Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1908

[p. 479]

Inhoud van tijdschriften

ONZE KUNST, Mei 1908. - Dirick Jacobsz Vellert, schilder van Antwerpen. (Vroege teekeningen) (Mr. N. Beets). - Huldeblijk aan Dr A. Kuyper (R.W.P. de Vries Jr.). - Kunstberichten uit Antwerpen, uit Brussel, enz. - Boeken & Tijdschriften.

DE GIDS, April 1908. - Een huis vol menschen, 4^e deel van dit merkwaardig ‘Verhaal uit het Parijsche leven’ door C. en M. Scharten-Antink. - Het Oostersche Westen (Mr J.C. de Marez Oyens): een belangrijke studie over Marokko; leerzame kijk op de hedendaagsche toestanden en historische terugblik. - Kalffs Nerdelandse Letterkunde: het 2^e deel (J. Aleida Nijland) zeer waardeerend. Bijzonder de hoofdstukken over de lyriek, over wereldlijk en geestelijk lied worden ‘prachtig’ geheeten. - De meisjesjaren van Mevrouw de Charrière (W.H. de Beaufort): naar aanleiding van: ‘Philippe Godet, M^me de Charrière et ses amis d'après de nombreux documents inédits (1740-1805)’ en ‘Lettres Neuchateloises, Mistress Henley, le Noble, par M^me de Charrière, avec une préface de Phil. Godet’. Mevrouw de Charrière, die wat haar letterkundigen arbeid betreft geheel tot Fransch Zwitserland behoort, was Nederlandsche van geboorte en heeft tot haar 30^e jaar in Nederland gewoond. - Ander Amerika (R.P. Tutein Nolthenius), Amerika door een juffrouw waargenomen, en nog wel door Mejuffrouw Kuyper - De nieuwe bundel van Verhaeren (Joh. de Meester), namelijk ‘Les Visages de la Vie’. - Overzicht der Nederlandsche Letteren (Carel Scharten) over Boutens. Anna van Cogh-Kaulbach, Gerard van Eckeren, W. Graadt van Roggen, Cecile de Jong van Beek en Donk, Marie Metz-Koning en Arth. Van Schendel. - Dramatisch Overzicht (J. Van Hall): het nieuwste van Heijermans: ‘de Meid’ en ‘Feest’. - Zedelijkheid en Zindelijkheid (J.d. M(eester?) een nog al geforceerde geestigheid. - Parlementaire Kroniek. - Buitenlundsch politiek Overzicht. Een origineele toon waar het ons betreft. ‘Aan den naam Congo zal de herinnering verbonden blijven aan Leopold's onmiskenbare, niet in allen deele sympathieke originaliteit. Hij staat boven en tegelijk beneden zijn volk. Maar de onloffelijke bizonderheden van het geval zijn voorbijgaande, en het geschenk is blijvend. Zonder Leopold zou België geen kolonie hebben, en daarmede een voor het laud heilzamen prikkel tot nationale krachtsoefening missen. België kan, wat de som van materieele en intellectueele hulpmiddelen betreft waarover het beschikt, best een kolonie velen, en alles wat bijdragen kan om nationaal-Belgische aspiratiën te versterken, moet aan het binnen zoo enge grenzen samengepakte, aan neerdrukkende invloeden rijkelijk blootgestelde volk welkom wezen. Er is zooveel kleins in het land en zijn verdeeldheden en de krachten te verfrisschen in nieuw werk wordt zoo weinig volken geboden! België trachtte het te doen op allerlei gebied en vaak met ver-

[p. 480]

wonderlijk goeden uitslag, maar voor rekening van derden. Thans zal het heel in de verte en voor heel verre toekomst, mogen werken onder eigen vlag. Dergelijke kansen slaat men niet af als men levenskracht heeft, zelfs al ware er, aan het begin, met nog meer voorbijgaande zonderlingheid te pacteeren dan thans het geval is geweest.’

ONZE EEUW, April 1908. - Ida Westerman, vervolg van Gerard van Eckeren's roman. - De beteekenis van de Tweede Vredesconferentie (Jhr. J. den Beer Poortugaal): ditmaal over het permanent gerechtshof voor arbitrage, de Drago-leer en het voorstel Porter, de Conventie voar de vreedzame regeling van internationale geschillen. - Ellen Key (Jhr. B.H. Van der Wijck): nog over de maatschappelijke of liever anti-maatschappelijke apostelin. - Bestrijding van woeker in Indië (Mr. J. Kielstra). Schrijver wenscht een wetgeving te zien tot stand komen, op voorbeeld van de Duitsche. - Ralph Waldo Emerson (E. Baumann): een goed beeld van den Amerikaanschen denker. ‘De idee der wereldziel is de fundamenteele gedachte van Emerson's levensleer.’ Emerson was inderdaad pantheïst. - Onze Leestafel: o.a. over Worp's ‘Geschiedenis van het drama en het tooneel in Nederland’ en De Ridder's Stijn Streuvels.

BIEKORF n^r 5, 1908. - Thrond, door Manuel Matte, vertaald uit de Noorsche ‘Kleine Vertellingen’ van Björnsterne Björnson. - Verzen van Fr. Plac. Eyskens.

- N^r 6. - Botrel is geweest!: Wel geestig, en geen wonder, 't is van Jan Hagel. - Verzen van Cl. v.d.S.

- N^r 7. - Kreeften en Gernaards (Dr. Lauwers). - Verzen van Caes, Gezelle en Horand. - Over Volksboeken (Arth. Coussens): enkele goede beschouwigen, maar waar het klachten geldt over te kort aan volksboeken ook verkeerde, meenen wij. - Verzen van Warden Oom Het bijblad van Biekorf: zeer belangrijk: Een volkskundige boekenschouw in 't Vlaamsch en in 't Latijn over heel Europa. Aan die inhoudsopgave van folkloristische studiën is vooral werkzaam E.H.L. De Wolf.

VERSLAGEN EN MEDEDEELINGEN DER KONINKLIJKE VLAAMSCHE ACADEMIE. Maart 1908. - Een nieuw handschrift van den Reinaert (Dr. J. Muller): weer een merkwaardige bijdrage van den besten onzer Reinaertkenners. - Michiel Davidts (Jan Bols): een hulde aan den pastoor van Droogenbosch, bij de honderdste verjaring van zijn geboorte: Mich. Davidts schreef allerhande studiën en volksboeken. Hij verdiende wat beter dan de vergetelheid. - De Gave Gods (Edm. Gailliard): een middeleeuwsche benaming van de pest. - Een Register van de voormalige Rederijkerskamer ‘altijd doende’ te Leffinghe (Dr. K. van den Haute). - Handelingen van de bestendige Commissie voor het Onderwijs in en door het Nederlandsch. N^r 8. Over den eerbied voor de taal (Dr. Jac. Muyldermans): die de meeste jongeren, volgens des schrijvers meening, lang niet koesteren, gezien het staag aangroeiend aantal bastaardwoorden en naar de conservatieve spraakkunst ongeoorloofde woordsmedingen.

STUDIËN, D. 69, Aflev. 3. - De ontwikkeling der Stelkunde: (F. Sträter): historisch overzicht. - Het klimaat van Siberië (M. van Steen): Waarom deze studie? ‘In één jaar tijd, van

[p. 481]

October 1905 tot October 1906, gingen meer dan 35000 man als ballingen naar Siberië en die stroom is sinds dien tijd eer aangegroeid dan verminderd’. - Sober en kristalhelder Betoog (H. Bolsius): slotsom eener zeer uitgebreide studie over De Rudder's genezing. ‘Om de wetenschap te mogen gebruiken tot staving van de waarde van getuigenissen, is het niet voldoende om alleen de medische wetenschap te bezitten; men moet ook beheerschen de wetenschap, waartoe de zaak in kwestie behoort, d.i. de logische kritiek. Aan dezen laatsten eisch voldeden de bestrijders niet.’ Veertien dagen in het land der Pharao's III. (H. Wilbers). - Canisiana (L. van Miert.): Canisius'bezoek aan Nijmegen in 1565; een onuitgegeven brief van 1570. - Uit de Perse, belangrijk boekennieuws.

DE XX^e EEUW, April 1908. - Vreemde Jacht (H. Heijermans): weeral een nieuw tooneelspel van hem, ditmaal een stuk rijkerluileven. - Het ivoren Aapje (H. Teirlinck): boeiend gaat hij voort, de Brusselsche roman. - De heilige Tocht (Ary Prins): weerom een paar bladzijden proza-fijnproeverij. - De Louteringsberg (Dante, vertaald door Dr Boeken): de prozavertaling van den XX^en zang. - Moewe Jaren (Dr R. Aletrino): men wordt er wel wat moe van. - Gedichten (P.P. Bontens): altijd aan bewijzen van een zeer merkwaardige kunst. - Nederlandsche Letterkunde van den tegenwoordigen tijd (L. Van Deyssel): lof voor Buysse en H. Van Booven, blaam voor van Eeden. - Buitenlandsch Staatkundig Overzicht (Chr. Nuys).

VRAGEN VAN DEN DAG, April 1908. - Beteekenis der economische Geographie voor het bestuur en het optreden in Nederlandsch Indië (Dr H. Blink): de kennis dier wetenschap is voortaan van overwegend belang voor al de hoogere bestuursambtenaren in Nederlandsch Indië. - Geschiedenis van het verdichten van gassen en het helium (J. Clay): Tot nog toe was helium bij een temperatuur van 2650 nog niet in vloeibaren toestand gebracht, wat thans gelukte aan Pfr. Kamerlingh Onnes, van Leiden. - Volkslegers (J. De Bruyne): wel belangrijk, deze studie, met het oog op de huidige toestanden, vooral in ons land. - Onze gevleugelde Noordzee-eilandenbewoners in Januari (J. Daalder Dz.): notenkraker, pestvogel, appelvink, klapekster, wilde zwaan, eidereend, ijseend, zee-eend, zaagbek. - Een merkwaardig zonnestelsel: Miza, van den grooten Beer, zou, volgens de Yerke-sterrenwacht, Noord-Amerika. een reusachtig stelsel van zonnen vormen. - Het bevriezen van planten (J. Hof. - In ‘Van Maand tot Maand’: Hugo Verriest over Vl. taal en over Gezelle; Ch. Darwin en de beteekenis van zijn leer na 50 jaar (W. Bölsche).

DE KATHOLIEK, April 1908. - Twee grondbeginselen van het modernisme (J.M.L. Keuller) nl. het agnosticisme en de vitale immanentie. - Het ontstaan van de Roomsch-Katholieke missie in Nederlandsch Indië (Dr A. Hensen). - Goede Vrijdag (L.R.) verzen. - Letterkundige Kroniek (M. Poelhekke): Over en van Stijn Streuvels: 't boek van De Ridder, en de Vlaschaard. ‘Met de Vlaschaard heeft de dichter getoond er te zijn. Hij beheerscht zijn stof en zijn kunst.’ Ook over Jef de Cock's: Ons Leven: ‘Er tintelt zooveel echt Vlaamsch leven, er roert zooveel Vlaamsch-roomsche herwordingslust en strijdzucht in, dat ook veel Noord-Nederlanders het werkje met plezier zullen lezen.’

[p. 482]

DE NIEUWE GIDS, April 1908. - Spreuken (G. Bolland: uit de 100 raap ik n^r 73; ‘Koelbloedig is iemand, die oud is eer hij is afgeleefd’, dat schijnt me 't vatbaarste uit de reeks. Over hoeveel afleveringen die serie nog strekken zal is niet uit te maken, want, zegt n^r 2 ‘Er is geen laatste woord in de wijsheid’ - Over de natuur (G. Bolland): nog 50 professorale spreuken. - De Letterkunde en de School (J.B. Schepers) een loopje met Buitenrust Hettema's Taal- en Dichterstudies. - Sentimenteele Geschiedenissen (J. Steynen): twee schetsen erg gezocht. - Mijnheer Serjanszoon en de Dood van Ieperen (H. Teirlinck): vol geest. - Het Hamlet probleem (H. De Boer): De philologen hebben een raadsel gemaakt van dien Hamlet die in Shakespeare's tijd een kas- en trekstuk mocht heeten. - Iets over nevrose in de Letteren (J. de Meester): voortzetting van zijn studie over de Goncourt's. - David (J.R. van Stuwe): verzen. - Verzen (W. Kloos). - De Schoone Kunst (Fr Mijnssen): dramatische studie in één bedrijf van dezen merkwaardigen tooneelschrijver. - Literaire Kroniek (W. Kloos): liever wijsgeerige, over Dr. M. Schoenmaekers' Geloof van den nieuwen mensch. Alles langs om X-achtiger.

DE BEWEGING, April 1908. - Meditaties (Dr. M. Schoenmaekers) van dienzelfden van daareven. - Amanië en Brodo (Nine van der Schaaff): 3^e deel; zelfde hoedanigheden als vroeger aangeduid. - Uit het Oosten (Jan Prins): schoone verzen. - Bilderdijks Treurspelen (J. Koopmans), nu ook de tragieker redivivus. Wat heeft Bilderdijk toch rare kwanten aan die modernen. Nu, afbreken en dan weer opbouwen; er zijn menschen die hun tijd nog slechter gebruiken. - Zieletoespraak (Is. De Vooys), in verzen, waarschijnlijk tot zijn eigen ziel, want 'k geloof niet dat éen andere in staat zou zijn hen te antwoorden. - Indische Politiek (Mr. P. Brooshooft). - Sociale Hygiene (Is. De Vooys): vooral over kindersterfte, volksvoedin, en vrouwenarbeid. - Boekbeoordeelingen: o.a. iets over Alb. Rodenbach door M. Uyldert, een wanklank in 't concert.

BOON'S GEILLUSTREERD MAGAZIJN, April 1908. - Een Tocht te paard door de woestijn te Biskra in Algerië (A. van Bemmelen). - Sociaal-geneeskundige Schetsen (Dr. B.): sport en kleeding. - Hoe men met paarden om moet gaan (Ericus). - Ouders (N. Hoekstra-Kapteyn): een novelletje. - Verzen (Mr H. Van der Meij). - Een Germaansche Volksvergadering (J. Kuipers): slot van die knittelverzen, den Schoolmeester waardig. - De Honderdste Schimmel (C. Jahn), blijspel in één bedrijf.

DE NATUUR, April 1908. - Schetsen van de Canarische eilanden (Mimosa): over peper. - Het Kryogeen Laboratorium te Leiden (Dr Bouman): over de helium-verdichting, zie boven: Vragen v.d. Dag. - De Fotografie in natuurlijke kleuren (F. Zemike): II. De Driekleuren-methoden, de chromoscoop. - Een nieuw practisch noodverband (A. Feickens). - Op bezoek bij een drietal broedende weidevogels (J. Daalder): ditmaal wulp en tureluur. - Bekendmachines (Dr H. Huisken). - Over torsie (wrong) bij de boomen (A. van Schermbek). - Linolenm (Stavorinus). - Iets over centrale verwarming (J.v.d. Breggen): n.l. lucht-verwarming. - Wilde en gekweekte voorjaarsbloembollen.

REVUE DES DEUX MONDES, 15 mars 1908. - Mémoi-

[p. 483]

res de la Comtesse de Boigne - 1. L'Expédition de la duchesse de Berry en 1832. - Les Origines du Culturkampf allemand: Les Crises intellectuelles (G. Goyau): wat een prachtige studie! thans hoofdzakelijk over Günther en Döllinger. - L'Ombre du passé (Grazia Deledda). - Le Lac de Trasimène (Ferd. de Navenne), reisbeschrijving. - La Politique canadienne d'émigration française (L. Arnould). - Poésies Géorgiques (Leonce Depont). - L'OEuvre de pénétration des Méharistes sahariens (Baron Hulst).) Revue dramatique (R. Doumic) o.a. Pierre Loti's Ramuntcho. - Revues étrangères (Th. de Wyzewa): Les Pèlerinages napoléoniens d'un pasteur anglais; over het boek: Before and after Waterloo, letters from Edw. Stanley.

- 1^er avril 1908. - Conspirateurs et gens de police (Gelb. Augustin-Thierry): L'Aventure du colonel Fournier et la mystérieuse affaire Donnadieu: De roman der werkelijkheid uit Bonaparte's tijd. Fournier was een satirenschrijver tegen den eersten consul. - Mémoires de la Duchesse de Dino: Het leven in de Duitsche Klein-Staten van de 18^e eeuw. - L'Ombre du passé (Graz. Deledda): laatste deel van den roman, die in Italië zooveel opgang maakt. - Esquisses contemporaines: Ferdinand Brunetiere (II): La dernière incarnation: vooral de man van soc.-katholieke actie.

LE CORRESPONDANT, 25 mars 1908. - L'Enfance d'une grande dame. - Mémoires inédits de la duchesse de Dino (Et. Lamy) ‘Slave d'origine, élevée en Allemagne, mariée en France, elle appartint par le sang, par le goût, par le devoir, à trois nations différentes.’ - L'Effort naval allemand (L. de St. Victor de St. Blancard). - La Duchesse de Duras et Chateaubriand (G. Pailhès), d'après des correspondances inédites: ‘Dans l'idéalité de son affection indéfinissable, elle ne surprenait rien qui fût de nature à troubler sa délicatesse d'épouse, rien qui pût alarmer sa conscience chrétienne.’ - Au Maroc (P. Delhaye) zeer levendig, door iemand die er geweest is. - Le Cadet (C. Nisson), voortzetting van den roman. - Pour atteindre les poles (F. Ricard): Nu denkt men er immers te geraken per automobiel. - L'OEuvre d'un moine-ouvrier (H. de Boisneu): onze pater Rutten. - Bâle et ses peintres (A. Sainte Marie Pérrin): over Holbein en Böcklin.

- 10 avril 1908. - Notes inédites de Napoléon I: dat zal dus nog een bundel worden bij de 32 die thans al bestaan. - La Hollande politique (P. Verschave): vooral de rol der Hollandsche Katholieken sedert tien jaar: te vgl. met de studie van Pfr Vliebergh in D.W. & B. 1907. - Six lettres inédites de l'abbé Perreyre, den bekenden apologist. - Au Maroc (P. Delhaye). - Le Cadet (C. Nisson): vervolg van den roman. - Le Cardinal Richard (H. Odelin): een bewonderenswaardig leven. - L'Amérique de demain (Fél. Klein): met het oog vooral op de opvoeding en de scholen. - Revue des Sciences (H. de Parville). - Chronique politique (Aug. Boucher).

ÉTUDES 20 mars 1908. - L'Immaculée à Lourdes 25 mars 1858 (F. Jubaru): gelegenheidsvers. - La Révélation du Fils de Dieu (Jules Lebreton): eigenlijk een les van den jeugdigen en reeds zoo gunstig bekenden leeraar aan de Kath. Hoogeschool te Parijs, een flinke les, stevig en helder. - La Cause de la Paix et les deux Conférences de La Haye (M.A. Pillet): 't vervolgt. - Scolastiques et Modernistes (L. Roure): komt tot het besluit dat de huidige scholastiek opbouwt terwijl de modernisten enkel afbreken. - L'Angleterre religieuse. Les Catholiques devant le Parle-

[p. 484]

ment (J. Boubée): Wie wist hier te lande, buiten den kronieker van Hooger Leven, dat ze zoo talrijk zijn, zoo eensgezind, zooveel gezag hebben in de beide Kamers, onder de hoogere standen? - Madagascar. Le Pacificateur. Luttes confessionnelles (Pierre Suau). - Bulletin social: Démographic; Mutualité; Coopération; Législation sociale; Assistance des Vieillards; Retraites Repos dominical; Exploitation de la Sueur (Ch. Auzias-Turenne): In 1906 werden in Frankrijk slechts 806.847 kinderen geboren; 444 min dan in 1905; het laagste getal sedert 1800. Daarentegen 306.487 huwelijken: het grootste getal sinds 1873. Echtscheidingen: 10.573; 554 meer dan in 1905.

- 5 avril 1908. - Une sainte Institutrice, avant et pendant la Révolution, la Vénérable Marie-Madeleine Postel (Chanoine Caillard): den 17 Mei zal zij zalig verklaard worden. - Expérience et Foi (Stéphane Harent): over tegenstrijdigheden bij de Modernisten. - A Lourdes (Guy Jouanneaux): geestdriftig relaas der Jubelfeesten. - Les Origines du christianisme en Arménie (Yves Droulet): voor niet-ingewijden een inleiding tot een belangwekkend vraagstuk. De Armeniërs zijn immers de eersten geweest om het Christendom openbaarlijk te belijden. En of zij geleden hebben! Hun verdere geschiedenis heeft menig aanrakingspunt met het noodlottige Polen. - La question Mandchou-Chinoise (Albert Wetterwald): brief van een missionaris over den huidigen toestand in China. Om dat land tot een groot land te maken zou er ginder meer dan ooit een stuurman noodig zijn. 't Schip laat zich afdrijven. De keizerin is niet wat ze zijn moest. Hoe achterlijk en hoe kinderachtig haar bestuur! In 't Staatsblad verschijnen dekreten waarbij het aan prins Tchang-tsai-li (den jongsten broeder van Keizer Koang-su) toegelaten wordt om te paard de hoofdstad binnen te rijden... - Bulletin d'Histoire moderne (Paul Dudon). - Revue des Livres.