Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Eerste stuk

[Schelte Scheltinga van Huizum]

SCHELTINGA van Huizum (Schelte), was de zoon van Sytze Scheltinga (waarna hij ook genoemd wordt Schelte Sythian of Sytzes) en van Syts Odsma. Hij huwde Rinsck, dochter van Worp Tjaerda van Rinsumageest en Jouck van Martena, weduwe van Syds Botnia. Later nam hij den naam zijner vrouw aan en werd alzoo ook genoemd Schelte Tjaerda op de Geest (van Rinsumageest). In 1500 bekleedde hij te gelijk de waardigheid van Grietman van Kollumerland, Achtkarspelen en Dantumadeel, doch waarschijnlijk niet van Nieuw-Kruisland. In dat jaar werd hij, als Grietman van Achtkarspelen en Dantumadeel, met Frans Minnema, Olderman van Leeuwarden, en Otto van Roden, gecommitteerd tot het koopen van en doen leggen van een nieuwe zijl in de Ee bij Dokkum.

Hij was een groot aanhanger van den hertog van Saksen en nam in 1498 met Take van Heemstra en anderen van die partij de stinsen van Rienk Jaarla te Eestrum en van Auke Jaarla te Wetsens, de eerste stormenderhand en de laatste, door het vluchten der bezetting, in. Toen Hertog Albert met zijn zoon Hendrik in den aanvang van 1499 te Harlingen kwam, was hij een van de gecommitteerden uit Oostergoo, die hem kwamen verwelkomen en als Erfheer van Friesland huldigen. De hertog benoemde hem, tot belooning voor zijnen ijver voor zijne belangen, tot lid van den in dit gewest opgerigten raad. De stadhouder, Graat Hugo van Leisenich, gelastte hem in April van dit jaar met al zijne weerbare manschap uit zijne drie grietenijen naar het huis van Popke Mockema te trekken en het te belegeren. Weinige dagen later gaf het de bezetting, na met een zwaar stuk geschut beschoten te zijn geworden, over. Hij was in 1504 een der eerste onderteekenaars van den renversaal-brief voor den Hertog van Saksen, en werd in hetzelfde jaar met Aesge van Hoxwier tot bevelhebber

over de Friesche hulptroepen, die aan Graaf Edzard van Oostfriesland tegen de Groningers gezonden werden, benoemd. Op de, op bevel van Hertog George in 1505 opgemaakte lijst van Edelen, komt hij als Edelman van Dantumadeel voor. Daar hij standvastig de partij der Saksers bleef aankleven, namen de Gelderschen in 1515 zijn slot te Rinsumageest met geweld in. In 1545 verzette hij zich, als lid der Friesche Staten, tegen 's Keizers inbrenk op 's lands privilegiën en voorregten. Hij voerde het wapen van Idsinga te Huizum, wijl zijn grootmoeder afkomstig was uit die familie.

Hij had één zoon.

Zie Wapenb. Tjaarda van Starckenborg, Gen. 4, Occo v. Scharl, bl. 343, 347, 349, 365, 395; Winsemius, C.v. Fr., bl. 392, 400, 402, 514; Naaml. d. Rad., bl. 2; van Sminia, N. Naaml. v. Grietm., bl. 88-90.