Neerlandia. Jaargang 61

[p. 44]

De Nederlandse Emigrant in de nieuwe samenleving

Herhaaldelijk hebben wij in Neerlandia, in de jaarverslagen en in onze briefwisseling met Nederlanders in den vreemde, onze mening gezegd over de zo noodzakelijke wisselwerking tussen de emigrant en het hem ontvangende land. Van enkele zijden ontvingen wij bewijzen van instemming met deze beschouwingen; zelfs bereikten ons verzoeken om voor de organen van Nederlandse verenigingen in den vreemde in uitgebreider zin onze opvattingen over dit zeer belangwekkend onderwerp te willen uiteenzetten. Aan die verzoeken hebben we gaarne gevolg gegeven.

Het zal derhalve niemand verwonderen, dat wij met grote belangstelling kennis namen van de op 4 juni j.l. door de directeur van de Nederlandse Emigratiedienst, mr. J.A.U.M. van Grevenstein gehouden radiorede over dit onderwerp.

Aangezien we bij onze lezers eenzelfde belangstelling voor dit onderwerp verwachten, laten we hieronder het belangrijkste uit de radiorede van mr. Van Grevenstein volgen.

"Betrekkelijk kort geleden sprak men hier te lande, wanneer men doelde op het ingroeiingsproces van de nieuwe burgers van een immigratieland, van aanpassing of assimilatie. Meer en meer worden deze woorden echter in dit verband vermeden, omdat men, sprekende over dit onderwerp, tot uitdrukking wil brengen, dat het hier niet gaat om een eenzijdig, slechts de emigrant betreffend, proces, nl. niet alleen zijn aanpassing aan de nieuwe samenleving, maar om een wisselwerking. Over deze wisselwerking wil ik U gaarne iets meer vertellen.

Geven en nemen

De emigrant dient in de eerste plaats zich open te stellen voor het nieuwe, dat het land dat hem ontving, biedt. Hij dient, zonder daarbij zijn persoonlijkheid te verliezen, de in zoveel opzichten geheel andere omstandigheden en levensgewoonten in het nieuwe land te aanvaarden en zich daarbij zoveel mogelijk aan te passen. Hij moet bereid zijn andere opvattingen en andersoortige ervaring te eerbiedigen.

Maar ook het ontvangende land en zijn bevolking dient bereid te zijn te geven. Zijn mogelijkheden tot ontplooiïng en daarbij zijn samenleving in de ruimste zin van het woord dient het voor de emigrant open te stellen.

Op deze wijze ontstaat de wisselwerking, die ik noemde; en zo wordt het nieuwe land in waarachtige zin het tweede vaderland van de emigrant en kan het land zelf ten voile profijt trekken van de nieuwe krachten, die het krijgt toege-voegd. Dit proces duidt men aan met de term ‘integratie’.

Lange definitie

In het rapport van de Raad voor de Emigratie, dat over dit onderwerp vele uren beraadslaagde wordt de volgende definitie van ‘integratie’ gegeven:

‘Het geleidelijk proces van deelneming aan het economische, sociale, culturele en geestelijke leven van het ontvangende land, hetwelk de emigranten in staat stelt hun eigen leven en dat van hun nakomelingen zo goed mogelijk te ontplooien binnen het staatkundige, econo:mische, sociale, culturele en kerkelijk bestel van het ontvangende land en de mogelijkheid openlaat, dat zij bij de volledige ingroei in het nationale bestaan aldaar, een eigen bijdrage aan de samenleving van dat land levert.’

Daar bevordering van het integratie-proces gewenst is, alsmede dit vraagstuk ook door en door gekend dient te worden, zal een rapport van de Raad voor de Emigratie over dit onderwerp binnenkort het licht zien.

Met dit rapport is uiteraard niet het laatste woord in deze zaak gezegd. Dit rapport wil niet anders zijn dan een eerste inventarisatie van de zich hierbij voordoende problemen. Voorts wil het rapport een uitnodiging zijn tot ieder wie dit aangaat om de zaken verder aan te pakken.

Gelukkig staat Nederland op dit gebied niet bianco; de maatschappelijke organisaties voor de emigratie hier te lande en de na de oorlog door de wet in het leven geroepen organen voor de emigratie, werken immers sinds jaar en dag er op om de ingroeiïng van onze emigranten in de overzeese landen zoveel mogelijk te vergemakkelijken.

Het rapport gaat o.a. stuk voor stuk de verschijnselen na, die zich voordoen bij de economische, sociale, culturele en geestelijke integratie en verschaft belangrijke gegevens over de omstandigheden waarin onze emigranten met betrekking tot deze terreinen verkeren.

Gunstige factoren

Hoewel de periode van de na-oorlogse emigratie nog kort van duur is, kon reeds nu worden vastgesteld, dat de plaats, welke de Nederlandse emigranten zich in de ontvangende landen hebben verworven, gunstig is en dat er vrij wel algemeen goede verhoudingen zijn gegroeid tussen de Nederlandse emigranten en de bevolking van die landen.

Twee factoren hebben ten deze uiterst gunstig gewerkt.

In de eerste plaats de in de ontvangende landen goed georganiseerde dienst voor ontvangst, huisvesting en plaatsing en in de tweede plaats de mogelijkheid om als emigrant een hecht steunpunt te vinden in de kerken, waarin mede-geëmigreerde predikanten en geestelijken werkzaam zijn.

Dat bepaalde eigenschappen van onze volksaard, zoals arbeidzaamheid, spaarzaamheid en de Nederlandse familiezin het aanzien van de Nederlandse emigrant in de hand werkt behoeft nauwelijks betoogd.

Plaats van de vrouw

De gedragslijn om gezinsscheiding tussen emigranten zoveel mogelijk tegen te gaan en dat stelsel ook voor de toekomst consequent te handhaven is de enig juiste maatregel, daar de vrouw onder de emigranten een centrale plaats inneemt.

Om deze gezinsscheiding zo kort mogelijk te doen duren, acht de Raad voor de Emigratie de oplossing van het huisvestingsvraagstuk vooral in Australië door middel van overheidsfinanciering of door overheidsgaranties ten aanzien van huisvesting skredieten dringend gewenst.

Bij de aanstaande emigranten wordt er ernstig op aangedrongen bij de voorbereiding van de emigratie toch voile aandacht te schenken aan de taal van het ontvangende land, waardoor men zich veel moeilijkheden en veel vereenzaming kan besparen.

En tenslotte wordt begrip gevraagd voor de betekenis van het behouden van het contact met het oude vaderland.

Contactpunten

Goed voorbereide emigratie leidt tot een goede integratie in het ontvangende land. Een goede integratie bevordert op haar beurt de continuiteit van de emigratie uit Nederland naar die landen, die reeds tienduizenden landgenoten opnamen.

Die tienduizenden Nederlanders betekenen evenzovele contactpunten met het oude vaderland. Dit contact komt tot uitdrukking in het economische en het culturele verkeer.

Dit betoog eindigt met een opmerking, welke verwijst naar ons terrein. Tussen de immigratielanden en Nederland kan langs culturele weg - zo luidt de opmerking - nog belangrijk worden uitgebreid, waardoor Nederland nader tot die jonge landen wordt gebracht.

Zo zal Nederland nieuwe posities kunnen innemen, en een sterker rol kunnen spelen in de zich steeds nauwer aaneen-sluitende westerse wereld. Zo leidt de weg van emigratie en integratie van onze emigranten naar een verdere integratie van de vrije volkeren.