Bijdragen en Mededeelingen van het Historisch Genootschap. Deel 23

[p. 490]

Het oorspronkelijke handschrift van Geldenhauers Itinerarium,
Medegedeeld door Dr. J. Prinsen JLz.

Kort na mijn Collectanea van Geldenhauer verscheen het Verslag van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag over 1900. Uit dit Verslag (p. 23) bleek mij, dat in den loop van genoemd jaar door de bibliotheek is aangekocht het oorspronkelijk handschrift van Geldenhauers Itinerarium, reeds vroeger door Janssen uitgegeven en door mij, vermeerderd met een paar aanteekeningen over ketters, naar de copie-Nijhoff herdrukt.

Ik heb bedoeld handschrift onmiddellijk onderzocht en kwam tot de conclusie, dat er niets in voorkomt, waardoor de beteekenis van het door mij op p. 78-82 van de Collectanea uitgegevene eenigszins gewijzigd wordt. Het in het Verslag bedoelde handschrift is dus het Itinerarium plus eenige regels over kettervervolging. Janssen maakte alleen een paar willekeurige veranderingen van geen belang en las hier en daar verkeerd. 't Voornaamste is dit:

p. 78, r. 6. v.o. moet Holtlandiae zijn.

p. 79, r. 2. v.b. consistoriales (ut vocantur) Trajectenses; voor homicidio stond eerst tragoediae.

r. 5. v.b. voor corruptores stond eerst sectatores.

r. 11. v.o. Wisenum.

[p. 491]

r. 7. v.o. Meppenum.

p. 80, r. 7. v.o. Verbum Domini voor Evangelium.

p. 81, r 3. v.o. seminecem.

Het handschrift bevat slechts één vel, aan beide kanten door Geldenhauer zelf beschreven. De afmetingen zijn 31 × 22½; er is geen watermerk. 't Papier komt dus niet overeen met een der bladen uit het Brusselsch handschrift. Het opschrift ‘Ex adversariis Gerhardi Noviomagi’ ontbreekt¹⁾. 't Is dus wel het waarschijnlijkst, dat dit vel oorspronkelijk behoorde bij het handschrift, dat indertijd in het bezit was van Scriverius en thans te Brussel berust, en dat het, toen dit handschrift in de vorige eeuw gebonden en bijgeplakt werd, door Janssen is achtergehouden, voor welke daad als motief heeft kunnen dienen, dat 't het eenige document was tusschen de jaren 1522 en 1528. Wat er misschien verder voor deze periode door Geldenhauer was verzameld, kan behoord hebben tot de stukken, die Scriverius aanduidde als ‘a lavernione nescio quo sublatae’.

¹⁾Zie Collectanea p. 78 en de Inleiding p. XXIV.