Hollands Maandblad. Jaargang 5

Met trompetten en trommen
Jan Gerhard Toonder

Ze kwamen met de stappen van bedienaars binnen, om iets aan te dragen - nog niet meteen de kist, alleen een plan. Eerst werd er wat gezeten, gepraat, een lage keuvelstroom; toen kwam het hoge woord er uit, nog even vasthouden en gekeurd, daarna geworpen; en het viel - waar? Ze wisten niet zeker of het de mist in ging, of in een donkere leegte verdween, of nog een echo wekte in de ruïne; maar het moest er uit en vallen, dat was fatsoen.

‘Het is tenslotte voor uzelf ook beter. Het is tenslotte voor uw eigen bestwil. U wordt tenslotte een dagje ouder.’

De oude man zat roerloos, mist in de diepe ogen, leegte - een echo? In die ruïne?

Door de diepe vensters van zijn ridderzaal zag de koning hoe de vijanden naderden en onder dekking van avond en mist de omsingeling voltooiden. Hij had hen verwacht; hij had hen lang geleden al - hoe lang? een mensenleeftijd lang? - over de horizon zien komen, en hen bevochten; eerst vol hoop, dan met twijfel, later alleen nog met een grimmige verbetenheid die geen verlies erkende; hij sloeg verwoed terug en won - o ja, hij won altijd - maar altijd achteruit gedrongen; hij bevocht hen tot het vroeger groene land verwoest was tot woestijn, de strijdmacht uitgeput, en hij alleen, tot de avond kwam, de mist, en de uiteindelijke omsingeling.

Maar de brug is opgehaald.
Die halen ze neer.
De gracht is diep.
De gracht is droog.
De burcht is voor belegering gebouwd.
De burcht is een ruïne.

Voorzichtig nu, dachten ze, hij kijkt, hij begrijpt het best - dit moet voorzichtig worden aangepakt met een fluwelen glimlachje. Zie, we zitten gezellig in de stoelen, toch heel delicaat; we hebben geen haast; zie maar, geen vuiltje aan de lucht of de zon schijnt er achter - we hebben geen haast, we kwamen alleen om de maat te nemen.

‘Laat het maar helemaal aan ons over, u hoeft niets te doen, niets, u hebt het moeilijk genoeg gehad, u hebt al genoeg gedaan.’

Zo weinig bitter, zo goed verguld; ze ver-

[p. 28]

wachtten glans op het afgedaan gezicht, en geen grimas, maar geen van beide kwam. Een stomme, brokkelige muur; onbegrip, verweer, beide - wat?

Ik heb nog niet genoeg gedaan; er is nog meer te doen.

Te laat, te laat.

In de schemering versmolten de belegeraars tot wezenloze horde, geen blik meer waard; de koning wendde zich van de vensters af, keek door de verlaten ridderzaal, zag hoe alleen hij was. Hier zou zijn levendig hof moeten zijn, zoals eens - wanneer? een eeuw een dag geleden, een tijd op tijd gevlucht naar niemandsland - zijn boden, verspieders, zijn smeden, strijders, en narren, dichters, danseressen, muzikanten; maar niets. Hier zou, nu hij bewoog, beweging moeten zijn, een macht die zich majesteitelijk ontplooide; maar niets.

Ik ben nog steeds de koning!

Van niets.

O ja - van iets, want iets geeft me antwoord. Wat ben je - een vergeten nar? Ik ben niet verslagen; ik wil geen nar, ik ben geen Lear.

Een nar? Nee. Een nar is een lach waard, ik nog niet eens een grijns. Ik ben je laatste getrouwe; misschien niet lang meer - de kilte van je burcht verlamt me. Herken je me niet? Ik ben je kanselier.

Mijn kanselier, mijn raadsman. Raadsman, geef me raad!

Ik weet geen raad.

Heb je ooit raad geweten?

Meestal.

En nu is mijn koninkrijk verwoest, mijn burcht vervallen; ik ben alleen. Dat heeft jouw raad me opgeleverd.

Niet mijn raad; daar heb je alleen maar de wind mee geslagen tot je storm verwekte.

En als ik je raad gevolgd had?

Dan zou nu je koninkrijk verwoest, je burcht vervallen en jij alleen zijn, want aan alle raad is een einde.

De koning keerde zich om en keek naar zijn in mist verzonken land met de donkere horde van vijanden, de onbreekbare ring om zijn laatste sterkte.

[vervolg op p. 29]