Il dialetto nelle scuole elementari
(- ‘Ce Fàstu?’. Bollettino ufficiale della Società Filologica Friulana, Udine, 1926, anno II, marzo-aprile). In Italen brengen ze 't verder dan hier. Daar durven ze alreeds overtuigd zijn dat ‘il dialetto’, de spreektaal, op de lagere school èn nuttig èn noodig mag heeten. Zoo staat er in het tijdblad ‘Ce Fàstu?’: wie niet van jongsaf de streektaal met de zoogezegde beschaafde heeft leeren vergelijken, eindigt met in zijn beschaafde taal het streeksche te mengelen: en wie integendeel het wèl heeft gedaan weet stilaan beter en beter hoe hij uit het minder-deftige streeksche naar 't meerdeftige opkan.
Ondertusschen, zoo staat er ook, waarom-toch niet-willen begrijpen dat de verschillende streek- of gewestspraken eener levende tale, en vooral hunne woordenboeken grondig te doorleeren zijn als ‘rivelatori della unità’, d.i. rechts als de duidelijkste getuigenissen-mogelijk dat die tale bestaat, èn één is, en stevig en groeizaam is, èn zooverre uitgestrekt als deze hare gewestspraken zelf? Waarom nietwillen begrijpen dat zij zijn als ‘correttori delle disformità idiomatiche’, d.i, rechts als de meest-doeltreffende aanwijzers van dat wat in het streektalige niet tierlijk en luidt, en dus verbeterd mag worden?
En zeggen dat er uit de gewestspraak, voor kinderen daarbij is te leeren: oprechtheid, helderheid, kieskeurigheid, evenwicht, warmte, zwier, alles wat op school dooreen bedorven geraakt, en waartoe de groote verstanden nadien immer, al is het altoos met groote moeite (mits eerst henzelven te ontschoolschen), zoeken terug te keeren.
- Tonzent zei G. Gezelle dat ook; en hij zei het veel bondiger, zeggend ‘het volk is de taal’, geen volksiaal geen volk.
Aldaar nochtans, in Italen doen ze meer dan dat zeggen. Ze maken ten dienste der kinderen alreeds Esercizi di traduzione del dialetto Friulano (Classi 3a, 4a e 5a). Udine. Libreria Carducci di A. Feruglio, 1924.
Wanneer zal men hier-ook het vlaamsch durven aanleeren als een tale die komt uit het volk en niet uit de boeken? Wanneer?
- Onzen besten dank aan den Hggel. en Hgedel. Biekorfvriend die ons ‘Ce Fàstu?’ ter overweging bestelde.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd