Hollands Maandblad. Jaargang 2001 (638-649)

[p. 31]

Blaasjes
door Ton Rozeman

Dit heeft niets te maken met Bert Vanhastel, niets met onze problemen die we iedere eerste donderdagavond van de maand met hem bespreken. Als hij Jamie nu zag zou hij begrijpen dat ze ziek is, dat ik me niet aanstel. In zijn bruinleren stoel zou hij naar ons knikken, de benen over elkaar geslagen, dossier en glas water op het bijzettafeltje naast hem.

Sinds vanmorgen is het mis met Jamie. Of waarschijnlijk al sinds vannacht. Toen ik mijn ogen opendeed, zag ze eruit alsof ze gestoken was door honderd muggen, haar anders zo bleke en zachte huid zat vol rode blaasjes, zelfs haar liezen en plasser zaten ermee onder. Ik wekte Richard en het duurde een tijd voor hij in de gaten had dat er echt iets aan de hand was. Slaperig kneep hij een blaasje uit, hoewel ik hem had gezegd dat je zoiets alleen met ontsmette handen mag doen. Er spoot vocht uit, kleurloos vocht, Richard hield zijn vinger onder zijn neus en liet ook mij ruiken: een weeïge lucht.

Nu, een halve dag later, zijn ze er nog steeds, maar minder vurig, minder rood. De huid rondom haar navel ziet er zelfs gaaf uit. En toch, als mijn vinger erover glijdt voelt het als pitjes onder het vel van een mandarijn.

Met drie maanden kunnen ze nog geen kinderziektes krijgen, zei de dokter aan de telefoon. Zeker niet als ze nog aan de borst gaan. Hij had het over de warmte, maar het is april en koud voor de tijd van het jaar. Ieder uur moet ik haar temperatuur meten. Komt die boven de achtendertig vijf dan moet ik hem bellen. ‘Voor de zekerheid,’ zei hij. De laatste keer had ze zevenendertig acht.

Haar mond sabbelt, haar duimhand is van haar kussen gegleden, even opent ze haar oogjes. Dat herhaalt zich een paar keer: sabbelen, oogjes open, oogjes dicht. Dan schrikt ze ergens van wakker, ze staart voor zich uit. Bruine ogen heeft ze, al vanaf de geboorte zijn ze bruin. De zusters zeiden dat zoiets niet bestond en dat we allemaal met blauwe ogen op de wereld komen, maar uiteindelijk moesten ze me gelijk geven.

Het lijkt of ze gaat huilen en nog voor de eerste klanken uit haar keeltje komen buig ik me over haar heen, mijn gezicht twintig centimeter van haar vandaan, de ideale afstand als je de boeken mag geloven. Haar ogen onderzoeken mijn gezicht, trager dan anders, trager dan voor de blaasjes. Als ik haar naam een paar keer uitspreek heeft ze alleen nog aandacht voor mijn lippen. ‘Jamie,’ zeg ik. ‘Wil Jamie schone luier?’

Ze kijkt alsof ze diep nadenkt. Wanneer ik het haar nog een paar keer vraag lacht ze. Ik til haar op de commode en maak haar luier los. En net als ze bloot en gevlekt voor me ligt wordt er beneden aan de deur gebeld. Haar gezicht verstart, ze balt haar vuistjes, ze trekt haar knieën op. ‘Papa,’ zeg ik. ‘Papa die komt kijken hoe het met ons lieve meisje gaat.’

Met zijn overall nog aan komt Richard de kamer binnen, hij heeft een plastic tas bij zich en een of ander groot metalen ding dat ik een steeksleutel zou noemen maar dat misschien iets heel anders is. Als hij mijn nek kust hijgt hij nog van de trap, hij bijt me zachtjes. Met twee vingers aait hij Jamie langs haar slapen, zijn handen zitten onder het smeer, ik zeg er niets van. Hij tilt haar op en legt haar tegen zijn schouder. Sinds onze gesprekken met Bert Vanhastel doet hij dat iedere avond, hij loopt rond-

[p. 32]

jes door de kamer; in het begin had het iets krampachtigs maar nu kun je zien dat hij er echt plezier in heeft. Een paar keer doet hij of hij haar laat vallen, Jamie slaakt kreetjes die het midden houden tussen angst en pret. Juist als ik wil zeggen dat het genoeg is, geeft hij haar aan mij.

‘Heb je aan de paracetamol gedacht?’ vraag ik.

‘Stom.’ Hij legt een oud handdoekje op haar bed en gaat daar met zijn vuile overall op zitten.

‘Misschien moeten we even naar de avondapotheek,’ zeg ik.

‘Als het nodig is,’ zegt hij.

Van de plank boven de commode pak ik het talkpoeder. Ik strooi het over haar buik en benen, voorzichtig klop ik het in, de blaasjes mogen niet stukgaan, haar huid moet blijven ademen.

‘Hoe was je dag?’ vraagt hij.

Ik til een arm op om de oksel te kunnen poederen. Ik schiet uit en blaas wat poeder weg. Mijn adem kietelt haar, ze trekt met haar arm alsof ze gaat spartelen, snel geef ik haar een kus op haar neus. ‘We zijn binnengebleven,’ zeg ik. Dan vertel ik wat de dokter zei. Terwijl Richard zit te luisteren en te knikken speelt hij met dat ding dat ik een steeksleutel noem. Het is bijna een arm lang, hij trekt er denkbeeldige lijnen mee over de vloer; als hij niet oppast beschadigt het zeil.

‘Wou je misschien ook nog weten hoe het op mijn werk was?’ vraagt hij als ik ben uitgepraat.

Ik draai Jamie op haar buik en poeder haar rug. ‘Hoe was het?’ vraag ik.

‘Weet je wat voor dag het was?’ vraagt hij.

Ik denk na. ‘Vrijdag,’ zeg ik.

‘Ik bedoel iets anders,’ zegt hij.

‘Maar het is vrijdag,’ zeg ik. Jamie probeert haar hoofd te draaien, ze strijkt met haar neus langs het aankleedkussen, ze krijgt talkpoeder binnen, de spieren in haar gezicht spannen zich om te niezen. Maar er gebeurt niets, met open mond blijft ze liggen.

‘Je begrijpt het niet,’ zegt hij.

‘Wat begrijp ik niet?’

‘Mijn laatste dag.’

Dan snap ik wat hij bedoelt. Ik draai me om en kijk hem aan. ‘Sorry,’ zeg ik.

Hij tilt de plastic tas en dat metalen ding op. ‘Een tang uit de werkplaats, en een cassette om de videorecorder te demagnetiseren.’ Hij schudt zijn hoofd. ‘Hoe bedenken ze het?’

Ik buk me om uit de commode een schone luier te pakken, ze liggen niet op hun plaats, ik zoek achter een stapel met handdoeken en rompertjes.

‘Dagenlang zeurden ze aan mijn kop over wat ik wil hebben,’ zegt hij. ‘Eerst durfde ik niets te vragen, ik wist niet hoeveel ze hadden ingezameld. Maar ze bleven aandringen. “Het mag best wat kosten,” zeiden ze. Toen ik zei dat ik wel een krik kon gebruiken, moesten ze lachen. “Je bent bescheiden,” zeiden ze. “Echt,” zei ik, “een krik, maar dan een goede, een goede krik is meer dan genoeg.” En dan krijg je dit.’ Hij zucht. ‘Wat moet ik met zo'n tang? Ik heb geen vrachtwagen voor de deur staan.’

Ze blijven onvindbaar. Ik kom overeind en vraag hem of hij een nieuwe voorraad kan pakken uit de grote kast. Hij doet de deur open en trekt een stapel dekens opzij.

‘Daar liggen ze niet,’ zeg ik. Hij zoekt achter de pluchen beesten. ‘Laat mij maar,’ zeg ik. ‘Let jij maar op dat Jamie er niet afrolt.’

Hij komt naast me staan en legt zijn grote hand op Jamies buik. Dan doet ze een plas. Over haar bepoederde benen lopen natte sporen. ‘Jamie,’ roept hij. Ik kijk hem aan, hij lijkt geschrokken van zijn eigen stem. Sinds Bert Vanhastel weet hij dat het niet goed is zo tegen Jamie tekeer te gaan.

[p. 33]

‘Ik laat het badje vollopen,’ zeg ik. ‘Blijf nog even bij haar.’

Even later brengt hij haar in de badkamer en blijft kijken hoe ik haar was. Met zijn armen over elkaar gevouwen leunt hij tegen de deurpost, onder zijn oksel heeft hij die tang geklemd. Hij glimlacht. Het talkpoeder verandert in een slijmerige laag die ik met een washand van haar huid wrijf, ze trekt een benauwd gezicht. ‘Rustig meisje,’ zeg ik. ‘Mama doet het voor Jamies bestwil. Mama vindt dit ook niet leuk.’

‘Ze hoeven me ook niet wat duurs te geven,’ zegt hij. ‘Het gaat er niet om dat ik wat groots krijg. Iets kleins is ook goed. Ik ben niet inhalig, dat weet je, het gaat me om het idee. Maar ze hebben het me zelf gevraagd.’

Het lijkt of de blaasjes roder worden. Misschien komt het door het wrijven, misschien is het water te heet. En voor haar huid is het sowieso niet goed om nu in bad te gaan. ‘Kijk eens,’ zeg ik. ‘Is het verbeelding of wordt het nu erger?’

Hij blijft in de deuropening staan, doet of hij het vanaf daar kan zien. ‘Volgens mij is het nog steeds hetzelfde,’ zegt hij terwijl hij aan zijn nagels pulkt. ‘Voor Ruud hadden ze vorige maand een lied ingestudeerd. Het was niet om aan te horen, maar ze deden in ieder geval hun best.’

‘Wil je dat?’ vraag ik. ‘Wil je dat ze een lied voor je zingen?’

‘Dat bedoel ik niet,’ zegt hij. ‘Maar die tang komt gewoon uit de werkplaats, ze hadden hem niet eens ingepakt.’

Jamie spartelt met haar beentjes, misschien is ze bang van zijn harde stem, het

[p. 34]

lijkt of ze zich om wil draaien. Ik zet haar op haar billen en veeg met de washand over haar rug.

‘Wat moet ik nou met zo'n cassette?’ vraagt hij. ‘Je hebt zoiets alleen nodig bij chroombanden.’

‘Je broer,’ zeg ik. ‘Misschien heeft hij er iets aan.’

‘Die heeft daar niets aan,’ zegt hij. ‘Niemand heeft nog van die banden. Dat systeem is verouderd.’ Hij bijt op zijn nagels, hij scheurt er een stuk af en kijkt ernaar.

‘Misschien bedoelen ze het goed,’ zeg ik.

‘Misschien,’ zegt hij. ‘Maar ik heb daar zes jaar gewerkt. Ik was iedere ochtend op tijd. Kun jij je herinneren dat ik ooit een keer te laat van huis ben gegaan?’

Voorzichtig doe ik Jamies benen iets van elkaar, ik dep tussen haar billen. En daar, op haar linkerbil, zit een nieuw blaasje, groter dan de nagel van mijn duim. ‘Kijk,’ zeg ik, maar Richard komt niet in beweging, hij blijft daar maar zijn vingers staan bestuderen. ‘Kijk dan,’ zeg ik. Hij doet een halve stap mijn kant uit, kijkt over mijn schouder mee.

‘Een blaasje,’ zegt hij.

‘Moet je zien hoe groot,’ zeg ik.

‘Ja,’ zegt hij. ‘Groot.’ Dan leunt hij weer tegen de deurpost en zegt: ‘Kun jij je een dag herinneren dat ik te laat ben opgestaan om naar mijn werk te gaan?’

‘Dat kind zit onder de blaasjes,’ zeg ik. ‘Hier, dat is toch niet normaal?’

Hij kijkt niet naar Jamie, hij kijkt me recht in de ogen, ik ken die uitdrukking van hem. Hij verbijt zich, zucht. Hij klemt zijn handen om die steeksleutel, even lijkt het of hij dat ding gaat optillen. Dan loopt hij de badkamer uit, de trap af, langzaam, tergend langzaam, de treden kraken onder zijn zware stappen. En dan, net als ik het niet meer verwacht, klinkt er uit de woonkamer een luid ‘godverdomme’, een oerkreet is het, en daarna een daverende klap, waarschijnlijk heeft hij met die steeksleutel een muur geraakt.

Wat er beneden gebeurt lijkt niet tot Jamie door te dringen, ze proest van het water dat ze binnen heeft gekregen. Ik til haar uit het bad en trek gekke gezichten. Ze kijkt er scheel van en moet lachen. Als ik haar in de badcape wikkel slaat beneden de voordeur dicht. Ik droog haar af en probeer te begrijpen wat er gebeurd is.

Nadat ik de borst heb gegeven ga ik met Jamie voor haar slaapkamerraam staan. De zon verdwijnt achter de huizen aan de overkant, de lucht is oranje-rood. De plaats waar Richard meestal zijn auto parkeert is leeg, maar ik geloof niet dat hij naar een avondapotheek op zoek is, waarschijnlijk rijdt hij zomaar wat rond, zoals we vroeger deden toen we elkaar net kenden.

‘Kijk, de maan,’ zeg ik. ‘Is dat niet gek? De zon is nog niet helemaal onder en toch kun je de maan al zien.’ Ik wijs naar de hemel maar ze kijkt niet, ze heeft haar duim in haar mond, haar hoofd rust op mijn borsten. Ik leg haar in bed, vandaag is ze veel sneller moe, vast door die blaasjes. Ik ga naast haar zitten en zie door het raam hoe het nacht wordt.

Bert Vanhastel zegt dat ik het me niet aan moet trekken als Richard er behoefte aan heeft om op zichzelf te zijn, als hij in zijn eentje doelloos wat rondrijdt. Ik moet me niet afvragen waar hij naartoe gaat, niet afvragen of hij nog van me houdt. Dat soort dingen hoort erbij, heeft Bert Vanhastel uitgelegd, het staat los van onze relatie, los van Jamie. Of eigenlijk is het niet Bert Vanhastel die het zegt. Bert Vanhastel zegt nooit iets, hij stelt alleen maar vragen, laat mij het zelf ontdekken. Terwijl ik naar woorden zoek zet hij zwijgend zijn ellebogen op de stoelleuning en drukt zijn handen met de vingertoppen tegen elkaar. Hij glimlacht, hij knikt. Wanneer ik ben uitgepraat zwijgt hij, na een tijdje dwaalt zijn blik naar Richard. Als ook die niets zegt pakt Bert Vanhastel zijn agenda. ‘Over vier weken, zelfde tijd?’ vraagt hij.

[p. 35]

Ik word wakker van de deur die beneden open- en dichtgaat. Ik probeer me te herinneren waar ik ben en wat er gebeurd is. Voetstappen in de woonkamer, de tv wordt aangezet. Een talkshow, waarschijnlijk een herhaling.

Halfelf. Jamie slaapt, haar duim is uit haar mond gegleden, speeksel druipt op mijn broek. Ik til haar op, leg haar onder de deken, ze is kouder dan een paar uur geleden, misschien is de koorts iets gedaald. Duizelig van het snelle opstaan loop ik naar de trap. De metalen leuning voelt koud aan. Even blijf ik staan om te luisteren naar hoe Richard beneden een zak pinda's in een schaaltje leegschudt. Dan bedenk ik me en loop op mijn tenen terug naar Jamie.

Het licht hoeft niet aan, het schijnsel van de maan is voldoende. Als ik haar rompertje en luier heb losgemaakt durf ik niet te kijken. Na een paar tellen open ik mijn ogen. Het blaasje op haar linkerbil is nu zelfs groter dan de nagel van mijn duim. Ik geef er een kus op, Jamie rilt, krijgt kippenvel. Dan poeder ik haar billen, haar rug, haar mollige armen, ik moet zo min mogelijk op de blaasjes letten. Als ze helemaal wit en glad is en alles naar babypoeder ruikt doe ik de dop terug op de fles. Haar ogen vallen dicht, even kijkt ze benauwd, dan glimlacht ze vredig.

Misschien moeten we volgende week bij Bert Vanhastel zwijgen over vandaag. Als ik er wel over begin zal hij me onderzoekend aankijken, hij zal een pauze laten vallen die ik tegen beter weten in gebruik om te benadrukken dat het waar is wat ik zeg; steeds meer woorden zal ik nodig hebben. Wanneer ik uitgepraat ben zal hij Richard vragen wat die ervan vindt en zelfs als die zegt dat de blaasjes echt waren, groter dan de nagel van een duim, zal Bert Vanhastel zijn bedenkingen hebben, zal hij zodra we zijn kamer hebben verlaten mijn woorden in het dossier opschrijven en er een groot vraagteken achter zetten. En het belangrijkste van alles: Richard en ik zullen door de verlaten gangen lopen en de lift naar beneden nemen en al die tijd zal er die stilte zijn die zegt dat na zoveel maanden, na zoveel donderdagavonden, de problemen alleen maar groter worden.

Morgen zal ik het op een rustig moment, als Jamie slaapt, met Richard bespreken. Ik zal zeggen dat we bij Bert Vanhastel over de blaasjes moeten zwijgen, dat we het niet moeten hebben over die laatste werkdag die ik ben vergeten, over die godverdomme en die slag tegen de muur, over het doelloos rondrijden in de auto. We moeten Bert Vanhastel zeggen dat we er steeds beter samen uitkomen, dat de donderdagavonden hun nut hebben gehad en dat dit het laatste bezoek is. We hebben niemand nodig om al die kleinigheden op te biechten, er zijn nou eenmaal dingen waar je niet veel aan kan doen, dingen die gewoon gebeuren.

Ik til haar op van het aankleedkussen en druk haar voorzichtig tegen mijn borst. Langzaam, als in een vertraagde wals, draai ik rondjes met haar door de kamer. Wanneer ik duizelig word leg ik haar in bed.

Op mijn onderbroek na kleed ik me uit, ik kruip achter haar in bed, ik trek mijn benen in, mijn borsten raken haar poederzachte rug, een paar blaasjes schuren langs mijn buik. Ze zucht en ik ruik de lucht van melk. Morgen zal ik naar de dokter rijden, ik zal niet van tevoren bellen, ik ga rechtstreeks naar het inloopspreekuur.

Beneden doet Richard de televisie uit. Hij loopt naar de keuken, hij wast zich, hij spoelt zijn mond, er ligt daar geen tandenborstel of tandpasta. Ik probeer te bedenken wat ik moet zeggen als hij naar boven komt en mij in Jamies bed ziet liggen.

Dan loopt hij terug naar de woonkamer. Met een klik gaat het licht uit. Het leer van de bank kraakt.

Ik houd mijn adem in en voel haar warme borstkas groter en kleiner worden, groter en kleiner. Als ik het niet langer zonder lucht volhoud, volg ik het ritme van haar adem, zij en ik, in en uit, in en uit.