Van Brabant die excellente cronike

¶ Dat .lviij. capitel. Hoe philips graue van Sintpol ende van Liney hertogen Jans broeder ruwaert van Brabant wert. ende hoe die hertoge metten heere van Heynsberge te Bruessel quam

ALs hertoge Jan dus iammerlic gheregeert wert bi quaden scalcken, ende sijn vrouwe de heroginne Jacoba van hem gescheiden was, ende siende die baenroetsen ende edelen die te Louene lagen dat op geen beteren en stont So hebben si gesonden den commanduer van Chantrayn in vrancrijke totten graue van Sintpol Phillips hertoge Jans broeder, die op dier tijt vanden coninc van vrancrijke gemaect was ouerste capiteyn van Parijs. Twelc hertoge Jan geerne belet hadde met brieuen die hi aen sinen broeder ende aen hertoge philips van Bourgondien sijnen neue sant Mer de here van chantrayn dede alsulcke nersticheit dat de graue voorseit af quam tot in Brabant in dye maent van September int voorseyde iaer van .xx visiterende minlic sinen broedere den hertoge te Bruessel. Daer na track hi tot Louen aen die edele vanden lande ende dede so vele dat dye hertoginne ende haer moeder wt Henegouwe quamen tot Louen Ooc quam wt Vrancrijcke een ambassaet vanden coninc ende noch een ander van hertoge philippus van bourgondien de welck ende de graue veel spraken hielden met hertoge Jan op deen sijde, ende mit der hertoginnen ende moeder op dander sijde metten baenroetsen ende edelen van brabant die te Louen lagen, so datter een dachuaert te Viluorden gheleyt wert daer die hertoginne ende haer moeder ende die graue van sintpol quamen, mer hertoge Jan en quam daer niet, want hi reet heymelijc van bruessel bi quaden rade so verre dat hi quam tot Herlaer biden bossche, dair de here van Assche ende Jan zijn sone met ander gebannen bi hem quamen. Ooc trac hi in de stadt ten bossche ende elders ende quam tot Hees, daer by hem quam

[fol. 166v]

de ioncker van Cleue, de here van heynsberch, die proost van Aken, ende die here van Assche metten sinen ende hielden dair heymeliken raet Daer na trac de hertoge tot Tricht, daer hi bleef leggen.

¶ Mer binnen den tide dat dit geschiede so hielden de baenreheren ende de edele metten steden die te Viluorden gecomen waren haren raet ende ouer quamen dat si by rade der voorscreuen ambassateurs des conincs van vrancrike ende des hertogen van bourgondien den voorscreuen graue Philippus hertoge Jans broeder ruwaert van Brabant maecten Doe quamen die voorseyde vrouwen ende die ruwaert te Bruessel metten edelen ende steden voorseyt. Des ander dages wert ouerdragen datmen Huesden ende sinte Geertrudenberge weder crijgen soude ende sterck maken want hertoghe Jan alsoe voorseyt is hadde Hollant ende zeelant geset inden handen van here Jan van Beyeren So dat by versoecke der hertoginnen ende des voorseyden Ruwaerts die edele ende steden van Brabant met eenen schoonen heyre trocken, eerst tot Huesden daer die hertoginne ende dye Ruwaert mede trocken, ende daer werden si in ghelaten metten edelen Ende die hertoghinne wert daer gehult ende ontfaen als hertoghinne van Brabant, die welck settede dat slot te Huesdeyn in die handen van ioncker Aernt van zeuenbergen om dat te bewaren metter stadt ende lande tot behoeff des lants van Brabant

¶ Daer na track die Ruwaert meten eedelen ende steden van Brabant, wtghenomen shertogenbosche tot sinte geertruyt berge, twelck vast beset was van heer Jan van Beyeren, mer si hebbent al omme beleghen Ende Dierick van Merwey was casteleyn vanden slote ende hielt met mijnder vrouwen der hertoginnen, ende hi en wilde heere Jan van Beyeren niet binnen laten. dye welck volck van wapenen in die stadt gheleyt hadde om te beletten datmen tslot niet en soude prouanteren. Mer binnen den .x. dach dattet lant van brabant daer voor lach soe hebben si tslot gheprouanteert met vitalien ende gesterct met engienen des hem behoefde.

¶ Daer na so brack dat heyre van Brabant op van sinte Gheertuyden berghe opten xxix. dach Octobris Ende daer nae op sinte Martijns dach soe schoot die Casteleyn vuer wten slote in die stadt, die al verbarrende ende ooc die kercke

¶ Daer na opten .xxiiij. dach van Nouember quamen tot Bruessel die hertoginne ende haer moeder, ende die Ruwaert metten drie staten des lants ende des ander dages hieltmen raet op Couwenberch Ende des dinxdachs daer na wert die graue van sintpol te Bruessele op der stadthuys in die voorseyde Ruwaertscap geconfirmeert. Doe maecte hi Willem van montenaken sijn drossaet van brabant ende hi maecte Jan van Dyegem Amman van bruessele, af settende Janne cluetinck. Daer na hebben die hertoginne ende die ruwaert ende die .iij. staten gesonden aen hertoge Jan tot Tricht die abten van sinte michiels van percke, van helesym, van tongerloe, ende den proost van sinte Geertruden van louene om van hem te verweruen dat hi in brabant quame So datse van hem vercregen datmen te Diest een dachuaert

[fol. 167r]

[houden soude opten iiij. dach in de]cember Doe quam daer hertoge Jan ende ooc die voorscreuen abten van wegen des ruwaerts sijns broeders ende die .iij. staten Ende die gedeputeerde van Bruessel ende van Antwerpen baden hem seer oormoedelijc dat hem belieuen wilde te comen in eenich van sijnen steden Den welcken al niet tegenstaende so is die hertoge getrocken Tshertogenbossche waert. Maer eer hi trock so wert een andere dachuaert bi hem ouerdragen weder in die stadt van Diest, daer die commissarijsen ende gedeputeerde in beyde siden quamen Ende noch een ander tot Endouen, ende niet en wertter gesloten, want daer was wat anders op handen Want die hertoge bereyde hem met machte te Bruessel in te comen bi gonsten van somige heymelike vrienden daer hi hem te Bruessel op verliet, die ouerdragen hadden dat Jan Cluetinck (die amman afgheset was vanden ruwaert) hem teghen rijden soude metter roeyen also hi na dede

¶ So is die hertoge vanden Bossche gecomen te Diest, ende na middernacht so tooch hi van Diest ende met hem die here van Heynsberch ende de ionchere van Heynsberch, ende heere Jan van bueren proost van Aken, tresorier van Brabant met menigen man. Ende die graue van Meurs was ooc op weghe, mer hi en quam niet te tijde te Diest om dat die van Tricht hem niet door laten en wilden mer hi passeerde elders ende hi volchde na te Bruessel

¶ Dit vernam dye stadt van Bruessel ende men hielt daer open raet inder stadthuys daer gesloten wert datmen den hertoge in laten soude mer sijn huysgesin met .C. ende xx. paerden ende niet meer, so dat die Louensche poorte gesloten wert dair die hertoge voor stont verbeydende Ende die .vij. schepen gingen ter poorten ende dedense ontsluten Ende als des hertogen volck begonst in te comen so quamt al in gedrongen al dore ende die hertoghe quam int eynde Dit geschiede int iaer xx. voorseyt opten .xxi. dach van Loumaent Ende die Ruwaert sijn broeder ghinc tot hem op Couwenberch ende sprac hem toe. Des ander dages ghinc die hertoge op der stathuys ende dede dair op doen den rade van der stadt dat hi te Bruessel comen was om eendrachte ende vrede te hebben met sinen broeder den ruwaert ende mitten baenreheren ende sijnen lande biddende dat sijer om arbeyden wilden. Des dages daer na reet die Ruwaert te Louene bi dye baenreheren. Doe had die hertoge sorge dat sijn broeder metten baenreheeren met macht te bruessel comen soude ende hi ontboot bi hem de scepenen hem vragende, oft geuiel dat sijn broeder also quame oft si hem in laten souden. Die scepenen antwoorden datse bereit waren die slotelen vander stadt te brenghen in sijn handen so mocht hi die stadt self bewaren Doe was die hertoge ghepayt seggende dat hi hem wel betroude. Mer die gemeynte van bruessel was qualick te vreden om dat die vreemde gasten gingen achter straten mit haer messen in die hant ende spraken moedige woorden siddende int wijnshuys dat si al meenden rijck te werden eer si wt brabant souden scheiden So dat de gemeynte opten xxvij. dach der voorscreuen maent inder nacht op stont ende vergaderde op de merct wel gewapent want veele goeder mannen waren te Bruessel geimformeert dat die here van Heynsberge metten anderen een opset gemaect hadden, als si inder nacht

[fol. 167v]

elc een clocxken hoorden luden op Couwenberch ten regulieren, datse dan neder ter merct comen souden om de stat machtich te werden. Ooc beuantmen daer na dat die vreemde gasten bi nacht in haer herbergen wel gewapent lagen op haren bedden Mer si ontsculdichdent namaels seggende dat si geen opset te samen gemaect en hadden, mer als si verstonden dat dye gemeente op gestaen was so deden si haer harnas aen, want si niet en wisten wat hem nakende was Ende als die gemeynte dus stont op die merct, so quam die hertoge twemael van sinen houe ter merct om de gemeynte te saten ende te doen scheyden, mer hi en condes niet doen So wert dair na opten xxix dach die here van Heynsberch geuangen ende gheleyt opt stadthuys Ooc werden die vreemde gasten al dye met hem quamen geuangen diemen crijgen conde ende die graue van Meurs wert gesekert in sijn herberge te bliuen. Opten seluen dach quam Philippus de ruwaert van Louen tot Bruessel mitten baenroetsen ende metten gedeputeerden van Louen ende van Antwerpen seer danckende die gemeynte datse haer so eerbaerlijc hadt ghequeten int besorch vanden lande. Doe ginc die ruwaert des ander dages metten baenroetsen op Couwenberch in sijn broeders sale ende hi dede vangen dat meesten deel van shertogen dienaers ende den anderen gafmen orlof. Ende Jan van dieghen wert weder Amman gemaect vanden ruwaert. Ende opten vi. dach der voorscreuen maent werden veel poorters geuanghen die shertoghen heymelijcke vrienden heeten. Ende opten eersten dach van Sporkil wert metten sweerde gherecht Jan cluetinck die amman hadde geweest, ende noch een ander. Des ander dages op onser vrouwen lichtmissen dach werden noch veel poorters geuangen ende ghepijnt Corts daer na werden der vreemder here knechten ontslagen die te Bruessel comen waren, mer die edele ende heren die wel .C. ende .l. waren mosten daer alle bliuen Ende die Ruwaet dede nemen al die paerden ende harnas dat de here van Heynsberch mitten anderen edelen ende knechten daer hadden gebracht ende gaf dat al sinen vrienden diet hem beliefde Doe reet de hertoge tot Louen, ende met hem reden de here van Diest, van Rotselaer, ende dander baenroetsen bleuen te bruessel Doe wertter raet gehouden watmen doen souden mit den porters die geuangen waren Daer wert gesloten datse geuangen souden blijuen haer leefdage lanc, twelc te bruessel met vele ander dingen wt geroepen wert opten .ix. dach van Sporkil So werden daer .xiiij mannen vanden notablesten op karren gebonden ende geuoert in diuerse geuangenisse dairse biden edelen ende steden gewijst waren, als tot Louen, Tantwerpen Viluorden Breda, tot Sichenen Westerlo Rotselaer, tot Cranendonc, tot bergen

¶ Jnden voorscreuen rade wert ooc biden Ruwaert ouerdragen dat die stat van bruessel biden vij. geslachten ende ix. nacien vanden ambachten altijt geregeert sal werden tot .xix. personen toe, te weten .vij. scepen ij. borgemeesteren. iiij. rentmeesteren ende ses raetsluyden, ende dit wert namaels vanden hertogen geconfirmeert. Ooc confirmeerde hi de ruwaertscap van sinen broeder ende al dat hi daer in gedaen hadt

¶ Opten .vi. dach Merte trac vrou Jacoba wt henegou in engelant op hair selfs hant, ende opten .ix. dach in merte so

[fol. 168r]

quam hertoge philippus van burgondien te bruessel daer hi blijdelic ontfangen wert ende men stacker met glauien drie dagen lanc

¶ Daer na wert te bruessel meer openbaer den heymeliken raet ende verbont die de here van Assche te voren gemaect had so dat opten beloken paeschdach int iaer M.cccc.xxi. die gemeente werder quam ter merct Ende dair werden metten sweerde gerecht ende onthooft heer Eueraert tserclaes ridder met twee ander vanden geslachte Des ander dages trocken die hertoge ende de ruwaert sijn broeder ten steecspel te brugge bi den hertoge van bourgondien haren neue. Daer na quam die mare te bruessel, dat somige vanden geuangen die buten geuoert waren hem vermaten noch te wreken op die geen die se in dien last gebracht hadden, so dat de gemeynte weder te wapen ginc, willende datmense al weder te bruessel brengen soude ende doden Sonderlinge mits dien datmen naderhant meer misdaden beuonden hadt dan men te voren wist eer si gebannen waren, so en condent die baenroetsen niet beletten si en mosten alle .xiiij. te Bruessel geleuert werden Ende dair werdense gebracht op der stadt huys opten .vij. dach Junij, daer die gemeynte op die marct gewapent stont ende daer werdense som voor noene, som nae noene alle .xiiij. gericht in die presentie des voorseyden Ammans. Als de graue van Muers, de here van heynsberge ende sijn sone, ende die proost van Aken metten anderen te bruessel lagen, so screef die roomsche coninc Segemont die staten van Brabant biddende ende beuelende opten keyserliken ban dat si se ontslaen soude vander vangenis of dat si hem gauen een half iaer dach Ooc screuen die cooruorsters aenden graue den ruwaert ende aen de drie staten ende sonden aen hem notabele heren tselue biddende Daer op die ruwaert altijt antwoorde, dat hi die geuangen voirscreuen altijt gepresenteert had trecht vanden lande op dat sijt begeerden, daer meynde te gestane. Ende dit bleef dus staende dat si niet ontslagen en mochten werden tot dat si so lief spraken Gheraert vanden zijpe, die bi den ruwaert al doen ende laet was dat hi den ruwaert anders informeerde, by wiens middele si gratie aenden ruwaert verworuen hebben So datse ontslagen werden vander vangenisse op condicie, datse weder int geuangenisse comen souden op alre heiligen dach naest comende so schieden si van bruessel, mer die proost van Aken ende somige ander wilden die geloften niet doen mer bleuen geuangen Ende die graue van Meurs wert geheel ontslagen met alle sijn gheselscape bi middele van eenen oorvrede die hy dede den hertoge, den ruwaert ende den drie staten na dinhout sijnre brieuen. Daer na sijn al dander te haren dage tot Bruessel weder gecomen sonder die here van heynsberge Mer namaels hebben hem die here van Heynsberge ende sijn sonen (dair de here van Ludick een af was) ghesubmitteert van alle tallen inseggers Des ghelijcx die ruwaert metten .ij. weerlijken staten so datse bi middele van eenre wtspraken ontslagen werden

¶ Na dese dingen heeft de graue van Sintpol weder ouer gegeuen zijn ruweertscap hertoge Jan sinen broeder die doen biden drie staten weder gestelt ende ontfangen wert totten regimente vanden lande Ende si consenteerden hem een bede van .C ende .lxxx.M. fransche cronen mit terminen te betalen om eens deels sinen staet met

[fol. 168v]

te houden Des beloofde dye hertoge datmen alle verleden costen daer af betalen soude, so dat dye graue sijn broeder daer af had .xxi.M. cronen