Links Richten

de lessen
der olympiade
door a.j. koeiemans

De eerste Wereld-Olympiade van het Arbeiderstheater, die van 25 tot 31 Mei j.l. te Moskou werd gehouden en de daaraan aansluitende conferentie hebben de weg gewezen voor de verdere ontwikkeling van de beweging der agitprop.-troepen in alle landen. De taak van het arbeiderstheater is de revolutionaire opvoeding der massa's voor den strijd tegen oorlog, fascisme, contra-revolutie, voor den strijd voor hun dagelijksche eischen, voor de verdediging van de Sowjet-Unie, voor het socialisme. Met welke middelen en methodes? Er bestaat geen kunst in het algemeen, er bestaat slechts klassekunst, het opkomen voor politieke leuzen en vraagstukken met artistieke middelen. Moeten onze agitbrigaden niet meer zijn dan een goede, gedramatiseerde krant? Dan zouden we ons niet verder behoeven te ontwikkelen. Dan konden wij ons beperken tot het volmaken van onze methodes binnen het kader van de bestaande vormen. Wij moeten ons echter een grooter taak stellen. Wij moeten ons tot taak stellen, de groote massa aan te trekken, niet alleen door middel van ‘vlot geredigeerde’, anders gezegd, een aantrekkelijk ten tooneele gebrachte krant, maar door theater-voorstellingen, waarbij wij van het geheele meesterschap en van alle technische mogelijkheden van het burgerlijke theater gebruik maken en ze omsmeden tot wapens in onze handen, wapens in dienst van de klassenstrijd van het proletariaat. Men bereikt de groote massa, die behoefte heeft naar het theater te gaan niet, door alleen maar agitatie te brengen; wij moeten op een hoogere artistieke trap komen: agitatie met de middelen der kunst.

Deze leuze, door de Olympiade uitgegeven, richt zich naar twee fronten, tegen de twee voornaamste gebreken van het arbeiderstheater in alle kapitalistische landen: schematisme, oppervlakkigheid en beperktheid in de middelen van uitbeelding. Zoo toonden b.v. de verschillende anti-fascistische scénes, die tijdens de Olympiade werden ten tooneele gebracht, niet concrete vormen van het fascisme in elk land, zij toonden ook niet het specifieke in den strijd om het eenheidsfront in elk land. De meeste troepen brengen leuzen inplaats van ervaringen op het tooneel, zij halen in hun scènes een heele reeks problemen, de strijd tegen het fascisme, tegen den oorlog, tegen loonsverlagingen, de houding der vakbonden, de strijd tegen den godsdienst en wat niet al, de meest uiteenloopende gebeurtenissen overhoop, zonder dat zij er in slagen, van elk van die vraagstukken juist het belangrijke te toonen en vooral aan de arbeiders duidelijk te maken, waarom het zoo gaat en hun concreet den weg te wijzen voor den verderen strijd die zij moeten voeren. Nagenoeg alle scènes eindigen met een ‘happy end’: de verjaging der booze kapitalisten, de overwinning der zonder uitzondering klassebewuste arbeiders, vlaggengezwaai en liederengezang. Juist door deze gebreken

[p. 238]

werken onze agitscènes zoo weinig overtuigend. Noodig is, dat wij niet alleen toonen, wat iedereen reeds bekend is, wat hij al in de krant gelezen heeft of uit ervaring weet, wij moeten ook de invloeden, die op de menschen werken, laten zien, bepaalde types, menschen en karakters uitbeelden. De problemben, die in de scènes worden behandeld, moeten veel dieper ontleed worden en met de eenvoudigste, het best voor de breede massa toegankelijke middelen duidelijk worden gemaakt.

Dat alles beteekent niet, dat wij moeten afzien van de huidige agitvorm. Er was een bepaalde strooming op de conferentie, die de agitvorm als verouderd over boord wilde werpen. Dat is met beslistheid afgewezen. Agitatie blijft de hoofdzaak van onze beweging, agitatie op de massa-vergaderingen der revolutionaire organisaties, op de bedrijfsvergaderingen, aan de bedrijven zelf, aan de stempellokalen, op de straat. Die agitatie eischt van de scenario's een maximum aan beknoptheid en duidelijkheid. Juist hier komt het er op aan, niet alleen met enkele slagleuzen te werken, maar met concrete politieke richtlijnen, met een voor elk arbeider verstaanbaar spel, dat aangepast is aan de verhoudingen, waaronder hij leeft. Onze agitatie moet bepaalde vormen en menschen toonen. Wij moeten leeren, dat de beste agitatie die is, welke de elementen der kunst bevat. Daarom moeten onze agitbrigaden ook meer middelen gaan aanwenden: film, koor, schilderwerk, licht, costuums, enz. Wij moeten onze vormen volmaakter maken, juist om de dingen die wij willen zeggen, duidelijker te maken voor de massa's. Alleen als we veel populairder en ook artistieker zijn, kunnen wij ook sociaal-democratische en kleinburgerlijke massa's winnen.

Dit alles stelt aan onze agitbeweging veel hooger eischen dan tot dusver. Kunnen we die eischen vervullen? Zeer zeker. Ook onze Hollandsche agitbeweging is, ondanks al haar kinderziekten, in den laatsten tijd voldoende gegroeid, om een verdere stap te kunnen doen. Wij moeten de nieuwe weg gaan, steeds in overeenstemming met de voorhanden mogelijkheden, steeds in de eerste plaats voor oogen houdend, dat de agitatie, het maximum aan politieke klaarheid de eerste voorwaarde voor goed agitprop.- werk is. Onze agitbeweging is geen doel op zichzelf, onze agitprop.-troepen zijn wapens in dienst, ter beschikking der revolutionaire klasse-organisaties van het proletariaat.

Scholing is noodig, politieke en artistieke scholing, nauwere samenwerking met revolutionaire kameraden van het beroepstoneel, met de revolutionaire schrijvers voor de versterking van de artistieke grondslag van onze agitbeweging. In de dagelijksche strijd voor de arbeidersbelangen, in het veroveren van werkelijk revolutionair inzicht en werkelijk artistieke bekwaamheden ligt de garantie, dat onze agitbrigaden ook werkelijk hun nieuwe taak zullen kunnen gaan vervullen.