Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis. Jaargang 21 (2014)

Informatie terzijde

Titelpagina van Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis. Jaargang 21
Afbeelding van Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis. Jaargang 21Toon afbeelding van titelpagina van Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis. Jaargang 21

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (6.57 MB)

Scans (3.99 MB)

ebook (9.03 MB)

XML (0.62 MB)

tekstbestand






Genre

sec - letterkunde

Subgenre

tijdschrift / jaarboek


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis. Jaargang 21

(2014)– [tijdschrift] Jaarboek voor Nederlandse Boekgeschiedenis–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 178]
[p. 178]


illustratie
Figuur 1. Cymbella cistula. De lengte van deze diatomeeënsoort varieert van 0,03-0,12 mm. Tekening van de auteur




illustratie
Figuur 2. Tabellaria quadriseptata. De lengte van deze diatomeeënsoort varieert van 0,02-0,13 mm. Tekening van de auteur


[pagina 179]
[p. 179]

Henk Porck
Papier en kiezelwier

In open water levende diatomeeën (kiezelwieren) vertonen een grote rijkdom aan soorten, waarbij sommige specifiek plaatsgebonden zijn. In forensisch onderzoek wordt hier soms dankbaar gebruik van gemaakt. Zo bleek het bewijs dat iemand door een bepaald beekje was gelopen, geleverd te kunnen worden door de analyse van de diatomeeënsoorten die in zijn broekspijpen waren blijven hangen. De conservator van de papierhistorische collectie van de Koninklijke Bibliotheek kwam hierdoor op het idee dat er mogelijk tijdens de papierfabricage diatomeeën uit het gebruikte productiewater tussen de papiervezels vast komen te zitten; in gefossiliseerde toestand zouden deze diatomeeën nog steeds aanwezig en herkenbaar kunnen zijn.

Dit vermoeden werd bevestigd door een eerste oriënterend onderzoek in samenwerking met de Adviseur Water en Natuur, de Grontmij en Onderzoeksbureau De Facto. Het onderzoek werd verricht aan twee vellen handgeschept papier, een achttiende-eeuws papier afkomstig uit de papiermolen van Adriaan Rogge in de Zaanstreek, en een negentiende-eeuws papier uit de Veluwe, gemaakt in de molen van Jannes van Delden aan de Schoolbeek, een zijtak van de Grift. In de papiermonsters werden inderdaad verschillende soorten diatomeeën aangetroffen. De bevindingen gaven ook aan dat de diatomeeën bruikbaar zouden kunnen zijn bij de bepaling van de herkomst van het papier: het Zaanse papier liet bepaalde soorten zien, zoals Fragilaria, Nitzschia en Cymbella, die kenmerkend zijn voor het type voedselrijke water dat daar, ook tegenwoordig nog, voorkomt. Het Veluwse papier bevatte soorten die bekend zijn in het Veluwse, voedselarme beekwater, waaronder Brachysira procera en Tabellaria quadriseptata.

Bij een recent uitgevoerd vervolgonderzoek is aan het licht gekomen dat de ‘vingerafdruk’ van de diatomeeën in papier een veel complexere achtergrond kan hebben. Het feit dat er seizoensinvloeden kunnen zijn op de concentratie van de kiezelwieren in het water en dat ook waterzuiveringsmethoden die van oudsher in de papierbereiding werden toegepast, van invloed kunnen zijn op de ‘oogst’ van diatomeeën van een stuk papier, compliceert de interpretatie van de analyseresultaten. Daarentegen wijst die complexiteit er op dat een analyse van de diatomeeën in papier op meerdere terreinen relevant kan zijn.

Door een natbehandeling bij de conservering, zoals een waterige ontzuring, kan het diatomeeënspectrum van het papier zodanig worden veranderd dat het niet meer betrouwbaar kan worden geïnterpreteerd.Ga naar voetnoot*

voetnoot*
Overgenomen uit hoofdstuk 15 van het Groeiboek van Gerard Post van der Molen (De Ammoniet, Ruurlo): Tussen de regels lees je het papier (2012).

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken