Cinema literair
Boek en film: ze worden vaak in één adem genoemd. Daar valt wel wat tegen in te brengen. Film is tenslotte in de eerste plaats een beeldende discipline. Dat het medium zich goed leent om een verhaal te vertellen is zowel een zegen als een vloek: film is, op popmuziek na, de meest gedemocratiseerde kunstvorm, maar moest de liefde van het grote publiek bekopen met een imago als het volkse zusje van de literatuur. Aan de andere kant is het de vraag wat het betekent als een boek ten behoeve van een verfilming wordt gereduceerd tot een pakkende verhaallijn. Maar of ze zich nu goed of slecht tot elkaar verhouden: de film en de letteren hebben iets met elkaar. Dat ‘iets’ is het onderwerp van dit dossier, en de reden dat we ze samen noemen.
Al sinds de begindagen van de film is er discussie over zijn status: kunst of volksvermaak? Misschien is het niet toevallig dat diezelfde tweestrijd weerklinkt in de manier waarom schrijver-scenarist-cineast Leon de Winter door critici en lezers wordt benaderd. Zijn ‘filmische’ manier van schrijven wordt door de laatsten als aanprijzing, door de eersten als diskwalificatie naar voren gebracht, zonder dat duidelijk wordt wat dat filmisch schrijven eigenlijk inhoudt.
De potentie van film om een groot publiek in vervoering te brengen bepaalde voor Johan Daisne juist de schoonheid van het medium. Zijn visie op film als afspiegeling van een collectif ideaalbeeld valt rechtstreeks in verband te brengen met zijn ideeën over het magisch-realisme.
Ook dit jaar zullen weer scholieren door de mand vallen, die op hun mondeling wel de film kunnen navertellen, maar vergeten na te kijken hoe de hoofdpersoon eigenlijk in het boek wordt genoemd. Ze kunnen putten uit een ruim aanbod: ongeveer eenderde van de Nederlandse speelfilms is rechtstreeks gebaseerd op een literair werk, en bijna altijd van een Nederlandstalige auteur.
Toch halen niet alle boekbewerkingen het grote doek. Tot een verfilming van De kleine Johannes is het nooit gekomen, maar plannen zijn er wel gemaakt: in dit dossier worden twee tot nu toe onbekende scenario's besproken. En Literatuur heeft nog meer primeurs: een script voor Karel ende Elegast dat Gerard Soeteman al een tijd lang op de plank heeft liggen. In afwachting van een bevlogen financier mogen we in dit dossier alvast een paar fragmenten prijsgeven, die herinneren aan de tijd dat ook literatuur nog gewoon volksvermaak was.
Auteursrechtelijk beschermd
