Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap 30

[p. 7]

‘We moeten dus ergens afspreken’
Cyriel Buysse poseert voor Frans Masereel (1929)
door Joris van Parys

De lezers van de Mededelingen van het Cyriel Buysse Genootschap zijn welvertrouwd met het ‘Molenvignet’, de kleine houtsnede van Frans Masereel uit 1929 op de titelpagina van de monografie Cyriel Buysse van Achilles Mussche, die vanaf de eerste aflevering ook de titelpagina van onze Mededelingen heeft gesierd. De gestileerde evocatie van Buysses Molenheuvel in Deurle is overigens een bijproduct van de opdracht die Masereel via Emmanuel de Bom aanvaardde, om een portret te snijden als frontispice voor de studie van Mussche. ‘Je ferai volontiers le portrait de C. Buysse’, antwoordde Masereel op het verzoek van De Bom, ‘mais où et dans quelles conditions? C. Buysse viendrait-il à Paris pour poser? Où faudrait-il que j'aille faire ce portrait en Belgique?’⁽¹⁾ Omdat de zeventigjarige schrijver er niet voor voelde voor een poseersessie naar Parijs te reizen en Masereel elke zomer doorbracht in een vissersdorp bij Boulogne in Noord-Frankrijk, kwam Buysse met het voorstel om af te spreken in een grenscafé:

Les éditeurs Van Rysselberghe et Rombaut de Gand m'annoncent que vous êtes disposé à faire un dessin de moi, pour le livre qui doit paraître en Septembre. Il s'agit donc de se rencontrer. Ne pourrait-on pas se voir à un endroit quelconque de la frontière franco-Belge? Je n'ai pas de tryptique⁽²⁾ pour la France et je n'ai presque pas le temps de faire les démarches compliquées pour en obtenir un. D'autre part, si je ne dois pas aller plus loin que la frontière je pourrais rentrer chez moi le même jour. On trouverait bien un café quelconque pour faire la pose.

En vous priant de me faire connaître votre avis, je vous salue sincèrement.

(1) Frans Masereel aan Emmanuel de Bom, Parijs 18.5.1929 (Letterenhuis, M295). Tijdens het interbellum woonde Masereel op verschillende adressen in Parijs.

(2) Driedelig douanedocument (correcte spelling: ‘triptyque’) voor de ‘tijdelijke invoer’ van een voertuig.

[p. 8]

Op 29 juli 1929 reisde Masereel vanuit Boulogne naar de Frans-Belgische grens. Waar de geïmproviseerde poseersessie precies plaatsvond, is niet bekend. Overbekend daarentegen is het uiteindelijke resultaat: de kleine houtsnede naar de schetsen die Masereel tekende als voorstudie, werd het meest expressieve portret van Buysses ‘kloeke karakteristieke kop’.⁽³⁾ Van dit portret en profil berust in privé-bezit de enige door Masereel én Buysse gesigneerde afdruk waarmee we deze jubileumeditie van de Mededelingen openen (p. 4). Als extra volgt (p. 9) een facsimile van het hiervoor geciteerde briefje van Buysse aan Masereel. Het ‘Molenvignet’ op het briefje is een tekening van de graficus Armand Heins die voor de Eerste Wereldoorlog al tot de Gentse vriendenkring van Buysse behoorde. De Molen-houtsnede van Masereel vond Buysse kennelijk zo mooi, dat hij ze ‘levensgroot’ liet overnemen op zijn briefpapier en op de titelpagina van zijn laatste roman Twee werelden (1931).

(3) Emile Claus aan Isidoor Opsomer, Londen 8.5.1915 (Letterenhuis, C2753): ‘Buysse heeft ne kloeke karakteristieke kop, he? Maakt er iets goed van dat ware mijn grootste genoegen.’ Van Opsomer zijn twee Buysse-portretten uit 1915 bekend: een tekening en het grote geschilderde portret dat in Antwerpen in het Letterenhuis hangt.

[p. 9]