Na bloedlating. - ‘Die gene die gelaten siin, si selen eten morwe eyeren gebraden, ende bergen vleesch. jonge kiekene of jonge hinnen, ende licht tarwen broot wel geheven. Ende drinke suver wit wijn ende sachte. dat hi die mage niet en quetse. ende dies luttel. Applen gebraden sal men eten om dat si vallen in den bodem van der magen. Ende melc no case en sal men niet eten no generande olie, want daer af gadert fleume in die mage...’
Bij koorts. - ‘Men sal hen geven tetene hinnen ende kiekenen met comine ende met pepere. ende limogien. ende ionge visschen uuten verscen rivieren entie smal siin ende mager als snoekelkine. baersekine. lamproyen stekelinge ende der gelike. Ende wit tarwen broot gebudelt. Ende drinke witten wiin die een luttel starc si.’
Huidziekte. - ‘... Men salse wachten van alle spisen die melancolie voeden, ende van allen vogelen die in staenden watere of in broeken wonen, ende van erweten. van bonen, van pepere. van enioenen. van loke.’ Men moet de zieken ‘wachten van allen scarpen dingen, alse peper, mostaert. looc. ende van alre gecorumperder spisen. ende van allen vogelen die wonen in broeken.’
De Herbaris is een van de oudste botanische werken uit ons kultuurgebied. Voor de geschiedenis van de botanika, van de farmacie en de geneeskunde biedt dit geschrift belangrijke gegevens. Alles steeds gericht op de aanwending van de simplicia in de artsenijbereidkunde. Aan de identifikatie van de planten heeft de uitgever veel werk en zijn beste kunnen besteed. De planten uit de Herbaris worden vergeleken met de planten beschreven in andere nederlandstalige werken: zo kan men het gebruik van sommige kruiden in de geneeskunde volgen van Maerlants tijd tot op onze dagen. En ten slotte - hetgeen sommige van onze lezers gaarne zullen vernemen - in deze studie wordt ook rekening gehouden met het oordeel van de volksgeneeskunde over het gebruik van sommige kruiden. De volkskundige die op dit belangrijk gebied van onze kultuurhistorie de werken van Dr. Vandewiele tot gids neemt zal bij de interpretatie, ook van gebruik uit moderne tijden, veel opheldering vinden en veilig wandelen. Voor de lexikograaf middel-nederlands zijn de uitvoerige registers (lijsten met toelichting van simplicia en composita) een onmisbaar instrument.
A.V.
Het werk: ‘De Liber Magistri Avicenne en de Herbarijs’, uitgegeven en gekommentarieerd door LJ. Vandewiele, Doctor in de farmaceutische wetenschappen, verscheen als nr. 83 van de Verhandelingen van de Kon. VI. Academie van België, Klasse der Wetenschappen, Jaargang XXVII (1965). ln-8, 511 blz. Verkrijgbaar bij de genoemde Academie (P.R. nr. 352.57) Hertogstraat 1, te Brussel 1. Prijs: 800 F.