Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 9

[p. 449]

[Nummer 36]

Plaatjes vullen geen gaatjes
redactionele inleiding

Lang voordat de mensheid de techniek van de drukkunst had veroverd, kenden we vormen van schrift. Op steen, huiden, rotswanden, in klei, hout en papyrus werden boodschappen gegrift die iets voor anderen betekenden. Afbeeldingen zijn uit het oogpunt van communicatie altijd van groot belang geweest omdat ze over de grenzen van volk en regio heen reiken. Het kan dan ook geen toeval zijn dat de modernste elektronische systemen graag pictogrammen gebruiken. De taal van het beeld is universeel en kan door iedereen verstaan worden.

Om die reden verdiepen we ons in het winternummer van Literatuur zonder leeftijd in de betekenis van plaatjes. Zijn dat aanvullingen op, grondleggers van, aangevers of versieringen van de tekst? De veertig tekenaars van Ali Baba zagen hun beeldmateriaal terecht als het fundament van hun dieprode bijenkorf, maar volgens Truusje Vrooland-Löb valt daar meer over te zeggen. Zij peinst in deze aflevering over de leeftijdloosheid van prentenboeken en vroeg zich af welke de volgende eeuw zullen halen. Lieke van Duin kijkt met zo'n zelfde blik naar Mauwtje van Sofie en Rascal. Bij iemand als Wim Hofman is niet goed aan te geven wat eerder was of belangrijker is: het plaatje in zijn hoofd of de lijnen en de woorden op papier. En dat geldt net zo goed voor veelzijdige talenten als Joke van Leeuwen en Ted van Lieshout. Over hun kwaliteiten doen Tom Baudoin en Wiel Kusters dan ook een doekje open.

Dit brengt ons in één adem bij de opvattingen van waaruit een auteur werkt. Zijn die gevormd door wat we sinds een aantal jaren de kinderblik noemen of door onze ervaringen met literatuur? Henk Peters weet aan het werk van Els Pelgrom heel wat poëticale wetenswaardigheden te ontlokken. En sinds de VPRO in Villa Achterwerk met feestelijke poetica's stoeit, is dat onderscheid tussen kind en volwassene misschien meer schijn dan werkelijkheid.

Die grenservaring geldt alle bijdragen van dit nummer. Ogenschijnlijk mogen plaatjes er dan de hoofdrol in spelen, in feite gaat het om de kunstenaars en hun werk. Naast beschouwingen over genoemde coryfeeën hebben we een uitvoerige analyse van Rita Ghesquiere over

[p. 450]

Jaak Dreesen, onderzoekt Remco Ekkers de biografie van Hans Andreus op wetenswaardigheden over de schepper van Meester Pompelmoes, verdiepen Quirin van Os en Kirsten Moorman onze kennis van Anna Hubert van Beusekom, publiceert Sjoerd Kuyper tot ons aller droefenis zijn laatste brieven aan Anne Holm en introduceert Bart Moeyaert het Shakespearen.

Voorwaar een vol nummer dat helemaal volwaardig werd door de afsluiting van Patsy Backx, iemand die net zo leeftijdloos tekent als schrijft. Stof genoeg om de winter door te komen en ons voor te bereiden op de tiende jaargang. De plannen daarvoor rijpen.

Omdat we afscheid moeten nemen van de wijsgerige bespiegelingen die Bart Moeyaert ons vier afleveringen lang heeft voorgehouden, zochten en vonden we een nieuwe columnist. De naam houden we uiteraard nog even geheim, maar de redactie verkneukelt zich bij voorbaat. We hebben vergevorderde plannen voor internationale escapades, hopen zicht te krijgen op de praktijk van het recenseren, zullen de donatie van onze stichting en daarmee de prijs van ons tijdschrift lichtelijk moeten verhogen en blijven belangrijke conferenties, tentoonstellingen, uitgaven en prijsuitreikingen kritisch volgen. Naast nieuwe ontboezemingen van onze hofleverancier Sjoerd Kuyper kunnen ook onze lezers het komend jaar hun hart uitstorten over de boeken die zij sinds hun kindertijd met zich meedragen. Niet om de gaatjes tussen de praatjes te vullen maar om het plaatje van de kinderliteratuur vollediger te maken. Wie op zoek is naar de eigen aard van kinderliteratuur kan en mag de confrontatie met zichzelf niet ontlopen.