Band. Jaargang 12

[p. 118]

Het boekenrek

‘De bloeiende Gaarde’, door Paul De Mont. - Uitgave: Regenboogserie. - P. Vink - Antwerpen - Amsterdam.. Geb. 364 blz. - Prijs buiten reeksverband 160 fr.

Een verwijt dat aan sommige boekenreeksen gemaakt wordt, nl. dat zij meestal werken uitgeven van minderwaardig gehalte, en van ongekende buitenlandse auteurs, treft zeker tot nog toe niet de Regenboogserie van de Uitgeverij Vink, die tijdens de enkele jaren van haar bestaan reeds zeer verdienstelijk werk bracht van Jean du Parc. Theo Bogaerts, Walschap, Elsing, e.a. Wellicht de literair-meest hoogstaande roman die tot dusver in deze reeks gepubliceerd werd is ‘De bloeiende Gaarde’, het laatste werk van Paul De Mont die twee jaar geleden overleed. Deze kloeke roman speelt zich af te Denderghem, d.i. Ninove, in de jaren 1840-50. Het verhaal draait rond de schoonmenselijke figuren van de ridder-pastoor Horace de Wappene en Gavrie De Messemaecker, een boerenzoon die zich vrij spoedig opwerkt tot een zeer gezien burger en tot politieke leider van de streek, die in de behandelde tijdsperiode geteisterd wordt door de patattenplaag en de teloorgang van de huisnijverheid en de vlasindustrie, die verdrongen worden door de opkomende en steeds meer gemechaniseerde katoennijverheid in het Gentse. Het boek, rijkelijk uitgegeven, hangt een waarheidsgetrouw beeld op van deze sombere tijd, en van de weldoende rol die de romanhelden onder hun stadsgenoten vervullen. Ondanks het wrange van dit tijdsbeeld is ‘De bloeiende Gaarde’ een optimistischstemmend en tevens gezond en hartversterkend boek, waarvan de lezing verwikkend aandoet, in onze huidige beklemmende, beangstigende en uitzichtloze tijd, zoals die tot uiting komt in de wereldliteratuur der laatste jaren. Paul De Mont schrijft bovendien een mooie taal; de uitgave is keurig zodat ‘De bloeiende Gaarde’ een ideaal geschenk-boek is, dat we ook zouden willen aanbevelen als prijsboek voor onze Rhetorika-studenten.

G.V.

‘Van Job tot Job’, door Dick Ouwendijck. - Uitgeverij De Fontein, Utrecht - Sheed & Ward, Antwerpen. Geb. 125 fr.

Om de probleemstelling van de katholieke roman is de laatste jaren reeds heel wat te doen geweest. Daarvoor zorgden schrijvers als Mauriac, Bernanos, Julien Green, Graham Greene, Sigrid Undset, Gertrud von Lefort, e.a. In Nederland wordt samen met deze auteurs

[p. 119]

wel eens de Nederlandse romancier en toneelschrijver Dick Ouwendijck genoemd. Zijn jongste roman ‘Van Job tot Job’ geeft daar trouwens weer eens aanleiding toe. Het gaat ook hier om het thema der zonde en het leven van zondaars, die geconfronteerd worden met hun geweten en het probleem der genade. Het verhaal, knap geschreven en met vlotte dialogen die de toneelschrijver verraden, speelt zich af in een Haags artistenmilieu waar men het met geloof en zeden niet zo nauw neemt. Hoofdpersonnages zijn: Simon Rock, de zelfgenoegzame komische schilder, die ondanks zijn perversiteit toch nog vrij sympathiek wordt voorgesteld, de architect Sebastiaan Begheyns, moreel-gesproken een lammeling, en de geëmancipeerde Christine Persijn, dokter in de rechten, die reeds door heel wat waterkens heeft gezwommen, maar die niettemin in zich een kern bewaart van eerlijkheid tegenover het leven, waardoor het mogelijk wordt op het einde van het verhaal haar ‘terugkeer’ of ‘bekering’ in het vooruitzicht te stellen. Het driehoeksspel tussen deze hoofdfiguren is psychologisch scherp getekend. Minder geslaagd lijkt ons de outsider Philip Martijn, de advokaat die, als enige katholiek in het boek, zowat moet zorgen voor de kentering in Christine's leven, nadat Sebastiaan die zich tegen het leven niet opgewassen voelde, zelfmoord pleegt. De hoofdidee van de roman is dat wij op slot van rekening allen voor mekaar medeverantwoordelijk zijn: Christine heeft dat maar al te wel gevoeld nadat Sebastiaan, die al te zeer op haar vertrouwde, maar op de duur door haar verstoten, zich onder de sneltrein wierp. Een psychologische roman met diepe betekenis.

M.V.

‘Dictionnaire Ngbandi’, door E.P. Benjamin Lekens, O.F.M. Cap. - Uitgegeven onder de auspiciën van de Commissie voor Afrikaanse Taalkunde, en te verkrijgen in het Museum van Belgisch-Kongo te Tervuren, en bij de uitgeverij ‘De Sikkel’, 116 Lamorinièrestraat te Antwerpen. Prijs: 270 fr. gebonden.

De wetenschappelijke studie van het probleem der talen, dialecten en idiomen in Midden-Afrika is er tijdens de laatste jaren flink op vooruit gegaan. De Afrikanistiek en de Afrikaanse liguïstiek vooral, kenden tijdens deze periode ernstige beoefenaars o.m. in de persoon van missionarissen als Z.E.P. Van Bulck, S.J., Z.E.P. Van den Eynde der Witte Paters, E.P. Hulstaert, M.C.S., E.P. De Witte, C.I.C.M. e.a. en oud-kolonialen, universiteitsprofessoren, magistraten of andere koloniale ambtenaars als Prof. A. Burssens, Dr. Meussen, Dr. E. Possoz, e.d.m.

Een der resultaten hiervan was de oprichting van Instituten voor Afrikanistiek en Afrikaanse Taalkunde aan de Universiteiten te Gent en te Leuven. Een ander resultaat is het groot aantal studies dat de jongste tijd over deze problemen gepubliceerd werd, hetzij door het Koninklijk Belgisch Koloniaal Instituut, hetzij in gespecialiseerde tijdschriften als Zaïre of Kongo-Overzee.

Bij ‘De Sikkel’ - waar ook dit laatste tijdschrift word uitgegeven - verscheen onlangs het klein ‘Ngbandi-woordenboek’ (Frans-Ngbandi - Ngbandi-Frans) van de hand van E.P. Lekens, die gedurende meer dan dertig jaar deze Soedantaal bestudeert, en hierover een lijvig standaardwerk voorbereidt. Het Ngbandi wordt in Belgisch-Kongo in Ubangi reeds door meer dan honderdvijftig duizend inlanders gesproken, terwijl de bewoners van de Franse oever van

[p. 120]

de rivier eveneens behoren tot het Ngbandi-volk. Met zijn klein woordenboek, dat nota bene toch reeds 350 bladzijden telt, had E.P. Lekens vooral een praktisch doel voor ogen: hulp verschaffen aan de blanken die hun kolonisatiewerk uitoefenen bij dit negervolk, terwijl het ook van groot nut zal blijken te zijn voor de inlanders bij de studie van het Frans.

Men zegt vaak dat men de waarde van een woordenboek slechts bij het gebruik leert kennen. De zorg die E.P. Lekens aan zijn werk besteedde en o.m. aan het noteren van uitspraak en tonaliteit, en enkele steekproeven door ons gedaan, wijzen er op dat hier degelijk werk verricht werd. Het woordenboek is bovendien sterk en stevig gebonden, gedrukt op mooi papier en voorzien van een taalkundige kaart van Ubangi. Warm aanbevolen aan kolonialen die in dit gebied werkzaam zijn.

K.S.

‘Vrouwen zonder betekenis’, door Mevr. Stephanie Claes-Vetter. - N.V. Uitgeverij P. Vink, Antwerpen - Amsterdam, 232 blz. Prijs: 65 fr. gebonden; 48 fr.gebrocheerd.

Deze nieuwe roman van Mevrouw Claes-Vetter is een oorlogsroman. Terwijl de meeste oorlogsromans echter de heldaftigheid en de ellende van de frontsoldaten of de weerstand bezingen, de gruwelen van de concentratiekampen aanklagen, belicht schrijfster een ander facet van de jongste oorlog: de vrouw in dit konflikt. Mevr. Claes-Vetter verhaalt ons het wel en wee van een vooraanstaande familie, waarvan de mannen elk volgens hun eigen opvatting hun plicht hebben gedaan: de beroepsofficier verblijft vijf jaar lang in krijgsgevangenschap, de ene student sneuvelt de eerste oorlogsdag, de andere valt in het verzet, een schoonzoon vertrekt naar het Russisch front. Thuis blijven de ouders, de voorname hoogstaande geleerde en zijn innemende dame Liesbeth, de dochters en schoondochters, de vurige Veerle wier man naar het Oostfront is en die zelf een zeer actieve rol speelt in de weerstand, de Engelse schoondochter Mabel, het praktische huismoedertje Anneke, de mooie en fijne Yolande, die reeds vóór de oorlog min of meer verloofd was met een Duitser.

De bezetter heeft een zekere eerbied voor de beroemde geleerde, Prof. Paul Slotenmakers. Dank zij zijn tussenkomst komen tal van verzetslieden en politieke gevangenen vrij, maar zijn eigen schoondochter wordt gearresteerd omdat ze van Engelse afkomst is. Zijn zonen sneuvelen. Komt er dan nooit een eind aan die oorlog? Ja, de bevrijding nadert. Wie had echter durven denken dat het ergste nu pas zou komen, dat het grootste leed door hun eigen landgenoten zou berokkend worden? Prof. Slotenmakers wordt aangehouden, zogezegd om zijn verstandhouding met de vijand, die alleen diende om landgenoten te redden. Yolande wordt weggesleurd, mishandeld, onteerd. Maar ook dat alles gaat voorbij. De diepe wonden die deze ‘bevrijding’ geslagen heeft, genezen echter zeer, zeer langzaam.

Mevr. Claes-Vetter is er ongetwijfeld in geslaagd een goed beeld op te hangen van de schrijnende toestanden tijdens en onmiddellijk na de oorlog. Zoals de andere romans van deze auteur is ook ‘Vrouwen zonder betekenis’ in een vlotte en sierlijke taal geschreven. Volgens ons zijn de karakters van alle personnages echter wat al te mooi, te edel, te idealistisch voorgesteld. Er bestaan ongetwijfeld vele zulke hoogstaande mensen, maar bestaan er families met uitsluitend edele, nobele mensen, hoe voornaam ze ook zijn mogen?

G.D.V.