Mengelmaren
Borale-Zondag.
Borale-Zondag: zo heette vroeger de eerste Zondag van de Vasten in de Bergstreek van Loker en Kemmel, en men vierde die dag ‘met vuur en roepen’ tot in de eerste jaren van 1900. Het gedicht ‘Locre’ - werk van een inboorling uit de jaren na de eerste wereldoorlog - wijdt een strofe aan dat oude gebruik:
Wat gebeurt? Hoor! 't Galmt ‘Borale’,
't Spuwt al vuur van top tot dal,
Dal en top, 't spookt altemale,
't Helmt en bralt: ‘Boral! Boral!’
In het handschrift van de geschiedenis van Loker door pastoor Hubert Deruytter (1900-1907) vinden we de volgende uitleg:
‘Heden bestaat min of meer te Locre en in de streek het aardig, doch aloude gebruik onder de kinderen, van dien dag op de hoogten met laaiende vuurtjes rond te lopen, al roepend en schreeuwend: “Borale-Borale-Zondag!” Ten allen kant op de Kemmelberg, de Monteberg, de Roon-Berg enz. zag men eertijds meer dan nu (d.i. 1900-1907) van die wemelende lichten schemeren en rondzwerven te midden het getier van kinderstemmen. Het was een bundeltje strooi aan den top van een pers geschoven en in brand gestoken.’
Over Borale, Borelle zie Biekorf 1934, 248-51; over de verspreiding van de ‘brandons’ in het naburige Franse gebied, handelt A. Van Gennep in zijn Manuel du Folklore Francais III, 1, blz. 1034-49 met kaartje van de verspreiding.
In het ‘Wekelijks Nieuws’ van 12 Maart 1955 stelde ik de vraag: ‘Kan er iemand meedelen wanneer de Borale-Zondag, met zijn vuur en roepen, het laatst gevierd werd in de Bergstreek.’ Het volgende nummer bracht reeds het antwoord.
‘Dit was in het jaar 1905. Enkel twee jongelingen liepen rond met hun pers met brandend stro, in de weide tegenwoordig gebruikt door Maurits Verhaeghe. Op de Monteberg waren er ook maar een tweetal meer. Dit was te weinig en 't jaar daarna was Borale-Zondag vervallen en behoorde tot de geschiedenis.
Maar in de vroegere jaren waren er op ieder hoogte een twintig- tot dertigtal jongelingen van 17-19 jaar, die altijd maar rondliepen in een weide op de hoogten met hun brandende stro-pers en schreeuwden en brulden: Borale Borale Zundag... tot dat ze geen stem meer hadden en 't vuur was uitgedoofd.