Nieuwsbrief

Uitnodiging DBNL-dag 2022

Op vrijdag 18 november vindt de DBNL-dag 2022 plaats, ditmaal in Antwerpen. Iedereen is van harte welkom op deze informatieve en inspirerende namiddag rond het thema ‘klassiekers en kantlijnen’.

Vanaf 12:30 uur staat bij boekhandel De Groene Waterman de koffie klaar; om 13 uur begint het inhoudelijke programma. Na een korte introductie laten we je dieper kennis maken met DBNL aan de hand van informatieve lezingen en creatieve intermezzo’s. Uiteraard is er ook ruimte om vragen te stellen over DBNL aan diverse medewerkers. Kom je ook?

Vanwege het beperkte aantal plaatsen is vooraf aanmelden noodzakelijk. We ontvangen je aanmelding liefst voor 5 november via een mail aan sarah@vlaamse-erfgoedbibliotheken.be met de vermelding ‘DBNL-dag’. 

Datum: vrijdag 18 november 2022, 12:30-17:30 uur

Locatie: De Groene Waterman, Wolstraat 7, 2000 Antwerpen

Globaal programma:

12:30 uur: Inloop met koffie en thee

13:00-16:30 uur: Informatief programma (plenair) met diverse lezingen over de collectie, een kijkje achter de schermen en een DBNL-quiz

16:30-17:30 uur: Borrel

De resultaten van de canonenquête 2022 zijn bekend

Max Havelaar en Reynaert zijn dé Nederlandstalige literaire klassieken, maar vrouwelijke auteurs zijn in opmars. Dat blijkt uit de resultaten van de canonenquête die afgelopen zaterdag bekend zijn gemaakt bij de Nacht van de Canon te Gent en bij ‘De Taalstaat’. Bijna 2.000 lezers wereldwijd gaven hun mening over vragen als ‘Kunnen we met een canon onze klassieken behoeden voor de vergetelheid?’, ‘Welke rol speelt een Nederlandstalige literaire canon in een geglobaliseerde samenleving?’ en de lastigste vraag: ‘Welke werken behoren dan tot die literaire canon?’. Max Havelaar van Multatuli (1860) komt naar voren als het meest klassieke werk van de Nederlandstalige literatuur. Op ruime afstand volgen de dertiende-eeuwse Van den vos Reynaerde en De avonden van Gerard Reve uit 1947.

In grote lijnen komt de lijst van de honderd meest genoemde auteurs en werken overeen met de resultaten van een gelijkaardige enquête die in 2002 werd verspreid onder de leden van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. De resultaten van deze enquête zijn gebruikt voor de selectie van te digitaliseren teksten in de beginjaren van DBNL.

Nu lijkt de canon langzaamaan diverser te worden: vrouwelijke auteurs zijn in de top-100 in vergelijking met 2002 in opmars en worden vaker genoemd als ‘ten onrechte vergeten’. Ook blijkt er een toenemende belangstelling voor literatuur uit of over Indonesië, Suriname en de Caraïbische eilanden. Teksten en auteurs van vóór de Tweede Wereldoorlog verliezen daarentegen snel terrein, net als poëzie.

Wat betreft auteurs staan bij Nederlandse lezers Multatuli, W.F. Hermans en Gerard Reve bovenaan; Belgische respondenten houden het bij Hugo Claus, Willem Elsschot en Louis Paul Boon. De vraag ‘welke auteurs uit de voormalige koloniale gebieden zouden in de canon moeten staan’ resulteerde in de volgende top drie: Anton de Kom, Frank Martinus Arion en Astrid Roemer.

Je kunt het volledige rapport lezen op de website van het Canonfestival.

Nieuwe titels van oktober

Esteban López (1931-1996) was een dichter en prozaschrijver met een Spaanse vader en een Nederlandse moeder. Van hem komen drie werken beschikbaar: de verhalenbundel Als broer en zuster uit 1965; de romans Tamar’s maan uit 1963 over het leven op Ibiza, waar Lopez zelf ook lange tijd woonde; en De prijsstier uit 1967, die hij presenteerde als ‘schelmenroman’, met deze keer een meisje in de rol van ‘schelm’.

De Belegering van Haerlem (1770) is een treurspel van de hand van Juliana Cornelia de Lannoy. Het historische toneelstuk schenkt veel aandacht aan de rol van Kenau Simonsdochter Hasselaer in de verdediging van Haarlem. Over de scheepsbouwster Kenau ontstond er een sterke legendevorming. Sommige tijdgenoten van Lannoy grepen het verhaal van Kenau aan om kwalijke vrouwelijke eigenschappen aan te klagen. In haar treurspel neemt de Lannoy het op voor Kenau en tracht ze de beeldvorming opnieuw bij te sturen.

Deze maand komen er vijf werken bij van Alfred Kossmann bij. Vier reisverhalen doen hun intrede: Reislust (1963), De smaak van groene kaas (1965), Reisverhaal (1966) en Clownsreis (1967). De reisverhalen van Kossmann houden het midden tussen een reisboek en een autobiografisch essay. Dat Kossman zovele reisbeschrijvingen schreef, hangt samen met een zelfgekozen levenshouding als ‘toerist’. Die houding kenmerkt zich volgens Kossmann in een vrije observatie waarin geen oordeel wordt geveld. Naast de vier reisverhalen komt ook de roman De vrouwenhaters (1968) online.

De Vlaamse toneelschrijver Francis de la Fontaine liet in 1751 zijn Verhandeling over de redenvoering verschijnen, waarin hij, puttend uit Franse en Italiaanse voorbeelden, een impuls wilde geven aan het Nederlands als cultuurtaal die geschikt is voor het Zuid-Nederlandse theater. Daarom gaf hij deze tekst bewust uit in het Nederlands. Hij wilde er vooral de voordracht door de acteurs mee verbeteren.

In Voorlezingen over de Hollandsche taal (1875) is een aantal lezingen van de dichter Willem Bilderdijk gebundeld die hij in 1811 en 1812 hield voor een klein groepje letterkundige vrienden. Bilderdijk spreekt hierin uitgebreid over onder andere de spelling, over de vervoeging van werkwoorden en zelfstandige naamwoorden, maar ook over toon, klank en over ‘den afkeer onzer voorouderen tegen het Hoogduitsch.’

Van de Surinaamse auteur Edgar Cairo komen elf werken beschikbaar, waaronder Lelu! Lelu! Het lied der vervreemding (1984), De doodsboodschapsvogel. Elzaro & Yorkafowru (1986) en De smaak van Sranan Libre (2007), dat in 1982 als hoorspel verscheen en over de Decembermoorden handelt.

Bert Schierbeek was naast dichter ook prozavernieuwer en essayist. Zijn Het boek ik (1951) was bijvoorbeeld een befaamd proza-experiment. Nu worden ook toegevoegd de roman De gestalte der stem (1957), het toneelstuk Een groot dood dier (1963) en de essays De tuinen van Zen (1959) en Een broek voor een oktopus (1965).

Het dubbelspoor uit 1966 is een roman van Lizzy Sara May over een jonge joodse vrouw die niet lang na de oorlog Berlijn bezoekt. May was zelf van joodse afkomst; oorlog en jodendom zijn belangrijke thema’s in haar werk.

Ten slotte worden van dichter en kinderboekenschrijver Hans Andreus de bundel Kinderverhalen (1963) online gebracht en van Mies Bouhuys het kinderboek Kabeltje maakt televisie (1967). Bouhuys liet zich inspireren door de keren dat ze zelf voor de tv moest optreden.

Bekijk de nieuwe titels

Parels uit DBNL: ‘Veel geluk, professor!’ van Aster Berkhof

Op 29 september 2020 stierf Aster Berkhof, die voor een lange tijd één van de meest gelezen auteurs was in Vlaanderen. Toen hij twee jaar geleden overleed op honderdjarige leeftijd, liet hij een oeuvre van wel 101 romans achter. Een oeuvre dat zich in verschillende literaire genres manifesteerde, zoals detectives, streekverhalen, reisreportages, humoristische verhalen, avonturenromans en jeugdboeken. Ondanks zijn grote populariteit waren literatuurcritici vaak schoolmeesterlijk over zijn werk: het was te commercieel en behoorde niet tot de ‘goede’ literatuur. Zelf ontkende Berkhof niet dat enkele van zijn boeken middelmatig waren of dat hij vlotlezende en ontspannende literatuur schreef. Zo zei hij ooit in een radio-interview dat hij inderdaad ontspannende literatuur schreef, maar daar was nog nooit iemand ziek van geworden. Bovendien kon zulke literatuur ook veel schoonheid bevatten. Hij zag het nut niet van jaren zwoegen aan een boek, daar had hij het geduld niet voor. Hij prefereerde zonder schroom lichtvoetigheid. Natuurlijk geldt dit niet voor al zijn boeken. Het huis van Mama Pondo (1971) was een werk waar Berkhof jaren aan sleutelde. Deze roman, die bij zijn verschijnen in Vlaanderen nogal omstreden was, was een radicale aanklacht tegen het apartheidsregime in Zuid-Afrika.

Ook al sprak Berkhof vaak zonder rancune over zijn status als populaire schrijver, toch koos hij er voor om gebruik te maken van een pseudoniem. De echte naam van Aster Berkhof was Louis van den Bergh. Naast Berkhof gebruikte hij ook het pseudoniem Piet Visser voor zijn jeugdromans. Berkhof was van opleiding Germanist, doctoreerde in de Wijsbegeerte en was later leraar en docent. Hij koos bewust voor een pseudoniem om zijn frivolere schrijven te onderscheiden van zijn wetenschappelijk werk. 

Het bekendste werk uit zijn oeuvre en het werk dat zijn doorbraak betekende in Vlaanderen is Veel geluk, professor! (1949). De roman vertelt het verhaal van de jonge docent letterkunde Pierre Falke. De veelbelovende professor wordt door het prestigieuze instituut van Lady Thompson aangenomen om literatuurgeschiedenis te doceren. De studenten van deze school zijn de dochters en zonen van de Europese aristocratie. Wat Falke niet weet, is dat een deel van deze studenten een weddenschap zijn aangegaan die ook gevolgen zal hebben op zijn leven. De roman kende talloze herdrukken, werd omgevormd tot een musical, een opera en een Vlaamse televisieserie. Berkhof is misschien geen Hugo Claus, om het met zijn woorden te zeggen, maar dat wil zeker niet zeggen dat zijn literatuur niet het lezen waard is. Daarnaast verdient Berkhof lof om met romans zoals Veel geluk, professor! veel Vlamingen aan het lezen te krijgen.

Heb je zin om zelf even te ontspannen met Veel geluk, professor!, dan kan je de roman op DBNL lezen.

Aster Berkhof, Veel geluk, professor!. Standaard Uitgeverij, Antwerpen 2001 (vijfde druk)