Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 140

[p. 542]

Over tijdschriften

Yang
31ste jaargang, nr. 1, maart 1995

Met dit nummer treedt een vernieuwde redactie naar voor. Het hoofdartikel is echter nog van de hand van ex-redacteur Van Bastelaere, die sinds kort in de roemruchte Letterencommissie zetelt. Zijn essay over de infrastructuurstrijd in het Vlaamse literaire tijdschriftenland lijkt dan ook een impliciete beleidsnota te zijn. Van Bastelaeres breekpunt voor een kwalitatief letterenbeleid is een verzelfstandiging ten opzichte van de zuilen. ‘Daarvoor lijkt het mij noodzakelijk dat de tijdschriftenredacties van DWB, NWT en DVG openlijk de connectie met de zuilen desavoueren en een kwalitatieve beoordeling eisen van alle bladen op basis van duidelijke criteria.’ Wat ik mis in Van Bastelaeres bijdrage, is of het nu echt nodig is dat het enorme aantal van eenentwintig literaire tijdschriften door de Vlaamse Gemeenschap financieel wordt ondersteund. Van Bastelaere haalt dit enkel impliciet aan, als hij de zeer redelijke eisen opsomt waar een literair tijdschrift aan moet voldoen. Een groot aantal zou de nieuwe criteria waarschijnlijk niet overleven.

Van Bastelaeres essay getuigt van inzicht en een grote oprechtheid. Het wordt tijd voor de Letterencommissie om eindelijk deze zaak ten gronde uit te klaren, al lijkt het passeren van het grondwettelijke Cultuurpakt uit 1973 bij voorbaat een hopeloze zaak.

Van cruciale verschuivingen tegenover het beleid van de vorige redactie valt in dit nummer maar weinig te merken. Zo wordt er geen programma geëxpliciteerd ‘omdat we de teksten voor zich willen laten spreken’. Knap werk van onder meer Guillermo Cabrera Infante en Giuseppe Pontiggia spelen op die spanning tussen het gezegde en het onuitgesprokene mooi in.

(J.O.)

Ons Erfdeel
38ste jaargang, nr. 2, maart-april 1995

Artikels en recensies naar aanleiding van het verschijnen van Daniël Robberechts' totaaltekst hebben één ding gemeen: het belijden van een collectieve schuld. Een postume en onconditionele sacralisering zou nochtans al even blind zijn als het negeren van Robberechts' werk tijdens zijn leven dat was. Cyrille Offermans gaat genuanceerder te werk. Hij vertrekt van de wrevel die zijn appreciatie voor Robberechts' werk steeds heeft vergezeld. Ook in de totaaltekst blijken er stukken te zitten die zijn bedenkingen tegenover het oeuvre alleen maar bevestigen. Offermans beschrijft hoe hij gaandeweg toch door de tekst wordt gedwongen over die bezwaren heen te stappen en erdoor geïntrigeerd raakt. Hij concludeert dat het ‘een zeer belangrijk boek [is], óók vanwege alles wat er vergeefs, irritant en mislukt aan is.’

Pascal Lefèvre beschrijft het Suske en Wiske-universum, naar aanleiding van het vijftigjarig bestaan van deze strip. Critici ergeren zich de laatste twintig

[p. 543]

jaar aan de bordkartonnen verhaallijnen en de expliciet conservatieve moraal. Toch blijkt in die periode de oplage verviervoudigd.

(J.O.)

Verschillig
3de jaargang, nr. 4 - 4de jaargang nr. 1, april 1995

Het inzicht dat kunst altijd communicatie is, moet niet leiden tot een nivellering van elke creativiteit. Dat is een van de ideeën in het themanummer ‘Kunst, vijand van het volk.’ ‘Qua pathetisch-neo-Marxistische titel kan dat wel tellen’, constateert Geert Buelens in de inleiding. In de zeer veelzijdige bijdragen wordt die pathetiek gelukkig meestal vermeden, of juist parodiërend nog sterker in de verf gezet. Rode draad door het nummer is een op de kunst toegespitste versie van het schijndemocratische Grote Referendum dat enkele maanden geleden de Vlaamse brievenbussen teisterde, bijvoorbeeld: ‘Vindt u dat het miljard dat De Munt elk jaar krijgt aan ontwikkelingssamenwerking moet worden besteed?’

De meeste teksten streven er gelukkig niet naar binnen de lijntjes van de correctheid te denken. Men windt zich op over het Vlaamse beeld van Zuid-Afrika, het schijnvolkse karakter van commerciële televisie en een boekwerk dat het resultaat is van Verenigde Europese Uitgeverskrachten. De naam van het tijdschrift eer betuigend, wordt zowat elk statement een aantal pagina's verder gerelativeerd. Dit themanumer is erin geslaagd het probleem van de relatie tussen kunst en publiek op een intelligente maar ook humoristische - en misschien daarom soms zo dwingende - manier te benaderen.

(J.O.)

Etcetera
12de jaargang, nr. 50, juni 1995

In Etcetera wordt naar aanleiding van het vijftigste nummer een stand van zaken opgemaakt van de Vlaamse theaterkritiek. De ideale criticus moet volgens de medewerkers aan het dossier een universele mens zijn, die een theatervoorstelling in een ruimere context van teksten en maatschappelijke trends kan situeren. Professionaliteit is een noodzaak, maar daartoe ontbreekt doorgaans de financiële basis. Etcetera-recensenten doen het voor een schamele honderd frank per uur, en moeten hun motivatie dus vooral uit idealisme halen. En dat terwijl kranten als Het Volk ‘moeilijke’ stukken helemaal niet meer aan bod laten komen omdat resoluut wordt gekozen voor een theaterkritiek die oog heeft voor Bekende Vlamingen op het toneel, zoals blijkt uit de uitlatingen van chef kunst Stef Vancaeneghem in de bijdrage van Tom Michielsen. Een meer populariserende aanpak duikt ook op bij kwaliteitskranten, die liever interviews en (uit de persmap overgeschreven) voorbeschouwingen publiceren dan diepgravende recensies. Dat flirten met faits-divers en anekdotes staat ver van de ideale criticus, die volgens Pascal Gielen ‘pas interessant [wordt] wanneer hij gaat vertalen, wanneer hij onthullingen doet die de rest op het eerste gezicht onwaarschijnlijk achtte.’

(W.P.)

Varia

Ook in De Vlaamse Gids (79ste jg., nr. 2, maart-april 1995) wordt de kritiek, meer bepaald de vernieuwde Standaard der Letteren, op de korrel genomen. Bart Vanegeren noemt de recente herstyling van de literaire bijlage ‘een gemiste

[p. 544]

kans’. ‘De letteren verdienen een betere standaard’: recensenten schrijven kromtaal, de besprekingen zijn te kort en ongenuanceerd, en de Letteren lijken wel het achtergeschoven neefje in deze literaire katern. Kortom, SdL Boekenmagazine doet ‘nostalgisch terugverlangen naar de bescheiden ramp die De Standaard der Letteren was.’

(W.P.)

Welke literatuur zal in de eenentwintigste eeuw het predikaat klassiek toebedeeld krijgen, vroeg De Brakke Hond (12de jg., nr. 46, lente 1995). Hugo Weckx is de enige die ‘in het besef van de gok waar u mij hebt toe verleid’ met een lijstje op de proppen komt. Na het koffiedik van de anderen komt zijn lijstje (Boon, Hermans, Claus,...) haast ontroerend over. Meer specifiek wil De Brakke Hond weten hoe het zit met literatuur in een multimediale samenleving. Als daar weer niet de geest van Frank Hellemans rondspookt, de man die vindt dat de literatuur van deze tijd moet worden gekenmerkt door een multimediale intensiteit. Zo een idee, zulke dwingelandij, is even hol als ze leeg is.

(J.O.)