Literatuur. Jaargang 20

[p. 4]

[Nieuws]

Drentse zwerfkeien bewaren poëzie voor het nageslacht

Een overzicht van de twintigste-eeuwse poëzie op dertien zwerfkeien verspreid in het Drentse landschap. Dat is wat de stichting Monument Onze Taal voor ogen staat. Dirk Wiggerink, een van de organisatoren, wil hiermee de taal ‘terugbrengen in het landschap’. Dat Drentse landschap ziet hij dan ook als de bakermat van onze taal en cultuur.

De eerste steen werd op 3 november in Kamp Westerbork onthuld in aanwezigheid van Remco Campert. Zijn vader Jan was de auteur van het gedicht dat speciaal voor deze plaats is gekozen: ‘De achttien doden’. Het werd in een zwerfkei gehouwen door Stef Stokhof de Jong, die eerder al de poëzieroute in Wijk bij Duurstede van gebeitelde gevelteksten voorzag.

De selectie van de overige twaalf gedichten gebeurt in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen. Daarbij is de plaats van het gedicht in de Nederlandse letterkunde niet het enige criterium. Uiteindelijk is de vraag of het gedicht op de betreffende plek past een doorslaggevende factor. De dichtkeien zullen een cirkel vormen in het Drentse landschap, met de steen in Westerbork als middelpunt. Een wandelpad door heel Drente gaat de keien met elkaar verbinden.

Het project moet tot in de 22ste eeuw duren, als het aan de organisatoren ligt. Want wanneer over vier jaar de ‘klok’ rond is, wordt een jury aangesteld die elke vier jaar een nieuw Nederlandstalig gedicht selecteert. Na twaalf jaar kan er dan uit drie gedichten één worden gekozen om te worden vereeuwigd op de achterkant van een van de twaalf keien. Waarna de selectieronde voor de volgende steen begint. Volgens Wiggerink zijn we dan uiteindelijk nog net op tijd om het laatste Nederlands-



talige gedicht in steen vast te leggen, want: ‘over anderhalve eeuw spreken we hier allemaal Engels’, zo luidt zijn stellige overtuiging. [sk]

Wereldbibliotheek

In kleine kring was het al langer bekend, maar dit najaar kregen ineens ook de media er lucht van: het fenomeen ‘bookcrossing’, ofwel het ‘te vondeling leggen’ van boeken op openbare plaatsen. De vinder wordt met een briefje of aantekening in het boek aangespoord het boek mee te nemen en te lezen, en de vondst te melden via de website www.bookcrossing.com. In de Verenigde Staten zijn zo'n veertigduizend liefhebbers actief op het boekenbevrijdingsfront (‘released in the wild’ is de term voor het opzettelijk achterlaten van een boek). Hun streven is om van de wereld één grote bibliotheek te maken.

Officieus Nederlands recordhouder bookcrossing is Frans Goddijn uit Arnhem. Hij schonk vanaf de zomer ruim driehonderd boeken de vrijheid. Het begon met de schatgraver-achtige verstopping van Humboldts Gift in het bidstoeltje van een Belgisch kerkje op de pelgrimsroute naar Santiago. Ook van een lege vaas in een pizzeria maakte hij een onverwachte boekenschuilplaats. Voor het zoeken naar zulke uitgekiende locaties heeft hij inmiddels minder tijd, nu hij op sommige dagen tientallen boeken tegelijk weglegt. Het afgelopen najaar heeft hij op deze manier flink de bezem gehaald door zijn overladen boekenkasten. Hij is nu bijna klaar. ‘Daarna hou ik het weer bij incidentele acties, één boek tegelijk.’

Maar of van ‘crossing’ kan worden gesproken? Noch in de Arnhemse centrale bibliotheek, noch in café De Wacht, plekken waar Frans regelmatig afstand doet van zijn bezittingen, werd de trend direct opgepikt. De boeken wel. Caféhouder Karel adopteerde er zelf twee, en barman Jacob meldt: ‘Er liggen er nog maar een paar. Het is natuurlijk de bedoeling dat er weer andere boeken terugkomen, maar ik weet het niet. Nederlanders...volgens mij zetten ze ze gewoon thuis in de boekenkast.’

Misschien dat de publiciteit de Arnhemmers nog verleidt zich tot boekenlegger te ontpoppen. De genoemde site gaf eind oktober in een bestek van tien dagen een verdrievoudiging van het aantal Nederlandse leden te zien: van ruim driehonderd naar meer dan negenhonderd boekcrossers. Lid en site-watcher ‘rubyblue’ zag een duidelijke relatie met twee mediagebeurtenissen: een item in het rtl-5-programma Vijf in het land op 25 oktober en een groot artikel in de zaterdagbijlage van nrc Handelsblad van 2 november.

Eind oktober werd met de lancering van de Nederlandstalige site www.wildeboeken.be het boekenjachtseizoen in de Lage Landen definitief geopend. De site is bedoeld voor België en Nederland: www.wildeboeken.nl leidt naar dezelfde locatie. Het is het eerste project van Antwerpen Boekenstad, een jong initiatief dat de Scheldestad tot literaire hoofdstad van Vlaanderen wil verklaren. De Antwerpenaren wisten auteur Oscar van den Boogaard over te halen peetvader van hun ‘eerste kindje’ te worden. [sk]

[p. 5]

Cats-monument op slijtage onderzocht

Tijdens de herdenking van de 425ste geboortedag van Jacob Cats op vrijdag 8 november 2002 in het Tonnenmagazijn van Brouwershaven heeft wethouder Aad van der Wouden van de Gemeente Schouwen-Duiveland toegezegd dat er een grondig onderzoek komt naar de conditie van Cats' standbeeld. Het beeld werd in 1829 bij de haven van Brouwershaven geplaatst en is daarmee een van de oudste standbeelden van Nederland; alleen Erasmus en Laurens Jansz. Coster gingen



Cats voor. Al langere tijd vertoont het monument scheuren en slijtageplekken. De verwachting is dat na afronding van het onderzoek zal worden besloten tot restauratie. [jk]

Amsterdamse gracht krijgt literaire bruggen

Brug 123 over de Amsterdamse Bloemgracht wordt binnenkort door de Stichting Theo Thijssen uit de anonimiteit getrokken. In augustus stemde wethouder Guido Frankfurther in met het plan van de stichting om de brug te vernoemen naar Thijssens meest populaire romanpersonage Kees de jongen. De brug ligt vlakbij het geboortehuis van Thijssen in de Nieuwe Leliestraat, waar sinds 1995 het Theo Thijssen museum is gehuisvest. De naastgelegen brug over de Bloemgracht - nu nog nummer 124 - zal de naam krijgen van Rosa Overbeek, Kees' schoolvriendin en stille liefde.

De naambordjes zullen waarschijnlijk worden aangebracht in het voorjaar, met het oog op het ‘bescheiden ceremonieel’ waarmee de naamgeving gepaard zal gaan. Over de invulling daarvan is nog weinig bekend. Peter Paul de Baar van de stichting Theo Thijssen heeft wel een idee: ‘Een liefdesduet vanaf die twee bruggen, zoiets lijkt me wel mooi.’ [sk]

Les Phares du Nord

Onder de noemer ‘Les Phares du Nord’ besteedt de 23ste editie van de Salon du Livre in Parijs speciale aandacht aan auteurs uit Nederland en Vlaanderen. Zo'n veertig schrijvers, waaronder Claus, Mulisch, Haasse en Hemmerechts, zullen acte de présence geven. Behalve romans en poëzie zijn ook drama, stripverhaal, kinder- en jeugdliteratuur, kunstboek en non-fictie vertegenwoordigd. Voorafgaand aan de Salon worden enkele Franse literatuurcritici uitgenodigd om in Nederland en Vlaanderen kennis te maken met het literaire klimaat.

Oorspronkelijk Nederlandstalige literatuur zit in de lift. Het aantal vertalingen is in tien jaar verdrievoudigd, zo meldt het Nederands Literair Productie- en Vertalingenfonds. Het afgelopen najaar werden op de Frankfurter Buchmesse 47 Nederlandse titels aan het buitenland verkocht. Auteurs met veel buitenlandse lezers zijn bijvoorbeeld Nooteboom in Spanje, Mulisch in Duitsland en Dorrestein in de Verenigde Staten. In Engeland en Amerika heeft het succes van hedendaagse auteurs inmiddels ook belangstelling voor Nederlandse klassieken als Elsschot en Couperus doen ontstaan. [sk]

Zie www.nlpvf.nl of www.fondsvoordeletteren.be