghde van herten grond, 
End mit dyn ęrf my rome. 
 
Wy hebben doch, Heer, teghen dy alleyn, 
Oock mit onsen vaderen in’t ghemeyn, 
Ghesondight in den leuen. 
Wy hebben veel booß end onrecht ghedaen, 
Wy hebben oock (ouerqualick beraen) 
Godloosigheyt bedreuen. 
 
Onse vaders hebben niet ouerleyt 
In Egypten dyn wonderdaden breyd, 
Sy syn oock niet ghewesen 
Ghedachtigh dynr grooter weldaden reyn, 
End hebben sick weerspannigh in’t ghemeyn, 
By t’roode Meer bewesen. 
 
Nochtans so halp hy hen om syns naems wil, 
Op dat hy syn heerlicheyt toonde stil, 
End syn kracht fyn bewese, 
Hy bedreygdɇ het roode Meer, end het ward 
Dorrɇ end leydde se door de diepten hard, 
Als door een wildernisse. 
 
Wt der hand der diesɇ haettden, hy se bracht, 
End vryddese van de ghweldighe maght 
Huerer stęrcke vyanden, 
De waters die oueruielen seer swaer 
Huer vyanden, so dat van allen daer 
Oock niet een bleef voor handen. 

{==95v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Doe grepen sy moed, mit blyden aenschyn, 
End gheloofden stracks aen de woorden syn, 
Mit syns lofsangks aenuęrden, 
Auer daerna kurts vergaten sy gaer 
S’heeren węrcken, sonder te nemen waer 
Synen raed groot van węrden. 
 
Een belustingh booß in der woesteny, 
Ouerquam hen, oock stęrck versochten sy 
God in der wildernissen: 
End hy gaf hen na huer beghęrlickheyt 
End sand hen, voor voedsel, een magherheyt 
Die hen d’leuen de missen. 
 
<h>Doe benydden sy Mosi sacht van aerd, 
In den legher, end Aaron verklaert 
Een heylighe des Heeren, 
So dat d’ęrdryck sick opendɇ end versoop 
Dathan rebel, end bdeckte Abirams rot, 
In eenen ommekeere. 
 
Daer aenstack een vier mit seer grooter spoed, 
In huer rot, end een vlam die op den voet 
De godloosen verbrandde. 
Sy maeckten oock een kalf aen Oreb vry, 
End oock een beeld ghegoten, welck daer sy 
Vereerden t’huerer schande. 
 
Sy verwissel-den huers Gods heerlicheyt, 
Voor eens ossen bildeniß, die daer weydt 
Gras groeyendɇ op den velde, 
Sy vergaten Gods huers verlossers saen, 
End wat hy in Egypten had ghedaen 

{==96r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Seer eerlick mit ghewelde. 
 
End de wonder-daden in den landɇ Ham 
End de verschrick-licke dinghen ghedaen 
Aen t’roode Meer te vooren, 
So dat se God wt te roeyen voornam. 
Auer Moses syn verkoren voorquam 
Synen grimmighen tooren. 
 
Sy verworpen dat ouerlustigh land 
End hebben oock synen woorde bekant 
Gheen gheloof toeghedraghen. 
Sy murreden in huerɇ hutten eenßins, 
End waren niet ghehoorsaem eenighßins 
S’heeren trauwen toesaghen. 
 
Daerom swoer hy hen mit verheuer hand 
Dat hy se ver-slaen in syns toorens brand 
Soudɇ in der woestenyen, 
Dat hy oock huer saed onder d’Heydens wreed 
Verwerpen soudɇ end verstroeyen aen breed 
Het seluɇ aen alle syen. 
 
End sy hebben sick mit Baal Phegor 
Gaer verkoppelt, end aten euen dorr 
Dooden-offer mit romen. 
End verweckten also Gods toornigheyt, 
Door huere doen, dat groote plaghɇ end leyd, 
Ouer hen is ghekomen. 
 
Doe stond op die seer yuerighe knecht 
Phinees, end hy dede wrakɇ end recht 
So dat de plaghɇ hielt stille, 
End dat is hem toegherekent voorwaer 

{==96v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tot een ware gherechtigheyt, die daer 
Eewigh is t’aller wyle. 
 
Sy verweckten hem oock tot toornigheyt 
By t’twistwater, so dat God Mosi leyd 
Aendedɇ om hueren’t wille, 
Want sy haddden synen gheest so ghequelt, 
Dat hy mit syn lippen stout heeft ghetelt, 
Oock na hueren moedwille. 
 
<h>Sy hebben de volcken niet wtgheroeyt, 
Noch daer mede sick oock seer veel bemoeyt, 
So God hen had gheboden. 
Męr hebben mit den Heydenen verkeert, 
End sick vermenght, hebben daertoe gheleert 
Huere węrcken end daden. 
 
So dat sy daer dienstlick vereerden meest 
Huerɇ afgoden, die hen niet syn gheweest 
Dan tot eenen valstricke, 
Want sy huer soons end huere dochters węrd, 
Den duyuelen, mit verkeerde beghęrt, 
Offerden te ghelycke. 
 
Sy vergoten oock dat onnoosel bloed 
Huerer sonen bloed, end dochteren soet, 
Die sy oock t’allen stonden 
Canaans af-goden opofferden. 
End dat land ward gaer beuleckt end onreyn, 
Door huer groote bloedsonden. 
 
Sy besmetden sick mit huer węrcken daer, 
End bedreuen hoerery openbaer, 
Mit huer grouwlicke daden. 

{==97r==} {>>pagina-aanduiding<<}

So dat s’Heeren grimme daer bald stack aen, 
Teghen syn volck, end kreegh een grouwel van 
Syn ęrf qualick beraden. 
 
So dat hy sɇ in der Heydenen gheweld 
Gaf, end waren onder d’heerschap ghestelt 
Der, die haet tot hen droughen: 
Huer vyanden verdrucktense gaer seer. 
End moesten sick tot hen, in allen keer, 
Als onderdanen voughen. 
 
Menighmael heeft hy se verlost, męr sy 
Wederstonden, mit huer voornemen vry 
End wurden veroedmoedight, 
Door huer misdaed, doch hy sachse fyn aen, 
Wanneer sy mit angste waren beuaen, 
Hoorendɇ huer klaghɇ oedmoedigh. 
 
End is gheweest ghedachtigh des bonds syn, 
Dat hy mit hen ghemaeckt haddɇ, end heeft fyn 
Mit berauw sick ontfaeremt 
End heeft hen daer ghenade vinden doen, 
By den, diese gheuanghen hielden koen, 
Die huers hebben erbaeremt. 
 
Onsɇ Heer God, ons verloß end ons versaem, 
Wt den Heydenen, op dat wy dynen naem 
Prysen, end dyn lof konden. 
Ghelooft sy die Heer God van Israel 
Eewlick, alle t’volck oock segghɇ, amen, wel 
Looft den Heer t’allen stonden. 




        
    
Confitemini Domino, quoniam. Psal.Cvij.



{==97v==} {>>pagina-aanduiding<<}

§ De Prophete seght hier dat alle verdruckinghen herkomen end hen gaen, door den wille Godes. Daerop voort brenghende alle perikels end ellendigheyden der dwalenden in den woestenyen, der gheuanghenen, krancken end Zee-suchteghen. Tghebed dat sy tot God doen, hoe sy verhoort werden, hoe sy God daer vooren dancken. End hoe God alle dinghen heeft in synen handen, end verandertse so hy wilt.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

GHeef lof end danck den Heere, 
Want hy seer goedigh is. 
End syn vriendlickheyt teere, 
Die is eewigh ghewiß. 
Die van hem syn verlost, 

{==98r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Laet segghen, mit verstande, 
Dat hy se fyn heeft brocht, 
Wt der vyanden handen. 
 
Bringhende se te samen 
Wt Oostɇ, end Weste breed, 
Wt Noorden, koud by namen, 
End wt den Suyden heet. 
Door weghen onghebaent 
Dwaeldensɇ in der woestynen, 
End steden fyn bewoont 
Konden hen niet verschynen. 
 
In allerley ghebreken 
Des honghers, end dursts swaer: 
Sy waren schier besweken, 
Van herten, alle gaer. 
Sy hebben, so benoodt, 
Gheropen tot den Heere, 
End hy heeftsɇ, wt der nood, 
Brocht, na syn goedheyt teere. 

{==98v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy heeftsɇ alle te samen 
Brocht op den rechten pad, 
Tot dat sy spoedigh quamen, 
In een bewoonde stad. 
Datmen dan, mit der daed, 
Bekenne Gods ghenaden, 
Oock onder s’menschen saed, 
Alle syn wonderdaden. 
 
Want hy de siel maeckt sadigh 
Die daer seer dorstigh is, 
End dien honghert ghenadigh 
Maeckt hy wel sat end frisch, 
Die daer in duysterheyt 
End s’doods schaduw gheseten, 
In allɇ ellendigheyt, 
Waren mit ysern keten. 
 
Om dat sy Godes woorden 
Stęrck hebben wederstaen, 
End syn smaders gheworden 
Syns raeds, qualick beraen. 
So dat sy door t’ghequel, 
Demoedigh syn ghewesen, 
Sy syn komen tot val, 
Gheen hulp ward hen bewesen. 
 
Doe hebben sy gheroepen 
Tot God in huere nood, 
Die heeftse na huer hopen, 
Verlost, wt angsten groot. 
Hy heeftsɇ, wt duisterheyt, 

{==99r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Daer sy saten ghedoken, 
Wt s’doods schaduw gheleydt, 
End huer banden ghebroken. 
 
Datmen dan Gods ghenaden 
Bekenne mit der daed, 
End oock syn wonderdaden 
Onder der menschen saed. 
Want ghebroken heeft hy 
De stęrckɇ eerenen doren, 
End d’ysern grendels vry 
In twee konnen verschoren. 
 
De dwasen die daer dwaelden, 
Tot boosdoen komen syn, 
Daerdoor sy sick behaelden 
Kranckheyden end ghepyn. 
Also dat huer siel gants 
Walghde voor alle spysen. 
End dat sy na s’doods dans 
Seer byna moesten rysen. 
 
Doe hebben sy gheropen 
Tot God in huere nood, 
Die heeftse na huer hopen, 
Verlost wt angsten groot, 
Heeftsɇ oock ghesond ghemaeckt 
Door syns woords ouersenden, 
End heeftse vry gheslaeckt, 
Van allen huer ellenden. 
 
Datmen dan Gods ghenaden 
Bekenne, mit der daed, 

{==99v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End oock syn wonderdaden, 
Onder der menschen saed. 
End datsɇ hem dancksegghing 
Opofferen te deghen. 
End konden mit gheklingh, 
Syn węrcken alleweghen. 
 
<h>De ghene die daer schepen 
Daeghlicks ter Seewaert in, 
End in wateren diepe 
Bekomen huer ghewin: 
Des Heeren węrcken blood 
Sy konnen lichtɇ aenmęrcken, 
End, in den diepten groot, 
Schauwen syn wonderwęrcken. 
 
De wind, mit groot onweder, 
Heft sick, door syn beuel, 
End, door sulcken gheweder, 
Dryuen s’Meers goluen fel. 
Nv in’t hooghe sy gaen, 
Kurts dalen sy in’t diepe, 
So dat sy schier vergaen 
Versmolten van verdriete. 
 
Sy wanckeln, door d’beweghen, 
Euen als dronckaerts doen: 
End gheen dingk, so sy pleghen, 
Konnen sy wel beuroen. 
Sy roupen tot den Heer, 
In sulcke vaerlickheyden, 
End bringtsɇ in eenen keer, 

{==100r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wt huere benautheyden. 
 
End maeckt dat sulck onweder, 
Vergae, na synen wil, 
End de Meergoluen weder 
Maeckt als te voren stil. 
End sy verhueghen sick, 
Als d’Meer stillɇ is gheworden, 
End als se God ghewis 
Na wensch heeft bracht aen boorde. 
 
Datmen dan Gods ghenaden 
Bekenne mit der daed. 
End oock syn wonderdaden 
Onder der menschen saed. 
Datmen oock verheffɇ hem 
In des volckes ghemeyne, 
Hem louɇ allɇ hertɇ end stem, 
In der raedsaemling reyne. 
 
Die daer de waterstroomen 
Tot wildernissen bringht, 
Daertoe de waterspronghen, 
Tot groote drooghten dringht. 
End bringht d’ęrdryck vruchtbaer, 
Tot een onuruchtbaer wesen, 
Om dat so ondanckbaer 
D’inwooners syn ghewesen. 
 
Die oock de wildernissen, 
Verkeert in waters groot, 
End d’erde vol drooghnissen, 
Tot waterspronghen blood 

{==100v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End daer sett hy die daer 
Mit hongher syn beuanghen, 
Dat sy een stad aldaer 
Opbauwden, mit verlanghen. 
 
End dat sy d’land besaeyden 
End plantdender wyngaerd. 
Daer sy vruchten afmaeyden 
Tot huers ghesins weluaert. 
Hy bespoedinghtse seer 
End laetse wel toenemen, 
End huer vee meer end meer 
Doet wassen, on afnemen, 
 
Dan gaen sy af ter steden, 
Om huerer sonden wil, 
Door sware teghenheden, 
End onvruchtbaerheyt veel. 
God doet mit grooten smaed, 
De Vorsten hén versenden, 
Ouer dwaelweghen quaed, 
End plaetsen die niet enden. 
 
Hy bringht wt nood den aermen 
Tot eerɇ, end syn ghesin 
Bringht door enckel erbarmen, 
Als tot een kudde reyn. 
Welck so de vroomen sien 
Syn vroo van herten gronde, 
Daer de boose sal vlien, 
Mit den verstopten monde. 
 
Die dan klouck is van sinnen, 

{==101r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sal dit wel nemen waer. 
Op dat hy magh versinnnen 
S’Heeren grootdaden klaer. 




        
    
Paratum cor meum. Psal.Cviij.


§ Sommighen dencken dat Dauid desen Psalm schreef, wanneer hy krygh voerde teghen die omligghende vyanden, die teghen hem t’samen ghesworen hadden: hy vertrauwt sick auer op God, dat hy ouerwinnighe teghen syn vyanden bekomen sal.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

MYn hertɇ, o God end Heere, 
Tot singhen is bereyd, 
Ick sal o myn rechtɇ eere, 
Lof singhen mit bescheyd, 

{==101v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Du lofsangspel sta oppe, 
End harp vol melody, 
Dat ick daer vrough op kloppe 
Den dagheraed naby. 
 
Dat ick mit lof ontspringhe 
Onder den volcken, Heer, 
End dat ick dy lof singhe, 
Onder die Heydens seer, 
Want dyn groote ghenade 
D’hemels te bouen gaet, 
End dyn waerheyt gherade 
De wolcken in der daed. 
 
Verheff dy, o God Heere, 
Oock bouen d’hemels frisch, 
End dyn eer meer end meere 

{==102r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op ęrden toone sick, 
Dat dyn lieue gherechten 
Verlost werden een mael 
Verloß door dyner rechten. 
End help my, wt der quael. 
 
God sprack, niet te verhelen, 
In syn heylighdom luyd: 
Ick wil Sichem bedeelen, 
Suchots dal meten wt. 
Gilead myn ick achte, 
Manasses ick oock myn, 
Ephraim myns hoofds krachte, 
Iuda myn Hoofdman fyn. 
 
Moab is myn waschketel, 
Idumeam ick sal, 
Mit myn voeten, doormeten. 
End maken bly gheschal 
Ouer de Palestynen. 
Wie sal beleyden my, 
In de besloten steden? 
End tot in Edom vry? 
 
Salt du niet doen God Heere? 
Die ons verstooten hast, 
End woust niet wtgaen meere, 
Mit ons end onsɇ heyrkracht. 
Help ons als nv ter stonden 
Teghen onsen vyand, 
Want ydel werdt beuonden 
Des menschen onderstand. 

{==102v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Męr wy, door Gods mittreden, 
Sullen schoon dinghen doen, 
End hy sal vry vertreden 
Onse vyanden koen. 




        
    
Deus laudem meam. Psal.Cix.


§ Dauid beklaeght sick ouer Doeg, end meer andere vleyers Sauls, end onder hueren persoon, vervlouckt oock de godloosheyt Iude, die Christum schandelick verriet, end anderen die de kinders Gods vyandelick haten daer nae beklaghende syn ellendigheyt, aenroupt hy de bermhertigheyt Gods.

§ Singt op de wyse des xxxij. Psalms.

O Myns lofs God, swygh niet, want des godloosen 
End des bedrie-gers mond, wt herten boosen, 
Heeft sick open ghedaen alteghen my, 
End, mit valscher tong, mit my ghereedt vry. 
 
Sy omringhen my mit hatighe woorden, 
End bin van hen, on saeck, bestreden worden, 
Sy syn, voor myn liefde, mit haet beuaen, 
Doch ick was den ghebede toeghedaen. 
 
Sy verghelden my, voor het goed dat quade, 
End voor myn liefdɇ haet end grootɇ ongenade. 
Den godloosen tot vooghd, end den vyand 
Stel ouer hem, end t’syner rechter hand, 
 
Laet hem ghericht werden, in den gherichte, 
End syn ghebed syn van gheenen ghewighte, 
Laet de daghen syns leuens heast vergaen, 
End een ander die neme syn ampt aen. 
 
Syne kinders daertoe laet werden weesen, 

{==103r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End syn wyf een verlaten weduw wesen, 
Laet huer kinders dwalen, end om den kost 
Bedelen, gaendɇ wt hueren huyse woest. 
 
De woeckeraer slae hand aen all syn hauen, 
Laet de vrémde syn beaerbeydde roouen, 
Oock niemand sy die sick erbarme synr, 
Of mitlyden hebb’ mit den weesen syn. 
 
Syn saed kome tot niets, mit een verachten, 
End syne naem, in den tweeden gheslachte, 
Dat syns vaders quaed God ghedachtigh sy, 
End synr moeder sond’ niet wtghewist vry. 
 
Laetsɇ altyd voor Gods ooghen ghestelt werden. 
Die wtroeyɇ huer ghedachtniß vander ęrden, 
Om dat hy gheen vriendschap bewyst in nood, 
Męr den aermen vol drucks veruolght ten dood. 
 
Hy heeft den vlouck lief ghehad t’allen stonden, 
Laet den seluen van hem werden gheuonden, 
Den goeden wensch hy heeft oock niet beghęrt, 
Laet den seluen van hem wycken seer verr. 
 
Hy heeft den vlouck, als een kleed, aenghetoghen, 
Welckɇ is in syns lyfs binnenste ghetoghen, 
Recht als water end nv schoon hén gheuloeyt 
In syn ghebeentɇ, euen als oly soet. 
 
Laetten hem syn, voor een kleed, end een burde, 
End voor een riem, daermit hy sick begurde, 
Dit komm’ van God mynen vyanden toe 
End den, die quaed spreken teghen my vroo. 
 
<h>Du auer, o myn Heer, end God, wil stille 
Handelen steets, mit my, om dyns naems wille. 

{==103v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End verloß my wt desen drouuen stand, 
Want dyn goedheyt is groot end wel bekant. 
 
Want ick verdruckt end aerem bin, o Heere, 
End myn hert is binnen my ghewond seere, 
Ick tredɇ als een auondschadu, on moed, 
Nv hier, nv daer, als een springkhane doet. 
 
Myn knyen die syn, door vasten, swack gheworden, 
Myn lyf, sonder vleesch, is gaer magher worden. 
Ick bin hen tot smaedheyt ghedeghen vry: 
Die my aensien die schudden t’hoofd voor my. 
 
Kom my te hulp, o myn Heer, end God stille, 
Doe my bystand, om dynr ghenaden wille, 
Bekennen doe hen, dat het dyn hand sy, 
End dat du, Heer, dit self ghedaen heefst vry: 
 
So sy vloucken, wil du doch seghen gheuen, 
So sy opstaen end vallen my enteghen, 
Laetse beschaemt werden in teghenspoed, 
Męr dyn knecht sick verhueghe wel ghemoedt, 
 
Myn vyanden laet mit smaed bekleedt werden. 
End mit schandɇ, als mit een kleed, bedeckt terden, 
Ick wil den Heer dancken mit mynen mond, 
End opentlick hem louen t’aller stond. 
 
Want den armen heeft hy ghestaen ter syden, 
Op dat hy hem bewaerde t’allen tyden, 
Voor den die hem door ongherechtigheyt. 
Sochten te brin-ghen tot verdęrf end leyd 




        
    
Dixit Dominus Domino. Psal.Cx.


§ Dauid singht van den koningkrycke Christi, welck daer was in Sion, end van daer soude voort komen


{==104r==} {>>pagina-aanduiding<<}

tot den eynden der erden, end sal achteruolghen tot dat Christus al ghemeynlick aenghebeden werde, end dat hy syn vyanden ghemaeckt hebbe tot een voetbanck syner voeten.

{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DE Heer die heeft gheseyt tot mynen Heere, 
Set dy so langh tot myner rechter hand, 
Dat ick tot dyn voetbanck stellɇ end vernere 
Dyn vyanden, die dy doen wederstand. 
 
Die Heere sal dyner kracht staf schoon senden, 
Seer verre van Sion, oock ouer breed. 
Hy sal sick mit deeß woorden, tot dy wenden, 
Hęrsch midden onder dyn vyanden wreed. 
 
Dyn volck sal mit gauen vry willigh wesen, 
Wanneer du dy cierlick vertoonen salt, 
End als de dauw s’morghens dick is gheresen, 
Dyn iueghd, in dyn kindern, voort komen sal. 
 
De Heer die heeft ghesworen, mit aendachte, 

{==104v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End het sal hem berauwen nemmermeer, 
Du bist eewigh priester t’allen gheslachte, 
Na d’oordeningh Melchisedec, mit eer. 
 
De Heer die staet dy alweghe ter syden, 
End sal dy doen, in nood, goed onderstand, 
End in synen tooren sal hy bestryden 
De Koninghen, end slaense voor de hand. 
 
Hy sal ouer den Heydenen doen wrake: 
End maken’t allom vol lichamen dood: 
End de hoofden sal hy te vallen maken, 
Die daer hęrschen ouer veel landen groot. 
 
Hy sal ghewiß, wt der droufsalen beken, 
Drincken, dewylɇ hy ouer wegh sal gaen. 
Daeromme sal hy oock syn hoofd opsteken, 
End verheffen bouen des hemels throon. 




        
    
Confitebor tibi. Psal.Cxi.


§ In desen Psalm predickt Dauid de wysheyt, end bermhertigheyt Gods, welcke hy ghebruyckt heeft, in sonderheyt teghen d’Ioedsche volck.

Singt op die wyse des eersten Psalms.

ICk sal dy, Heer, dancken end louen 
Wt den gheheelen herte myn, 
Oock heymelick, end daer en bouen, 
In der vroomen versameling. 
 
S’Heeren węrcken, niet te doorgronden, 
Syn groot, end werden ondersocht. 
Van allen den, die t’allen stonden, 
Daeraen eenen lust hebben doch. 

{==105r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Syn węrck voorwaer aen alle syden, 
Is enckel lof end heerlicheyt, 
End syn gherechtheyt t’allen tyden, 
Sal blyuen, ia in eewigheyt. 
 
God die daer is gaer vol ghenaden, 
Der bermhertigheyt toeghedaen, 
Heeft niet willen synr wonderdaden 
Ghedachteniß laten vergaen. 
 
Den die hem steets hebben voor ooghen, 
Heeft hy ghegunt den kost des monds, 
End is (door trauwigheyt bewooghen) 
Ghedachtigh gheweest syns verbonds. 
 
Hy heeft daer de kracht syner węrcken 
Verklaert synen volcke ghelieft, 
Mit dat hy hen, tot huer verstęrcken, 
Der Heyden ęrf ghegheuen heeft, 
 
De węrcken synr eyghener handen 
Syn slecht waerheyt end billickheyt, 
End syn gheboden alderhande 
Syn waer end enckel vasticheyt. 
 
End syn beuest op sulcker wyse, 
Dat sy eewlick bestandigh syn, 
Want sy syn ghemaeckt alderwyse, 
Wt trauwɇ end gherechticheyt fyn. 
 
Hy heeft synen volcke ghesonden 
Verlossing, end syn verbond frisch 
Gheboden t’houden, t’allen stonden 
Wiens naem heyligh end heerlick is. 
 
Gods vreesɇ is der wysheyt beghinnen, 

{==105v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy gheeft allen een recht verstand, 
Die sick hierna rechten, mit sinnen, 
Welcker prys heeft eewighen stand. 




        
    
Beatus vir qui timet. Psal.Cxij


§ Dauid beschryft ons, in desen Psalm. de goedheyt end die mildigheyt Gods, ghelucksaligh segghende alle die de selue nauolghen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

SAligh is de man, die daer leeft, 
In rechter ontsicht des Heeren, 
End die een welgheuallen heeft, 
Aen syn gheboden end leeren. 
Syn saed, op ęrden, sal krachtigh syn, 

{==106r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End t’saed der vroomen, welck God oock fyn, 
Mit seghening sal vermeeren. 
 
Ryckdomen end allɇ oueruloed 
Sullen, in syn huyß oock wesen, 
Syn gherechtigheyt blyuen moet, 
Hoe seer sy hier sy mispresen. 
D’licht schynt den vroomen in duysterheyt, 
End den ghenen die bermhertigheyt, 
Ghenadɇ end gherechtheyt pleghen. 
 
Weldadigh is de vroome man, 
Door wtleenen end gheryuen, 
End all syn saken hy wel kan, 
Mit oordeel end stichtingh dryuen. 
Saligh is hy, want door gheen gheual 
Beweeght hy emmermeer werden sal, 
Der vroomen naem sal steets blyuen. 
 
Van quaed gherucht dat ouerkomt, 
Schroemt hy doch sick niet mit allen. 
Want syn hert sick vertrauwt, end romt 
Op God, daer’t op is veruallen. 
Syn herte staet vast end vreest gaer niet, 
Tot dat hy syne vyanden siet, 

{==106v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Na syn beghęrtɇ, oueruallen. 
 
Hy deelt wt syn goed euen mild 
Den aermen, ende den ellenden, 
Welckes die Heer ghedencken wilt, 
Syn gherechtheyt sal niet enden: 
Męr in der eewigheyt blyuen staen, 
Syn hooren end kracht sal sick voordaen, 
Tot grooter eeren oock wenden. 
 
So dat de boosɇ aensiende dit, 
Vast knersen sal syne tanden, 
End door enckelen haet end nyd, 
Verdwynen in allen standen. 
Hy sal teghen hem veel listen slaen, 
Męr syn beghęrte sal niet bestaen, 
End mit hem komen tot schanden. 




        
    
Laudate pueri Dominum. Psal.Cxiij.


§ Dauid verweckt alle vroomen den Heere te prysen, ouermits dat hy sick also vernedert, op de kleynen te sien, ten nutte der verslaghenen end ellendighen menschen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

Looft den Heer, ghy die syn knechten syt, 
Looft doch den name des Heeren. 

{==107r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Des Heeren name ghebenedyt, 
Deghelick moetmen vereeren, 
Van nv aen tot in eewigheyt, 
Van Oosten tot den Westen breyd, 
Pryslick is de naem des Heeren. 
 
Want die Heer verre verheuen is 
Bouen den Heydenen alle, 
End syn heerlicheyt groot ende frisch, 
Bouen des hemels ghestelle, 
Wie is ghelyck onß God, die daer 
So hoogh woont, hy aensiet doch klaer 
Wat in hemel is end ęrde. 

{==107v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die den aermen fyn wt stof oprecht, 
End heft hem wt dreck tot eeren, 
Om hem te stellen mit vorsten recht, 
Mit syns volcks vorsten end Heeren. 
Die de onuruchtbare te mael 
Van kinderen, veel in’t ghetal, 
Bly moeder heeft laten werden. 




        
    
In exitu Israel. Psal.Cxiiij.


§ Een verhueghinghe des Iuedschen volcks ouer den weldaed der verlossinghe wt Egypten-land, mit een verhael der voorneemste wonderdaden die God, ontrent de selue verlossinghe, ghedaan heeft.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DOe Israel toogh wt Egyptenland, 
End t’huys Iacobs ghingk van den volcke vrémd, 
Mit vroeylicken ghemoede, 
So ward Iuda des Heeren heylighdom, 

{==108r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End Israel syn eyghen vorstendom, 
Daer in hy hęrschen soude. 
 
Doe d’Meer dat sach, het vlood van stonden aen, 
Desghelycken so liep oock de Iordaen 
Achterwaerts, den stroom teghen, 
Ghelyck weders spronghen de bęrghen op, 
Ende d’hueuels die spronghen op te hoop, 
Als lammers by de weghen, 
 
Wat was dy, Meer, dat du gheuloden waert, 
End dy Iordaen dat du te rugghewaert 
Bedwonghen waerst te wycken? 
Wat was v, o berghen, dat gy daer spronght 
Als weders op, end ghy hueuels ter stond, 
Als lammers te ghelycke? 
 
Dat dat ęrdryck daer beuɇ, oock ouer breyd, 
Om des Heeren Gods teghenwoordigheyt, 
End Godes Iacobs wille: 
Die, wt eener rotß watervloeden blood, 
End wt eenen keye springkbornen groot. 
Heeft ghedaen vloeyen stille, 




        
    
Non nobis Domine: non nobis. Psal.Cxv.



{==108v==} {>>pagina-aanduiding<<}

§ Hoe alle gheloouighen den warachtighen God Israels alleen moeten betrauwen, vreesen ende prijsen, want hy alleen goed, end almaghtigh is, daer alle andere versierde Goden krachteloos syn.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

NIet ons, niet ons, o eewigher Heer, 
Męr dynen name gheef doch die eer, 
Om dyn goedheyt end trauwen. 
Waerom souden wy der Heydnen spot, 
Syn, dat sy segghen: waer is huer God? 
Welck ons mit recht, magh rauwen. 

{==109r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Want onse God in hemel is, 
Hy maeckt alles wat hem ghelust, 
Męr huer goden: wt goude fyn, 
End siluer door menschen hand syn, 
Sy hebben mond end spreken nicht, 
Hebben ooghen, end gheen ghesicht, 

{==109v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Alleluya, looft den Heere. 
 
Sy hebben ooren, end hooren niet, 
Sy hebben oock nuesɇ end gheenen rueck, 
Niet een onder hen allen. 
Sy hebben handen end grypen niet, 
Sy hebben voeten end gaen gheen treed. 
Huer kele kan niet kallen. 
Diese maken syn oock also, 
End die daer op hopen daertoe. 
Du huys Israels, end Aarons, 
End die den Heere vreeset vroom, 
Verhoopt doch op den Heere mild, 
Want hy is dyn rechtɇ hulpɇ end schild. 
Alleluya, looft den Heere. 
 
God ghedenckt onser ghenadelick, 
End sal ons seghenen eewelick, 
Mit synɇ heylighe gauen, 
Hy sal seeghnen t’huys van Israel, 
End t’huys Aarons oock euen wel, 
So verrɇ als sy gheloouen. 
Hy sal seghenen alle, die 
God den Heere vreesen alhie, 
Weder sy kleyne syn of groot, 
Die Heer sal v, in uwen nood, 
Veel meer ander weldaden doen, 

{==110r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tot v, end uwen kindern vroom, 
Alleluya, looft den Heere. 
 
Des Heeren seghening v aenkleeft, 
Die Hemel end ęrd gheschapen heeft, 
End wat daer is beneuen. 
Den Hemel voor sick houdt onse God, 
Auer den menschen vry, voor huer lot, 
Die ęrdɇ heeft hy ghegheuen. 
De dooden sullen dy, o Heer, 
Gheen lofdanck gheuen nemmermeer, 
Noch die daer varen in de stil, 
Hebben daertoe, noch hert noch wil. 
Męr wy syn God tot lof bereyd, 
Van nv aen tot in eewigheyt. 
Alleluya, looft den Heere. 




        
    
Dilexi quoniam. Psal.Cxvi.


§ Dauid wt gronde syns herten maeckt groot de wtnelicke liefde Gods t’hemwaerts, end beschryft de groote vaerlickheyt end gheweldigheyt syner versouckinghen, ghekomen synde, door t’ghelooue, tot eenen goeden eynde der seluen. Daer voor den Heer danckende, end voor sick nemende sick gantslick te begheuen end toe te eyghenen tot desen goeden God.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ICk lieue den Heer, want hy sal my 

{==110v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Verhooren, so hy steets heeft ghedaen, 
De daghen myns leuens wil ick vry 
Hem, in allerley nood, roupen aen. 
S’doods banden hadden my gheringhelt, 
Myn leuen was wterlick in nood, 
End s’grafs angst hadde my becinghelt, 

{==111r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Mit grousamer vaerlickheyt groot: 
Ick riep aen den name des Heeren, 
Ach, Heer, doch myn siel bevry, 
So beuand ick dat hy gaer seere, 
Weldadigh, gherechtigh, bermhertigh sy. 
 
Die eenuoudighen beschęrmt de Heer, 
Des ben ick selue seer wel bewust, 
Hy halp my doe ick gheplaeght ward seer, 
Keer weder dan, myn siel, in dyn rust.

Want God heeft dy ghedaen weldaden, 
Want du o Heer, myn siel van den dood, 
Myn ooghen van tranen, wt gnaden, 

{==111v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Myn voeten oock van vallens nood, 
Heefst verlost, na dynen behaghen, 
Derhaluen so wil ick fyn, 
Myn leuen als voor den Heer, draghen, 
Midden der leuender Ghemeynten syn. 
 
Ick heb ghelooft daerom sprack ick vry 
Oock vernedert, door het cruyce swaer, 
End seydɇ, in myn vlucht, selue by my, 
Dat alle mensche sy lueghenaer. 
Wat sal ick den Heere verghelden, 
Voor alle weldadigheyden syn, 
Die hy my ghedaen heeft onselden, 
Mit eenen lustighen aenschyn? 
Ick sal des heyls kelck fyn aenuęrden, 
Daer God synen lust aen heeft, 
End daerop s’Heeren naem mit węrden 
Aenroepen so langhɇ als myn siele leeft. 
 
Ick sal ghelden myn beloften blood 
God den Heere, voor den volcke syn, 
Der heylghen dood is van węrde groot, 
Voor den Heer, so het aen my blyckt fyn. 
Ach Heer ick bin dyn knecht, end sone 
Dynr dienstmaeghd, den du heefst bevrydt, 
Danck wil ick dy offeren schoone, 
End aenroupen dynen naem wyd: 
Ick sal myn beloften betalen, 
Voor den gantsen volcke syn, 
Midden in des Heeren voorsalen, 
Binnen dy, o du stad Ierusalem. 




        
    

{==112r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Laudate Dominum, omnes gentes. Psal.Cxvij.


§ Dauid die noodt alle volcken te prysen de groote bermhertigheyt, end de eewighe waerheyt des Heeren, die hen behoort mede ghedeelt te werden.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

LOoft den Heere, ghy Heydens al, 
Looft hem, alle volcken mit gheschal, 
Want syn bermhertigheyt ghepresen 
Aen ons vermenighfuldight is, 
End syne waerheyt sal ghewiß, 

{==112v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Eewelick doch bestandigh wesen. 




        
    
Confitemini Domino. Psal.Cxviij.


§ Dauid maeckt groot de goedheyt Gods, end verweckter de Ghemeynte toe, wt dien dat hy hem verlost heeft, wt alle syne verdrieten, hem beuestight hebbende tot Koningk ouer Israel, teghen den wille Sauls, end andere Regenten des volcks, waerin hy sick bewyst een ware voorbeeld Christi, Matth. xxi.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

Danckt God, mits dat hy goed is, sonder myden 
Want syn bermher-tigheyt blyft t’allen tyden. 
Israel nv segghe van herten vry: 
Dat syn goedig-heyt blyft in eewigheyden. 

{==113r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Aarons huys oock segghe, mit bescheyde, 
Dat syn goeder-tierenheyt eewigh sy. 
 
Die daer den Heer vreesen laet vry vermonden, 
Dat syn bermher-tigheyt blyft t’allen stonden, 
Doe ick in angst was, so riep ick God an: 
End hy heeft my verhoort end ghstelt in’t breyde, 
De wyl die Heer dan vast staet aen myn syde, 
So vreesɇ ick niet wat my de mensch doen kan. 
 
Die Heer is voor my, mit mynen bystandern, 
So sal ick sien myn wil aen myn vyanden, 
T’is beter te hopen op den Heer sacht, 
Dan op den sterf-licken mensch te betrauwen, 
Ia beter is’t op God syn hoop te bauwen, 
Dan op vorsten, hoe groot sy syn gheacht. 
 
Als wouden my vele menschen omringhen, 
Ick hoopse, door s’Heeren naem, wel te ringhen. 
Als wouden sy my omringhen tot leyd: 
So sy ghedaen hebben, ick wouse alle, 
Sonder onsicht gantslick bringhen ten valle, 
Door des Heeren naem end bystandigheyt. 
 
So sy my schoon als bie-swęrmen omringhen, 
Als doornenvier sick blust haest end gheringhe, 

{==113v==} {>>pagina-aanduiding<<}

So sullen sy swycken end t’ondergaen. 
Ick hoopse, door s’Heeren naem t’oueruallen. 
Du vyand, du heefst my willen doen vallen, 
Męr die Heer heeft my fyn bystand ghedaen. 
 
Die Heer is myn stęrckheyt end myn gesanghe, 
Myn saligheyt, oock wanneer my is banghe. 
In der gherech-ten huysen hoortmen niet 
Anders, dan een stem vol allerley iueghden, 
Dewyl des Hee-ren rechtɇ hand t’onser vrueghden 
Groote dinghen ghedaen heeft mit der vliet. 
 
S’Heeren rechtɇ hand verheuen heeft ghewesen, 
End heeft groote daden krachtlick bewesen. 
Stęruen sal ick niet, męr sal leuen fyn. 
End sal s’Heeren groote węrcken verkonden, 
Hy heeft my wel ghestraft, ick moet’t vermonden. 
Męr heeft my niet ghegheuen in s’doods pyn. 
 
Doet my op des tempels poort, den gherechten 
Toegheeyghent, end inghegaen, ten rechten 
Ick wil louen God, mit danckseggingh saen. 
Dese poortɇ is Gods poort, waerdoor intreden 
De gherechten, Ick wil dy Heer, danck reden, 
Dat du my heefst verhoort end byghestaen. 
 
De steen dien, als onnut, hebben verworpen 
De bouwlieden, desɇ is tot s’houcks hoofd worden, 
Mit grooter eer: dits van den Heer ghedaen. 
End het is won-derbaer in onsen ooghen: 
Dit is de dagh daerin wy ons wel moghen 
Verhueghen, den die Heer heeft aengheuaen. 
 
Wy bidden dy, O Heer, wil ons nv hoeden 

{==114r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End in deser ghelucksaemheyt behoeden, 
Ghelucksaligh is die daer komen is, 
Is des Heeren namɇ hooghelick ghepresen. 
Wy die daer van des Heeren huyse wesen, 
Alle gheluck wenschen v toe ghewiß. 
 
Die Heer is stęrck end sal ons fyn verlichten, 
Bindt den oschɇ aen des autaers hoorne dichte. 
Du bist myn God, ick sal dy dancken frisch, 
Myn God, ick sal dy, mit loue, verheffen, 
Na Gods lof, mits dat hy goed is, wilt treffen, 
Want syn bermher-tigheyt doch eewigh is. 




        
    
Beati immaculati. Psal.xix.

§ Dit is een groot lof der Wet end des Godlicken words, wiens kracht hier werdt wtgheleyd, na dien dat de ghelucksaligheyt in der onderhoudinghe des selues gheleghen sy. der haluen de Prophete bidt God, dat hy hem de kennenschap daeraf end de liefde des seluen, indrucke, om t’selue fyn t’onderhouden. Verhaelt oock wat groote lust hy daer toe hebbe, vele schoone klaghen end vertroostinghen voort bringhende. Tis een krachtighe Psalm vol gheestelicke affectien end begheerten dien de gheloouighen altyd in t’herte end mond behooren te hebben.

    A. Aleph.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

GHelucksaligh, mit waerheyt, sy daer syn 

{==114v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Die mit goeder consciency voortvaren, 
End wandelen in des Heeren Wet fyn, 
Ghelucksaligh doch syn, die daer bewaren, 
Mit vlietigheyt, syn ghetuyghnissen reyn, 
End wetenschap synr soucken end vergaren. 
 
Welcke niet syn der boosheyt toeghedaen, 
Męr volghen stracks syn eenuoudighe weghen, 
Hen wel bekent, waerin sy alwegh gaen. 
Beuolen heefst du te houden te deghen 
Dyn gheboden, end gheenderwyß daer van 
Af te wycken, tot eenighe byweghen. 
 
Och oft eenmael moghten de ganghen myn 

{==115r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Door dyn hulde, beweeght werden op ęrden, 
Om te houden vry de settinghen dyn, 
Want ick sal doch nemmermeer beschaemt werden, 
So langhɇ als ick myn ooghen nęrstigh slae, 
Op alle dyn gheboden, groot van węrden. 
 
Ick sal dy van herten recht, ouer breyd 
Prysen, wanneer ick sal syn onderwesen 
Van den gherich-ten dynr gherechtigheyt. 
Ick wil houden dyn settinghen ghepresen, 
Daertoe, o Heer, in deser kranckheyt myn, 
Verlaet my niet, męr wil by my stracks wesen. 



B. Beth.

Waermede magh een iongkman synen wegh 
Verbeteren, om salighlick te leuen: 
Dan mit dyner woorden houdinghe slecht? 
Wt gantsen hertɇ ick heb my gaer begheuen 
Dy te soucken, der-haluen laet my van 
Dyn gheboden niet afdwalen noch sneuen. 
 
Dyn woord heb ick, midden in’t herte myn, 
Verborghen, op dat ick t’eenigher stonde 
Niet sondighe, teghen den wille dyn, 
O Heer, dyn lof end prys gaet alle monden 
Verr te bouen end oock alle verstand, 
Leer my, Heer, recht dyn settinghen doorgronden, 
 
Ick heb vertelt mit mynen lippen vry 
De gherichten dyns monds, van grooter węrden, 
So datter niet een naghebleuen sy. 
Ick verhueghe my hertlick, mit volhęrden, 

{==115v==} {>>pagina-aanduiding<<}

In den weghen dyner tuyghnissen meer, 
Dan in allen ryckdomen dese ęrden. 
 
Na d’betrachten dyner gheboden staen 
Sal ick mit vliet, end ęrnstlick aenmęrcken 
Dyn voetpaden, om daer in voort te gaen. 
Ick sal my, in dyne settinghen, stęrcken, 
End vermaken, end dyne woorden schoon 
Niet vergheten, męr daerop altyd męrcken. 



C. Gimel.

Aen dynen knecht gunstelick bewyß dyn 
Weldadigheyt, dat ick blyuɇ in den leuen, 
End dat ick dyn woorden beware fyn. 
Mynen ooghen, die duyster syn, wil gheuen 
Klarigheyt dat ick wel aenmęrcken magh 
De wonderhey-den dyner Wet verheuen. 
 
Een vrémdelingk end kortwyligh ick bin 
Op ęrden hier, wil my dan niet verhelen 
Dyn gheboden, die my beleyden fyn. 
Myn siel altyd doet anders niet dan quelen, 
End beswyckt schier, door de beghęrte groot 
Dyner hoogher gherichten end beuelen. 
 
Want du bestrafst d’hoouęrdighen onreyn 
Seer schęrpelick, end die van dyn gheboden 
Afwycken, syn vervlouckt alle ghemeyn. 
Van smadigheyt end schand wil my behoeden, 
Die alweghe my werden aenghedaen, 
Om dat ick dyn tuyghnissen heb ghehouden. 
 
Want de vorsten sitten ghelyck versaemt, 

{==116r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End sy bringhen teghen my huere raden, 
Om dat dyn knecht van dyn settinghen stemt. 
Dyn tuyghnissen syn my tot vrueghd gheraden, 
End syn oock myn raedsluyden, daer mit ick 
My kan in druck vertroosten end beraden. 



D. Daleth.

Myn siel die kleeft aen t’stof, nv schier vergaen, 
Daerom wil my in den leuen behouden, 
Na der toesegg die du my heefst ghedaen. 
Myn weghen heb ick dy dick voorghehouden, 
End du heefst my verhoort so menighmael, 
Dyn settinghen leer my, om die te houden. 
 
Leer my den sin (daer na my seer verlanght) 
Dynr gheboden, so willɇ ick wel betrachten 
De wonderhey-den die dyn Wet beuanght. 
Myn siel voor angst is byna in ommaghten 
Gheuallen, na de toesegghing dyns woords, 
Wil my dan nv ghenadelick bekrachten. 
 
Den valschen wegh die van der waerheyt leydt 
Wend van my af, end wil my fyn verlichten, 
Mit dyner Wet kentschap tot myn gheleyd. 
Ick heb den wegh der waerheyt, my te lichten 
Verkooren, end myn ooghen slae ick vry 
Op dynen rechten, om dat ick niet sou swichten. 
 
Na dat ick steets dynen tuyghnissen, Heer, 
Heb aenghekleeft, die du stranghɇ heefst geboden, 
Alle schande van my gunstlick afkeer. 
Ick sal mit vliet in den wegh dynr gheboden 

{==116v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Loopen, als du salt hebben t’herte myn 
Vervrueghdt, end my dynen troost aengheboden. 



E. He.

Leyd my in den wegh dynr settinghen strang, 
O Heer, dat ick dien rechtsins leerne kennen, 
End houden fyn, alle myn leuen lang. 
Door dynen gheest, wil my altyd ghewennen 
Tot dyner Wet, om die te houden vast, 
End ick salse, van gantsen hert, bewaren. 
 
Voer my doch in dyner gheboden pad, 
Sonder dat ick daer eenighßins afdwale, 
Daer aen ick steets myn ghenouchtɇ heb ghehad. 
Neygh myn hert fyn (op dat ick gheenßins fale) 
Tot der kentschap dyner tuyghnissen reyn, 
End dat het niet tot ghierigheyt verualle. 
 
Myn ooghen doch wend af, dat sy niet sien 
Idel dinghen, die my van dy afkeeren, 
End leuendigh maeck my in den wegh dyn. 
Wil my mit dyns woords beuesting vereeren, 
Dat du dynen knechtɇ heefst schoon toegheseyt, 
Op dat dyner vreesɇ in hem magh vermeeren. 
 
De smadigheyt, daer voor ick my ontsie, 
Myner sonden haluen, wil my afnemen, 
Want goed syn dyn rechten, daer ick op sie. 
Bedwonghen bin ick mynen lust te nemen 
In dyn ghebo-den die gaer lieflick syn, 
Maeck my na dyn gherechtigheyt te leuen. 



F. Vau.


{==117r==} {>>pagina-aanduiding<<}

O Heer, maeck dat ick magh deelachtigh syn 
Dyner ghenadɇ, in desen mynen stande, 
End dynes heyls, na der toesegghing dyn. 
Dat ick voor den, die mit verwyt myn schande 
Natrachten (om dat ick op dyn woord vast 
Verhope) magh antwoordɇ hebben voorhanden. 
 
Laet nemmermeer, wt mynen mondɇ, o Heer, 
D’woord der waerheyt hén wegh ghenomen werden 
Want ick verhopɇ op dyn gherechten seer. 
End ick sal dyn gheset van grooter węrden 
Bewaren steets, ia oock in eewigheyt, 
End de selue t’onderhouden aenuęrden. 
 
So sal ick als in een ruym plaetß ghebrocht, 
Wandelen vry, mit dyns gheestes oorkonden, 
Want ick heb dyn gheboden ondersocht. 
Ick wil goeds moeds voor Koninghen vermonden, 
End spreken van dynen tuyghnissen schoon, 
End sal dies niet beschaemt werden beuonden. 
 
End ick sal my verhueghen t’aller stond 
In den beue-len, die du heefst gheboden, 
Welckɇ, ick ghewiß lief heb van herten grond, 
Ick sal heffen tot dyn lieue gheboden 
Myn handen, om die te bringhen in d’węrck, 
End ick sal van dynen settinghen reden. 



G. Zaim.

Sy ghedachtigh dyns woords dat du ghedaen 
End toegheseyt heefst dynen trauwen knechte, 
Daerdoor hy een ghewissɇ hopɇ heeft ontfaen. 

{==117v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want sowanneer my eenigh druck aenuechtet, 
Dat is my een seer groote troost gheweest. 
End dyn rede maeckt my leuendigh rechte. 
 
Oock dickmael van my dryuen hueren spot 
D’hoouęrdighen, in desen mynen wesen. 
Męr daerom wyckɇ ick niet van dyn ghebod. 
Ick bin altyd, Heer, ghedachtigh ghewesen 
Dynr ghrechten, van eewigheyt aengheuaen, 
Daer door ick wer-de ghetroost end ghenesen. 
 
Als ick sie der godloosen leuen aen, 
Die daer dyn Wet verlaten end niet pleghen, 
So bin ick mit verschrickinghe beuaen. 
Dyn settinghen syn my altyd ghedeghen 
Tot lofsangk, dien ick daervan heb ghedicht, 
Dewyl dat ick wtlandisch bin ghewesen. 
 
O Heer, ick bin indachtigh gheweest fyn 
Dyns naems, oock s’nachts in der tyd myner ruste 
Op dat ick wel bewaerde de Wet dyn. 
Ick heb altyd gheuoelt mit grooten luste, 
Dese ghenadɇ in my, dat ick begheer’ 
Dyn gheboden t’houden, daer ick op ruste. 



H. Heth.

O Heer, du bist myn ęrfdeel end myn lot, 
Ik heb voor my ghenomen dyne worden 
Te behouden eewlick, na dyn ghebod. 
Ick bin bidsaem wt gantsen hert gheworden, 
Voor dyn aenschyn, derhaluen bid ick dy, 

{==118r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ghenadigh sy myner, na dynen worde. 
 
Wel ouerleyd heb ick de weghen myn, 
End vand daer niet goeds in, daerom myn voeten 
Heb ick ghekeert na den tuyghnissen dyn. 
Mit grooter haest (om mynen lust te boeten) 
Sonder wtstel heb ick daer na ghetracht, 
Dat ick houden mocht dyn gheboden soete. 
 
De godloosen hebben my stęrck bestrickt 
Mit huer banden, om my gants te doen swichten, 
Męr dyner Wet heb ick vergheten nicht. 
S’middernachts sal ick my dapper op lichten, 
Om dy lofsangk te doen alsoo’t betaemt. 
Om der willen dyner rechte gherichten, 
 
Ick wil altyd een mitgheselle syn 
Aller der die dyn vreesɇ hebben voor ooghen, 
End die daer hou-den de gheboden dyn. 
O Heer, van dyn goedigheyt onbedroghen 
End ghenaden dat gantsɇ ęrdryck is vol, 
Daerom leer my dyne trauwe gheboden 



I. Teth.

O Heer du heefst goedheyt aen dynen knecht 
Bewesen fyn, nae dynen woorde (wt minnen) 
Daer op hy vast syn hopɇ haddɇ aenghelegt, 
Gheef my verstand alles recht te versinnen, 
End wetenschap eens rechten onderscheyds, 
Want ick vertrau dyn gheboden mit sinnen. 
 
Eer ick schoon ward versocht mit teghenheyt, 

{==118v==} {>>pagina-aanduiding<<}

So dwaeldɇ ick seer, end heb swaerlick ghesondigt 
Nv auer houdɇ ic dyn woord mit bescheyd, 
Ghewißlick du bist van aerde goedgrondigh, 
End mild om dyn goeden te deelen wt, 
Wil my dan dynr settinghen maken kondigh. 
 
D’hoouęrdighen erdichten teghen my 
Vele lueghens, męr ick, na aerd der vromen, 
Dyn gheboden willɇ onderhouden vry. 
Alle verstand is van huer hert benomen, 
Welck verdick is, męr ick on onderlaet, 
Heb mynen lust in dyne Wet ghenomen. 
 
Het is my goed end nut gheweest voorwaer, 
Dat ick door druck vernedert bin ghewesen, 
Om te leernen dyne tuyghnissen waer. 
De Wet dyns monds, is by my meer ghepresen, 
End wichtigher dan goud en siluer fyn, 
Dan sommen groot, wt den besten, verlesen. 



K. Iod.

Dynɇ handen my hebben daer toegherust 
End fyn ghemaeckt, wil my doch verstand gheuen, 
Dat ick leerne dyn gheboden mit lust. 
Die dy hebben voor ooghen in huer leuen, 
Sullen sick seer vervrueghen in’t ghemeyn, 
Om dat ick in dyns words hoop bin ghebleuen. 
 
Ick weet wel, Heer, dat dyn gherichten syn 
Gants gherecht, end dat du my, my ten besten 
Veroedmoedight heefst na der trauwe dyn. 
Dyn goedigheyt versschynɇ aen my ten lesten, 

{==119r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Na dyn beloft dynen knechte ghedaen, 
Om hem rycklick mit trooste te beuesten. 
 
Laet blycken aen my dyn bermhertigheyt, 
Op dat ick in d’leuen werde ghehouden, 
Want dyn Wet is myn vrueghd end vroeylickheyt. 
D’hoouęrdighen die sick seer valschlick houden, 
Alteghen my, laet beschaemt werden vry, 
Ick auer sal betrachten dyn gheboden. 
 
Alle die dy vreesen van herten grond, 
Die keeren sick tot my, end dien te deghen 
Ghemaeckt schoon syn dyn ghetuyghnissen kond. 
Laet myn hert gants syn, end altyd gheneghen 
Tot dyn gheset, so sal ick nemmermeer 
Werden beschaemt in alle myne weghen. 
    



L. Caph.

    T’groot verlanghen, na dyne saligheyt, 
Heeft myn siel doen beswycken end benauwen, 
Want ick holɇ ol dyn woord, mit stadigheyt, 
Myn ooghen syn vermoeyt in’t hoogh te schauwen, 
So dat ick seg, wen salt du troosten my, 
Na d’woord dat du belooft heefst onberauwen? 
 
Ick bin ghelyck worden, door groot verdriet, 
Eener blasen gheromlelt door den roocke, 
Doch heb ick dyns ghesets vergheten niet. 
Hoe lang sal dyn knecht wachten, so ghedoken 
Eer du wreeckst, na dynen gherichte recht, 
De ghene die my veruolghen end vloucken? 
 
D’hoouęrdighɇ han my eenen kuyl bereyd, 
        
{==119v==} {>>pagina-aanduiding<<}

(Hoe wel sulcks sy van dyner Wet verboden) 
Ol dat ick daer in viele, my tot leyd. 
Trauw, styf end waer syn alle dyn gheboden, 
Na dat sy dan t’onrecht veruolghen my, 
Laet dyn bystand my werden aengheboden. 
 
Sy hebben my byna gheveld mit daed 
Ter ęrden llat, wt eenen boosen rade, 
Daerom ick dyn gheboden niet verlaett’. 
Na dyn goedheyt kom my alsnv te stade, 
End leuendigh maeck my, ol dat ick dyns 
Monds tuyghnissen beware vrough end slade. 



M. Lamed.

Dyn woord, o Heer, dat du ghesproken heefst, 
Daer ick op stae, end duldelick op wachte, 
Blyft eewlick, welck tuyght d’hemel onbeweeght. 
Dyn trauwe blyft van gheslacht tot gheslachte 
In eewigheyt, daer van seer klaer bescheyd 
End genoughsaem tuyghniß gheeft d’ęrdryck vaste 
 
Sy hebben noch kuyden s’daeghs hun bestand, 
Alleen onder d’beleyd dyner gherichten, 
Want alle dingk dy dienstlick staet ter hand. 
So dyn Wet my gheen lust haddɇ aengherechtet, 
Wanneer ick mit drucke beuanghen was, 
Ick hadder in moeten vergaen end swichten. 
 
In eewigheyt wil ick vergheten niet 
Dyn gheboden, daermit du my ghetoghen 
Heefst in’t leuen, wt des stęruens verdriet. 
Ick bin dyne, wil my, na dyn vermoghen, 

{==120r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Bewaren, want ick heb fyn ondersocht 
Dyn gheboden, bouen al, mit verhoeghen. 
 
De godloose menschen bespyen my, 
Op dat sy my verdęruen, męr ick trachte 
Van herten na dyn ghetuyghnissen vry. 
Ick sie vergaen alle dinghen van maghte, 
Hoe groot of hoe volkomen sy oock syn, 
Męr dyn gebod streckt wyd, welck ick groot achte. 



N. Mem.

Och o lief heb ick, Heer, mit waerheyt blood, 
Dyn Wet wt my-nen ghemoedɇ end verstande, 
Daer ick daeghlicks van spreeck mit węrden groot, 
My wyser, dan daer syn myne vyanden, 
Heefstu ghemaeckt, door dyn heyligh ghebod, 
Want ick heb dat, by my, altijd voor handen. 
 
Ick bin wyser gheworden dan daer syn 
Myn leermeesters alle te hoop ghewesen, 
Om dat ick dyn tuyghnissen btrachte fyn. 
Oude mannen, oock de wystɇ wtghelesen, 
Te bouen gae ick in raed end verstand, 
Want ick houde dyn gheboden ghepresen. 
 
Ick heb altyd mit grooter nęrstigheyt 
Voorhouden myn voeten voor boose weghen, 
Op dat ick dyn woord hieldɇ in lief end leyd. 
Door dyn bystand bin ick niet tot byweghen 
Afgheweken, van den gherichten dyn, 
Want du heefst my gheleert rechtsins te deghen. 
 
Och hoe soet syn mynen raken ghewiß 

{==120v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dyn woorden, die du ons niet heefst versweghen, 
Soeter dan daer huenigh mynen mondɇ is, 
Ick heb wysheyt, door dyn gheboden, kreghen 
Alle dinghen te richten mit bescheyd, 
Daerom haetɇ ick allerley valsche weghen. 



O. Nun.

Dyn woord is een klaer kęrsɇ in duysterheyt 
Mynen voeten, end een recht licht verschenen 
Den voetweghen myn, tot seker gheleyd, 
Ghesworen heb ick mit een vast voornemen, 
T’onderhouden fyn de gherichten dynr 
Gherechtigheyt, synde van dy beschenen. 
 
Onderdruckt bin ick bouen maten seer, 
Daerom bid ick, behoud my in den leuen, 
Na dynes woords toesegghinghen, o Heer. 
Ontfang alsnv danckelick, Heer verheuen, 
Myns monds offer, dien ick ghewilligh doe, 
End kentschap dynr gheboden wil my gheuen. 
 
Ick draegh myn siel in der hand, mit verdriet, 
In vaerlickheyt, den dood ouerghegheuen, 
Nochtans verghetɇ ick dynes ghesets niet. 
De godloosen hebben my, in myn weghen, 
Stricken gheleyt, doch heb ick niet ghedwaelt 
Van dyner Wet, noch my laten beweghen. 
 
Tot myn deel syn de ghetuyghnissen dyn 
Gheworden, om die altyd te beęruen, 
Want sy syn de vrueghde des herten myn. 
Dyn ghesetten sal ick vry tot dat stęruen 

{==121r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Houden alwegh, want myn hert steets daertoe 
Heb ick gheneyght, die ick niet konde dęruen. 



P. Samech.

De menschen schalck end booß heb ick ghehaett. 
Die door vernuft, eyghen droomen erdichten, 
Auer dyn Wet heb ick lief in der daed 
Myn toevlucht my, in swaerheyt, te verlichten 
Bistu, end my-ne schild, in allɇ aenstoot 
So hoop ick vast op dyn word, sonder swichten. 
 
Ghy boosdaders wyckt van my all ghemeyn, 
End ick wil fyn onderhouden, mit vliete, 
De gheboden Godes des Heeren myn. 
Beuestigh my doch in desen verdriete, 
Wit dynen woor-de dat ick leue vry, 
End (niet beschaemt) myner hopen gheniete. 
 
Onderset my, dat ick stęrck end ghesond 
Werde, so wil ick my rechtsins vermaken, 
Mit lust, in dyn gheboden t’aller stond. 
Du salt treden mit voeten, door dyn wrake, 
Alle die van dyn Wet afwyckigh syn, 
Want gaer bedrogh is alles wat sy maken. 
 
Alle boosen der ęrden węrpstu hén, 
Ghelyck schume, derhaluen ick beminne, 
Van herten grond, de ghetuyghnissen dyn. 
Mynen vleesche gruyt, als ick ouersinne 
Dyn gherichten, die du daervan salt doen, 
End voor dynr vree-sɇ ick verschricke van binnen. 



Q. Ain.


{==121v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Na billickheyt end recht ick my ghestelt 
Heb’ in’t ghericht’, wil my niet ouergheuen 
Den die my daer verdrucken mit gheweld. 
Stuer dynen knecht dat hy stae all syn leuen 
Mit vrueghd, na t’goedɇ, end laet niet toe dat hy 
Sy der grootschen gheweldɇ ouerghegheuen. 
 
Myn ooghen syn vermoeyt van wachten na 
Dyn saligheyt, toegheseyt door de rede 
Dynr gherechtheyt, daer ick gaer vast op sta, 
Mit dynen knechtɇ in goedertierenhede. 
Handelen wil, end leer my nv voortaen 
Dyne settin-ghen verstaen recht te deghen. 
 
Ghewiß ick bin dyn knecht, begnadigh my, 
Mit dynen gheest, dat ick wete ten rechten 
Welck daer t’verstand dyner tuyghnissen sy, 
Het is schoon tyd, in dit langhe verwachten, 
Dat du recht doest, Heer, want sy hebben vry 
Duruen breken dyn Wet, mit een verachten. 
 
Daerom heb ick dyn gheboden ghelieft. 
Veel meer dan goud, of kostlicke ghesteenten, 
Die ick int hert voor eewlick heb ghebrieft, 
Derhaluen ick oock voor alle ghemeenten, 
Dyn beuelen beken gaer recht, end ick 
Haetɇ alle val-sche weghen end ghewoenten. 



R. Phe.

Seer wonderbaer syn de tuyghnissen dyn 
End vol aller hooghe verborghenheden, 
Daerom myn siel heeftsɇ onderhouden fyn. 

{==122r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Iae die aenuangk end ingangk dyner reden, 
Verlicht seer schoon den slechten huer verstand, 
End stelt huere consciency te vreden. 
 
Ick heb den mond opghedaen end versucht, 
Ouermits dy-ner gheboden beghęrten, 
Om die eewlick t’onderhouden mit tucht. 
Aensie my, end my guntslick wil beherten 
Ghelyckerwyß du altyd te doen pleegst, 
Den die dynen naem lief hebben van herten. 
 
Myne ganghen door dynen gheest beleyd, 
Na den eysche dyns woords, dat ick niet valle 
Tot valsche leerɇ of eenighe boosheyt. 
Verloß my dat ick niet werdɇ oueruallen 
Van der menschen veronghelycking groot, 
End ick sal hou-den dyn beuelen alle. 
 
Dyns aenghesichts klaerheyt laet schynen vry 
Ouer dyn knecht, end wil my onderwysen, 
Welck daer t’verstand dyner settinghen sy. 
Waterbeken wt myn ooghen afrysen, 
Door droufnissen om der willen der, die 
Niet houden dyn Wet, auer se misprysen. 



S. Zade.

O Heer, du bist bouen maten gherecht, 
In dynen doen, end allen dynen wesen, 
Dyn gherichten syn oock alleßins recht. 
Du heefst, door dyns woords ghebod, onderwesen 
T’onderhouden dyn ghetvyghnissen fyn 
Die daer gherecht, end trauwe syn ghepresen. 

{==122v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Ick bin verdort schier, end te niet ghegaen 
Van yeuer groot, ouer myne vyanden, 
Om dat sy dynr woorden vergheten han 
Dyn woord is gants louter, in allen stande, 
Tot welcken dyns knechts hertɇ aensteken is, 
Mit rechter end vierigher liefden brande. 
 
Hoe kleynɇ ick sy van ghestellɇ, end veracht, 
So kan ick doch gheenderwyse vergheten 
Dynr gheboden, by my seer groot gheacht. 
Dit is ghewis ende niet ongheweten, 
Dat dyn rechten eewlick bestandigh syn, 
End dat dyn Wet waer, end vast is gheheeten. 
 
Gants beangst end bedruckt aen alle syd 
Ick bin nochtans in alle myn swaer lyden, 
Dyn gheboden hebben my steets verblydt. 
Dynr tuyghnissen rechtheyt, die ick belyde, 
Is doch eewigh, leerse my gunstelick 
Op dat ick magh fyn leuen t’allen tyden. 



T. Coph.

Wt gansen hertɇ, o Heer, ick roup tot dy, 
Wil my een ghe-nadighɇ andworde gheuen 
Op dat ick dyn gheboden houde vry. 
Ick heb tot dy mynen roup opgheheuen, 
Help my, dat ick de ghetuyghnissen dyn, 
Onderhoude stichtlick, alle myn leuen. 
 
Voorkomen bin ick schoon den dagheraed, 
Dy t’aenroupen, want alle myn verhopen 
Alleen op dyns woords toesegghinghe staet, 

{==123r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Myn ooghen voor de nachtwake syn open, 
Op te waken tot dy wacker end fyn, 
End mit vliet te betrachten dyn ghesprueken. 
 
Myn stem verhoor, Heer, na de goedheyt dyn, 
End wil my in deeß swackheyt stęrcker maken, 
So du daer pleeghst my te vermaken fyn. 
Myn haters, die na myn quaed staen, ghenaken 
My, de wyle sy verrɇ afwyckigh syn 
Van dyn Wet, die sy schouwen end versaken. 
 
Męr wil dy, Heer, altyd in myne nood 
Houden by my, end my dyn bystand gunnen, 
Want waer end styf syn dyn gheboden groot. 
Ouerlangk weet ick, ia oock van beghinne, 
Dat du daer heefst gaer vastgrondigh ghemaeckt 
Dyn tuyghnissen, die ick altyd besinne. 



V. Res.

Aensie myn groot komer end swaer verdriet, 
End my daer wt ghenadelick wil rechten, 
Want dyner Wet heb ick vergheten niet. 
Neem myn saeckɇ aen, verloß my van onrechte, 
Ende bevry my van des stęruens nood, 
Na der beloft dyns words, die ick betrachte. 
 
De saligheyt van den godloosen is 
Seer verr voorwaer, want sy allɇ in’t ghemeyne 
Vraghen niet na dyn settinghen ghewiß. 
Groot is, o Heer, dyn bermhertigheyt reyne. 
Wil my dan nv, ghelyck du te doen pleeghst, 
Vermaken, end my niet laten verkleynen. 

{==123v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Myn veruolghers end vyanden die syn 
In groot ghetal, doch bin ick niet gheweken 
Eenigherwyß van den tuyghnissen dyn. 
Wanneer ick sie die daer syn afgheweken 
Van dynen wordɇ, end dat verachten stout 
So dunckt my van drucke dat hert te breken. 
 
Sie aen, Heer, dat ick lief heb stęrck end styf 
Dyn gheboden, so wil na dyn ghenade 
My verquicken, end behouden te lyf, 
Van den beghinnɇ aen, is dyn woord gherade 
De waerheyt, oock alle gherichten dynr 
Gherechtigheyt, syn eewigh vol van rade. 



X. Schin.

My hebben seer veruolght de vorsten prat, 
Sonder oorsaeck, doch buyten eenigh schromen, 
Ick heb dyn woord steets in eeren ghehad. 
Wt dyn word heb ick sulcke vrueghd bekomen, 
Als yemand wt eenen buyte seer goed, 
Of schatte groot, sou moghen ouerkomen. 
 
Lueghens ende valscheyt haetɇ ick ghewiß, 
End hebber af eenen grouwel van deghen, 
Auer dyn Wet my seer lief end węrd is, 
Seuenmael s’daeghs dynen lof onuersweghen 
Singhɇ ick, o Heer, om der gherichten wil 
Dynr gherechtheyt, die du toonst alle weghen. 
 
Veel vredes is voorwaer den toebereyd 
Die daer dyn Wet liefhebben, end sy werden 
Sick niet stooten, tot eenigherley leyd. 

{==124r==} {>>pagina-aanduiding<<}

O Heer, Ick heb lang verhoopt, mit volhęrden, 
Op dyn bystand, houdendɇ wt vry ghemoed 
Dyn gheboden, die daer groot syn van węrden. 
 
Myn siel heeft dyn tuyghnissen bewaert styf, 
Mit een ontsicht de selue te verkleynen. 
Want ick hebse van herten gronde lief. 
Dyn gheboden end tuyghnissen ghemeyne 
Ick heb bewaert, want alle weghen myn 
Syn wel bekent voor dynen ooghen reyne. 



Y. Thau.

    Myn roupen, Heer, laet doch komen tot dy, 
End wil my na dyn woord sulck verstand gheuen, 
Dat bequaem dy-nen will te vaten sy. 
Laet komen tot dy myn stem opgheheuen, 
End verloß my, so du heefst toegheseyt, 
Door dyn trauwe woord, ons ouerghegheuen. 
 
So sullen myn lippen vrymoedelick 
Spreken dyn lof. als du salt dyn gheboden 
My fyn gheleert hebben ghenadelick. 
Myn tonghe sal sick niet konnen verhoeden, 
Te spreken van den toesegghinghen dyn, 
Want gherecht is, so wat du heefst gheboden. 
 
Wil doch dyn hand wtstrecken ouer my, 
Tot myner hulp. Want ick heb wtuerkoren, 
Bouen alle dingk, dyn gheboden vry. 
Dyn saligheyt beghęr ick na end voren, 
End dyn gheset is my een vrueghde groot. 
Daer in ick neem mynen lust, in myn troeren. 

{==124v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Myn siel in den leuen te blyuen fyn 
Om dynen lof alweghe te verbreyden 
Maeck gnadelick, na der ghewoonheyt dyn, 
Als een verlo-ren schaep, end schier verbeten, 
Ick heb ghedwaelt, wil soucken dynen knecht, 
Want ick heb dynr gheboden niet vergheten. 



        
    
Ad Dominum cum tribularer. Psal.Cxx.


§ De Propheet begheert van lueghenachtighe tonghen ontsleghen te werden, sick beklaghende ouer de godloosen, om dat hy mit hen gheen vrede (die hy souckt) kan vinden.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WAnneer ick was in teghenspoed, 
So riep ick God aen, mit der spoed, 
End hy heeft my, mit blyden schyne, 
Verhoort, so hy alweghe doet 

{==125r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
De synen in drucks pyne. 
 
Ach Heere God myn siel beuryd 
Van valschen lippen t’alder tyd, 
Die doch niet dan lueghens vertellen, 
End hueren naesten onghemydt, 
Tweetonghigh eewlick quellen. 
 
Wat kan de valsche tonghe doen? 
Anders dan twist end tweedraght broen? 
Als eens stęrckens mans schęrpe pylen, 
End kolen van geneuer groen, 
So is sy t’aller wylen. 
 
Ach, dat ick moet, als vrémdelingk, 
In Misech syn, welck is een dingk, 
(Om s’volcks boosheyt,) swaer te verdraghen, 
In Cedars tenten oock ballingk 
Blyuɇ ick te vele daghen. 
 
Ick heb te lang ghewoont mit hen, 
Die doch niet doen dan twistighen. 
Als ick hen van vrede vermeldde, 
So verworpen se sy daer hén, 
End teghen my sick stelden. 




        
    
Leuaui oculos meos. Psal.Cxxi.


§ Dauid segt hier dat de gheloouighen, nae syn exempel, verwachten moeten huere bystandigheyt vanden eenighen God, die daer beleyden sal alle huer heyligh voornemen.


{==125v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WAnneer my komt eenighe druck aen boord, 
Tot den bęrghen heffɇ ick myn ooghen voort, 
Waer van ick op myn hulp gheduldigh wachte, 
Myn hulp ghewiß ick alleenlick verwachte 
Van den Heere, die daer gheschapen heeft, 
Hemel end ęrdɇ end alles wat daer leeft. 

{==126r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hy sal gheenßins struyckelen dynen voet 
Laten, niet sal slapen dyn hoeder goed. 
Sluymeren sal hy niet, noch emmer slapen, 
Die daer, ouer Israel, sitt te waken, 
Die Heer bewaert dy in allerley stand, 
Als dyn schaduw, staet dy ter rechter hand. 
 
Daerom sal dy de Son des daeghs niet slaen, 
Mit huerer hit, noch oock des nachts de Maen. 
Die Heer sal dy wel bewaren end hoeden, 
Voor alle quaed, end sal dyn siel behoeden, 
Die Heer sal dy hoeden, mit syn gheleyd, 
So wat du doest, van nv in eewigheyt. 




        
    
Laetatus sum in iis. Psal.Cxxij.


§ Dauid verhueght sick ouer het opgaen na Ierusalem: een verkoren plaetse tot den dienste Gods. Beschryft huer goede ordeninghe end bidt voor hueren voorspoed.

Singt op die wyse des lij. Psalms.

ICk bin verblydt, doe sy my han gheseyt, 
Laet ons mit vliet tot s’Heeren huys opgaen, 
Ierusalem, die daer bist fyn bereyd, 
In dyn poorten sullen onß voeten staen. 
Ierusalem is doch seer wel ghedaen, 
Wel ghetimmert, als een stad gaer vol eeren, 
Daer de menschen door eenigheyt vermeeren. 
 
Tot welckɇ opgaen de gheslachten ghemeyn 
Gods gheslachten, dat huys Israels vroom, 
(Waertoe verbonden is, so groot so kleyn), 
Om Gods name lof te belyden koen. 

{==126v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want daer staen de stoelen om recht te doen, 
Naemlick Dauids huyß stoelen. wilt goed gunnen 
Ierusalem wel hen diese beminnen. 
 
Vrede moet syn binnen dyn mueren stil, 
End spoed binnen dyne palaysen frisch, 
Om myner broe-deren end vrienden wil, 
Sal ick spreken wat dy voorderlick is, 
Ouermits dat ickse lief heb ghewiß, 
End om onß Gods huyß willɇ, in dy ghestanden, 
Ick sal soecken dyn spoed, in allen standen. 




        
    
Ad te Domine leuaui. Psal.Cxxiij.


§ Dauid verdruckt synde, van syn vyanden, bidt den Heere om hulp, toonende mit der ghelyckenisse eens dienstknechts en dienstmaeghds, syn sorgfuldighe ghehoorsaemheyt, die oock alle gheloouighen volghen moeten.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

TOt dy, die woonst in den hemel reyn, 
Myn ooghen ick heffɇ ende keere, 
Sie, als der knechten ooghen ghemeyn 

{==127r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Sien op de mildɇ hand huerer Heeren: 
Als der dienstmaeghden ooghen sien vry, 
Op huerer vrauwen hand, also sie wy 
Op onsen God end Heere. 
 
So staen wy op onsen God end Heer, 
Tot dat hy sick onser ontferme, 
Goedertierelick doe mit ons, Heer, 
Ghenadelick hoor onse karmen 
Want wy door smadigheyt syn versaedt, 
Onß siel is lang sat mit der rycken smaed, 
End der grootschen, erbarmet. 




        
    
Nisi quia Dominus. Psal.Cxxiiij.


§ Die Prophete verhaelt de weldaed Gods, waermit hy de synen wonderbaerlick heeft verlost van der onsinnigheyt des duyuels, end syner ledematen, teghen welcker kracht end listen de gheloouighen niet konden staende blyuen, sonder den bystand des Heeren.


{==127v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WAere God ons niet voorghestaen, 
Israel nv vermonde: 
Hadde God niet ons hulp ghedaen, 
Als teghen ons opstonden 
De menschen, die daer gants end gaer 
Godloos syn, si hadden voorwaer, 

{==128r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Ons leuendigh verslonden. 
 
Want sy woedden teghen ons fel. 
Wy waren schier versoncken: 
Als door een waterbeke snel. 
Waerɇ onse siel verdroncken. 
Als stranghe waterbaren slaen, 
Syn sy na onser siel ghestaen, 
Des moest God onß erbarmen. 
 
Lof God die ons niet ouergaf 
Tot roofdeel huerer tanden, 
Als een voghel den strick komt af, 
Is onse siel wt banden 
T’strick is ontween, end wy syn vry, 
Des Heeren name staet ons by, 
Scheppers hemels, end ęrde. 




        
    
Qui confidunt. Psal.Cxxv.


§ God beschermt de godsalighen, waer mede de godloosen sullen gheen deel hebben, in synen Koningkrycke.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DIe huer betrauwen gants end gaer, 

{==128v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Op God den Heere stellen, 
Die blyven gants onwanckelbaer, 
Laten sick niet verstellen. 
Huer hopɇ is vast 
Op God beuest, 
Waerop sy altyd męrcken. 

{==129r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Daerom ghewiß, 
Blyuen sy frisch, 
Vast, ghelyck Sions bęrghe. 
 
Ghelyck de stadt Ierusalem 
Fyn omringht is mit bęrghen, 
Daer door de vyand werdt so tem, 
Dat hyse niet verdęrue. 
So omringht God 
In aller nood, 
De synɇ end wiltsɇ aenkleuen. 
End hen bystaen, 
Van nv voordaen, 
Tot in dat eeuwigh leuen. 
 
God is gherecht end alwegh goed, 
Hy sal oock niet toelaten 
Dat de godloosɇ hebben den voet, 
Ouer syn huysghenooten. 
Op dat de knecht 
Die daer is recht, 

{==129v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Tot sonden niet verualle. 
Goed onderstand, 
Mit syner hand, 
Doet God den vroomen alle. 
 
O Heer, doe wel den vroomen al, 
Die door t’ghelooue leuen, 
Męr die leuen na huer gheual, 
End sick tot quaed begheuen. 
Die sal de Heer 
Mit grootɇ oneer 
Verwęrpen mit den quaden. 
Męr eewlick wel 
Sal Israel 
S’Heeren vredɇ hebben, Amen. 




        
    
In conuertendo. Psal.Cxxvi.


§ De gheloouighen prysen God ouer huere verlossinghe, end twyfelen niet in hueren druck vander goedwilligheyt Godes t’henwaert, versekert dat na droufnissen volghen sal vertroostinghe.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DOe nv die Heer wederbrochte 
Sion, wt gheuangkniß swaer, 

{==130r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Van enckel blyschap ons dochte, 
Dat wy droomden alle gaer: 
Onse mond is ghewesen 
Vol lachens, ouermits desen, 
End onß tong vol lofsangks klaer: 
 
Doe hebben, mit open kaken, 
Die Heydens luydɇ aengheuaen, 
Die Heer heeft seer groote saken 
Ghewißlick mit hen ghedaen. 
D’Heer ghedaen groote dinghen 
Heeft mit ons, dies wy ontspringhen, 
End syn mit vrueghden beuaen. 

{==130v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Heer, onß gheuanghnen bring weder, 
Die daer noch ouerigh syn, 
So men de beken siet neder 
Stęrck vloeyen door Zuyden wind. 
Die daer mit tranen saeyen, 
Sullen mit vroeylickheyt maeyen, 
End hooghlick ghetroostet syn. 
 
Die daer syn saeysaed mit duchten 
End weenen gheworpen heeft, 
Die sal doch niet eewlick suchten, 
Hoewel hy een wyl so leeft. 
Męr syn vrueghd sal vermeeren, 
Ghelaen sal hy wederkeeren 
Mit synɇ handbuffelen swaer. 




        
    
Nisi Dominus aedificauerit. Psal.Cxxvij.


§ De heylighe Gheest leert hier, dat aller menschen aerbeyd te vergheefs sy, sonder God: end dat sy ghelucksaligh syn, die in allen dinghen op de hand Gods mercken, waerby hy de menschen vermaent, dat sy huer betrauwen op God setten.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WAer God niet self dat huys opricht. 
End all besorght daerinne, 

{==131r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
So werdt mit ons niet wtghericht, 
Verlorn is kracht, mit sinne, 
Alle moeytɇ end sorgh vergheefs gaet, 
Als s’Heeren hulp ons niet bystaet, 
Allɇ arbeyd is verloren. 
 
Waer God niet self bewaert de stad. 
End bauwt torren end mueren, 
Daer helpt gheen gheld noch menschen raed, 
Allɇ aerbeyd is verloren. 
Waer God de waeck niet self grypt aen, 
Onß waken is vergheefs ghedaen, 
All konstɇ end list moet fęlen. 

{==131v==} {>>pagina-aanduiding<<}

T’is vergheefs dat ghy vrough op staet, 
Om den noodkost te winnen, 
Of dat ghy spade slapen gaet, 
D’brood etende mit pynen. 
Want die Heer den, die hy lief heeft, 
Dewyle sy schier slapen, gheeft 
Sonder sorghɇ huer behoufte. 
 
Des lyfs vruchten syn kinders veel 
Van God tot eener ęrfuen. 
Die hy tot loon gheeft wien hy wil, 
End laett niemand verdęruen. 
Mit seghen hy alles veruult, 
Alle nood werdt door hem ghestilt 
Wt rechter gnadɇ end gunste. 
 
Ghelyck pylen syn in der hand 
Eens ruesen, in dat stryden, 
Gheschoten aen eenighen kant 
Recht vooren of ter syden. 
So syn de soons huerer iongkheyt 
Fyn bereydt tot stęrckdadigheyt 
In allen hueren wesen. 
 
Saligh is die daer heeft gheuult 
Synen koker te deghen, 
Mit sulcke pylen, want grootɇ huld 
Sullensɇ han alleweghen. 
Sy sullen niet werden beschaemt, 
Teghen huer vyanden versaemt, 
In eenighen gherichte. 




        
    
Beati omnes qui timet. Psal.Cxxviij.



{==132r==} {>>pagina-aanduiding<<}

§ Hoe datmen godsalighlick end ghelucksaemlick sal moghen leuen in den huywelicken staet.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WEl salich is bedeghen, 
So wie den Heere vreest, 
End wandelt in syn weghen 
Rechtsinnigh, in den gheest. 
Die aerbeyd dyner handen 
Sal dy wel konnen voen, 

{==132v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End salt in allen standen, 
Spoedigh syn in dyn doen. 
 
Dyn wyf sal vruchtbaer wesen, 
Als wynstocken vruchtbaer, 
Die dynen huysɇ aenkleuen, 
So sullen oock voorwaer 
Dyne kinders beklyuen, 
In groot ghetal ghesond, 
Als planten van olyuen, 
Ouer dyn tafel rond. 
 
So sal bespoedight wesen, 
Die daer vreest den Heer mild, 
Wt Sion God ghepresen 
Dy saligh maken wilt. 
Du salt alle dyn leuen 
T’voorspoed Ierusalem 
Sien, end God daer beneuen. 
Prysen mit hertɇ, end stem. 
 
End salt wt dynen sade, 
Dobbel gheslachte sien, 
In Israel ghenade, 
End vrede bouen dien. 

{==133r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dy sy lof Heer ghepresen, 
Van nv in eewigheyt. 
Gheef dat wy moghen wesen, 
Tot dynen dienst bereyd. 




        
    
Sepe expugnauerunt. Psal.Cxxix.


§ Dauid gheeft hier te kennen dat de Ghemeynte sick behoort te verhueghen om dat sy verlost sal werden van der verdruckinghe, die huer van eenen yeghelicken ghedaen werdt. End dat huer vyanden sullen beschaemt werden, niet teghenstaende hueren ydelen waenschyn.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

SY hebben my dickmael, van myn iongkheyt aen, 
Bestreden, nv Israel segghe, mit sinnen, 
Sy hebben my dickmael, van myn ieughet aen, 
Bestreden, męr sy konden my niet verwinnen, 
 
De ploughers my hebben teekens inghedruckt 
In mynen rugghɇ, ende ghemaeckt grofue voren. 

{==133v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Auer die Heer gherechtigh heeftse verdruckt, 
End huer seelen willen afsnyden end schoren. 
 
Dat so beschaemt end verstooten werden stracks, 
Die Sion, mit vyandlicken haet, verdrucken, 
Datsɇ oock ghelyck werden den grase des dacks, 
Dat daer verdort eermen t’selue kan gheplucken. 
 
Daervan syn hand de maeyer niet vullen kan, 
Noch hueren schoot die de hanbuffels versamen, 
Die daer voorby gaen wenschen. gheen gheluck an, 
Segghendɇ: v sy gheluck in des Heeren name. 




        
    
De profundis clamaui. Psal.Cxxx.


§ Wy werden hier gheleert, hoe de godsalighen, door de Wet, bekennende huere sonden, daer van begheeren verlost te werden, alleenlick door de bermhertigheyt Gods, waerdoor Israel van synen sonden, end synen droufsalen verlost werdt.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WT dieper nood schrey ick tot dy 
Heer God, aenhoor myn roepen: 
Dyn gnadighɇ ooren keer tot my, 

{==134r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End myner bede sy open. 
O Heer, so du willest męrcken aen 
De sonden die wy hebben ghedaen, 
Wie kan, Heer, voor dy blyuen? 
 
Het staet in dyner maght alleyn, 
De sonden te vergheuen, 
Daerom vreestmen dy, int ghemeyn, 
Oock inden besten leuen, 
Ick heb myn hopɇ op den Heer gheuest, 
Op hem myn siele vertraut gaer vast, 
End op syn woord ick wachte. 
 
Als warɇ het schoon tot in der nacht, 
End weder tot den morghen, 
So sal myn hertɇ, aen s’Heeren maght, 
Vertwyflen niet, noch sorghen. 
Israel die daer herboren is, 

{==134v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Wt den Gheest, laet van herten ghewis, 
Op den Heere vertrauwen. 
 
Want by God is ghenade groot, 
Ouer onse misdaden, 
Syn hulp werdt bewesen in nood, 
Hoe swaer wy syn beladen. 
Hy is alleyne die hęrder goed, 
Die Israel fyn verlossen moet. 
Wt synen sonden alle. 




        
    
Ecce quam bonum. Psal.Cxxxiij.


§ Dauid verhaelt wat vroeylickheyt des leuens, in broederlicke liefde, end eendraghtigheyt, gheleghen sy.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

SIe, hoe vroeylick en goed, 
In der vroomen ghemoed, 
Is d’eenigheyt der herten? 
Welcke te samen bindt 

{==135r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
De broeders, end verwint, 
Door t’ghelooue, alle smerten. 
 
Euen als d’oly soet, 
Op t’hooft ghegoten vloeyt 
In Aarons baerd beneden. 
End in syn kleyders daelt, 
Also dat nerghens faelt, 
De rueck in allen leden. 
 
Als de dauw s’bęrghs Hermon 
De bęrghen van Sion 
Vruchtbaer maeckt, end bedeghen, 
So doet oock d’eenigheyt, 
Welckr volghern is bereyd 
Seghen end d’eewigh leuen. 




        
    
Ecce nunc benedicite. Psal.Cxxxiiij.


§ Hy vermaent de Leuiten end gheloouighen, die daer waken in den Tempel, den Heere te louen, hen wenschende ghenade end segheninghe.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

SIe, pryst den Heer, mit blyden schyn, 

{==135v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Alle des Heeren dienaers fyn 
Die s’nachts in s’Heeren huyß syt ghestanden, 
Heft op mit heyligheyt uwe handen. 
 
Looft doch den Heerɇ aen allen kant, 
So sult ghy, van des Heeren hand, 
Wt Sion, rycklick gheseghent werden, 
Die daer ghemaeckt heeft hemel end ęrde. 




        
    
Confitemini Domino. Psal.Cxxxvi.


§ Een krachtighe vermaninghe om den Heere te dancken ouer fyn bermhertigheyt, die hy bewesen heeft, in der scheppinghe end onderhoudinghe aller dinghen.

Singt op die wyse des xxxvij. Psalms.

DAnckt den Heer, mits dat hy goed is beuonden, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
Danckt end looft God der Goden, t’allen stonden, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
Danckt den Heer der Heeren, mit hertɇ end monde, 

{==136r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
 
Die daer alleen węrckt wonderbare saken, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick, 
Die mit wysheyt den hemel heeft ghemaket, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick, 
Die d’ęrde bo-uen d’water heeft ghestaket, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
 
Die daer konstigh maeckte de groote lichten. 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
De Son die s’daeghs, als een Heer, soude lichten, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
De Maen end sterrn, dat sy de nacht verlichtden. 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
 
Die daer verslough Egypty eerstgheboornen. 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick, 
End leyddet wt Israel den verkoren, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick, 
Mit stęrcker hand, end wtghestreckten arem, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
 
Die t’roode Meer daer bedeeldɇ in twee hoopen 
Want syn bermhertigheyt blyft eewelick. 
End leydder door Israel, mit den hoope, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
Heeft Pharao, mit synen heyr, versopen, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
 
Die syn volck, door de woestenye, brachte, 
Want syn berm-hertigheyt blyft eewelick. 
Die daer verslough Koninghen groot van achte 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick, 

{==136v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die daer verslough koningen groot van maghte, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
 
Naemlick Seon, Koningk der Amorriten, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
End daertoe Og, Koningk der Basaniten, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
End gaf huer land Israel te besitten, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
 
Hy gaf’t synen knechte t’synen ęrfstucke, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
Die onser was ghedachtigh in den drucke, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
End vrytdɇ ons voor des vyands onghelucke, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
 
Die daer spyß gheeft allen dieren der ęrden, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 
Dancket God des Hemels mit grooter węrden, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick, 
Want alle mon-den vol s’Heeren lofs werden, 
Want syn bermher-tigheyt blyft eewelick. 




        
    
Super flumina. Psal.Cxxxvij.


§ Een droeuighe klaghe der gheuanghenen Ioden, in Babylonien. Huer vierighe begheerte, so wel van’t voorspoed Ierusalems, als van’t teghenspoed der Edomiten.

§ Op de wyse des lxxxiij. Psalms.

AEn Babylons waterstroomen aendachtigh 
Saten wy, end weenden synde ghedachtigh 
Des bęrghs Sion, Godes Ghemeynten reyn 

{==137r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Midden onder Babels volck, in’t ghemeyn, 
Klaeghden wy, end hebben, mit druck beuangen, 
Onse harpen aen de wilghen ghehanghen. 
 
Want daer hebben, die ons leydden gheuanghen, 
Van ons beghęrt die lustighe ghesanghen, 
Segghende, singht ons wt Sion een lied: 
Wy seyden, hoe souden wy in verdriet, 
Singhen s’Heeren lied, of spelen mit handen, 
Dewyl wy syn verstroeyt, in vrémde landen? 
 
Ierusalem so ick dyner verghete, 
Myn rechtɇ hand moet des spelens konstɇ end wete 
Vergheten, myn tongh my kleuɇ aen den mond. 
So ick dyns niet ghedencke t’aller stond, 
Ierusalem, pryßlick vol aller dueghden, 
Die daer d’oorsaeck bist aller myner vrueghden. 
 
Welaen dan, Heer, sy doch eenmael ghedachtigh, 
Der kinderen Edom, die sick seer prachtigh 
Hielden’die wyl de stad Ierusalem 
Verwoestet ward, na syner daed loon hem, 
Die daer wtriep mit onbeschaemden monde. 
Dat sy reyn af, reyn af gae tot den gronde. 
 
O Babylons dochter die daer salt werden 
Vernietight gaer, end gants gheslecht ter ęrden, 
Ghelucksaem werdt die dy verghelden kan 
Het grusaem quaed. dat du ons heefst ghedaen, 
Ghelucksaem werdt die dyne kinders kleyne, 
Aengrypen sal, end stooten aen den steyne. 




        
    
Confitebor tibi toto. Psal.Cxxxviij.



{==137v==} {>>pagina-aanduiding<<}

§ Dauid neemt voor sick den Heere te dancken, end groot te maken voor de Grootmaghtighen: op dat syn goedheyt, waerheyt, end voorsichtigheyt bekent werde.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ICk wil, wt gansen herte vry, 
Verheffen dy, 
End hooghlick prysen, 
End tot lofsangk, dy ter eeren, 
Voor Richteren, 
Wil ick oprysen. 

{==138r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Ick sal, in dynen tempel bly, 
Aenbidden dy, 
Dyn naem belyden, 
Om der willen dyner goedheyt, 
End dyn waerheyt 
Groot t’allen tyden. 

{==138v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want du heefst, Heer, den name dyn 
Groot ghemaeckt fyn, 
Mits dyner trauwen. 
Als ick heb aengheropen dy 
Du troostest my, 
Na myn betrauwen. 
Dies sullen alle koninghen 
Dy lofsinghen, 
In allen oorden. 
Wanneer sy hooren dat du bist 
So gaer ghewis, 
In dynen woorden, 
 
End sullen singhen t’aller stond 
Wt herten grond 
Des Heeren weghen: 
Mits dat God kond maeckt ouer breyd 
Syn heerlicheyt, 
Rechtsins te deghen. 
Want hoewel die Heer is seer hoogh, 
Hy aensiet doch 
D’nederigh wesen, 
End die daer groot syn end rebel. 
Die kent hy wel, 
Mit allɇ huer wesen. 
 
Midden in groote vaerlickheyt, 
Salt du bereyd 
My fyn vermeyen, 
Du salt myne vyanden fel 
Hard slaen op t’vel, 

{==139r==} {>>pagina-aanduiding<<}

End my bevryen. 
Du salt aen my voldoen het węrck 
Dynr gnaden stęrck, 
Die niet sal eynden, 
Alles wat du beghinst eenmael 
Wilt du temael, 
Troostlick voleynden. 




        
    
Domine probasti me. Psal.Cxxxix.


§ Dauid pryst, mit een wonderbare end heerlicke rede, de voorsichtigheyt end wetenschap Gods, welcken alle woorden, wercken end ghedachten des menschen wel bekent syn.

§ Op de wyse des Cxviij. Psalms.

DV heefst my, Heer, ondersocht recht te deghen, 
End my ghekent, gheheuen, end geweghen. 
Du verstaest myn sitten end myn opstaen, 
Du voorsiest oock van verre myn ghedachten, 
Du omringhst myn gaen, end ligghen mit wachte 
Du heefst op all myn weghen acht gheslaen. 
 
Ia niet een woord werdt in myn tong, beuonden, 
Dat du, Heer, niet wetest al te doorgronden, 
Du heefst my ghmaeckt achter end voren an. 
End heefst aen my dyn hand gheleyd wt gonste. 
End heefst hierin ghebruyckt so groote konste, 
Dat ick se doch gheenßins begrypen kan. 
 
Waer magh ick hén, van dynen gheeste wycken. 
Of waer sal ick van dyn aensicht ontwycken, 
Vaerɇ ick hén ten hemel, du bist aldaer, 
Stighɇ ick ter hell, daer bistu desghelycken, 
Als ghinghɇ ick mit s’dageraeds vlęrcken strycken 

{==139v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End woondɇ aen des Meers eyndɇ onopenbaer. 
 
Aldaer sal my dyn hand oock deeghlick leyden. 
End dyn rechtɇ hand my houden end beleyden, 
Segghɇ ick, my sal decken de duysterheyt, 
Oock sal de nacht als d’licht alles ontdecken, 
De duysterheyt kan dy gaer niets bedecken, 
De nacht is dy, als dagh on onderscheyd 
 
Want myn nieren die syn doch als dyn eyghen, 
Du weetst oock wel, waertoe t’herte is gheneygen, 
Du heefst gemaeckt my in de moeder myn. 
Ick dancke dy dat du my wonderlicken 
Ghemaket heefst, end dat in alle stucken, 
Dyn węrcken, so myn siel wel weet, groot syn. 
 
Myn ghebeenten syn dy schoon onuerborghen, 
Hoewel sy syn gheformeert in’t verborghen, 
Dyn ooghen han onformeert ghesien my. 
End myn leden die daer, in vele daghen, 
Gheformeert syn in dyn bouck syn ghegrauen, 
Ia oock eer daer huerer een gheweest sy. 
 
Ach Heer, hoe groot syn my dyne raedslaghen, 
Welcker somme niet kan syn ouerslaghen, 
Als woudɇ ick se tellen, daer is gheen raed, 
Wen ick ware wacker end dynr ghedachtigh, 
T’ghetal is my veel te groot end te maghtigh, 
Welck oock dat sand des Meers te bouen gaet. 
 
O God saltu niet dooden d’ongodlycken, 
Op dat van my de bloedhonden stracks wycken. 
Die daer dyn ghe-swoorne vyanden syn, 
End dynen naem lichuęrdelick misbruycken, 

{==140r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Soudɇ ick niet die haten, die doch haet bruycken 
Teghen dy, Heer, dies ick quelle mit pyn. 
 
Ick haetse ia mit eenen haet volkomen, 
End ick sal hen steets vyand syn hieromme, 
Ondersouck my, God, end doorgrond myn hert. 
Beprouf my oock end ken myne ghedachten, 
End sie of ick eenigh boos by my trachte, 
End voer my op den eewighen wegh voort. 




        
    
Domine clamaui ad te. Psal.Cxli.


§ Dauid bidt God om sulck een ghemoed dat hy de ghenade, gunste end vriendschap der godloosen, hoe groot end maghtigh sy oock syn, verwerpe, end de ghemeensaemheyt der vroomen aenneme.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ICk roupɇ ęrnstlick tot dy, o Heer, 
Wil dy tot my spoeden, 
Myns roups stem mit dyn ooren hoor, 
Na myns herten vermoeden. 

{==140v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Myn ghebed sy bereyd voor dy, 
Ghelyck rueckbrandsel schoone, 
End mynr handen opheffing vry 
Laet oock voor dynen throone, 
Als auond-offer wesen. 
 
Wil eenen toom aen mynen mond 
Heer, ghenadelick setten, 
Mynr lippen dore t’aller stond 
Wil oock deeghlick besetten. 
Neygh niet myn hert tot boosheyt doch 
Dat ick gheen boosɇ aenslaghen 
Doe, mit den godloosen vol spot, 

{==141r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dat ick te gheenen daghen, 
Oock van huer roofspysɇ ete. 
 
De gherechte die slae my vry. 
Ick wilt voor vriendschap achten: 
End so hy oock beschelde my, 
Als oly soet end sachte. 
Die daer myn hoofd niet wonden sal, 
Dies wil ick voor hen bidden, 
Dat huere richters werden al 
Afghestooten, door midden 
Der steenachtigher plaetsen. 
 
Op dat sy hooren hoe soet sy 
Myn ghebed dat ick leyde, 
Onß lidmaten die werden by 
Des graefs monde ghespreyden, 
Euen als een gheklouen hout 
Of een ęrdɇ opghegrauen, 
Myn ooghɇ auer, Heer, dy aenschauwt 
Myn hopɇ ick dy toedraghe, 
Laet niet vergaen myn leuen. 
 
Behoed my voor den strick, o Heer, 
Den sy my han ghespannen, 
End door dyne ghenade teer 
Voor der booßdadern spannen. 
Męr schaf lieuer ghenadelick, 
Dat de godloose menschen 
Vallen in hueren eyghnen strick, 
Dat ick na mynen wenschen 
Daer en tusschen ontkome. 




        
    

{==141v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Voce mea ad Dominum. Psal.Cxlij.


§ Dese Psalm Dauids dien hy tot Gode ghesonghen heeft, doe hy vlood voor Saul, end in een hol verborghen was, is een waere ghebed voor allen Christenen in cruys end lyden, wanneer sy oock van den menschen verlaten syn.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

MIt myn stem tot den Heerɇ ick roupen wil, 
In myne noodwendigheyden. 
Mit myn stem tot hem sal ick bidden stil, 
Versekert van syn goedheyden, 
Voor hem ick gants wtstorten sal 

{==142r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Myn belangk, nood, verdriet, misual, 
In allerley teghenheyden. 
 
Als myne gheest mit angst beuanghen is, 
Du kenst, Heer, alle myn weghen, 
Dat sy my onrecht doen, is dy ghewis, 
Mit stricken bin ick beleghen, 
Als ick’t al wyds end syds sie an, 
Gheenen aenwyser ick sien kan, 
In’t vluchten ist my al teghen. 
 
Niemand heeft myner sielen eenigh acht, 
Dan du, o myn God, alleyne, 
Daerom roup ick tot dy, seer wel bedacht, 
Myn toevlucht end leefdeel reyne. 
Hoor my (bid ick) ter deser tyd, 
Van myn veruolghern my bevryd, 
Die my, door gheweld, verkleynen. 
 
End myn bedruckte siel bringh wter nood, 
Daerin sy nv ligt ghebonden, 
Op dat ick dynen naem magh maken groot, 
End dyne weldaed verkonden. 
Verhueghen sick allom so sal 
Der gherechtighen groot ghetal, 

{==142v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End myner altyd vermonden. 




        
    
Domine exaudi orationem meam. Psal.Cxliij.


§ Dauid aenroupt God mit grooter vierigheyt wanneer hy sick verbargh in’t hol voor Saul daer hy vreese hadde dat hy gheuanghen soude werden. het is een Psalm den voorgaenden Psalm seer ghelyckmatigh.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Heer, wil myn ghebed verhooren, 
Laet komen doch tot dynen ooren 
Myn truerigh bidden, dat ick doe 
Na dyner trauwe (sonder stooren) 
End dyn gherechtighheyt my doe. 

{==143r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Mit dynen dienaer wil niet stryden, 
Van dyn gherichte wil hem vryden, 
Dat hy niet komɇ in grooter pyn, 
Want gheen mensch gheboren van wyfue, 
Kan doch voor dy gherechtigh syn. 
 
Want myn vyand heeft my bestreden, 
Hy heeft myn leuęn vast betreden, 
Noch is hem al dat niet ghenough, 
In eenen duyster put bęneden, 
Hy sluyt my, welck den dooden vought. 
 
Waerdoor myn siel lydt groote schaden, 
Myn hert is mit weemoed beladen, 
Daer ghdenckɇ ick de voorighe tyd, 
End betrachtɇ alle dyne daden 
End dyner handen węrcken wyt. 
 
Daerinne klaghelick ick roupe, 
Myn handen heff ick tot dy oppe. 
End myn siel, in huer roupen groot, 
Beghęrt na dy, sonder wanhopen, 
Als dorrɇ ęrde na water doet. 
 
Haest dy, end help my, Heer ghepresen, 
De gheest beswyckt my nv mits desen, 
Verbęrgh dyn aensicht van my niet, 
Anders so sal ick ghelyck wesen, 
Den ghenen diemen in’t graf schiett. 
 
Laet my vrough hooren dyn goedhede. 
Want ick myn hopɇ op dy bestede. 
Van den wegh dien ick houden moet, 
Gheef my kennenschap, na myn bede, 

{==143v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want ick heff tot dy myn ghemoed. 
 
Verloß my, Heer, door dyn ghenade 
Van myn vyanden, die my schaden, 
Want ick betrauw dy gants end gaer. 
Du bist myn hope vrough end spade, 
End troost in all myn lyden swaer. 
 
Wil my door dyne leere dringhen, 
Om dynen wille te volbringhen. 
Du bist myn God, in allen keer. 
Maeck dat dyne gheest my magh bringhen 
In den ghebaenden wegh, o Heer. 
 
Ontslae my van dit wesen, Heere, 
Alleen om dyns naems willɇ end eere 
Verloß myn siel wt druck end nood, 
Door dyn gherechtheyt, dat ick seere, 
Dyn lof kondighɇ end make groot. 
 
Myn vyanden die my bespringhen, 
Door dyn goetheyt te niet wil bringhen, 
End die stracks na myn leuen staen, 
Wilsɇ alle verdoen end verslinghen. 
Want ick bin dyn knecht onderdaen. 




        
    
Benedictus Dominus Deus. Psal.Cxliiij.


§ Dauid danckt God, door wiens goedheyt hy in kryge ouerwinnighe pleeght te bekomen ouer syn vyanden, end roupt om syn hulpe teghen de boose nacioenen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

GHelooft sy de Heer myn steenrotse 

{==144r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End vastigheyt, daer ick op trotse. 
Die tot krygh leert die handen myn, 
End tot stryden myn vinghers fyn. 
 
Hy is myn weldader, myn węre 
Myn slot, myn schęrmer, schild end spęre, 
Waerop ick heb myn hoop gheslaen, 
Die myn volck my maeckt onderdaen. 
 
Wat is de mensch, dat du, o Heere, 
Syner kennenschap neemst so seere? 
Of wat is doch des menschen soon, 
Dat du syner acht hebbest schoon? 
 
De mensch is niets in syn aenslaghen, 
Als een schaduw, syn syne daghen, 
Die voorby gaet den hemel dyn 
Neygh doch, Heer, end kom hęraf fyn. 
 
Roer de bęrghen, sy sullen werden 
Tot roock, end węrp hęrwt op ęrden 
Den blixem, end verstroeyse daer, 
Schiet dyn gheschut, verslaese gaer. 

{==144v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Dyne handen send van daer bouen 
End verloß my (om dy te louen) 
Van watern end der vrémden hand 
Die dy gants niet hebben bekant. 
 
Welcker mond spreeckt rechtɇ ydelheyden, 
End huer rechtɇ hand is vol boosheyden. 
Heer, ick sal dy doen een nieu lied, 
Oock mit der thiensnarigher luyt. 
 
Die daer verlossing fyn wilt gheuen 
Den Koninghen, so hy te deghen 
Dauid synen knechtɇ heeft ghedaen, 
Den hy van den swęrdɇ heeft ontslaen. 
 
Redt my doch end verloß my vanden 
Vrémden (die my niet kennen handen), 
Welcker mond spreeckt gaer ydelheyt, 
End welcker rechtɇ hand doet boosheyt. 
 
Op dat in huer iueghd onse sonen 
Opwassen, als ionghe plantsoenen, 
End dat onß dochters ghelyck syn 
Den houckpilaren, verciert fyn. 
 
Onse spyßkamers laet vol werden 
Allerley mondkost, wt der ęrden, 
Onse schapen mit duyst aen boord, 
Ia mit thien duyst laet komen voort. 
 
Laet onsɇ ossen huer stęrck last draghen, 
Laet ons hebben gheen nederlaghen, 
Laet niet datter verdryuing sy, 
Noch in onse straten gheschrey. 
 
O wel den volckɇ aen alle weghen, 

{==145r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Waermit het is also gheleghen, 
Welsaligh is dat volck ghewiß, 
Wiens God alleene die Heer is. 




        
    
Exaltabo te Deus. Psal.Cxlv.


§ Dauid mit desen lofsangk, die seer treffelick is, pryst de moghentheyt, goedheyt end voorsienigheyt, sampt oock de bermhertigheyt Gods, die hy bewyst aen alle creatueren: mer bysonderheyt aen den gheloouighen, welcke hy hier troost end vermaent tot vroeylickheyt.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

O Myn God, myn Koningk van grooter eeren, 
Dy verheffen end dynen naem vereeren 
Ick wil daeghlicks end dynen naem verkonden 
In eewigheyt: de Heer werdt groot beuonden, 

{==145v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End pryselick, wiens grootheyt niet kan wesen 
Emmer doorsocht van menschen noch bewesen, 
 
Allɇ eewen, Heer prysen dyne węrckdaden 
End verkonden dyn gheweldighe daden, 
Van d’heerlicheyt dynr maiesteyt ick reden 
End segghen sal, end van dyn wonderheden, 
Waervan de kracht men sal stedes verkonden, 
End ick wil dyn grootheyt altyd vermonden. 
 
Dyn goedheyt groot salmen ghedachtigh wesen, 
Dyn gherechtheyt sal mit sangk syn ghepresen, 
Die Heer is seer weldadigh end bermhertigh, 
Tot toornigheyt langmoedigh, seer soethertigh, 
Tot allen goed, syn ghenade te male 
Bruyckt hy oock fyn teghen syn węrcken alle. 
 
Heer, alle dyn węrcken dy steets belyden, 
Dy prysen oock dyn vromen t’allen tyden, 
De heerlicheyt dyns Koningkryks vermelden 
De menschen fyn, end oock dyn kracht onselden, 
Op dat sy dyn schoondaden openbaren, 
End d’heerlicheyt dyns Koningkryks verclaren 
 
Heer dyn ryck is een eewigh ryck vol krachten, 
End dyn gheweld duert in allen gheslachten. 

{==146r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die Heer omhelst end houdt vast die daer vallen, 
Hy recht ooc op, die daer syn oueruallen, 
Allɇ ooghen staen op dy, aen allɇ syden, 
End du gheefst hen huer spysɇ in bequaem tyden. 
 
Du doest dyn hand open, so werdt versadight, 
Door dy, all wat mit leuen is begnadight, 
Die Heer is recht in alle syne paden, 
Goedertieren is hy oock in syn daden, 
Die Heer is by allen die hem aenroupen, 
Die sick op hem mit waerheyt vast beroupen. 
 
Hy doet den wil der ghenen die hem vruchten, 
End verhoort stil huer roupen end versuchten. 
Die Heer bewaert alle die hem beminnen. 
Męr verdęrft die boos syn van hertɇ end sinnen. 
Myne mond sal des Heeren lof vermonden, 
Oock alle vleesch sal synen naem steets konden. 




        
    
Lauda anima mea. Psal.Cxlvi.


§ Dauid tracht na God te louen, end vermaent eenen yeghelicken sick niet te vertrauwen op menschelicke moghentheyt, mer op God alleene, aenghemerckt de grootheyt syner moghentheyt, end goedheyt, welcke sick baert in de scheppinghe end onderhoudinghe aller dinghen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

LOof den Heeren, o siele myn, 
Ick sal den Heerɇ altyd louen. 

{==146v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End mynen God toesinghen fyn. 
So langhɇ als ick blyuɇ hier bouen. 
De vorsten fier, 
Betrauwt niet hier, 
Hoe groot sy syn op ęrden: 
Noch menschen soon, 

{==147r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Daer niemand schoon 
Emmer saligh door kan werden. 
 
Wiens lichaem, als de gheest verscheydt, 
Moet keeren, snel in syn ęrde, 
End mit hem haest nedergheleyt 
Alle syn ghedachten werden. 
O wel saligh 
Wiens hulp daer ligt 
In Iacobs Gods alleine, 
End die daer vast 
Syn hoop beuest 
Op syn God end anders gheine. 
 
Die daer heeft hemel Erdɇ end Meer 
Ghemaeckt, end wat daer is inne. 
Die den synen, in allen keer, 
Houdt trauwe mit vasten sinne, 
Die Heer doet recht, 
End wreeckt den knecht, 
Die men verdruckt op ęrden: 
Hy laet oock brood, 
In aller nood, 
Den hongherighen ghewerden. 

{==147v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die Heer is den gheuanghnen goed, 
De selue laett hy vry wte. 
Hie Heer weldaed den blinden doet, 
Maeckt dat huerɇ ooghen ontsluyten. 
Die Heer ter stond 
Heft op ghesond 
De kruepels end ellenden, 
Die Heer lief heeft, 
So wie recht leeft, 
End sick na gherechtheyt wendet. 
 
Die Heer bewaert de vrémden slecht, 
Verheft wedewen end weesen, 
Hy verdęrft oock der boosen wegh 
Die hem niet lieuen noch vreesen. 
Die Heer aen breyd 
In eewigheyt, 
Sal hęrschen ende regneren: 
End dyn God frisch 
Oock eewelick 
O Sion, Louet den Heere. 




        
    
Laudate Dominum quoniam. Psal.Cxlvij.


§ De Prophete vermaent alle creaturen, tot prysinghe der grootmaghtigheyt Godes, end syner goedigheyt tot synen volcke.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

LOoft den Heere, want het is seer goed 

{==148r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Onsen Gode toe te singhen, 
Want hy is ouerlieflick end soet: 
Lof is hem een lieflick dinghen. 
Want de Heere bauwt in desen dal. 
Ierusalem, wt hueren val, 
End Israel t’hoop wilt bringhen. 

{==148v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die eens ghebrokenen herten syn, 
Heylt hy end verbind huer wonden. 
Het ghetal der sterren telt hy fyn 
Des gantsen hemels, in’t ronde. 
End gheeft hen allen oock eyghelick 
Seluɇ eenen naem bysonderlick, 
Waerdoor hy werdt groot beuonden. 
 
Onsɇ Heer is groot, end groot is syn kracht, 
Syner wysheyt is gheen eynde, 
De Heer heft op die van herten sacht, 
End bringht de sondaers tot schande: 
Hy węrptsɇ oock hard op der ęrden grond. 
Singht den Heere danck t’aller stond, 
Speelt hem mit harpen ghesanghe. 
 
Mit wolcken deckt hy den hemel breyd, 
Daerbeneuen oock die ęrde. 
Ghetydighen reghen hy bereydt, 
End bringht voord het gras der bęrghen. 
Het voeder allen vee dat daer leeft, 
End den ionghen rauen hy gheeft, 
Die hem stedes aenroupen. 
 
Hy acht op des pęrds stęrckheyt gaer niets 
Noch op den die daerop stuenen, 
End heeft syn welgheuallen oock niet 
Aen des stęrckes mannes beenen. 
Die Heer auer heeft gheenen onlust, 
Aen den die hem vreesen mit lust, 
End op syn goedigheyt lenen. 
 
O Ierusalem, loof doch den Heer, 

{==149r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sion wil dynen God louen: 
Want hy de grendels dynr poorten seer 
Vast maeckt, seghent daeren bouen 
Dyne kinders, die binnen dy syn, 
End mit vrede de palen dyn, 
Mit tarwenblom hy dy sadight, 
 
Door wiens beuel de reghen komt aen 
End alle dingk moet ghewerden, 
Die de snee, als wolle, gheuen kan, 
Den smuyck stroeyt, als aschɇ, op ęrden. 
Die den haghel stuckwyß gheeft ghewiß, 
Euen als ys, dat so koud is 
Dat’t niemand wel kan aenuęrden. 
 
Wen hy’t ghebiedt so smeltet gaer voord, 
Door synen wind komt de reghen, 
Den Iacob vercondight hy syn woord, 
Israel syn Wet te deghen. 
Welck hy mit gheenen volcke voorwaer 
Oyt heeft ghedaen hen openbaer 
Makende syne gherichten. 




        
    
Laudate Dominum de Coelis. Psal.Cxlviij.


§ De Prophete Dauid vermaent alle creatueren den Heere te prysen, end te louen, ouermits de verlossinghe die ons door Christum is gheschiedt.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

DV Hemelschepsel, loof den Heer, 

{==149v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Looft hem in’t hooghɇ, wt krachten, 
Looft hem alle syn Enghels seer, 
Looft hem all syn heyrkrachten, 
Looft hem oock Son end Maen eenpaer, 
Louet hem alle sterren klaer, 
Looft hem hooghɇ hemels t’samen, 

{==150r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Daertoe de waters die daer syn 
Bouen die hemels, laet hem fyn 
Prysen, end s’Heeren name. 
 
Want alleenlick, door syn beuel, 
Syn die dinghen gheschapen, 
Hy heeftsɇ oock beuestight seer wel 
End eewlick willen staken. 
End heeft hen ghegheuen een Wet, 
End een fyn ordening ghesett, 
Die sy niet ouertreden. 
Du Erdeschepsel loof God fyn, 
Ghy draken treckt den seluen lyn, 
End allɇ afgronden mede: 
 
Vier end haghel oock snee end damp, 
Wind, mit syn storemdringhen, 
Die synen goeden wille, sampt 
Syn woord wel kan volbringhen, 
Bęrghen end allɇ hueuels mit een 
Vruchtbaere boomen in’t ghemeen, 

{==150v==} {>>pagina-aanduiding<<}

End alle cederboomen, 
Beesten end oock allerley vee, 
End cruypende dieren, daerme 
Voghels verciert mit plumen. 
 
De Koninghen op d’ęrdsche dal 
End alle volcken t’samen, 
De vorsten hęrschendɇ ouer al, 
Alle richters by namen: 
Oock die daer ionghelinghen syn. 
End daertoe de iongkvrauwen fyn, 
In huere ionghe iaren, 
Oock de ouden van daghen vry 
End die daer opgroeyen, dat sy 
Prysen den naem des Heeren. 
 
Want syne naem alleen hooghɇ is 
End van seer grooter węrden, 
Syn Heerlicheyt die gaet ghewiß 
Bouen hemel endɇ ęrden: 
Hy heeft eenen hooren gaer dicht 
Synen volcke fyn opghericht, 
End lof all synen vroomen, 
Naemlick den kindern Israel, 
Synen volcke ghelieuet wel. 
Louet den Heeren, Amen 




        
    
Cantate Domino canticum. Psal.Cxlix.


§ Een lofsangk, ouermits de verlossinghe der Israeliten, sampt oock om de victori Christi ouer de gantse wereld, waer door den volcke der heylighen een volle vrede ghepredickt sal werden op d’ende der wereld.


{==151r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

EEn nieuw ghesang singhet Gode den Heere 
In der vroomen saemling syn lof end eere, 
Israel sick verhueghe deeghlick, in 
Den schepper syn. 
 
Laet de Kinders Sion ęrnstlick verblyden 
Sick, in hueren Koningk oock t’allen tyden, 
Dat sy synen name mit pypen reyn 
Louen ghemeyn. 
 
Dat sɇ hem mit trom-len end harpen lof singhen, 
Want Godɇ is syn volck een beualligh dinghen, 
Hy verciert de sachtmoedighen in’t breyd 
Mit saligheyt. 
 
Mit heerlicheyt sullen de vromɇ ontspringhen, 
In huer beddɇ oock iuechen mit blyden schyne, 
Sy sullen God mit der keel prysen fyn, 

{==151v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sonder waenschyn. 
 
Een tweesnydigh swęrd sal syn in huer handen, 
Dat sy sick aen d’Heydens wreken, end vanden 
Volcken moghen een straffinghe doen schoon, 
Na rechten loon. 
 
Op dat sy huer Koninghen binden moghen 
Mit ketenen, end huer edelɇ hertoghen, 
Mit yseren voetbanden stęrck end swaer 
In’t openbaer. 
 
Om te doen dat gherichte Gods te deghen, 
Als gheschreuen staet, welck daer alle weghen 
Sal syn allen vromen tot grooter eer, 
Louet den Heer. 




        
    
Laudate Dominum in sanctis. Psal. L.


§ Dauid vermaent dat volck te prysen Godes moghentheyt, wt blyden herte, door den gheest.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

LOoft God in syn heylighdom mit aendachte 
Looft hem in dat firmament syner krachten, 
Louet hem vroo, om syner stęrckheyt wil, 

{==152r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Oock luydɇ end stil. 
 
Looft hem om synr trefflicker grootheyt wille, 
Looft hem mit ba-soenen gheklangk onstille, 
Looft hem op der luytɇ end op de harp fyn. 
Mit blyden sin. 
 
Louet hem mit trommelen ende pypen, 
Louet hem mit snaren end orghelpypen 
Louet hem mit cymbalen, die daer fyn 
Soetluydigh syn. 
 
Louet hem mit den klingenden cymbalen, 
Die daer tot vrueghd verwecken in der qualen, 
Alles wat daer leeft dat loue God seer, 
Louet den Heer. 




        
    
De lofsangk Marie. Lucae. I.

§ Op de wyse des Cv. Psalms.

MYn siele maeckt groot den Heere, 
Daer beneuen de gheest myn 
Heeft sick verhueght in God seere, 
Mynen salighmaker reyn. 
Want hy heeft schoon aenghesien 
Synr dienstmaeghd nederheyt fyn, 
Dies sullen alle gheslachten 

{==152v==} {>>pagina-aanduiding<<}

My saligh segghen end achten. 
 
Want aen my heeft groote dinghen 
Ghedaen die daer maghtigh is. 
End syne naem (ick moett singhen) 
Is gaer heyligh ende frisch. 
End syne bermhertigheyt 
Blyft tot den, in eewigheyt, 
Van gheslachte tot gheslachten, 
Die hem vreesen end groot achten. 
 
Hy heeft groot gheweld op ęrden, 
Door synen arem ghedaen, 
End verstroeyt, die mit hoouęrden, 
In huer hert, waren beuaen. 
Hy heeft afghetoghen schoon 
Die maghtighe vanden throon: 
Die nederighe van stande 
Heeft verhooght, wt smaed end schande. 
 
Die hongherighe mit goede 
Hy heeft veruult ryckelich, 
De ryckɇ in hueren ghemoede, 
Hy heeft oock versent ledigh. 
End Israel synen knecht 
Hy heeft opghenomen slecht, 
Op dat hy ghedachtigh ware 
Syner bermhertigheyt klare. 
 
So hy toegheseyt wt gnade 
Heeft tot onsen vaderen, 
Abraham end synen sade, 
In eewigheyden, Amen 



        
    

{==153r==} {>>pagina-aanduiding<<}

§ Het ghesangk Zacharie. Lucę i.

§ Op die wyse des xlj. Psalms.

GHelooft sy de Heer God van Israel, 
Die daer besocht heeft wel, 
End heeft synen volcke fyn toeghestaen, 
End verlossing ghedaen. 
End heeft ons op-ghericht end toebereyt 
Den hoorn der saligheyt, 
In den huyse Dauids des knechten syn, 
Mit vroeylicken aenschyn. 
 
So hy daer heeft ghesproken end verkondt 
Duydelick, door den mond 
Syner heylghen Propheten, so men leest, 
Die voortyds syn gheweest: 
Naemlick dat wy van onß vyanden fyn, 
Behouden souden syn, 
End van aller hand, die aen alle syn, 
Ons draghen haet end nyd 
 
Om mit onsen vadern voor eewigheyt 
Te doen bernhertigheyt, 
End te wesen syns heylighen verbonds 
Ghedachtigh op der stond. 
Om t’selue welck hy, die daer eewigh leeft, 
Mit eed ghesworen heeft, 
Tot Abraha-men onsen vader frisch 
Ons te gheuen ghewiß. 

{==153v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op dat wy van onser vyanden hand 
Verlost aen allen kant, 
Hem dienden vry, na synen goeden wil, 
Oock sonder vreese stil: 
Al voor hem, in alderley heyligheyt, 
Ende gherechtigheyt, 
Alle de daghen onses leuens langk, 
Buyten eenigh bedwangk. 
 
End du kind, du salt d’Alderhooghsten fyn 
Propheet gheheeten syn, 
Want du salt voor s’Heeren aenschyn gaen, dat 
Du syn weghen maeckst plat. 
Om te gheuen kentschap der saligheyt 
Synen volckɇ ouer breyd, 
Ia quytlatinghe syner-sonden al, 
Op desen ęrdschen dal. 
 
Door die hertgrond-licke bermhertigheyt 
Onses Gods vol goedheyt, 
Waermit ons heeft besocht die Opgangk groot, 
Wt der hooghden in nood. 
Op dat hy ver-schyne die in duysterheyt 
Sitten, end in s’doods leyd, 
Om onß voeten te beschicken alwegh 
Fyn op des vredes wegh. 



        
    
T’ghesangk Simeons. Lucę. 2. Nunc dimittis seruum tuum.



{==154r==} {>>pagina-aanduiding<<}

§De gheloouighen bekennende, Christum, begheeren van deser wereld, in vrede te scheyden, end tot God te komen.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

NV laetstu dynen knecht, 
Heer, gaen in vrede recht, 
Na dynr andwoordɇ ontvauwen. 
Mits dat die ooghen myn 
Dyne sa-lighma-king 
Hebben’ moghen aenschauwen. 

{==154v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Die du heefst toegheseyt, 
End gunstelick bereyd 
Voor aller volcken ooghen, 
Tot licht der Heydnen syn, 
End tot eer des volcks dyn 
Israels onbewooghen, 




        
    
De thien Gheboden. Exod. xx. Audi Isarel.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

HEf op dyn hert, open dynɇ ooren, 
Hardneckigh volck in’t wederstaen, 
De stem dyns Gods wil nv aenhooren, 
End syn gheboden gade slaen. 

{==155r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Ick bin (segt hy) dyn God, end Heere, 
Die dy wt stranghen dienst heb brocht, 
Daerom gheef ick dy dese leere 
Heb neuen my gheen ander God. 
 
2. Du salt dy gheen beelden doen maken, 
Van eenigh dingk, t’eenigher stond, 
Om die t’eeren, of groot te maken, 
In hemel ęrdɇ of waters grond. 
3. Ydelick dyns Gods naem ghepresen 
In dynen mond niet neem noch bruyck, 
Want hy niet onghestraft sal wesen, 
Die den lichtuęrdelick ghebruyckt. 
 
4. Ses daghen doe dyn węrck, mit maten, 
Den seuensten heyligh mit lust, 
Wil oock de dyne rusten laten, 

{==155v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Want die Heer heeft dan self gherust. 
Oeffen dy in d’woord, end mit lusten 
Houd der Ghemeynten dienst in eer, 
Op dat die Heer in dy magh rusten, 
End syn węrck doen so langks so meer. 
 
5. Vader end moe-der houd in węrden, 
Op dat du lang leefst onghequelt: 
End dat dy welga op der ęrden, 
Daerop die Heer dy heeft ghestelt. 
6. Werd oock gheen doodslagher beuonden. 
7. Ouerspeel niet mit willɇ of daed. 
8. Sy oock gheen dief te gheender stonden. 
9. Gheen valsch ghetuygheniß bestaet, 
 
10. Du salt dyne beghęrten dringhen, 
Van huyse, wyf, dienstmaeghd end knecht, 
Ossɇ, esel, end van alle dinghen 
Daerin een ander is gherecht. 
Onß sonden, Heer, wy hier wt męrcken, 
Om welcker verghef bidden wy, 
Wil ons t’ghelooue nv so stęrcken, 
Dat wy dy voortaen dienen vry. 



        
    
§ De Artikels of hoofdstucken des Gheloofs. Credo in Deum.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

WY gheloouen in eenen God alleyn, 

{==156r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Schepper des hemels en der ęrden, 
Onser aller Vader ghemeyn, 
Die ons laett syne kinders werden, 
Hy wilt ons altyd ghenęren, 
Lyf end siel oock wel bewaren, 
Allɇ ongheual wilt hy węren, 

{==156v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Gheen leyd sal ons teghenvaren, 
Hy sorght end waeckt voor ons, dagh end nacht, 
Het staet alles in syner maght. 
 
Wy gheloouen in Christum all ghelyck, 
Synen Sonɇ end onsen Heere, 
Erfachtigh in syns Vaders ryck, 
Ghelyck God van maght ende eere. 
Wt Marien der maeghd sade 
Ons een ware mensch gheboren, 
Door Gods Gheest, wt louter gnade, 
Voor ons door de sond verloren, 
Aen t’cruyß ghestoruen, end gheleyt 
I’nt graf, tot syns doods sekerheyt. 
 
Ten derden daghɇ om onß gherechtigheyt 
Vanden dooden is opghestanden, 
Door s’Vaders kracht in heerlicheyt, 
Verlossendɇ ons wt s’vyands banden. 
Is ten hemel op verheuen, 
Van der ęrde in’t openbare. 

{==157r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Sitt Gods rechter hand beneuen, 
Voor ons een recht Middelare: 
Van-waer hy ten eynde komen sal 
Richten leuendɇ end dooden all. 
 
Wy gheloouen in den Heylighen Gheest, 
God mit den Vader end den Sone, 
Die ons troost end maeckt onbevreest, 
Ende verciert mit gauen schoone. 
All de Christenheyt verheuen, 
Tot rechtɇ eenigheyt begheuen, 
Welcker de sond werdt vergheuen. 
Dat vleesch sal noch weder leuen. 
Nae desen iammer, is bereyd 
Ons een leuen in eewigheyt. 



        
    
T’ghebed onses Heeren IESV CHRISTI. Math. 6. Pater noster qui es in Coelis.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ONse Vader, die in den Hemel syt, 
Gheheylight werd’, dyn naem ghebenedyt 

{==157v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Dyn Koningkryck kome, Dyne will goed 
Gheschie op ęrdɇ, als hy in hemel doet, 
Desen dagh ons, tot nooddruft onses leuen, 
Onß daeghlick brood ghenadelick wil gheuen. 
Vergheef ons oock onse schulden nv ter tyd, 
Als wy onsen schuldenaren schelden quyt, 

{==158r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End sta ons by, in der versoecking stranghe, 
Dat sɇ ouer ons gheen victory erlanghe, 
Męr wil ons van den boosen maken vry, 
End verlossen. Vader, also het sy. 



        
    
§ Een ander Composicy des seluen ghebeds, gheparaphraseert.


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

ONse vader in hemelryck, 

{==158v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Die ons heetst kinders all ghelyck, 
En wilst dat wy dy roupen aen, 
Als wy mit noode syn beuaen: 
Gheef dat niet biddɇ allein de mond, 
Męr dat het gae van herten grond. 
 
Gheheylight dyne name sy, 
Dyn woord ongheualst blyuɇ ons by: 
Dat wy oock leuen heylighlick, 
Na dynen name węrdelick, 
Behoed ons, Heer, voor valsche leer, 
Dat arem veruoert volck bekeer, 
 
Dyn Koningkryck komɇ, o Heer goed, 

{==159r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Hier end hiernae, den Trooster soet 
Gheef ons, dien Christus ons toesey, 
Mit syn gauen menigherley, 
Breeck Satans toorn end groot ghewald, 
Voor syn ęrgheyt dyn kęrckɇ erhald. 
 
Dyn will gheschie, o Heer, ghelyck 
Op ęrden als in hemelryck: 
Gheef ons gheduld, in lydens pyn, 
Ghehoorsaem alleßins te syn, 
Neem van ons wegh vleesch ende bloed, 
Dat teghen dynen wille doet. 
 
Gheef ons huyden onß daeghlick brood, 
End onß behoufte tot lyfs nood, 
Behoed ons Heer, voor twist end stryd, 
Voor Pestɇ end oock voor dieren tyd, 
Dat wy in goeden vrede staen, 
Doe sorghuuldigheyt van ons gaen. 
 
Onse schulden vergheef ons, Heer, 
Dat sy ons niet bedrouuen meer, 
So wy oock die ons schuldigh syn, 
Huer schuld vergheuen dit termyn, 
Tot hueren dienst maeck ons bereyd, 
In rechter liefdɇ end eenigheyt. 
 
Leyd ons, Heer in bekoring niet 
Als ons de boose gheest stryd biedt, 
Te rechter of ter lincker hand. 
Help ons te doen fyn wederstand, 
In recht betrauwen onbevreest, 
Door den Trooster den Heylghen Gheest. 

{==159v==} {>>pagina-aanduiding<<}

Van alle quaed verloß ons meer, 
In dese quade tyden Heer, 
Vry ons van den eewighen dood, 
End trooßt ons in den lesten nood, 
Doe ons altyd goed onderstand, 
Neem onse sielen in dyn hand. 
 
Amen, dat is het werde waer, 
Stęrck onß ghelooue wanckelbaer, 
Op dat wy niet twyflen daeraen, 
Wy sullen dit alles ontfaen, 
Nae dynen willɇ om Christi naem, 
Door welcken onß bedɇ is ghedaen. 



        
    
Een dancksegghinghe ouer de drie hoofdstucken onser saligheyt.

GHeloeft systu Heer, Iesu Christ, 
Dat du mensche gheboren bist, 
Ons allen ghelyck, doch ongheschendt 

{==160r==} {>>pagina-aanduiding<<}

Op dat Gods toorn van ons ghewendt 
Wurdɇ ende gheendt. 
 
Gheloeft systu, Heer, Iesu Christ, 
Dat du mensche ghestoruen bist, 
Voor onse sonden mit smerten groot 
Ons te bringhen, van d’eewige dood, 
In Abrahams schoot. 
 
Gheloeft systu, Heer Iesu Christ, 
Dat du menschɇ opghestanden bist, 
Tot onser aller gherechtigheyt, 
Dat wy dy dienden emmer bereyd 
In allɇ heyligheyt. 



        
    
Een kurt ghebed voor de predicacy.

O God, die du onß vader bist, 

{==160v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Door Iesum Christ, 
Gheef dynen Gheest ons all ghemeyn 
Die ons ter waerheyd leyde. 
Verhoor ons doch te deser stond, 
Open den mond 
Dyns dienaers, dat hy dyn word reyn, 

{==161r==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
End vrymoedigh verbreyde. 
Daertoe, o Heer, ghenadelick 
Open onsɇ hertɇ, end ooren, 
Dat wy dat hooren vlietelick, 
End trauwelick bewaren: 
Op dat wy moghen vruchtbaerlick, 

{==161v==} {>>pagina-aanduiding<<}


{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    
 
Dyn lof altyd verklaren. 

§ Eynde deser Psalmen.



{==162r==} {>>pagina-aanduiding<<}

§ Een Register deser Psalmen ende Ghesanghen.


A.

Aen Babylons	fol. 137.
	Super flumina	psal. 137.
Als een hert haeckt	fol 45.
	Quemadmodum	psal. 42.



D.

Danckt doch end looft	fol. 91
	Confitemini Domino	psal. 105.
Danckt den Heer, mits	fol. 136
	Confitemini Domino	psal. 136.
Danckt God den Heer	fol, 94
	Confitemini Domino	psal. 106.
Danckt God, mits dat	fol. 113
	Confitemini Domino	psal. 118.
De boosheyt der godloosen	fol. 33
	Dixit iniustus	psal. 36.
De dwaes die spreeckt	fol. 58
	Dixit insipiens	psal. 53.
De Heer die heeft	fol. 104
	Dixit Dominus Domino.	psal. 110.
De Heer is myn licht	fol. 24
	Dominus illuminatio mea	psal. 27


{==162v==} {>>pagina-aanduiding<<}

D’ęrdrick komt toe	fol. 20
	Domini est terra	psal. 24.
D’Hemels aen allen kant	fol. 16
	Coeli enarrant	psal. 19.
Die Heydens syn	fol 70
	Deus venerunt.	psal. 79.
Doe huer betrauwen	fol. 128
	Qui confidunt	psal. 125.
Dynen ęrdryck, Heer	fol. 74.
	Benedixisti Domine.	psal. 85.
Doe bystand Heer	fol. 12.
	Saluum me fac	psal. 12.
Doe Israel toogh	fol. 108
	In exitu Israel	psal. 114.
Doe nv de Heer	fol. 130
	In conuerteudo	psal. 126.
Du heefst my, Heer,	fol. 139
	Domine probasti me	psal. 139.
Du Hemelschepsel loof	fol 149
	Cantate Domino	psal. 148.



E.

Een nieu ghesangk	fol. 151
	Cantate Domino canticum	psal. 149.



G.

Gheef lof end danck	fol. 98
	Confitemini Domino	psal. 107.
Ghelooft sy de Heer	fol. 144


{==163r==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Benedictus Dominus	psal. 144.
Ghelucksaligh mit	fol 114
	Beati immaculati	psal. 119.
God der Goden Heer	fo 53.
	Deus deorum Dominus	psal. 50.
God is ghestaen	fo 71.
	Deus Stetit	psal. 82.
God is ons een toeulucht.	fo. 51
	Deus noster refugium	psal. 46.
God is recht goed	fo. 63
	Quam bonus Deus	psal. 73.
God willɇ onser	fo. 62
	Deus misereatur	psal. 67.
Ghelooft sy de Heer God.	fol. 153
	Benedictus Dominus Deus	Luc. 1.
Ghelooft systu Heer	fo. 159



H.

Heer, du bist ons	fo 77
	Domine refugium factus.	psa. 90
Heer, hoe syn myn vyanden	fol. 8
	Domine quid multiplicati.	psa. 3
Heeer, wil my in dyns	fo 38
	Domine ne in furore.	psal. 38
Heff op dyn hert	fo. 155
	Decalogus.	Exo. 20
Hoe lang vergheetstu	fo. 13


{==163v==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Vsquequo Domine.	psa. 13
Hoe lieflick syn	fo. 74
	Quam dilecta.	psa. 84
Hoort doch alle volcken	fo. 52
	Audite omnes gentes:	psa. 49
Ick bin verblydt	fol. 126
	Laetatus sum in ijs.	psa. 122
Ick heb in dy ghesett	fo. 28
	In te Domine speraui.	psa 31
Ick heb in my gheseyt	fo 40
	Dixi custodiam.	psa. 39
Ick lieue den Heer	fo. 110
	Dilexi quoniam.	psa. 116
Ick riep mit myn stem	fo. 68
	Voce mea ad Dominum.	psa. 77
Ick roupɇ ęrnstlick	fo. 140
	Domine clamaui ad te.	psa. 141
Ick sal dy, Heer	fo. 105
	Confitebor tibi Domine.	psa. 111
Ick wil steets den Heer	fo. 31
	Benedicam Dominum.	psa. 34
Ick wil wt gantsen	fo. 138
	Confitebor tibi.	psa. 138
In dynen toorn	fo. 11
	Domine ne in furore.	psa. 6
Iuechet in den Heeren	fo. 83


{==164r==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Iubilate Deo.	psa. 100
Iuechet Gode, du	fo 60
	Iubilate Deo omnis terra.	psa. 66.



K.

Komt laett ons vroo	fo 82
	Venite exultemus.	psal. 95.



L.

Loof den Heere	fo 146
	Lauda anima mea.	psal. 146.
Looft den Heer, ghy,	fo 107
	Laudate pueri.	psal. 113
Looft den Heere	fo, 112
	Laudate Dominum omnes.	psal. 117
Looft den Heere, want	fo 148
	Laudate Dominum.	psal. 147
Looft God in syn	fo. 152
	Laudate Dominum in sanctis.	psal. 150



M.

My komt te voor	fo. 50
	Eructauit cor meum.	psal. 45
Myn Heer voedt my	fo. 18
	Dominus regit me.	psal. 23
Myn Hertɇ, o God	fo. 101
	Paratum cor meum.	psal. 108
Myn sielɇ heffɇ ick	fo. 21


{==164v==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Ad te leuaui.	psal. 25
Myn siele loof	fo. 86
	Benedic anima mea.	psal. 103
Myn siel siet mit gheduld	fo 59
	Nonne Deo subiecta.	psal. 62
Mit myn stem tot den	fo. 140
	Voce mea ad dominum.	psal. 142
Myn siele maeckt groot	fo. 152
	Magnificat anima mea.	Luc. 1



N.

Na dat ick langhɇ	fo. 42
	Expectans expectaui.	psal. 40
Neem my, o Heer	fo. 15
	Conserua me Domine.	psal. 16
Niet ons, niet ons	fo. 109
	Non nobis Domine.	psal. 115
Nv laetstu dynen dynen knecht	fo. 154
	Nunc dimittis seruum.	Luc. 1



O.

O God myner ghenadigh	fo. 55.
	Miserere mei, Deus.	psal. 51
O Heer die daer	fo. 26
	Ad te clamabo.	psal. 28
O Heer end God	fo, 80
	Deus vltionum.	psal. 94


{==165r==} {>>pagina-aanduiding<<}

O Heer, hoed my	fo. 23
	Iudica me Domine.	psal. 26
O Heer, ick wil	fo. 27
	Exaltabo te Domine.	psal. 30
O Heer, neygh tot my	fo. 75
	Inclina Domine.	psal. 86
O Heer, verhoor	fo 85
	Domine exaudi.	psal. 102
O Heer, wie sal	fo. 14
	Domine quis habitabit.	psal. 15
O Heer, wil myn ghebed	fo. 143
	Domine exaudi orationem.	psal. 143
O myn God, myn koningk	fo. 145
	Exaltabo te Deus.	psal. 145
O myns lofs God	fo 103
	Deus laudem meam.	psal. 109
O onse God end Heer	fo. 12
	Domine Deus noster.	psal. 8
O wel saligh	fo. 44
	Beatus qui intelligit	psal. 41
O wel saligh wiens	fo. 30
	Beati quorum.	psal. 32
Onse Vader	fo 157. end 158
O God die du onse Vader	fo. 159



R.

Richt my, Heer,	fo. 47


{==165v==} {>>pagina-aanduiding<<}

	Iudica me Deus.	psal. 43



S.

Saligh is de man	fo. 6
	Beatus vir qui non.	psal. 1
Saligh is de man	fo. 106
	Beatus vir.	psal. 112
Sie, hoe vroylick	fo. 135
	Ecce quam bonum.	psal. 133
Sie, pryst den Heer	fo. 135
	Ecce nunc benedicite.	psal. 134
Swygh doch niet Heer	fol 72
	Deus ne fileas.	psal. 83
Sy hebben my dickmael	fo. 133
	Sepe expugnauerunt.	psal. 129



T.

Tooren dy niet	fo. 35
	Noli aemulari.	psal. 37
Tot dy die woonst	fo. 127
	Ad te Domine leuaui.	psal. 123



V.

Van goedheyt end	fo. 84
	Misericordiam.	psal. 101
Verneem myne woorden	fo 9
	Verba mea auribus.	psal. 5
Waere God ons	fol 128


{==166r==} {>>pagina-aanduiding<<}

    	Nisi quia Dominus.	psal. 124
Waer God niet self	fo. 130
	Nisi Dominus aedificauerit	psal. 127
Waerom grimt	fo. 7
	Quare fremuerunt.	psal. 2
Waerom romstu	fo. 57
	Quid gloriaris.	psal. 52
Wanneer ick was	fo. 125
	Ad Dominum cum tribularer.	psal. 120
Wanneer my komt	fo. 126
	Leuaui oculos meos.	psal. 121
Wel aen myn siel	fo. 88
	Benedic anima mea.	psal. 104
Wel saligh is bedeghen	fo. 132
	Beati omnes qui timent.	psal. 128
Wie syn vertreck	fo 79
	Qui habitat.	psal. 91
Wt dieper nood	fo. 134
	De profundis.	psal. 130
Wy hebben Heer.	fo. 48
	Deus auribus nostris.	psal. 44
Wy sullen dy vast	fo. 66
	Confitebimur tibi.	psal. 75
Wy gheloouen	fo. 156
	Symbolum.	

FINIS.

{==166v==} {>>pagina-aanduiding<<}

    
{== afbeelding 
        	
    ==} {>>afbeelding<<}
    

CHRISTVS
HORVM CHARITAS
I D

Gedruckt te London, by Ian Daye, voor den voorseyden Ouersetter, den lesten Augusti 1561.
Cum gratia & priuilegio Regiae Maiestatis, per septennium.