Hollands Weekblad. Jaargang 1

[p. 1]

Hollands weekblad tijdschrift voor litteratuur en politiek eerste jaargang · nummer 26 · 11 november 1959

Staalfabriek

Sedert enige jaren bestaan er in Nederland plannen voor een staalbedrijf (hoogovens en staalfabriek met nevenbedrijven) voor de produktie van een bepaald soort goed staal (z.g. Thomaskwaliteit; de bestaande Kon. Ned. Hoogovens produceren staal van z.g. Siemens-Martin-kwaliteit). Het initiatief kwam uit Rotterdamse handelskringen en van voornamelijk de draadverwerkende industrie. Als plaats van vestiging wordt Rozenburg overwogen. Voor de uitwerking van de plannen heeft men een instelling in het leven geroepen, de z.g. Staalstudiestichting, die eerst in Den Haag was gevestigd en later verplaatst werd naar de kantoren van de Rotterdamse Kamer van Koophandel. Bij de bestudering van het project is technische assistentie verleend door Krupp. In een stadium, waarin de financiering (in eerste instantie circa f 350 mln) niet zo vlot in elkaar te draaien scheen, is overwogen ook een financiële deelneming van Krupp in aanmerking te nemen. Deze is nu van de baan. Voordat een afgerond duidelijk project gereed

was, heeft het weekblad Vrij Nederland bezwaren aangetekend tegen de samenwerking met Krupp, speciaal indien deze samenwerking van financiële aard was. In een uitvoerig artikel in Vrij Nederland, dat deze zomer verscheen, werd Krupp op grond van de bestaande documentatie afgeschilderd als een oorlogsmisdadiger, met wie het zoeken van financiële samenwerking als het ware een blaam dreigde te werpen op de ernst van het verzet tijdens de tweede wereldoorlog. De bezwaren van Vrij Nederland hadden dus een enigszins emotioneel karakter, doch vonden merkwaardig veel weerklank. Er was namens de belangengroep, die de stichting van de staalfabriek voorstaat, enig verweer bij monde van de voorzitter van de Rotterdamse Kamer van Koophandel. Daarin werd gezegd dat Krupp het project niet zal financieren. In de desbetreffende verklaring werden terzijde de publikaties van Vrij Nederland onvriendelijk behandeld. Over de methode van discussie verscheen een aardige beschouwing in Propria Cures,

[p. 2]

waarin de Rotterdamse voorzitter der K.v. K. niet onaardig als ‘Zijne plaatselijke Majesteit’ werd betiteld. Inmiddels heeft de minister van economische zaken onlangs weer in een schriftelijk betoog tot de Tweede Kamer verklaard, dat de Nederlandse regering niet financiëel zal deelnemen aan het project indien ook buitenlanders daarin een invloedrijke financiële plaats innemen.

In het midden latend of de reactie van Vrij Nederland eigenlijk wel verdiende als uitsluitend emotionele reactie behandeld te worden, hebben de desbetreffende publikaties met bezwaren tegen de persoon van Krupp toch de betekenis gekregen, dat er in het openbaar een discussie is ontstaan over de technische en economische mérites van het project, een discussie, die de Staalstudiestichting door een overmaat aan geheimzinnigheid onder het motto ‘gaat je niet aan’ tot dusverre had weten te vermijden. De enige burgemeester in Nederland met een werktuigkundige opleiding ging daarmede voorop met een beschouwing, die de N.R.C. niet wilde publiceren, maar Vrij Nederland wel, waarin sociologische, technische en economische bezwaren tegen het hele project werden ontwikkeld. Bij de emotionele of als zodanig ten minste opgevatte bezwaren tegen het project van velen beginnen zich nu de zuiver economische bezwaren van ook niet zo weinigen te voegen. Een woordvoerder van de staalstudiestichting is van mening, dat de staalproduktie in Nederland veel groter moet worden om de economische positie van de gehele metaalverwerkende industrie in ons land te versterken. Hoewel dit standpunt bij de juist in de sfeer van kolen en staal steeds voortschrijdende Europese integratie aanvechtbaar lijkt, staat als een paal boven water, dat een betrekkelijk klein aantal grotere industrieën - en handelsfirma's - gebaat zijn met de verwezenlijking van het project. Afgezien van de vraag of dit alléén een reden zou kunnen zijn voor de medewerking van de staat eraan, is een heel andere vraag of het recht op vrij investeren zover moet gaan, dat in het Westen des lands - bij gelijkblijvende condities in de rest van het land - een over-industrialisatie

[p. 3]

wordt bevorderd, waarvan in het geheel niet vaststaat, dat de overige verzorgingsdiensten (vervoer, huisvesting, nutsbedrijven e.d.) een gelijktijdige sterke expansie kunnen verwezenlijken. Uit de emotionele sfeer is de zaak al heel aardig in de beleidsfeer gekomen; en bovendien in de openbaarheid. Wat men zonder vooringenomenheid pro of contra wel mag waarderen. De tijd, dat omvangrijke en ver-strekkende investeringen, die de hele natie aangaan, in de beslotenheid van enkele belanghebbenden konden worden geregeld, is definitief voorbij, om het even of het land ‘links’ of ‘rechts’ wordt bestuurd.