De Gids. Jaargang 97

[p. 1]

[Tweede deel]

Stemmen uit de redactie

Amerikaansche crisis.

- Juist bij het aftreden van ‘our splendid President’, wiens ‘administration’ (regeering schijnt men zooiets in Amerika niet te mogen noemen) zoovele crises heeft doorleefd, barst in Amerika een super-crisis uit. Nadat een 1450-tal banken reeds hare loketten had gesloten in het laatste jaar, sluiten ze nu allemaal tegelijk, waarna al ras de kostelijke mededeeling komt, dat de solvente zullen opengaan en de niet-solvente dicht zullen blijven, een maatregel inderdaad getuigend van wijs beleid en goed inzicht, zij het niet geheel origineel. Ook de dollar blijkt mede te vallen. Waarom dan al deze schrik? Het kind Amerika is blijkbaar nog niet groot genoeg voor zijn speelgoed. Niettegenstaande het land vrijwel alle hulpbronnen heeft, één taal spreekt, de staten geen tolgrenzen en geen burgertwisten onderling hebben, en Amerika een gebied vormt grooter dan het verscheurde Europa met al haar innerlijke nadeelen en ellendes, brengt Amerika het er niets beter af dan de misdeelde zuster Europa. Misschien heeft Europa bij alle nadeelen, waarvan zij zich bewust is, toch nog iets ondefinieerbaars vóór, dat haar 't recht geeft, nu ook wat bescheiden critiek op Amerika te oefenen. De Polen, die jarenlang een Amerikaanschen adviseur hadden bij hun Nationale Bank, verheugen zich over een voorstel door een hunner gedaan, dat men thans goed zou doen een Poolschen adviseur aan de Federal Reservebank aan te bieden, met de voorwaarde natuurlijk, dat ter verzekering van 's mans inkomsten zijn salaris in Zloty zal worden vastgesteld!

Cinema reportage.

- De cinema vertoont gewoonlijk naast haar programma, waarin de filmsterren optreden, ook nog

[p. 2]

de feiten van den dag, waarin andere sterren een rol spelen. Zoo werd dezer dagen de Volkenbondsraad in actie getoond en hoorde men de plechtige verklaring van Jaspar: ‘Het rapport Lytton is met algemeene stemmen aangenomen’, terwijl men den boozen Japanner, nadat deze eenige woorden gesproken had, de vergadering met kittige stapjes kon zien verlaten.

Dergelijke heeren, die de grootste belangen van hun land en de wereld te behandelen en te beslissen hebben, moeten dus thans niet alleen hun volle inzicht en gemoed aan hun zaak geven, maar moeten nog goede acteurs tegelijk zijn. Wie immers kan geheel zichzelf zijn bij de wetenschap, dat het apparaat, dat zijn handeling en zijn stem registreert, op hem gericht staat?

Zoo ging deze indiscreetste aller reportages verder, door na den aanslag op Roosevelt en een beeld met verklaring ‘How I saved the President’ van de moedige, zij het niet schoone redster van dezen staatsman te hebben vertoond, het verhoor van den moordenaar in het gevang in beeld te brengen en het publiek in de gelegenheid te stellen, hem met een glimlach te hooren verklaren, dat hij gaarne de gelegenheid zou aangrijpen, indien hij thans nog eens en dan met meer succes op den president kon schieten.

De opwindende romantiek der drama's van de cinema is schuld aan de vermindering van het gevoel van realiteit van de massa. Moet nu ook nog de realiteit zelve door de cinema ontwerkelijkt worden?

Kalk- en plak-parlementarisme.

- Het Gemeentebestuur van Rotterdam, zoo melden de couranten, heeft ‘met het oog op de Tweede Kamer-verkiezing ontheffing verleend van het verbod, om tusschen 10 uur 's avonds en 6 uur 's morgens witkalk te vervoeren op den openbaren weg’. Wie meenen mocht, verkeerd te hebben gelezen en het omgekeerde vooronderstelde, herleze den zin. De zaak is overigens geheel in orde; immers, wat weet men van de candidaten eigenlijk af! Het is nuttig de kiezers (met kalk) voor te lichten, opdat zij weten op wien zij stemmen moeten; hoe zouden

[p. 3]

zij het anders te weten komen? Put their names before the public, zeg 't met kalk! De ter stembus gaande kiezer moet toch weten, op wien hij stemmen moet! Het wijze Rotterdamsche Gemeentebestuur gaat, na aldus het parlementarisme gesteund te hebben, nog verder in zijn wijsheid, immers, het decreteert ‘de opschriften mogen geen aanstoot geven’. Commentaar blijkbaar overbodig, 't bestuur weet wat ‘aanstoot’ is (in absoluten zin)! Maar, gaat het Gemeentebestuur voort, ook niet aanstootgevende kalkerij komt niet overal te pas en wel niet voor: marinierskazerne, stadhuis en postkantoor. Deze laatste voorschriften schijnen onbillijk. Waarom moet den bezoekers dier instellingen, goede staatsburgers waarschijnlijk, de voorlichting onthouden worden, die anderen burgers ten deel valt, hoe moeten zij weten, op wien zij stemmen zullen?

Het Gemeentebestuur antwoorde dus op twee vragen, namelijk ten eerste ‘wat is aanstoot?’ Ten tweede ‘waarom mag een marinier niet weten op wien hij stemmen moet?’

De trekschuit.

- Met veel genoegen hebben wij in het theater ‘De Uitkijk’ te Amsterdam een vertooning bijgewoond van ‘De trekschuit’, een film door Van Neijenhoff en Franken. Deze film is, als wij de term goed gebruiken, van het documentaire genre. Hij geeft niet anders dan een opname van de trekschuit die nog dagelijks tusschen Edam en Volendam de verbinding onderhoudt. De waarde dezer opname is hierin gelegen, dat wij niet gegrepen worden door iets aandoenlijks en ouderwetsch, wat zich bij het woord trekschuit reeds zou opdringen, maar door een grootsche, statige ernst. Alle bijsmaak van behagen in boersche eenvoud verdwijnt, zoodra wij het rustige paard zien stappen door het enorme landschap, en, achter de gespannen lijn, de reis meemaken over het riet en boomen weerspiegelend water. De schipper aan het roer, de Volendamsche jongen met zijn harmonica, het reisgezelschap van enkele oude boerinnen, en, op de plecht, een jong meisje in steedsche dracht, zijn precies aanduiding genoeg voor het vreemd en schoon volk door dit vreemd en schoon land voortgebracht. Geen zweem

[p. 4]

van gemoedelijkheid, noch het uitspelen van folkloristische charme, heeft aan dit verheven natuurbeeld afbreuk gedaan. Het is het Holland van Bouber en Breero en van den onovertroffen meester van het bruggetje van Six. Het is in Holland, zeker, en het is in de wereld.

De eerste vertooning werd begeleid door muziek van freule van Lennep. Deze leek op het eerste gehoor voortreffelijk, en die indruk werd niet weinig versterkt, toen wij, na een korte pauze, een reprise kregen met muziek van Geza Frid. Al het pittoreske en kleinsteedsche, al de banale lorreboel van klompendansen en prentbriefkaarten, alles wat toeristen hier zoeken en Hollanders moesten haten, schoof zich op eenmaal weer tusschen ons en het beeld van ons land. Bij het hooren dier wansmaak werd het ons eerst recht duidelijk, welke moeilijkheden Franken en Van Neijenhoff in hun meesterlijk werkstukje te boven waren gekomen.