Spiegel historiael. Vijfde partie. Deel 2

[p. 180]

tekstkritische noten

2592 perlement hs.: plement 2595 nine: Jonckbloet, Spec., las nine 2602 perlemente hs.: plemente.

Van gescienessen die gescieden .xxx(ix)viij.

Onlanes na desen tiden mede,
Soe quam op die onvrede
Van Philipse van Vrancrike²⁵⁸⁸
Ende vanden grave, die gelike,²⁵⁸⁹
Van Vlaendren, daer men tuscen ginc,⁺²⁵⁹⁰
Maer yelanc so meer verwar die dinc.
Daer was menich perlement gedaen,
Dat lettel besloet, sonder waen.
Die coninc bemaende den grave mede
Tsinen rade te comen, dies niene dede,⁺
Enewerf, anderwerf ende oec mere,²⁵⁹⁶
Maer die grave dochte sere
Loesheit ende verraetnesse met,
Ende dit heeft hem dat comen belet.
Dus was langen stont vorwaer⁺
Gedinget eert te stride quam daer.
Die hertoge Jan was te perlemente,²⁶⁰²
Daermen handelde dese atente,²⁶⁰³
Maer hine wils hem niet sere
Nemen ane in genen kere;⁺²⁶⁰⁵
Want hi sage eer dorloge nu
Dan den pays, dat secgic u,

2588 Philipse: Philips IV, koning van Frankrijk

2589 den grave: Gwij van Dampierre, graaf van Vlaanderen; die gelike = de leenman; die gelike is een verkorting van gelijc man, d.i. een leenman die zijn plichten trouw nakomt, zie Verdam, i.v. gelijc 1240(3)

+ (5)

2590 waar men er in slaagde een vergelijk te treffen

+ (10)

2596 Cf. Reinaert, vs. 1344: ... Drie werven dagen/Also men doet enen vrien man

+ (15)

2602 Die hertoge Jan: Jan I, hertog van Brabant

2603 atente = zaak (die de aandacht trok)

+ (20)

2605 nemen ane = aantrekken (dit voorbeeld bij Verdam, i.v. aannemen 130 (9^b).

[p. 181]

 

Om dattie grave hier vore dede

 

Den hertoge ongetrouwichede,

2610

Daer ic vanden lande van Limborch las,⁺²⁶¹⁰

 

Daer hijs jegen den hertoge was;

 

Nochtan die hertoge had siere dochter,²⁶¹²

 

Daerom deet hem vele tonsochter.²⁶¹³

 

Om dit sone sprac hi te payse niet,

2615

⁺ Ende daerom hijt gewerden liet.⁺

 

Nochtan hordic selve op ene stont,

 

Daer hem an spraken mont jegen mont

 

Die here van Valkenborch ende mede²⁶¹⁸

 

Die here van Kuec, die seide[n] bede:²⁶¹⁹

2620

‘Here, en leeft nu engeen man,⁺

 

Die dit bat op genemen can,

 

Noch gepaisen tusscen den coninc

 

Enten grave, in ware dinc.’

 

Dus hordic dat [hi] aldus seide

2625

Tot desen heren alle beide:⁺

 

‘Laet noch verwerren meer die dinc,

 

Mochtic sien comen dien coninc,

+ (25)

2610 waar ik van het land van Limburg vertelde

2612 die hertoge had siere dochter: Jan I huwde Margaretha, dochter van Gwij van Dampierre (zie Boek I, vs. 3280)

2613 tonsochter = te onzachter; deed het hem des te meer leed (zie Verdam, i.v. onsacht, kol. 895)

+ bl. 38 e

+ (30)

2618 Die here van Valkenborch: Walram, heer van Valkenburg en Montjoie. Den 24^en April 1295 ontving hij van koning Edward I een lijfrente van 300 pond Tournoisch (Rymer, Foedera..., II, p. 677 (uitgave van 1727) en I, 2^e deel, p. 820 (uitgave van 1816)

2619 Die here van Kuec: Jan, heer van Kuik, kreeg den 24^en April 1295 een rente van 200 pond van koning Edward I (zie vorige aanteekening) en werd den 28^en daaropvolgende door dezen gelast den graaf van Vlaanderen te gaan bezoeken om als bemiddelaar tusschen dezen en Floris V, graaf van Holland, op te treden.

+ (35)

+ (40)

[p. 182]

 

Te stride jegen den graven Gi,

 

In namer engeen goet bi,

2630

Want ic segt u, sonder waen,⁺

 

Al waric metten enen voet gestaen

 

In hemelrike, ic trocke[n] uut,

 

Om te comene, wet over luut,

 

Daer si beiden souden striden.’

2635

Doen vraechdense hem in dien tiden⁺

 

Wat hi daer mede meende nu.

 

‘Ghi heren, seit hi, ic secgt u,

 

Ie soude daer niet te stride varen,

 

Ende besiden houden met mire scaren,

2640

Ende alsi striden souden gaen,⁺

 

Soudic daer tusscen beiden slaen,

 

Ende die dan niet dade minen wille,

 

Hem soudic deren lude ende stille.

 

Dus mochte welgevallen daer,

2645

Dat icker an winnen soude, vorwaer,⁺

 

Meer goets in perlementen,

 

Dan mijn lant .i. jaer soude renten,

 

Ende om dese sake, sonder waen,

 

Latic die werringe vort gaen,

2650

Ende en wils mi niet bewinden⁺²⁶⁵⁰

 

Vore dat ic sie hoet sal inden.’

 

In desen tiden was in Ingelant

 

Een groet tempeest van hagel becant;

+ (45)

+ (50)

+ (55)

+ (60)

+ (65)

2650 bewinden = mede bemoeien.

[p. 183]

 

Omtrent Duren, dat bisdom,²⁶⁵⁴

2655

Daer worden ontwee geslagen som⁺

 

Die huse vanden hagelstene;

 

Si waren oec groet int gemene,

 

Alse .i. duveney gereet,

 

Si daden oec menigen minsce leet;

2660

Bi Wijnceester op ene mile⁺²⁶⁶⁰

 

Werd man ende pard optie wile

 

Met enen dondere doet geslagen.

 

Tere ander stat so was .i. wagen,

 

Ende man ende pard oec daer naer

2665

Enwech gedregen, men wiste waer,⁺

 

Datmer noyt sint af vernam

 

Warwaerd dat hi henen bequam.

2654 Duren: Durham, hoofdplaats van het graafschap van dien naam, gelegen in het Noorden van Engeland, aan de kust van de Noordzee

+ (70)

+ (75)

2660 Wijnceester: Winchestre, hoofdplaats van het graafschap Hampshire, in 't Zuiden van Engeland. Die stad was toen de voornaamste wolmarkt van dit rijk

+ (80)

2611 jegen hs.: iegen; was: vóór was is las doorgehaald 2617 jegen hs.: iegen 2619 seiden hs.: seide, Jonckbloet, Ann, geloofde dat heel het vs. korrupt was en dat men hoefde te lezen: ‘Doe hordie dat hi aldus seide.’ 2620 engeen hs.: en geen 2624 hi hs.: se.

2628 jegen hs.: iegen 2629 engeen hs.: en geen 2632 trocken hs.: trocke. De emendatie is van Jonckbloet, Ann., die terecht voet (pedem) als verzwegen veronderstelt 2646 perlementen hs.: plementen 2647 jaer hs.: iaer.

2658 duveney hs.: duwen ey 2665 Enwech hs.: En wech; men = men en 2669 Gascoengenlant hs.: Gascoengen lant 2670 Daer ward hs.: d'w'd.