Biekorf. Jaargang 64

[p. 295]

Een brief uit Amerika
1861

Op 16 februari 1861 neemt Jean Lannoije ‘de pen in de hand’ om een brief te schrijven aan zijn schoonbroer, Josephus Lagrou, wagenmaker in Lissewege.

J. Lannoije is een naar Amerika uitgeweken Westvlaming, die zich in Dubuque, heden nog het middelpunt van een lood- en zinkgebied in Iowa, gevestigd heeft.

Hij begint met familieaangelegenheden. Het vermoeden van J. Lannoijes vrouw die rond de tijd van het overlijden van haar schoonzuster dacht dat er iemand in de familie moest gestorven zijn, is vooral merkwaardig.

Daarna informeert hij naar de politieke toestand in Europa en beschrijft tevens klaar en duidelijk de toestand in Noord-Amerika en de oorzaken van de dreigende Secessie-oorlog. Na het opsommen van de marktprijzen, vertelt hij over de verschillende ambachten, die hij 's zomers en 's winters uitoefent. Hij heeft het mandenmaken geleerd en boft een beetje met zichzelf wanneer hij schrijft dat hij de manden ‘schoone en sterk’ maakt. Lannoije legt verder duidelijk uit hoe men het lood ontgint in Dubuque. De brief eindigt met het kapittel van de ‘koppelmenten’.

Hier volgt dan letterlijk de tekst van de oorspronkelijke brief.

a.m.

Tekst van de brief
Dubuque den 16 febreij 1861.

Lieven zwaeger,
huwen brief van den jaer 1858 geschreven den 20 december hebben weij weel ontfangen weij waeren vol bleijtschap hop het honfangen van huwen brief maer in et leezen geel bedroft. Aels weij de doed van huwe vrouwe hoerden. tog weij westen wel dat her hiets voor hongeluk geburst most zijn in de familie. want mei] vrouwe heft ontren dien teijt minnemael gezeijt het moet hiemand doed zeij.
Seder dien teijt hebben weij van gen waerschuhinge mer gehoert daerhom, lieve zwaeger, weij verhoopen dat geij hael goed gezond zeijt. weij zeijn goddank Nael goed gezond en honzen kienderen

[p. 296]

zijn hael groet Stifani is meerder daen moeder en milni beijnaer zoo grot als moeder en philibbe zael zoo waet den minssten blijven. zeij hebben hael hun eerste comunie gedaen.
live zwaeger om den langen teijd dat ik niet mer geschreven hebben. weij verhoopen een brief van hun lieden van vrugd en bleil moed. lieven zwager aangezien dat meij masuer hael zoo lange doed is. weij verhoopen tog weel dat weij een hander zullen hebben. bijhaldien dat wij een niewe masuer hebben hik verzoekke haer vriendelijk in den naem goeds dat zeij tog goed met de kinders zoude handelen. gleij het haer heijgen zouden zeijn. lieve zwaeger het is volgens meij gevoelen dat ik spreken weij zullen et hafwagten. tot dat geij et hons zult schrijven in eene uwerbrieven.
schrijft hons hook wat niest van den holerloge. weij hooren hehons veele spreeken van den holerloge in eropa weij leezen dat halle manarken hun greet maeken, hom den holerloge te gaen begennen. weij in america hebben dit jaer zeeker holerloge, weij hebben een nieuwen Presedent van de ripeblike Classe waer van dat weij nog noijd geene gehad hebben. van de 36 staetten wiellen her 13 hafgaen en hook een bresedent kiezen. de 13 staeten liggen han de zuijden van nord america. het is daer velle te waerem voor ons om daer te woonen. zeij gebruken daer zwarte slaven om hun werken te doen de zwarte slaven komen mest hael van africa maer den nieuwen bresedent wilt de slaven vreij stellen en zonder die slaven kunnen zeij hunne weerken niet doen en daer daer zael den holerloge koomen.
lieven zwager viele niest canik niet schrijven om dat geij in america noijd gewest hebt ik wil tog eenige mart prijzen op stellen et is niet zoo diere hof dat ik et hael geweeten hebben. terwe bloome beste 6 fran voor 50 pond harherpels 4 f de zak appels idem Bueter 10 s et pond caes 5 s et pond zwinnevles idem coeijvles 5 sens et pond. eijren 1 fran et 26. cafe 10 stuvers et p. het moet beijnaer et zelde zijn van in eropa.
welnu de teijden zeijn niet mer zoo goed als de eerste dat weij daer gecomen zijn. et is niet mer zoo veele geld te verdienen de reeden daervan is. door ael de minnigfuldige dudsmans her zijn duijzend dudsmans tegen een handeren en die werken voor halfve Toen en willen wei et hoek doen weij kunnen wel.
lieve zwager is zal zeggen wat wij doen voor hanbagt in de zoomer doen weij niet handers als visgen met netten van dertig roen lang en een roe bret en een boedt van 20 voet lang en 5 voet bret. heeden keer dat weij uijtgaen connen weij verdienen van 20 tot 25 franc en weij gaen huijt van drie tot 5 mael in een weeke.
in den [winter] doen weij niet veele of zeij dat men een hanbagt can waer dat men geit mede can verdienen want in america can men geen hanbagten teveel kunnen want de eenemael gaet dat

[p. 297]

hanbagt niet goed en een hander gaet weere goedt. ik hebt van deeze wienter et mandenmaken gelert. en ik verdienen heden dag 4 fran, ik werken voor mi zelven. de prijs van een kleen wet mart mande is een fran. ik can ze veele zeeder verkopen als maeken. want ik maeken ze schoone en sterk.
den lasten winter hebbe ik vier maenden Toed gezoet maer ik hebbe niet vele gevoenden ik maer duijzend pond gevonden de prijs van het loed is 15 sintimen et pond. weij hebben de Toed minnin in dubuque. dat lood zit van 80 tot hover honderd voeten dieppe in de grond van boven 40 voet herde en reste is hael ardunsten daer moet men hollen in drillen en opvullen met poer en doen springen tot dat men oopeninge vint. tusgen de steenen vint men hopeninge dat daerre can gaen een huere verre. en men vint ook plaessen die zoo groet zeijn als een grote kerke. en daer ligt dat loed in. her zijn ook plaetsen waerdat her geene ligt. van deeze wienter is her 1 man gewest. die gevonden heft 3 miljoen en Naelf ponden het was werd 3 mael honderd en 50 duijzend daellrs.
lieven zwager ik hendege hier met den wens van den goeden dag en goed gezondheijd van mij en meij vrouwe en kienders. aen hun lieden ael. doedt de koppelmenten aen groetmoeder weij verhoopen dat zeij tog nog left. en aan J. hoemaekers en zeijn vrouwe. aen pieter van heeke en zeijn vrouwe. als ook Leopold van heeke mij lief kind waer ik zoo dikmals op dienken. hom dat ik de lieve joengen geen nieuw jaer can geven. maer als ik het geluk hebbe van nog weeder te keeren naer Belgen et welke meij vorneenes zeijn ik zal een alderschonste niew jaer medebringen voor hu Leopold men vrind.
Lieven zwager dien hier beij is. komt van Jacobus Buezelinck den man heft et meij verzogt om den brief medetegeven want hi can noijt geen brief ten regten creijgen geij moet hem maer in de post steken.
meij adres is. Jean Lannoije Dubuque Jowa. Nord America.
weij bleijven in afwagtinge uwen dienaere
Jean Lannoije.
aen Josephus Lagrou wagenmaeker tot Lisseweghe
Provintie west vlaenderen District Brugge in Belgenland.