Biekorf. Jaargang 67

Vlaamse brief uit Parijs
Geschreven op een historische dag van 1793

Een jonge man uit Brugge, met name Joseph Henderyckx, had in 1792 (of vroeger) werk gezocht en gevonden te Parijs. Zijn beroep kennen we niet. Gedurende zijn verblijf in de Franse hoofdstad worden - na Dumouriez’ overwinning bij Jemappes - onze Oostenrijkse Nederlanden veroverd: op 11 november 1792 krijgt Brugge de eerste Franse bezetting die tot 31 maart 1793 zou duren.

Joseph Henderyckx schreef uit Parijs de volgende brief naar zijn vader ‘Ie citoyen Henderyckx’, die te Brugge woonde ‘Rue de l'Arbre de frénée, B. II, 53’, d.i. in de Essenboom- straat, niet ver van de Kartuize in de Langestraat.

Onze Bruggeling heeft de pen in de hand genomen op de tragische maandag van de onthoofding van Louis Capet (koning Lodewijk XVI), 21 januari 1793, enkele uren nadat de vorst het schavot beklommen had. Zijn brief, die wel geen noemenswaardig nieuws brengt, is dan toch een curiosum dat hier nu mag meegedeeld worden.

[p. 142]

Het adres draagt de poststempel van Parijs, een P in een omgekeerde driehoek, alsook het geschreven cijfer 8, zijnde het port te betalen te Brugge bij de aan huis bestelling.

J.D.S.

Paris, ce 21 janvier 1793.

Seer welbeminden Vader, Suster en alle Kennisse,

Ick hebbe op het leste van het voorleden jaer gemeent van naer Brugge over te gaen om aen Ulieden het saligh nieuw jaer te wenschen en aldaer omtrent mijn leven te endigen. Ick hadde al een deel van mijn kleederen en liwaet in een kiste gesloten, als wanneer dat ick, naer drie maenden sonder werek geweest hebbende en mij grootelijcks verdrietende en ten achter stellende, hebbe ick een weijnigh werek vercregen, het welcke mij noch eens doet verblijven tot een andere occagie.

Ick wensche Ulieden door desen het welcke ick meende selfs te doen, te weten een geluck saligh nieuw-jaer vervult met allen segen en benedictie en goede gesontheijt, in welcke gesontheijt ick ben verhopende dat desen brief Ulieden sal vinden.

Ick laete Ulieden weten als dat het alhier geheel qualijck gaet. Sedert dat ick Ulieden gesien hebbe, sijnder binnen Paris ontallelycke menschen vermoort geweeste te weten den 10 van augustus⁽¹⁾, de 22 van septembre⁽²⁾; en anders schromelijck dier leven en overlast van wachten op te trecken, want ick van Keerstdagh tot nieuwjaer dagh hebbe ick vier dagen en nachten op vier differente wacht hussen moeten wacht optrecken, want den Coninck was in de gevangenisse niet verder van mijn als van Ulieder huijs tot de Sartreusen⁽³⁾; maer wij verhopen groote veranderingen, want van desen nuchten, ontrent de thien huren, heeft den Coninck op een schavot het hooft ofgekapt geweest in het aensien van alle menschen. Men gelooft als dat de Coninginne het selve lot sal hebben.

Anders en kan ick Ulieden niet laeten weten.

Zijt soo goet van mijne groetenisse te doen aen alle vrienden en wel bekende. Ick blijve, met alle respect, seer welbeminden Vader

Ulieder oodtmoedige Dienaer ende Sone

Joseph Henderijckx.

(1) 10 augustus 1792, dag van de bestorming van de Tuileries, en van de moord op talrijke koningsgezinden.

(2) 22 september, einde van de septembermoorden op edellieden en priesters, die op bevel van minister Danton werden afgemaakt, toen Duitse troepen bij Verdun Frankrijk binnenvielen.

(3) Het oude Kartuizerklooster te Brugge in de Langestraat, nu kazerne, op honderd meter van de Esseboomstraat.