De Boekenwereld. Jaargang 17

[p. 222]

Agenda

Veilingen

J.L. Beijers, Achter Sint Pieter 140, 3512 ht Utrecht, tel. [phone]: 11 en 12 juni

The Romantic Agony, Aquaductstraat 38-40, B-1060 Brussel, België, tel. [phone]: 15 en 16 juni

Van Gendt Book Auctions bv, Brandewijnsteeg 2, 1011 gn Amsterdam, tel. [phone]: 19 en 20 juni; kijkdagen 15 t/m 17 juni

Burgersdijk & Niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 rw Leiden, tel. [phone]: 22 en 23 mei; kijkdagen 18 t/m 21 mei

Bubb Kuyper, Jansweg 39 ,2011 km Haarlem, tel. [phone]: 30, 31 mei en 1 juni 2001; kijkdagen 25 t/m 28 mei

Postma, Noorderhaven 25, 9712 vg Groningen, tel. [phone]: 8 en 9 oktober; kijkdagen 5 t/m 7 oktober

Van Stockum's veilingen, Prinsengracht 15, 2512 en Den Haag, tel. [phone]: 13 t/m 15 juni; kijkdagen 9 en 10 juni

Beurzen

Grotere beurzen en markten voor het tweedehandse en antiquarische boek. (Aanvullingen s.v.p. aan A.G. van der Steur, Kruisstraat 3, 2011 pv Haarlem)

April 20, 21, 22 New York, Antiquarian Book Fair, Armory 26, 27, 28 Amsterdam, 22nd European Antiquarian Book and Print Fair, rai

Mei 5, 6 Düsseldorf, 1e Rheinischen Antiquariats Messe, Rheinterrasse 17, 18, 19, 20 Parijs, 13e Foire International du Livre Ancien, Maison de la Mutualité 19 Bredevoort, Internationale Boekenmarkt 20 Amsterdam, Boekenmarkt op de Dam (De Kan) 24 Utrecht, Lepelenburg, Lions Boekenbeurs, marktkramen in het park

Juni 7, 8, 9, 10 Londen, Bookfair, Olympia 17 Amsterdam, Boekenmarkt aan de Amstel (De Kan)

Juli 1 Dordrecht, Markt in stadscentrum 14 Bredevoort, Boekenmarkt voor particulieren 15 Amsterdam, Boekenmarkt op de Dam (De Kan)

Augustus 5 Deventer, Markt in het stadscentrum 19 Amsterdam, Boekenmarkt aan de Amstel (De Kan) 25 Bredevoort, Internationale boekenmarkt

September 16 Amsterdam, Boekenmarkt op de Dam (De Kan)

Oktober 6, 7 Leiden, Pieterskerk (B.O.B.)

November 17, 18 Utrecht, Verzamelaars Jaarbeurs, Jaarbeursgebouw 23, 24, 25 Breda, 4th European Map Fair, Grote Kerk 16, 17, 18 Haarlem, Nederlandse Antiquarenbeurs, Beyneshal

December ? Mechelen, Internationale Antiquarenbeurs, Minderbroederskerk

Gehele jaar Amsterdam: op vrijdag boekenmarkt op het Spui; maandag t/m zaterdag boeken in de Oudemanhuis Poort. 's-Gravenhage: op donderdag boekenmarkt op het Plein (oktober t/m april) of op het Lange Voorhout (mei t/m september). Bredevoort: derde zaterdag van de maand: kleine boekenmarkt.

Tentoonstellingen

Van Hanebroek tot Hoeksema. 150 jaar Nederlandse prentenboeken

Tot 1 juni is in Wedde (Groningen) de expositie Van Hanebroek tot Hoeksema. 150 jaar Nederlandse prentenboeken te bezichtigen. Deze tentoonstelling geeft een beeld van het Nederlandse prentenboek vanaf het school-abc in 1780 tot aan het werk van de tekenaar Daan Hoeksema (1879-1935). De tentoonstelling is samen-

[p. 223]

Plakkaat gedrukt voor de Staten van Zeeland door Simon Moulert in 1623 (Zeeuws Archief, Middelburg, Archief Staten van Zeeland, inv. nr. 1580 1).

gesteld rond een aantal thema's zoals de prent-abc's en boekjes over ambachten, circus en kinderspel. Verder zijn er verschillende exemplaren van Moeder de Gans, Tijl Uilenspiegel, Robinson Crusoë en Gullivers reizen te zien. Uniek op deze tentoonstelling zijn dertig prentenboeken uit de periode 1880-1920 van de betrekkelijk onbekende Groningse drukker en uitgever B. Jacobs.

Alle tentoongestelde boeken komen uit particuliere collecties van leden van de Stichting Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur. Bij de tentoonstelling is een geïllustreerde catalogus verkrijgbaar waarin de 250 prentenboeken uitgebreid zijn beschreven. De catalogus is te bestellen door overmaking van f 24,50 op postgiro 1761095 t.n.v. S.J. Stevan te Wedde.

Adres: Hoofdweg 8, Wedde. Tel. [phone]. Openingstijden: woensdag t/m zondag van 14.00 tot 17.00 uur. Tweede Paasdag geopend van 14.00 tot 17.00 uur.

‘Eerst ghedruckt 250 Placcaten’. De Middelburgse drukkersfamilie Moulert 1597-1646

Tot en met 23 juni is van maandag tot en met zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur in de kelders van het Zeeuws Archief een tentoonstelling te zien over de geschiedenis van de boekdrukkunst, de uitgeverij en de boekhandel in de zeventiende eeuw. Aan de hand van de Middelburgse drukkersfamilie Moulert wordt een beeld geschetst van het drukkers- en uitgeversbedrijf. Drie generaties Moulert leverden drukwerk voor de Staten van Zeeland. Deze overheidsdrukwerkjes, zoals plakkaten met verboden en geboden en de ordonnanties met wettelijke regelingen, waren gebruiksdrukwerk dat uiteindelijk werd weggegooid als het geen functie meer had. In het archief van de Staten van Zeeland, dat in het Zeeuws Archief berust, bevindt zich een aantal door de familie Moulert gedrukte plakkaten van allerlei onderwerpen. Een paar hiervan zijn tentoongesteld. Verder zijn prachtige boekbanden te bewonderen.

Uiteraard is het drukkers- en uitgeversbedrijf ook in beeld te zien. Voorwerpen en materialen afkomstig uit de collectie van De Ammoniet uit Leiden, zoals losse letters, een zethaak en inktballen, laten het bedrijf herleven in de kelders van het archief. In een van de vitrines is een houten schaalmodel van een drukpers tentoongesteld zoals die waarmee de familie Moulert werkte.

In het kader van de tentoonstelling wordt in het Zeeuws Archief door de medewerkers van de restauratieafdeling een project uitgevoerd. Het betreft de restauratie van een zwaar beschadigde Cochenille-registerband uit het archief van de Staten van Zeeland. De band is omstreeks 1600 vervaardigd van aluin gelooid leer dat geverfd is met de rode kleurstof van cochenille, die werd gemaakt van een bepaalde schildluissoort uit Mexico. Om de restauratie mogelijk te maken heeft De Ammoniet in de geest van de plakkaten die de familie Moulert maakte, een met de hand gezet en gedrukt plakkaat over de restauratie van deze bijzondere band vervaardigd. De opbrengst van de verkoop van het plakkaat komt ten goede aan de restauratie van deze bijzondere boekband. Het ‘restauratie-plakkaat’ verschijnt in een

[p. 224]

Portret van Erasmus naar Hans Holbein de Jonge (foto en collectie Atlas Van Stolk Rotterdam).

Dolf Strekhoven, Laurenskerk en standbeeld van Erasmus 2000. Ingekleurde tekening gemaakt in opdracht van de Atlas Van Stolk (foto en collectie Atlas Van Stolk Rotterdam).

oplage van 250 exemplaren, kost f 10, - en is te koop bij de receptiebalie van het Zeeuws Archief. Het plakkaat is ook te koop bij boekhandel de Drvkkery, Markt 51 te Middelburg.

Adres: Hofplein 16. Middelburg. Openingstijden: maandag t/m zaterdag van 9.00-17.00 uur.

Erasmus van beeld naar beeldmerk

Erasmus, misschien wel de beroemdste Rotterdammer, staat tot en met 17 juni centraal in Het Schielandshuis. In het kader van Rotterdam Culturele Hoofdstad 2001 toont de Atlas Van Stolk prenten, tekeningen en foto's uit eigen collectie aangevuld met materiaal uit het Historisch Museum Rotterdam en andere instellingen.

Erasmus is tijdens zijn leven een aantal keren geportretteerd, zoals hij zelf zei ‘op verzoek van zijn vrienden’. Hans Holbein de Jonge maakte de bekendste afbeeldingen. Holbeins portretten werden als prent in grote oplagen gedrukt en verspreid onder bewonderaars. Omdat er zoveel prenten naar dezelfde voorbeelden zijn vervaardigd, krijgen we een stereotiep beeld van Erasmus. De afbeedling wordt onmiddellijk herkend als die van Erasmus en fungeert daardoor als een beeldmerk. Over deze overgang, van beeld naar beeldmerk, gaat de tentoonstelling. De expositie toont Erasmus' beeltenis op allerlei materiaal. Dit varieert van prent, schilderij en penning, tot wijnglas en kop en schotel. Tevens is een bijzondere editie van de Lof der Zotheid uit 1515 op de tentoonstelling te zien.

Adres: Korte Hoogstraat 31, Rotterdam. Openingstijden dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, zaterdag, zondag en feestdagen van 11.00 uur tot 17.00 uur.

100 kostbare werken uit de collectie van het Cultura Fonds

Het Cultura Fonds, een particuliere bibliotheek gevestigd te Dilbeek in België, bestaat tien jaar. Voor de heer Michel Wittock vormt deze feestelijke gebeurtenis de aanleiding om het Cultura Fonds uit te nodigen in de Bibliotheca Wittockiana.

Het Cultura Fonds werd in 1911 opgericht toen de collectie Lahore et Constantia werd verworven die bestaat uit 510 Plantijnse drukken. Claude Sorgeloos had daarvan de gelijknamige catalogus geredigeerd en werd de eerste conservator van de nieuwe bibliotheek. Het fonds spitst zich toe op de werken die Christoffel Platijn drukte te Antwerpen tussen 1555 en 1589. Toch heeft de verzameling een bredere opzet en bestrijkt zij allerlei uitingen van humanisme in en met betrekking tot de Zuidelijke Nederlanden.

De honderd werken die in deze tentoonstelling te zien zijn, geven een goed beeld van de collectie. Naast een Brugs getijdenboek en enkele incunabelen worden werken getoond van humanisten die werden gedrukt in de periode vóór Plantijn, wiens eigen praktijk wordt geïllustreerd aan de hand van diverse drukken. De tentoonstelling staat ten slotte stil bij het hof van de

[p. 225]

aartshertogen Albrecht en Isabella, waar geleerden zoals Justus Lipsius een stempel drukten op het intellectuele en artistieke klimaat. De tentoonstelling is te bezichtigen tot en met 5 mei.

Adres: Bibliotheca Wittockiana, Bemelstraat 21, Brussel. Openingstijden van dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. Het museum is gesloten op feestdagen.

Schuldig papier: de aantrekkingskracht van het ‘bruine boek’ in Nederland 1921-1945

In de tentoonstellingszaal van de ub is tot en met 1 juni een voor velen aangrijpende tentoonstelling te zien over het bruine boek in Nederland van 1921 tot 1945. Met de term ‘het bruine boek’ wordt hier bedoeld alle fascistische en nationaal-socialistische lectuur, hoewel de bruine kleur eigenlijk alleen direct betrekking had op het Duitse nationaal-socialisme. De bezetter verwachtte dat van het bruine boek een wervende kracht zou uitgaan: het boek als zwaard in dienst van de politieke strijd. De titel ‘schuldig papier’ is een verwijzing naar het werk van Armando, die de term schuldig landschap introduceerde. Op de tentoonstelling zijn behalve boeken met vaak indringende omslagen ook boekcatalogi, wervingsfolders, brochures en andere documenten te zien.

De expositie is samengesteld door neerlandicus Gerard Groeneveld, die jarenlang de geschiedenis van het nationaal-socialisme heeft onderzocht. Bij Uitgeverij Vantilt in Nijmegen verschijnt dit voorjaar Groenevelds publicatie Zwaard van de Geest; het bruine boek in Nederland 1921-1945. De Universiteitsbibliotheek organiseert naar aanleiding van deze tentoonstelling drie lunchlezingen in de Doelenzaal van de bibliotheek: op woensdag 25 april van 12.30 tot 13.30 uur: drs. Gerard Groeneveld, ‘Lezen voor het nieuwe Europa: propaganda voor het bruine boek’; op woensdag 9 mei van 12.30 tot 13.30 uur: prof. dr M.C. van den Toorn, ‘“Wij melden u den nieuwen tijd”: over het taalgebruik van de Nederlandse nationaal-socialisten’; op woensdag 23 mei van 12.30 tot 13.30 uur: drs. Willem Huberts, ‘Schrijvers op het foute been: over nationaal-socialistische schrijvers en over politiek-morele problemen.’

Iedere belangstellende is van harte welkom. Toegang gratis. Adres: Universiteitsbibliotheek, Singel 425, 1012 wp Amsterdam. Telefoon: 020.525 2301.