Liter. Jaargang 2

Christelijk literair tijdschrift

[p. 85]

Signaleringen

Oud asfalt

Van de dichter Kees Hermis verscheen bij uitgeverij Hoenderbossche Verzen de bundel Oud asfalt. Vooral de buitenkant van de bundel ziet er fraai uit; er is duidelijk aandacht besteed aan de vormgeving.

De bundel bevat gedichten in grote diversiteit. Absurdistische (‘opa rookt pijp uit een lantaarnpaal’) en realistische, korte en lange, sobere en pathetische.

Hermis maakt graag gebruik van beelden. Soms maakt dat de gedichten sterker, maar in verscheidene gevallen dreigen de gedichten te bezwijken onder de beeldenlast. Dat gebeurt bijvoorbeeld in het gedicht ‘Vlieland’, waarvan de eerste strofe luidt: ‘Je haalt je handen open aan de scherpe / randen van een onweerslucht die met / de lippen opgerold zijn tanden toont.’

Een van de betere gedichten vind ik ‘De werkplaats van mijn vader’:

De werkplaats, geur van grenen.
In schaven, beitels, hamers woont
het verleden onverzaagd.

Wat ooit scheen zoekgeraakt, is
hier bewaard. Gekleed in tijd
die is verjaard, smaakt het

naar veilig land dat om zich heen
praat met een stem in hout.
Verte die heden beademt,
in merg en been bestaat.

De bundel telt 40 bladzijden, kost f 15,00 en is te verkijgen door dit bedrag plus f 4,00 verzendkosten over te maken op bankrekeningnummer 636384160 t.n.v. Hoenderbossche Verzen (Patrijsweg 3, 5406 ng) te Uden. [TB]

Filosofie en kunst

Onno Zijlstra schreef een nuttig en helder boek dat de titel Het kunstwerk en de zin van het bestaan meekreeg. Zijlstra is zowel docent aan de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken te Kampen, als docent aan de Christelijke Hogeschool voor de kunsten Constantijn Huygens. Die combinatie is een vruchtbare. Het denken over kunst kan zeer gebaat zijn bij expliciet levensbeschouwelijke aandacht. Het valt nogal eens op dat essayisten en critici zich sterk richten op de vormelijke aspecten van een kunstwerk. De strekking van een kunstwerk krijgt vaak minder aandacht, of men gaat er vanzelfsprekend vanuit dat iedereen het ermee eens is. Dit geldt bijvoorbeeld voor het boek van A.L. Sötemann over de dichter Gerrit Kouwenaar. Sötemann schenkt vrijwel al zijn aandacht aan de versstructuur, aan het complex van thema's en vraagstellingen. Maar de levensbeschouwelijke tendens in het werk van Kouwenaar blijft in het vage. Daarvoor moet men, wat Kouwenaar betreft, zijn bij een hoogleraar in de filosofie, Jos de Mul, die over Gerrit Kouwenaar schreef als ‘Dichter na de dood van God’. Onno Zijlstra sluit met zijn Het kunstwerk en de zin van het bestaan aan bij de wijze van kunstkritiek die Jos de Mul beoefent. Zijlstra heeft oog voor de levensbe-

[p. 86]

schouwelijke keuzes die de achtergrond vormen van bepaalde tradities in de kunst. Dat maakt dit boek tot een verdienstelijke bijdrage aan de bezinning rond kunst en literatuur.

Zijlstra's verhandeling heeft kunstopvattingen van filosofen tot onderwerp. De esthetica's van Kant, Hegel, Wittgenstein, Kierkegaard en Nietzsche passeren achtereenvolgens de revue. Gemeenschappelijk hebben al deze denkers dat zij de betekenis van kunst zochten in zingeving. Voor Kant ging het nog om reële zingeving van het bestaan, terwijl bij Schopenhauer de zin van het kunstwerk ligt in het vluchten uit de vreselijke wereldwerkelijkheid. Wittgenstein zag kunst als een ethische bepaling van het leven, terwijl Nietzsche in de kunst zijn levensontwerp gestalte wilde geven. Terugkerende begrippen in Zijlstra's betoog zijn: eenheid, zingeving, chaos, verwarrende veelheid.

Zijlstra's boek is helder geschreven en getuigt van vakmanschap op dit filosofische terrein. De grote lijn die hij schetst in het nadenken over kunst over een periode van 200 jaar, is een belangrijke achtergrond voor het begrip van hedendaagse standpunten en stromingen. (Uitg. Kok, 104 blz., f 27,50)

[TjdR]

Bilderdijkdag 28 mei

De vereniging ‘Het Bilderdijk Museum’, die in het gebouw van de Vrije Universiteit een bescheiden museum beheert, organiseert op vrijdag 28 mei een symposium dat aan de poëzie van Willem Bilderdijk (1756-1831) gewijd is. Natuurlijk is er de afgelopen decennia veel onderzoek gedaan naar Bilderdijks leven en denken, maar diepgaande interpretaties van zijn gedichten zijn zeldzaam gebleven. Daarom is besloten enkele gerenommeerde poëzielezers te vragen tijdens het symposium een gedicht naar keuze aan een gedegen close-reading te onderwerpen. Er zal ruim gelegenheid zijn voor discussie. De sprekers zijn: Rein Bloem, Kees Fens, Wilt Idema, Peter van Lier, Michaël Zeeman en Peter Gerbrandy. De bijdragen zullen later in het jaar gebundeld worden. Het symposium vindt plaats in een zaal naast het museum.

Voor nadere inlichtingen en opgave kan men terecht bij de secretaris van de vereniging, dr. M. van Hattum (020-6454368) of bij de voorzitter van het symposium, Piet Gerbrandy (0543-515349). [TjdR]

Wilmadag 12 juni

Op zaterdag 12 juni wordt in Beekbergen de vijftiende ‘Wilmadag’ gehouden, georganiseerd door de Wilma-stichting. De dag is dit keer gewijd aan de band tussen Wilma en Willem de Mérode. Hans Werkman houdt hierover 's morgens een lezing, 's middags worden huis en graf van De Mérode in Eerbeek bezocht. De dag begint om 10.00 u.

Verdere inlichtingen zijn te verkrijgen bij Jeanette Donkersteeg, tel. [phone].

[DZ]