Literatuur. Jaargang 21

[p. 4]

[Nieuws]

Nieuwe ‘aanwinsten’ voor Museum Meermanno

Het afgelopen najaar was een goed seizoen voor Museum Meermanno in Den Haag, het ‘museum van het boek’. Op 1 december trad Leo Voogt aan als directeur. Voogt, van huis uit historicus, verwierf in diverse functies een stevige positie binnen het boek- en bibliotheekwezen. Het museum wil zich onder leiding van Voogt meer toeleggen op de contacten met andere instellingen op het gebied van boekgeschiedenis en boekdrukkunst.

Een maand eerder verwierf Museum Meermanno het archief van de stichting De Roos. Die stichting fungeert als een niet-commerciële uitgeverij van bibliofiele boeken. Het museum is al sinds de oprichting in 1945 betrokken bij De Roos. Van alle uitgaven, die een beperkte oplage hebben van 175 genummerde exemplaren, ontvangt het museum het eerste exemplaar. Sinds 1945 verschenen er ruim 160 publicaties. In het archief zijn de drukvellen, houtsneden en etsplaten bewaard, en de correspondentie tussen de stichting en de auteurs, ontwerpers en illustratoren. Het bevat bijvoorbeeld brieven van Bordewijk, Nooteboom en Adriaan Roland Holst.

Het archief kwam anderhalf jaar geleden in het huis van stichtingsvoorzitter Ton Entius terecht. Die vond dat het materiaal, vanwege de omvang en het belang, geordend en ontsloten moest worden. ‘Zelf vind ik in kunsthistorisch opzicht vooral de beginperiode, zeg maar tot het einde van de jaren zestig, erg interessant. In het archief is dat allemaal gedocumenteerd, je kunt precies nagaan hoe al die mensen in die tijd met elkaar omgingen. Dat moet toegankelijk worden gemaakt. Maar wij hebben daar de tijd en de expertise niet voor.’

Ook het museum zoekt nog naar geld en mensen om met de inhoud van de 32 verhuisdozen aan de slag te kunnen. Zowel het museum als de stichting hopen dat er zo snel mogelijk mee kan worden begonnen. Entius: ‘In 2005 viert stichting De Roos haar zestigste verjaardag. Het zou mooi zijn als er dan op basis van dit archief een grote, goed gedocumenteerde tentoonstelling kan worden gemaakt.’ [sk]

Reve krijgt museum

Van brieven, manuscripten en gesigneerde boeken tot plukken haar en stukken eelt: Reve-verzamelaars kunnen er een heel museum mee inrichten. En dat museum komt er. Op de tachtigste verjaardag van Gerard Reve op 14 december maakte Piet van Winden, eigenaar van het Leidse antiquariaat Aioloz, bekend dat de gemeente Amsterdam een zaal in de nieuw te bouwen centrale bibliotheek aan het IJ ter beschikking heeft gesteld voor de inrichting van een Reve-museum. Van Winden is auteur van de handleiding. Zelf Reve verzamelen en geeft de nieuwsbrief Nader tot Hem uit. De bekendmaking combineerde hij met de opening van een provisorisch Reve-museum in Aioloz. De basis van de museumcollectie wordt gevormd door de verzameling van Peter van Bergen, een vriend van Reve die onder meer een complete collectie aanlegde van al zijn publicaties, aangevuld met een grote hoeveelheid Reve-parafernalia. Het museum krijgt de collectie in bruikleen van de stichtingen Eccliptica en Eleusis, die de Van Bergen-collectie samen voor honderdduizend euro aankochten.

Het museum moet volgens Van Winden ‘op zijn minst een nationale uitstraling’ hebben, en de ontwikkeling van diverse activiteiten moeten ervoor zorgen dat het een ‘levend’ museum wordt. Hij denkt daarbij aan een workshop ‘Taal der liefde’ over de taal van Reve, en een activiteit voor eerstejaars rechtenstudenten rond de opbouw van Reves pleidooien.

Het nieuwe bibliotheekgebouw is naar verwachting in 2007 gereed. Gezien de gezondheidstoestand van de dementerende schrijver lijkt het helaas onwaarschijnlijk dat Reve de opening van het museum zelf nog zal meemaken. Wel zal er volgend jaar een tijdelijke tentoonstelling worden ingericht in de huidige vestiging van de Openbare Bibliotheek aan de Prinsengracht. [sk]

Hermina Joldersma gasthoogleraar in Utrecht

De Canadese germaniste Hermina Joldersma bekleedt van januari tot en met maart de Belle van Zuylen-leerstoel aan de Universiteit van Utrecht. Deze leerstoel is een wisselleerstoel voor de alfa- en gammawetenschappen. Elke drie jaar is de beurt aan de letterenfaculteit om een voordracht te doen.

Hermina Joldersma is voor haar collega's in Utrecht een oude bekende: in 1998-1999 bracht ze er al eens een sabbatical leave door. De laatste jaren werkte ze in verschillende projecten samen met Nederlandse en Vlaamse onderzoekers, onder meer in de werkgroep voor het laatmiddeleeuws geestelijk lied in de Lage Landen.

Tijdens haar gasthoogleraarschap kan ze de contacten met de werkgroep aanhalen. Verder zal ze een onderzoekscollege verzorgen over het Aemstelredams amoreus lietboeck, een zestiende-eeuwse

Hermina Joldersma

bundel met wereldlijke liederen, en samen met collega-onderzoekers een aantal artikelen schrijven. In haar oratie op 12 februari wil ze ingaan op het belang van het Middelnederlandse lied in internationale context. [sk]

[p. 5]

Lang leve het lied

Vroeger werd gezongen en gefloten in de straat / Had de slagersjongen nog een opera paraat, zong Herman van Veen in zijn lied Hilversum III. Vroeger, dat is voor de opkomst van de massamedia. Die brachten de popmuziek tot bloei, maar gaven tegelijk de genadeklap aan het straatlied: liederen gezongen door professionele straatzangers, die de teksten te koop aanboden in de vorm van liedblaadjes. Een vorm van verspreiding

Maarten van Roozendaal tijdens de opnames van de straatliedjes in Theater De Tobbe in Voorburg

die soms ook voor echte ‘hits’ zorgde.

Als het aan Garrelt Verhoeven van de Koninklijke Bibliotheek ligt, is een revival van dit haast vergeten genre nabij. Hij wist een indrukwekkend gezelschap van Nederlandse artiesten bij elkaar te krijgen om dertig van die ooit populaire liederen op te nemen. Zo zal Freek de Jonge onder meer het lied Daar komen de schutters van Koos Speenhoff vertolken, en geeft Maarten van Roozendaal zijn uitvoering van Aan de oever van een snelle vliet.

De liederen zijn binnenkort te beluisteren op de site www.geheugenvannederland.nl, waarop ook de gehele collectie liedblaadjes van de Koninklijke Bibliotheek en het Meertens Instituut als digitale afbeelding beschikbaar wordt gesteld. Het gaat in totaal om meer dan 15.000 verschillende liedjes. Dit digitaliseringsproject wordt afgesloten met een symposium op 23 januari in de aula van de Koninklijke Bibliotheek.

Tijdens het opnemen van de liederen werd Garrelt Verhoeven verrast door het enthousiasme van de artiesten. ‘Ze vonden het allemaal ontzettend leuk om mee te doen, en een aantal van hen had ook echt serieuze interesse in het materiaal.’ Gestimuleerd door hun enthousiasme en inzet, besloot de KB de liederen niet alleen op het web te zetten, maar er ook een cd van uit te brengen in samenwerking met het



label Globe. De cd wordt ook op het symposium gepresenteerd. Een percentage van de verkoopopbrengst zal worden gestort op rekening van de stichting Erfgoed van het Nederlandse lied, een nieuwe stichting die tot doel heeft het ‘vergeten’ Nederlandse lied te bewaren en levend te houden. Er zijn al plannen voor een straatliederenfestival in de loop van dit jaar. [sk]

Dichter des Vaderlands: wie volgt Komrij op?

Op 28 januari, aan de vooravond van de vijfde Landelijke Gedichtendag, gaat de verkiezing van de Dichter des Vaderlands 2005-2009 van start. Dat gebeurt op de Gedichtennacht, die door Poetry International en de Poëzieclub (een initiatief van de huidige Dichter des Vaderlands Gerrit Komrij) in de Rotterdamse Kunsthal wordt georganiseerd. Vanaf dat moment heeft iedereen de mogelijkheid via het web een voorkeur uit te brengen. Op de Gedichtendag van volgend jaar zal dan onze nieuwe ‘volksdichter’ worden geïnstalleerd.

Om de kiezer een handje te helpen stelt NRC Handelsblad in een reeks portretten een aantal Nederlandse dichters voor aan het publiek. Die portretten komen ook op de Dichter des Vaderlands-site van de Koninklijke Bibliotheek (www.kb.nl/ dichters) en op de site ww.gedichtendag.nl terecht.

In principe is elke Nederlandse dichter verkiesbaar. Daarmee is een situatie zoals in 2000 niet uitgesloten, toen publieks-favoriet Rutger Kopland weigerde. Hij deinsde ervoor terug om vijf jaar lang als poëtisch ‘klankbord’ van het volk te dienen. [sk]