Biekorf. Jaargang 1

Ioseph Deveuster

IK wete een huizeken dat, al is er een groot man in geboren, nochtans geen Fransch huizeken en is: 't staat in Belgenland, in dat deel van Belgenland dat Brabant heet, niet verre van Leuven; het is een van de 373 huizen en huizekens, luttel meer ofte min, die staan binnen de palen van het dorpken Tremeloo, dat, gelijk Baudeloo, Beverloo, Eecloo, Tongerloo, Venloo, Vladsloo, Waterloo, en meer andere, eenen teenemaal onfranschen name draagt.

Tremeloo is in negen wijken verdeeld, wier namen, Calvenne, Bolloo, Boterstraet, Cruys, Geetsvondel, Langerechten, Leemkuylen, Ninde en Veldonck, allemaal eenen luid en eenen klank uitgeven die vlaamsche ooren niet vreemde en is.

In dat huizeken te Tremeloo wonen, en woonden van overouds, een stam van lieden die den geboortename Deveuster dragen, eenen Vlaamschen of Vlaamsch geworden name, die op verschillende wijzen gesproken en geschreven wordt.

Deveuster is de Brabantsche uitsprake van Devurster, en Devurster vervalt, als gemeen naamwoord, in twee deelen, te weten de en vurster. Een vurster, anders geklankt een vorster, is die man die in 't Latijn forestarius heet.

[p. 100]

‘Forestarius wout vorstere,’ zegt een oude Brabantsche woordenboek, te Leuven gedrukt in 't jaar 1477.

Dat woord forestarius, in 't Vlaamsch vorstere, vorster, vurster, veuster, luidt in 't Duitsch Fürster, Förster, in 't Engelsch forester, forster, foster, in 't Fransch forestier, enz. Het bediedt eigentlijk eenen houtvester, boschwaarder of boschwachter.

Zou Kramer's woord houtvester geen Hollandsch misverstaan en misschrijven zijn van een ouder en beter woord houtvurster?

Waarschijnelijk zal de stichter van het geslachte Deveuster, de stamvader van al de Deveuster's, een vorster, een boschbewaker of boschgrave geweest hebben.

In dat huizeken te Tremeloo, alwaar de Deveuster's woonden en waakten, wierd in 't jaar Ons Heeren 1840, op den 3den van Lauwe, een knapekind, een Veusterken geboren; korts daarna wierd het in de kerke, onder den name Joseph, kersten gedaan.

Dat was Joseph Deveuster, van welken Joseph Deveuster, in 't Fransch vernaamd Père Damien, in 't Engelsch Father Damian, nu geheel de wereld weet te vermonden hoe groot zijne liefde tot God was, hoe groot zijne liefde tot zijnen evennaasten.

Engelsche, Fransche en eindelijk ook Vlaamsche boeken vertellen het leven van Joseph Deveuster; een berek is ingericht om hem een staande beeld te zetten tot Leuven, waar hij Kloosterling en Geloofsbode geworden is; een ander berek zal in wezen komen, dat voor doel zal hebben in Belgenland een gesticht te maken waarin moedige jongelingen zullen opgeleid worden om Joseph Deveuster's werken en pogen voort te zetten; in Engelland staat de throonverbeidende Vorst van Wallis aan 't hoofd van een derde berek, om de inzichten des grooten mans, met macht en kracht uit te voeren, om zijn willen en werken bekend en vruchtbaar te maken door heel de wereld.

God weet wat er, in den name van onzen taal- en landgenoot, nog zal tot stand komen, in toekomende dagen, jaren en eeuwen!

[p. 101]

En wat heeft Joseph Deveuster gedaan, om al die eere te verdienen, om al die christelijke werkzaamheid in 't leven te roepen?

Al de Vlamingen die ooit hunnen Pastor hooren preken hebben over de tien leprozen, de tien melaatschen, de tien lazarussen van het Evangelie, weten welke afschuwelijke ziekte in Palaestina, tijdens den Zaligmaker en vroeger in Vlanderen en in veel andere landen, geheerscht heeft.

Iedereen die iets gelezen heeft weet hoe die arme lieden hier te lande, in lazerhuizen, leprozerijen, pesthuizen, hooge-zieken-huizen, als dood voor de wereld, bezorgd en afgescheiden leefden.

Iedereen die Conscience kent, en zijn werk Hugo van Craenhove en zijnen vriend Abulfaragus, weet hoe de hooge-zieken somtijds op schooi mochten gaan, al die nog kosten, vermascherd en verkleed, met eenen witten band om den hoed en eene lazaruskleppe in de hand, gelijk nu de Vastenavondboeven, om de lieden sprakeloos te vermanen, als of ze zeiden: Vlucht van ons weg en werpt ons eene aalmoese toe!

Die 't hospitaal van O.L.V. ter Potterije te Brugge bezochten, hebben daar eene schoone bosseboomen lazaruskleppe ofte eenen klabetter gezien, besneden, al den eenen kant met het beeld van Sint Rochus, den Pestpatroon, al den anderen kant met het beeld van Sinte Barbele, de Patroonheilige van de zalige dood.

En wel, die lazarije, die leproosheid, die melaatschheid bestaat nog hedendaags, in de Noorderlanden, in Indiën, in Japan en in de Veeleilanden van de Zuiderwereldzee, geheeten de Hawaii of Sandwich-eilanden, waarvan Honoloeloe de hoofstad is.

Daar heerscht die menschenetige Lepra of melaatschheid nog, en daar, te weten op het hooge-zieken-eiland Morokai of Molokai, is er onze Joseph Deveuster, op den 15den in Oostermand 1889, van gestorven.

Joseph Deveuster wierd Pater Damiaan vernaamd, gelijk Joachim Pecci, Paus Leo XIII vernaamd is, als hij Broeder en Geloofzendeling wierd van de heilige Herten van Jesus en Maria, tot Leuven.

[p. 102]

Bij de ongelukkigen op Molokai hiet hij, in 't Kanaksch, Kamiano.

Van Leuven ging Joseph Deveuster naar Issy, bij Parijs; van Issy naar Tremeloo, zijne ouders vaarwel bieden; van Tremeloo naar Scherpenheuvel, O.L.V. gaan groeten; van daar naar Bremen; van daar te schepe naar Hawaii, en van Hawaii, goedsmoeds en in levend gezonden lijve, naar zijn heerlijk graf te Molokai.

Men hadde in de gazetten geschreven en getint: Wie zalder gaan? En hij ging er.

Eere zij den moedigen Vlaming, altijd onverslensbaar levenden zelfverzakenden Geloofsbode Joseph Deveuster, in der eeuwigheid!

Schaft erop, ze zullen nog poge doen om van Joseph Deveuster eenen franschman te maken! Ik hebbe al eenen brief gezien van een godvruchtig nonneken, dat hem, voor de derde maal, herdoopt van ‘le révérend Père d'Amiens.’