Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Boekenwereld. Jaargang 18 (2001-2002)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Boekenwereld. Jaargang 18
Afbeelding van De Boekenwereld. Jaargang 18Toon afbeelding van titelpagina van De Boekenwereld. Jaargang 18

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave



Genre

proza
sec - letterkunde

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Boekenwereld. Jaargang 18

(2001-2002)– [tijdschrift] Boekenwereld, De–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 146]
[p. 146]

In memoriam Max Israël (1916-2001)



illustratie
Max Israel in 1995 in zijn antiquariaat aan de Nieuwezijds Voorburgwal 264 (foto Reinier Hummelen)


Op vrijdag 12 oktober 2001 overleed onverwacht de markante Amsterdamse antiquaar en uitgever Max Israël, ‘na een lang en veelbewogen leven’ zoals de rouwkaart vermeldde. Samen met zijn onafscheidelijke vrouw Olga Israël-Leemhuis, die hem ruim een jaar geleden plotseling ontviel, was hij jarenlang in binnen- en buitenland een vertrouwd en graag gezien gezicht op beurzen, veilingen, zakenreizen en bibliofiele uitjes.

Tijdens de crematie op woensdag 17 oktober bracht een groot aantal aanwezigen een laatste groet aan hun familielid, hun collega, hun antiquaar, hun vriend. Uit de toespraken kwam onveranderlijk het beeld naar voren van een beminnelijk, hartelijk en bescheiden mens en van een kundig en bevlogen antiquaar en uitgever.

Niet alleen hielden Simon Blok en John Landwehr toespraken, waarover

[pagina 147]
[p. 147]

hieronder meer, ook werd het woord gevoerd door André Swertz, voorzitter van de Nederlandsche Vereeniging van Antiquaren waarvan Max Israël sinds 1947 lid was, door Frank Lequin, vriend en Titsingh-biograaf, en door Alice Toledo, jarenlang de drijvende kracht achter uitgeverij B.M. Israël en in die jaren een grote steun voor Max. Het dankwoord namens de familie werd uitgesproken door de heer R. de Ruuk, zoon van een zuster van de overledene.

Simon Blok, mede-directeur van B.M. Israël bv, memoreerde zijn sollicitatiegesprek, bijna vijftien jaar geleden, aan de Nieuwezijds Voorburgwal 264. ‘De deur werd geopend door Jaap Nieuwpoort, die meer dan twintig jaar voor de firma zou werken. De deurbel bleef als een soort van alarm doorrinkelen tot de deur was gesloten. De kreet “Blijf maar!” die naar boven werd geroepen duidde erop dat alles onder controle was en dat de gast verwacht werd of na eerste weging goed werd bevonden om door te lopen naar de voorwinkel waar de kunstboeken stonden en overigens nog steeds staan.

In de “achterwinkel”, de mooie kamer - Ben Weinreb zou het zijn “best book room” noemen - sprak ik voor het eerst met een man die een geweldig enthousiasme aan de dag legde voor de hem omringende boeken.

Na de gebruikelijke vragen over en weer en nadat het ijs was gebroken, werden de eerste boeken van de planken gepakt: een deel uit de volledige werken van Rousseau, lang-nerf marokijn, groot papier, de platen avant la lettre, een extra suite van de platen, een zeer fraai exemplaar. Daarna de folio-uitgave van Rembertus Dodonaeus' kruidenboek, en nog veel meer.

“Mooi hè, jongen!” Max zou mij jarenlang “jongen” noemen, ik zou hem tot het einde van zijn leven “meneer Israël” noemen.’

Ter afsluiting sprak Blok van ‘de geweldige leerschool van bijna vijftien jaar met een warme, zachtaardige, inspirerende, ingetogen, soms weinig communicatieve en moeilijk te raden antiquaar Max Israël: een antiquaar die een pas verworven boek niet direct verkocht omdat hij het exemplaar zo graag nog even bij zich wilde hebben, om het te koesteren, om ook andere verzamelaars deelgenoot te kunnen maken van zijn plezier met dat boek. Een antiquaar van de oude stempel, hoffelijk en gastvrij, met een groot inlevingsvermogen, met een ontembare levenslust, wiens favoriete motto was: ‘grypt als 't rypt’.

De toespraak van John Landwehr was er een, waarin het verlies van een groot vriend werd betreurd. ‘Het was donderdagmorgen toen ik Max telefoneerde en hem vroeg hoe het ging en of hij al de veilingcatalogus uit Konigstein had doorgenomen? “Heb je zin om mee te gaan?” Max zou wel zien, onwetend dat dit zijn laatste dag zou zijn.

De eerste dag dat ik hem ontmoette, was in het voorjaar van 1947, toen ik met Max en Nico Israël kennismaakte in hun antiquariaat in de Leidsestraat. Beiden begonnen een nieuw bestaan op te bouwen. Max overleefde de oorlog na gevangenschap in Amersfoort wegens verzet en aldaar doof geslagen; Nico had met zijn echtgenote de weg naar Zwitserland gevonden en was jaren ontheemd. De oudste broer Salomon was in een concentratiekamp omgekomen. Na de bevrijding liet de regering zich weinig gelegen liggen aan geconfisqueerde goederen uit joods bezit, kortom ze moesten weer vanaf nul hun bestaan opbouwen en kregen over de oorlogsjaren nog een fikse navordering van de fiscus opgediend.

[pagina 148]
[p. 148]


illustratie
Max Israel en zijn vrouw Olga Israël-Leemhuis


Einde 1961 besloten wij om samen een reisje te maken naar Kopenhagen en Stockholm. Toen wij tijdens de taxirit op de terugweg naar het vliegveld van Stockholm de balans opmaakten, bleek Max niet erg tevreden met zijn aankopen. Hij had er meer van verwacht, kennelijk. Toen we langs een onbekende tweedehands boekenwinkel reden, droeg hij de chauffeur plotseling op even te stoppen. Een laatste strohalm? Max doorzocht koortsachtig plank voor plank, doch vond niets van zijn gading. Om de tijd te doden liep ik ook naar een kast met boeken. Mijn oog viel op een Hollands boekbandje. Toen ik het opensloeg en de inscriptie op het schutblad las, riep ik Max toe: “Dit wacht op jou!” Het was P.A. Tiele, Mémoire bibliographique sur les journaux des navigateurs néerlandais, Amsterdam 1867. Op zich al een zeldzaam boek, doch een unieke association copy, want naar bleek uit het bezit van Salomon Israël! “Hoe komt dit hier?”, riep mijn verbijsterde vriend uit.

Na 55 jaar vriendschap - altijd in goede harmonie - blijf ik mij hem herinneren als een bescheiden erudiet en een tolerant mens, die wikkend en wegend en ook aarzelend zijn weg zocht in de wereld van het oude boek. Hij kon goed relativeren en zei soms: “Wat maak je je druk?” Anderzijds heb ik zelden een antiquaar ontmoet die zo juichend-enthousiast kon worden bij het aanschouwen van een met zorg uitgezochte bibliotheek. Relativerend volgde dan de opmerking: “Eigenlijk is elke verzameling waarvan dan ook altijd de moeite waard.”’

 

Meer over het leven en bedrijf van Max Israël vindt men in het interview door F.W. Kuyper en J.F. Heijbroek in Offeren aan Mercurius en Minerva. Nederlandsche Vereeniging van Antiquaren 1935-1995, Amsterdam 1996, p. 89-102.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken