Neerlandia. Jaargang 68

Nederland

Uitreiking zilveren anjers

Z.K.H. Prins Bernhard heeft, als regent van het Prins Bernhardfonds, in het gebouw van de Nederlandse Handelmaatschappij te Amsterdam voor de vijftiende maal drie zilveren anjers uitgereikt aan: prof. dr. A.D. Fokker te Beekbergen, oud-hoogleraar in de theoretische en experimentele natuurkunde te Leiden en oud-directeur fysica van het Teylersmuseum te Haarlem, aan jhr. mr. M. van der Goes van Naters (Wassenaar), lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal en van het Europees parlement, alsmede voorzitter van de contactcommissie voor natuur- en landschapsbescherming en aan de heer M.B.B. Nijkerk (Amsterdam), directeur van een internationale metaalhandel.

De laatste ontving de zilveren anjer voor zijn zeer belangrijke verzamelarbeid van uitnemend belang voor de ontwikkelingsgeschiedenis van het boek als artistiek verzorgd produkt van druktechniek sinds het reveil daarvan in de laatste decennia der 19e eeuw. Door dit van tijdig en juist inzicht en goede smaak getuigende werk is niet alleen het Stedelijk Museum te Amsterdam verrijkt met een zeer kostbare, unieke verzameling op dit terrein, van grote artistieke en kunsthistorische waarde, maar is ook op soms onnaspeurbare wijze op het terrein der drukwerkverzorging in Nederland in artistieke zin een vèrstrekkende invloed uitgeoefend.

Jaarverslag Prins Bernhard Fonds-1963

Over de financiële aspecten van het Prins Bernhard Fonds laat dit jaarverslag sombere klanken horen. De opbrengst van de loterij bleef onder de raming, een krachtige stijging van de bijdragen van de Nederlandse bedrijven, waarop het bestuur had gehoopt, bleef achterwege, de Anjercollectes vertoonden nauwelijks enige vooruitgang, en de gewaardeerde bijdrage uit de voetbaltoto, de hoofdpijler in de afgelopen jaren van de fondswerving, vertoont ook een neiging tot achteruitgang. Betreurd wordt ook dat degenen, die in de voetbaltoto spelen, waarlijk niet daartoe gedreven worden door de overtuiging, dat het Prins Bernhardfonds en de Anjerfondsen zulk nuttig en noodzakelijk werk verrichten, maar zuiver en alleen worden aangelokt door de aantrekkelijke prijzen. De bijdragen uit spontane giften vertonen helaas de sterkste daling.

De enige post, die voortdurend en sterk stijgt, is de post subsidieverlening, als gevolg van de ook steeds toenemende vragen om subsidie, maar ook daaraan zal paal en perk dienen te worden gesteld, indien de fondswerving geen groter vruchten gaat opleveren.

Het Nederlandse publiek, dat geen gebrek aan offervaardigheid kan, noch mag worden verweten, voelt zich - aldus het verslag - nog te weinig rechtstreeks betrokken bij de bestedingen van het Prins Bernhardfonds en de Anjerfondsen. Van de Nederlandse ondernemingen ontving het Fonds, behalve de grote bedragen van Shell en Ned. Handel Mij in totaal f 10.000, - en de resultaten van de collectes in de drie grootste Nederlandse steden betekenden nog geen halve cent per hoofd!

Het Prins Bernhard Fonds stelt nu zijn hoop op de medewerking van radio en televisie, die de betekenis van de Fondsen krachtig zouden kunnen toelichten. Het Prins Bernhard Fonds zal zich dan ook met de omroeporganisaties in verbinding stellen om over medewerking van gedachten te wisselen.

Het verslag bevat verder de verschiliende rubrieken, die we elk jaar aantreffen en die een duidelijk inzicht geven in de activiteiten van dit uiterst nuttige Fonds, dat ieders steun verdient en nodig heeft. In vorige jaargangen van Neerlandia hebben wij over die activiteiten reeds het een en ander medegedeeld.

Volstaan we thans met het noemen van het bedrag van f 1.541.083,31 voor door het Prins Bernhard Fonds en de Anjerfondsen in 1963 toegezegde subsidies (incl. premies); tot slot herinneren we onze lezers er aan, dat het Algemeen Nederlands Verbond gedurende een lange reeks van jaren bijzondere activiteiten heeft kunnen ontwikkelen, dank zij van het Prins Bernhard Fonds ontvangen belangrijke subsidies. Het gironummer van het Fonds is: 500900. Adres: Vijzelstraat 20, Amsterdam.

Nederlandse orgel- en koormuziek rond 1813

In het novembernummer 1963, gewijd aan de herdenking van de bevrijding der noordelijke Nederlanden in 1813, schreef de kunstzinnige speurder naar muziek uit vroeger tijden, de musicus Willem Noske, een artikel over het Nederlands muziekleven van anderhalve eeuw geleden. Aan zijn geestdrift en activiteit is het te danken, dat voor deze herdenking ook een concert van muziek uit die jaren werd voorbereid. Maandag 25 november zou dit te horen zijn geweest, ware het niet, dat de moord op president Kennedy van de V.S. van Amerika, noodzaakte, ook dit feest uit te stellen.

Maandag 29 juni kon dit nu doorgang vinden. En waar was het een betere plaats dan de Oude Kerk in Scheveningen? In die stemmige omgeving, met zoveel herinneringen aan vroeger, is nu die oude muziek weer tot prachtig leven gebracht door de organisten Akkerhuis en Schmitz op de beide orgels, door de Christelijke oratoriumvereniging Scheveningen onder leiding van Jaap Hillen, door Karin Oster, sopraan, Helena Schouwman, alt-mezzo, Willy van Hese, tenor, Max van Egmond, bas-bariton, Willem Noske en Louis Sons, viool en Victor Bouguenon, violoncel.

En het is een bijzonder verheugende openbaring geworden van wat er in die tijd - gewoonlijk nogal mat geacht - aan fraai en soms prachtig klinkende muziek werd gecomponeerd. Het grote gehoor genoot van hetgeen Philippus Pool, Jan Carel Kleijn, Frederik Nieuwenhuysen, Christiaan Frederik Ruppe, Jan

[p. 129]

George Bertelman, Johannes Gijsbertus Bastiaans en Johannes Bernardus van Bree aan het muzikale leven van anderhalve eeuw geleden hebben bijgedragen met stukken van uiteenlopend artistiek gehalte.

Wekten de woorden van de 'zangstukken' nauw bedwongen lachlust op, de muziek steeg daar meestal ver bovenuit. Wat denkt u van een tekst van Meinardus Houtkamp, predikant te Hoogcarspel, die n.b. een vers schreef op het afsterven van... een bekend leider der patriotten Johan Derk, baron van der Capellen tot de Poll, in de trant van:

'Treurt, grootsche zielen! bij dit graf.
Hier rust der Burg'ren Vriend: Capellen.
Die Ridder lag het leeven af,
Zijn Dood doet onzen zangtoon zwellen.

God schonk hem aan het Vaderland,
In Nêerlands waggelenden stand,
Om Vrijheid, Godsdienst te bewaren, etcetera?

Het was beter luisteren naar geestelijke liederen als getoonzet door Kleyn, stralend opgewekt gezongen door sopraan, tenor en bas, met levendige begeleiding van Willem Noske, naar de orgelcomposities van Bastiaans, en wel het meest naar de drie gedeelten uit de Mis, van Van Bree, voor mannenkoor, solostemmen en orgel.

Men zou wensen, dat deze muziek ook in andere plaatsen van ons land - en mogelijk ook via de radio kon worden gehoord.

Het programma met bijzonderheden over de componisten en de tekst van de liederen, werd met grote zorg door Willem Noske - wie wel de eer toekomt voor deze muzikale herdenking - samengesteld.

P.K.