Van Brabant die excellente cronike

¶ Dat .xxxvi. capitel. Vanden eersten heroghe Jan van Brabant ende van sijnre huysurouwen. etcetera.

DJe eerste hertoge Jan van Lothrijcke ende van Brabant wert oock voocht van Aken ende hi troude Margrieten des voorscreuen coninc philips dochter van vrancrike Ende coninc Philips had zijn zuster te wijf also voorseyt is. Ende dese Margriet sterf inden arbeyt van kinde ende haer kint mede. Daer nae troude hertoge Jan Margrieten des grauen Guido van vlaenderen dochter, daer hi aen wan .ij. sonen Jan die na hem hertoge wert, ende godeuaert die ionc sterf ende twee dochteren Margriet die keyserinne wert, ende Marie grauinne van Sauoyen Dese Guido van Vlaenderen hadt in sijnre tijt grote oorloge tegen Vrancrijcke Ende coninc Philips die iiij. geheten die schone vinc desen graue ende wert namaels wt gelaten ouermits seker beloften dat hi hem tegen de crone niet meer op rechten en soude in gheenre manieren Ende daer nae hadt hi weder oorloge tegen die crone van vrancrijke, mer die coninc wan hem af vele

[fol. 119v]

steden als Risele, Duway ende Oorchies Daer na so stelden hem al Vlaenderein in handen vanden coninck. Ende dye graue als een arm slap mensche ouermidts bedwanck quam ter ghenaden des conincx ende quam te Parijs in des gheuangenisse

¶ O edel princen die die landen nv regerende sijt, weest sachtmoedich met strangicheden discretelic gemenget V ondersaten bedruct sijnde behulpich tegen haer vyanden diese verdruckende sijn, ende en geeft dinen ondersaten genen macht bouen di te regeren die arme ghemeynte buyten dijnen weten, want een rijcke gehoorsaem gemeente maect eenen armen here rijcke Mer hier af wilic nv swijgen ende comen ter materien van hertoge Jan van Brabant (die seer victorioes was) scriuen hoe dat hi den strijt wan te Woeronc, twelc een ewige victorie werdich om scriuen voor den Brabantschen hertoghen is.

¶ Vanden groten strijde die hertoge Jan van Brabant hadde voor Woeronck daer hi victorie hadde. etcetera.

ENde om te weten den oorspronc van hertogen Jans orlogen, so is waer dat hertoghe Henrick van Limborch sterf, welcx naeste erfghenaem was Adolf graue vanden berge, die wilen eer hertoghe Jannen vercocht had al dat recht dat hem int hertochdom van Limborch bi versterfnissen toecomen mocht. Soe track hertoge Jan in sijn lant van Limborch om dat te beschicken, twelc hi bi wettigen cope vercregen hadt, mer die graue Reynout van Gelre sette hem dair tegen seggende dat die cocht vanden lande hem toe behoorde ter saken van sijnre huysurouwen die des voorscreuen wilen hertoch Henrick van Limborch dochter was Op dander sijde seyde hertoghe Jan dat des selfs grauen huysurouwe lange voor sijnen vader ghestoruen was ende so behoorde tlant hem heel toe Ende hertoge Jan dede sijn wapen quartieren alsmen hier mach bemercken metter wapenen van Limborch.

¶ Die graue van gelre socht al om hulpe om den hertoge van brabant te wederstaen, als den eertsbisscop sweer van colene, graue Henric van Lutzenborch, ende Walrauen sinen broeder ende heer walrauen van Valkenborch die al te samen tegen den hertoge sworen. Twelc vernemende die hertoge so meende hijse te bescadigen dat hem lieden van dier conspiratien geen orbaer, mer scade ende laste comen soude. So trac hi inden lande van den eertsbisscop ende vanden graue grote scade doende mit rouen ende brande. Ende die voorscreuen graue quam ooc rouen ende branden omtrent die palen van tshertogen landt Daer na wert gesproken om te

[fol. 120r]

tracteren pays te Tricht teenen sekeren dage, daer die hertoge trac om hem te quijten, mer dye graue en achte daer niet te comen ende was metten sinen getrocken tot Valckenborch. So vernam hertoge Jan dat die graue bi rade van den voorscreuen eerstbisscop den graue van lutzenborch vercocht had sijn rechte in limborch om een somme van penningen, so wert die hertoge seer tornich aendoende eens leeus moet ende trac te valckenborch om den eertsbisscop van Colen daer in te belegghen Mer als hijt vernam so track hi wt vresen van dair ende dye hertoge volchde hem na in sijn lant dat hi al doorreet ende destrueerdet. Ende tot eewiger memorien ende confusien sijnder vianden so dede hi sijn peerden drincken inden Rijn. Van daer track hi te Bonne aen ende daer dede hi dye wijngaerden wtsniden Ende noch daer toe sant hi in Brabant om sijn iacht ende honden daer mede hi ghinc iaghen in die foreesten vanden eertsbisscop. Daerna quamen tot hertoge Jan die graue vanden berge ende graue Walrauven van Gulick ende ander edele ende ooc die vander stat van Colene hem neerstelick biddende dat hi met hem lieden soude willen beleggen dat casteel van Woeronc, twelck onder den eertsbisscop van Coelen was, een quaet roofhuys daer die cooplieden ende dye pelgrims af berooft werden, seggende dat eenen hertoge van Limborch toe behoorde die strate veylich te houden So verhoorde hertoge Jan haer begeerte ende hi ghinc met hem hebbende Godeuaert van vierson sinen broeder dat roofhuys van Woeronck beleggen, willende also die strate veylich maken ende die rouers verdriuen Als die eertsbisscop van Colen dit sach so sandt hi al om in Almanien aen sijn vrienden om hulpe ende bistant tegen den hertoge van Brabant Ende hi creech te hulpe den voorscreuen graue reynout van gelre, graue henric van lutzenborch met Walrauen sijnen broeder ende noch twe ander broeders, heer Walrauen van Valckenborch, graue Adolf van Nassou die namaels gecoren wert coninc van Almanien, ende den graue van Meurs. Dese quamen al met groter heyrcracht te woeronck opten voorscreuen hertoge Jan meenende sonder arbeyt hem wel te crigen want hi hem niet en mocht ontulien so si meenden. Ende si brachten mede veele veteren ketenen ende zeelen om die brabanders daer mede te binden ende geuangen te houden. Als hertoge Jan dit vernam so had hi sijn betrouwen op god ende op sijn getrouwe ende vrome volc ende hi brack van voor woeronck ende als een leeu ghinc hi sijn vianden te gemoet ende hi stelde sijn volc in battayllien in drie scharen Doe sprac hi sijn volc troostelic toe ende hi gaf hem moet, so datse wel ghehert waren om striden ende si sloegen in die vianden die wel .x. mannen tegen een hadden, so datter vreeslic geuochten wert aen beide siden van tercie tijt tot vespertijt, dair so had hem die hertoge seer vromelick als dander Hector oft als een vanden machabeen, want veel vianden op sijn persone volchden. ten lesten creech hi zeghe ende victorie. Daer bleuen verslagen graue Henrick van Lutzenborch met sijn .iij. broederen ende wel .M. ridderen ende ontallike ander ende ooc wel .iiij.M. peerden. Ende daer bleuen geuangen dye voorscreuen eertsbisscop van Colen, dye graue van Nassou, heere walrauen van Valckenborch ende een groot ghetal van edelen ende ridderen. Veel ander die niet versla-

[fol. 120v]

gen en waren vloden scandelijc wten velde. Ende van der hertogen side so en bleeffer niet vele verslagen, daer af die vernaemste waren heere Woutere berthout eens deels here van Mechelen die den hertoge seer getrouwe was,ende heer Arnout van zeele die een seer eerbaer ridder was Dese strijt geschiede int iaer ons heren .M.CC.lxxviij. op sinte Bonifatius dach in Junio. daer aff een schoon memorie ende feeste van onser lieuer vrouwen beset is te bruesel in sinte Goedelenkercke

¶ Als den strijdt gheuochten was so wert woeronck ghedestrueert in den gront Ende als hertoge Jan sijn dingen gheschict hadde tusschen den Rijn ende die Mase, so keerde hi weder met sijn volcke in Brabant gode danckende ende louende vander victorien

¶ Jtem alsmen screef M.cc. ende .lxxx. so gebuerdet dat heere Peter vander brootsen die seer groot was binden .iij coninc Philips van Vrancrijke sinte lodewijcx sone, betichte te onrechte de coninghinne dye hertoghe Jans suster was van lelicke saken om des wille dat hi sijnen wille van haer niet ghecrigen en conde, ende dede so veel als datse geuangen wert ende in perikel was om ghedoot te werden Twelck si haren broeder den hertoge heymelijc ouer screef met hairs selfs bloet Ende so reet hertoge Jan haestelijcken na Parijs toe dair sijn suster geuangen lach ouer dach ende nacht Ende met hem liep een man te voet van groot meerbeke ende een haeswinde becortende den wech van Bruessel op couwenberch tot Parijs op .ij. nachten ende eenen dach Ende hi dede aenden coninc alsulcken ondersoecke mit groter subtijlheit die sake wel vernemende dat die coninghinne sijn suster verlost wert tot harer eeren ende den valschen man heere Peteren vander brootsen dede hi hangen an die galge te Monfaucoeu

¶ Voort leestmen in somige boecken mer in dye brabantsche cronijcken en vindicx niet Dat coninc Philips met hertoghe Jan daer nae quamen tot sinte Quintijns in Vernendoys daer si te samen feestelic houeerden. Ende als die hertoge scheyde van daer so vraechde hem de coninc, wie van hen beyden den anderen te maeltijt hebben soude Doen antwoorde de hertoge, dat sijn soude die sijn spise eerst bereit hadde Twelc die coninc consenteerde, mer hi dede verbieden datmen des hertoghen lieden noch hout noch colen vercopen en soude om den hertoge also te beschamen oft bi auontueren [dedet] hi om mit den hertoge minlick te bourderen Twelck hertoghe Jan verstaende so dede hi al die plattelen, schotelen, ende nappen die hi crigen conde copen ende dair mede werde sijn spise gecooct Ende als die coninc quam te maeltide so verstont hi dat des hertogen spise mit so costelijcken vier gecooct was Doe seyde hi dattet quam wt eenen hogen ende eedelen moede. Ende op datter eewige memorie af soude sijn so gaf hi den hertoge een velt datter bi lach in vrijer eruen, twelc in fransoyse heet, terre de brabant. Ende so schiet die hertoge minlic vanden coninc.

¶ Jnt nauolgende iaer M.CC.lxxxi so trac hertoge Jan ende Godeuaert van Vierson sijnen broeder metten seluen coninc Philips in Arragon tegen den coninc Peter van Arragon die inden ban was vanden paus. Ende tegen hem so was een cruysuaert gepredict om des coninc van

[fol. 121r]

Sicilien ende Napels wille, twelc hi tonrechte besitten wilde. Ende ten lesten wert hi verslagen. etcetera.

¶ Jnt iaer ons heren .MCC.lxxxiij. so sterf vrou Alijt hertoge Jans moeder die grote conuersatie had metten heyligen man sinte Thomas van aquinen doe ter tijt leuende vander predicaer orden te Parijs wonende. Ende als si eenige twijfelachtige saken in haer conscientie had so screef si aen hem om raet, ende hi screef hair weder minlijcke antwoorde. etcetera. Si wert begrauen te predicaren te Louen bi hertoghe Henrick haren man.

¶ Jtem alsmen screef .M.CC.lxxxvi so tooch hertoge Jan mit groter machte voor Huesden ende hi wan die borch ende besettese met volck Doen tooch hi neffens die mase ende wan die borch van Malrepas

¶ Daer na int iaer .M.cc.xcij. so gaff hertoge Jan sijn dochter Margiete te huwelic Henrick graue van Lutzenborch, wiens vader doot bleuen was in den strijt voor Woeronck, welke Henrick naemaels wert keyser, ende men heeten die goede keyser Henrick

¶ Jtem int iaer .MCC.xcvij. so troude de graue vanden Baren des conincs dochter van Engelant, ende hertoge Jan track eerlic derwaerts ter feesten vander brulocht, daer veel edel heren ende vrouwen vergadert waren Ende daer wert ghehouden een tornoyspel. Jnt welc ach lazen die fortune die den edelen hertoge dicwils daensichte geboden had hem doe contrarie wert, want hi wert daer geraect inden muys van sijnen arme, van welcker quetsueren hi daer sterff als hi out was .xli. iaren dair grote droefheit om was bedreuen Sijn dode lichaem wert met veel tranen gebracht tot Bruessel ende wer begrauen te minrebroeders die in dier tijt deuoote broederen waren. Sijn doot wert te rechte in Brabant beclaghet, want in sijn leuen was hi vroome ende grootmoedich, seer zedich ende goedertieren Den armen ridderen ende edelen die hi eerbaer kende dede hi veel goets, ende wat hi geloofde hielt hi sonder faelgeren. Seer was hi ghemint ende ontsien houdende sijn lant in goeden vrede Ende in al sijn manieren bewees hi wel gecomen te sijn vanden edelen gheslachte des groten coninc Karels