Biekorf. Jaargang 56

Mengelmaren

Ramskapelle. Naam en oorsprong.

Jacob de Hont, pastoor te Axel (1510-1525), heeft in zijn handschrift met ‘praetvaria’ de volgende vertelling opgetekend betreffende de oorsprong van Ramskapelle (bij Brugge).

De heer van Dudzele wilde een kapel bouwen op zijn grondgebied en vroeg zijn onderhorigen dat ze daartoe elk een hand zouden toesteken. Een oude vrouw zei dat ze niets te geven had, maar - en hier gaat de pastoor over van latijns proza naar dietse rijmen - maar, zei de vrouw:

Maer ic en hebbe maer eenen ram,
Wilden hebben, ic gheven u dan,
Vercoopten ende maecter mede
Een capelle te dezer stede.

En de nieuw gebouwde kapel werd dan ook genoemd Rams Capelle, naar het spreekwoord ‘dat de dingen meestal een gepaste naam dragen’. - N. de Pauw. Mnl. Gedichten en Fragmenten ii, 421 (Gent 1903-1914).

De taalkunde (Mansion, Bestandd. VI. Plaatsnamen 71) ziet in rams- de germ. stam hramas-, look; minder waarschijnlijk is het een gen. van hram, raaf; misschien een persoonsnaam Hram.

C.B.

Viering van St-Crispijn 1955.

Weinig patroonheiligen genieten op heden zo'n verering als St Crispijn, patroon der schoenmakers. Dit kwam op 25 october, St-Crispijnsdag, tot uiting op het Tweede Nationaal Ledersalon te Gent, waar de tentoonstelling op het feest der schoenmakers werd besloten met een vriendenmaal. Uit alle hoeken van het land waren de ondernemingen vertegen-

[p. 317]

woordigd en reeds van in de vroege morgen van de 25 october gingen de werklieden die de stands openhielden, aan het drinken. Daarop maakten al de Izegemnaars, die in dit salon met de talrijkste en de mooiste stands voor schoenen vertegenwoordigd waren, een uitzondering. Men viert immers van ouds te Izegem St-Crispijn op de eerste maandag na Allerzielen.

Op St-Crispijnsdag, 25 october, werd het Ledersalon besloten en gedurende het vriendenmaal werd volgend St-Crispijn-gedicht voorgedragen:

Beter passend kan 't niet zijn
om dit ‘Leêrsalon’ te sluiten,
dan vandaag, met trom en fluiten,
op dit feest van Sint Krispijn!

't Is een wonderschoon historie
van die twee gebroers te gaar,
die ons vak, zo ieder jaar,
viert naar oude volksmemorie.

Sint Krispijn en Krispiniaan,
weggevlucht uit 't woelig Rome
zijn naar 't Frans Soissons gekomen,
waar z' aan 't schoenenmaken gaan.

Gratis schoeisel voor al d'armen
om zo, door die edele daad,
aan te tonen hoe het gaat
waar men liefheeft vol erbarmen.

Maar... de goede Sint Krispijn
weet wel dat gij ook moet leven
en niet alles weg kunt geven:
't moet niet altijd gratis zijn!

En daarom zal hij uw zaken:
- leder, schoenen, marokijn -
zo in 't grote als in 't klein,
florissant en vruchtbaar maken!

Blijft dan altijd bij malkaar,
solidair en trouw eendrachtig,
samenwerkend, samen machtig!
Steeds dit groot salon indachtig!
En... tot binnen een paar jaar!

J.G.

[p. 318]

Spellewerkliedjes.

De volgende werden gezongen in de spellewerkschool te Ruiselede. Ik heb ze gehoord van mijn moeder, geboren te Ruiselede in 1859, en zij had ze daar gehoord, dus in 't begin van de jaren 70.

B.S.

Slimme Pier ging ratten spuwen
want z'n kaken stonden er naar,
en met z'n grote rugge
want z'n vracht was veel te zwaar!
Tram, tram, traaije
'k wete 'n veugelnest
in 't hoekske van 't schapraaije
m'en moeder weet het best
met zes en dertig eitjes
en 'n kakkernest.
Ge meugt het tegen niemand zeggen
voordat 't geroofd en es!
Kwerna, kwerna... en taatjespap!

'k Ging naar m'en moeiens krieken trekken
up nen ouden mispelaren boom!
En 't kwam daar een mannetje uit z'n huizeke
en 't zei dat ik niet en mochte
da 'k die krieken moest laten staan
en 't gaf mij daar een kaptje in m'n ore
da' ze bloedde...

'k Ging naar huis
en kookte m'n moeder daar een potje citroen
een potje muldermul
en ze zei dat ze 't niet en mochte,
maar z'at dat ze pofte!

't Zat daar e mannetje in zen huizeke
bezig met naaien, toebak draaien,
zakken keren, jongens leren,
een trommeltje doen blinken,
het trommeltje doen stinken.
'k Zag daar nog twee mollejes vechten
en ze vroegen of 'k wilde meedoen,
'k zei van neen. maar 'k peisde van ja....
......(Wie kan ermee voortdoen?)

[p. 319]

De Academie van Gistel.

Aansluitend met de nota van A.S. verschenen in Biekorf 1955, bl. 260, waarin sprake is van een Pensionaat te Tielt in 1792, veroorloof ik mij er de aandacht op te vestigen dat er in die jaren ook te Gistel een Pensionaat bestond dat de pompeuze naam voerde van ‘Académie Française, Anglaise etc.’

In de ‘Gazette van Gend’ van maandag 13 juni 1791, stond volgende aankondiging ingelast:

‘Maison d'éducation.

Comme le Public pourrait ignorer le succès de I'Académie Française, Anglaise etc. établie depuis trois ans dans la Ville et Comté de Ghistelles, les Personnes qu'un tel établissement pourrait intéresser, sont averties que le (sic) Prospectus de la dite Académie se distribuent gratis chez J. Begyn. Imprimeur à Gand et chez J. van Praet & fils, Imprimeurs à Bruges.’

Van E.H. English mocht ik vernemen dat, voor de beloken tijd, een Engels Priester, Prêtchard bij name, daar dienst deed onder 't leeraarskorps.

In 1795 zat Alexander Rodenbach. - alias ‘Blinde Rodenbach’, de grootoom van Berten Rodenbach, - en waarschijnlijk ook zijn oudere broer, in het Pensionaat van Gistel op de schoolbanken; zulks is met zekerheid uit te maken uit een brief geschreven door Alex. Rodenbach, voor hij met blindheid geslagen werd, en gericht aan zijn vader: P.J. Rodenbach. n^t à Roulers. - Die brief draagt op de zijkant volgende melding, eigenhandig geschreven en getekend door Blinde Rodenbach: ‘J'ai écrit cette lettre lorsque j'étais en pension à Ghistelles, deux ans avant de perdre la vue. - Rumbeke lez Roulers 28 7^bre 1852. A. Rodenbach, représentant, Bourgmestre de Rumbeke.’

Deze brief werd ten toon gesteld in de gemeentelijke feestzaal van Rumbeke, met veel andere documenten betreffende Alex. Rodenbach, op 21 juni 1953, dag der onthulling van het standbeeld van Blinde Rodenbach. - De brief is in 't bezit van de heer Advokaat Paul Coucke Rodenbach, Steenweg op Waterloo 1502 b, Ukkel.

Indien iemand nadere bijzonderheden kent over dit Pensionaat van Gistel, hij zou mij groot genoegen doen wilde hij ze mij mededelen. Beste dank bij voorbaat.

J.D.D., Hoogstraat 65, Rumbeke.

[p. 320]

Leven en Lied van de Spellewerkster.

In een keurige brochure (Uitgeverij voor Gemeenteadministratie, Kortrijk; 32 blz.) heeft H. Stalpaert onze Westvlaamse Kantwerkstersfolklore verzameld. Deze uitstekende bladzijden vertellen en bespreken de legende van de kant, beschrijven uitvoerig en boeiend het leven op de oude spellewerkscholen en houden dan stil bij de weelde van het Brugse en Ieperse spellewerksterslied. Een waardige folkloristische bekroning van dit ‘jaar van de kant.’ De stempel van de auteur prijkt in de doorwrochte bibliografie over het onderwerp die de brochure besluit.

V.

't Beertje. Volkskundige Almanak. Uitgegeven door de Bond van de West-Vlaamse Folkloristen, 76 blz. met prenten. Prijs: 10 fr.

De volaard van 't boekje is dat stuk vervlogen volksleven van ‘Langs de oude heerweg’ waarin land en volk van 't Sijseelse in woord en beeld opgeroepen worden (M. Cafmeyer). En de patacons? Lees maar van de Waterduvel van den Meulendam (J. Fraeyman) na het Leugenvertelsel uit Geluwe (Remi Ghesquiere); van de Oude Brugse Huisnamen (J. De Smet) en van Keizer Karel in school- en volksboek (H. Stalpaert) en van Ko en Liza op de gedenkwaardige Victor De Meyere-hulde te Oostduinkerke (W. Giraldo). Met voorop een treffelijk gekruide kalender. Beertje weet zijn volk te besteken.

B.

O.L. Vrouw van Remedie te Ieper.

Boven (blz. 60) is er sprake van de devotie van O.L. Vrouw van Remedie en de confrerieën van de H. Drievuldigheid, en onder de kerken waar die confrerie gesticht werd, noemt P.D. ook St. Pieters te Ieper. Dat is juist, en het beeld van de Kristenslaaf is nog te zien. Het staat boven een offerblok, maar van de devotie van O.L. Vrouw van Remedie heb ik nog nooit gehoord te Ieper. Zaliger Pastor Bonte heeft nog een schilderij doen maken, die herinnert aan de Trinitariërs, en die schilderij hangt nog steeds in de kerk.

M.C.