De Boekenwereld. Jaargang 10

Agenda

Veilingen

Veilinghuis G. Postma, Oude Kijk in 't Jatstraat 59, 9712 EC Groningen, tel. [phone], fax [phone]: 28 februari; kijkdagen: 23 tot en met 27 februari.

Van Gendt Book Auctions BV, Brandewijnsteeg 2, 1001 GN Amsterdam, tel. [phone]: 15 en 16 maart; kijkdagen: 11, 12, 13 maart van 10.00-16.00 uur en 14 maart van 9.00-13.00 uur.

Beurzen

Grotere beurzen en markten voor het tweedehandse en antiquarische boek. (Aanvullingen s.v.p. aan A.G. van der Steur, Kruisstraat 3, 2011 PV Haarlem)

februari
6	Amsterdam, Beurs van Berlage (De Kan)
12	Groningen, Martinikerk (BOB)
april
2, 3, 4	Leiden, Pieterskerk (BOB)
22, 23	Eindhoven, Hotel Dorint
mei
5, 6, 7, 8	Brussel, Magdalenazaal, Int. Beurs van het oude boek
13, 14	Bredevoort, markt in centrum
22	Amsterdam, markt op de Dam (De Kan)
23	Zeist, markt op Slotplein
28	Breda, Grote Kerk (BOB)
juni
5	Zwolle, markt in centrum
19	Amsterdam, markt bij Stopera (De Kan)
25	Maastricht, markt op Vrijthof (BOB)
juli
2	Groningen, markt in centrum
17	Amsterdam, markt op de Dam (De Kan)
augustus
7	Deventer, markt in Centrum
14	Amsterdam, markt bij Stopera (De Kan)
14	Bergen N.H., markt in Centrum
27	Bredevoort, markt in Centrum
september
3	Utrecht, Janskerk (BOB)
3	Groningen, Aa Kerk
29, 30	Amsterdam, RAI, International Antiquarian Bookfair
oktober
1	Amsterdam, RAI, International Antiquarian Bookfair

[p. 161]

7, 8, 9	Leiden, Pieterskerk (BOB)
november
25, 26, 27	Haarlem, Beyneshal, Nederlandse Antiquaren Beurs
december
9, 10, 11	Mechelen, Minderbroederskerk, Int. Antiquaren Beurs
11	Amsterdam, Beurs van Berlage (De Kan)

Gehele jaar

Amsterdam: op vrijdag boekenmarkt op het Spui. Van maandag tot en met zaterdag boekenmarkt in de Oudemanhuispoort.

's-Gravenhage: op donderdagen boekenmarkt op het Plein (oktober tot en met april) of op het Lange Voorhout (mei tot en met september).

Nijmegen: Plein 1944, tot en met april: elke zaterdag van 10-17 uur en elke laatste donderdag van de maand van 10-21 uur boekenmarkt; met ingang van mei: elke donderdag van 10-21 uur en elke laatste zaterdag van de maand van 10-17 uur.

Andere evenementen

7, 8 mei Amsterdam, Koningszaal Artis, Marge Markt van Stichting Drukwerk in de Marge

15, 16 oktober Breda, Stripdagen

12, 13 november Utrecht, Jaarbeurs, Nationale Verzamelbeurs

11 december Amsterdam, Paradiso, Beurs voor kleine uitgevers

Tentoonstellingen

Nederlandse figuurstudies 1700-1850

In 1981/82 werd in het Rijksprentenkabinet en later in de National Gallery in Washington een tentoonstelling over zeventiende-eeuwse figuurstudies gehouden. Bij deze expositie verscheen een uitvoerige studie geschreven door Peter Schatborn. Nu, ruim tien jaar later, is een vervolg gemaakt op dit thema.

Op de tentoonstelling Nederlandse figuurstudies 1700-1850, die tot en met 1 mei te zien is in het Rijksprentenkabinet, wordt een overzicht gegeven van dit veel beoefende genre in de Nederlandse tekenkunst van de achttiende en negentiende eeuw. De tentoonstelling is samengesteld uit werk uit eigen bezit en uit andere openbare en particuliere collecties in Nederland. Doordat ook diverse schilderijen en aquarellen in combinatie met de daarvoor gemaakte figuurstudies te zien zijn, geeft de tentoonstelling een rijk geschakeerde kijk in de keuken van de kunstenaar.

David Bles, Zittend meisje met boek, ca. 1855. Tekening, 310 × 480 mm (foto Rijksprentenkabinet Amsterdam).

Veel van de tentoongestelde figuurstudies zijn gemaakt op bijeenkomsten van particuliere tekenclubs waar kunstenaars informeel naar toe kwamen om gezamenlijk te tekenen. Ter oefening tekende men er naar geklede modellen. Deze studies werden dan soms toegepast in landschappen of genre-taferelen. De veel bekendere academische naakten werden gemaakt bij de officiële tekenacademies en zijn meestal het werk van aankomende kunstenaars.

De tentoonstelling besteedt veel aandacht aan tekengenootschappen die in verschillende steden in Nederland bestonden. Binnen een dergelijk genootschap gaf meestal een bekend kunstenaar de toon aan. Hierdoor, en door het feit dat ieder genootschap de modellen op een eigen herkenbare wijze liet poseren, zijn de meeste figuurstudies van de diverse tekengenootschappen goed te onderscheiden. In een aantal gevallen zijn van één modelpose de tekeningen van verschillende kunstenaars bewaard gebleven. De tentoonstelling toont voor het eerst een ordening naar deze tekengenootschappen. Ook tentoongesteld zijn figuurstudies die niet in groepsverband werden gemaakt. Deze werden meestal getekend met een bepaald doel voor ogen: toepassing in een schilderij of een aquarel. Te zien is onder andere werk van achttiende-eeuwse kunstenaars zoals Cornelis Troost en de broers Abraham en Jacob van Strij. De negentiende eeuw is vertegenwoordigd met werk van onder an-

[p. 162]

deren David Bles, Anton Mauve en Jan Weissenbruch.

Bij de tentoonstelling die werd samengesteld door conservator R.J. te Rijdt verschijnt een vouwblad met achtergrondinformatie over de tentoongestelde werken en over het genre van de figuurstudie. Prijs: f 3,50.

Adres: Rijksprentenkabinet, Stadhouderskade 42, Amsterdam. Te zien t/m 1 mei. Openingstijden van dinsdag t/m zaterdag van 10.00-17.00 uur. Op zon- en feestdagen van 13.00-17.00 uur.

■

Albert Hahn

Affiche van Albert Hahn, ‘Teekent het Volkspetitionnement voor Algemeen Kiesrecht’, uit 1911 (foto Nederlands Persmuseum).

In het Nationaal Vakbondsmuseum is tot en met 3 april een expositie te bezichtigen over de ‘hoftekenaar van de sociaal-democraten’ Albert Hahn (1877-1918). Na zijn studie aan de Groningse Academie Minerva, de Rijksschool voor Kunstnijverheid en de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten, profileerde Albert Hahn zich vooral als politiek tekenaar. Hij maakte in de periode van juli 1902 tot zijn dood in augustus 1918 meer dan 3000 karikaturen voor het Zondagsblad, Het Volk en voor De Notenkraker, bladen die hun faam in de eerste plaats te danken hebben aan Hahns medewerking. Zijn politieke tekeningen hekelden kapitalisme, klerikalisme en militarisme. Grote bekendheid kregen vooral Hahns tekeningen over de spoorwegstaking van 1903 en zijn karikaturen van de anti-revolutionaire voorman Abraham Kuyper.

De tentoonstelling laat zien dat Albert Hahn een veel gevarieerder oeuvre heeft nagelaten dan doorgaans wordt aangenomen. Het omvat naast zijn politieke prenten ook een grote hoeveelheid ontwerpen voor de arbeidersbeweging, waaronder ontwepen voor affiches en brochures. Minder bekend is Hahns niet-politieke werk, zoals zijn reclame-drukwerk voor het bedrijfsleven, de theater- en de museumwereld en zijn ontwerpen voor boekomslagen. Het merendeel van deze originele ontwerpen wordt nu voor de eerste keer geexposeerd.

Naar aanleiding van deze expositie verschijnt bij uitgeverij Thomas Rap, in samenwerking met het Nederlands Persmuseum, een publikatie over Albert Hahn, samengesteld door Marien van der Heijden. ISBN 9060053834. Prijs: f 45,-.

Adres: Nationaal Vakbondsmuseum, Henri Polaklaan 9, Amsterdam.

Te zien t/m 3 april, op dinsdag t/m vrijdag van 11.00-17.00 uur en op zondag van 13.00 t/m 17.00 uur.

■

Vorm van de letter(en)

Op 18 februari 1994 opent het Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum in het koetshuis van het museum een tentoonstellingsruimte, waarin permanente exposities te zien zullen zijn van de rijke verzameling moderne boekkunst. De grafische opstelling, zoals de nieuwe expositieruimte zal gaan heten, biedt onderdak aan een permanente tentoonstelling over het grafisch ontwerpen en een tentoonstelling betreffende het ambachtelijk drukken, zoals dat nog in de wereld van de private presses voortleeft. Tevens is er een drukkerswerk-

[p. 163]

plaats ingericht, voor demonstraties en masterclasses. Daarnaast is er ruimte voor wisselende tentoonstellingen.

De eerste wisselende tentoonstelling die in De grafische opstelling te bezichtigen is, draagt de titel Vorm van de letter(en). Deze tweeledige tentoonstelling geeft enerzijds een impressie van ‘de vorm van de letteren’ (de uiteenlopende typografische problemen bij vier genres uit de literatuur: dierfabels, epiek, toneel en poëzie), anderzijds toont zij ‘de vorm van de letter’ (een indruk van het ontwerpproces van de Zilvertype (corps 15), een letter ontworpen door S.H. de Roos voor de private press van Jean François van Royen). Bij de tentoonstelling verschijnt een publikatie met de titel Zilvertype corps 15 van de hand van Jan Boterman en Paul Hefting. Het boek is in de museumwinkel te koop voor ca. f 60,-.

Adres: Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum, Prinsessegracht 30, 's-Gravenhage. Te zien van 19 februari tot en met 19 maart. Openingstijden van maandag t/m zaterdag van 13.00-17.00 uur.

■