Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634. Tome 4: Supplément (1953)

Informatie terzijde

Titelpagina van Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634. Tome 4: Supplément
Afbeelding van Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634. Tome 4: SupplémentToon afbeelding van titelpagina van Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634. Tome 4: Supplément

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (3.69 MB)

ebook (4.47 MB)

XML (1.39 MB)

tekstbestand






Editeur

Cornelis de Waard



Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/dagboek
non-fictie/natuurwetenschappen/wiskunde
non-fictie/natuurwetenschappen/natuurkunde
non-fictie/filosofie-ethiek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634. Tome 4: Supplément

(1953)–Isaac Beeckman–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[1612]

Isaac Beeckman, à Saumur, à ....
18 juillet 1612

[18 juli 1612]

Copie de la main de l'auteur dans le Journal, fol. 4recto-4verso (cf. t. I, p. XXXIX sub a) et l'introduction à cette lettre pp. 10-11, avec la note du la page 11). Au dessus de sa copie l'auteur a écrit: Litterae. Pour le passage de Beeckman par Rouen et son séjour à Saumur, où il se trouva avec Jacques Schouten et Jean Bourgeois, et où il rencontra Antonius Aemilius, cf. t. I, pp. VII et 10, et t. II, p. 278Ga naar voetnoot1).

Quant au destinataire de la lettre on pourrait songer à ce Du Fos qui fit à Beeckman à Saumur quelques communications de nature scientifique (cf. t. I, p. 12 et ci-dessous p. 23).

 

Gratias tibi debeo, doctissime Domine, qui non de nomine, sed de humanitate erga me, mihi notus est, quâ mihi tam liberaliter aspectum tuorum instrumentorum, ferè etiam studiorum, concessisti. In grati animi signum igitur accipe usus demonstrationis partem sui instrumenti quo horologia mechanicè fiunt ad principia geometrica et astronomica; non quòd putem te haec non longè meliùs me praestare posse, verùm ut meas meditationes tecum communicem et tuo judicio subjiciam.

 

Duo sunt genera (quantum quidem extemporaneè excogitare possum) horologiorum; unum quod indicem habet aequidistantem polis, hoc est axi polari, alterum cujus index est in plano aequinoctialis.

Ga naar margenoot+Quod ad primum genus attinet, tuum instrumentum aptum est ad conficienda mechanicè horologia horisontalia, muralia et declinantia ad quamlibet plagam. Nam quovis plano oblato, fac ut parvus iste circulus qui in aequales partes divisus est, sit in plano aequinoctialis circuli, tum stilus tuus aeneus qui centrum transit, è directo spectabit polos, ut nosti. Hoc efficies si perpendiculum rectè pendeat et circulum eleves ad altitudinem tuam aequinoctialis, ut notatum est in instrumento. Adjunge igitur instrumentum tuum ad quodlibet planum in eo statu et

[pagina 22]
[p. 22]

Ga naar margenoot+ volvas mediante acu magnetico mobilem partem instrumenti, ita ut stilus sit in axe mundi.

Primum igitur sciendum est si instrumentum in eo statu perpetuò fixum maneat, indicaturum in circulo aeneo qui aequaliter divisus est, horas diei adamussim. Erit enim modus horologiorum hominum qui sub polo habitant, qui περισκιοι dicuntur, unde fit ut Sol, cùm 15 gradus aequinoctialis percurrerit, etiam umbras jaciat quae in Terrâ angulum 15 graduum comprehendunt. Idem fiet in circulo tuo aeneo. Quòd si igitur stilus aeneus vel index aenei horologij per centum producatur ad planum quodvis, erit pars quae sub circulo aeneo est, adhuc in axe polari; est ergo ea pars quae sub circulo aeneo est, index futuri horologij in plano illo.

Secundò, si à puncto quodam indicis aenei horologij per horam duodecimam in aeneo horologio lineam ducas ad planum, et jam à puncto in quo planum tangitur, lineam ducas ad pedem indicis futuri horologij, habebis lineam meridionalem, vel horam duodecimam denotantem in eo plano. Cùm enim Sol umbras jaciat secundum lineam rectam, jaciat umbram puncti illius (unde recta est per punctum quodlibet lineae meridionalis aenei horologij ad planum in quo fieri vis horologium) ad idem punctum in plano; ergo ibi quoque notanda est hora duodecima. Nec refert si Sol hieme declivior sit quàm aestate in meridiano circulo, nam cùm Sol, stilus et utraeque lineae meridionales in eodem plano sint, patet Solem omnia puncta stili horâ duodecimâ omni tempore in utrasque lineas meridionales jacere. Eodem modo, si à quovis puncto stili vel indicis aut centro circuli aenei per quamlibet horam ad propositum planum linea ducatur, ac illud punctum in plano ad pedem indicis futuri horologij connectatur, habebis in proposito plano eandem horam; quod manifestum est ex praecedenti demonstratione quae pertinet ad omnis generis plana erecta, horisontalia, declinantia. Et sic quinque lineas horarias ab utrâque parte lineae meridionalis perficies. Sextam horam tamen etiam facies, si ab altiori puncto stili per lineam horae sextae in circulo aeneo rectam transmittas ad planum, et sic de caeteris. Aliàs lineam meridionalem in centro horologij futuri ad angulos rectos secabis: <tunc>Ga naar voetnoota) linea secans demonstrabit horas sextas, quod etiam praedicto genere demonstrationis palam fit. Reliquae lineae horariae suis contrapositis, eandem rationem habere demonstrantur.

 

Quod ad alterum genus horologiorum attinet, id ipsum aliquando in omnibus regionibus necessarium est, videlicet cùm planum ita declinat ut cum axi polari in eodem plano sit, quod genus proprium est istis qui sub lineâ aequinoctiali habitant. Ibi enim axis polaris non potest erigi pro indice horologij, sed sumitur linea aliqua quae sit in plano aequinoctialis pro indice. Unde emergunt iterum tres modi horologiorum, videlicet horisontalium, muralium et declinantium.

[pagina 23]
[p. 23]

Ga naar margenoot+ Estque hoc genus tàm fertile, tàmque latè patet quàm priùs, ita ut pro libitu plerumque alterutrum usurpari possit. Differt hoc genus quoque in eo ab altero quòd in hoc horae non aptentur in circulo, sed ad longitudinem. Tuum instrumentum, si benè tractetur, pertinet quoque ad hoc genus.

Sed nolo tibi ulteriùs molestus esse. Si tamen mea haec meditatio tibi grata sit, subjiciam etiam tuo judicio meditationem illam alteram de usu instrumenti tui secundum hoc genus horologiorum.

 

Addidissem propositiones ex Elementis Euclidis latiùsque haec omnia deduxissem, sed nullus liber mathematicus mihi ad manum est. Praeterea tibi haec plus quàm sufficiunt. Excusabis quae non benè a me vel dicta vel proposita sunt. Nunquam enim mihi antehac contigit vel meditari vel legere hac de re; vix enim ante has meditationes horologia muralia et horisontalia mechanicè conficere didiceram; etiam jam omnibus ad hanc rem necessarijs destituor. Hoc igitur grati animi signum accipe et boni consule.

Ex Musaeo,

ad diem 18 Julij

ano 1612, Salmurij.

Tuus

ISACUS BEECKMANNUS

 

Feuillet collé au fol. 5verso du Journal (cf. t. I, p. XXXIX sub b) et p. 14, n. 1). Il y est mis comme Beeckman l'a reçu, et il présente l'écriture du signataire. Auparavant Beeckman avait écrit au verso des notes sur les verres grossissants, mais à cause du collement, ces lignes ne se laissent plus déchiffrer.

 

PURGATIVUM AUREUM CATHOLICUM.

 

Prenez quatre onces de salpestre bien clair et blanc, et huict onces de stibium crudum qui soit bien reluisant. Il faut piler ces deux choses ensemble dans un mortier tant que tout soit bien meslé et subtilement pulverisé en matiere de poudre noire. Puis metez un pot de terre neuf au feu et metez vostre poudre dedans, et laissez enflammer et fondre vostre poudre comme cire, ce qui sera fait en demie heure. Lors versez, de se fera une pierre rouge laquelle pulverisee et donnee de boire au poids d'un scrupule ou demie dragme, purifie, sans danger aucun, toutes mauvaises humeures à toutes sectes et aages, guerit toutes fiebvres et pleuresies, pestes, coliques, se peut resterer sans danger et, bref, eest comme une medecine universelle qui purifie tout le sang.

Je vous la donne, Monsieur Isaac Bicman, en tesmoignage de nostre sincere amitié.

A Saumur.



illustratie

Ga naar voetnoot1)
[pagina 24]
[p. 24]
Ga naar margenoot+

[2 september 1612]

Registre des membres de l'Eglise réformée à Middelbourg, 1607-1621 (cf. ci-dessus p. 19).

 

Nachtmael 238, gehouden den 2en September 1612.

.......................................

Nieuwe aenkommelinghen:

.......................................

Jan LambrechtsszenGa naar voetnoot1), jonckgesel, tot Abraham BeeckemansGa naar voetnoot2).

Janneken BeekemansGa naar voetnoot3), jongedochter, ibidem.

[6 oktober 1612]

Registre des baus proclamés à Middelbourg, 1611-1620. - Middelbourg, Archives municipales.

.......................................

Den 6en October 1612.

Ga naar margenoot+Johan Petersen van Rhee, weduwnaerGa naar voetnoot4), woonende te Middelburg.

Abigael van Tielenburgh, weduwe van Mr Marten van den Bruel.

Getuygen: Jan van Duynen ende noch een anderGa naar voetnoot5).

 

Aktenboek van de Classis van Schouwen ende Duiveland. IIe Register (24 April 1607-22 November 1634) (Registre des actes de la ‘classis’ de Schouwen et Duiveland) fol. 119recto. - Zierikzee, Archives de l'Eglise.

 

Classis ordinaris, gehouden den 27en Februarij 1613.

.......................................

Is verschenen Jacobus Beecmannus, conrector hujus scholae, versoeckende toegelaten te worden tot de propositie.

Syn versoeck wordt toegestemt, mydts dat hy hem eerst bereyden sal tot het examen praeparatorium, te doen in de naeste ordinaria classis, om voorts te doen naer bevindt der sake. Den examinator sal syn D. Laurentius BoenaertGa naar voetnoot6).

voetnoot1)
Le plus célèbre des professeurs de Saumur était bien Marc Duncan, qui y enseignait depuis 1606 et qui publia en 1612, ses Institutiones logicae (cf. l'analyse de cet ouvrage chez Prost, o.c., pp. 14-42, et, pour l'enseignement en général à Saumur, outre les ouvrages déjà cités: Dumont, Hist. de l'Acad. protest. de Saumur (Angers, 1862) et F. Michel, Les Ecossais en France (London, 1862). A l'Académie étudiaient plusieurs Zélandais. Beeckman peut y avoir trouvé Isaac Hoornbeeck de Middelbourg (cf. ci-dessus p. 20) qui rendit son attestation de foi, signée à Saumur par Samuel Bouchereau, à l'Eglise de sa ville natale le 7 février 1613. Mentionnons d'ailleurs David Somer, Carel de Maets, Daniel Costerus et Cornelis Beukelaer (les deux derniers en 1616, 1617 et 1618).
margenoot+
Horologia indicem habentia aequidistantem poli.
margenoot+
18 juillet 1612
voetnoota)
tunc manque,
margenoot+
1612
voetnoot1)
Peut-être David du Fos, plus tard avocat à La Rochelle. Pour lui cf. t. I, p. 12, n. 2. - Sur le retour de Beeckman en Zélande, cf. t. I, pp. VII-VIII et p. 15, n. 2.
margenoot+
1612-1613

voetnoot1)
Pour ce parent de Beeckman, cf. t. I, pp. VIII, 22, 60 et 61.
voetnoot2)
Père de notre auteur.
voetnoot3)
Soeur de l'auteur. Cf. t. I, pp. VIII et 223.

margenoot+
Bescheet gelicht den 21 October 1612 om in Den Hage te trouwen.
Tot Den Hage uyt te roepen.
voetnoot4)
Pour cet oncle de Beeckman, cf. t. I, pp. III, XI, 14 et 15; d'ailleurs ci-dessus pp. 6, 6-7 et 8.
voetnoot5)
Probablement Van Rhee se fixa après ce mariage à La Haye et plus tard encore à Amsterdam (cf. plus loin pp. 36, 40 et 286).
voetnoot6)
Laurentius Boenaert né à Zierikzee fut immatriculé à l'Université de Genève le 25 Decembre 1604. Il était ministre dans sa ville natale de 1606 jusqu'à sa mort en 1621. - On ne trouve rien de plus sur l'examen projeté dans les actes suivants de sorte que Jacob Beeckman semble y avoir renoncé.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • Journal tenu par Isaac Beeckman de 1604 à 1634 (4 delen)


auteurs

  • Cornelis de Waard


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen

  • over Saumur


datums

  • 18 juli 1612

  • 2 september 1612

  • 6 oktober 1612