[Nummer 5]
Nederlands proza
Verdwaalde post
Het is een poosje geleden dat Walter van den Broeck nog met een nieuwe roman kwam aanzetten, maar het resultaat was het wachten waard. Dat de auteur een voorliefde heeft voor briefromans wisten we al langer. Zijn hele nieuwe boek moet je eigenlijk bekijken als een samenbrengen van verschillende brieven en dat schept interessante perspectieven wat vertelstandpunt en invalshoek betreft. Opvallend is in elk geval dat Verdwaalde post een bijzonder leesbaar boek is, dat blijkbaar niet lijdt onder de ingewikkelde constructie.
De eerste die aan het woord komt, is Walter van den Broeck zelf in een briefje aan zijn uitgever. Hij stuurt een pakket door, dat hij zelf niet gelezen heeft; de lezer zal later wel achterhalen waarom. Van den Broeck bekent ootmoedig dat hij in het verleden een bundel onheus heeft gerecenseerd en wil nu zijn fout rechtzetten. Onbewust redt hij zijn eigen leven, want het pakket is hem toegestuurd door de weduwe van Jonathan Siebens, een dichter wiens eerste bundel bijzonder goed onthaald werd door de kritiek. De periode van mei '68 en de studentenrevolte in Leuven inspireerden Siebens tot meer geëngageerde poëzie, die door dezelfde critici genadeloos werd neergesabeld; zijn derde bundel werd blijkbaar niet eens meer gelezen, maar alleen negatief besproken.
De volgende inzending komt van Jonathan Siebens zelf: heel kort verhaalt hij over zijn zoektocht naar de Bundel der bundels, die het levensgevaarlijke woord zou bevatten. Hij schetst hoe hij, verbitterd door de kritiek, zijn Her aan de wilgen hing en koos voor een reclamejob, die hij later weer zou inruilen voor een journalistieke bedrijvigheid. Maar Siebens is ook slechts de leverancier van een pakket, dat hem door een oud-collega is toegezonden. Zijn motief is dat hij Walter van den Broeck wil treffen, omdat diens kritiek hem destijds het meest geraakt heeft. Natuurlijk is het de auteur niet ontgaan dat de lectuur van het geheimzinnige pakket dodelijke gevolgen heeft en daarom heeft hij het gewoon naar de uitgever gestuurd. De volgende verteller is Florian Dedecker, Siebens' collega op een reclamebureau in Noordhout. Vrij toevallig is hij in contact gekomen met Emma, die deed alsof ze kwam solliciteren. Het zou van slechte smaak getuigen het hele verhaal hier nu uit de doeken te doen, want de auteur heeft een thrillerelement in zijn roman gebracht en niets is erger dan te weten hoe een thriller afloopt. Toch moet erop gewezen worden dat Dedecker zijn hele relaas ook kadert in het Belgische sociopolitieke klimaat anno 1996-'97. Het land is nog in beroering vanwege de zaak Dutroux en de schandaalsfeer die er heerst. Rechtschapen politiemensen voelen zich gedwarsboomd en worden monddood gemaakt. Dedecker leert zo'n commissaris kennen. Veldeman meent een zaak op het spoor te zijn, hij wordt geraadpleegd door een Waalse collega die een aantal geheimzinnige sterfgevallen wil onderzoeken, maar gedwongen wordt zijn onderzoek te staken.
De inbreng van de twee agenten stelt Van den Broeck ook in staat ideeën te formuleren omtrent de hele Dutrouxheisa. Volgens Veldeman is Dutroux slechts het product van een gecommercialiseerde samenleving waarin alles te koop is en treedt de beruchtste Belg slechts op als handelaar. De ware schuldigen zijn elders te zoeken, maar ze zullen nooit gevonden worden.
Wanneer dan uiteindelijk Emma zelf aan het woord komt, wordt ook de reclamewereld aangepakt. Ook zij is bezeten van de idee van de dodelijke woordcombinatie, die ze nogal toevallig heeft ontdekt. Een teveel aan inlevingsvermogen wordt haar fataal. Zij doorziet plotseling heel duidelijk de rol die reclame in de huidige samenleving speelt en die rol is volgens haar veel gevaarlijker dan algemeen aangenomen wordt.
Verdwaalde post is een bijzonder boek, talloze thema's worden aangesneden. Een voor de hand liggende jeugdliefde die nooit echt ontloken is, maar die zich steeds gemanifesteerd heeft als een bijzondere vriendschap, een blijvende band, die plotseling verbroken wordt. Ook thema's die de auteur vroeger al behandeld heeft, zoals het leven in de cité, duiken nog op. Er is bovendien de aandacht voor het reilen en zeilen in dit land, een Belgenmop die niet langer om te lachen is. De personages zijn ook geen helden, ze kennen hun eigen problemen, zien zich geconfronteerd met de werkelijkheid, met het niet uitkomen van hun dromen, met hun falen. Die veelheid van thema's en de op het eerste gezicht vreemde structuur maken van Verdwaalde post echter een bijzonder rijk boek, dat ongemeend boeiend om lezen is. Wachten op de volgende roman van Walter van den Broeck blijkt nog altijd een bijzonder lonende zaak.
[Luk de Geyter]
Walter van den Broeck: Verdwaalde post
De Bezige Bij, 380 p., 890 F, ISBN 90-234-3767-5
Auteursrechtelijk beschermd