Van Brabant die excellente cronike

Dat .xvi. capitel. Van cleyn Pippijn die vijfste hertoge in Brabant die coninc van Vrancrijcke wert

CLeen Pippijn ende Kaerleman gebroederen waren beyde wijs vrome ende coen, ende hielden een wijl tijts dat lant te samen, en[de] waren gelijc haer voorvaderen regeerders vander cronen van vrancrijcke. So was die hertoge van Aquitanien ghenoemt Wayfier sone vanden hertoge Endon begherende te wreken tegen dese twee gebroeders tgeen dat Kaerle marteel haer vader tegen sinen vader misdaen hadde, ende Wayfier bracht met hem een groot heyre van Sarasijnen ende quam int landt

[fol. 65r]

van Prouencien om te crigen die stadt van Nerbone ende om tlant onder te crijgen Maer kaerleman ende pippijn trocken hem tegen ende si versloegen die sarasinen ende veriaechdense van daer ende besaten selue dat lant.

Jn corten tijde daer na so wert karleman ontfunct met hemelscher begeerten versmadende alle aertsche dingen ende ouergeuende sijnen broeder Pippine alle sijn lant so track hi te Rome, ende vanden paus Sacharias die een seer goedertieren ende duechdelicke paus was so ontfinck hi dat cleet van religien Ende bi rade vanden heyligen paus so fondeerde hi in de eere van sinte Siluester een clooster te Monserat daer hi bleef wonende om tgeruchte der werelt te schuwen ende gode almachtich te dienen in rusten der herten. Maer sijn heylich opset werdt daer na seer belet mits dien dat veel eedele mannen wt Vrancrijcke tot Rome treckende hem dicwils visiteerden, twelc hem een letsel was der rusten der herten. Om twelck te verhoeden hi daer na track wonen bouen Romen tot Montcassijn, daer wilen eer sinte Benedictus abt was, ende daer bleef hi totten eyde sijns leuens gode dienende

Hoe cleyne Pippijn hertoghe van Brabant biden bisschop Bonifacius wt beueel des paus coninc van Vrancrijcke ghecroont wert ouermits sijnder groter vromicheyt ende wijsheyt

[fol. 65v]

ALdus was hertoge Pippijn alle dat landt ende conincrijcke van Vrancrijcke in sijn hant houdende ende wijslick regerende ende tegens die vianden vromelijc beschermende Ende Hildericus die coninc van Vrancrijcke was een oneerbaerlick slap mensche, ende sonder wijsheit sittende in huys ende niet doende dat eenen prince toe behoret. Ende die edelen van vrancrijke dit aenmerckende als scaemte ende verdriet daer af hebbende so seynden si totten voorscreuen goeden paus Sacharias ende deden hem vragen, wie dat weerdiger waer te besitten die crone des rijcx, oft die geen die in huys ledich bleef etende ende drinkende, oft die geen die om de salicheit des lants gheenen arbeyt en spaerde tegens dye vianden dat beschermende ende in eeren houdende. Opt welck die paus antwoorde, dat hem behoorde coninc te sijn die dat rijcke beschermde met machte ende die om dat gemeen profijt arbeydende waer. Van welcker antwoort die Fransoysen seere verblijt waren ende namen coninck Hilderick ende deden hem monic werden te Soysson int clooster van sinte Medart. Ende dese voorscreuen hertoge pippijn die een deuoot prince was ende cleyn van persone, mer seer groot van moede ende ooc mit veel duechden verciert verheuen si in een coninc van Vrancrijcke, dien sinte Bonifacius biscop van Mayanse bi beuele vanden paus Sacharias coninc salfde ende consacreerde also dat gewoonlic is Twelc geschiede int iaer ons heeren .vij.C. ende .l. Ende mits desen so wert onterft ende berooft vander cronen dat geslachte vanden coninc Clodoueus, die vanden Troyanen gecomen was ouermits die onnutscap ende onbequaemheyt der seluer coningen. Niet te min, alsoo hier verclaert is ende den bome vanden Brabantchen hertogen wtwisende is, so is Pippijn ende sijn voorvaderen ooc gedaelt vanden bloede vanden coninc Clodoueus door Blitildus die des coninc lotaris dochter was

Als Pippijn dan coninc was so maecte hi sijnre cronen onderdanich alle die landen die lagen tusschen Sassen ende Spaengien. Eerst werden die Sassen tegen hem wederspannich, want gedenckende tgheen dat hem geschiet was bi Karle marteels tiden so dachten sijt te wreken ende vergaderden een groot heyre, ende si hadden met hem Beyerschen ende Swauen ende si quamen in oostvranckrijcke ende deden grote scade Maer Pipine met groter macht ghinc hem tegen ende versloechse meest alle ende dander veriaechde hi.

Hoe coninc Pippijn in vrancrijc ontfinc den .ij. paus Steuen ootmoedelic Ende hoe hi track in Lombardien ende bedwanc der Lombarden coninc. Ende meer anderen

AYstulphus de coninck van Lombardien begonst die stadt van Romen ende die heilige Roomsche kerc swaerlic te quellen want hy eyschte thooft chijs van elcken mensche. Ende die paus noch die romeinen en hadden geen macht hem te wederstaen, want hi seer machtich was. Twelc aenmerckende die .ij. paus Steuen die een weerdich ende heylich man was ende niet connende wederstaen den quaden tyrant Aystolf. So dachte hi zijn toevlucht te maken tot coninc Pippijn van Vrancrijcke goedertieren aduocaet ende minnaer der heiliger kercken om hulp ende bijstant van hem te crigen Ende om dat Pippijn daer

[fol. 66r]

toe meer geneicht soude sijn so bracht de paus met hem sinen broeder Kaerleman die monic was Twelc als die goedertieren coninc vernam so ghinc hi den weerdigen paus te gemoet met groter ootmoedicheit metgaders sijnder coninginnen ende sijnen kinderen Ende hi leyde des paus paert metten breydele gaende te voet drie milen verre, tot dat hijen bracht in sijn palleys. Doe daelde die paus vanden paerde ende sprack met coninc Pippijn al heymelijc ende gaf hem te kennen met veel tranen de sake waer om hi gecomen was, hoe de coninc Aystolf hem quelde ende persequeerde ende hoe hi die stadt van Rome hem meende onderdanich te maken, biddende daer om den coninc pippijn dat hi te Rome comen wilde ende dat hi sinte Peters dingen in handen nemen soude ende die stadt van Rome vander vianden handen verlossen woude. Als pippijn die droeflicke clagen vanden paus aenhoorde, so swoer hi dat hi hem helpen soude ende vertrooste den paus die bi hem een wijl tijts in vrancrike bleef Ende anderwerf so gebenedide hi bi pauslijker benedictien den coninc Pippijn ende beyde sijn kinderen, te weten Kaerlen die de grote Karel heet ende Karlemanne, verclarende dat sijn geslachte tot eeuwigen dage die Fransche crone souden besitten, ende verbiedende op den ban dat niemant anders ymmermeer hem en vermate die crone te aenueerden, also dat verclaert staet inden geesteliken rechten.

Het gebuerde dat die paus Steuen liggende int cloester van sinte Dionijs in vrancrijke seer sieck wert, also dat de

[fol. 66v]

meesters van sinen leuen gheen hope en hadden Maer sinte Peter ende sinte Pauwels openbaerden hem in een visioen, ende hi werde bi miraculen genesen

So vergaderde coninc Pippijn een groot heyre ende hi reysde metten paus tot in Jtalien, ende coninc Aystolf settede hem ter weer, so datter eenen groten strijt geuiel, mer Aystolf moste vlien, ende pippijn bedwanc hem al weder te keeren dat hi der kercken van Rome af had genomen, ende den pays beswoer hi vast te houden Ende pippijn sette den paus weder om in sijnen stoel ende quam victorioes in Vrancrijcke

Mer niet lange daer na als Aystolf coninc van Lomberdien verstont dat pippijn thuys comen was, so brac hi den pays die hi gesworen ende gelooft hadde vast te houden, ende hi eyschte weder chijs ende tribuyt vanden romeinen Twelc coninc pippijn vernam ende wert toornich ende sandt Fulrade sinnen drossaet mit een heyr volcx om op Aystolphe te wreken dat hi misdaen had tegen sinen eet ende gelofte Ende coninc Pippijn volchde cortelic seluer na ende hi bedwanc anderweruen Aystolphe al weder te geuen dat hi tonrechte genomen hadde, ende nam sekerheyt vanden vrede te houden

Jtem die herde Sassen quamen weder in oostvrancrijke met groter macht ende si bedoruen dat lant met rouen ende met brande Twelc vernam coninc Pippine ende met groter machte track hi derwerts meenende dat hise also castijen soude dat sijer lange om dencken souden Ende hi quam hem te strijde, dien hi wan ende in dien strijde versloech hi so menigen man datment niet tellen en conde. Ende soe track hi in Sassen lant ende verbrande tlant ende hi creech veel borgen ende steden, ende hi dwanc die Sassen daer toe datse den coninc van vrancrijcke chijs ende tribuyt gheuen moesten

Jn dese tiden verduysterde die sonne ende si en scheen niet in .xij. dagen, ende men sach een teyken des heyligen cruys inder menschen clederen Ende vanden hemel viel bloet opter eerden Veel menschen seiden dat dit gesciede om dat de goedertieren keiser Constantijn sijn ogen wtgesteken waren

Jn desen tiden wert tot constantinopel geuonden een gouden plate in een mans graf, daer op gescreuen stont Christus sal geboren werden van die maget maria ende ic geloue in hem O sonne du suste mi anderwerf sien onder Constantijn ende hyerene.

Van coninc Pippijns orloge op die van Auernen, ende hoe hi die wandelen versloech die in Spaengien ouer gecomen waren, ende vanden .xx. doden die verwect worden

DJe mare quam tot Pippijn dattet lant van Auerne (dat nv onder vrancrijc is) al vergadert was met groten heyr om op hem te comen en[de] sijn macht te benemen. Ende Pippijn heeft hem bereyt derwarts met groter macht so dattet quam tot eenen stride dien Pippijn wan ende versloech haer volck ende vinck haren graue Blandijn, dien hi met hem bracht voor die stadt van Bourges, die hi beleyde ende becrachtichde. Voort trac hi int lant ende wan daer menich slot ende stede, als Perigort ende veel ander, also dat die coninc van Auernen pays most maken. Ende voort so wan hi een groot deel vanden lande van Aquitanien, dat is Ghiennen ende Gasconyen, dat nv onder Vrancrijcke is

[fol. 67r]

Als pippijn dus in Aquitanie was, so quam die coninc der onghelouiger Wandelen van ouer die zee in Spaengien met veel volcx. Dit vernemende pippijn ginc hem tegen met groter macht ende hi vacht tegen hem den meesten strijt die hi oyt hadt, ende god gaf hem victorie want hi versloech .xxM. wandelen ende haren coninc, mer hi verloos .xx. mannen van sinen besten lieden, daer hi sere droeuich om was, dye namaels by miraculen weder leuende werden, also hier na verclaert sal werden.

Het was een deuoot monic geheten Felicius die bestont te gaen te Jherusalem in pelgrimagien Ende die enghel gods quam aen hem seggende dat hi tot Alexandrien ghinge daer sinte Jans baptisten hooft verborgen lach mit drie vanden onnosel kinderen die herodes dede doden, hem beuelende dat hi dese heiliger reliquien nemen soude ter plaetsen daer hem god wijsde ende dragen die in Aquitanien Falicius dede also hem die engel beual ende hi nam tot Alexandrien dat heylichdom ende ginc te scepe met geselscap ende si voeren so lange dat se bi eender witter duuen die voor opt schip stont geleyt werden voor bi spaengien tot aen tlant van Aquitanien, aen de poorte die Agyon heet, daer gingen si wten scepe ende gingen metten heylichdom te lande waert inne so dat si quamen ter plaetsen daer si der Wandelen coninc ende sijn volc verslagen vonden want dien strijt daer voor is af gheseyt was doe gheschiet Ende op die selue tijt als coninc Pippijn dat velt wilde ruymen so quam hem grote vaeck aen so dat hi ghinc rusten in sijn tente, want god wilde hem vertroosten vander groter droefheyt die hi hadde ouer die .xx. doden vanden besten van sijnen lieden. Als pippijn in slape was so hoorde hi een stemme in sijn visioene seggende tot hem aldus. Pippijne di ende dijn volc is nakende van ouer dat meer heylichdom van sinte Jan baptista ende vanden drie onnoselen kinderen die Herodes dede doden, door welc heilichdomme di god die here v den zege ende victorie gegeuen heeft Die ghene die dit brengen sijn pelgrims ende sijn dy nakende waer af dat dye principaelste vanden geselscape genaemt is Felicius, ganc hem tegen ende doet hem lieden eere, want god sal wonder wercken Als pippine dit aldus gesien ende gehoort hadde so was hi gehoorsaem der stemmen ende hi nam van sinen volcke .xxx.M. mannen die hem na volchden Ende hi dede voor hem dragen die xx. dode ridderen daer hi so groten droefheyt om hadde. Also ginc hi te ghemoet den heylichdom, dien hi grote eere deede ende heetse seer willecome den heren diet brachten Ende felicius nam dat heylichdom ende leydet op elcken doden ridder, die allegader weder leuende werden tot groter vruechden des volcx Dies dancte coninc pippijn onsen heere, ende stichte daer een clooster van moniken ter eeren van sinte Jan, ende liet daer sijn heylige hooft

Jn coninc Pippijns tijde so leefde dye goede sinte Gommaer van Liere dat een vroom ridder was ende groot in sconincx palleys ende seer bemint. Hi vacht tegen die Huynen ende hi wederstontse manlijc. Sijn legende int corte staet in dat eerste deel deser cronijcken

Jn coninc pippijns tide so was onder de kersten groot twifel aengaende der heyliger drieuuldicheyt Ooc seyden veel

[fol. 67v]

lieden datmen die beelden niet en soude eeren. Dit dede pippijn beslichten mit groten arbeit vergaderende een consilie van veel prelaten ende clercken, griecken ende latinissen die dat twifel verclaerden Ende dair was gheordineert datmen in alle plaetsen dees beelden vercieren ende eeren soude

Die wile dat Pippijn hier in dus besich was, so begonste Wayfier hertoge van Aquitanien sijn oude viant weder orloge tegen hem op te stellen, mer Pippijn bereyde hem daer tegen door rijdende sijn lant ende destrueerdet, ende hi wan die stadt van Sayntes, ende hi nam die moeder ende suster van Wayfier ende voerdese gheuangen Aldus eynde dat oorloge dat so menich iaer hadde ghestaen, want Wayfier wert verslagen van sijns selfs volcke

Corts dair na sterf die edel coninck Pippijn na dat hi so wijslick ende vromelic gearbeyt hadt, sonderlinge tot den orbaer der kerstenheit ende der heiliger kercken, ende hi wert werdichlic begrauen tot sinte Dyonijs daer de sepulture der coningen van Vrancrijcke is Jnt iaer ons heren .vij.C.lxviij. nadat hi .xviij. iaren coninc geweest hadt Ende hi liet achter van sinte Berten oft Bertraden sijnre coninginnen des keisers Eraclius dochter twee sonen, als Karle de grote ende Karlemanne, die broederlick dat lant te samen deylden ende werden beyde coningen gecroont, te weten Kaerle in die stadt van Noyon, ende Karleman te Soyson. deen regneerde in oostvrancrijke ende dander in westvrancrijcke Maer Karleman sterf sonder oor ende alle tlant quam in Karels handen Men vint ooc dat Pippijn een soone had die Bernaert heet, vader van sinte Alaert abt, daer int eerste boeck aff gheseyt is

Dus hoochlic heeft god gheeert de Brabantsche hertogen, want si getrouwe ende duechdelic waren, sonderlinge eerende ende beschuddende die heylige kercke. Och wouden die princen bi goeden rade noch leuen, aenmerckende dat geen dinck den prince so bequame en gename en maect sijn ondersaten als goddiensticheyt ende goedertierenheit god soude sonder twijfel hem gonstich ende behulpich sijn

Van coninc pippijn sijn dese veersen

Jste Brabantinus dux quintus Lothariensis
Ex duce rex primus fit tandem germinis huius