Het Boek. Jaargang 2

Uit Noord- en Zuid-Nederlandsche bibliotheken.

Amsterdam. - Ned. Maatsch. tot bevord. der geneeskunst. - Verslag van den Hoofdbestuurder-bibliothecaris over 1 Mei 1912-1 Mei 1913. - Op 24 bladzijden doet Dr. C.E. Daniëls uitvoerige mededeelingen over de aanwinsten, gering in aantal (slechts 113 titels) maar voor een deel belangrijk om hunne zeldzaamheid. Voorop komen eenige Boerhaaviana, buitenlandsche uitgaven van werken van onzen grooten landgenoot, waaronder een enkel dat in werkelijkheid niet veel van zijn hand bevat, dan werken van Hadrianus Junius, de Gorter, de Haen, en andere oudere Nederlandsche geneeskundigen. Voorts enkele nieuwere werken, een Spaansche vertaling van Rosenstein's boek

[p. 268]

over nierziekten, en een Fransche van dat van Dr. Hammes over de narcose. Eindelijk ook enkele boeken die in de Nederlandsch-medische verzameling eigenlijk niet behooren, maar ten geschenke ontv angen werden.

Amsterdam. - Bibliotheek van de Vereen. t. bevord. v.d. belangen des boekhandels. - Evenals haar bedrijf, het Bestelhuis, haar orgaan, het Nieuwsblad, stelt de Vereeniging hare Bibliotheek - eene boekenverzameling historisch, technisch, bibliografisch van hooge waarde -, niet den leden uitsluitend, maar een ieder ten gebruike dienstbaar. Weinigen echter, - het lage cijfer der geleende werken wijst het aan-, kennen en profiteeren van den papieren schat, die in de bestuurskamer is uitgezet. Mogelijk zal de nieuwe catalogus hierin verandering brengen.

Bij het samenstellen van dezen catalogus - aldus meldt dr. A.G.C. de Vries in zijn verslag - moet ter dege rekening gehouden worden met het tweesoortig karakter der boeken-verzameling: in de eerste plaats is zij een bibliotheek van groote beteekenis, in de tweede plaats een depôt van de inwendige geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel. De lang verwachte catalogus besta dus uit twee gedeelten: eene systematische beschrijving van den boekenvoorraad, en een legger van de geschreven en gedrukte documenten in betrekking tot den boekhandel hier te lande.

Ter aanvulling van de vakbibliotheek zorgt dr. De Vries thans dat de voornaamste der nationale, periodiek verschijnende bibliografieën beschikbaar komen. Een van die groote, kostbare uitgaven is de Hongaarsche Brinkman, komplete reeks, waarvan een tweede exemplaar wis niet in Nederland te vinden is. Zij bestaat uit eenige groote werken, deels door de Hongaarsche Akademie der wetenschappen, deels door de Vereeniging der Hongaarsche boekhandelaren bezorgd, die de boekenproductie sedert 1473 tot 1900 behandelen, en daarnaast de practisch ingerichte jaarlijksche boekenlijsten sinds 1889.

Wat de andere helft der bibliotheek betreft, lezen we in het verslag: ‘Alle circulaires, van vestiging en uittreding, van deelgenootschap en overlijden, van nieuwe uitgaven, van faillissementen, zijn geordend en in dossiers ondergebracht. Iedere Nederlandsche firma heeft nu een archief in onze bibliotheek verkregen en menig onzer zal in het dossier zijner firma een circulaire vinden die hij lang vergeten was, ja waarvan hij het bestaan niet kende. Het zijn de familieregisters van den Nederlandschen boekhandel in nu reeds circa 3000 dossiers bijeengevoegd’. Tot leden en niet-leden der vereeniging richt de bibliothecaris het verzoek, om aan de bibliotheek te doen toekomen alle circulaires, prospectussen, mededeelingen over nieuwe of oude uitgaven, advertentiën, portretten, photo's, in één woord alles, zelfs wat men de moeite van bewaren eigenlijk niet waard acht.

(Uit het Nieuwsblad v.d. boekhandel).

Franeker. - Openbare Leeszaal. - Te Franeker is de oprichting van een openbare leeszaal nu verzekerd. Wel geeft de gemeente over 1913 geen subsidie en dus ook het Rijk niet, maar er is van belangstellenden genoeg ingekomen om over te gaan tot aankoop van een zeer geschikt gebouw, hetwelk er voor ingericht wordt.

's Gravenhage. - Bibliotheek van het Departement van Oorlog. - Op den catalogus van deze bibliotheek verscheen een ‘eerste supplement’ (1903-1 Juli 1912) samengesteld door den Bibliothecaris W.F.L. van de Wetering bijgend. de Rooij, en uitgegeven bij de Gebr. van Cleef te 's Gravenhage. Het is een boek van 296 bladzijden. Bladz. 1-227 bevatten de titels, systematisch ingedeeld in 7 rubrieken, waarvan de eerste (Krijgswetenschappen) verreweg de belangrijkste is. De titels zelve maken den indruk, volledig en correct te zijn, de rangschikking is eenvoudig en overzichtelijk. Vóór elken titel is een nummer met een exponent gezet, waardoor de plaats van den titel in den catalogus, en denkelijk meteen die van het boek in de bibliotheek wordt aangewezen, en waarnaar de beide alfabetische registers verwijzen. Ook de beide registers, op de schrijversnamen en op de anonymen, zien er goed uit, en maken den catalogus tot een gemakkelijk bruikbaar boek. De anonymen zijn vaak tweemaal opgenomen, op het eerste zelfstandignaamwoord

[p. 269]

en op een trefwoord. De eenige opmerking, die de doorbladering mij doet maken, is deze: Een titel als A.H., Le combat d' Iouchoulin-Penlin zou zeker practischer in het anonymenregister staan, dan in het auteurs-register.

's Gravenhage. - Openbare Leeszaal en Bibliotheek. - No. 4-5 van de Maandberichten brengt een Katalogus over Toonkunst en Tooneelkunst, als eerste deeltje van een grooteren katalogus over de rubriek Kunst. Een ‘Voorwoord’ brengt de mededeeling dat de nieuw gestichte vereeniging ‘Openbare Muziekbibliotheek’ die zich ten doel stelt een boekerij van muziekwerken te stichten en te onderhouden, haar te vormen boekerij zal plaatsen in de Openbare Leeszaal, en dat men zich daar reeds als lid dier vereeniging kan opgeven. Het nu gegeven catalogusje heeft ruim 30 bladzijden systematisch gerangschikte titels, en drie alfabetische registers, op schrijversnamen, toonkunstenaars, en titels van opera's en oratoria. Alle verwijzen, zeer gemakkelijk, naar de bladzijden van den catalogus. Het schrijversregister geeft bovendien de eenigszins lange signatuur (b.v. W 2 C 22, 13 en 22); dit is, zooals de Bibliothecaris naar aanleiding van een vroeger gemaakte opmerking meedeelde, practisch gemakkelijk, daar de gebruiker eenvoudig deze aanduiding kan noteeren en den catalogus zelf dan niet eens meer behoeft op te slaan.

's Hertogenbosch. - Bibliotheek der Provinciale griffie van Noordbrabant. - Het eerste supplement op den Catalogus - stoomdruk van P. Stokvis en Zn., 's Hertogenb. 1913 - bevat een kleine 500 titels (genummerd 1886-2361), naar een overzichtelijk systeem gerangschikt, en een alfabetisch register op schrijversnamen en slagwoorden. Het getuigt o.i. van verstandig inzicht, dat van eene bibliotheek als deze een bruikbare catalogus gemaakt, gedrukt en bijgehouden wordt. De boekenverzamelingen van provinciale besturen en van rechterlijke colleges kunnen, wanneer ze behoorlijk in orde gehouden en gecatalogieerd worden, in die steden die geen grootere bibliotheek bezitten, voor een ruimen kring van zeer veel nut zijn, maar dikwijls wordt er niet aan gedacht voor een en ander te zorgen, en staan er zoodoende tal van goede boeken ongebruikt.

Leiden. - Universiteits-Bibliotheek. - Bij beschikking van den Minister van Binnenl. Zaken van 30 Juni 1913 is met ingang van 1 Juli benoemd tot conservator bij de bibliotheek der Rijksuniversiteit te Leiden Dr. V.F. Büchner te Amsterdam.

Leiden. - Sterrenwacht. - In de bibliotheekkamer werd blijkens het verslag over Sept. 1910-Sept. 1912 eene electrische verlichting ingericht, bestaande uit vier afhangende lampen van 50 kaarsen en eene verplaatsbare staande lamp. De bibliotheek werd weder aanmerkelijk verrijkt, voornamelijk door schenkingen van sterrenwachten, wetenschappelijke lichamen en bijzondere personen, en daarnevens door aankoop. Terwijl de kaartcatalogus geregeld wordt bijgehouden, werd in 1911 door den heer Weeder en onder zijne leiding aangevangen met de samenstelling van een nieuw supplement op den systematischen catalogus, loopende over de jaren 1902-1911. Het werk is reeds grootendeels voltooid en zal denkelijk al in 1913 als 5^e supplement kunnen gedrukt worden. Dan eerst zal ook kunnen blijken, of, na tusschenvoeging der nieuwe aanwinsten, alles nog in de bibliotheekkamer een plaats zal kunnen vinden. De geheele meteorologische literatuur is reeds vroeger naar een kast op het portaal overgebracht.

Leeuwarden. - Friesch genootschap van geschied-, oudheid- en taalkunde. - Aflevering 3-4 van deel 21 van De vrije Fries bevat op blz. 479 tot 488 een vervolg op de Friesche bibliographie, loopende over 1911-1912. De titels, bijeengebracht door de zorg van Mej. R. Visscher, zijn gerangschikt in twee alfabetische lijstjes: alg. werken, geschiedenis. oudheidkunde, enz, en taal en letteren. Op blz. 514-519 worden door den Conservator van het museum, tevens bibliothecaris Mr. P.C.J.A. Boeles de aanwinsten der bibliotheek, eveneens in alfabetische orde vermeld; achteraan een lijstje van de periodieke werken.

Utrecht. - Provinciaal Utrechtsch Ge-

[p. 270]

nootschap van K. en W. - Aan de Aanteekeningen van het verhandelde in de sectievergaderingen van 1912 is een zeer belangrijk verslag toegevoegd van Dr. A. Hulshof, van een onderzoek te Parijs naar handschriften en bescheiden, belangrijk voor de geschiedenis van Nederland. De heer H. heeft in den winter van 1909 tot 1910 een cursus aan de Ecole des Chartes gevolgd, en toen een schat van aanteekeningen gemaakt in de groote bibliotheken te Parijs en in de Archives Nationales. Als resultaat zien we hier een zorgvuldige beschrijving van een aantal handschriften uit de Bibl. Nationale, l'Arsenal, de Mazarine, de Bibl. de l'université, de Archives Nat. en de Sainte Geneviève. De auteur van den Utrechtschen handschriften-catalogus was zeker de aangewezen persoon om dit werk aan te vatten en het goed te doen. Het moet voor hem zelf een arbeid van veel voldoening geweest zijn, daar hij overal aanknoopingspunten vond met de vroeger door hem behandelde handschriften. Aan het slot geeft hij een kort systematisch overzicht; wij vinden daarin de volgende rubrieken: Levens van heiligen en andere beroemde personen, kronieken van Holland, Utrecht, Gelderland, Friesland, kronieken van kloosters, oorkonden enz., geschriften van Noord-Nederlandsche auteurs, waaronder niet minder dan 31 verschillende geschriften van Thomas à Kempis, codices door Noord-Nederlanders geschreven, en Handschriften uit Noord-Nederlandsche bibliotheken afkomstig. Nog meer in bijzonderheden gaat een alfabetisch register van 36 kolommen, waardoor dit verslag een heel bruikbaar naslaboekje wordt. Het is bovendien versierd met enkele schoone lichtdrukken naar miniaturen, en met een merkwaardig oud kaartschetsje van de Maas met hare vertakkingen, van 1357.

Zwolle. - Vereeniging t. beoef. van Overijselsch regt en geschiedenis. - Blijkens het Verslag van het Museum over 1912, opgenomen in de Verslagen en Mededeelingen (29^e stuk, 2^e reeks, 5^e st.) is de Vereeniging in het bezit gekomen van eene belangrijke verzameling portretten van- en gedrukte boeken geschreven door of over Everhardus Johannes Potgieter, geboren te Zwolle den 27 Juni 1808 en overleden te Amsterdam den 3 Febr. 1875. De verzameling door Mej. Sara Maria Elis. Potgieter aan de Vereeniging vermaakt, is dankbaar aanvaard en in een gesloten kast ondergebracht. De afgedrukte inventaris vermeldt eerst de uitgegeven werken van Potgieter, oorspronkelijke uitgaven, verzamelde werken, vertaalde werken, en ‘kleinere werken’, dan een aantal studiën over Potgieter, dag- en weekbladen waarin iets over hem staat, catalogussen. Eindelijk enkele handschriftjes, albumblaadjes en varia.