Alfa-Nieuws. Jaargang 10

Gevonden voorwerpen

Spellingseigenaardigheden

In een van de dictees die Henny Jellema haar leerlingen (geen analfabeten, maar jongeren in een internationale schakelklas) wekelijks geeft en dat dit keer over tafeldekken ging, kwam zij onderstaande fout tegen die zij met rood omcirkelde.

Ik zet de koffiepot ook kraal.

Fouten zijn eigenlijk de spiegel van het leerproces en hier wordt duidelijk dat deze leerling een r wel kan onderscheiden en opschrijven, maar dat de r in combinatie met een 1 in één woord toch te veel van het goede is. Dan speelt zijn moedertaal hem parten: het Chinees. Voor een moedertaalspreker zijn de r en de /I/ immers gelijk. En als je in de tweede taal wel onderscheid moet maken, valt het niet mee dat in praktijk te brengen, ook al hoeven die klanken hier niet uitgesproken te worden. Verder zond Henny ons het dictee van twee leerlingen uit Ethiopië in haar klas. ‘Het zijn goede spellers’, schrijft ze, ‘spreken in het Nederlands gaat heel goed bij hen. Hun alertheid bij de uitspraak is terug te vinden in hun wijze van spellen, denk ik, maar allebei schrijven ze kante in plaats van kant. Geen enkele van de tien andere leerlingen in de klas maakte deze fout. Dus een vraag voor lezers van ALFA-nieuws: kent iemand dit? Is er een verklaring?’

Het mes komt aan de ander kante.

Er zijn verscheidene mogelijke verklaringen voor het spellinggedrag van de twee Ethiopische leerlingen. Ethiopische leerlingen hebben misschien moeite met de nf-combinatie aan het eind van een woord, want ze schrijven alle twee kante. De t aan het eind van een woord is voor meer groepen leerders met een bepaalde moedertaal erg moeilijk om uit te spreken en waarschijnlijk ook om waar te nemen, en dus ook om te spellen. Ze maken er dan een lettergreep bij door een toonloze e of sjwa toe te voegen. Je krijgt dan kante in plaats van kant. Je ziet dat ook vaak bij Chinese leerders die loopt uitspreken als loopte of lo-pet, omdat een lettergreep in het Chinees nooit eindigt op een ploffer (p, k) plus t: pakt, loopt. Ook Marokkanen hebben problemen met zo'n medeklinkergroep en zij lezen dus ook hardop: lopet en pakket, of loopte en pakte. Sihin, de eerste Ethiopische leerling, schrijft trouwens ook naast als naaste, wat in dezelfde richting wijst.

Misschien heeft Henny de t een beetje nadrukkelijk uitgesproken, of wat aangezet. Goede luisteraars die misschien twee soorten t's kennen in hun moedertaal - en dat blijkt zo te zijn in het Amhaars - willen dat ook weergeven in hun schrijfwijze. En ten slotte klinkt de t van kant ook anders dan de laatste t van theepot.

Het is ook opvallend dat alle drie de leerders het woordje andere fout spellen. Ze horen kennelijk de tweede toonloze e niet goed. Om met enige zekerheid een uitspraak te kunnen over de oorzaak moet je dan eigenlijk meer dictees hebben en wat meer weten over een van de talen van Ethiopië, het Amhaars.