Van Brabant die excellente cronike

¶ Dat .lx. capitel. Vanden eersten hertoge Philips hertoge Jans broeder graue van Sintpol een seer duechdelic prince die nv hertoge van brabant wert

NA die doot vanden .iiij. hertoge Jan van Brabant daer hier voor af geseyt is so is Philips die graue van Sintpol ende van leney sijn broeder die naeste erfgename geweest, dye welck daer te voren by sijns broeders tijt was gemaect Ruwaert van Brabant om dat lant te regeren, want sijn broeder een slap man was, mer die kercke beminnende ende gode te dienen. Ende daer om aen nam hi den last van sijn broeders wegen vander orlogen in Henegouwe tegen den machtighen hertoghe van Gloucestre ende de engelsche, also voerseyt is. Ende na dattet lant van henegouwe weder gebracht was ter gehoorsaemheyt sijns broeders so track hi te Roome by den voorseyden paus Martijn om oorlof te crijgen te mogen trecken ten heyligen graue te Jherusalem ende dye ander heylige plaetsen te visiterene. Mer want te dier tijt eenen strijt gheweest was tusschen den soudaen ende den coninc van Cypers daer die kersten

[fol. 174v]

grote scade bi genomen hadden, so en wilde hem die paus geen orlof geuen Ende so bleef hi een lange wijle bi den paus die hem veel eeren bewees. Daer na is hi weder in Brabant ghekeert

¶ Als hertoge Jan sijn broeder ghestoruen was so dede hi corts na paesschen int iaer .M.CCCC.xxvij. dye staten van Brabant ende sijnre landen vergaderen in de stadt van Viluoorden daer hi somige rechten der landen heeft laten verclaren ende verbeteren. Daer na wert hi eert te Louene als hertoge gehult ende ontfange. Daer nae te Bruessele ende in anderen steden met groter eeren

¶ Daer na stelde ende ordineerde hertoge Philippus van Brabant sijn raetcamer ende sinen raet in Brabant Ende hi maecte meester Jan bont doctor in beiden rechten sinen cancellier die een seer wijs man was ende dye hertoge Anthonis sijnen vader ende hertoge Jan sijnen broeder ghetrouwelic ghedient hadde

¶ Daer na versocht hi aen die drie staten om hem geconsenteert te hebben een bede om somige renten ende heerlicheden die becommert waren te lossen ende te ontlasten So dat hem in een dachuaert tot Antwerpen gehouden een grote bede geconsenteert was tot sekeren terminen te betalen om die tot profijte vanden hertoge ende van sinen landen te keren also dat gheordineert was Ende dair toe werden ghecommitteert vier notabele personen, te weten, twee vanden edelen ende twee andere borgeren vander stede, die welcke dese bede ontfaen ende wt gegeuen hebben na tbegrijp harer commissien ende hebben daer af goede rekeninge ghedaen ende quitancie ontfangen Hoe salich waer dit voor den prince ende voor den lande datmen dese maniere noch onderhielde

¶ Na dese voorseide dachuaert verstonden die heren van Edingen, de ionchere van Nassou, de here van Rotseler, de ioncheren van Wesemale ende van monyouwne, dat de hertoge op hem lieden was verbolgen nochtans sonder haer verdiente Om welc die twee weerlike staten als middelaers aenden hertoge vernomen hebben die sake waer om hi verbolgen was Ende dair op gehoort die antwoorde vanden heren voorseyt so hebben si wel verstaen dat eenige dienaren des hertogen hem tonrechte gheinformeert hadden om die heren tegen den hertoge te vermaken. Ghelijck als te voren bi hertoge Jans tijde daer so veel twiste ende iammes af quam also voorseyt is Ende aldus hebben die twee weerlijke staten den hertoge onderwesen ende met beden van hem verworuen dat hi die voorseide heren weder in sijn gratie nam, hemlieden beuelende den last van sinen hout ende state Voort hebben die twee voorseide staten te samen daer om vergadert sijnde in de stadt van Herentals bi oorloue des hertogen gecorrigeert vi. personen van sinen huysgesinne die si sculdich vonden inder saken, tot dien eynde dat dandere hem dies wachten souden haren here aen te brengen onrechte saken. Ach hoe salich waert allen princen ende landen datse die quade oorstekers ende aen brenghers dus lieten corrigeren. want bi desen gebreke gemeenlijck alle twist ende discordie op staen inden landen.

[fol. 175r]

¶ Jnt iaer ons heren .MCCC.xxviij. des vrydages voor vastelauont so was een alten grote aertbeuinge int lant van Cathelonien die lange tijt duerde, die welke wel .xx. steden ende eenen schonen abdije destrueede ende ter neder werp. Ende dese eertbeuinge ghinc voort tot aquitanien ende Gasscongen ende voort in vrancrijck, ende doe te mompelier ende aldaer versanc een stadt vanden aerbeuinge gheheten Territorie Ende opdie stede dair die stadt plach te staen bleef een poel oft water datmen den gront daer niet van vinden en conde so diep was si. Jnt selue lant van Mompelier quam een beer wten woude, den welcken volchde een grote menichte van serpenten ende slangen. Dese quamen in steden ende dorpen ende doden met haer fenijn ontallike menschen. Jtem die grote stadt van Berzelonen in Cathelongen bleef ydel ende leech staen sonder enich volck, want dye stede was also ghedestrueert vander eertbeuinge datter geen menschen in en dorsten blijuen, maer si liepen als rasende ende verbaesde lieden, niet wetende wair si hem bergen souden. Ende die dit gesien ende vertelt heeft was een prior vander cathuser oorden vanden conuente des dals Jersu, ende heeft in scrifte ghelaten ende aldus vertelt openbaerlijc int generael capittel in Sauoyen in presentie van veele eerwaerdige vaderen ende prioren des voorseyden oordens, die dat voort in allen hoecken ende landen des werelts condichden ende verbreyden om den sondigen menschen te trecken tot penitentien ende beteringe des leuens

¶ Jnt iaer .MCCCC.xxix. opten .xix. dach in Julio wert meester Jan bont cancellier van brabant van hertoghe Philippus ontset te Louen opter stathuys biden drie staten des lants ende wert quijte geschouden van alle eeden ende geloften die hi den drie staten gedaen hadde int aen nemen sijnre officien. Ende daer gaf hi ouer den drie staten tot shertogen behoeff den groten zegele ende den cleenen conterzeghel. Des ander dages werden die selue zegelen daer gegeuen meester Jan gyllayne vander saert wt walsch brabant geboren deken van sinte Dyonijs te ludike, die welck tot anderen tiden cancellier van Ludic hadt geweest ende hi wert cancellier van brabant gemaect Ende hi pijnde hem dair na beyde die landen van Brabant ende van Ludick te houden in goeder eendrachticheyt Ende ooc bi sinen middele bleuen beyde die heren van Brabant ende van Ludick te samen verbonden in minnen ende vriendelicheyt

¶ Daer na gheuielt dat den lande van ludick grote scade geschiede door tlant van Limborch, twelck die Ludikaers eens deels aentegen den graue van vernenborch die tlant van Limborch pantwise behielt ende besat voor een somme ghelts ende seyden datse met sijnre ogenlukinge seer beschadicht waren. Soe baden si hertoghe Philips dat hi den graue van Vernenborch geen bijstant doen en wilde want si hem vermaten die pantscap des grauen te crijgen sonder den hertoge in sijnen rechten enichsins te vercortene, daer af si den hertoge boden te gheuen hair zegelen ende brieuen ende goede vasticheyt te doene. Op dander sijde versach hem die graue

[fol. 175v]

van volcke ende van ghewere ende hi riep in sijnder hulpen den hertoghe sinen here Die welcke als hi dye sake in beyden siden wel verstaen had soe nam hi den graue wter hant tlant van Limborch ende sette daer sinen drossaet Henric van gronsselt,dien hi beual dat lant te regeren. Ende also wert den twist ende oorloge ghecesseert ende ter neder geuelt die op handen was

¶ Daer na is op gestaen een oorloge tusschen die van Ludick ende die van Namen,ende dat ter cause van somighe dorpen die die graue van Namen gehouden hadden, daer af die van ludick meenden datse hem toebehoorden. Ende soe tlandt van Namen nae des grauen doot quam op hertoge Philippus van Bourgondien, ende dat bi coope gedaen tegen den graue daer te voren. ende hi wildet houden alsoe sijn voorvaders ghedaen hadden. Doe trocken wt die van Ludicke ende die van Loone met groter macht int lant van Namen ende wonnen daer veel sloten diese af worpen inden gront, ende si beleyden dye stadt van Bouines ende bestormdense seer vreesliken Op dander sijde die heere van Croy dien die hertoghe van Bourgondien met veel volcx binnen Namen gesonden hadde deden dicwils grote scade int lant van ludick wt ende inne rijdende. Doe arbeyde hertoghe Philips van Brabant seer met sinen drye staten om een goet accoort te vinden Twelc als sijt niet toe bringen en consten so brachten sijt tot eenen bestande, hoopende daer en binnen wat goets te doene inder saken

¶ Jtem want een huwelijc getracteert was tusschen hertoghe philippus van Brabant ende vrou Jolente coninc lodewijcx van Sicilien ende hertoge van Anyouwen dochter, dair die paus Martijn mede dispenseerde wantse malcander ten derden lede bestonden. So was daer eenen dach betekent om die bruyt te leueren des hertogen vrienden in die stadt van Riemen Die welcke hertoge daer sende heere Engelbrecht van Edingen, den here van Rotselaer, den here van Boutersem ende den here van Riuieren met meer ander ridderscapen tot .ccc. peerden toe Mer aylaes daer en binnen so wert hertoge Philippus sieck, ende die siecte wies altoos, so dat hem die meesters in medicinen niet helpen en conden So ordineeerde hi sijn testament ende sprack sijn biechte ende ontfinck sijn sacramenten Ende daer na verschiet hi ende sterf te Louen op dye borch. int iaer ons heren MCCCC. ende xxx. opten vierden dach in Oogstmaent nae dat hi drie iaren ende vier maenden hertoge geweest hadde.

¶ Als die voorseide heren dat vernamen so keerden si weder om na brabant met groter droefheit Ende die voorseide vrou Jolente troude daer na des hertogen van Britanien outsten sone Ende Kaerle die .vij. coninc van Vrancrijck hadde hair suster getrout Ende coninc Renes van Sicilien was haer broeder. ende daer om seydemen dat hertoge philippus van bourgondyen dat ouer brenghen van der voorseyder vrouwen geerne belet hadt want hi op die tijt metten engelschen oorlochde tegen den voorseyden coninc Kaerle van Vrancrijck die haer sustere ghetrout hadde

¶ Die voorseyde hertoge Philips van Brabant was in sijnre tijt vroome ende

[fol. 176r]

sterck van lichame ende hi was seer vroome ten tornoye ende ten speerre, twelc hi gerne hanteerde, so dede hi ooc die vogele daer in hadde hi grote genuechte

¶ Aldus ghestoruen sijnde te Louene die voorseyde hertoge Philips so quamen die drie staten van Brabant tot Louen om dat dode lichaem haers heeren te sien Ende si ouerdroeghen datmen bi ordinancie van medecinen ende cirurginen dat dode lichaem op doen ende visiteren soude om te besien oft hi natuerlick oft anders gestoruen waer. So vantmen een grote apostonie onder sijn leuere daer hi af ghestoruen was. Daerna deden die drie staten dat dode lichame balsemen ende dedent met groten lichte setten in die capelle op die borch, ende daer so ordineerden de drie staten dat shertogen raet tlant besorghen soude ende die staten vergaderen alst noot ware totter tijt ende wijlen datse van eenen nieuwen prince versien waren.Daer na maecte den raet een dachuaert vanden drie staten in die stadt van Louen ende daer werden ouerdragen vier dingen eendrachtelic Eerst datmen den doden lichame onbegrauen laten soude tot dattet lant hadt eenen nieuwen heere, of ten ware dat die princen ende heren van sinen naesten bloede daer op anders ordineerden. Ten anderen dat dye muntmeester voort munten soude so lange alst dode lichaem bouen der aerden ware. Ten derden, dat die cancelier den zeghel behouden soude ende daer mede bezegelen Ten vierden dat de meesters vander rekencameren ende dandere officieren hair officien bedienen souden also si plagen. Mer die ionchere van wesemael met somighe andere eedelen ende die stadt van bruessel hielden contrarie opinie als vanden drie laetste punten Behoudelicken dien dat aengaende der iusticien ende om rechte te doene die officien bedient souden werden als vore, tot dat si eenen nieuwen here hadden, mer die meeste deel vanden staten bleuen bi deerste opinie. Ende doe so sloot die stadt van Bruessel de rekencamere toe zeghelende dye sloten so datter voortaen gheen rekeninghe meer ghedaen en wert.