Biekorf. Jaargang 56

[p. 238]

Tellingen van het ‘Katje aan de zee’

Toen ik er naar vroeg, naar dat ‘Katje aan de zee’, kenden ze allemaal heel goed het begin, uitgenomen mijn Tieltse bron (variante D; een Brugse vrouw van Tieltse herkomst), die met de laatste verzen aanving. Doch allen verzeilden weldra in een of ander telrijmpje of een bekend kinderrefreintje als slot.

De verschillende opnamen heb ik vergeleken met de genummerde ‘telling’ door Lootens en Feys (= LF) opgetekend (Chants populaires flamands, 276-81; Brugge 1878). Hoewel er hier en daar een lichte afwijking is in het vers, heb ik toch de nummers van LF behouden.

Onze varianten zijn de volgende:

A:	St. Andries-Jabbeke. (Reeds medegedeeld in Biekorf 1951, 160-161. Opgetekend van E. De Visch uit St. Andries, die het geleerd had van haar grootmoeder. Anna Grauwet uit Jabbeke. - Bij vergissing heb ik het daar medegedeeld als variante van Sijsele).
B:	Sijsele.
C:	Damme-Oostkerke.
D:	Tielt.
E:	Male (St-Kruis)
F:	Gistel.
G:	Sijsele.

B (Sijsele) geeft nogal trouw LF weer tot aan r. 83; dan volgt een sprong naar r. 152, om een paar regels verder terug te keren naar 101.

A (Jabbeke) volgt LF tot 62; dan volgen enkele regels uit het refrein ‘Heer Jesus heeft een hofken’ (vgl. Dit is een suyverlick boecxken, 142); het eindigt op een kerstrijmpje.

C (Damme)blijft LF trouw tot aan r. 54; het slotrefreintje is een nog goed gekend kinderrijmpje uit het Brugse.

D (Tielt) geeft maar enkele versjes uit de telling van 't Katje; het verzeilt terstond in een andere telling, ook door LF (x, 288) opgenomen.

E (Male): na r. 19 begint het bekende kinderrijmpje van ‘Sint Pieters kave en de kwakkel’.

F (Gistel) geeft maar de 9 eerste regels op; de an-

[p. 239]

dere rijmen kan ik niet thuiswijzen; het slotrefrein is weeral van de kwakkel.

G (Sijsele) is het kinderrijmpje van de kwakkel.

Treffend is dat regel 9 alleen in C (Damme) gaaf gebleven is: ‘Over gezongen is mijn berouw’. Dit laatste woord kent in onze opnamen de volgende varianten: A birot, B pierot, E baron, F bimbabom.

M. Cafmeyer

A.

Jabbeke. - Biekorf 1951, 160-161.

B.

Sijsele. - Zegspersoon: Eugenie Pollet, 75 jaar oud, die het gehoord heeft van haar moeder, Julie Vlaeminck, die het geleerd had in 't spellewerkschooltje van Trezetje Moulaert in 't dorp te Sijsele.

D'er loopt een katje achter de zee
't Vangt een visje met zijn tee
Visje in de panne
Goe' bier in mijn kanne
Witte brood in iefvrouw moeders schoot
Koekeloere mijn hane is dood
Mijn hane met zeventien jongen
'k Heb er al over gezongen
Over gezongen is mijn pierot
Bij dage lopen de katjes wit
En bij nachte lopen ze zwart
Koppel de koppel de goudsmid
Koppel de goudsmid met een ore
Schreem niet luide, mijn vrouwke zou 't horen
Z'eet zo geerne kropsala
Kropsala met veel olie en letter azijn
Dat zal t'avond slore zijn
Slore, slore mijn nichte
Ik zal bakken en gij zal zichten
Vrouw moetje zal 't keersje aansteken
Van boven aan de balke
Hangt vrouw moetje Kalke
Vrouw moetje Kalke wat doe' je daar
'k Verleze mijn boontjes, 'k 'n komme niet naar
'k Verlieze mijn boontjes in d'asschen
'k Zit er al achter te tasten
Oei! joei, joei! 'k verbrande mijn kleine vingere
Oei! joei, joei! hoe zeer doet dat
't Is een buile gelijk een gat

[p. 240]

 

't Zal een buile blijven

 

De klokke van zeventien ellen lang zal luiden

33

De klokke van de Dulle wie is er daar?

41

Schuddebolle zei Bernard

 

Schuddeballe zei Gaapstok

 

Hij steekt zijn moeder met naalden dood

 

En zijn vader met spellen

 

Ze gingen te gare naar d'helle

46

Van d'helle naar het vagevier

52

Hutse klutse, bangelare

51

Den hemel gaat open en d'helle gaat toe

69

Ter meivaart uit, om riekende kruid

 

Te meiwaart uit om raze

 

Kieneke, kieneke Koekelaze

72

Kieneke, kieneke vette smul

74

't Heeft zijn moeders schorte met benen en stenen gevuld

75

Vrouw moeder heb ik wel gedaan

 

Ba neen je mijn kind g'hebt kwalijk gedaan

 

Ge moet al naar Ka Petrus gaan

 

Ka Petrus is gesloten

 

Pak de sloters en doe open

80

Moeder de sloters zijn gebroken

 

Zijn ze gebroken ge moet ze maar maken

 

Waarmee moet ik ze maken?

83

Met brokken en met staken

 

Er zitten hier drie kinders klene

 

Er zitten hier drie kinders groot

 

Ze zitten op moeders rokske

152

En zij krijgen daar elk een slokske

153

Er sturt een slokske op Jezukes rokske

 

Jezuken gaat nooit van z jn leven geen wit lijnwaden rokske meer h'en

101

Ze gingen daarmee naar oude moeie

102

Oude moeie was bezig met vorte karoten te schrepen

103

En ze vroeg of ik wilde mee eten

104

'k Zei van neen maar ik meende van ja

96

'k Kapte de koei zijn steert of

97

'k Kapte dat hij bloedde

106

'k Ging daarmee te kaaie gaan liggen

107

't Eerste schuitje die kwam gevaren

108

't Kwam van achter S. Niklaais dreveke

 

Een huizeke bedekt met een kegelke

 

Een huizeke bedekt met een kauwelblad

 

Waar dat er een arm zielke op zat

[p. 241]

 

Zielke waarom krijst gij alzo

 

Omdat ik noch lachen noch droevelijk zijn

 

Omdat ik moet naar d'helle varen

 

Op een schuit van kauwelblaren

 

Op een schuit van Sinte Maruut^*

 

Op een rode marijne.

* Schuit van Sinte Maruut: Zie Biekorf 1951, 275.

C.

Damme. - Zegspersoon: Elza Velde van Oostkerke, 52 jaar oud, die het geleerd heeft van een oud wijvetje, Djinaatje Verhelst, in 't armhuis van Damme.

D'r zat een katje achter de zee
't Vangt een visje met zijn teen
Visje in de panne
Goe' bier in de kanne
Witte brood in moeders schoot
Koekeloere mijn haantje is dood
Mijn haantje met zeventien jongen
'k Heb ze al over gezongen
Over gezongen is mijn berouw
De katjes lopen bij nachte grauw
Bij dage lopen ze wit
Draag ze naar Knoppen de goudsmid
Knoppen de goudsmid met zijn een ore
Roep niet te luide mijn wijvetje zou 't horen
Mijn wijvetje zou zeggen gij slichte slore
Slichte slore mijn nichte
Ik zal bakken en gij zal zichten
En kozijntje zal de keerse lichten
Boven op de balke
Daar zit Moetje Kalke
Moetje Kalke wat doe' je daar?
'k Verleze mijn boontjes en komme niet naar
'k Verleze z'in den asschen
'k Zit er achter te tasten
'k Zit hier in een singele
'k Verbrande mijn kleine vingere
Oei! joei! joei! hoe zeer doet dat
't Is een buile gelijk een gat
Dat zal een buile blijven
Tot dat 't klokje slaat vijve
'k 'n horen noch klokje noch schelletje
Neen we luwen niet anders of 't klokje van Sinte Ruwe

[p. 242]

40

Sinte Ruwe wie is er dood

41

Schuddebolle schaapzoo

43

Steek je moeder met naalden dood

 

En je vader met spellen

45

Loop er mee naar d'helle

 

Van d'helle naar het vagevier

 

Paternoster over de ziele

53

'k Wens dat de meeste dief van Brugge

54

G'hangen wierd aan een verdroogde kwispelare

 

En 't liedje is uit.

 

En de katte is de bruid

 

En den hond zal morgen trouwen

 

Met een paar bescheten mouwen

 

Kokkerul verkoopt zijn spekken

 

Aan tiene voor een cent

 

En hij laat de meisjes lekken

 

En de meisjes zijn kontent.

D.

Tielt. - Zegspersoon: een zestigjarige vrouw, woonachtig te Brugge, die het geleerd had van haar moeder, die het op haar beurt geleerd had van haar moeder, Anna de Meyer van Tielt.

'k Zette mijn scheuteltje al onder de bank
'k Reed met de karre van Amsterdam naar Oranje
Er had een meisje op gezeten
Zijn rokje was niet veel versleten
Zijn rokje was niet vele vermoosd
't Lei zijn hoofd op Maria's schoot
Maria he'je niet een beetje hemels brood
Voor 't Jezetje en Sint Jannetje
Die te gare speelden met een lammetje
Die te gare dansten op elk een blokske
En d'er viel een sloksje op Jezus roksje
Maar 't schreep het af met een lavoren stoksje
En Maria smeet het ten boomgaard op
En d'er kwam een zieltje en 't raapte 't op
Zieltje vanwaar kom je?
'k Kom gedreven uit 't vagevier
D'helse poorten zijn opengevlogen
't Vagevier is toegevlogen
D'r hangen daar vier turvertjes
Twee van Jezus handjes
Twee van Jezus voetjes
Hier een turf en daar een turf

[p. 243]

107

Waar gaan de boeren varen?

108

Bachten Sinte Claren

109

Bachten Sint Aubins kapelle

 

Wie mag er daar dood zijn?

 

Een lavoren manneke

 

Met een lavoren kanneke

 

Ze zetten dat kanneke in 't groene g(r)as

 

Waar dat er noch zonne noch mane was

 

Sinte Elisabeth doet 't zunnetje schinken

 

Dat mijn kinders naar schole gaan

 

Wie gaat ze leren?

 

Onzen Lieven Here

 

Wie gaat ze slaan?

 

Sint Sebastiaan

 

Wie gaat ze thuiswaarts zenden

 

Sinte Pieter met heel zijn bende

 

Sinte Pieter mag ik meegaan?

 

De boomgaard, speelgaard

 

Iedere slag is welgekomen

 

Ze passeerden al een spelonke

 

Ze aten en ze dronken

 

En 't was van Onze Lieven Here dat ze spraken

 

Buus, buus, buus

 

Is Sinte Katriene niet thuus?

 

Neen 't is mijnhere de biskop

 

Met zijn vergulden boek in zijn hand

 

Waar dat al de heilige messen in staan

 

D'heilige messen worden gezongen

 

D'r kwamen drie zieltjes van boven gevlogen

 

't Eerste kwam al lezen

 

't Tweede kwam al bidden

 

't Derde kwam al zingen

 

Zieltje waarom bidt je niet?

 

Omda'k op Goê Vrijdag niet gevast 'n 'e(n)

 

Zieltje ga naar d'helle

 

Om een potje met selle

 

Naar d'helle

 

'n ga ik niet

 

Om een potje met selle 'n ga ik niet

 

Zieltje ga naar 't vagevier

 

Om een potje met vuile vier

 

Naar 't vagevier 'n ga ik niet

 

Om een potje met vuile vier 'n ga ik niet

 

Zieltje ga naar den hemel

 

Om een potje met zemel

[p. 244]

 

Naar den hemel ga ik wel

 

Om een potje met zemel ga ik wel

 

Dat zieltje ging op 't kerkhof gaan staan

 

't Zag daar drie blinkende sterren staan

 

D'eerste was de zunne

 

De tweede was de mane

 

De derde was 't graf

 

Waar Jezus in begraven was.

E.

Male. - Zegspersoon: Celine Verle van Male, 64 jaar oud, die het geleerd heft in het spekkenwinkeltje van Rosa Roets te Male in 't dorp.

D'er zit een katje aan de zee
't Vangt een visje met zijn tee
Visje in de panne
Goe biertje al in de kanne
Witte brood in moeders zijn schoot
Koekeloere mijn hane is dood
Een hane met zeventien jongen
'k Heb er al over gezongen
Over gezongen is mijne baron
Bij nachte loopt mijn katje zwart
Bij dage loopt het wit
Draag het naar de goudsmid
'k Pakke de goudsmid met zijn ore
Hij mag niet luide roepen of zijn vrouwtje zou 't horen
Ze zou het zeggen aan zijn nichte
Nichte, slichte ik zal bakken
En gij zal zichten
Tiereliere lood
't Is iemand dood
Waar gaan w' hem begraven
In Sinte Pieters kave
Waar gaan we de messe doen
In Sinte Pieters preekstoel
Wat gaan we eten
Spek met erreweten
Wat gaan we drinken
Bier met wijn
Dat zal kerremesse zijn
't Loopt daar een kwakkele
Met een vorten appele
Hij brak zijn beste been

[p. 245]

 

Al over een blauwe steen

 

Heertjes met hun schone kleertjes

 

Vrouwtjes met hun wijde mouwtjes

 

De kwakkeltjes met hun schorte vul appeltjes

 

De witte kaas en de groene kaas

 

En de steert van een ganze

 

Zeven soldaten en een sergeant.

F.

Gistel.

Er liep een katje langs de zee
't Vangt een visje met zijn teen
Visje in de panne
Goe' bier in de kanne
Witte brood in moeders schoot
Koekeloere mijn haantje is dood
Mijn haantje met zeventien jongen
'k Heb er al over gezongen
Over gezongen is bimbabom
't Haantje vocht met kabeljauw
Kabeljauw die wachtte
't Wijvetje die daar krakte
't Mannetje die de vaandel droeg
't Wijvetje die de trommel sloeg
Klinke belle van wafelschelle
'k Zag daar een blauw peerd staan
Boer, boer hoevele voor je peerd
Je '(n) peerd is geen frank meer weerd
We reden daarmee naar Franken
Als we te Franken binnen kwamen
't Wuvetje vraagt er zovele voren
De katte kerent de botere
De vledermuis die vaagt het huis
De zwaluw droeg den asschen uit
'n Koste niet verre meer dragen
Van hier tot aan Belletjes wagen
Belletje en zijn wuveke
Ze schoten elk een duveke
't Ene was te mager en 't ander was te vet
Ze smeten het al in Belletje zijn nek
De kwikkel en de kwakkele
Ze vonden een vorten appel
Ze smeten daarmee de kerke om tweeën
Oei! joei! joei! mijn beste been

[p. 246]

G. Sijsele.

- Zegspersoon: een schoolkind; heeft het geleerd van zijn Mitje te Sijsele.

Jantje moe' je geen beetje h'en
Neen 'k 'k moet zere naar schole gaan
'k 'n h'en geen kloefen om aan te doen
Doe vaders aan, doe moeders aan
Ze zijn al veel te groot
Steek er een bondje hooi in
'k 'n vind er geen
Pak het van de boer zijn wagen
De boer zou mij slaan
De boer pakt 'n dikke stok
En slaat op jantjes roste kop
En jantje pakt zijn linker poot
En slaat de meester dood
Waar gaan w' hem begraven
Op Sinte Pieters kave
Waar gaan we de messe doen
Op S' Pieters preekstoel
Er kwam daar een appele
Met een vorten appele
Je beet dien appel in tweeën
Maar hij had mijn beste been.