Leesidee. Jaargang 4

[Vervolg Recensies]

500 - Wetenschappen

Informatica
Mike Ackermans
Digitaal voor late beginners
520.7 / Informatiemaatschappij / Computergebruik

Mike Ackermans, journalist gespecialiseerd in multimedia (vandaag wordt al vaker het woord ‘plurimedia’ gebruikt) heeft zijn boekje geschreven over de nieuwe, elektronische media voor mensen die niet vertrouwd zijn met computers omdat ze er geen hebben of er bang voor zijn, maar toch graag zouden weten waar het allemaal om gaat. Op een heel overzichtelijke manier en in klare taal geeft hij eerst een historische schets van de ontwikkeling van de computer, chips, miniaturisering enz., om dan over te gaan op de toepassingen van digitale technieken in het dagelijks leven zoals fax, draadloze telefonie en het gebruik van de chip in de stallen bij de boer. In het hoofdstuk ‘Internet’ komen alle aspecten van de communicatiesnelweg zeer bevattelijk aan bod, van de werking tot het downloaden van software, chatting en verzenden van e-mails. Verder nog: digitaal bankieren, kijken en kopen, de toekomst.

Mike Ackermans schreef zijn boekje voor senioren en dat blijkt ook uit de voorbeelden die hij gebruikt. Vaak verwijst hij naar toepassingsgebieden in de interessesfeer van de gepensioneerden. Voor wie een pc bezit en al eens surft op het internet is dit een simplistisch boekje, maar voor het grote publiek dat alleen maar wil kunnen volgen, is het een handige en eenvoudige leidraad.

[Emile Clemens]

Boom, 144 p., 650 F

ISBN 90-5352-356-1

Gary David Bouton e.a.
Het complete handboek Photoshop 4, NL versie
527.5 / Adobe Photoshop

Werken met Adobe Photoshop 4, de software bij uitstek voor digitale beeldbewerking, is een ware revelatie. Dat geldt des te meer met een uitstekende handleiding bij de hand, zoals Het complete handboek Photoshop 4, dat in zes grote delen zowel de basismogelijkheden als de meest ingewikkelde technieken helder uiteenzet. De gebruikers van de vorige versies krijgen in het eerste deel een snelle introductie tot de nieuwe mogelijkheden. Voor beginners worden de functies en de gereedschappen aangebracht en verduidelijkt door middel van voorbeelden. Het tweede deel gaat uitvoerig in op het instellen, optimaliseren en individualiseren van de werkomgeving. Het derde deel toont de mogelijkheden van Photoshop bij het retoucheren en restaureren van oude foto's of afbeeldingen. De overige delen handelen over geavanceerde bewerkingstechnieken, speciale effecten, multimedia en het bouwen van websites.

Alle mogelijkheden worden uitgewerkt aan de hand van praktijkvoorbeelden en stap-voor-stapinstructies, gesteund door afbeeldingen van de resultaten en een toelichting over het waarom van bepaalde acties. Met het boek wordt een cd-rom meegeleverd waarop o.m. de oorspronkelijke voorbeeldbestanden, een verklarende woordenlijst en een document met hyperlinks naar meer dan 100 locaties op het internet, met professionele informatie over Photoshop. Het boek is in de eerste plaats een goed naslagwerk, maar het kan ook als een cursusboek dienen. Het boek richt zich zowel tot de gebruikers van Windows 95 als van de Macintosh.

[Martin Rupus]

Academie Service, 869 p., ill. + cd-rom, 2180 F

ISBN 90-395-0633-7

Barbara Schütte
Software training Excel 97
527A / Excel Voor Windows 95

Excel zelf biedt heel wat hulpmiddelen om het programma aan te leren: de amusante Office-assistent (die de meeste ervaren gebruikers liever kwijt dan rijk zijn), de wizards (experten) die specifieke hulp bieden in een welbepaalde context en uiteraard de klassieke helpfuncties via index. Maar gezien de bloeiende markt van gidsen is dat blijkbaar niet voldoende. Uiteraard kan men ook zonder voorkennis starten, maar het zou spijtig zijn moeizaam ingevulde gegevens en een boel werktijd door een domme fout te verliezen. Deze gids kondigt op het omslag aan dat men (minstens) 15 uur moet uittrekken. Wat een lonende investering is voor wie het krachtige gereedschap wil beheersen. Het leerprogramma omvat drie luiken: basisvaardigheden, grafieken, databases en draaitabellen (die specifieke ondervragingen van de gegevensbank mogelijk maken).

De lessen worden ondersteund door een leerprogramma (op bijgeleverde cd-rom) dat toelaat op praktijkvoorbeelden te werken, de verworven kennis te testen en zelfs een prestatiecontrole te ondergaan bij het afsluiten. Talrijke kadertjes brengen interessante tips aan en waarschuwen voor mogelijke valkuilen. De bruikbaarheid van het boek wordt verhoogd door een verklarende woorden- en trefwoordenlijst. De presentatie is helder, overzichtelijk en leest prettig.

[Marcel Bulckaert]

Easy Computing, 419 p., ill. + cd-rom, 990 F

ISBN 90-5167-191-1

[p. 226]

Rik Smits
Aan de slag met Microsoft Word 97
527.2 / Word Voor Windows 95

Word 97 (Nederlandstalige editie) verdringt in snel tempo de vorige versies en het is dus nodig de naslagwerken, cursus- en handboeken aan te passen. Uitgeverij Pim Oets doet dit met het uitstekende werk van Rik Smits, dat nu de aangepaste titel Aan de slag met Microsoft Word 97 krijgt. Tegenover de vorige editie is er, noodgedwongen, een en ander veranderd. Dat is ten eerste het geval voor de grammaticacontrole, die in deze Word-versie voor het eerst aanwezig is. De auteur is er terecht ontgoocheld over. Hij toont met voorbeelden aan waar het fout loopt. Zijn conclusie is vernietigend: ‘Het gros van de fouten die de grammaticamodule meent aan te treffen is niet fout, de raadgevingen en foutbeschrijvingen zijn meestal onzinnig, onbegrijpelijk, of allebei, en veel echte fouten worden niet gezien’. Een tweede minpunt van Word 97 is de vervanging van de macrotaal WordBasic door Visual Basic for Applications. Deze laatste is veel ingewikkelder zodat ‘ik [de auteur] met pijn in het hart heb moeten besluiten om de hoofdstukken over het zelf programmeren van macro's, een van de aantrekkelijkste kanten van Word, in deze editie te schrappen (uiteraard hebben we het nog wel over het opnemen van macro's!)’. Verder wijst de auteur erop dat, in tegenstelling tot de vorige versies, in Word 97 de namen van velden en schakelopties niet in het Nederlands vertaald zijn. Dat leidt tot verrassingen en het boek drukt een lijst af met de Engelse/Nederlandse equivalenten. Word 97 telt natuurlijk talrijke verbeteringen en uitbreidingen, die de auteur ook grondig uitwerkt en toelicht. Zo zijn er uitvoerige hoofdstukken over werken met tabellen en de opmaak ervan, en over de mogelijkheden met e-mail, fax en internet. Rik Smits heeft veel oog voor een intelligente manier om met Word om te gaan, met name het structureren van documenten met overzichten, en het consequent gebruik van sjablonen en opmaakprofielen. Hij gaat telkens uit van praktische situaties en duidelijke voorbeelden. Het boek vermeldt geen bijzonderheden over de installatie van Word. De auteur gaat ervan uit dat het programma volledig geïnstalleerd is. Wie heeft gekozen voor de standaardinstallatie zal sommige taken uit het boek niet kunnen uitvoeren. Door de nuchtere en praktische wijze waarop Rik Smits Word 97 benadert, is dit beslist een van de betere werken.

[Martin Rupus]

Oets, 691 p., ill, 1960 F

ISBN 90-5722-016-4

Instapgidsen informatica op Bibnet:
Literaire nieuwtjes

Joe Habraken: Beginnen met Access 97 (Academie Service)

Sue Plumley: 10 minuten gids Outlook 97 (Academie Service)

B. Rek, C. Drouen: Basishandleiding PowerPoint 97 in 20 minuten (Bijleveld)

http://www.bib.vlaanderen.be

Astronomie
Govert Schilling
Kleine sterrenkundegids
551.4 / Astronomie

In goed 70 bladzijden en verdeeld over 30 hoofdstukjes leidt Govert Schilling ons binnen in de sterrenkunde. Op een bijzonder heldere en toegankelijk manier draagt hij de basiskennis ervan aan. Het gaat daarbij heus niet alleen over sterren maar ook bv. over de maan, ons zonnestelsel en de planeten, kometen, planetoïden, supernova's, pulsars, zwarte gaten en quasars. De auteur beschrijft, maar vertelt meteen hoe onze kennis van de structuur van het heelal beetje bij beetje groeide. Vandaag weten we ontzettend veel meer dan vier eeuwen geleden toen de moderne sterrenkunde begon. Toch blijven er nog vele vragen waar we met ons voorstellingsvermogen en het uitgebreide wetenschappelijke instrumentarium nog geen oplossing voor gevonden hebben. Het boek bevat talrijke afbeeldingen en foto's, waaronder recente door de Hubble-telescoop genomen. De term ‘gids’ in de titel betekent niet dat we het boek praktisch kunnen gebruiken om aan de nachtelijke sterrenhemel posities te bepalen: er steken geen astrolabium, nocturlabium en ook geen hemelkaarten bij. Door zijn toegankelijkheid is dit boek zeer geschikt voor het brede publiek.

[Martin Rupus]

Schuyt & Co, 72 p., ill., 390 F

ISBN 90-6097-452-2

Chriet Titulaer
Mijn biografie
551.2 / Chriet Titulaer

Chriet Titulaer is niet alleen een bekende Nederlander, maar ook voor kijkend en lezend Vlaanderen is hij geen onbekende. Van opleiding is Titulaer sterrenkundige. Slechts enkele jaren oefende hij dit beroep uit. Nogal snel besloot hij zich geheel te wijden aan het populariseren van wetenschap. Een langere periode werkte hij bij de Stichting Teleac. Daarna richtte Titulaer een eigen bedrijfje op dat zich o.a. bezighield met de organisatie van opmerkelijke projecten. Hij publiceerde ook vele boeken over wetenschap en techniek, meer bepaald over de ruimtevaart en de informatietechnologie. Zijn recentste boek is Mijn biografie, waarin hij een gevarieerd overzicht geeft van zijn leven, werk en reizen. Het boek is opgebouwd uit korte hoofdstukjes die telkens een bepaalde periode uit zijn leven behandelen. De hoofdstukjes zelf bestaan uit korte alinea's die afgewisseld worden met kaderstukjes, foto's en andere

[p. 227]

documenten. De kaderstukjes bevatten meestal kranten- of tijdschriftartikels over Chriet Titulaer zelf en zaken die hij realiseerde. Mijn biografie laat zich erg vlot lezen, maar heeft eigenlijk weinig diepgang. Het blijft te veel een opsomming van feiten. Slechts een enkele keer, als Titulaer vertelt hoe hij omgaat met zijn diabetes, krijgt het boek een extra dimensie. Van een biografie mag je toch echt wel meer verwachten. Ook de onderliggende toon van ‘kijk-eens-hoe-goed-ik-ben’ werkt storend.

[Hugo Gevaert]

Tirion, 192 p., ill., 590 F

ISBN 90-5121-716-1

Natuurkunde
Natalie Angier
Beestachtig mooi
594 / Dierethologie

Natalie Angier is wetenschapsjournaliste bij de ‘The New York Times’. Voor Beestachtig mooi bewerkte ze 41 van haar bijdragen, die ze thematisch groepeert in zeven bundeltjes: liefde, dans, schuifelen, aanpassing, genezen, creëren en doodgaan. Kenmerkend is haar voorkeur voor dieren die de meeste mensen weerzinwekkend vinden: spinnen, schorpioenen, wormen, slangen, hyena's enz. Ook opmerkelijk is hoe ze de ‘beestachtige kantjes’ van lief uitziende of bij mensen sympathiek overkomende dieren dik in de verf zet. Ze heeft het niet alleen over dieren, maar ook over allerlei aspecten die in de biologie aan bod komen en dan vooral over de moleculaire biologie. Ze schrijft in een heldere, beeldrijke taal die de wetenschappelijke inhoud vlot journalistiek overbrengt. Dat betekent niet dat alle stukjes gemakkelijk lezen. Haar thema's en vooral haar schrijfstijl gaan in de richting van wat we van Midas Dekkers gewoon zijn, maar inhoudelijk levert ze moeilijker kost af. Haar bundel kan worden gelezen door een breed publiek, maar bij voorkeur toch door het segment met een zekere biologische bagage.

[Martin Rupus]

Anthos, 279 p., 790 F

ISBN 90-414-0184-9

Roger Fouts
Van mens tot mens
598.94 / Chimpansees / Mens En Dier

Het feit dat Jane Goodall het boek inleidt, verraadt dat het op een of andere manier de ethische implicaties van onze nauwe verwantschap met de chimpansees zal behandelen. Van mens tot mens is enerzijds de autobiografie van Roger Fouts. Van dierminnende tiener evolueert hij tot primus onder de studenten, om vervolgens op korte termijn, in bepaalde kringen althans, erkend academicus te worden. Uiteindelijk, na een wetenschappelijke loopbaan van 25 jaar, wordt hij activist en neemt hij het op voor de rechten van alle dieren die met ons deze planeet delen. Dat de auteur bij het schrijven van het boek steunt op zijn dagboeken blijkt overduidelijk uit de haarfijne details waarmee bepaalde gebeurtenissen, alsook de emoties die ermee gepaard gingen, beschreven worden. Anderzijds brengt het werk ook het levensverhaal van Washoe. Deze chimpansee werd uit een labo, waar zijn soortgenoten als de eerste astronauten in de jaren '60 werden opgeleid, ‘gered’ door de familie Gardner. De Gardners kregen naambekendheid door hun programma waarin ze jonge chimpansees als Washoe ASL (American Sign Language) aanleerden. De ontdekkingen over de capaciteiten van deze chimpansees - die niet alleen in staat zijn eenvoudige grammaticale regels te hanteren, maar de ASL ook spontaan onderling gaan gebruiken - veroorzaakten een storm in de media. Washoe werd het ‘gezicht’ van onze naaste verwante, de intelligente chimpansee. Zij doorkruiste Fouts' levensweg voor het eerst in zijn studentenperiode, maar blijft in het hele verdere leven van de auteur een cruciale rol spelen. Zij zal een aantal deuren voor hem openen. Uiteindelijk zal hij keuzes moeten maken tussen het welzijn van Washoe en zijn academische ambities. Hij kiest voor Washoe, waardoor bepaalde deuren opnieuw gesloten worden.

Het boek is soms ontroerend, soms ontspannend, maar vooral erg leerzaam. Verschillende wetenschappelijke items komen op een zeer bevattelijke manier aan bod. Je wordt ingewijd in de basisbeginselen van gedragsonderzoek, in de processen die een rol spelen bij de ontwikkeling van een mensenkind, in de problematiek van autisme, in het potentieel van gedifferentieerd onderwijs enz. Achterin het boek vind je nog tal van verwijzingen naar relevante literatuur. Verder maakt Fouts regelmatig een reis in het verleden en tracht aan de hand van zijn bevindingen met de chimpansees een verklaring te formuleren voor het ontstaan van taal bij onze hominide voorouders, als middel om sociale relaties op te bouwen: een proces waarin het rechtoplopen en het gebruik van werktuigen een sleutelrol hebben gespeeld. Het boek is bovendien levensbeschouwelijk. Het illustreert o.a. de macht van de media en werpt een blik in het wereldje van rivaliserende wetenschappers. Wie het leest, komt samen met de auteur tot de conclusie dat de intelligente chimpansees uitgerust zijn voor een leven lang ‘leren’. Ze zijn flexibel genoeg om de uitgesproken manier van de complexe chimpansee-gemeenschappen te absorberen, net zoals het menselijk genetisch programma de mens voldoende flexibiliteit geeft om zowel in New York als bij een primitieve stam te functioneren. Verder hoopt Fouts dat de mens ruimer zal worden bij de afbakening van zijn morele werelden, dat steeds meer levende wezens er deel van zullen mogen uitmaken en we hen bijgevolg ook de nodige rechten en vrijheden zullen schenken.

[Linda van Elsacker]

Bruna, 361 p., ill., 795 F

ISBN 90-229-8355-2

Niet alleen chimpansees, maar ook de minder bekende bonobo's (Li 1997, p. 755) hebben aanleg om met taalsymbolen te communiceren. De bekendste bononbo is Kanzi, die ‘gesproken Engels en zelfs de steriele klanken van een geluidsynthesiser’ verstaat. Op achtjarige leeftijd kon uit zijn gebruik van lexigrammen een ‘protogrammatica’ van een tweejarig mensenkind afgeleid worden. Het artikel ‘Van pan tot man’ (EOS 1995, Nr. 12) van Hilde Vervaecke en Linda van Elsacker gaat nader in op de communicatie bij mensapen en onze menselijke voorouders.