Rake opmerkingen in ‘Raakvlakken’
Al eens eerder hebben wij ons bezig gehouden met het personeelsorgaan van de n.v. lichtdrukpapierfabriek ‘de atlas’ dat de aardige en sprekende naam ‘Raakvlakken’ draagt. Wij deden dat, omdat dit blad ruimschoots en geregeld aandacht wijdt aan onzuiverheden in onze taal en dus tot onze voldoening op ons terrein komt.
In het laatstverschenen nummer wordt o.a. het woord ‘welfare’ onder de loupe genomen. Onlangs sprak ‘Flaneur’ in Het Vaderland ook al zijn ongenoegen uit, dat op de Rode Kruiskiosk op de Hofsingel in den Haag het woord Welfare prijkte, in plaats van een goed Nederlands woord. Raakvlakken vertaalt ‘welfare’ met ‘welzijn’ en ‘welfare missies’ met ‘welzijnsploegen’, namen, die in het begin ietwat vreemd in het gehoor liggen, maar dat deed ‘bromfiets’ ook.
Raakvlakken waarschuwt voor het klakkeloos overnemen van niet of verkeerd vertaalde uitdrukkingen van onze anderstalige buren en wijst op Vlaanderen, waar de taal doorspekt is met gallicismen, b.v. ‘ik houd er aan’ voor ‘ik stel er prijs op’, ‘gevoelig veranderen’ voor ‘aanzienlijk of sterk veranderen’, ‘het past’ voor ‘er is reden toe’, ‘in regel’ voor ‘in orde’ e.d.
Maar, zo vervolgt Raakvlakken: laten we bedenken, dat de Vlamingen in elk geval van ons Noordnederlanders in de tijden, dat Vlaanderen onder druk stond, geen steun hebben gehad. Aan de andere kant treffen we bij onze zuiderburen dikwijls grotere taalzuiverheden aan dan bij ons. Zij hebben een rijkswacht, wij een marechaussee; de radio-omroep Brussel-Vlaams spreekt van het Nauw van Kales, wij van Calais; wij spreken van Roubaix, Saint Quentin, Bailleul in plaats van Roobeek, Sint Kwinten en Belle.
De Nederlandse naam Brussel van de van oorsprong onvervalste Vlaamse stad is tot het Franse Bruxelles verbasterd. Aan de Vlamingen danken wij het uitstekend nieuwe woord ‘ontheemden’, terwijl de autoriteiten in Nederland displaced persons" of - vertaald - ‘verplaatste personen’ bezigden.
Een dwaas voorbeeld van slaafs overnemen van vreemde woorden voor begrippen, die in de eigen taal zouden kunnen worden weergegeven, kiest Raakvlakken uit het Frans, dat voor ons ‘omroeper’ geen juist Frans woord wist te vinden en toen 't Engels ‘speaker’ koos, dat op z'n Frans als ‘speakèr’ uitgesproken werd. Voor omroepster vond men het woord ‘Speakerine’ uit, een duidelijk be wij s van taalonmacht en gemakzucht.
Nog wordt gewezen op ons goede Nederlandse woord ‘bolwerk’, dat wij al lang geleden tot ‘boulevard’ hebben laten verbasteren; deze verminking hebben wij daarna gretig binnengehaald om die onveranderd te gebruiken als iets ‘heel bijzonders’, op dezelfde manier als wij onze kledingstoffen en schoenen vol trots en voldoening binnenhalen.... nadat wij die eerst naar Engeland hebben gestuurd, teneinde ze daar van een vreemd stempel te laten voorzien, volkomen bereid om er dan een bijzonder hoge prijs voor te betalen. Het is en blijft ‘Holland op zijn malst’.
Auteursrechtelijk beschermd