Van Brabant die excellente cronike

Dat .xxxij. capitel. Van die heylige maghet Lutgaert van Ewyers

JNden Brabantschen acker heeft ooc gegroeyet een suuerlijke planteyt die eerwerdige ende goedertieren Lutgaert, die wt Haspegouwe geplant wert int cloostere te Ewyers in wals Brabant Mer daer te voren hadt si tot haren .xij. iaren int clooster van sinte Katherina bi Sintruyen geset geweest daer si woonde ontrent .xij. iaren ende was dair priorinne, mer hair werde geraden van enen eerwerdigen, deuoten geleerden man geheten meester Jan van Liere die haer leuen wel kende, datse ghinge int clooster van ewiers in sinte Bernaerts orden. Ende want men daer walsche tale sprac die si niet en conde so hadse lieuer int clooster van Erkenroede gegaen vander seluer ordene Mer haer wert in haer visioen toe gesproken aldus Jc wille dat ghi tot Ewiers gaet, ende doet gijs niet ic sal v laten. So begafse haer tot Ewiers gods rade gehoorsaem sijnde met gesater herten, dair si in allen duechden toe nam Ende in dier tijt begonsten vele nieuwe cloosteren gefondert te werden in walsch Brabant die dese maget Lutgaert begeerden te kiesen Ende als si dat vernam so keerde si haer tot onser lieuer vrouwen met veel tranen haer deuotelic biddende dat mochte belet werden

Dese heylighe maghet pijnde haer van dier tijt voort met grooter sorchfuldicheit tot god scouwende ende volcomen leuen te geuen, nacht ende dach in haren gebeden gode vierichlic dienende Ende na die leeringen vanden sueten leeraer sinte Bernaert soe pijnde se haer neerstelijken inden ghetijden te verdrijven alle gedachten goede ende quade alleen te dencken op tgeen dat si sanck oft las Mer want si dat niet doen en conde ouermits menichfuldicheit der gedachten, so was si seer verslagen in hair consciencie ende verhaelde anderwerf ende derdewerf haer getiden Ende niemant van haer vrienden en constense te vreden stellen, mer si baden onsen here voor haer dat hise vander scrupuloosheyt verlossen wilde Ende siet corts hier na verwecte god eenen scaepherder. gelijc wilen Amos die prophete, ende hi quam tot Ewyers latende sijn scapen in dat velt wel .xiij. mijlen van daer, ende hi ginc totter saligher Lutgaert Ende daert veele ander hoorden seyde hi tot hair aldus Dit seit die here En hebt gheen droefheit meer noch scrupel van dinen getijden te betalen, want dijn ghebeden sijn behagelic minen aenschijne Als die scaepherder dit dus geseit hadde so keerde hi ter stont weder om, so dat hem niemant en vraechde wie hi ware Maer de deuote Lutgaert gheuoelde wel in haer herte dat van gods wegen quam ende rustede voort aen in vreeden harer consciencien sonder enige ongeordineerde scupuloosheit Ende ten waer niet te seggen in hoedaniger snelheyt hairs geests si gode diende inden getijden

Op een tijt als Lutgaert inden chore vesper sanck soe sach een nonne tegen ouer staende dat een vlamme claer lichts wt haren monde opsloech ten hemelwaert, om twelck si seere verslaghen was Maer als die vesperen wt waren so ghinc Lutgaert tot haer ende

[fol. 33r]

vermaendese datse niet veruaert en ware want inder waerheit gods werck was.

Die eerwerdige heere Jan abt van Hafflighem quam wt deuotie op een tijt hair visiteren mede brengende eenen man die Lutgaerden aenschouwende int aenschijn seer verslagen ende beschamet wert, twelc die abt mercte Ende als si van daer gescheyden waren so vraechde hi den man oft hi die heylige vrouwe gesien had Doe suchtede die man seggende Ja, ic hebse gesien ende in haer aensichte ben ick also verslagen mits eyslicheyt mijnder sonden, dat ic bi harer hulpen daer af verlost sal werden ende bi gods hulpe daer in niet weder vallen twelc die abt namaels wel bekende

Jnt clooster van vrouwen perck bi Louen was een seer deuote nonne hebbende eenen broeder vander minrebroederen orden die xij. iaren lanc een verlopen apostaet geweest hadde, diens dolinge si altijt beweende So wert Lutgaert gebeden dat si voor den broeder bidden wilde. Doe antwoorde si aldus Segt der goeder maget dat si te vreden si, want haer broeder sal dit iaer tot sijnre ordenen weder keeren, twelck also geschiede

Dese goedertieren maghet Lutgaert pijnde haer die getempteert ende getribuleert waren met wonderlike sorchfuldicheit te stercken ende te vertroosten sodat niemant ongetroost van haer en ghinc

Het wert van somige ghesien als si tsondaechs ten heyligen sacramente ghinc cranck sijnde van lichaem dat ij. engelen haer leyden ten outare. Ende op een ander stonde lange daer na wert ghesien dat die gloriose maget maria ende sinte Jan beptista haer volchden

Dese goede Lutgaert weende so veel biddende voir de sondige menschen dat haer aensicht daghelicx met tranen bestort was, ende haer droefheyt was so onsprekelike groot datse nau yemant aensien conste sonder groter bangicheit zijns herten So vertoonde hem onse here sijnre gheminder vriendinnen, ende met sijnre hant die hi om de sondige inden cruce wtrecte so vaechde hi alle hair tranen van haren aensichte seggende Jc wil datstu in deser droefheyt voor mijn sondare vertroost sijtste ende dattu voort aen met viericheden des herten inden gebede volherdes, biden welcken als wilen eer bi den tranen du keeren sulste den toren mijns vaders Ende in desen state bleef dese heilige maget tot harer doot toe

Daer na vijf iaer lanck wert si dagelicx geuisiteert vander moeder gods Maria oft van ander sonderlinge heyligen sonder nochtan de gestadige visitatie der engelen Ende nochtans in alle desen en vantse geen volcomen ruste tot dat si vant den heylich der heyligen haren scepper dit alre suuerste bouen al. Ende op eenen alre heyligen dach soe openbaerde haer een grote menichte van heiligen door een visioen Ende die heylige geest openbaerde haer dat si van den geeste ende gracie van hem allen vol was

So begeerdese noch met vierigen gemoede van desen leuen tot gode te comen hebbende altijt hair herte gekeert tot gode Ende onse heere verhoordese ende openbaerde hem tot haer, ende thonende sijn open wonden in handen, voeten, ende side so seide hi tot hair Sich mijn alre liefste dat mijn wonden tot di roepen dat ic die doot niet te vergeefs gestoruen en bin Met dinen arbeyde ende tranen sulstu sachten mijns vaders toren, op dat hi die sondaers niet en verdoeme mer datse bekeert werden ende datse leuen

[fol. 33v]

Omtrent dees tijt sterf die paus Jnnocentius de derde, na dat hi te rome gehouden had dat consilie van Latranen die welck hem sienlijck openbaerde deser heiliger Lutgaert, die welck siende den geest met eenre barnender valmmen omvangen so vraechde si wie hi waer Ende hi antwoorde Jc ben Innocentius die paus Doe seide si suchtende Wat ist dat ghi onser alder vader dese grote pine lidet Hi antwoorde Jc was der eewiger pinen weerdich om drie saken, mer biden gebede ende hulpe der alder goedertierenste maget Maria, dien ic een clooster gesticht hebbe, so creech ic ten lesten berouwe mijnder sonden en ben de ewige doot ontgaen, nochtan sal ic seer wrede pine liden totten dage des wtersten ordels toe. Mer dat ic nv tot v come bidden om v hulpe dat heeft mi die moeder der ontfermherticheit van haren sone vercregen, doe verschiet hi van daer So gaf die goedertieren Lutgaert haer mede susteren te kennen die doot ende de noot des voorscreuen paeus Jnnocentius op datse voor hem baden ende seluer dede si wonderlike penitentie voor hem

Op een ander tijt als die eedel vrou Marie seer sieck was des eersten hertoge Henricx van brabant tweeste huysvrouwe die dochter was van coninc Philips van vrancrijke die sinte Lodewijcx des heyligen conincx oude vader was so ontbootste Lutgaerden die si van ouden tijden seer beminde, datse doch bade voor haer. Als lutgaert haer gebet had gedaen, so ontbootse weder der hertoginnen datse van haren bedde niet opstaen en soude, met datse hair biechten ende bereyden soude ende met betrouwen den here verwachten Ende also Lutgaert gheseyt hadde so sterf die hertoginne die na hair doot openbaerde segghende datse bider hulpen der glorioser maget Marien diese in hair leuen seer ghemint hadde ende ghedient, van den vegeuier verlost soude werden, ende die vruecht der hemelen besitten

Des gelijcx so voorseyde dese heylige maget die doot van heere Godeuaert des Borchgrauen sone van Bruessel die ooc sieck lach

Omtrent .ix. iaren eer dat dese heylige maghet Lutgaert van aertrijcke verschiet, so ontfinck si van gode enigerhande voorspel van rustigen leuen ende van eender saliger doot, Want si verloos dat gesichte van haren ogen, twelc si alte pacientlicken lijdende was want si vercreech des te meerder claerheyt des hemelschen lichts in harer herten binnen Mer si was een dinck beclagende in haerder blintheit dat si haer geestelike vrienden in dit leuen nemmermeer sien en mocht, waer om haer herte dicwils becommert was Welc simpelheit der begeerten haer god afnam seggende tot haer aldus dese woorden Die blintheit die ic di toegesonden heb wiltse danckelic ende lijdtsamelic ontfangen. Want ick gheloue di dat dijn siele wten lichaem ghenomen sal werden sonder vegeuier ende ghestelt in den throne der glorien, daer nemmermeer duysterheyt noch droefheit en is mer dat eewige licht is daer schijnende ende verblidende die sielen der rechtuerdigen menschen Ende als van dijnen vrienden so sal ick di besorgen dat ghi se int ewige leuen hier bouen sien sult. Dit verstande die heylighe maghet Luytgaert wert seer vertroost ende verblijt gode danckende van synder onghemetender goedertierenheyt

[fol. 34r]

Jtem omtrent een iaer eer dat dese heylige gods vriendinne van aertrijke scheyden soude so openbaerde hem tot haer onse lieue heere Jesus cristus met blijden aenschine seggende aldus Nv is aenstaende dat eynde dijns tijtliken arbeyts, alleenlick eyssche ic dit iaer drie dingen van di

De eerste is dattu van dinen vercregen weldaden dancbaer sijtste ende dair in versoect die hulpe oft bistant der heyligen.

Dat tweeste dat ick van di eysschende ben, is, dattu voor mijnen sondaren di geheel wtstortes in dienen gebeden tot minen hemelschen vader

Dat derde dattu sonder enigen andere sorchuuldicheit met groter begeerten tot mi begheers te comen

Jtem .xv. dagen voor haer doot openbaerde hair die gloriose moeder gods Maria met sinte Jan baptista ende seyden tot haer Nv is aenstande dijn eynde ende die crone der rechtuerdicheit, niet langer en willen wi di hier te sijne, want alle die burgeren des hemels di verwachten Ende veel ander heyligen quamen dicwils tot hair in groten ghetale Ende ooc somighe haer gheestelike vrienden die voor haer gestoruen waren thoonden grote vruechde, want si corts haer gheselscap verwachteden

Jtem op der heyliger drieuuldicheyt auont so wertse metten cortse bestaen. Ende des maendaechs dair na so quam om hair te visiteren een conueers des cloosters van Haffligem, wantse grote minne totten broeders van Haffligem hadt om die heilicheyt haers leuens ende obseruancie der ordenen, die in dier tijt daer gehouden wert Doe seide die broeder tot haer Oft god gaue dat ons here de abt wiste dat ghi dus sieck sijt Doe seide si Mijn alder liefste vrient sal morghen comen ende mi besien Waer af hem die conueers seer verwonderde meenende dat niet geschien en soude Des morgens als die abt op twee milen na daer verbi leet niet wetende dat Lutgaert soe cranck was so seide hi totten genen die bi hem waren Laet ons gaen sien vrouwe Lutgaert, want icse in langen tijt niet gesien en heb, so quam hi tot Ewiers Ende als hi in haer camere quam so was die heylige maget in den here verblijt op sittende in hair beddeken ende sijn hant houdende so seide si Nv scheide ic mijnalder liefste vrient ende niet lieuer en laet ic onder den hemel dan v Weet dat die mogende heere Jhesus Christus mi vertroost heuet van v. Ende mits dien so sweechse ende bleef in grooter vrolicheden hares geests opwaerts siende ten hemel

Des saterdages daer na volgende als die vre des doots nakende was so hiefse haer ogen ten hemelwaert, ende ontfangende haer sacramenten, so verschiet hair siele seer suetelijc wt haren lichaem met sanghe des hemelschen heyrs ontfaende de crone der ewiger glorien Jnt iaer ons heeren .M.CC.xlvi. opten .xi. dach vander maent Junii, int .xi. iaer vanden tweeden hertoge Heynric van Brabant Ende si was out als si sterf .lxiiij. iaer

Als si gestoruen was tot een tekene van maechdeliker onnoselheit so blincte haer aensichte als een lelie ende hair lichaem was sacht als side aen te tasten

Jtem alsmen dit heylige dode lichaeme wasschen soude alsoot gewoonlicken is, so was daer een suster die tgebruken harer hant verloren hadt. Ende bi gheualle alsoot god verhengen wilde datse metter selfder hant daer dat

[fol. 34v]

lichaem nakende was so wert die hant gansliken ende al genesen, dies si gode ende der heyliger Lutgaert dancte ende loofde

Jtem heer Alaert al daer sijnde cappellaen hadt grote pine in sijnen dume die wtermaten seer was gheswollen Ende desgelijcx vrouwe Oede suppriorinne al daer hadt grote pine aen haer hant die geswollen was Ende elc bant daer aen vander heyliger Lutgaerden reliquien ende ter stont so werden si ghenesen

Het was een edel vrouwe die lange tijt lach in arbeyde van kinde Ende haer wert gebracht een coorde van paerts hare gedrayet, daer die goedertieren lutgaert haer mede plach te gorden op haren naecte lichaem, ende die vrouwe leydet op haren buyck, ende ter stont baerde si haer kint sachtelic ende salichlijc in verwonderingen van allen die daer waren Ende dit selue is geproeft ende beuonden in veel ander plaetsen ende personen