Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

[p. 323]

138 Rijck god, hoe is mijn boelken dus wilt

Liefdesklacht.

1,1	Rijck: Machtige
	boelken: geliefde
	wilt: ongedurig (?)
1,2	Zoals menigeen die men langs de weg vindt
2,2	homoet: respectloze vergrijp
2,3	Des: Daarom
	wil: zal
2,4	Die: Op degene die
	minnen boel: mijn lief
2,5	Dat: (verwijst naar het stelen van de geliefde (2,4))
3,1	Ik denk met veel spijt terug aan haar blonde krullen
3,2	En moge God haar in deugden sparen!
3,3	welgestallet: welgeschapen
4,4	oorlof: afscheid
6,2	vroom lantsknecht: dapper soldaat
6,3	hevet: heeft het
6,5	Moge God de roddelaars met hun praatjes in het verderf storten!

Een minnaar beklaagt zich dat hij van zijn geliefde gescheiden is. In de eerste strofe verzucht hij dat zij zo wilt (ongedurig) is, wat in combinatie met vs. 2 lijkt te betekenen dat zij is gaan zwerven, al zijn beide regels moeilijk te interpreteren. Uit de tweede strofe blijkt dat er bovendien een ander in het spel is, die zijn geliefde gestolen heeft: blijkbaar is het initiatief tot een scheiding niet van haar uitgegaan. Toch heeft hij de hoop nog niet opgegeven dat zij eens zal terugkeren. In de laatste strofe noemt de ikfiguur zich een dapper soldaat; hij is zowel de dichter als de zanger van het lied (sanck (6,1), ghesonghen (6,3), ghedicht (6,4)).

In een liederenhandschrift uit 1568, afkomstig uit het Nederrijngebied, komt een andere versie van dit lied voor, waarin de volgorde van strofe 4 en 5 is omgekeerd en strofe 6 ontbreekt. Het is aannemelijk dat dit de meer oorspronkelijke vorm van dit lied weergeeft: het lied eindigt dan met de aanspreking van de geliefde (hier strofe 4).

Met slechts één andere versie en twee contrafacten is Rijck God, hoe is mijn boelken dus wilt geen bijzonder populair lied te noemen. Via een van de contrafacten, het bekende Souterliedeken 13 (Een dwaes die spreect in zijn

[p. 324]

gedacht), heeft de melodie toch een zekere verspreiding gekregen. Hier is de versie van het Souterliedeken gevolgd.

Met Rijck God, hoe is mijn boeken dus wilt begint een reeks van vijf liederen met de aanhef Rijc God (al 138-142). Het Antwerps Liedboek is immers in beginsel geordend op beginletter, in dit geval beginwoord. Deze vijf liederen staan los van elkaar: ze hebben elk een eigen melodie. Enigszins bedrieglijk zijn al 139 en 142, waarvan de eerste twee verzen (Rijck God, wie sal ick claghen / Dat heymelijck lijden mijn) identiek zijn, maar die een ander verloop hebben en ook verschillen in strofevorm. al 142 is veruit het meest bekende van de Rijck God liederen geweest. Het heeft ook binnen het Antwerps Liedboek enkele contrafacten (al 50 en mogelijk 205 en 215). al 141 heeft vermoedelijk eveneens een contrafact in het Antwerps Liedboek (al 131).

Literatuur: Van Duyse 1903-1908, dl. 1, p. 696-697; Kopp 1903, p. 519-520; Vellekoop en Gerritsen 1972, dl. 2, p. 99 en 225-226; Joldersma 1982, dl. 2, p. 242-243; Repertorium 2001, t6133, m0999.