Boekbespreking.
‘Als Lentewateren’ - uit het Russisch van Iwan Toergenjev door J.L. Van Wageningen - Uitg. ‘Het Kompas’ - Antwerpen 1946 - 205 bldz.
Wij kunnen moeilijk ‘Als Lentewateren’ een meesterwerk noemen, al geven wij graag toe dat ‘Het Kompas’ verdienstelijk werk heeft geleverd door dit minder gekend verhaal in het Nederlands te verspreiden. Het boek is niet van hetzelfde formaat en heeft ook niet dezelfde diepte als wij van de grote Russische romans gewoon zijn. Het heeft noch de grootse ideëele kern van een Dostoiëvski, noch de knappe introspectie van een Liërmontov, noch de huiverende diepmenselijkheid van een Tolstoi.
Dit realistisch-romantisch verhaal is nochtans verdienstelijk en representatief voor de litteraire periode waarin het ontstond. Het is realistisch zonder het gevoel uit te schakelen en het is romantisch zonder te vervallen in zoeterig-sentimentele wansmakelijkheden.
Alhoewel de auteur zich niet kon losmaken van de afgezaagde cliché's van het romantisme (duels, blasé-vertoon over eer en deugd, bloemen-kalverliefde, e.d.) wist hij toch - vooral in het tweede deel - diep in te gaan op de karaktertypering der personages.
Waar in het eerste deel Toergenjev aarzelend zijn personen had voorgesteld, zodat zij voor de lezer veelal vreemden bleven, heeft hij nochtans in het tweede deel veel raker ziel en karakter onthuld van zijn Russische personages. Over het algemeen werden de Russische typen grondiger gekarakteriseerd dan de andere.
Vooral de karakteranalyse van Marja Nikolajefna - Toergenjev is ten andere gekend om zijn psychologische vizie op de vrouwenpsyche - is geslaagd. Ontroerend is de aangrijpende verwoording van het avontuur van Sanin met Marja. De dynamische verhaaltrant en de geanimeerde dialoog van deze passage vullen de knappe beschrijving van de listige geslepenheid van dit vrouwenfiguur op meesterlijke wijze aan.
Het is vooral om deze verrassende en hartstochtelijke passus dat o. i het boek van blijvende waarde zal zijn.
Rik Lanckrock.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd