Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1902

[p. 141]

Omroeper.

Reclam. - Te Leipzig, in de Kreuzstrasse, verheft zich het boekenpaleis van Philipp Reclam junior, de Universal-Bibliothek. Het grootsch dertigvensterig gebouw prijkt met het oud geslachts- en beroepswapen en de leus: Veillez sans peur! Van hier is 't dat die roode keurige ingenaaide boekskens komen die maar 20 Pfennig per nummer kosten en die ons toelaten bijkans voor niets kennis te maken met de voornaamste voortbrengselen van de Duitsche letterkunde niet alleen, maar ook met die van de uitheemsche, d.i. Engelsche, Fransche, Italiaansche, Spaansche, Portugeesche, Hongaarsche, Nederlandsche, Russische, Poolsche, Noorweegsche, Deensche, Zweedsche, IJslandsche, Amerikaansche, Grieksche, Romeinsche, Arabische, Japaansche, Chineesche enz. En niet enkel letterkunde, ook allerlei wetenschap komt hier onophoudelijk uit de 35 bestendig werkende persen gegleden. Nauwelijks zijn de 30 jaar om die het schrijverseigendom beschermen of het drama, de roman, de wijsgeerige verhandeling en wat weet ik al wordt door Reclam aangegrepen en bij duizenden exemplaren onder het volk geslingerd. Hier kan men nagaan welke schrijvers den toets van het gezond volksoordeel doorstaan, en in welke richting de smaak van het lezend publiek zich beweegt. Laten we de cijfers spreken. Den grootsten aftrek beleefde Schiller's Tell: 619.000 exemplaren. Dan komt Goethe's Hermann und Dorothea: 490.000 ex.; Faust, 1^e deel, 290.000. Shakespeare wordt zooveel verkocht als deze twee groote Duitschers. Uhland, Lenau, Heine, Ludwig en Hebbel zijn door Reclam's bemiddeling in 't volk gedrongen. Evenzoo Turgenjew, Ibsen, Tolstoï en Daudet. De ‘Ivanhoe’ van W. Scott vond 45.000 lezers en Dickens' ‘Pickwickler’ 40.000. De snelheid waarmee de Universal-Bibliothek in omvang en bloei heeft toegenomen, wekt verbazen. In Mei 1902 drukte Reclam reeds het 4310^e nummer. - Waarlijk, aan den Duitschen boekhandel mogen wij een lesje nemen.

Het is met sommige waarheden lijk met sommige nagels: ge moet er dikwijls op slaan eer ze willen indringen. Dat het onderwijs moet vervlaamscht worden is zoo'n waarheid; en zoo'n hamerslag is de voordracht door Hoogl. De Ceuleneer in den Nederduitschen Bond te Antwerpen gehouden over het ‘Wetsvoorstel-Coremans betreffende het Vrije Middelbaar Onderwijs.’ Die redevoering kan niet genoeg aanbevolen en verspreid worden. Zonder stemgebulder of armgezwaai, met bedaard overleg, welsprekend door de kracht van zijn redeneering en den gloed van zijn overtuiging, bewijst de hooggeachte professor, met de Grondwet in de hand, dat ‘het Wetsvoorstel-Coremans inbreuk maakt noch op de vrijheid van onderwijs, noch op de vrijheid der talen’. Indien men er aan hecht dat hoe eer hoe beter de noodlottige kloof gedempt worde die tegenwoordig bestaat tusschen volk en hoogere standen; indien men er aan hecht dat de Katholieken uit Vlaanderen niet vergeefs werken op ‘zedelijk, godsdienstig, politiek en sociaal gebied’, dan ‘moet de vervlaamsching van het onderwijs, het vrije zoowel als het officieele, doorgedreven worden.’ En daarom moet het Wetsvoorstel-Coremans zonder dralen worden aangenomen en uitgevoerd.

De redevoering van prof. De Ceuleneer is uitgegeven te Antwerpen, bij H. en L. Kennes, Markgravestraat, 17.

[p. 142]

Een Congres van Kerkelijk Muziek zal te Brugge gehouden worden van 7ⁿ tot 10ⁿ Oogst, onder voorzitterschap van dom Pothier, Edgar Tinel en Charles Bordes, met de medewerking der Scola Cantorum uit Parijs.

De kaart van lid van 't Congres kost 6 frank; de eereleden betalen 20 frank en hebben recht op twee plaatsen. Men schrijft in bij M. Jos. de Brouwer, Ezelstraat 24 te Brugge. Wij knippen uit het programma:

Den 7ⁿ Augustus om 5 uur lof in St-Salvators; om 8 uur in de groote zaal der Gilde van Ambachten, geschiedkundig concert van kerkzang, onder leiding van Ch. Bordes, door de zangers van St-Gervais uit Parijs.

Den 8ⁿ: om 11 uur in de Heilig Bloed Kapel, gregoriaansche mis door de kinderen der Scola te Blankenberghe samen met zangers van St-Gervais; te 4 uur, in de Gilde der Ambachten, voordrachten met zang door dom Pothier, P. Aubry en Am. Gastoné; te 8 1/2 uur, in de Gilde, voordracht door H. Cochin, volksvertegenwoordiger van het Noorderdepartement over ‘l'Ame flamande’.

Den 9ⁿ: om 11 uur in de kerk van 't Begijnhof: mis met zang; te 4 uur in de gilde redevoering door Edg. Tinel, voordracht met zang door Ch. Bordes; te 8 uur, in de gilde, groot concert met medewerking van den quatuor der Scola Cantorum (Jufr. M. de la Rouvière, M^me J. de la Marc, Jan David en Alb. Gébelin), de zangers van St-Gervais, de koren en het orkest van de Brugsche muziekschool.

Den 10ⁿ: om 11 1/2 in St-Salvator, O.-L. Vrouw van Lourdesmis, in 5 stemmen, van Edg. Tinel, onder diens leiding.

Eene zaak spijt ons: alles is Fransch.

Bij H.D. Tjeenk Willink en Zoon te Haarlem, verschijnt de 4^e druk, goedkoope uitgaaf van Busken Huet's Het Land van Rembrand, studiën over de Noord-Nederlandsche beschrijving in de 17^e eeuw, 2 deelen; ingenaaid fl. 4.50, in linnen band fl. 5,50.

Benoeming. - Eenige dagen geleden is de benoeming van den heer Delooze tot inspecteur van het zangonderwijs in het Staatsblad verschenen. In die hoedanigheid oefent hij toezicht uit over de Athenea, de gemeentecolleges, de gepatroneerde colleges, de middelbare scholen en de normaalscholen van het Vlaamsche land, waar een aanzienlijk gedeelte van het muziekaal onderwijs, krachtens de wet (en het gezond verstand) in 't Vlaamsch gegeven wordt. De heer Delooze draagt wel is waar eenen Vlaamschen naam, maar is in het Walenland opgebracht, en kent geen woord Vlaamsch: dit laatste heeft hij, bij de bezoeken die hij reeds verleden jaar in de staatsgestichten afgelegd heeft, stellig bewezen, en hij was ten andere eerlijk genoeg om het zelve te bekennen. Op welke wijze hij toezicht zal houden over leergangen waarvan hij de voertaal niet verstaat, weet de lieve God; doch zeker is het dat de leeraars, uit vrees voor ‘Monsieur l'Inspecteur’, de voorschriften van de wet in de wind zullen slaan, en de Vlaamsche liederen, die zijne Waalsche ooren onaangenaam zouden kittelen, door zoetluidende Fransche ‘romances’ vervangen zullen. Wij hopen dat al de Vlaamsche maatschappijen tegen deze benoeming verzet zullen aanteekenen, en vooral, dat het Davidsfonds en het Willemsfonds, die zich zooveel moeite getroosten om den Vlaamschen zang te bevorderen, hun edel

[p. 143]

streven niet zullen laten verijdelen, maar krachtdadig eischen dat het toezicht over de scholen van het Vlaamsche land aan eenen Vlaamschen Inspecteur toevertrouwd worde. Artikel 11 van het koninklijk besluit van 1ⁿ Februari 1896, betreffende de bekwaamheidsakte der kantonale Inspecteurs van het lager onderwijs luidt als volgt:

‘Niemand kan tot Inspecteur benoemd worden in een schoolkanton dat Vlaamsche gemeenten bevat, tenzij hij bewezen hebbe dat hij de Vlaamsche en de Fransche taal machtig is’. (Emile Greyson, Lager Onderwijs, bl. 248.)

Waarom wordt deze bepaling niet op het Middelbaar Onderwijs toegepast?

Geschiedenis der Vlaamsche Letterkunde van het jaar 1830 tot heden door Th. Coopman en L. Scharpé. Wij ontvingen zooeven de 6^e aflevering.

Van F. Van Duyse's standaardwerk Het oude Nederlandsche lied verscheen de 11^e aflevering. De studie over Ik zag Cecilia komen wordt vervolgd; muziek en tekst van 20 liederen, met critische aanmerkingen, worden meegedeeld.

Van E.H. Flamen verscheen Het grooi Vaderlandsche Mimodrama van Groeninghe ofte van de Gulden Sporen. In zeven tafereelen. Brugge, St. Augustinus' Drukkerij.

Vlaamsche Academie. - Donderdag 26 Juni had in de feestzalen van het Provinciaal Hotel de jaarlijksche plechtige algemeene vergadering plaats.

De heer bestuurder Prof. Obrie hield eene flinke redevoering waarin hij bewees dat de Vlaamsche Beweging tevens strijdend en wetenschappelijk moest zijn. Hoogleeraar Kern van Leiden hield eene geleerde voordracht over den Duitschen taalgeleerde Grimm. Beide redevoeringen zullen in de Verslagen verschijnen.

De heer Secretaris Fr. de Potter doet den uitslag kennen van de prijskampen van 1902. Geschiedenis van het rijm: Deze prijs wordt weggedragen door den eerw. heer J. Geurts, professor aan het St. Jozefcollege te Hasselt. Critische studiën over de bronnen der geschiedenis van den Gulden-Sporen slag: bekroond de heer V. Fris, professor aan het Atheneum te Oostende. Zuivere uitspraak der Nederlandsche taal bij het onderwijs: bekroond de heer Prenau, onderwijzer te Aalst-bij-St. Truiden. De heer Taco De Beer, te Amsterdam, is buitenlandsch eerelid der Academie benoemd.

In de zitting van 16 Juli las de eerw. heer D^r Claeys een puik gedicht voor over den Guldensporenslag en de heer D^r W. De Vreese werd werkend lid verkozen in vervanging van wijlen J. Van Droogenbroeck.

Davidsfonds. - Zele vierde met luister den 11 Juli: Concert en gelegenheidsrede door Odilon Nelis. Vele andere afdeelingen herdachten op hunne beurt den Guldensporenslag. Te Zomergem zal het

[p. 144]

feest, den 27 Juli, luisterrijk zijn: historische stoet, lichtbeelden, uitvoering eener cantate geschreven door den eerw. heer D^r Claeys en voordracht in open lucht door Adolf De Visschere van Brugge.

- Een nieuw werk is aan de inschrijvers gezonden: Droevige dagen, tafereelen uit den ‘Beloken tijd’, door Honoré Staes.

† Markgraaf Anatole de Ségur, broeder van Mgr de Ségur en kleinzoon door zijne moeder van graaf Rostopchine, gouverneur van Mouscou tijdens den brand dezer stad in 1812.

Hij bekleedde hooge bestuurlijke en staatkundige waardigheden onder het keizerrijk en onder de derde republiek. Hij schreef: Vie de Rostopchine, Vie de Mgr de Ségur, Histoire populaire de St. François d'Assise, verder studiën over rechtsgeleerdheid, militaire en godsdienstige verhalen enz. Hij is ook de dichter van den prachtigen lofzang: Le ciel a visité la terre.

† Bret Harte, Amerikaansche dichter en romanschrijver. Eenvoudige werkman ontwikkelde hij zich, werd onderwijzer, uitgever, gazetschrijver, medewerker aan tijdschriften (Overland Monthly) en eindelijk leeraar van moderne letterkunde aan de hoogeschool van San Francisco. Bijzonderste werken: Condensed Novels, Gabriel Conray, East and West-Poems, Dedlow enz. enz. Zijne beschrijvingen van de sierras uit Californië zijn wereldwijd bekend. Hij was 65 jaren.

† M^e Durand geboren Alice Fleury, die onder den deknaam van Henry Greville vele romans schreef. Bijzonderste werken: Dosia, l'Expiation de Saveli, La Princesse Ogheiof, Les Koumiassine, Sovia, Le voeu de Nadia, Les Epreuves de Raissa.

Meest al die verhalen schetsen Russische toestanden, hetgeen zijne oorzaak vindt in het feit dat de schrijfster haar vader naar St. Petersburg gevolgd was. waar hij leeraar van Fransch was.

† Priester Hyacinthe Verdaguer, Catalaansche dichter van hooge verdiensten. - M^e Emmeline Raymond, Fransche romanschrijfster. - Lord Acton, Engelsche geschiedschrijver. Destijds kleefde hij eenigszins de scheuring van Döllinger aan, doch bleef katholiek. - Uuterbergen, kunstschilder van Insbrück, doch te Brussel verblijvende. - Benjamin Constant, Fransche schilder van grooten naam. - Hervé Saye, sterrekundige te Parijs en schrijver van vele wetenschappelijke werken over zijn vak. Hij ontdekte de staartster die zijnen naam draagt. - Albéric Coppieters, schilder-beeldhouwer te Parijs. Hij was geboortig van IJper. - Antokolsvky, vermaarde Russische beeldhouwer.