Biekorf. Jaargang 40

Van Pervijze naar het eiland Ré.
Reisweg van een verbannen priester. (14 Nov. 1798-22 Februari 1799)

DE wet van 19 fructidor V (5 September 1797) verplichtte al de geestelijken tot den eed vangetrouwheid aan de Republiek en haat tegen het koningdom. In het Leiedepartement kregen de priesters twee decadis tijd (van 30 Oogst tot 18 Sept. 1797) om den eed af te leggen; de meesten weigerden.

Na het uitbreken van den Boerenkrijg, werden al de onbeëedigde priesters aangehouden; de meesten werden verbannen naar de eilanden Ré en Oléron op de Fransche westkust ofwel naar Guyana in Zuid-Amerika.

In een boekje, toebehoorende aan Juffrouw H. Teerlinck te Brugge, vinden we een korte reisbeschrijving van een geestelijke die van Pervijze naar Ré verbannen werd.

[p. 164]

Het boekje telt omtrent 80 bladzijden klein formaat (152 op 95 mm); het behelst een korte samenvatting van de moraaltheologie. De reisbeschrijving staat op de laatste bladzijde.

Een ander boekje dat van dezelfde hand is, bevat een kort overzicht van de kerkgeschiedenis alsook van de Romeinsche geschiedenis; we vinden er het jaar 1833 als laatsten datum.

De naam van den schrijver is in geen enkel der twee boekjes te vinden, maar volgens de reisbeschrijving moet het eerste toebehoord hebben aan Emmanuel Verkest, den eenigen West-Vlaamschen geestelijke die op 22 Februari 1799 naar Ré ingescheept werd⁽¹⁾.

Emmanuel Verkest werd te Wingene geboren in 1755. Hij werd minderbroeder in het klooster te Diksmuide waar hij de naam ontving van pater Antonius. Hij verbleef een jaar op het eiland Ré. Na het Concordaat kwam hij terug en werd pastor te Stuivekenskerke. Na 24 jaar nam hij zijn ontslag en vestigde zich in het klooster der Minderbroeders te Tielt, waar hij op 24 Mei 1834 overleed⁽²⁾.

In de lijst der onbeëedigde priesters van het canton Diksmuide van 29 Messidor VI⁽³⁾ staat hij als volgt vermeld ‘Verkest, Antoine, 41 ans, natif de Wyngen, dépt de la Lys, ci devant recollet, a égallement quitté son domicile habituel depuis la publication de la Loi du 19 fructidor dernier.’

Hij was dus uit Diksmuide vertrokken; toch was hij in den omtrek gebleven, daar hij in het canton Pervijze aangehouden werd⁽⁴⁾.

De aanteekeningen over den reisweg zijn niet zoo

(1) J.-B. Van Bavegem. Het Martelaarsboek, bl. 48 (Gent, 1875).

(2) Aldaar, bl. 448.

(3) Staatsarchief Brugge, Modern Archief, Bundels, 1^e reeks, n^r 484.

(4) Het canton Pervijze bestond uit de volgende gemeenten: Pervijze, Ste Katharinakapelle, Lampernisse, Avekapelle, Zoutenaaie, Oostkerke, Stuivekenskerke, Booitshoeke, 's Heer Willemskapelle en Ramskapelle.

[p. 165]

belangwekkend als deze van een verbannen Ieperschen priester die bijna den zelfden reisweg volgde⁽¹⁾.

Bij de namen van de steden staat, tusschen haakjes, de naam van het departement, en soms in cursief de juiste naam van de stad.

(1) Afgedrukt bij J.-B. Van Bavegem, a.w., bl. 28-38.

Dagreizen van Pervijze naar het eiland Ré.

Den 14 9bris 1798 ben ik gearresteert geleed naar Pervisie, en van daer naer Veurne met eenen wagen, daer hebbe ik met mijne medemaets zeer wel gelogeert geweest in de herberge, den Nobel. Den 15 van Veurne met eenen wagen door Nieuwpoort tot aen een schip, waer mede den zelven dag naer Brugge, en aldaer gesteld in het Klooster der Cellebroers (6). Den 20 van Brugge met koetsen naer Ryssel, en aldaer gesteld in de vangenisse genaemd: St. Pieters thooren. Den 22. met koetsen gebragt in het couvent van de Bon Fils. Den tweeden Januarii 1799 met 8. medemaets met eenen wagen naer Douaij (Nord), den 4. met eenen blooten wagen naer Arras (Pas-de-Calais), den 7. met koetsen door Bapaume (id.) naer Peronne (Somme), den 9. met eene karette naer Roye (id.), den 11. met twee karretten naer Gournay (Oise). Den 12. naer Pont-Ste-Mexence (id. Pont-Ste-Maxence), den 13. naer Senlis (Oise), den 15 naer Louvres (Seine et Oise), den 16. naer St. Denis (Seine) alias Franciat, den 17. naer Versailles (Seine et Oise), den 20. naer Remboillet (id. Rambouillet), den 21, naer Chartres (Eure et Loir), den 23. naer Bon-Val (id. Bonneval), den 24. naer Chateaudun (id.), den 25. naer Vendome (Loir et Cher), den 28. naer Chateau Renaud (Indre et Loire, Chateaurenault), den 29. naer Tours (id.), den 27. Februarii naer Ste Maure (id.), den 8. naer Chatelraut (Vienne, Châtellerault), den 9. naer Poitiers (id.), den 10. naer Luzignant (id., Lusignan), den 12. naer St. Mexent (Deux-Sèvres, St. Maixent), den 13. ⁽²⁾

(2) Het klooster van de broeders Alexianen in de Katelijnestraat te Brugge, waar vroeger de krankzinnigen opgesloten werden.

[p. 166]

naer Niort (id.), den 15, naar Surgères (Charente Inférieure), den 16, naer Rocelle (id., La Rochelle). den 22. naer het Eyland de Ré (id.).

W.B.